Tài liệu ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái đối với tăng trưởng kinh tế ở việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM ---------------- NGUYỄN BÁ TÙNG ẢNH HƯỞNG CỦA TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Năm 2000 AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì moät trong nhöõng muïc tieâu quan troïng maø Chính phuû mong muoán laø taêng tröôûng kinh teá cao vaø oån ñònh, bôûi leõ noù taïo ñieàu kieän cho vieäc tích luõy voán ñeå phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy, ngoaøi nhöõng chính saùch kinh teá ñoái noäi hôïp lyù coøn phaûi coù nhöõng chính saùch kinh teá ñoái ngoaïi linh hoaït phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Moät trong nhöõng coâng cuï kinh teá höõu hieäu vaø nhaïy beùn ñeå ñaït hieäu quaû cao trong chính saùch kinh teá ñoái ngoaïi laø chính saùch ngoaïi hoái maø vaán ñeà troïng taâm cuûa noù laø tyû giaù hoái ñoaùi. Do vaäy, xem xeùt “söï aûnh höôûng vaø taùc ñoäng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñeán söï taêng tröôûng kinh teá” cuûa quoác gia laø heát söùc caàn thieát, ñeå treân cô sôû ñoù maø chính phuû coù nhöõng chính saùch ñieàu chænh thích hôïp nhaèm ñaït ñöôïc söï taêng tröôûng kinh teá cao vaø oån ñònh, cuõng nhö ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu kinh teá – xaõ hoäi khaùc. Cuõng chính vì nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vaán ñeà treân maø noù ñaõ ñöôïc löïa choïn laøm ñeà taøi nghieân cöùu trong luaän vaên naøy. Beân caïnh vai troø quan troïng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi vaø chính saùch ñieàu haønh tyû giaù nhö ñaõ neâu treân, vieäc nghieân cöùu veà vaán ñeà tyû giaù hoái ñoaùi ôû Vieät Nam trong thöïc teá nhöõng naêm gaàn ñaây coøn mang nhöõng yù nghóa to lôùn hôn bôûi leõ: 1/ Nhöõng lyù do löïa choïn ñeà taøi: Thöù nhaát, keå töø khi Lieân Xoâ vaø khoái caùc nöôùc Ñoâng AÂu cuû tan raõ, Vieät Nam ñaõ löïa choïn moät höôùng ñi môùi cho mình ñoù laø chuyeån töø neán kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung sang neàn kinh teá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát cuûa Nhaø nöôùc. Vôùi nhöõng noäi dung vaø hình thöùc môùi, giôø ñaây ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi ñoøi hoûi Chính phuû phaûi ñieàu haønh neàn kinh teá quoác daân baèng nhöõng coâng cuï kinh teá theo nhöõng qui luaät cuûa kinh teá thò tröôøng maø moät trong nhöõng coâng cuï quan troïng ñeå quaûn lyù vaø oån ñònh neàn kinh teá laø vaán ñeà tyû giaù hoái ñoaùi vaø chính saùch ñieàu haønh tyû giaù hoái ñoaùi. -1- AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam Lyù do thöù hai laø trong giai ñoaïn hieän nay khi maø caùc neàn kinh teá ngaøy caøng xích laïi gaàn nhau hôn do xu höôùng khu vöïc hoùa, toaøn caàu hoùa thì caùc haøng raøo baûo hoä maäu dòch trong nöôùc nhö quota, thueá quan,… cuõng phaûi daàn ñöôïc nôùi roäng vaø baõi boû. Do ñoù, vieäc tìm toøi nghieân cöùu nhöõng coâng cuï thay theá, hoã trôï cho chính saùch ngoaïi thöông vaø baûo hoä neàn saûn xuaát trong nuôùc cuûa quoác gia mang moät yù nghóa heát söùc quan troïng, maø moät trong nhöõng coâng cuï höõu hieäu mang tính chaát quyeát ñònh laø chính saùch ñieàu haønh tyû giaù hoái ñoaùi cuûa quoác gia. Lyù do thöù ba laø cuoäc khuûng hoaûng taøi chính – tieàn teä vöøa qua ôû caùc nöôùc chaâu Myõ la tinh vaø gaàn ñaây nhaát laø ôû caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng AÙ coù neàn kinh teá thò tröôøng khaù phaùt trieån ñaõ gaây ra nhöõng haäu quaû naëng neà vaø aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï phaùt trieån chung cuûa toaøn theá giôùi cuõng nhö cuûa Vieät Nam, ñoù laø moät baøi hoïc ñeå chuùng ta xem xeùt vaø nghieân cöùu saâu saéc hôn veà vaán ñeà tyû giaù hoái ñoaùi vaø vieäc ñieàu haønh chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa quoác gia nhaèm coù theå traùnh ñöôïc nhöõng cuoäc khuûng hoaûng töông töï vaø haïn cheá ôû möùc thaáp nhaát caùc taùc ñoäng do chuùng gaây ra, ñoàng thôøi laøm neàn taûng cho söï nghieäp coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa vaø söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay. 2/ Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc cho laø coù lôïi nhaát cho quoác gia khi vieäc xaùc ñònh tyû giaù hoái ñoaùi mang laïi nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cho caùn caân thöông maïi, caùn caân thanh toaùn vaø söï taêng tröôûng kinh teá cuûa quoác gia ôû möùc laïm phaùt chaáp nhaän ñöôïc vaø moät möùc laõi suaát khuyeán khích söï ñaàu tö trong neàn kinh teá. Chính vì vaäy, ñeå xaùc ñònh ñöôïc bieân ñoä dao ñoäng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi coù lôïi nhaát cho quoác gia chuùng ta phaûi xem xeùt taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá vaø treân cô sôû ñoù öôùc löôïng moät bieân ñoä dao ñoäng cho tyû giaù hoái ñoaùi. Ñeà taøi naøy ñöôïc taäp trung nghieân cöùu vaøo thöïc teá ñieàu haønh