Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
ÔN THI ĐẠI HỌC PHẦN BIỂU ĐỒ
+ Ph©n lo¹i.
+ H-íng dÉn chung c¸ch lµm.
+ C¸c bµi tËp mÉu ( Kho¶ng 58 bµi.)
I- Kh¸I qu¸t chung vÒ bµi thùc hµnh
1) ý nghÜa cña bµi thùc hµnh ®Þa lÝ
Bµi tËp lµ mét trong nh÷ng ph-¬ng ph¸p tÝch cùc ®Ó th©m nhËp vµ lµm râ c¸c kh¸i niÖm ®Þa lÝ. Bµi tËp rÊt
®a d¹ng vÒ lo¹i h×nh, c¸ch thÓ hiÖn. Mçi lo¹i bµi tËp ®Þa lÝ thÝch hîp cho mét sè vÊn ®Ò ®Þa lÝ nhÊt ®Þnh. N¾m
v÷ng nh÷ng vÊn ®Ò nµy cã t¸c dông lín trong viÖc nhËn thøc c¸c néi dung ®Þa lÝ.
Thùc tÕ hiÖn nay ®ang ®Æt ra lµ viÖc sö dông c¸c bµi tËp ®Þa lÝ trong nhµ tr-êng ®ang bÞ xem nhÑ. KÕt qu¶
lµ mét bé phËn lín häc sinh kh«ng cã kü n¨ng gi¶i quyÕt ®-îc c¸c bµi tËp trong ch-¬ng tr×nh phæ th«ng.
Nh- vËy bµi tËp ®Þa lý võa lµ ph-¬ng ph¸p ®Ó häc tèt phÇn lý thuyÕt ®ång thêi lµ m«i tr-êng ®Ó vËn dông
lý thuyÕt.
2) Ph©n lo¹i bµi thùc hµnh ®Þa lÝ.
Do sù phong phó cña c¸c lo¹i bµi tËp ®Þa lÝ nªn cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i. Tuú thuéc vµo môc ®Ých mµ cã
nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau:
a-Ph©n lo¹i theo h×nh d¹ng: NÕu ph©n theo h×nh d¹ng biÓu ®å, ®-îc chia ra:
- L-îc ®å
- BiÓu ®å ®-êng
- BiÓu ®å miÒn
- S¬ ®å
- BiÓu ®å cét
- v.v.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã nhiÒu nh-îc ®iÓm, bëi v× kh«ng ph¶i lo¹i bµi tËp ®Þa lÝ nµo còng cã h×nh vÏ. VÝ dô
“Ph©n tÝch mét b¶n thèng kª”. §©y lµ mét bµi tËp mµ kh«ng cã h×nh vÏ. Nãi ®óng ra c¸ch ph©n lo¹i trªn chØ
¸p dông khi nãi vÒ c¸ch vÏ biÓu ®å.
b- Ph©n lo¹i theo nguån gèc sè liÖu:
-Lo¹i bµi thùc hµnh dùa vµo b¶ng sè liÖu
-Lo¹i bµi thùc hµnh dùa vµo l-îc ®å, ¸t l¸t.
-Lo¹i bµi thùc hµnh dùa vµo s¬ ®å
-Lo¹i bµi thùc hµnh dùa vµo tÝnh to¸n xö lý sè liÖu
c-Ph©n lo¹i theo c¸c b-íc vÏ, h×nh d¹ng ®Æc tr-ng vµ -u thÕ trong c¸ch thÓ hiÖn.
Theo c¸ch nµy bµi tËp ®Þa lÝ ®-îc chia ra:
- VÏ vµ nhËn xÐt biÓu ®å
- Ph©n tÝch (nhËn xÐt, ph©n tÝch) b¶ng thèng kª.
- VÏ vµ nhËn xÐt s¬ ®å
- C¸c bµi tËp tÝnh to¸n vµ xö lý sè liÖu.
- C¸c bµi tËp phèi hîp
- C¸c bµi tËp kÕt xuÊt th«ng tin tõ Computer.
Mçi lo¹i bµi tËp cã thÓ ®-îc chia ra c¸c d¹ng nhá h¬n, trong ®ã c¸c biÓu ®å lµ phøc t¹p nhÊt. BiÓu ®å lµ
lo¹i bµi tËp rÊt phæ biÕn vµ ®a d¹ng. Theo c¸ch ph©n lo¹i c¸c b-íc vÏ, h×nh d¹ng ®Æc tr-ng vµ -u thÕ trong c¸ch
thÓ hiÖn biÓu ®å d-îc ph©n ra:
BiÓu ®å h×nh cét vµ c¸c d¹ng cïng lo¹i ®-îc chia ra c¸c lo¹i sau:
Th¸p d©n sè
Cét ®øng (lo¹i ®¬n, lo¹i kÐp)
BiÓu ®å cét chång, lo¹i nµy ®-îc chia ra: lo¹i sö dông sè liÖu%; lo¹i sö dông sè liÖu nguyªn
d¹ng; còng cã thÓ ph©n ra: d¹ng ®¬n; d¹ng kÐp.
BiÓu ®å thanh ngang. Cã bao nhiªu lo¹i biÓu ®å cét nªu trªn cã chõng Êy lo¹i biÓu ®å thanh
ngang (®¬n, kÐp, chång...). Lo¹i nµy tiÖn lîi do cã thÓ ghi tªn vµo thanh ngang mµ kh«ng bÞ h¹n chÕ nªn gi¶m
bít sö dông ký hiÖu...
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected]
1
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
BiÓu ®å ®å thÞ (®-êng biÓu diÔn) ®-îc ph©n ra:
§å thÞ ®¬n (cã thÓ cã nhiÒu ®èi t-îng nh÷ng chØ cã 1 ®¬n vÞ ®o)
§å thÞ kÐp (cã tõ 2 ®èi t-îng trë lªn víi 2 ®¬n vÞ ®o kh¸c nhau...)
§å thÞ gia t¨ng (lo¹i quy ®æi vÒ n¨m xuÊt ph¸t 100%)
BiÓu ®å miÒn:
BiÓu ®å miÒn mµ c¸c thµnh phÇn sö dông sè liÖu %,
BiÓu ®å sö dông mµ c¸c thµnh phÇn sè liÖu nguyªn d¹ng
BiÓu ®å c¬ cÊu.
Theo h×nh d¹ng cã thÓ chia ra: h×nh trßn, h×nh vu«ng, tam gi¸c, cét chång..
Lo¹i biÓu ®å c¬ cÊu nÕu c¨n cø theo sè liÖu l¹i ®-îc chia ra: Lo¹i sö dông sè liÖu t-¬ng ®èi, lo¹i sö
dông sè liÖu tuyÖt ®èi.
C¸c lo¹i biÓu ®å kÕt hîp, gåm c¸c lo¹i:
BiÓu ®å ®-êng víi cét; biÓu ®å cét chång víi cét ®¬n, biÓu ®å miÒn víi biÓu ®å ®-êng.
Nãi chung viÖc ph©n lo¹i bµi tËp ®Þa lÝ kh¸ phøc t¹p ®ßi hái gi¸o viªn vµ häc sinh cÇn n¾m v÷ng: ®Æc
®iÓm, h×nh d¹ng ®Æc tr-ng cña biÓu ®å, -u thÕ khi thÓ hiÖn, sè liÖu, c¸c b-íc thùc hiÖn khi vÏ ®Ó phï hîp víi yªu
cÇu cña ®Ò ra.
II- C¸ch lµm c¸c lo¹i bµi tËp THùC HµNH ®Þa lÝ
1-Ph©n tÝch b¶ng thèng kª (hay b¶ng sè liÖu )
Ph©n tÝch b¶ng thèng kª lµ dùa vµo 1 hay nhiÒu b¶ng sè liÖu ®Ó chøng minh vµ gi¶i thÝch mét sè vÊn ®Ò
nhÊt ®Þnh vÒ kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n-íc. Mçi b¶ng sè liÖu th-êng ph¶n ¸nh nhiÒu mÆt, nhiÒu khÝa c¹nh vÒ sù
ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. Trong mét c©u hái cã thÓ cã mét hay nhiÒu b¶ng sè liÖu. Sù ®Þnh h-íng cña c©u
hái cã t¸c dông giíi h¹n ph¹m vi cÇn ph©n tÝch.
VÝ dô: Dùa vµo b¶ng sè liÖu d-íi ®©y h·y vÏ vµ nhËn xÐt biÓu ®å sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ n-íc ta trong thêi gian
1976-2005 (§¬n vÞ %/n¨m )
N¨m, giai ®o¹n
76/80
1988
1992
1994
1999
2002
2004
2005
GDP
0,2
5,1
8,3
8,4
4,8
7,04
7,80
8,20
C«ng nghiÖp – X©y dùng
0,6
3,3
12,6
14,4
7,7
14,5
12,5
13,5
N«ng- L©m- Ng- nghiÖp
2,0
3,9
6,3
3,9
5,2
5,8
5,20
4,85
a)VÏ biÓu ®å.
BiÓu ®å sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ n-íc ta trong giai ®o¹n 1976 - 2002.
16
14
12
10
8
6
4
2
0
76/80
GDP
1988
1992
1994
C«ng nghiÖp – X©y dùng
1999
2002
2004
2005
N«ng- L©m- Ng- nghiÖp
b)NhËn xÐt.
Qua c©u hái cã thÓ thÊy, h-íng ph©n tÝch cÇn tËp trung vµo néi dung sù t¨ng tr-ëng cña nÒn kinh tÕ. Néi
dung sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh còng ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng trªn nh-ng kh«ng ph¶i lµ néi dung ph©n tÝch
träng t©m.
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected]
2
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
X¸c ®Þnh ®-îc ph¹m vi cña bµi lµm sÏ gióp cho ph©n tÝch tËp trung vµo vÊn ®Ò chÝnh, tróng c©u hái.
NhËn xÐt biÓu ®å cÇn ®-îc ph©n ra 2 hoÆc 3 ý. Kh«ng nªn cã qu¸ nhiÒu nhËn xÐt hoÆc kiÓu viÕt nh- mét
bµi viÕt lý thuyÕt.
2)Nguyªn t¾c chung khi ph©n tÝch c¸c b¶ng sè liÖu lµ:
a)Kh«ng ®-îc bá sãt c¸c d÷ liÖu.
Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch ph¶i sö dông tÊt c¶ c¸c sè liÖu cã trong b¶ng. §iÒu ®ã buéc ng-êi viÕt ph¶i lùa
chän nh÷ng sè liÖu ®iÓn h×nh ®Ó c¾t nghÜa nh÷ng vÊn ®Ò mµ ®Ò ra yªu cÇu. CÇn ph¶i sö dông hÕt c¸c d÷ liÖu cña
®Ò ra, tr¸nh bá sãt sè liÖu dÉn tíi viÖc c¾t nghÜa sai, thiÕu ý trong bµi lµm.
b) CÇn kÕt hîp gi÷a sè liÖu t-¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch.
B¶ng sè liÖu cã thÓ cã ®¬n vÞ tuyÖt ®èi (dïng lo¹i ®¬n vÞ tÊn, hay m3, tØ kwh, tØ ®ång.), hoÆc ®¬n vÞ t-¬ng
®èi (®¬n vÞ %).
Trong tr-êng hîp ®¬n vÞ tuyÖt ®èi cÇn tÝnh to¸n ra c¸c ®¹i l-îng t-¬ng ®èi. Qu¸ tr×nh ph©n tÝch ph¶i ®-a
®-îc c¶ hai ®¹i l-îng nµy ®Ó minh ho¹.
c)TÝnh to¸n sè liÖu theo hai h-íng chÝnh: theo chiÒu däc vµ theo chiÒu ngang.
HÇu hÕt c¸c tr-êng hîp lµ cã mét chiÒu thÓ hiÖn sù t¨ng tr-ëng vµ mét chiÒu thÓ hiÖn c¬ cÊu cña ®èi t-îng.
Sù t¨ng tr-ëng cña ®èi t-îng lµ sù t¨ng hoÆc gi¶m vÒ mÆt sè l-îng cña ®èi t-îng;
Sùc huyÓn dÞch c¬ cÊu ®èi t-îng lµ sù thay ®æi c¸c thµnh phÇn bªn trong cña ®èi t-îng.
