Tài liệu 89 sức cạnh tranh và giải pháp nâng cao sức cạnh tranh trong cty may xk

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû Môc lôc Lêi nãi ®Çu.............................................................................................................. 4 Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.......................................... 5 I /. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh............................. 5 1.C¹nh tranh, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ vai trß cña c¹nh tranh.................................. 5 1.1 - Kh¸i niÖm c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh...................................... 5 1.2 - Vai trß cña c¹nh tranh...................................................................................... 5 2. C¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh...................................................................................... 7 2.1 - C¨n cø vµo chñ thÓ tham gia thÞ trêng............................................................. 7 2.2 – C¨n cø vµo ph¹m vi ngµnh kinh tÕ. 2.3 - C¨n cø vµo møc ®é c¹nh tranh. 2.4 – C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña c¹nh tranh. II /. C¸c nh©n tè ¶nh hëng vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸: 1. M« h×nh Micheal Porter vÒ 5 lùc lîng c¹nh tranh 2. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña Doanh nghiÖp. 2.1- C¸c nh©n tè kh¸ch quan. 2.1.1- M«i trêng Kinh tÕ quèc d©n. 2.1.2 – M«i trêng ngµnh. 2.2 - C¸c nh©n tè chñ quan. 2.2.1 - Hµng ho¸ vµ c¬ cÊu hµng ho¸ trong kinh doanh. 2.2.2 – YÕu tè gi¸ c¶. 2.2.3 - ChÊt lîng hµng ho¸. 2.3.4 - Tæ chøc ho¹t ®éng xóc tiÕn. 2.3.5 – DÞch vô sau b¸n hµng. 2.3.6 – Ph¬ng thøc thanh to¸n. 2.3.7 – YÕu tè thêi gian. 3. Mét sè chØ tiªu tæng hîp ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. III /. Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Mét lµ: Hµng ho¸ ph¶i ®îc thÝch nghi ho¸ theo c¸c ®Æc trng vËt lý cña nã. Hai lµ: Hµng ho¸ ph¶i tÝch nghi ho¸ theo c¸c ®Æc trng dÞch vô cña nã. Ba lµ: ThÝch nghi ho¸ theo c¸c ®Æc trng cã tÝnh biÓu tîng cña hµng ho¸. IV /. Nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu trong viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 1C¸c biÖn ph¸p n©ng cao lîi thÕ c¹nh tranh. X¸c ®Þnh c¸c chiÕn lîc c¹nh tranh. Ch¬ng II : Thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña C«ng ty May XuÊt KhÈu trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc Thêi trang giai ®o¹n 1999 – 2003 I /. Kh¸i qu¸t vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty 1. Nh÷ng thuËn lîi , khã kh¨n. 1 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû 1.1- ThuËn lîi . 1.2 – Khã kh¨n. 2- KÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c n¨m qua. §¸nh gi¸. II /. Thùc tr¹ng c¹nh tranh cña mÆt hµng. 1. §èi thñ c¹nh tranh. 2.Ph©n tÝch c¹nh tranh theo mét sè yÕu tè chñ yÕu 2.1- ChÊt lîng 2.2- Gi¸ c¶ 2.3- TÝnh ®a d¹ng kiÓu d¸ng 2.4 –DÞch vô , ph¬ng ph¸p phôc vô kh¸ch hµng 2.5-C¸c vÊn ®Ò kh¸c III/.§¸nh gi¸ chung thùc tr¹ng vµ kh¸ch quan c¹nh tranh 1.Nh÷ng mÆt m¹nh 2.Nh÷ng mÆt yÕu 3.VÊn ®Ò ®Æt ra víi c«ng ty Ch¬ng III : Ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng ty may xuÊt khÈu trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc thêi trang I/. Môc tiªu vµ ph¬ng híng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña C«ng ty trong thêi gian tíi 1.