tyû giaù hoái ñoaùi cuûa Chính phuû trong hôn möôøi naêm qua keå töø khi Vieät nam chuyeån sang neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá kinh teá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát cuûa Nhaø nöôùc, ñoàng thôøi ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû -2- AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam Vieät Nam trong thôøi gian qua. Treân cô sôû naøy, nhaèm ñöa ra nhöõng kieán nghò cho vieäc hoaøn thieän hôn nöõa coâng taùc ñieàu haønh tyû giaù hoái ñoaùi ôû Vieät Nam. 3/ Laõnh vöïc nghieân cöùu: Duø raèng söï taêng tröôûng kinh teá lieân quan ñeán nhieàu yeáu toá nhö voán, lao ñoäng, ñaát ñai, nguyeân vaät lieäu, khoa hoïc kyõ thuaät, … song trong luaän vaên naøy, caùc nhaân toá treân chæ ñöôïc ñeà caäp ñeán nhö laø moät phaàn trong cô sôû lyù luaän. Trong phaïm vi cuûa luaän vaên, neàn taûng lyù thuyeát veà moái lieân heä giöõa tyû giaù hoái ñoaùi vaø toång saûn phaåm quoác daân (GDP) ñöôïc söû duïng nhö laø moät coâng cuï lyù thuyeát hoå trôï cho vieäc phaân tích quaù trình taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam döôùi söï taùc ñoäng cuûa nhaân toá tyû giaù hoái ñoaùi thoâng qua vieäc xem xeùt quaù trình ñieàu haønh chính saùch veà tyû giaù hoái ñoaùi trong boái caûnh thöïc teá ôû Vieät Nam suoát thôøi kyø ñoåi môùi cuûa hôn möôøi naêm qua. Trong ñieàu kieän cuûa moät neàn kinh teá thò tröôøng chöa phaùt trieån ñaày ñuû veà nhieàu maët, söï luaân chuyeån voán cuûa quoác gia coøn thaáp, taâm lyù thích toàn tröõ tieàn maët, … söï taùc ñoäng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi seõ chæ ñöôïc xem xeùt chuû yeáu trong moái lieân heä vôùi caùn caân thöông maïi cuûa quoác gia. 4/ Phöông phaùp nghieân cöùu: Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu ñöôïc söû duïng cho ñeà taøi naøy laø phöông phaùp thoáng keâ. Treân cô sôû cuûa nhöõng soá lieäu thu thaäp töø caùc nieân giaùm thoáng keâ, caùc taïp chí Kinh teá phaùt trieån, taïp chí Ngaân haøng, taïp chí Taøi chính, … nhöõng phaân tích seõ ñöôïc taäp trung vaøo moái quan heä giöõa tyû giaù hoái ñoaùi vôùi söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá. Ngoaøi ra, moät moâ hình veà moái lieân heä giöõa hai giöõa hai ñaïi löôïng naøy cuõng seõ ñöôïc thieát laäp nhaèm ñaùnh giaù söï taùc ñoäng cuûa tyû giaù ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá. Moät soá kyõ thuaät cuûa moân kinh teá löôïng cuõng ñöôïc aùp duïng nhaèm laøm chuaån hoaù caùc döõ lieäu phuïc vuï cho vieäc xaây döïng moâ hình. -3- AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam Chöông I: TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI VAØ SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG KINH TEÁ I. TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI 1/ Khaùi quaùt veà tyû giaù hoái ñoaùi: Vì sao chuùng ta laïi caàn tyû giaù hoái ñoaùi? Neáu moät ngöôøi daân ôû Vieät Nam muoán mua moät xe gaén maùy hieäu Angel thì taát nhieân anh ta muoán traû baèng ñoàng Vieät Nam. Moïi ngöôøi saûn xuaát vaø buoân baùn ñeàu mong muoán ñöôïc traû baèng ñoàng Vieät Nam (VND) vì duø sao nhöõng chi phí vaø chi tieâu haøng ngaøy cuûa hoï ñeàu phaûi thanh toaùn baèng VND. Tuy nhieân, neáu anh ta muoán mua tröïc tieáp moät chieác xe Honda WAVE cuûa Nhaät Baûn thì cuoái cuøng vaø baèng caùch naøo ñoù anh ta phaûi traû baèng ñoàng yeân Nhaät chöù khoâng phaûi baèng VND. Töông töï nhö vaäy, ngöôøi Nhaät baèng caùch naøo ñoù phaûi traû VND cho ngöôøi Vieät Nam neáu anh ta muoán mua haøng cuûa chuùng ta. Cho neân roõ raøng laø vieäc xuaát nhaäp khaåu giöõa caùc nöôùc vôùi nhöõng ñôn vò tieàn teä khaùc nhau laøm naûy sinh moät yeáu toá môùi ñoù chính laø tyû giaù hoái ñoaùi. 1.1 Caùc khaùi nieäm veà tyû giaù hoái ñoaùi: Tyû giaù hoái ñoaùi laø giaù caû cuûa moät ñoàng tieàn ñöôïc tính baèng ñoàng tieàn cuûa moät nöôùc khaùc. Ví duï: 14.000 VND = 1 USD hay tyû giaù hoái ñoaùi cuûa VND/USD laø 14.000 Treân thöïc teá, trong giao dòch haøng ngaøy ngöôøi ta phaân chia thaønh raát nhieàu loaïi tyû giaù hoái ñoaùi khaùc nhau caên cöù vaøo chöùc naêng cuûa noù. Tuy nhieân trong phaïm vi nghieân cöùu cuûa luaän vaên naøy chuùng toâi chæ xin trình baøy hai khaùi nieäm chính cuûa tyû giaù hoái ñoaùi Tyû giaù hoái ñoaùi danh nghiaõ: laø giaù caû töông ñoái cuûa hai ñoàng tieàn nhö trình baøy trong khaùi nieäm treân ñöôïc goïi laø tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa. -4- AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc: tyû giaù hoái ñoaùi thöïc giöõa caùc ñoàng tieàn cuûa hai quoác gia laø moät thöôùc ño giaûn löôïc toång quaùt giaù caû haøng hoaù vaø dòch vuï cuûa nöôùc naøy so vôùi nöôùc kia. Treân cô sôû cuûa quy luaät moät giaù, tyû giaù hoái ñoaùi thöïc ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: e = E*PF /P Trong ñoù: - e, E laø tyû giaù hoái ñoaùi thöïc vaø tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa. - PF, P laø giaù cuûa nhoùm haøng hoùa nöôùc ngoaøi vaø nhoùm haøng hoaù trong nöôùc. 