Mäi sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu hay sù t¨ng tr-ëng ph¶i diÔn ra theo chiÒu thêi gian.
d) Thùc hiÖn nguyªn t¾c: tõ tæng qu¸t tíi chi tiÕt, tõ kh¸i qu¸t tíi cô thÓ.
Th-êng lµ ®i tõ c¸c sè liÖu ph¶n ¸nh chung c¸c ®Æc tÝnh chung cña tËp hîp sè liÖu tíi c¸c sè liÖu chi tiÕt
thÓ hiÖn mét huéc tÝnh nµo ®ã, mét bé phËn nµo ®ã cña hiÖn t-îng ®Þa lý ®-îc nªu ra trong b¶ng sè liÖu.
C¸c nhËn xÐt cÇn tËp trung lµ: c¸c gi¸ trÞ trung b×nh, gi¸ trÞ cùc ®¹i, cùc tiÓu, c¸c sè liÖu cã tÝnh chÊt ®ét
biÕn. C¸c gi¸ trÞ nµy th-êng ®-îc so s¸nh d-íi d¹ng h¬n kÐm (lÇn hoÆc phÇn tr¨m so víi tæng sè).
e) Khai th¸c c¸c m«i liªn hÖ gi÷a c¸c ®èi t-îng.
Qu¸ tr×nh ph©n tÝch bao giê cïng ®ßi hái khai th¸c mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ®èi t-îng cã trong b¶ng. Do ®ã
cÇn khai th¸c mèi liªn hÖ gi÷a c¸c cét, c¸c hµng. Kü n¨ng ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®èi t-îng ®ßi hái cã
nh÷ng tÝnh to¸n phï hîp. ViÖc tÝnh to¸n nµy th-êng ®-îc thùc hiÖn tr-íc khi b-íc vµo nh©n xÐt.
CÇn tr¸nh tr-êng hîp võa nhËn xÐt võa tÝnh to¸n, ®iÒu nµy lµm mÊt thêi gian lµm bµi. Còng tr¸nh tr-êng
hîp lµ chØ dõng ë møc ®äc b¶ng sè liÖu. C¸c mèi quan hÖ ®-îc ®Ò cËp nhiÒu lµ: n¨ng suÊt - diÖn tÝch - s¶n l-în;
s¶n l-îng víi sè d©n vµ b×nh qu©n. Cã v« sè mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®èi t-îng ®Þa lý g¾n víi c¸c néi dung cña
tõng bµi.
f) CÇn chó ý lµ ph©n tÝch b¶ng thèng kª bao gåm c¶ minh ho¹ sè liÖu vµ gi¶i thÝch.
Mçi nhËn xÐt cã trong bµi ®Òu ph¶i cã sè liÖu minh ho¹ vµ gi¶i thÝch.
Gi¶i thÝch sù biÕn ®æi, sù chuyÓn dÞch cña ®èi t-îng lµ nªu ra nh÷ng nguyªn nh©n, lý do dÉn tíi sù thay ®æi,
sù kh¸c biÖt vÒ ph-¬ng diÖn thêi gian vµ kh«ng gian cña ®èi t-îng.
Nãi chung, ®Ó ph©n tÝch mét b¶ng sè liÖu cÇn ph¶i huy ®éng kiÕn thøc, tÝnh to¸n hîp lý ®Ó t×m ra 2 hoÆc 3, 4
ý phï hîp víi yªu cÇu cña ®Ò ra. §iÒu ®ã cho thÊy kh«ng n¾m ®-îc kiÕn thøc c¬ b¶n, kh«ng n¾m v÷ng lý thuyÕt
sÏ kh«ng thÓ ph©n tÝch b¶ng sè liÖu.
2-VÏ vµ nhËn xÐt biÓu ®å.
a- C¸c b-íc vÏ biÓu ®å:
X¸c ®Þnh lo¹i biÓu ®å thÝch hîp;
VÏ biÓu ®å theo sè liÖu ®· cho s½n hoÆc qua tÝnh to¸n;
LËp b¶ng chó dÉn;
Ghi tªn biÓu ®å.
C¸c b-íc nµy cÇn ®-îc thùc hiÖn mét c¸ch tuÇn tù, tr¸nh c¶n trë lÉn nhau.
Ngoµi ý nghÜa lµ kiÕn thøc ®Þa lý, vÏ biÓu ®å lµ tËp hîp cña nhiÒu kü n¨ng ®Þa lý nªn ®ßi hái häc sinh
ph¶i thùc hµnh nhiÒu míi cã thÓ thuÇn thôc.
Chó ý:
Khi vÏ biÓu ®å cét, thanh ngang, ®å thÞ, biÓu ®å kÕt hîp, biÓu ®å miÒn.
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected]
3
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
Trôc gi¸ trÞ Y (th-êng lµ trôc ®øng - trôc tung). Khi vÏ vµ chia ®¬n vÞ trªn trôc nµy ph¶i cã quan t©m tíi
gi¸ trÞ cao nhÊt trong chuçi sè liÖu. Gi¸ trÞ cao nhÊt cña trôc nµy ®-îc lµm trßn vÒ phÝa trªn ®Ó ®-îc mét sè ®o¹n
dÔ chia; gèc cña trôc lµ 0. Cã thÓ cã c¶ chiÒu ©m trong mét sè tr-êng hîp (vÝ dô, tèc ®é t¨ng tr-ëng GDP).
Trong mäi tr-êng hîp ph¶i b¶o ®¶m tÝnh liªn tôc cña trôc tung. Còng cã tr-êng hîp ®Æc biÖt cÇn thiÕt
ph¶i rót ng¾n trôc tung, nh÷ng ph¶i cã chó dÉn (vÝ dô nh- trong biÓu ®å l-îng m-a theo th¸ng).
Mçi trôc gi¸ trÞ ph¶i cã mòi tªn chØ h-íng cña gi¸ trÞ, ph¶i ghi râ danh sè vµ ®¬n vÞ cña ®èi t-îng. VÝ
dô: trªn ®Çu mòi tªn ghi: S¶n l-îng l-¬ng thùc (TriÖu tÊn), th× S¶n l-îng l-¬ng thùc lµ danh sè; (TriÖu tÊn) lµ
®¬n vÞ ®o cña ®èi t-îng. DÊu ngoÆc ®¬n trong tr-êng hîp nµy cã cã nghÜa: ®¬n vÞ ®o lµ. Còng cã thÓ viÕt gän
TriÖu tÊn trªn ®Çu mòi tªn, ®ã lµ c¸ch viÕt t¾t. Mçi trôc gi¸ trÞ chØ thÓ hiÖn mét lo¹i danh sè. §iÒu ®ã khi cã
nhiÒu lo¹i ®èi t-îng víi nhiÒu lo¹i ®¬n vÞ kh¸c nhau ta ph¶i vÏ nhiÒu trôc gi¸ trÞ.
Trôc X (th-êng lµ trôc ngang- hoµnh). Trong kiÕn thøc phæ th«ng, hÇu hÕt c¸c lo¹i biÓu ®å chØ cã mét
trôc hoµnh. Trôc ®Þnh lo¹i nµy cã thÓ lµ c¸c ®Þa ph-¬ng trong mét vïng, nhãm tuæi cña cÊu tróc d©n c-, hoÆc c¸c
ngµnh kinh tÕ hoÆc diÔn biÕn vÒ mÆt thêi gian cña ®èi t-îng. Khi chia thêi gian trªn trôc hoµnh cÇn chó ý tíi
tÝnh liªn tôc cña thêi gian. Tr-êng hîp cña biÓu ®å cét tÝnh liªn tôc cña thêi gian kh«ng ph¶i lµ b¾t buéc.
C¸c trôc tung vµ trôc hoµnh
kh«ng b¶o ®¶m tÝnh liªn tôc.
C¸c ®iÓm thêi gian thÓ
hiÖn trªn ®-êng trôc X vµ trôc
Y lµ kh«ng liªn tôc. §-êng
th¼ng nµy kh«ng ®-îc gäi lµ
mét trôc sè
§èi víi ®å thÞ, biÓu ®å
miÒn hoÆc lo¹i biÓu ®å kÕt hîp nhÊt thiÕt ph¶i b¶o ®¶m tÝnh liªn tôc cña chiÒu thêi gian. NÕu kh«ng b¶o ®¶m
tÝnh liªn tôc cña thêi gian, ®å thÞ, biÓu ®å miÒn sÏ bÞ biÕn d¹ng kh«ng thÓ hiÖn ®-îc tèc ®é t¨ng tr-ëng hoÆc tèc
®é thay ®æi cña c¬ cÊu ®èi t-îng.
C¸c trôc tung vµ trôc hoµnh b¶o ®¶m tÝnh liªn tôc.
Khi vÏ biÓu ®å h×nh trßn (hoÆc h×nh vu«ng)
NÕu lµ lo¹i sè liÖu tuyÖt ®èi cÇn ph¶i xö lý sè liÖu tr-íc khi vÏ.
CÇn ph¶i tÝnh b¸n kÝnh cña c¸c ®-êng trßn (hoÆc c¹nh cña h×nh vu«ng) vµ tØ lÖ c¸c thµnh phÇn so víi tæng
sè. C¸c gi¸ trÞ tÝnh to¸n khi vÏ biÓu ®å h×nh trßn, gi¸ trÞ tæng sè thÓ hiÖn sù thay ®æi cña quy m« ®èi t-îng. Sù so
s¸nh c¸c gi¸ trÞ thÓ hiÖn quy m« cña ®èi t-îng lµ so s¸nh diÖn tÝch cña c¸c ®-êng trßn.
Gi¶ sö gi¸ trÞ SLCN cña n¨m A gÊp 2 lÇn cña n¨m B, th× cã nghÜa lµ b¸n kÝnh ®-êng trßn n¨m A lín h¬n2
cña ®-êng trßn n¨m B lµ
= 1,4 lÇn. C¸ch so 2s¸nh còng t-¬ng tù nh- khi ta vÏ biÓu ®å d¹ng h×nh vu«ng,
trong ®ã c¹nh h×nh vu«ng n¨m2 A lín h¬n c¹nh h×nh vu«ng cña n¨m B lµ
= 1,4 lÇn.
ThiÕt nghÜ còng nªn nh¾c l¹i nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ diÖn tÝch h×nh trßn víi b¸n kÝnh cña nã:
R1 lµ b¸n kÝnh cña ®-êng trßn cã diÖn tÝch lµ S1.
R2 lµ b¸n kÝnh cña ®-êng trßn cã diÖn tÝch lµ S3.
R3 lµ b¸n kÝnh cña ®-êng trßn cã diÖn tÝch lµ S3...
DiÖn tÝch vµ b¸n kÝnh cña ®-êng trßn nµy cã mèi liªn hÖ:
R12 S1 ;
2
R22 S 2Quy R3 S3
-íc diÖn tÝch cña ®-êng nhá nhÊt lµm ®¬n vÞ
(tæng sè nhá nhÊt); b¸n kÝnh cña ®-êng trßn nµy b»ng 1 ®¬n vÞ dµi. Sù chªnh lÖch vÒ diÖn tÝch cña c¸c ®-êng
trßn S2, S3 víi S1 vµ b¸n kÝnh t-¬ng øng nh- sau:
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected]
4
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
R12 S1
R12 S1
S
S 2 .R12 S1 .R12 R2 R1 2
2
2
S1
R2 S 2
R2 S 2
T-¬ng tù, R3 =
R1 .
S3
S1
Chän b¸n kÝnh cña ®-êng trßn cã tæng sè nhá nhÊt lµm ®¬n vÞ lµ 1 hoÆc 2cm. Nªn chän lµ 2cm, v× trong
thùc tÕ, vÏ ®-êng trßn cã b¸n kÝnh b»ng 1cm rÊt khã kh¨n ®èi víi dông cô häc sinh vµ qu¸ nhá trong tê giÊy thi.
Kh«ng nªn chän c¸c tæng sè trung b×nh hoÆc lín lµm ®¬n vÞ, v× khi tÝnh to¸n c¸c b¸n kÝnh cÇn tÝnh ®Òu nhá h¬n
b¸n kÝnh ®· lùa chän. Tr-êng hîp vÏ biÓu ®å h×nh vu«ng sö dông sè liÖu tuyÖt ®èi còng tu©n theo c¸ch tÝnh ®é
dµi c¹nh h×nh vu«ng. DiÖn tÝch h×nh vu«ng b»ng b×nh ph-¬ng cña c¹nh.