§Þnh híng ph¸t triÓn cña nghµnh may mÆc tíi n¨m 2010 2.Môc tiªu vµ ph¬ng híng ho¹t ®éng cña C«ng ty may xuÊt khÈu giai ®o¹n 2005 – 2010 2.1- VÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu 2.2- VÒ ph¸t triÓn thÞ trêng 2.3- VÒ tæ chøc , ®µo t¹o 3.Ph¬ng híng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng ty trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nghµnh may mÆc thêi trang II/.Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng ty may xuÊt khÈu 1.VÒ phÝa c«ng ty 1.1- §Èy m¹nh vµ n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng Marketing më réng thÞ trêng xuÊt khÈu 1.1.1- T¨ng cêng ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ trêng nh»m x¸c ®Þnh nhu cÇu, thÞ hiÕu kh¸ch hµng .................................................................................................. 1.1.2- Nghiªn cøu , ph©n tÝch ®èi thñ c¹nh tranh 1.1.3- §Èy m¹nh ho¹t ®éng khuyÕch tr¬ng qu¶ng c¸o 1.2- Sö dông chÝnh s¸ch gi¸ c¶ cã hiÖu qu¶ 1.3- Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng xuÊt khÈu 1.4- N©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ vµ c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý chÊt lîng 1.5- Tæ chøc c«ng t¸c nghiªn cøu mÉu mèt 1.6- N©ng cao tr×nh ®é ngêi lao ®éng 1.7- Më réng c¸c mèi liªn kÕt kinh tÕ 1.8- N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn , chi phÝ lîi nhuËn 2.VÒ phÝa nhµ níc ............................2.1- Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi xuÊt khÈu hµng may mÆc ..............................................................................2.2- C¶i tiÕn chÝnh s¸ch thuÕ ................................................................................2.3- Hoµn chÝnh s¸ch tû gi¸ ....................................................................2.4- Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tÝn dông 2 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû 3 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû lêi nãi ®Çu ChuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng lµ mét bíc ngoÆt lín cã tÝnh chÊt c¬ b¶n ®Ó nÒn kinh tÕ níc ta cã thÓ ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn kÞp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Sù chuyÓn ®æi nµy ®· kÐo theo sù chuyÓn híng trong viÖc lËp kÕ ho¹ch, chiÕn lîc kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. C¬ chÕ míi nµy ®· më ra mét thêi kú míi ®Çy c¬ héi ph¸t triÓn nhng còng nhiÒu th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng nh c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng mäi doanh nghiÖp ph¶i tù m×nh vËn ®éng, tù quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò vÒ kinh doanh cña m×nh, kh«ng cã sù ph©n c«ng, chØ ®¹o trùc tiÕp nh trong c¬ chÕ cò, v× vËy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã tÝnh linh ho¹t cao. ChÝnh v× sù sèng cßn vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp mµ ®· cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau. C¹nh tranh tõ ®ã ®· ra ®êi gãp phÇn gióp cho c¸c doanh nghiÖp kh¼ng ®Þnh søc m¹nh chÝnh, t¨ng nhanh doanh thu, lîi nhuËn. Ngîc l¹i, ®ã còng lµ yÕu tè lo¹i bá nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng cã søc c¹nh tranh. Khi nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngµy cµng ®a d¹ng, sè lîng c¸c doanh nghiÖp xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu th× c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. Mçi doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o cho sù tån t¹i cña m×nh ®· ®a ra nh÷ng chiÕn lîc c¹nh tranh t¸o b¹o nh»m kh«ng ngõng t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho m×nh. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp kh«ng bao giê tù tho¶ m·n víi thÞ trêng chiÕm lÜnh ®îc (®iÒu nµy rÊt nguy hiÓm cã thÓ sÏ kÐo theo sù diÖt vong cña doanh nghiÖp) nªn lu«n t×m c¸ch v¬n lªn, më réng thÞ trêng. Vµ v× vËy, x©y dùng mét chiÕn lîc c¹nh tranh víi nh÷ng c«ng cô, biÖn ph¸p thÝch hîp nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ trêng. Ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt quèc tÕ, v× nã vît khái biªn giíi quèc gia nªn yÕu tè ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp l¹i cµng nhiÒu. §Ó ®øng v÷ng trªn thÞ trêng quèc tÕ, trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh cã nhiÒu khèc liÖt h¬n th× vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi mçi doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu cµng lín. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña c¹nh tranh ®èi víi mçi doanh nghiÖp, nhÊt lµ trªn thÞ trêng thÕ giíi, cïng víi qu¸ tr×nh t×m hiÓu thùc tÕ trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty may xuÊt khÈu , em ®· chän ®Ò tµi: " Søc c¹nh tranh vµ c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña C«ng ty may xuÊt khÈu trong thÞ trêng quèc tÕ " lµm ®Ò tµi cho chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña m×nh. 4 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû Ch¬ng i Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh I - Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh 1- C¹nh tranh, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ vai trß cña c¹nh tranh 1.1 - Kh¸i niÖm c¹nh tranh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh Sù trao ®æi hµng ho¸ ph¸t triÓn rÊt sím trong lÞch sö ph¸t triÓn loµi ngêi, nhng chØ ®Õn khi xuÊt hiÖn trao ®æi th«ng qua vËt ngang gi¸ lµ tiÒn tÖ c¹nh tranh míi xuÊt hiÖn. Khi nghiªn cøu s©u vÒ nÒn s¶n xuÊt TBCN vµ c¹nh tranh TBCN, M¸c ®· ph¸t hiÖn ra quy luËt c¬ b¶n cña sù c¹nh tranh lµ quy luËt ®iÒu chØnh tû suÊt lîi nhuËn vµ qua ®ã ®· h×nh thµnh nªn hÖ thèng gi¸ c¶ thÞ trêng. Quy luËt nµy dùa trªn sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vµ chi phÝ s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng cã thÓ b¸n hµng ho¸ díi gi¸ trÞ cña nã nhng vÉn thu ®îc lîi nhuËn. Ngµy nay, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¹nh tranh vÉn lµ ®iÒu kiÖn vµ yÕu tè kÝch thÝch kinh doanh lµ m«i trêng vµ ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ sù ph¸t triÓn cña x· héi nãi chung. Tãm l¹i, cã thÓ hiÓu: " C¹nh tranh lµ cuéc ®Êu tranh gay g¾t, quyÕt liÖt gi÷a c¸c chñ thÓ hiÖn ®¹i trªn thÞ trêng víi nhau nh»m giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt thuËn lîi vµ n¬i tiªu thô hµng ho¸, dÞch vô cã lîi nhÊt, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn ". Nh vËy, khi nãi ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ta cã thÓ hiÓu: "Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµ kh¶ n¨ng vÒ n¨ng lùc mµ doanh nghiÖp cã thÓ duy tr× vÞ trÝ cña nã mét c¸ch l©u dµi vµ cã ý thøc, ý chÝ trªn thÞ trêng c¹nh tranh ®¶m b¶o thùc hiÖn mét tû lÖ lîi nhuËn ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp". HiÖn nay, ngêi ta ®· tÝnh to¸n ®îc r»ng ®Ó ®¶m b¶o cho yªu cÇu nªu trªn th× tû lÖ lîi nhuËn ®¹t ®îc ph¶i Ýt nhÊt b»ng tû lÖ cho viÖc tµi trî cho nh÷ng môc tiªu cña doanh nghiÖp. V× thÕ, nÕu mét doanh nghiÖp tham gia thÞ trêng mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh hay kh¶ n¨ng c¹nh tranh yÕu th× sÏ kh«ng thÓ tån t¹i ®îc. Qu¸ tr×nh duy tr× søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, nÕu kh«ng nãi vÜnh viÔn nh lµ qu¸ tr×nh duy tr× sù sèng. 1.2 - Vai trß cña c¹nh tranh : Nh chóng ta ®· biÕt, c¹nh tranh lµ mét biÓu hiÖn ®Æc trng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ®¶m b¶o tù do trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u, trong c¹nh tranh nãi chung vµ c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ nãi riªng, c¸c doanh nghiÖp lu«n ®a ra c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc vµ s¸ng t¹o nh»m ®øng v÷ng trªn thÞ trêng vµ sau ®ã t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cè g¾ng t¹o ra nhiÒu u thÕ cho s¶n phÈm cña m×nh vµ tõ ®ã cã thÓ ®¹t ®îc môc ®Ých cuèi cïng lµ lîi nhuËn. Khi s¶n xuÊt kinh doanh mét lîi nhuËn hµng ho¸ nµo ®ã, lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp thu ®îc ®îc x¸c ®Þnh nh sau: Pr = P.Q - C.Q Trong ®ã: + Pr: Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp + P: Gi¸ b¸n hµng ho¸. + Q: Lîng hµng ho¸ b¸n ®îc + C: Chi phÝ mét ®¬n vÞ hµng ho¸. Nh vËy ®Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a doanh nghiÖp cã c¸c c¸ch nh: t¨ng gi¸ b¸n P, t¨ng lîng b¸n Q, gi¶m chi phÝ C vµ ®Ó lµm ®îc nh÷ng viÖc nµy doanh nghiÖp ph¶i lµm t¨ng vÞ thÕ cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng b»ng c¸ch ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ, c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i nh»m t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt, mÉu m· ®Ñp... vµ tèn Ýt chi phÝ nhÊt. 5 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng chiÕn lîc Marketing thÝch hîp nh»m qu¶ng b¸ s¶n phÈm, hµng ho¸ cña m×nh tíi kh¸ch hµng gióp hä cã thÓ n¾m b¾t ®îc sù cã mÆt cña nh÷ng hµng ho¸ ®ã vµ nh÷ng ®Æc tÝnh, tÝnh chÊt, gi¸ trÞ vµ nh÷ng dÞch vô kÌm theo cña chóng. ChØ khi nÒn kinh tÕ cã sù c¹nh tranh thùc sù th× c¸c doanh nghiÖp míi cã sù ®Çu t nh»m n©ng cao sù c¹nh tranh vµ nhê ®ã s¶n phÈm hµng ho¸ ngµy cµng ®îc ®a d¹ng, phong phó vµ chÊt lîng ®îc tèt h¬n. §ã chÝnh lµ tÇm quan träng cña c¹nh tranh ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. Cã c¹nh tranh, hµng ho¸ sÏ cã chÊt lîng ngµy cµng tèt h¬n, mÉu m· ngµy cµng ®Ñp h¬n, phong phó h¬n, ®a d¹ng h¬n vµ ®¸p øng tèt h¬n nh÷ng yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng trong x· héi. Ngêi tiªu dïng cã thÓ tho¶i m¸i, dÔ dµng trong viÖc lùa chän c¸c s¶n phÈm phï hîp víi tói tiÒn vµ së thÝch cña m×nh. Nh÷ng lîi Ých mµ hä thu ®îc tõ hµng ho¸ ngµy cµng ®îc n©ng cao, tho¶ m·n ngµy cµng tèt h¬n c¸c nhu cÇu cña hä nhê cã c¸c dÞch vô tríc, trong vµ sau khi b¸n hµng, ®îc quan t©m nhiÒu h¬n. §©y lµ nh÷ng lîi Ých lµm ngêi tiªu dïng cã ®îc tõ c¹nh tranh. Bªn c¹nh ®ã, c¹nh tranh cßn ®em l¹i nh÷ng lîi Ých kh«ng nhá cho nÒn kinh tÕ ®Êt níc. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¹nh tranh c¸c doanh nghiÖp ®· kh«ng ngõng nghiªn cøu, t×m hiÓu vµ ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµo s¶n xuÊt kinh doanh nhê ®ã mµ t×nh h×nh s¶n xuÊt cña ®Êt níc ®îc ph¸t triÓn, n¨ng suÊt lao ®éng ®îc n©ng cao. §øng ë gãc ®é lîi Ých x· héi, c¹nh tranh lµ mét h×nh thøc mµ Nhµ níc sö dông ®Ó chèng ®éc quyÒn, t¹o c¬ héi ®Ó ngêi tiªu dïng cã thÓ lùa chän ®îc nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt, gi¸ rÎ. C¹nh tranh bao giê còng mang tÝnh sèng cßn, gay g¾t vµ nã cßn gay g¾t h¬n khi c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. HiÖn nay thÞ trêng quèc tÕ cã nhiÒu doanh nghiÖp cña nhiÒu quèc gia kh¸c nhau víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ lîi thÕ riªng ®· t¹o ra mét søc Ðp c¹nh tranh m¹nh mÏ, kh«ng cho phÐp c¸cdoanh nghiÖp hµnh ®éng theo ý muèn cña m×nh mµ buéc doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn viÖc thóc ®Èy kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh theo hai xu híng: T¨ng chÊt lîng cña s¶n phÈm vµ h¹ chi phÝ s¶n xuÊt. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy c¸c doanh nghiÖp ph¶i biÕt khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc m×nh ®Ó t¹o ra sù kh¸c biÖt cho s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp ph¶i chó träng ®Çu t c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, kh«ng ngõng ®a c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ kü thuËt vµo s¶n xuÊt nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Nh÷ng ®iÒu nµy sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho quèc gia, c¸c nguån lùc sÏ ®îc tËn dông triÖt ®Ó cho s¶n xuÊt, tr×nh ®é KHKT cña ®Êt níc sÏ kh«ng ngõng ®îc c¶i thiÖn. Nh vËy, cã thÓ nãi c¹nh tranh lµ ®éng lùc ph¸t triÓn c¬ b¶n nh»m kÕt hîp mét c¸ch hîp lý gi÷a lîi Ých doanh nghiÖp vµ lîi Ých x· héi. C¹nh tranh t¹o ra m«i trêng tèt cho doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶.Tuy nhiªn, trong cuéc c¹nh tranh khèi liÖt nµy kh«ng ph¶i bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng cã lîi, cã doanh nghiÖp bÞ huû diÖt do kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, cã doanh nghiÖp sÏ thùc sù ph¸t triÓn nÕu hä biÕt ph¸t huy tèt nh÷ng tiÒm lùc cña m×nh. Nhng c¹nh tranh kh«ng ph¶i lµ sù huû diÖt mµ lµ sù thay thÕ, thay thÕ c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, sö dông l·ng phÝ nguån lùc x· héi b»ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng hiÖu qu¶, nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®Êt níc ph¸t triÓn. Tãm l¹i: C¹nh tranh chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia còng nh cña tõng doanh nghiÖp. 2 - C¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh : Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i c¹nh tranh dùa theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau, nhng ngµy nay trong ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ngêi ta dùa theo c¸c tiªu thøc sau: 2.1 - C¨n cø vµo chñ thÓ tham gia thÞ trêng : Dùa vµo tiªu thøc nµy ngêi ta chia c¹nh tranh thµnh 3 lo¹i: 6 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû - C¹nh tranh gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi mua Lµ mét c¹nh tranh diÔn ra theo quy luËt mua rÎ b¸n ®¾t. Trªn thÞ trêng ngêi b¸n muèn b¸n s¶n phÈm cña m×nh víi gi¸ cao nhÊt, nhng ngêi mua l¹i muèn mua hµng ho¸ víi gi¸ thÊp nhÊt cã thÓ. Gi¸ c¶ cuèi cïng ®îc chÊp nhËn lµ gi¸ c¶ thèng nhÊt gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi mua sau mét qu¸ tr×nh mÆc c¶ víi nhau. - C¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi mua víi nhau Lµ cuéc c¹nh tranh dùa trªn sù c¹nh tranh mua. Khi sè lîng hµng ho¸ b¸n ra (cung) nhá h¬n nhu cÇu cÇn mua cña ngêi mua (cÇu) tøc lµ hµng ho¸ khan hiÕm th× cuéc c¹nh tranh trë nªn quyÕt liÖt, gi¸ c¶ sÏ t¨ng lªn v× ngêi mua s½n sµng chÊp nhËn gi¸ cao ®Ó mua ®îc hµng ho¸ cÇn mua. - C¹nh tranh gi÷a ngêi b¸n víi ngêi b¸n: Lµ mét cuéc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau, thñ tiªu lÉn nhau ®Ó giµnh kh¸ch hµng vµ thÞ trêng, cuéc c¹nh tranh dÉn ®Õn lµ gi¸ c¶ gi¶m xuèng vµ cã lîi cho thÞ trêng. Trong khi ®ã ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp khi tham gia thÞ trêng kh«ng chÞu ®îc søc Ðp sÏ ph¶i bá thÞ trêng, nhêng thÞ phÇn cña m×nh cho c¸c doanh nghiÖp cã søc c¹nh tranh m¹nh h¬n. 2.2 - C¨n cø vµo ph¹m vi ngµnh kinh tÕ : - C¹nh tranh trong néi bé ngµnh Lµ mét cuéc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong cïng mét ngµnh, cïng s¶n xuÊt mét lo¹i hµng ho¸ nh»m môc ®Ých tiªu thô hµng ho¸ cã lîi h¬n ®Ó thu lîi nhuËn siªu ng¹ch b»ng c¸c biÖn ph¸p c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt lµm cho gi¸ trÞ hµng ho¸ c¸ biÖt do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra nhá h¬n gi¸ trÞ x· héi. KÕt qu¶ cuéc c¹nh tranh nµy lµm cho kü thuËt s¶n xuÊt ph¸t triÓn h¬n. - C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh Lµ mét cuéc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp hay ®ång minh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh víi nhau nh»m giµnh giËt lîi nhuËn cao nhÊt. Trong qu¸ tr×nh nµy xuÊt hiÖn sù ph©n bæ vèn ®Çu t mét c¸ch tù nhiªn gi÷a c¸c ngµnh kh¸c nhau, kÕt qu¶ h×nh thµnh tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. 2.3 - C¨n cø vµo møc ®é c¹nh tranh : - C¹nh tranh hoµn h¶o: Lµ h×nh thøc c¹nh tranh mµ trªn thÞ trêng cã nhiÒu ngêi b¸n vµ kh«ng ngêi nµo cã u thÕ ®Ó cung cÊp mét sè lîng s¶n phÈm quan träng mµ cã thÓ ¶nh hëng tíi gi¸ c¶. C¸c s¶n phÈm lµm ra ®îc ngêi mua xem lµ ®ång nhÊt tøc lµ Ýt cã sù kh¸c nhau vÒ quy c¸ch, phÈm chÊt, mÉu m·. Ngêi b¸n tham gia trªn thÞ trêng chØ cã c¸ch thÝch øng víi gia c¶ trªn thÞ trêng, hä chñ yÕu t×m c¸ch gi¶m chi phÝ vµ s¶n xuÊt mét møc s¶n phÈm ®Õn møc giíi h¹n mµ t¹i ®ã chi phÝ cËn biªn b»ng doanh thu cËn biªn. - C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o: Lµ cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng mµ phÇn lín s¶n phÈm cña hä lµ kh«ng ®ång nhÊt víi nhau, mçi s¶n phÈm cã thÓ cã nhiÒu nh·n hiÖu kh¸c nhau. Mçi nh·n hiÖu ®Òu mang h×nh ¶nh hay uy tÝn kh¸c nhau mÆc dï kh¸c biÖt gi÷a c¸c s¶n phÈm lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Ngêi b¸n cã uy tÝn ®éc ®¸o ®ãi víi ngêi mua do nhiÒu lý do kh¸c nhau nh kh¸ch hµng quen, g©y ®îc lßng tin. Ngêi b¸n l«i kÐo kh¸ch hµng vÒ phÝa m×nh b»ng nhiÒu c¸ch: Qu¶ng c¸o, cung cÊp dÞch vô, tÝn dông u ®·i trong gi¸ c¶... ®©y lµ lo¹i c¹nh tranh rÊt phæ biÕn trong giai ®o¹n hiÖn nay. - C¹nh tranh ®éc quyÒn: Lµ c¹nh tranh trªn thÞ trêng ë ®ã chØ cã mét sè ngêi b¸n s¶n phÈm thuÇn nhÊt hoÆc nhiÒu ngêi b¸n mét lo¹i s¶n phÈm kh«ng ®éc nhÊt. Hä cã thÓ kiÓm so¸t gÇn nh toµn bé sè lîng s¶n phÈm hay hµng ho¸ b¸n ra trªn thÞ trêng. ThÞ trêng cã sù pha trén gi÷a ®éc quyÒn vµ c¹nh tranh ®îc gäi lµ thÞ trêng c¹nh