1.2 Caân baèng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi treân thò tröôøng ngoaïi hoái: Caùc quoác gia khaùc nhau söû duïng nhöõng ñoàng tieàn khaùc nhau, neân ñeå mua ñöôïc nhöõng haøng hoaù vaø dòch vuï cuûa caùc quoác gia khaùc hoï phaûi ñoåi ñoàng tieàn cuûa mình sang caùc ñoàng tieàn cuûa caùc nöôùc khaùc vaø ngöôïc laïi caùc quoác gia khaùc muoán nhaän ñöôïc haøng hoùa vaø dòch vuï cuûa hoï cuõng phaûi mua ñoàng tieàn cuûa quoác gia naøy ñeå thanh toaùn. Chính ñieàu naøy ñaõ taïo ra nhu caàu trao ñoåi mua baùn giöõa caùc ñoàng tieàn vaø cuõng nhö nhöõng haøng hoùa khaùc noù dieãn ra treân moät thò tröôøng ñöôïc goïi laø thò tröôøng ngoaïi hoái. Nhö vaäy, thò tröôøng ngoaïi hoái laø moät thò tröôøng quoác teá trong ñoù moät ñoàng tieàn cuûa quoác gia naøy coù theå ñoåi laáy ñoàng tieàn cuûa quoác gia khaùc. Möùc giaù taïi ñoù hai ñoàng tieàn ñöôïc chuyeån ñoåi cho nhau goïi laø tyû giaù hoái ñoaùi. Nhö moïi thò tröôøng, giaù caân baèng töùc tyû giaù hoái ñoaùi caân baèng phuï thuoäc vaøo cung–caàu ngoaïi teä. Caàu veà ngoaïi teä xuaát hieän do: - Nhu caàu cuûa chính phuû, caùc coâng ty vaø caùc caù nhaân veà nhaäp khaåu haøng hoaù vaø dòch vuï töø caùc nöôùc khaùc. - Nhu caàu veà du lòch, tham quan nöôùc ngoaøi cuûa caùc caù nhaân. -5- AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam - Nhu caàu veà ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Ngoaøi ra coøn nhöõng nhu caàu khaùc nhö: traû laõi tieàn vay cho nöôùc ngoaøi, gôûi tieàn cho thaân nhaân ôû nöôùc ngoaøi, … Nguoàn cung veà ngoaïi teä laø do: - Thu töø xuaát khaåu haøng hoùa vaø dòch vuï ra nöôùc ngoaøi. - Tieáp nhaän ñaàu töø nöôùc ngoaøi. - Nhu caàu chi tieâu cuûa khaùch du lòch, tham quan. - Tieáp nhaän vieän trôï, nhaän tieàn gôûi cuûa thaân nhaân ôû nöôùc ngoaøi, … Tuy nhieân, söï caân baèng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi trong thò tröôøng ngoaïi hoái vôùi moái quan heä cung caàu nhö vöøa neâu treân ñöôïc giaû ñònh trong ñieàu kieän coù söï ngang baèng veà tieàn laõi giöõa caùc loaïi tieàn. Theo Paul R.Krugman vaø Maurice Obstfeld thì söï ngang baèng tieàn laõi laø ñieàu kieän caân baèng cô baûn cuûa thò tröôøng ngoaïi hoái: "thò tröôøng ngoaïi hoái seõ caân baèng khi caùc khoaûn tieàn gôûi cuûa moïi loaïi tieàn ñeàu coù moät tyû suaát lôïi töùc döï kieán nhö nhau.". Dó nhieân thò tröôøng ngoaïi hoái khoâng gioáng nhö nhöõng thò tröôøng khaùc vì treân thò tröôøng naøy haøng hoùa ñöôïc mua baùn laø nhöõng ñoàng tieàn. Chính ñaëc tröng naøy cuûa thò tröôøng ngoaïi hoái maø phaïm vi hoaït ñoäng cuûa noù döôøng nhö traûi roäng treân phaïm vi toaøn caàu vaø hoaït ñoäng lieân tuïc suoát ngaøy ñeâm. Nhöõng chuû theå chính tham gia trong thò tröôøng naøy bao goàm: - Caùc nhaø xuaát nhaäp khaåu. - Caùc ngaân haøng. - Nhöõng ngöôøi chuyeân moâi E Bieåu ñoà 1 S giôùi mua baùn ngoaïi teä, … Söï can thieäp lieân tuïc cuûa caùc chuû E* theå naøy laøm cho thò tröôøng ngoaïi hoái hoaït D Q* -6- Khoái löôïng ngoaïi teä Q AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam ñoäng raát hieäu quaû vaø tyû giaù hoái ñoaùi gaàn nhö laø gioáng nhau treân khaép theá giôùi. 2/ Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán söï thay ñoåi cuûa tyû giaù hoái ñoaùi: 2.1 Xuaát - nhaäp khaåu: vôùi caùc ñieàu kieän khaùc khoâng ñoåi, khi coù söï thay ñoåi trong löôïng xuaát khaåu hoaëc nhaäp khaåu seõ laøm thay ñoåi löôïng cung öùng hoaëc löôïng caàu veà ngoaïi teä cuûa quoác gia vaø keát quaû laø ñöôøng cung hoaëc ñöôøng caàu veà ngoaïi teä seõ bò dòch chuyeån. Keát quaû taát yeáu cuûa söï thay ñoåi naøy laø taïo laäp moät tyû giaù hoái ñoaùi caân baèng môùi treân thò tröôøng ngoaïi hoái. Moät trong nhöõng nhaân toá naèm phía sau xuaát nhaäp khaåu chính laø thueá quan. Khi chính phuû ñaùnh thueá hoaëc gia taêng thueá ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu seõ laøm cho giaù haøng nhaäp khaåu gia taêng vaø keát quaû laø nhu caàu veà caùc haøng hoùa naøy seõ bò giaûm (trong ñieàu kieän haøng hoùa nhaäp khaåu co giaõn theo giaù). Vieäc giaûm caàu veà haøng nhaäp khaåu cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc giaûm nhu caàu veà ngoaïi teä laøm giaù cuûa ñoàng ngoaïi teä giaûm hay noùi caùc khaùc laø ñoàng noäi teä taêng giaù. 2.2 Nguoàn voán: nguoàn voán ôû ñaây bao haøm nguoàn voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi vaø caùc nguoàn chuyeån nhöôïng. Giaû ñònh raèng ban ñaàu tyû giaù hoái ñoaùi laø caân baèng, vì moät soá nhöõng lyù do nhö tyû suaát hoaøn voán cao hôn, lôïi nhuaän mong ñôïi trong töông lai cao hôn hoaëc ñôn giaûn chæ laø söï gia taêng möùc ñoä ruæ ro ôû nhöõng quoác gia khaùc, … maø moät quoác gia coù theå seõ thu huùt ñöôïc nhieàu hôn ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi vaø caùc nguoàn voán khaùc. Ñieàu naøy laøm gia taêng möùc caàu veà ñoàng noäi teä vaø vì vaäy giaù cuûa ñoàng noäi teä seõ gia taêng, nghóa laø giôø ñaây ñeå coù cuøng soá löôïng ñoàng noäi teä thì ngöôøi ta phaûi boû ra soá löôïng ngoaïi teä nhieàu hôn. Ngöôïc laïi, neáu nguoàn voán töø quoác gia naøy ñoå ra beân ngoaøi (vì nhöõng lyù do naøo ñoù nhö: vieäc chuyeån lôïi nhuaän veà nöôùc cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, hoaëc phaûi traû nôï nöôùc ngoaøi, hoaëc vieäc ñaàu tö cuûa -7- AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam quoác gia ra nöôùc ngoaøi, …) thì ñoàng noäi teä cuûa quoác gia seõ bò giaûm giaù. 2.3 Laõi suaát: giaû ñònh raèng tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc döï kieán trong töông lai laø coù theå bieát ñöôïc, thì moät ñieàu kieän caân baèng cô baûn cuûa tyû giaù hoái ñoaùi treân thò tröôøng ngoaïi hoái laø söï ngang baèng tieàn laõi. Giaû söû raèng laõi suaát cuûa VND hieän taïi laø 12% /naêm vaø laõi suaát tieàn gôûi cuûa ñoàng USD laø 7% /naêm. Tuy nhieân, ngöôøi ta döï tính laø ñoàng VND seõ giaûm giaù vôùi tyû leä 8% trong voøng moät naêm so vôùi ñoàng USD. Trong tröôøng hôïp naøy tyû suaát lôïi töùc ñoái vôùi caùc khoaûn tieàn gôûi baèng ñoàng USD seõ cao hôn 3% /naêm so vôùi caùc tieàn gôûi baèng ñoàng VND. Ñieàu naøy coù nghóa laø khoâng ai muoán naém giöõ caùc khoaûn tieàn gôûi baèng ñoàng VND vaø nhöõng ngöôøi coù caùc khoaûn tieàn gôûi baèng ñoàng VND seõ tìm caùch baùn chuùng ñi ñeå ñoåi laáy tieàn gôûi baèng ñoàng USD. Do vaäy, giôø ñaây coù tình traïng cung quaù möùc veà tieàn gôûi baèng ñoàng VND vaø caàu quaù möùc veà tieàn gôûi ñoàng USD treân thò tröôøng ngoaïi hoái. Tröôøng hôïp ngöôïc laïi seõ cho ta moät keát quaû cuõng hoaøn toaøn ngöôïc laïi. 2.4 Laïm phaùt: Laïm phaùt aûnh höôûng ñeán söï thay ñoåi cuûa tyû giaù hoái ñoaùi thoâng qua hieäu quaû tieàn teä trong neàn kinh teá. Vôùi moät söï gia taêng trong tyû leä laïm phaùt seõ laøm cho tyû suaát lôïi töùc treân taøi saûn noäi ñòa bò giaûm so vôùi caùc taøi saûn nöôùc ngoaøi. Phaûn öùng laïi vôùi ñieàu naøy, caùc nhaø ñaàu tö seõ cô caáu laïi nguoàn taøi saûn cuûa hoï sao cho vieäc naém giöõ caùc taøi saûn nöôùc ngoaøi nhieàu hôn vaø caùc taøi saûn noäi ñòa ít hôn. Ñieàu naøy seõ laøm gia taêng möùc caàu veà ñoàng ngoaïi teä vaø vì vaäy laøm giaûm giaù cuûa ñoàng noäi teä so vôùi ñoàng ngoaïi teä. Ngoaøi caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán söï thay ñoåi cuûa tyû giaù hoái ñoaùi nhö neâu treân, thì moät soá caùc nhaân toá khaùc nhö: tieán boä coâng ngheä, thaønh phaàn chi tieâu cuûa Chính phuû, tín duïng noäi ñòa, … cuõng taùc ñoäng ñeán söï thay ñoåi cuûa tyû giaù hoái ñoaùi. II. TAÊNG TRÖÔÛNG KINH TEÁ 1/ Khaùi quaùt veà taêng tröôûng kinh teá: -8- AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam 1.1 Ñònh nghóa taêng tröôûng kinh teá: Töø laâu caùc nöôùc vaãn coi taêng tröôûng kinh teá laø moät trong nhöõng muïc tieâu kinh teá trung taâm bôûi leõ, suy cho cuøng, söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi noùi chung ñöôïc quyeát ñònh bôûi söï phaùt trieån veà kinh teá. Theo caùch noùi hieän ñaïi thì taêng tröôûng kinh teá chính laø vieäc môû roäng toång saûn löôïng quoác daân (GNP) hoaëc toång saûn phaåm quoác noäi (GDP) cuûa moät quoác gia hay noùi theo caùch khaùc ñoù chính laø vieäc môû roäng khaû naêng saûn xuaát cuûa neàn kinh teá. Chuùng ta bieát raèng, vôùi nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh cuûa moät quoác gia trong moät giai ñoaïn nhaát ñònh chæ coù theå taïo ra ñöôïc moät soá löôïng nhaát ñònh veà haøng hoùa vaø dòch vuï nghóa laø coù moät giôùi haïn veà khaû naêng saûn xuaát, do vaäy chuùng ta coù theå coi taêng tröôûng kinh teá laø dòch chuyeån giôùi haïn ñoù ra phiaù ngoaøi qua thôøi gian. Toác ñoä taêng tröôûng cuûa moät bieán soá laø möùc taêng phaàn traêm haøng naêm cuûa noù, vaø cuõng baèng caùch naøy ngöôøi ta ñaùnh giaù söï taêng tröôûng cuûa moät neàn kinh teá thoâng qua phaàn traêm taêng tröôûng cuûa GDP thöïc hoaëc GNP thöïc. Sôû dó ngöôøi ta ñaùnh giaù toác ñoä taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá thoâng qua toác ñoä taêng cuûa GDP thöïc hoaëc GNP thöïc laø nhaèm ñeå loaïi boû taùc ñoäng cuûa söï bieán ñoäng veà giaù caû. GDP danh nghóa laø giaù trò baèng tieàn cuûa saûn phaåm vaø dòch vuï cuoái cuøng theo giaù hieän haønh treân thò tröôøng. GDP thöïc laø giaù trò baèng tieàn cuûa saûn phaåm vaø dòch vuï cuoái cuøng ñöôïc tính theo giaù cuûa thôøi kyø goác (goïi laø giaù coá ñònh). 