CÇn chó ý lµ c¸c lo¹i biÓu ®å h×nh trßn, h×nh vu«ng, h×nh cét chång cã thÓ thay thÕ cho nhau. Mçi lo¹i cã
nh÷ng -u ®iÓm nh-îc ®iÓm kh¸c nhau, tuú tr-êng hîp mµ cã sù lùa chän lo¹i nµo cho hîp lý.
Nªn thiÕt kÕ b¶ng chó dÉn tr-íc khi vÏ c¸c h×nh qu¹t (hoÆc c¸c « khi vÏ h×nh vu«ng). TrËt tù cña c¸c h×nh
qu¹t bªn trong ph¶i theo ®óng thø tù sè liÖu cã trong b¶ng. Trong biÓu ®å h×nh trßn ph¶i vÏ theo thø tù theo
chiÒu thuËn cña kim ®ång hå.
BiÓu ®å miÒn.
CÇn chó ý lµ lo¹i biÓu ®å miÒn thÓ hiÖn rÊt tèt sù thay ®æi c¬ cÊu cña c¸c ®èi t-îng nh-: c¬ cÊu n«ng
nghiÖp víi trång trät, ch¨n nu«i vµ dÞch vô n«ng nghiÖp ; c¬ cÊu GDP víi c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô.
Ngoµi ra, cßn cã mét sè lo¹i biÓu ®å miÒn ®Æc biÖt kh¸c, vÝ dô biÓu ®å tØ lÖ sinh, tö vµ gia t¨ng tù nhiªn d©n sè,
biÓu ®å tØ lÖ gi¸ trÞ xuÊt khÈu so víi nhËp khÈu...
C¸c lo¹i biÓu ®å muiÒn chØ sö dông khi cã tõ 4 ®iÓm thêi gian trë lªn; tr-êng hîp chØ cã 2 hay 3 ®iÓm
thêi gian ng-êi ta dïng d¹ng cét chång hoÆc h×nh trßn ®Ó thay thÕ.
Khi vÏ biÓu ®å miÒn døt kho¸t ph¶i vÏ c¸c ®iÓm thêi gian b¶o ®¶m tÝnh liªn tôc nh- khi vÏ ®å thÞ. NÕu
kh«ng teo nguyªn t¾c nµy, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu cña c¸c thµnh phÇn tham gia vµo tæng sè sÏ bÞ sai l¹c.
b- NhËn xÐt biÓu ®å.
VÒ c¨n b¶n cã thÓ chia ra hai lo¹i nhËn xÐt chñ yÕu lµ lo¹i nhËn xÐt cho biÓu ®å c¬ cÊu vµ biÓu ®å thÓ hiÖn sù
t¨ng tr-ëng. §©y lµ hai néi dung c¬ b¶n trong c¸c ®Ò ®Þa lÝ kinh tÕ - x· héi ®-îc ®Ò cÆp trong néi dung s¸ch gi¸o
khoa.
Lo¹i biÓu ®å thÓ hiÖn sù t¨ng tr-ëng:
C¸c nhËn xÐt nµy th-êng liªn quan tíi sù t¨ng tr-ëng, sù thay ®æi cña ®èi t-îng. Sù thay ®æi nµy bao giê
còng g¾n víi mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh hoÆc so s¸nh c¸c ®èi t-îng víi nhau.
Sù thay ®æi, sù t¨ng tr-ëng cña mét hay nhiÒu ®èi t-îng th-êng liªn quan tíi tèc ®é t¨ng tr-ëng. C«ng
thøc chung ®Ó tÝnh tèc ®é t¨ng tr-ëng cña mét ®èi t-îng kinh tÕ - x· héi (s¶n l-îng c¸c s¶n phÈm cña s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp...) lµ:
VTB = M n M 0
n.M 0
Trong ®ã:
VTB lµ tèc ®é t¨ng tr-ëng trung b×nh tÝnh b»ng %/n¨m.
Mn vµ Mo lµ c¸c gi¸ trÞ cña ®èi t-îng ë thêi ®iÓm cuèi vµ thêi ®iÓm xuÊt ph¸t.
n lµ kho¶ng thêi gian tõ thêi ®iÓm xuÊt ph¸t (0) tíi thêi ®iÓm cuèi (n).
Mét biÕn d¹ng kh¸c cña c«ng thøc nµy lµ tèc ®é t¨ng tr-ëng cña mét hay nhiÒu ®èi t-îng trong cïng
mét kho¶ng thêi gian ng-êi ta quy -íc n¨m xuÊt ph¸t lµ 100% (hay 1 lÇn). Lo¹i tÝnh to¸n nµy g¾n víi ®å thÞ
t¨ng tr-ëng rÊt hay gp trong c¸c ®Ò thi.
Chó ý:
- Kh«ng ¸p dông c«ng thøc nµy ®Ó tÝnh gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè. Bëi v× gia t¨ng d©n sè tu©n theo quy luËt
hµm sè mò. Khi cã sù so s¸nh gi÷a mét ®èi t-îng (vÝ dô s¶n l-îng lóa, s¶n l-îng ®iÖn... víi sè d©n) ta vÉn
sö dông c¸ch so s¸nh hµm sè sè häc. Nh-ng møc t¨ng cña d©n sè kh«ng ph¶i lµ gia t¨ng d©n sè. Gia t¨ng
d©n sè tu©n theo hµm sè mò.
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected]
5
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
-
§èi víi gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong n-íc khi tÝnh tèc ®é t¨ng tr-ëng ph¶i sö dông gi¸ cè ®Þng (hay
gi¸ so s¸nh);
- Trong c¸c nhËn xÐt ®Ó cho ®¬n gi¶n h¬n th-êng dïng phÐp so s¸nh c¸c ®èi t-îng b»ng c¸c gi¸ trÞ tuyÖt ®èi
hay t-¬ng ®èi ( lÇn, %).
NhËn xÐt sù thay ®æi theo chiÒu thêi gian th-êng cã: kh¸i qu¸t chung ®¸nh gi¸ t×nh h×nh chung cña ®èi
t-îng t¹i ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm mèc cuèi; c¸c giai ®o¹n nhá trong chuçi thêi gian. Th«ng th-êng ng-êi ta chia ra
2, 3, giai ®o¹n nhá ®Ó nhËn xÐt. Mçi giai ®o¹n nhá cã sù t¨ng tr-ëng kh¸c nhau. NhËn xÐt sù kh¸c nhau gi÷a c¸c
®èi t-îng trong cïng mét thêi ®iÓm còng cã 3 néi dung lµ: kh¸i qu¸t chung- dµnh cho tæng sè; nhËn xÐt c¸c ®èi
t-îng riªng biÖt, cao nhÊt, thÊp nhÊt.
Lo¹i biÓu ®å thÓ hiÖn c¬ cÊu cña ®èi t-îng.
C¸c nhËn xÐt th-êng tËp trung vµo ®Æc tr-ng cña c¬ cÊu, sù thay ®æi cña c¬ cÊu theo thêi gian. TÊt c¶
nh÷ng ®Æc tr-ng nµy ®Òu do sù thay ®æi c¸c thµnh phÇn bªn trong trong cïng mét kho¶ng thêi gian. Thµnh phÇn
bªn trong nµo cã sù t¨ng tr-ëng nhanh sÏ cã tØ träng t¨ng lªn, ng-îc l¹i thµnh phÇn nµo cã tèc ®é t¨ng chËm h¬n
so víi møc t¨ng chung sÏ cã tØ träng gi¶m dÇn. Nh- vËy qu¸ tr×nh tiÕn hµnh nhËn xÐt g¾n liÒn víi tÝnh to¸n tèc
®é t¨ng tr-ëng vµ sù thay ®æi c¬ cÊu cña ®èi t-îng.
Nãi tãm l¹i, khi nhËn xÐt biÓu ®å th-êng rót ra kho¶ng 2, 3 nhËn xÐt kh¸c nhau. Mçi nhËn xÐt ®Òu cã 3
néi dung lµ: nªu ra nhËn ®Þnh - ®-a ra sè liÖu - gi¶i thÝch.
§èi víi häc sinh phæ th«ng, mäi nhËn xÐt ®Òu ph¶i kh¼ng ®Þnh lý thuyÕt, kh¼ng ®Þnh nh÷ng kiÕn thøc c¬
b¶n trong ch-¬ng tr×nh SGK.
3) Bµi tËp vÏ vµ nhËn xÐt l-îc ®å, ®iÒn khung l-îc ®å
a- ý nghÜa cña bµi tËp
Lo¹i bµi tËp nµy cã ý nghÜa lín trong häc tËp vµ nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò ®Þa lý kinh tÕ- x· héi ViÖt Nam.
Lo¹i bµi tËp nµy rÊt phæ biÕn trong c¸c ®Ò thi ®¹i häc hay ®Ò thi häc sinh giái. Th«ng th-êng bµi tËp vÏ l-îc ®å
®-îc chia ra hai lo¹i lµ vÏ vµ ph©n tÝch b¶n ®å, còng cã d¹ng c©u hái kÕt hîp hai néi dung trªn. Phæ biÕn trong
ch-¬ng tr×nh phæ th«ng lµ vÏ l-îc ®å ViÖt Nam vµ l-îc ®å khu vùc §«ng Nam ¸.
b) Ph©n lo¹i l-îc ®å:
Dùa theo ®Æc ®iÓm vµ c¸ch thÓ hiÖn, ng-êi ta th-êng ph©n biÖt 3 lo¹i l-îc ®å. Trong s¸ch gi¸o khoa hay
c¸c ®Ò thi, c¸c l-îc ®å th-êng cã sù kÕt hîp 3 h×nh thøc thÓ hiÖn d-íi ®©y:
+ L-îc ®å thÓ hiÖn c¸c ®èi t-îng ®iÓm:
Lo¹i l-îc ®å nµy thÓ hiÖn c¸c ®èi t-îng nh- nhµ m¸y thuû ®iÖn, c¸c thµnh phè, c¸c h¶i c¶ng, l-îc ®å
kho¸ng s¶n. §Ó thùc hiÖn ®-îc néi dung nµy cÇn ph¶i vÏ m¹ng l-íi s«ng chÝnh. Bëi v× ®Ó x¸c ®Þnh ®-îc vÞ trÝ
c¸c ®iÓm theo néi dung trªn cÇn ph¶i dùa vµo mèi quan hÖ gi÷a chóng víi c¸c ®-êng (biªn giíi, bê biÓn) hoÆc
c¸c ®iÓm ®· biÕt tr-íc. Do ®ã khi vÏ l-îc ®å thÓ hiÖn c¸c ®èi t-îng ®iÓm døt kho¸t ph¶i vÏ m¹ng l-íi c¸c s«ng
chÝnh.
Khi thÓ hiÖn c¸c ®èi t-îng ®iÓm trªn b¶n ®å ph¶i dïng ký hiÖn. HÖ thèng ký hiÖn trong b¶n ®å do ng-êi
vÏ tù chän nh-ng ph¶i b¶o ®¶m tÝnh trùc quan, tÝnh l«gÝc vµ quy m« cña ®èi t-îng. C¸c ký hiÖu lµ nh÷ng h×nh
h×nh häc ®¬n gi¶n víi mµu s¾c, to nhá kh¸c nhau cã thÓ thÓ hiÖn ®-îc vÞ trÝ, chÊt l-îng vµ quy m« cña ®èi
t-îng. VÝ dô ®Ó thÓ hiÖn chÊt l-îng than theo nhiÖt l-îng cung cÊp ng-êi ta dïng « vu«ng g¹ch cã mµu nh¹t cho
than bïn, nÐt g¹ch ®µy cho than n©u, mµu nÐt g¹ch ®Ëm cho than mì vµ mµu ®en cho than gÇy (antraxxit)
Nãi chung, hÖ thèng c¸c ký hiÖu trong s¸ch gi¸o khoa ®Þa lý cÇn ®-îc n¾m v÷ng ®Î sö dông khi vÏ l-îc ®å
ViÖt Nam.