tranh ®éc quyÒn. §iÒu kiÖn ra nhËp hoÆc rót khái thÞ trêng c¹nh tranh ®éc quyÒn cã nhiÒu c¶n trë: Do vèn ®µu t lín hay do ®éc quyÒn bÝ quyÕt c«ng 7 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû nghÖ. Trong thÞ trêng nµy kh«ng cã c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ mµ mét sè ngêi b¸n toµn quyÒn quyÕt ®Þnh gi¸. Hä cã thÓ ®Þnh gi¸ cao h¬n hoÆc thÊp h¬n tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm tiªu dïng cña s¶n phÈm, cèt sao cuèi cïng hä thu ®îc lîi nhuËn tèi ®a. 2.4 - C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña c¹nh tranh, ngêi ta chia thµnh : - C¹nh tranh lµnh m¹nh: C¹nh tranh lµnh m¹nh lµ cuéc c¹nh tranh mµ c¸c chñ thÓ tham gia kinh doanh trªn thi trêng dïng chÝnh tiÒm n¨ng, néi lùc cña m×nh ®Ó c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ. Nh÷ng néi lùc ®ã lµ kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh, vÒ nguån nh©n lùc, tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô, vÒ uy tÝn, h×nh ¶nh cña C«ng ty... trªn thÞ trêng hay cña tÊt c¶ nh÷ng g× tùu chung trong hµng ho¸ bao gåm c¶ hµng ho¸ cøng (hµng ho¸ hiÖn vËt) vµ hµng ho¸ mÒm (dÞch vô) - C¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh Lµ c¹nh tranh kh«ng b»ng chÝnh néi lùc thùc sù cña doanh nghiÖp mµ dïng nh÷ng thñ ®o¹n, m¸nh líi, mu mÑo nh»m c¹nh tranh mét c¸ch kh«ng c«ng khai th«ng qua viÖc trèn tr¸nh c¸c nghÜa vô mµ Nhµ níc yªu cÇu vµ luån l¸ch qua nh÷ng kÏ hë cña ph¸p luËt. II - C¸c nh©n tè ¶nh hëng vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸: 1 - M« h×nh Micheal Porter vÒ 5 lùc lîng c¹nh tranh Trong nÒn c¹nh tranh kinh tÕ thÞ trêng, bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo ho¹t ®éng trªn thÞ trêng còng ®Òu ph¶i chÞu mét ¸p lùc c¹nh tranh nhÊt ®Þnh, mµ hiÖn tr¹ng cuéc c¹nh tranh phô thuéc vµo 5 lùc lîng c¹nh tranh c¬ b¶n, ®îc biÓu diÔn bëi m« h×nh sau: C¸c ®èi thñ tiÒm n¨ng Nguy c¬ ®e do¹ tõ nh÷ng ngêi míi vµo cuéc Ngêi cung øng QuyÒn lùc th ¬ng lîng cña ngêi cung øng C¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong nghµnh Cuéc c¹nh tranh gi÷a c¸c ®èi thñ hiÖn t¹i Søc Ðp gi¸ c¶ cña ngêi mua Nguy nh÷ng s¶n c¬ ®e phÈm vµ dÞch do¹ tõ vô thay thÕ M« h×nh 5 lùc lîng c¹nh tranh cña Michael Porter lµ mét m« h×nh ®îc nhiÒu nhµ ph©n tÝch vËn dông ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét doanh S¶n phÈm thay thÕ nghiÖp hoÆc cña mét ngµnh c«ng nghiÖp. * Nguy c¬ ®e do¹ tõ nh÷ng ngêi míi vµo cuéc Lµ sù xuÊt hiÖn cña c¸c doanh nghiÖp míi tham gia vµo thÞ trêng nhng kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt, chiÕm lÜnh thÞ trêng (thÞ phÇn) cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c. §Ó h¹n chÕ mèi ®e do¹ nµy, c¸c nhµ qu¶n lý thêng dùng nªn c¸c hµng rµo nh: - Më réng khèi lîng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®Ó gi¶m chi phÝ. - Kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm. - §æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi hÖ thèng ph©n phèi. 8 Ngêi mua Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû - Ph¸t triÓn c¸c dÞch vô bæ sung. Ngoµi ra cã thÓ lùa chän ®Þa ®iÓm thÝch hîp nh»m khai th¸c sù hç trî cña ChÝnh phñ vµ lùa chän ®óng dadøn thÞ trêng nguyªn liÖu, thÞ trêng s¶n phÈm * QuyÒn lùc th¬ng lîng cña ngêi cung øng Ngêi cung øng cã thÓ chi phèi ®Õn doanh nghiÖp lµ do sù thèng trÞ hoÆc kh¶ n¨ng ®éc quyÒn cña mét