1.2 Haøm saûn xuaát: Haøm saûn xuaát cuûa moät quoác gia neáu ñöôïc bieåu dieån döôùi daïng haøm soá thì ta coù theå vieát nhö sau: Saûn löôïng = f (voán, lao ñoäng, ñaát ñai, nguyeân vaät lieäu, kieán thöùc kyõ thuaät) -9- AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam Haøm saûn xuaát bieåu thò saûn löôïng toái ña coù theå ñöôïc saûn xuaát ra khi söû duïng nhöõng löôïng ñaàu vaøo nhaát ñònh trong ñieàu kieän trình ñoä kyõ thuaät hieän coù. Ñaúng thöùc treân toùm taét laïi döôùi daïng tieän duïng nhöõng yeáu toá maø coù theå laøm thay ñoåi möùc saûn löôïng. Giaû ñònh raèng neàn kinh teá luoân ôû möùc saûn löôïng tieàm naêng, töùc möùc saûn löôïng ñöôïc saûn xuaát ra trong ñieàu kieän toaøn duïng nhaân coâng vaø taát caû caùc thò tröôøng ñeàu caân baèng, thì nhöõng gia taêng trong saûn löôïng tieàm naêng coù theå baét nguoàn töø nhöõng gia taêng trong ñaàu vaøo cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát nhö: ñaát ñai, lao ñoäng, nguyeân lieäu hay nhöõng tieán boä kyõ thuaät taïo ñieàu kieän cho caùc yeáu toá hieän coù saûn xuaát ra moät möùc saûn löôïng cao hôn. 2/ Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán taêng tröôûng kinh teá: 2.1 Voán: voán saûn xuaát laø khoái löôïng maùy moùc, nhaø cöûa vaø haøng döï tröõ ñöôïc keát hôïp vôùi caùc yeáu toá saûn xuaát khaùc ñeå saûn xuaát ra haøng hoaù. Vôùi moät löïc löôïng lao ñoäng nhaát ñònh, khi taêng toång soá voán vaø soá voán theo ñaàu ngöôøi lao ñoäng thì saûn löôïng seõ taêng. Tuy nhieân voán bò toån hao theo thôøi gian vaø caàn phaûi coù moät löôïng ñaàu tö môùi nhaát ñònh ñeå duy trì nguyeân veïn quyõ voán hieän coù. Khi löïc löôïng lao ñoäng taêng, caàn coù moät khoái löôïng ñaàu tö lôùn hôn nöõa neáu muoán giöõ löôïng voán treân töøng coâng nhaân khoâng thay ñoåi. Khi ñaàu tö taêng nhanh hôn nöõa, löôïng voán treân töøng coâng nhaân seõ taêng theo thôøi gian, do ñoù laøm taêng saûn löôïng maø moãi coâng nhaân coù theå saûn xuaát ra. Nhö vaäy taêng löôïng voán treân töøng coâng nhaân laø moät trong nhöõng phöông phaùp chuû yeáu laøm taêng saûn löôïng vaø thu nhaäp treân töøng coâng nhaân. 2.2 Lao ñoäng: Soá ngöôøi coù vieäc laøm coù theå taêng vì hai lyù do: thöù nhaát coù theå do taêng daân soá, thöù hai laø moät boä phaän lôùn hôn trong soá daân nhaát ñònh coù theå ñang coù vieäc laøm. Tuy nhieân, ñaàu vaøo veà lao ñoäng phuï thuoäc vaøo soá giôø laøm vieäc cuõng nhö soá ngöôøi ñang laøm vieäc. Thaäm chí vôùi moät möùc coù vieäc laøm nhaát ñònh, soá giôø laøm vieäc taêng seõ laøm taêng ñaàu vaøo lao ñoäng coù hieäu quaû trong haøm saûn - 10 - AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam xuaát vaø do vaäy laøm taêng saûn löôïng. 2.3 Ñaát ñai: Ñaát ñai coù vai troø quan troïng ñaëc bieät trong moät neàn kinh teá noâng nghieäp. Neáu moãi ngöôøi lao ñoäng coù theâm ruoäng ñaát, saûn löôïng noâng nghieäp coù theå taêng. Trong caùc neàn kinh teá coâng nghieäp hoùa cao, ñaát ñai keùm phaàn quan troïng hôn. Taêng cung öùng ñaát ñai vôùi vai troø laø nguoàn löïc ñeå taêng tröôûng kinh teá hieän ñaïi toû ra khoâng quan troïng laém bôûi leõ chuùng ta thöôøng cho raèng ñaát ñai laø yeáu toá saûn xuaát coù toång cung khoâng ñoåi trong neàn kinh teá. Nhöng treân thöïc teá, khi taêng löôïng phaân boùn cho töøng saøo ruoäng thì khoái löôïng ñaát canh taùc coù hieäu quaû coù theå taêng. Hoaëc ñaàu tö vaøo heä thoáng töôùi tieâu coù theå bieán ñaàm laày vaø hoang maïc thaønh ñaát canh taùc. 2.4 Nguyeân vaät lieäu: Vôùi khoái löôïng nhaát ñònh cuûa caùc ñaàu vaøo khaùc, taêng ñaàu vaøo nguyeân lieäu seõ laøm taêng saûn löôïng. Khi nguyeân lieäu trôû neân ñaét ñoû, coâng nhaân seõ phaûi caân nhaéc ñeå khoâng laõng phí chuùng. Khi cung öùng nguyeân lieäu doài daøo hôn, coâng nhaân coù theå laøm vieäc nhanh hôn. 2.5 Kieán thöùc kyõ thuaät: ôû moät thôøi ñieåm nhaát ñònh xaõ hoäi thöôøng coù moät kho kieán thöùc veà caùc phöông phaùp saûn xuaát haøng hoaù. Moät phaàn kieán thöùc naøy ñöôïc ghi vaøo saùch vôû nhöng phaàn lôùn ñöôïc phaûn aùnh trong caùch thöùc laøm vieäc maø ngöôøi ta hoïc ñöôïc qua beà daøy kinh nghieäm. Caùc tieán boä kyõ thuaät naûy sinh töø söï phaùt minh, töùc laø vieäc phaùt hieän ra tri thöùc môùi, vaø töø söï caûi tieán, töùc laø söï aùp duïng tri thöùc môùi vaøo caùc qui trình saûn xuaát hieän coù. III. MOÁI LIEÂN HEÄ GIÖÕA TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI VAØ GDP TRONG NEÀN KINH TEÁ 1/ Tyû giaù hoái ñoaùi vaø GDP trong thò tröôøng saûn phaåm: Nhö chuùng ta ñaõ bieát, thò tröôøng saûn phaåm ôû vaøo traïng thaùi caân baèng khi saûn löôïng thöïc teá Y baèng vôùi toång caàu veà caùc saûn phaåm noäi ñòa: - 11 - AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam Y = D(E*PF /P, Y-T, I, G) Söï caân baèng cuûa toång cung vaø toång caàu nhö vaäy quyeát ñònh möùc saûn löôïng Y caân baèng ngaén haïn. Trong daøi haïn, caùc yeáu toá saûn xuaát ñöôïc söû duïng ñaày ñuû, möùc saûn löôïng thöïc teá hoaøn toaøn ñöôïc quyeát ñònh bôûi vieäc cung caáp caùc yeáu toá saûn xuaát, vaø tyû giaù hoái ñoaùi thöïc teá seõ ñieàu chænh ñeå laøm caân baèng möùc saûn löôïng thöïc teá daøi haïn vôùi toång caàu. Bieåu ñoà 2 minh hoaï moái quan heä thöù Toång caàu nhaát giöõa tyû giaù hoái ñoaùi vaø saûn löôïng (hay GDP), quan heä ñöôïc haøm yù bôûi söï * D2(E2P /P,Y-T,I,G) D1(E1P*/P,Y-T,I,G) caân baèng cuûa thò tröôøng saûn phaåm. Ñaëc bieät, bieåu ñoà naøy minh hoaï taùc ñoäng cuûa söï giaûm giaù ñoàng tieàn trong nöôùc so vôùi ñoàøng ngoaïi teä (töùc laø söï gia taêng trong E töø E1 tôùi E2) vôùi caùc giaù trò coá ñònh cuûa Tyû giaù hoái ñoaùi E Y1 Y2 Saûn löôïng Y GDP möùc giaù trong nöôùc P vaø nöôùc ngoaøi P*. Vôùi caùc möùc giaù trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi coá ñònh, moät söï gia taêng trong tyû E2 giaù hoái ñoaùi danh nghóa laøm cho haøng hoaù vaø dòch vuï nöôùc ngoaøi trôû neân ñaét E1 hôn töông ñoái so vôùi haøng hoaù vaø dòch vuï trong nöôùc. Söï thay ñoåi giaù caû töông ñoái Y1 Y2 Bieåu ñoà 2 Saûn löôïng Y GDP naøy laøm cho ñöôøng toång caàu dòch chuyeån theo höôùng ñi leân. Ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích laø do: taïi moãi möùc saûn löôïng trong nöôùc, caàu ñoái vôùi saûn phaåm trong nöôùc giôø ñaây trôû neân cao hôn. Saûn löôïng taêng töø Y1 tôùi Y2 khi caùc haõng thaáy mình vaáp - 12 - AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam phaûi tình traïng dö caàu taïi caùc möùc saûn xuaát ban ñaàu. Vieäc coá ñònh caùc möùc giaù trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi chæ nhaèm muïc ñích laøm cho moâ hình ñôn giaûn vaø deå hieåu hôn, thöïc chaát baát kyø moät söï gia taêng naøo trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc EP*/P cuõng gaây ra moät söï dòch chuyeån theo höôùng ñi leân cuûa haøm toång caàu neáu taát caû caùc ñieàu kieän khaùc ñeàu nhö nhau. Töông töï, baát kyø moät söï suy giaûm naøo trong EP*/P cuõng seõ laøm cho saûn löôïng giaûm xuoáng vôùi caùc ñieàu kieän khaùc khoâng ñoåi. Moái quan heä giöõa tyû giaù hoái ñoaùi vaø GDP trong phaàn treân cuûa bieåu ñoà 2 ñöôïc bieåu dieån baèng ñöôøng DD trong phaàn döôùi cuûa bieåu ñoà. Giaû ñònh vôùi moät möùc Eo coá ñònh, vò trí cuûa ñöôøng DD chòu söï taùc ñoäng laøm dòch chuyeån cuûa caùc nhaân toá nhö sau: - Chi tieâu cuûa chính phuû G: Moät söï gia taêng trong G laøm cho toång caàu dòch chuyeån leân treân. Neáu taát caû nhöõng nhaân toá khaùc khoâng ñoåi, saûn löôïng Y seõ taêng leân. Vôùi moät möùc tyû giaù hoái ñoaùi naøo ñaáy, möùc saûn löôïng laøm caân baèng toång cung vaø toång caàu cuõng seõ cao hôn khi G taêng, nghóa laø moät söï gia taêng trong G laøm ñöôøng DD dòch chuyeån sang phaûi. Moät söï suy giaûm trong G seõ cho ta keát quaû ngöôïc laïi. - Thueá T: caùc loaïi thueá taùc ñoäng tôùi toång caàu baèng vieäc thay ñoåi thu nhaäp khaû duïng vaø nhö vaäy laøm thay ñoåi chi tieâu vôùi moïi möùcY. Do ñoù, moät söï gia taêng trong thueá laøm cho haøm toång caàu dòch chuyeån ñi xuoáng neân keát quaû laø ñöôøng DD dòch chuyeån sang traùi, töông töï moät söï suy giaûm trong T taïo ra moät söï dòch chuyeån sang phaûi cuûa ñöôøng DD. - Ñaàu tö I: möùc ñaàu tö I coù cuøng söï taùc ñoäng nhö möùc chi tieâu G cuûa chính phuû ñoái vôùi ñöôøng DD. - Caùc möùc giaù trong nöôùc P vaø nöôùc ngoaøi P*: vôùi E vaø P* ñaõ cho, söï gia taêng giaù caû cuûa caùc haøng hoùa trong nöôùc P seõ laøm giaûm caàu xuaát khaåu roøng, toång - 13 - AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam caàu suy giaûm laøm ñöôøng DD dòch chuyeån sang traùi. Ngöôïc laïi, söï giaûm giaù cuûa caùc haøng hoùa vaø dòch vuï trong nöôùc seõ laøm ñöôøng DD dòch chuyeån sang phaûi. Töông töï vôùi moät möùc E vaø P coá ñònh, söï gia taêng cuûa P* laøm caùc haøng hoùa vaø dòch vuï nöôùc ngoaøi trôû neân ñaét hôn töông ñoái caùc haøng hoaù trong nöôùc laøm toång caàu caùc haøng hoùa trong nöôùc taêng vaø keát quaû laø ñöôøng DD dòch chuyeån sang phaûi. Ngöôïc laïi, P* giaûm seõ laøm cho ñöôøng DD dòch chuyeån sang traùi. - Nhöõng thay ñoåi trong haøm tieâu duøng: giaû söû raèng daân chuùng ñoät nhieân quyeát ñònh chi tieâu nhieàu hôn laø tieát kieäm vôùi moïi möùc thu nhaäp khaû duïng. Neáu söï gia taêng trong chi tieâu khoâng daønh cho caùc saûn phaåm nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi seõ laøm cho ñöôøng DD dòch chuyeån sang phaûi. Ngöôïc laïi, moät söï suy giaûm töï ñònh trong tieâu duøng (neáu noù khoâng phaûi do moät söï suy giaûm trong caàu nhaäp khaåu) seõ laøm cho ñöôøng DD dòch chuyeån sang traùi. - Moät söï thay ñoåi trong nhu caàu giöõa haøng hoùa nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc: giaû söû raèng khoâng coù baát kyø söï thay ñoåi naøo trong haøm tieâu duøng nhöng daân chuùng trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi giôø ñaây quyeát ñònh chi tieâu nhieàu hôn cho caùc haøng hoùa saûn xuaát trong nöôùc, neáu thu nhaäp khaû duïng cuûa nöôùc nhaø vaãn giöõ nguyeân, söï thay ñoåi trong caàu seõ caûi thieän taøi khoûan vaõng lai baèng vieäc taêng xuaát khaåu vaø giaûm bôùt nhaäp khaåu. Ñöôøng toång caàu dòch chuyeån leân treân vaø ñöôøng DD dòch chuyeån sang phaûi. Cuõng caùch laäp luaän töông töï cho thaáy raèng moät söï thay ñoåi trong caàu cuûa theá giôùi chuyeån töù caùc saûn phaåm trong nöôùc sang caùc saûn phaåm nöôùc ngoaøi laøm cho DD dòch chuyeån sang traùi. 