+ L-îc ®å thÓ hiÖn ®èi t-îng lµ c¸c ®-êng nÐt:
C¸c ®èi t-îng d¹ng ®-êng nh- s«ng ngßi, ®-êng « t«, c¸c tuyÕn ®-êng s¾t, tuyÕn du lÞch... C¸c ®èi t-îng
nµy ký hiÖu lµ c¸c ®-êng, nÐt víi mµu s¾c kh¸c nhau.
C¸c ®èi t-îng nµy cÇn chó ý tíi ®iÓm ®Çu, h-íng vµ ®é lín cña ®èi t-îng.
Khi vÏ l-îc ®å ViÖt Nam cÇn ph¶i vÏ m¹ng l-íi s«ng. Bëi v×, ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi mét
c¸ch chÝnh x¸c cÇn dùa vµo mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®iÓm ®ã víi c¸c ®-êng cè ®Þnh (biªn giíi, m¹ng l-íi s«ng,
®-êng bê biÓn...) hoÆc ph¶i dùa vµo c¸c ®iÓm cè ®Þnh ®· cã tõ tr-íc.
+ L-îc ®å thÓ hiÖn c¸c ®èi t-îng lµ ®-êng nÐt:
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected]
6
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
C¸c ®èi t-îng thÓ hiÖn cã diÖn tÝch nh-: vïng ph©n bè lóa, vïng chuyªn canh c©y c«ng nghiÖp, l-îc ®å
mËt ®é d©n c-...
C¸c ®èi t-îng thÓ hiÖn trong l-îc ®å cã ranh giíi vµ cã néi dung bªn trong kh¸c nhau. Do ®ã khi vÏ l-îc
®å thÓ hiÖn c¸c ®èi t-îng cã diÖn tÝch cÇn x¸c ®Þnh rang giíi c¸c vïng vµ dïng ký hiÖu mµu s¾c (cã thÓ lµ mµu
®en tr¾ng) ®Ó ph©n biÖt c¸c ®èi t-îng.
CÇn chó ý lµ trong ch-¬ng tr×nh phæ th«ng c¸c lo¹i l-îc ®å trªn th-êng ®-îc sö dông phèi hîp. Thùc tÕ,
viÖc ph©n lo¹i trªn chØ cã ý nghÜa t-¬ng ®èi, trong bÊt cø mét bµi tËp vÏ l-îc ®å nµo còng cÇn sö dông c¶ ba
lo¹i c¸ch thÓ hiÖn nãi trªn.
c)Ph©n tÝch l-îc ®å.
VÝ dô:
- Ph©n tÝch tµi nguyªn kho¸ng s¶n ViÖt Nam ¶nh h-ëng nh- thÕ nµo ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè cña c«ng
nghiÖp cña ®Êt n-íc.
- Ph©n tÝch sù ph©n bè c«ng nghiÖp ViÖt Nam. (Trang 5 SGK ®Þa lÝ 12).
- Ph©n tÝch sù ph©n bè d©n c- ViÖt Nam qua b¶n ®å mËt ®é d©n c- ViÖt nam n¨m 1999. (Trang 7 SGK ®Þa lÝ
12).
Nãi chung, khi ph©n tÝch l-îc ®å cÇn dùa vµo hÖ thèng ký hiÖu ®Ó bæ xung vµ hoµn chØnh phÇn lý thuyÕt ®·
häc. Chän vÝ dô: H·y vÏ l-îc ®å ViÖt Nam víi c¸c kho¸ng s¶n chÝnh. Tõ l-îc ®å ®· vÏ h©y ph©n tÝch tµi nguyªn
kho¸ng s¶n ViÖt Nam ¶nh h-ëng nh- thÕ nµo ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè cña c«ng nghiÖp cña ®Êt n-íc.
(Gîi ý c¸c néi dung tr¶ lêi)
Kho¸ng s¶n n-íc ta ®a d¹ng. Qua hÖ thèng ký hiÖu c¸ lo¹i kho¸ng s¶n cã thÓ ph©n lo¹i kho¸ng s¶n n-íc ta
thµnh 3 nhãm: ....T¸c ®éng cña sù ®a d¹ng ®èi víi
sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, luyÖn kim, vËt liÖu x©y dùng...
Kho¸ng s¶n n-íc ta ph©n bè kh«ng ®Òu. Qua l-îc ®å ta nh©n thÊy râ vïng tËp trung kho¸ng s¶n....; vïng
kh«ng tËp trung kho¸ng s¶n...T¸c ®éng cña ®Æc ®iÓm nµy ®èi víi sù ph©n bè c¸c ngµnh c«ng nghiÖp.
ChØ cã mét sè má cã quy m« lín. Quy m« cña c¸c má ®-îc thÓ hiÖn ë kÝch th-íc cña ký hiÖu. Trong l-îc ®å,
ta thÊy ë Qu¶ng Ninh, má than ®¸ cã kÝch th-íc lín h¬n ë nh÷ng n¬i kh¸c, chøng tá t¹i ®©y cã má than rÊt
lín.
Râ rµng, ph©n tÝch mét l-îc ®å cÇn ph¶i n¾m v÷ng phÇn lý thuyÕt d· ®-îc häc. Nh÷ng kiÕn thøc ®Þa lý
®-îc thÓ hiÖn rÊt râ trªn b¶n ®å th«ng qua ký hiÖu.
c-VÏ vµ nhËn xÐt l-îc ®å c¸c n-íc trong vùc §«ng Nam ¸.
Cã thÓ tham kh¶o bµi tËp nµy ë §25 ViÖt Nam Trong mèi quan hÖ víi c¸c n-íc trong khu vùc §«ng Nam
¸.
4)Ph©n tÝch mét vÊn ®Ò ®Þa lý qua ¸t l¸t.
¸p dông nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n ®· nªu ë trªn ta cã thÓ gi¶i quyÕt dÔ dµng c¸c bµi tËp vÒ ¸t l¸t. CÇn chó ý
mét ®iÓm lµ, ¸t l¸t thÓ hiÖn rÊt ®a d¹ng c¸c ®èi t-îng ®Þa lý b»ng rÊt nhiÒu ph-íng ph¸p kh¸c nhau nh- b¶n ®å
– biÓu ®å, b¶ng sè liÖu.
Khi ph©n tÝch mét vÊn ®Ò ®Þa lý ta cÇn tæng hîp nhiÒu lo¹i kiÕn thøc kh¸c nhau, c¸c b¶n sè liÖu, c¸c biÓu
®å ®i kÌm ¸tl¸t.
III- Mét sè d¹ng biÓu ®å c¬ b¶n ( 58 bµi )
C¸c biÓu ®å rÊt ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, mçi lo¹i cã nh÷ng -u ®iÓm vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh trong viÖc thÓ hiÖn
c¸c ®èi t-îng ®Þa lý. ViÖc rÌn luyÖn kü n¨ng vÏ biÓu ®å trong Excell cÇn n¾m b¾t ®-îc mét sè thao t¸c c¬ b¶n vµ
mét sè d¹ng nhÊt ®Þnh. Tõ nh÷ng d¹ng nµy cã thÓ tù t×m thÊy nh÷ng c¸ch vÏ biÓu ®å c¸c d¹ng kh¸c.
§iÒu c¨n b¶n nhÊt lµ khi ®· cã mét b¶ng sè liÖu ph¶i dù kiÕn kiÓu biÓu ®å nµo lµ thÝch hîp nhÊt ®Ó lùa chän kiÓu
biÒu ®å thÝch hîp.
Sau ®©y lµ mét sè d¹ng bµi tËp c¬ b¶n vÏ cña mét sè d¹ng biÓu ®å c¬ b¶n.
Bµi tËp 1 - Dùa vµo b¶ng sè liÖu d-íi ®©y h·y vÏ vµ nhËn xÐt biÓu ®å sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ n-íc ta trong thêi
gian 1976-2005 (§¬n vÞ %/n¨m )
N¨m, giai ®o¹n
76/80
1988
1992
1994
1999
2002
2004
2005
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected]
7
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
GDP
C«ng nghiÖp – X©y
dùng
N«ng- L©m- NgnghiÖp
Blog: www.caotu28.blogspot.com
0,2
5,1
8,3
8,40
4,8
7,04
7,80
8,20
0,6
3,3
12,6
14,4
7,7
14,5
12,5
13,5
2,0
3,9
6,3
3,9
5,2
5,8
5,20
4,85
16
14
12
10
8
6
4
2
0
76/80
GDP
1988
1992
1994
1999
C«ng nghiÖp – X©y dùng
2002
2004
2005
N«ng- L©m- Ng- nghiÖp
1)VÏ biÓu ®å.
D¹ng cét ®¬n ph©n theo c¸c nhãm cét, mçi n¨m hoÆc giai ®o¹n vÏ 3 cét thÓ hiÖn GDP, CNXD, NLN. Cã
thÓ vÏ thµnh d¹ng biÓu ®å thanh ngang.
2)NhËn xÐt.
a)Nh÷ng n¨m tr-íc ®æi míi ( tõ 1976 ®Õn n¨m 1988).
T¨ng tr-ëng kinh tÕ chËm: GDP chØ ®¹t 0,2%/n¨m; c«ng nghiÖp lµ 0,6%, n«ng nghiÖp t¨ng kh¸ h¬n ®¹t
2%. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ dùa vµo n«ng nghiÖp lµ chÝnh. Lý do tèc ®é t¨ng tr-ëng thÊp.
b) Giai ®o¹n sau ®æi míi (tõ 1988 tíi 2005)
T¨ng tr-ëng kinh tÕ nhanh h¬n rÊt nhiÒu: tèc ®é t¨ng GDP cao nhÊt vµo n¨m 1994, so víi giai ®o¹n 76/80
gÊp 40,2 lÇn; c«ng nghiÖp cao gÊp 24 lÇn; n«ng nghiÖp gÊp 1,4 lÇn.
C«ng nghiÖp lµ ®éng lùc chÝnh ®èi víi sù t¨ng tr-ëng GDP. Lý do... N¨m 1999 sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ cã
gi¶m ®i ®¸ng kÓ lµ do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trong khu vùc §NA.
N¨m 2002 tíi 2005 tèc ®é t¨ng tr-ëng ®· ®-îc kh«i phôc l¹i tuy cã thÊp h¬n so víi c¸c n¨m tr-íc ®ã.
Bµi tËp 2 - VÏ vµ nhËn xÐt sù suy gi¶m sè l-îng vµ chÊt l-îng rõng cña n-íc ta trong giai ®o¹n tõ n¨m 1943
®Õn n¨m 2003.
DiÖn tÝch rõng n-íc ta trong thêi gian 1943 - 2003. (§¬n vÞ: TriÖu ha)
N¨m
DiÖn tÝch tù nhiªn
DiÖn tÝch rõng
Trong ®ã: Rõng giÇu
1943
32,9
14,0
9,0
1993
32,9
9,3
0,6
2003
32,9
12,4
0,6
1-Xö lý sè liÖu vÏ biÓu ®å:
- Cã thÓ cã nhiÒu c¸ch lùa chän kiÓu biÓu ®å: Cét chång tuyÖt ®èi, cét chång t-¬ng ®èi; biÓu ®å c¬ cÊu
tuyÖt ®èi t-¬ng ®èi (h×nh trßn, h×nh vu«ng).
§Ó tÝnh to¸n cÇn n¾m v÷ng kh¸i niÖm ph©n lo¹i ®Êt: §Êt tù nhiªn ph©n theo môc ®Ých sö dông gåm: ®Êt
n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt chuyªn dïng vµ thæ c-, ®Êt ch-a sö dông. §Êt rõng (®Êt cã rõng) ph©n theo sù
®a d¹ng sinh häc gåm: rõng giÇu cã tr÷ l-îng gç trªn 150m3 trë lªn; rõng nghÌo - d-íi 150m3 gç/ha.