2/ Tyû giaù hoái ñoaùi vaø GDP trong thò tröôøng taøi saûn: Vôùi moät tyû giaù hoái ñoaùi töông lai ñöôïc döï kieán ñaõ ñònh Ee, ñieàu kieän ngang baèng möùc laõi mieâu taû söï caân baèng thò tröôøng ngoaïi hoái laø: i = i* + (Ee – E)/ E - 14 - AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam Trong ñoù: - i laø laõi suaát treân caùc khoaûn tieàn göûi noäi teä - i* laø laõi suaát treân caùc khoaûn tieàn göûi baèng ngoaïi teä. Laõi suaát trong nöôùc thoûa maõn ñieàu kieän ngang baèng möùc laõi cuõng laøm cho cung tieàn trong nöôùc thöïc (Ms/P) baèng toång caàu tieàn thöïc: Ms/P = L(i,Y). Toång caàu tieàn thöïc L(i,Y) taêng khi laõi suaát giaûm bôûi vì moät söï suy giaûm trong E laøm ngöôøi ta ít muoán giöõ caùc taøi saûn sinh laõi phi tieàn teä. (Ngöôïc laïi, moät söï gia taêng trong laõi suaát laøm giaûm caàu tieàn thöïc). Moät söï gia taêng trong saûn löôïng thöïc laøm taêng caàu tieàn thöïcá baèng caùch laøm taêng khoái löôïng caùc giao dòch tieàn teä maø moïi ngöôøi caàn phaûi thöïc hieän (vaø moät söï suy giaûm trong saûn löôïng thöïc laøm giaûm caàu tieàn baèng vieäc laøm giaûm nhu caàu giao dòch) Bieåu ñoà 3 cho thaáy laõi suaát trong nöôùc vaø Tyû giaù hoái ñoaùi E tyû giaù hoái ñoaùi caân baèng gaén lieàn vôùi 1’ E1 Lôïi töùc ño baèng noäi teä treân caùc khoaûn tieàn gôûi baèng ngoaïi teä möùc saûn löôïng Y1 trong ñieàu kieän cung 2’ trong nöôùc ñaõ cho, P, laõi suaát cuûa nöôùc E2 tieàn danh nghóa ñaõ cho, Ms, möùc giaù ngoaøi ñaõ cho, i*, vaø moät giaù trò ñaõ cho cuûa tyû giaù hoái ñoaùi töông lai ñöôïc döï i1 i2 Laõi suaát i kieán, Ee. Trong phaàn döôùi cuûa bieåu ñoà chuùng ta thaáy raèng vôùi saûn löôïng thöïc taïi Y1 vaø möùc cung tieàn thöïc teá taïi Ms/P laõi suaát i1 laøm caân baèng thò tröôøng tieàn teä Ms P 1 2 Cung tieàn thöïc trong nöôùc (ñieåm 1) trong khi tyû giaù E1 laøm caân baèng thò tröôøng ngoaïi hoái (ñieåm L(i,Y1) L(i,Y2) Bieåu ñoà 3 1’). Tyû giaù hoái ñoaùi E1 laøm caân baèng thò tröôøng ngoaïi hoái bôûi vì noù laøm cho tyû - 15 - AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam suaát lôïi töùc döï kieán treân caùc khoaûn tieàn göûi ngoaïi teä ñöôïc ño baèng ñoàng noäi teä, baèng vôùi i1. Moät söï gia taêng trong saûn löôïng töø Y1 leân Y2 laøm taêng toång caàu tieàn thöïc töø L(i,Y1) leân L(i,Y2). Ñieàu naøy ñeán löôït noù laïi laøm taêng laõi suaát caân baèng trong nöôùc leân i2 (ñieåm 2) vôùi Ee vaø i* ñöôïc coá ñònh, ñoàng noäi teä phaûi taêng giaù töø E1 leân E2 ñeå ñöa thò tröôøng ngoaïi hoái trôû laïi caân baèng taïi ñieåm 2’. Ñoàng noäi teä taêng giaù ñuùng ñuû ñeå cho söï gia taêng trong tyû giaù maø taïi ñoù ngöôøi ta döï ñoaùn ñoàng noäi teä seõ giaûm giaù trong töông lai buø ñaép ñöôïc lôïi theá veà laõi suaát ñöôïc gia taêng cuûa Tyû giaù hoái ñoaùi E caùc khoaûn tieàn göûi baèng noäi teä. Ñeå caùc thò tröôøng taøi saûn duy trì ñöôïc söï caân baèng, moät söï gia taêng trong saûn löôïng noäi ñòa phaûi ñi lieàn vôùi söï taêng giaù ñoàng noäi teä, neáu taát caû caùc ñieàu kieän khaùc ñeàu nhö nhau, vaø moät suy giaûm trong saûn löôïng noäi ñòa phaûi ñi lieàn vôùi moät söï giaûm giaù noäi teä. Trong khi ñöôøng DD vaïch ra caùc tyû giaù Bieåu ñoà 4 A hoái ñoaùi vaø caùc möùc saûn löôïng maø ôû ñoù thò tröôøng saûn phaåm caân baèng, ñöôøng E1 AA gaén keát caùc tyû giaù hoái ñoaùi vaø caùc möùc saûn löôïng duy trì caùc thò tröôøng tieàn E2 A teä vaø ngoaïi hoái ôû theá caân baèng. Y1 Moät soá nhaân toá taùc ñoäng tôùi vò trí cuûa ñöôøng AA bao goàm: Y2 Saûn löôïng Y GDP - Söï thay ñoåi trong cung tieàn Ms: vôùi moät möùc saûn löôïng ñöôïc aán ñònh, khi caùc ñieàu kieän khaùc ñeàu nhö nhau, moät söï gia taêng trong cung tieàn laøm cho ñoàng noäi teä giaûm giaù treân thò tröôøng ngoaïi hoái. Do vôùi moãi möùc saûn löôïng, tyû giaù hoái ñoaùi E ñeàu cao hôn sau khi cung tieàn taêng, söï gia taêng trong cung tieàn seõ laøm cho ñöôøng AA dòch chuyeån sang phaûi. Töông töï, moät suy giaûm trong cung tieàn laøm cho AA dòch chuyeån sang traùi. - 16 - AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam - Söï thay ñoåi giaù caû trong nöôùc P: khi P taêng seõ laøm giaûm cung tieàn thöïc teá vaø laøm laõi suaát taêng. Khi caùc ñieàu kieän khaùc ñeàu nhö nhau, söï gia taêng naøy trong laõi suaát laøm cho E suy giaûm. Taùc ñoäng cuûa moät söï gia taêng trong P do ñoù laø moät söï dòch chuyeån sang traùi cuûa AA. Moät suy giaûm trong P ñöa ñeán moät söï dòch chuyeån sang phaûi cuûa AA. - Söï thay ñoåi trong möùc tyû giaù döï kieán töông lai Ee: Khi caùc ñieàu kieän khaùc ñeàu nhö nhau söï gia taêng trong Ee laøm cho ñoàng noäi teä giaûm giaù hay E taêng, keát quaû laø AA seõ dòch chuyeån sang phaûi. Ñöôøng AA seõ dòch chuyeån sang traùi khi tyû giaù hoái ñoaùi döï kieán trong töông lai giaûm. - Moät söï thay ñoåi trong möùc laõi suaát treân caùc khoaûn tieàn göûi baèng ngoaïi teä i*: khi i* taêng vaø vôùi möùc saûn löôïng ñaõ cho, E phaûi taêng ñeå taùi laäp söï ngang baèng tieàn laõi. Nhö vaäy, taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi trong i* gioáng nhö söï taùc ñoäng cuûa Ee ñoái vôùi ñöôøng AA. - Moät söï thay ñoåi trong möùc