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected]
8
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
KÕt qu¶ tÝnh to¸n c¸c lo¹i ®Êt nh- sau:
Lo¹i ®¬n vÞ
N¨m
DiÖn tÝch tù nhiªn
Tæng diÖn tÝch rõng
Trong ®ã:Rừng giÇu
Rõng nghÌo
C¸c lo¹i ®Êt kh¸c
1943
32,9
14
9
5
19,1
(§¬n vÞ Ngh ha
1993
2003
32,9
32,9
9,3
12,4
0,6
0,6
8,7
11,8
23,8
20,5
1943
100
43,3
27,2
15,1
57,7
§¬n vÞ %
1993
100
28,1
1,8
26,3
71,9
2003
100
37,7
1,8
35,9
62,3
-VÏ biÓu ®å. cã thÓ vÏ biÓu ®å h×nh cét chång (sö dông sè liÖu tuyÖt ®èi) hoÆc h×nh trßn.
Lo¹i biÓu ®å h×nh trßn cÇn ph¶i xö lý sè liÖu tr-íc khi vÏ.
BiÓu ®å thÓ hiÖn suy gi¶m sè l-îng vµ chÊt l-îng tµi nguyªn rõng n-íc ta trong giai ®o¹n 1943 - 2003.
2-NhËn xÐt vµ gi¶i thÝch;
a-Sè l-îng rõng thÓ hiÖn b»ng tØ lÖ ®é che phñ:
DiÖn tÝch rõng tõ 14 triÖu ha chØ cßn 9,3 tr ha vµo n¨m 1993, gi¶m 5tr ha.
§é che phñ gi¶m tõ 43,3% cßn 28,1% vµo n¨m 1993.
N¨m 2001 ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ®· trång thªm ®-îc 2 Tr. ha so víi n¨m 1993, ®é che phñ t¨ng lªn 32,3%.
Lµ do ...
§é che phñ ch-a b¶o ®¶m sù c©n b»ng sinh th¸i v× n-íc ta ®åi nói chiÕm tØ lÖ lín.
b-ChÊt l-îng rõng suy gi¶m nghiªm träng.
DiÖn tÝch rõng giÇu tõ 9 triÖu ha gi¶m chØ cßn 0,6 triÖu ha vµo c¸c n¨m 1993 vµ 2001. DiÖn tÝch rõng giÇu
gi¶m nhanh h¬n hµng chôc lÇn so víi diÖn tÝch rõng. TØ lÖ tõ 27,2% diÖn tÝch tù nhiªn gi¶m chØ cßn 1,8% n¨m
1993 vµ n¨m 2001.
Kh«ng thÓ kh«i phôc l¹i ®-îc rõng giÇu, diÖn tÝch rõng nghÌo t¨ng lªn tõ 15,1% diÖn tÝch tù nhiªn t¨ng
lªn 26,3% n¨m 1993 vµ 33,4% n¨m 2001.
Bµi tËp 3 - VÏ vµ nhËn xÐt biÓu ®å c¬ cÊu sö dông ®Êt cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1989 -2003 dùa theo
b¶ng sè liÖu d-íi ®©y. §Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Êt n-íc ta cÇn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò g×? (§¬n vÞ % so
víi tæng diÖn tÝch tù nhiªn)
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected]
9
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
N¨m
Tæng diÖn tÝch tù nhiªn
§Êt n«ng nghiÖp
§Êt l©m nghiÖp
§Êt chuyªn dïng vµ thæ c§Êt ch-a sö dông
Blog: www.caotu28.blogspot.com
1989
100,0
21,0
29,2
4,9
44,9
1993
100,0
22,2
29,1
5,7
44,9
2003
100,0
28,9
37,7
6,5
26,9
1)VÏ biÓu ®å.
Lo¹i biÓu ®å thÓ hiÖn sù thay ®æi c¬ cÊu nh- biÓu ®å cét chång, trßn, vu«ng, miÒn ...( sö dông sè liÖu
t-¬ng ®èi).
BiÓu ®å c¬ cÊu sö dông tµi nguyªn ®Êt cña n-íc ta trong giai ®o¹n 1989 - 2003.
2)NhËn xÐt.
ViÖc sö dông tµi nguyªn ®Êt cña n-íc ta cßn nhiÒu bÊt hîp lý.
a- §Êt n«ng nghiÖp.
ChiÕm tØ lÖ thÊp chØ d-íi 30 % diÖn tÝch tù nhiªn g©y khã kh¨n ®èi víi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. §Êt
n«ng nghiÖp t¹i §BSH, DHMT bÞ chuyÓn ®æi sang c¸c môc ®Ých kh¸c; mét bé phËn bÞ tho¸i ho¸.
§Êt n«ng nghiÖp thay ®æi rÊt Ýt trong thêi gian 1989-1993; trong thêi gian 1999 - 2001 ®· t¨ng lªn tõ
22,2% lªn 28,4%.
Sù t¨ng tØ träng ®Êt n«ng nghiÖp nh÷ng n¨m gÇn ®©y chñ yÕu lµ do më réng ®Êt trång c©y c«ng nghiÖp ë
MNTDPB, T©y Nguyªn, më réng diÖn tÝch mÆt n-íc nu«i trång thuû, h¶i s¶n t¹i §BSCL, DHMT, §BSH.
b- §Êt l©m nghiÖp.
ChiÕm tØ lÖ kho¶ng 30% diÖn tÝch tù nhiªn, kh«ng ®¸p øng ®-îc sù c©n b»ng sinh th¸i.
Thêi kú 1989 - 1993 ®· t¨ng lªn nh-ng rÊt chËm do t×nh tr¹ng tµn ph¸ rõng diÔn ra nghiªm träng, diÖn
tÝch rõng trång t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ so víi rõng bÞ ph¸.
Tõ 1993 -2001 tØ lÖ ®Êt l©m nghiÖp ®· t¨ng lªn nhanh tõ 29,2% lªn 35,2% diÖn tÝch tù nhiªn. Lµ do
chÝnh s¸ch b¶o vÖ tµi nguyªn rõng cña Nhµ n-íc ta ®· cã kÕt qu¶..
c- §Êt CD vµ TC
ChiÕm mét tØ lÖ thÊp nhÊt trong sè c¸c lo¹i ®Êt ph©n theo môc ®Ých sö dông.
TØ träng lo¹i ®Êt nµy t¨ng lªn liªn tôc, n¨m 2001 ®· chiÕm 6% diÖn tÝch tù nhiªn. TØ lÖ nµy lµ rÊt cao so
víi tr×nh ®é ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ cña n-íc ta. Lµ do...
d- §Êt ch-a sö dông
ChiÕm tØ lÖ rÊt lín trong diÖn tÝch tù nhiªn n-íc ta, lµ sù bÊt hîp lý lín nhÊt. Lµ do ...
Cã xu thÕ gi¶m dÇn tØ träng tõ 44,9% cßn 30,4%. Lµ do...
Bµi tËp 4 - VÏ ®å thÞ thÓ hiÖn sè d©n n-íc ta trong thêi gian tõ 1901- 2005 theo b¶ng sè liªu d-íi ®©y.
a) H·y ph©n tÝch t×nh h×nh t¨ng d©n sè cña n-íc ta trong thêi gian 1901- 2005.
b) HËu qu¶ cña viÖc d©n sè t¨ng nhanh, c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m gia t¨ng d©n sè.
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected] 10
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
c) N-íc ta ®· thµnh c«ng nh- thÕ nµo trong viÖc gi¶m gia t¨ng d©n sè.
Sè d©n n-íc ta trong thêi gian 19001-2005. ( §¬n vÞ triÖu ng-¬×)
N¨m
1901
1936
1956
1960
1979
1989
Sè d©n
13,5
17,5
27,5
30,4
52,5
64,4
1999
76,3
2001
78,7
2005
82,6
1-VÏ biÓu ®å.
Lùa chän kiÓu vÏ ®å thÞ, hoÆc biÓu ®å cét. C¸ch vÏ ®å thÞ lµ thÝch hîp nhÊt.
§å thÞ sè d©n n-íc ta tõ n¨m 1901 tíi 2005
2-NhËn
xÐt.
Sù
gia t¨ng d©n sè phô
thuéc vµo hµng lo¹t nh©n tè: c¸c quy luËt sinh häc, ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi, ®-êng lèi chÝnh s¸ch...
Sau 104 n¨m d©n sè n-íc ta t¨ng thªm 69,1triÖu ng-êi, gÊp gÇn 6 lÇn sè d©n n¨m 1901. C¸c giai ®o¹n
cã tèc ®é d©n sè t¨ng kh¸c nhau:
a) Tõ 1901- 1956.
Trong 55 n¨m t¨ng 14 triÖu ng-êi, b×nh qu©n t¨ng cã 0,25 triÖu ng-êi/n¨m.
Lý do: trong thêi k× Ph¸p thuéc, ®êi sèng vËt chÊt nh©n d©n ta rÊt thÊp kÐm, chiÕn tranh, dÞch bÖnh
th-êng xuyªn x¶y ra, n¹n ®ãi n¨m 1945...
b) Tõ 1956 tíi 1989.
T¨ng liªn tôc víi møc ®é t¨ng rÊt cao, sau 35 n¨m t¨ng thªm 36,9 triÖu ng-êi; b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng
thªm 1,1 triÖu.
Lý do: chÝnh s¸ch d©n sè thùc hiÖn ch-a cã kÕt qu¶, quy luËt bï trõ sau chiÕn tranh, sù ph¸t triÓn m¹nh
cña y tÕ nªn c¸c lo¹i bÖnh tËt gi¶m, tuæi thä trung b×nh t¨ng thªm ®¸ng kÓ.
c) Giai ®o¹n 1999 - 2005
Trong 6 n¨m t¨ng thªm 8,3 triÖu ng-êi, b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 1,2 triÖu ng-êi. B×nh qu©n sè d©n
t¨ng thªm hµng n¨m cao h¬n sè víi giai ®o¹n tr-íc.
Lý do: mÆc dï cã tû lÖ sinh ®· gi¶m nh-ng sè d©n lín, nªn sè l-îng ng-êi t¨ng thªm vÉn cao; ch-¬ng
tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ d©n sè ®· cã kÕt qu¶ b»ng viÖc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch phï hîp nh÷ng ch-a thùc bÒn v÷ng...
Bµi tËp 5 - Cho b¶ng sè liÖu d-íi ®©y vÒ tØ lÖ t¨ng tù nhiªn cña d©n sè n-íc ta tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 2000, h·y
vÏ biÓu ®å vµ nhËn xÐt sù gia t¨ng d©n sè n-íc ta trong thêi gian nãi trªn.(§¬n vÞ %/n¨m)
Giai
®o¹n
1921/26
26/31
31/36
36/39
ST&BS: Cao Văn Tú
GTDS
1,86
0,6
1,33
1,09
Giai
®o¹n
39/43
43/51
51/54
54/60
GTDS
3,06
0,6
1,1
3,93
Giai ®o¹n
60/65
65/70
70/76
76/80
GTDS
2,93
3,24
3,00
2,52
Giai ®o¹n
80/85
85/90
90/95
95/2000
GTDS
2,40
2,00
1,70
1,55
Email:
[email protected] 11
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
1-VÏ biÓu ®å.
Cã thÓ vÏ c¸c
d¹ng cét, thanh
ngang. Kh«ng vÏ
kiÓu ®å thÞ, do ®©y
lµ c¸c gi¸ trÞ gia
t¨ng d©n sè trung
b×nh theo c¸c giai
®o¹n.
Blog: www.caotu28.blogspot.com
Giai ®o¹n
95/2000
80/85
65/70
51/54
36/39
§¬n vÞ (%)
1921/26
2-NhËn xÐt:
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
a- Giai ®o¹n tõ
1921- 1954.
Gia t¨ng kh«ng ®Òu:
RÊt cao vµo c¸c n¨m 39/43 (tíi 3,06%); cã giai ®o¹n rÊt thÊp chØ ®¹t 0,6% (c¸c n¨m 1926-1931vµ giai
®o¹n 1939 –1954). C¸c møc cao thÊp nµy chªnh lÖch tíi 5 lÇn. Thêi kú tr-íc 1954 gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè
n-íc ta thÊp. Lý do...
b- Giai ®o¹n tõ 1954- 1989.
Gia t¨ng rÊt nhanh trong suèt giai ®o¹n.HÇu hÕt c¸c giai ®o¹n ®Òu cã tèc ®é t¨ng trªn 2%/n¨m. Giai ®o¹n
t¨ng cao nhÊt lªn tíi 3,93%( 1954-1960); thÊp nhÊt còng ®¹t 2% vµo thêi kú 1985-1990. Giai ®o¹n t¨ng cao nhÊt
(1954-1960) so víi giai ®o¹n thÊp nhÊt (1943-1951) gÊp 6,5 lÇn. Lµ do ...
c) Giai ®o¹n tõ 1990 ®Õn 2001
§· gi¶m nhanh, b×nh qu©n chØ cßn d-íi 2%. Giai ®o¹n 1999-2000 chØ cßn 1,5%, møc t¨ng cao h¬n so
víi c¸c n-íc trªn thÕ giíi. LÝ do...
Bµi tËp 6 - Cho b¶ng sè liÖu d-íi ®©y vÒ tØ lÖ sinh, tö cña d©n sè n-íc trong thêi gian 1960-2001, h·y vÏ biÓu
®å thÝch hîp thÓ hiÖn tØ lÖ t¨ng d©n sè n-íc ta trong thêi gian nãi trªn. Tõ b¶ng sè liÖu vµ biªñ ®å ®· vÏ h·y
nhËn xÐt gi¶i thÝch sù thay ®æi sè d©n n-íc ta trong thêi gian nãi trªn. ( §¬n vÞ ‰)
N¨m
TØ lÖ sinh
TØ lÖ tö
N¨m
TØ lÖ sinh
TØ lÖ tö
1960
46,0
12,0
1979
32,5
7,2
1965
37,8
6,7
1989
31,3
8,4
1970
34,6
6,6
1999
20,5
5,4
1976
39,5
7,5
2001
19,9
5,6
1- TÝnh tØ lÖ t¨ng tù nhiªn cña d©n sè.
- C«ng thøc tÝnh: GTTN = (TØ lÖ sinh - TØ lÖ Tö )/10. §¬n vÞ tÝnh GTTN lµ %.
- KÕt qu¶ nh- sau (§¬n vÞ %)
N¨m
1960 1965 1970 1976 1979 1989
Gia t¨ng d©n sè
3,40
3,11 2,80 3,20 2,53
2,29
2- VÏ biÓu ®å
BiÓu ®å tØ lÖ sinh, tØ lÖ tö vµ gia
d©n sè n-íc ta trong thêi gian
3- NhËn xÐt:
a- TØ lÖ sinh (®¬n vÞ tÝnh‰).
Tõ 1960-1999 rÊt cao, trªn
cao nhÊt ®¹t tíi 46‰ (n¨m
1976 còng rÊt cao víi tØ lÖ 39,5‰
Tõ giai ®o¹n 1999 trë ®i tØ
nhiÒu chØ cßn d-íi 20‰; thÊp
2001 (19,9‰). C¶ thêi kú 41 n¨m tØ lÖ sinh ®· gi¶m gÇn 3 lÇn (tõ 46‰ cßn 19,9‰).
LÝ do...
ST&BS: Cao Văn Tú
1999
1,51
2001
1,43
t¨ng tù nhiªn
1960- 2001
20‰, giai ®o¹n
1960);
n¨m
.
lÖ sinh gi¶m
nhÊt lµ vµo n¨m
Email:
[email protected] 12
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
b- TØ lÖ tö
TØ lÖ tö cña d©n sè n-íc ta rÊt thÊp vµ gi¶m nhanh. Riªng n¨m 1960 cã tØ lÖ tö trung b×nh (12‰); suèt thêi
gian tõ sau 1960 tíi 2001 ®Òu cã møc tö d-íi 10‰;
Nh÷ng n¨m 90 chØ cßn kho¶ng 5‰.
C¶ thêi kú 41 n¨m tØ lÖ tö ®· gi¶m gÇn 2 lÇn (tõ 12‰ cßn 6,4‰).
Lý do....
c- Mèi quan hÖ gi÷a tØ lÖ sinh vµ tØ lÖ tö.
Do tØ lÖ sinh rÊt cao trong khi tØ lÖ tö l¹i thÊp vµ gi¶m nhanh nªn gia t¨ng d©n sè n-íc ta trong thêi gian dµi
thuéc lo¹i rÊt cao.
Trong biÓu ®å gia t¨ng tù nhiªn cña d©n sè ®-îc thÓ hiÖn b»ng miÒn giíi h¹n gi÷a tØ sinh vµ tØ lÖ tö. Giíi
h¹n c¶u miÒn nµy cã xu thÕ hÑp dÇn trong thêi gian 1960-2001. Sù thu hÑp rÊt nhah trong giai ®o¹n tõ 1995 tíi
nay. Cã sù gi¶m gia t¨ng thiªn nhiªn lµ do tØ lÖ sinh gi¶m ®i rÊt nhanh trong thêi gian nãi trªn.
Bµi tËp 7 - Cho b¶ng sè liÖu d-íi ®©y vÒ sè d©n vµ diÖn tÝch c¸c vïng n¨m 2001. H·y vÏ biÓu ®å so s¸nh sù
chÖnh lÖch mËt ®é c¸c vïng. Tõ b¶ng sè liÖu vµ biÓu ®å ®· vÏ h·y nhËn xÐt vµ rót ra c¸c kÕt luËn cÇn thiÕt.
Vïng
C¶ n-íc
MiÒn nói,trung du
§ång b»ng
2
DiÖn tÝch (Ngh×n km )
330991
248250
82741
D©n sè (Ngh Ng-êi)
78700
20836
57864
1) VÏ biÓu ®å.
Cã thÓ vÏ c¸c d¹ng cét chång, h×nh trßn, vu«ng.
Lùa chän c¸ch vÏ biÓu ®å h×nh trßn d¹ng sö dông sè liÖu t-¬ng ®èi. C¸ch vÏ nµy ph¶i xö lý sè liÖu tr-íc
khi vÏ.
a)Xö lý sè liÖu.
TÝnh tØ lÖ % diÖn tÝch vµ d©n sè cña ®ång b»ng vµ miÒn nói trung du so víi c¶ n-íc.
TÝnh mËt ®é d©n c- cña c¶ n-íc, ®ång b»ng, miÒn nói- trung du. §¬n vÞ tÝnh cña mËt ®é lµ Ng-êi/km2.
KÕt qu¶ nh- sau:
Vïng
C¶ n-íc
MiÒn nói, trung du
§ång b»ng
DiÖn tÝch (%)
100
75,0
25,0
D©n sè (%)
100
26,5
73,5
2
MËt ®é (Ng-êi/km )
238
84
700
b)VÏ biÓu ®å:
BiÓu ®å cã hai h×nh trßn cã b¸n kÝnh b»ng nhau víi c¸c h×nh qu¹t bªn trong nh- b¶ng sè liÖu ®· tÝnh.
Mét h×nh trßn thÓ hiÖn d©n sè c¶ n-íc n¨m 2001 chia thµnh hai khu vùc miÒn nói- trung du vµ ®ång b»ng; mét
®-êng trßn thÓ hiÖn diÖn tÝch tù nhiªn. Cã mét b¶ng chó dÉn víi ph©n biÖt hai khu vùc thµnh thÞ, n«ng th«n.
Hai ®-êng trßn nµy thÓ hiÖn c¸c ®èi t-îng kh¸c nhau nªn ®é lín cña chóng tuú lùa chän. Nªn vÏ hai ®-êng trßn
cã b¸n kÝnh b»ng nhau.
BiÓu ®å diÖn tÝch tù nhiªn vµ d©n sè n-íc ta n¨m 2001
2-NhËn xÐt:
MËt ®é toµn quèc lµ 238 ng-êi / km2. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau mµ mËt ®é cã sù ph©n ho¸ râ rÖt
gi÷a miÒn nói - trung du vµ ®ång b»ng.
a- T¹i ®ång b»ng.
§ång b»ng chØ chiÕm 25% diÖn tÝch nh-ng chiÕm tíi 73,6% d©n sè. MËt ®é t¹i c¸c ®ång b»ng lµ 700
ng-êi/ km2 ; mËt ®é nµy cao h¬n mËt ®é c¶ n-íc tíi trªn 3 lÇn.
D©n c- tËp trung t¹i ®ång b»ng lµ do...
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected] 13
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
b- MiÒn nói -Trung du.
D©n c- rÊt th-a: chiÕm 75,0% diÖn tÝch nh-ng chØ chiÕm 26,3% d©n sè.
Trung b×nh mËt ®é lµ 84 ng-êi/km2 ; thÊp h¬n mËt ®é c¶ n-íc tíi trªn 3 lÇn.
MËt ®é chung cña ®ång b»ng vµ TDMN chªnh lÖch nhau tíi gÇn 9 lÇn (700/84).
D©n c- th-a thít ë miÒn nói trung du lµ do...
Bµi tËp 8 - Cho b¶ng sè liÖu d-íi ®©y vÒ kÕt cÊu theo tuæi cña d©n sè n-íc ta n¨m 1979- 1999, h·y vÏ biÓu ®å
thÝch hîp. Tõ b¶ng sè liÖu vµ biÓu ®å ®· vÏ h·y nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch sù thay ®æi trong kÕt cÊu d©n sè n-íc ta.
KÕt cÊu theo tuæi cña d©n sè ViÖt Nam (§¬n vÞ % trong tæng sè d©n )
Nhãm tuæi
1979
1989
1999
D-íi 15
42,6
39,0
33,1
Tõ 15-60
50,4
53,8
59,3
Trªn 60
7,0
7,2
7,6
Céng
100,0
100,0
100,0
1-VÏ biÓu ®å:
Cã thÓ vÏ d¹ng cét chång, h×nh trßn, vu«ng (sö dông sè liÖu t-¬ng ®èi).
Lùa chän c¸ch vÏ biÓu ®å h×nh trßn d¹ng sö dông sè liÖu t-¬ng ®èi.
VÏ 3 ®-êng trßn cã b¸n kÝnh b»ng nhau. H×nh qu¹t bªn trong thÓ hiÖn víi 3 nhãm tuæi kh¸c nhau. Cã
b¶ng chó dÉn, tªn biÓu ®å cho tõng n¨m.
BiÓu ®å kÕt cÊu theo tuæi cña d©n sè n-íc ta n¨m 1979, 1989, 1999
2- NhËn xÐt:
a- Nhãm d-íi 15 tuæi:
Cã tØ lÖ lín...Sè liÖu.... Xu thÕ gi¶m dÇn
Lý do: nh÷ng n¨m tr-íc ®©y gia t¨ng d©n sè rÊt cao...
b- Nhãm tõ 15-60:
ChiÕm tØ lÖ lín nhÊt... cã xu h-íng t¨ng dÇn...
Lý do: tuæi thä trung b×nh cña d©n c- ngµy cµng cao; gia t¨ng d©n sè gi¶m dÇn...
c -Nhãm trªn 60 tuæi:
ChiÕm tØ träng thÊp.. Cã xu thÕ t¨ng dÇn...
Lý do: tuæi thä cña d©n c- t¨ng nhanh, ®êi sèng vËt chÊt cña nh©n d©n ta ngµy cµng n©ng cao, y tÕ ph¸t
triÓn ®· h¹n chÕ c¸c lo¹i bÖnh tËt...
d-TØ lÖ phô thuéc
TØ lÖ phô thuéc lµ sè ng-êi trong tuæi lao ®éng so víi sè ng-êi ngoµi tuæi lao ®éng. TØ lÖ ng-êi trong ®é
tuæi lao ®éng cµng cao th× tØ lÖ phô thuéc cµng gi¶m. N¨m 1979 lµ 49,6%/50,4% = 98%; n¨m 1989 lµ 0,84; n¨m
1999 lµ 54%.
TØ lÖ phô thuéc gi¶m lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n©ng cao ®êi sèng, lao ®éng ®«ng.
KÕt cÊu d©n sè n-íc ta trong giai ®o¹n chuyÓn tiÕp sang lo¹i kÕt cÊu d©n sè giµ.
Bµi tËp 9 . Cho b¶ng sè liÖu vÒ sè d©n thµnh thÞ, n«ng th«n n-íc ta trong thêi gian 1990- 2004 theo b¶ng sè
liÖu d-íi ®©y. VÏ biÓu ®å thÓ hiÖn râ nhÊt sè d©n vµ tØ lÖ sè d©n sèng trong khu vùc thµnh thÞ trong thêi gian nãi
trªn. (§¬n vÞ ngh×n ng-êi.)