caàu tieàn thöïc teá: moät söï caét giaûm trong caàu tieàn teä haøm yù moät dòch chuyeån vaøo phía trong cuûa caàu tieàn thöïc teá L(i,Y) cho moïi möùc Y ñöôïc aán ñònh, vaø nhö vaäy noù ñöa laïi moät möùc laõi suaát thaáp hôn vaø moät söï gia taêng trong E. Do ñoù, moät söï caét giaûm trong caàu tieàn thöïc teá coù taùc ñoäng gioáng heät vôùi moät söï gia taêng trong cung tieàn ôû choå noù laøm cho AA dòch chuyeån sang phaûi. Tröôøng hôïp ngöôïc laïi seõ laøm cho AA dòch chuyeån sang traùi. Toùm laïi trong caû hai tröôøng hôïp, tyû giaù hoái Tyû giaù hoái ñoaùi E A ñoaùi duy trì söï caân baèng ngaén haïn ôû möùc D tyû giaù E0 öùng vôùi möùc saûn löôïng Y0 trong caû hai thò tröôøng vaø noù ñöôïc trình baøy qua bieåu ñoà beân: E0 A Bieåu ñoà 5 D Y0 3/ Ñieàu chænh tyû giaù hoái ñoaùi trong moái quan heä vôùi GDP: - 17 - Saûn löôïng Y GDP AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam Giôø ñaây, chuùng ta ñaõ thaáy söï caân baèng ngaén haïn cuûa neàn kinh teá ñöôïc xaùc ñònh nhö theá naøo, chuùng ta coù theå nghieân cöùu xem nhöõng thay ñoåi trong nhöõng chính saùch kinh teá vó moâ cuûa chính phuû taùc ñoäng ra sao tôùi saûn löôïng vaø tyû giaù hoái ñoaùi, ñieàu naøy giuùp cho chuùng ta coù ñöôïc nhöõng phöông phaùp khoa hoïc cho vieäc ñieàu chænh tyû giaù. Dó nhieân, vôùi baát kyø moät thay ñoåi naøo trong caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán vò trí cuûa ñöôøng AA vaø DD (nhö trình baøy ôû treân) cuõng laøm thay ñoåi tyû giaù vaø saûn löôïng. Tuy nhieân, ñieàu chuùng ta quan taâm ôû ñaây laø caùc chính saùch taøi chính, tieàn teä cuûa Chính phuû. Cuõng nhö nhöõng phaàn treân, chuùng ta giaû thieát raèng caùc döõ kieän trong neàn kinh teá maø chuùng ta ñang nghieân cöùu khoâng gaây aûnh höôûng tôùi laõi suaát treân caùc khoaûn tieàn göûi ngoaïi teä R* hay möùc giaù P* vaø raèng möùc giaù trò nöôùc P ñöôïc coá ñònh trong ngaén haïn. 3.1 Chính saùch tieàn teä: Tyû giaù hoái ñoaùi E A2 Taùc ñoäng ngaén haïn cuûa moät söï D A1 gia taêng nhaát thôøi trong cung tieàn trong nöôùc ñöôïc trình baøy trong bieåu ñoà 6. 2 E2 Moät möùc cung tieàn ñöôïc gia taêng 1 E1 A2 laøm A1A1 chuyeån dòch leân treân tôùi A2A2 nhöng khoâng taùc ñoäng tôùi vò trí cuûa DD. Chuyeån dòch leân treân cuûa ñöôøng caân baèng thò tröôøng taøi saûn ñöa neàn kinh teá D A1 Y1 Bieåu ñoà 6 Y2 Saûn löôïng Y GDP chuyeån töø ñieåm 1, vôùi tyû giaù hoái ñoaùi E1 vaø saûn löôïng Y1, tôùi ñieåm 2, vôùi tyû giaù hoái ñoaùi E2 vaø saûn löôïng Y2 . Moät söï gia taêng trong cung tieàn laøm ñoàng noäi teä giaûm giaù, saûn löôïng taêng vaø do ñoù, coâng aên vieäc laøm gia taêng. Taïi möùc saûn löôïng ban ñaàu Y1 vaø vôùi möùc giaù coá ñònh ñaõ cho, moät söï gia taêng trong cung tieàn phaûi ñaåy laõi suaát trong nöôùc R xuoáng thaáp (giaû thieát raèng söï thay ñoåi tieàn teä mang tính chaát taïm thôøi vaø khoâng taùc ñoäng tôùi tyû giaù hoái ñoaùi - 18 - AÛnh höôûng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi ñoái vôùi söï taêng tröôûng kinh teá ôû Vieät Nam töông lai ñöôïc döï kieán Ee). Do ñoù, ñeå duy trì söï ngang baèng tieàn laõi tröôùc moät söï suy giaûm trong R (cho raèng R* khoâng thay ñoåi), tyû giaù hoái ñoaùi phaûi giaûm ngay laäp töùc, töø E1 tôùi E2 ñeå taïo ra döï tính raèng ñoàng tieàn trong nöôùc seõ taêng giaù trong töông lai vôùi moät toác ñoä nhanh hôn so vôùi döï ñoaùn tröôùc khi R suy giaûm. Tuy nhieân söï giaûm giaù töùc thôøi cuûa ñoàng noäi teä laøm cho caùc saûn phaåm nöôùc nhaø trôû neân reû hôn töông ñoái so vôùi caùc saûn phaåm nöôùc ngoaøi. Do ñoù, moät söï gia taêng trong toång caàu phaûi ñöôïc caân xöùng baèng moät söï gia taêng trong saûn löôïng. 3.2 Chính saùch taøi khoùa: Moät chính saùch taøi khoaù môû roäng coù theå mang hình thöùc cuûa moät gia taêng trong caàu cuûa chính phuû, moät söï caét giaûm thueá hay moät söï keát hôïp naøo ñoù cuûa hai nhaân toá laøm taêng toång caàu naøy. Do ñoù, moät chính saùch taøi khoaù môû roäng nhaát thôøi (caùi khoâng taùc ñoäng tôùi tyû giaù hoái ñoaùi töông lai ñöôïc döï kieán) laøm ñöôøng DD chuyeån dòch sang phaûi nhöng khoâng laøm AA chuyeån ñoäng. Tyû giaù hoái ñoaùi E Khôûi ñaàu, neàn kinh teá ôû ñieåm 1 vôùi tyû A D1 giaù hoái ñoaùi E1 vaø saûn löôïng Y1. Söï môû roäng taøi chính cuûa chính phuû naøy laøm DD chuyeån ñoäng tôùi ñieåm 2, laøm ñoàng tieàn taêng tyû giaù tôùi E2 vaø saûn löôïng taêng tôùi Y2. Neàn kinh teá seõ phaûn öùng moät D2 1 E1 2 E2 D1 D2 A caùch töông töï tröôùc moät söï caét giaûm thueá nhaát thôøi. Y1 Söï gia taêng trong saûn löôïng ñöôïc gaây Y2 Saûn löôïng Y GDP Bieåu ñoà 7 neân bôûi chính saùch môû roäng taøi khoaù laøm taêng nhu caàu giao dòch ñoái vôùi caùc taøi saûn naém giöõ baèng tieàn thöïc teá. Vôùi möùc giaù coá ñònh, söï gia taêng trong caàu tieàn laøm laõi suaát R taêng theo. Vì R* vaø Ee khoâng ñoåi, ñoàng noäi teä phaûi taêng giaù ñeå hình thaønh moät döï tính veà moät söï giaûm giaù sau ñoù ñuû lôùn ñeå buø ñaép söï cheânh - 19 -