N¨m
1990
1993
1995
1997
1999
2000
2001
2004
Tæng sè
66016,7 69644,5 71995,5 74306,9 76596,7 77635,4 78685,8 82032,3
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected] 14
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
Thµnh thÞ 12880,3 13961,2 14938,1 16835,4 18081,6 18805,3
19481 21591,2
N«ng th«n 53136,4 55488,9 57057,4 57471,5 58514,7 58830,1 59204,8 60441,1
1- Xö lý sè liÖu vµ vÏ biÓu ®å.
TÝnh tØ lÖ d©n c- thµnh thÞ (% so víi tæng sè d©n.).
VÏ biÓu ®å miÒn sö dông sè liÖu t-¬ng ®èi.
BiÓu ®å tØ lÖ sè d©n thµnh thÞ vµ n«ng th«n n-íc ta trong thêi gian 1990 - 2001.
2) NhËn xÐt.
a) Sè d©n thµnh thÞ n-íc ta t¨ng chËm.
TØ lÖ sè d©n thµnh thÞ nhá h¬n nhiÒu sè víi tæng sè d©n, nh-ng tØ lÖ ®ang t¨ng...
PhÇn cña sè d©n n«ng th«n lín h¬n nhiÒu vµ ®ang cã xu h-íng gi¶m dÇn...
b)TØ lÖ sè d©n thµnh thÞ qua c¸c n¨m lµ: (§¬n vÞ%)
N¨m
1990 1993 1995 1997 1999 2000 2001 2004
Thµnh thÞ
19,5 20,0 20,7 22,7 23,6 24,2 24,8 26,3
N«ng th«n
80,5 79,7 79,3 77,3 76,4 75,8 75,2 73,7
TØ lÖ d©n c- thµnh thÞ t¨ng chËm... Sè liÖu
c) TØ lÖ d©n c- thµnh thÞ n-íc ta thÊp lµ do:
Tr×nh ®é c«ng nghiÖp ho¸, sù ph©n c«ng lao ®éng ë n-íc ta ch-a cao, c¸c ngµnh dÞch vô chËm ph¸t triÓn
Víi sù ph¸t triÓn nhanh cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nh- hiÖn nay, trong thêi gian tíi tØ lÖ d©n c- thµnh
thÞ sÏ t¨ng nhanh.
Bµi tËp 10 . Cho b¶ng sè liÖu vÒ sè d©n thµnh thÞ, n«ng th«n n-íc ta trong thêi gian 1990- 2004 theo b¶ng sè
liÖu d-íi ®©y. VÏ biÓu ®å sù t¨ng tr-ëng tæng sè d©n vµ sè d©n sèng trong khu vùc thµnh thÞ trong thêi gian nãi
trªn. (§¬n vÞ ngh×n ng-êi.)
N¨m
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
ST&BS: Cao Văn Tú
Tæng sè
66016,7
67242,4
68450,1
69644,5
70824,5
71995,5
73156,7
74306,9
75456,3
76596,7
77635,4
78685,8
79727,4
80902,4
Thµnh thÞ
12880,3
13227,5
13587,6
13961,2
14425,6
14938,1
15419,9
16835,4
17464,6
18081,6
18771,9
19469,3
20022,1
20869,5
N«ng th«n
53136,4
54014,9
54862,5
55683,3
56398,9
57057,4
57736,8
57471,5
57991,7
58515,1
58863,5
59216,5
59705,3
60032,9
Email:
[email protected] 15
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
2004*
Blog: www.caotu28.blogspot.com
82032,3
21591,2
60441,1
* S¬ bé. Nguån NGTK 2006
1- VÏ biÓu ®å
Yªu cÇu cña bµi lµ vÏ biÓu ®å thÓ hiÖn sù t¨ng tr-ëng nªn sö dông kiÓu biÓu ®å gia t¨ng. §Ó vÏ ®-îc biÓu ®å cÇn
xö lý sè liÖu, lÊy sè d©n cña tæng sè, cña d©n c- thµnh thÞ vµ sè d©n n«ng th«n cña n¨m 1990 = 100%.KÕt qu¶
nh- sau:
N¨m
Tæng sè
Thµnh thÞ
N«ng th«n N¨m
Tæng sè
Thµnh thÞ
N«ng th«n
1990
100,00
100,00
100,00 1998
114,30
135,59
109,14
1991
101,86
102,70
101,65 1999
116,03
140,38
110,12
1992
103,69
105,49
103,25 2000
117,60
145,74
110,78
1993
105,50
108,39
104,79 2001
119,19
151,16
111,44
1994
105,50
108,39
104,79 2002
120,77
155,45
112,36
1995
109,06
115,98
107,38 2003
122,55
162,03
112,98
1996
110,82
119,72
108,66 2004
124,26
167,63
113,75
1997
112,56
130,71
108,16
VÏ ®å thÞ gia t¨ng.
Cã 3 ®å thÞ trong cïng mét hÖ to¹ ®é.
Trôc tung thÓ hiÖn chØ sè gia t¨ng (®¬n vÞ%).
C¶ ba ®å thÞ ®Òu cã ®iÓm xuÊt ph¸t tõ 100% trªn trôc tung.
2-NhËn xÐt.
a- Møc t¨ng cña sè d©n:
Tæng sè d©n t¨ng 124,26%, sè d©n thµnh thÞ t¨ng 167,63%, sè d©n n«ng th«n t¨ng 112,76%;
Møc t¨ng cña sè d©n thµnh thÞ cao h¬n so víi tæng sè nªn tØ träng cña d©n c- thµnh thÞ sÏ t¨ng dÇn so víi tæng sè
d©n.
b-TØ lÖ d©n c- thµnh thÞ t¨ng dÇn...TÝnh to¸n tØ lÖ % cña d©n c- thµnh thÞ ®Ó minh ho¹.
Bµi tËp 11 - Cho b¶ng sè liÖu vÒ lao ®éng ®ang ho¹t ®éng kinh tÕ ph©n theo ngµnh c¸c n¨m 1990 1995 vµ
2000 d-íi ®©y, h·y vÏ biÓu ®å thÝch hîp vµ nhËn xÐt sù thay ®æi c¬ cÊu sö dông lao ®éng theo ngµnh ë n-íc ta.
(§¬n vÞ tÝnh Ngh×n ng-êi )
N¨m Tæng sè
N«ng l©m
C«ng nghiÖp
DÞch vô
lao ®éng
ng- nghiÖp
- X©y dùng
1990
29412,3
21476,1
3305,7
4630,5
1995
33030,6
23534,8
3729,7
5766,1
1999
35975,8
24791,9
4300,4
6883,5
2000
36701,8
25044,9
4445,4
7211,5
NGTK2001 trang 40
1- Lùa chän c¸ch vÏ biÓu ®å.
Cã thÓ vÏ nhiÒu d¹ng biÓu ®å: Cét chång, thanh ngang chång, h×nh trßn, h×nh vu«ng (lo¹i sö dông sè liÖu
tuyÖt ®èi, sè liÖu t-¬ng ®èi). Trong ®ã lo¹i biÓu ®å h×nh trßn, h×nh vu«ng lµ hîp lý nhÊt. Chän kiÓu h×nh trßn sö
dông sè liÖu tuyÖt ®èi, lo¹i nµy cÇn xö lý sè liÖu tr-íc khi vÏ.
2-Xö lý sè liÖu vµ vÏ biÓu ®å.
- TÝnh tØ lÖ lao ®éng ph©n theo c¸c ngµnh so víi tæng sè.(§¬n vÞ tÝnh %)
N«ng l©m
C«ng nghiÖpDÞch vô
N¨m Tæng sè
ng- nghiÖp
X©y dùng
1990
100
73,0
11,2
15,7
1999
100
68,9
12,0
19,1
2000
100
68,2
12,1
19,6
- TÝnh b¸n kÝnh c¸c ®-êng trßn
R1990 = 1cm;
R1999 =
1.
35975,8 : 249412,3 1. 1,23 1,15cm
R2000 = 1. 36701,8 : 249412,3 1. 1,24 1,17cm
VÏ biÓu ®å gåm ba ®-êng trßn cã b¸n kÝnh nh- ®· tÝnh. C¸c h×nh qu¹t bªn trong cã tØ lÖ nh- ®· tÝnh trong
b¶ng trªn; cã mét b¶ng chó dÉn thÓ hiÖn tØ lÖ lao ®éng.
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected] 16
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
BiÓu ®å c¬ cÊu lao ®éng n-íc ta ph©n
theo ngµnh c¸c n¨m 1990, 1999, 2000
2-NhËn xÐt
a- Tæng sè lao ®éng:
T¨ng kh¸ nhanh so víi n¨m 1990
t¨ng 1,24 lÇn (mçi n¨m t¨ng 2,4%).
Tæng sè lao ®éng t¨ng lµ do: d©n
sè t¨ng nhanh, mèi n¨m cã thªm hµng
triÖu ng-êi b-íc vµo ®é tuæi lao ®éng,
v-ît h¬n nhiÒu so víi ng-êi hÕt tuæi lao ®éng hµng n¨m.
b- Lao ®éng trong n«ng - l©m - ng- nghiÖp
ChiÕm sè l-îng rÊt lín vµ cã xu h-íng gi¶m, n¨m 1990 lµ 73,0% ; n¨m 2000 lµ 68,2%.
Sù gi¶m dÇn tØ träg nµy lµ do... Sè lao ®éng n«ng nghiÖp sÏ chuyÓn dÇn sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.
c- Lao ®éng trong dÞch vô
ChiÕm sè l-îng lín h¬n so víi n«ng nghiÖp nh-ng cao h¬n so víi lao ®éng c«ng nghiÖp. Cã xu h-íng t¨ng
dÇn, n¨m 1990 lµ 15,7% ; n¨m 2000 lµ 19,65%.
Sù t¨ng dÇn tØ träng nµy lµ do ...Xu h-íng trong thêi gian tíi lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp sÏ t¨ng
m¹nh.
d- Lao ®éng trong c«ng nghiÖp
VÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi, sè l-îng lao ®éng trong c«ng nghiÖp chiÕm sè l-îng nhá nhÊt so víi n«ng nghiÖp vµ
dÞch vô. Tuy nhiªn, c¶ sè l-îng tuyÖt ®èi vµ tû lÖ lao ®éng c«ng nghiÖp so víi tæng sè lao ®éng cã xu h-íng
t¨ng dÇn. N¨m 1990 lµ 11,2% ; n¨m 2000 lµ 12,1%. TØ träng t¨ng dÇn lµ do....
Xu h-íng trong thêi gian tíi sè lao ®éng trong c«ng nghiÖp sÏ t¨ng nhanh do thu hót ngµy cµng m¹nh lao
®éng chuyÓn sang tõ n«ng nghiÖp.
Bµi tËp 12 - Cho b¶ng sè liÖu vÒ lùc l-îng lao ®éng, sè ng-êi cÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm ë hai khu vùc thµnh thÞ
vµ n«ng th«n n-íc ta n¨m 1998, h·y vÏ biÓu ®å thÝch hîp vµ nhËn xÐt t×nh h×nh viÖc lµm n-íc ta. (Sè liÖu cña
Bé L§-TBXH n¨m 1998).
§¬n vÞ tÝnh Ngh×n ng-êi
C¶ n-íc
N«ng th«n
Thµnh thj
Lùc l-îng lao ®éng
37407,2
29757,6
7649,6
Sè ng-êi thiÕu viÖc lµm
9418,4
8219,5
1198,9
Sè ng-êi thÊt nghiÖp
856,3
511,3
345,0
Nguån Theo NguyÔn ViÕt ThÞnh Trang 91
1-Xö lý sè liÖu vµ vÏ biÓu ®å
Tæng sè lao ®éng = sè ng-êi thiÕu viÖc lµm + sè ng-êi thÊt nghiÖp + sè ng-êi cã viÖc lµm th-êng
xuyªn. KÕt qu¶ nh- sau:
KÕt cÊu sö dông lao ®éng n-íc ta n¨m 2001( §¬n vÞ Ngh×n Ng-êi.)
C n-íc
N«ng th«n
Thµnh thÞ
Lùc l-îng lao ®éng
37407,2
29757,6
7649,6
Sè ng-êi thiÕu viÖc lµm
9418,4
8219,5
1198,9
Sè ng-êi thÊt nghiÖp
856,3
511,3
345
Cã VLTX
27132,5
21026,8
6105,7
TÝnh tØ lÖ c¬ cÊu sö dông lao ®éng so víi tæng sè lao ®éng.(§¬n vÞ %)
Lùc l-îng lao ®éng
Sè ng-êi thiÕu viÖc lµm
Sè ng-êi thÊt nghiÖp
Cã VLTX
100
25,2
2,3
72,5
100
27,6
1,7
70,7
100
15,7
4,5
79,8
VÏ biÓu ®å:
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected] 17
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
Cã thÓ vÏ nhiÒu kiÓu: cét chång, h×nh trßn, h×nh vu«ng, thanh ngang (c¶ hai lo¹i sö dông sè liÖu nguyªn
d¹ng hoÆc sè liÖu ®· tÝnh ra tØ lÖ %). Chän c¸ch vÏ biÓu ®å cét chång d¹ng sö dông sè liÖu tuyÖt ®èi.
40000 Ng×n ng-êi
30000
20000
10000
0
C¶ n-íc
N«ng th«n
Sè ng-êi thiÕu viÖc lµm
Sè ng-êi thÊt nghiÖp
Thµnh thÞ
Cã VLTX
BiÓu ®å t×nh tr¹ng viÖc lµm ë n-íc ta ë c¸c khu vùc thµnh thÞ, n«ng th«n n¨m 2001
2-NhËn xÐt
a- VÊn ®Ò viÖc lµm ë n-íc ta rÊt gay g¾t.
N¨m 1998 c¶ n-íc cã 9,4 triÖu ng-êi thiÕu viÖc lµm chiÕm 25,2% LTSL§ vµ 856 ngh×n ng-êi thÊt
nghiÖp chiÕm 2,3% TSL§.
§©y lµ tØ lÖ rÊt cao so trong tæng sè lao ®éng n-íc ta. Lµ do...
b-ThÊt nghiÖp t¹i c¸c ®« thÞ rÊt cao.
Cã 345 ngh×n ng-êi thÊt nghiÖp chiÕm 4,5%; sè ng-êi thiÕu viÖc lµm chØ chiÕm 15,7% TSL§ cao h¬n so
víi møc chung c¶ n-íc tíi 2 lÇn vµ khu vùc n«ng th«n tíi gÇn 3 lÇn; TØ lÖ thiÕu viÖc lµm thÊp h¬n so víi b×nh
qu©n chung c¶ n-íc vµ KVNT. Cã t×nh tr¹ng trªn lµ do....
c-ThiÕu viÖc lµm t¹i khu vùc n«ng th«n
N¨m 1998 tØ lÖ thiÕu viÖc lµm lµ 27,6% TSL§ cao h¬n rÊt nhiÒu so víi KVTT; nh-ng tØ lÖ thÊt nghiÖp l¹i
thÊp h¬n ®¸ng kÓ so víi KVTT. ThiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n cao cã liªn quan tíi ....
Bµi tËp 13 - Cho b¶ng sè liÖu vÒ thêi gian ch-a sö dông cña lao ®éng t¹i vïng n«ng th«n trong 12 th¸ng ë
n-íc ta ph©n theo c¸c vïng lín sau ®©y. (Theo KÕt qu¶ ®iÒu tra cña Lao ®éng- vµ viÖc lµm vµo 1/7 n¨m 1998)
§¬n vÞ % so víi tæng sè lao ®éng.
Vïng
C¶ n-íc
T©y B¾c
§«ng B¾c
§B S«ng Hång
B¾c Trung Bé
1-Lùa chän c¸ch vÏ biÓu ®å.
ST&BS: Cao Văn Tú
TØ lÖ thiÕu viÖc lµm
28,19
14,98
22,71
37,78
33,61
Vïng
Nam Trung Bé
T©y Nguyªn
§«ng Nam Bé
§B s«ng Cöu Long
TØ lÖ thiÕu viÖc lµm
29,77
18,12
18,22
27,05
Email:
[email protected] 18
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Blog: www.caotu28.blogspot.com
Cã thÓ vÏ nhiÒu d¹ng biÓu ®å: Cét, thanh ngang lo¹i sö dông sè liÖu t-¬ng ®èi. Nªn s¾p xÕp c¸c vïng
theo thø tù tõ trªn xuèng.
2-NhËn xÐt.
a) N-íc ta cã tØ lÖ thiÕu viÖc lµm cao.
Cã 28,19% tæng sè lao ®éng khu vùc n«ng th«n thiÕu viÖc lµm.
TÊt c¶ c¸c vïng ®Òu cã tØ lÖ thiÕu viÖc lµm rÊt cao. Lý do....
b)Vïng rÊt cao:
§BSH, BTB cã tØ lÖ trªn 30%, §BSH víi tØ lÖ 37,78% gÊp 1,3 lÊn so víi tØ lÖ chung.
C¸c vïng nµy cã tØ lÖ thiÕu viÖc lµm cao lµ do...
c)Vïng cã tØ lÖ trung b×nh:
§«ng B¾c, §BSCL, NTB.
LÝ do cho tõng vïng
d)Vïng cã tØ lÖ thÊp h¬n:
§NB, T©y Nguyªn, T©y B¾c.
ThÊp nhÊt lµ T©y B¾c víi tØ lÖ 14,98%; thÊp h¬n 2 lÇn so víi §BSH. LÝ do...
Bµi tËp 14 - Cho b¶ng sè liÖu vÒ t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp cña lùc l-îng lao ®éng trong ®é tuæi t¹i khu vùc thµnh
thÞ n-íc ta ph©n theo c¸c vïng lín n¨m 2001 sau ®©y. (§¬n vÞ % so víi tæng sè lao ®éng)
Vïng
ThÊt nghiÖp
Vïng
ThÊt nghiÖp
C¶ n-íc
6,28
Nam Trung Bé
6,16
T©y B¾c
5,62
T©y Nguyªn
5,55
§«ng B¾c
6,73
§«ng Nam Bé
5,92
§B S«ng Hång
7,07
§B s«ng Cöu Long
6,08
B¾c Trung Bé
6,72
1- VÏ biÓu ®å.
2- NhËn xÐt
a- TØ lÖ thÊt nghiÖp t¹i KV thµnh thÞ n-íc ta vµo n¨m 2001 lµ 6,28%. Lý do...
b) C¸c vïng cã tØ lÖ thÊt nghiÖp kh¸c nhau:
Vïng cã tØ lÖ cao h¬n so víi møc chung: ®« thÞ t¹i c¸c vïng phÝa B¾c, trõ T©y B¾c (§BSH, B¾c Trung Bé,
§«ng B¾c); cao nhÊt thuéc vÒ §BSH lµ 7,07%. Nguyªn nh©n ...
Vïng cã tØ lÖ thÊp h¬n so víi møc chung: Nam Trung Bé, §NB, §BSCL.
Vïng cã tØ lÖ thÊp d-íi 6% cã T©y Nguyªn, T©y B¾c. T©y Nguyªn chØ 5,55%. Nguyªn nh©n chÝnh...
Bµi tËp 15 - Cho biÓu ®å sau ®©y vÒ sè l-îng häc sinh phæ th«ng ph©n theo cÊp häc c¸c n¨m häc 1992 - 2005.
Tõ b¶ng sè liÖu vµ biÓu ®å ®· vÏ h·y nhËn xÐt vµ rót ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt. (§¬n vÞ Ngh×n häc sinh)
N¨m häc
1992/1993
1997/1998
2004/2005
Tæng sè
12911,1
17073,6
16649,2
TiÓu häc
9527,2
10431
7304
Trung häc c¬ së
2813,4
5252,4
6371,3
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected] 19
Các dạng bài tập Địa Lý ôn thi Đại học
Trung häc phæ
570,5
th«ng
1-Xö lý sè liÖu vµ vÏ biÓu ®å.
- TÝnh tØ lÖ häc sinh cña tõng cÊp häc so víi tæng sè. §¬n vÞ %
N¨m häc
1992/1993
Tæng sè
100
TiÓu häc
73,8
Trung häc c¬ së
21,8
Trung häc phæ th«ng
4,4
B¸n kÝnh ®-êng trßn
2cm
BiÓu ®å c¬ cÊu häc sinh ph©n theo cÊp häc
Blog: www.caotu28.blogspot.com
1390,2
2973,9
1997/1998
100
61,1
30,8
8,1
2,3cm
2004/2005
100
43,9
38,3
17,9
2,2cm
2-NhËn xÐt
a- Tæng sè häc sinh
Trong c¶ thêi kú (1992- 2005) t¨ng lªn 1,290 lÇn.
Trong thêi gian tõ 1992/1993 tíi 1997/1998 t¨ng 1,322 lÇn.
Thêi gian gi÷a n¨m häc 97/98 vµ 04/05 sè häc sinh gi¶m 3,3% t-¬ng ®-¬ng víi 424,4 ngh×n häc sinh
Sè häc sinh t¨ng lªn trong c¶ thêi kú lµ do...
b- Sè häc sinh theo c¸c cÊp häc t¨ng kh¸c nhau.
TiÓu häc: ChiÕm sè l-îng lín nhÊt trong c¸c cÊp häc. Sau 13 n¨m gi¶m 3127,0 ngh×n häc sinh. KÕt qu¶ tØ
träng häc sinh trong tæng sè gi¶m tõ 73,8% cßn 43,9% n¨m 2005. Sè häc sinh TiÓu häc chiÕm tØ lÖ lín lµ do
tØ lÖ trÎ em sinh ®-îc huy ®éng tíi tr-êng ngµy cµng cao, Nhµ n-íc phæ cËp tiÓu häc. Sè l-îng vµ tØ träng
HS TiÓu häc gi¶m cã liªn quan tíi gia t¨ng d©n sè gi¶m m¹nh vµo nh÷ng n¨m 1990 – 1994.
Trung häc c¬ së: ChiÕm sè l-îng thø hai sau HSTH vµ t¨ng liªn tôc c¶ vÒ sè l-îng vµ tØ lÖ. Sè l-îng t¨ng
2,26 lÇn... Häc sinh THCS trong tæng sè t¨ng dÇn tõ 21,8% lªn 38,3% n¨m 2001. Sè häc sinh THCS t¨ng lªn
lµ do gia t¨ng d©n sè cao vµo nh÷ng n¨m 1985 – 1990, tíi nay nhãm trÎ em sinh ra vµo thêi kú nµy ®ang ë
bËc häc trung häc c¬ cë. Sè l-îng HS THCS t¨ng cßn do nhu cÇu häc lªn THPT ®Ó n©ng cao tr×nh ®é
PTTH: ChiÕm sè l-îng Ýt nhÊt trong tæng sè HS. TÝnh chung sau 13 n¨m t¨ng 1583,7 (5,21lÇn). KÕt qu¶ sè
häc sinh PTTH trong tæng sè t¨ng dÇn tõ 4,4% lªn 17,9% n¨m 2005. Sè häc sinh THCS t¨ng lªn lµ do nhãm
häc sinh nµy ®-îc sinh ra vµo thêi kú ®Çu nh÷ng n¨m 1980, khi bïng næ d©n sè ë møc cao.... §a sè HSTHCS
®Òu muèn häc lªn bËc THPT ®Ó thi vµo ®¹i häc.
KL: C¬ cÊu häc sinh phæ th«ng ph¶n ¸nh râ nÐt sù gia t¨ng d©n sè, chÝnh s¸ch gi¸o dôc vµ t©m lý cña x· héi
còng nh- cña thanh, thiÕu niªn.
Bµi tËp 16 - VÏ vµ nhËn xÐt biÓu ®å h×nh cét dùa vµo b¶ng sè liÖu tØ lÖ d©n c- biÕt ch÷ tõ 15 tuæi trë lªn cña
mét sè n-íc khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D-¬ng n¨m 1999. (§¬n vÞ % )
TT Tªn quèc gia
TØ lÖ biÕt ch÷
TT Tªn quèc gia
TØ lÖ biÕt ch÷
1
ViÖt Nam
92,0
4
Malaixia
85,7
2
Trung Quèc
82,9
5
52,5
Ên §é
ST&BS: Cao Văn Tú
Email:
[email protected] 20
.PDF 
65 
389 
84 