sè Ýt nhµ cung øng. Nhµ cung øng cã thÓ ®e do¹ tíi nhµ s¶n xuÊt do tÇm quan träng cña s¶n phÈm ®îc cung øng, do ®Æc tÝnh kh¸c biÖt ho¸ cao ®é cña ngêi cung øng víi ngêi s¶n xuÊt, do sù thay ®æi chi phÝ cña s¶n phÇm mµ nhµ s¶n xuÊt ph¶i chÊp nhËn vµ tiÕn hµnh, do liªn kÕt cña nh÷ng ngêi cung øng g©y ra... Trong bu«n b¸n quèc tÕ, nhµ cung øng cã vai trß lµ nhµ xuÊt khÈu nguyªn vËt liÖu. Khi doanh nghiÖp kh«ng thÓ khai th¸c nguån nguyªn vËt liÖu néi ®Þa, nhµ cung øng quèc tÕ cã vÞ trÝ cµng quan träng. MÆc dï cã thÓ cã c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ cung øng vµ doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän nhµ cung øng tèt nhÊt th× quyÒn lùc th¬ng lîng cña nhµ cung øng bÞ h¹n chÕ vÉn kh«ng ®¸ng kÓ. Trong mèi quan hÖ nµy, ®Ó ®¶m b¶o lîi nhuËn cho doanh nghiÖp tríc kh¶ n¨ng t¨ng cao chi phÝ ®Çu vµo, ®¶m b¶o søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, doanh nghiÖp ph¶i biÕt ®îc quyÒn lùc th¬ng lîng cña ngêi cung øng thµnh quyÒn lùc cña m×nh. * QuyÒn lùc th¬ng lîng cña ngêi mua Ngêi mua cã quyÒn th¬ng lîng víi doanh nghiÖp (ngêi b¸n) th«ng qua søc Ðp gi¶m gi¸, gi¶m khèi lîng hµng mua tõ doanh nghiÖp, hoÆc ®a ra yªu cÇu chÊt lîng ph¶i tèt h¬n víi cïng mét møc gi¸... C¸c nh©n tè t¹o nªn quyÒn lùc th¬ng lîng cña ngêi mua gåm: Khèi lîng mua lín, sù ®e do¹ cña qu¸ tr×nh liªn kÕt nh÷ng ngêi mua khi tiÕn hµnh th¬ng lîng víi doanh nghiÖp, do sù tËp trung lín cña ngêi ®èi víi s¶n phÈm cha ®îc dÞ biÖt ho¸ hoÆc c¸c dÞch vô bæ sung cßn thiÕu... QuyÒn lùc th¬ng lîng cña ngêi mua sÏ rÊt lín nÕu doanh nghiÖp kh«ng n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng thay ®æi vÒ nhu cÇu cña thÞ trêng, hoÆc khi doanh nghiÖp thiÕu kh¸ nhiÒu th«ng tin vÒ thÞ trêng (®Çu vµo vµ ®Çu ra). C¸c doanh nghiÖp kh¸c sÏ lîi dông ®iÓm yÕu nµy cña doanh nghiÖp ®Ó tung ra thÞ trêng nh÷ng s¶n phÈm thÝch hîp h¬n, víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨n h¬n vµ b»ng nh÷ng ph¬ng thøc dÞch vô ®éc ®¸o h¬n. * Nguy c¬ ®e do¹ vÒ nh÷ng s¶n phÈm vµ dÞch vô thay thÕ Khi gi¸ c¶ cña s¶n phÈm, dÞch vô hiÖn t¹i t¨ng lªn th× kh¸c hµng cã xu híng sö dông s¶n phÈm vµ dÞch vô thay thÕ. §©y lµ nh©n tè ®e do¹ sù mÊt m¸t vÒ thÞ trêng cña doanh nghiÖp. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®a ra thÞ trêng nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ cã kh¶ n¨ng biÖt ho¸ cao ®é so víi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, hoÆc t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn u ®·i vÒ dÞch vô hay c¸c ®iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh. NÕu s¶n phÈm thay thÕ cµng gièng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, th× mèi ®e do¹ ®èi víi doanh nghiÖp cµng lín. §iÒu nµy sÏ lµm h¹n chÕ gi¸ c¶, sè lîng hµng b¸n vµ ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. NÐu cã Ýt s¶n phÈm t¬ng øng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp sÏ cã c¬ héi t¨ng gi¸ vµ t¨ng thªm lîi nhuËn. * C¹nh tranh gi÷a c¸c ®èi thñ trong ngµnh C¹nh tranh gi÷a c¸c C«ng ty trong mét ngµnh c«ng nghiÖp ®îc xem lµ vÊn ®Ò cèt lâi nhÊt cña ph©n tÝch c¹nh tranh. C¸c hµng trong ngµnh c¹nh tranh khèc liÖt víi nhau vÒ gi¸ c¶, sù kh¸c biÖt vÒ s¶n phÈm, hoÆc sù ®æi míi s¶n phÈm gi÷a c¸c h·ng hiÖn ®ang cïng tån t¹i trong thÞ trêng. Sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t khi ®èi thñ ®«ng ®¶o vµ gÇn nh c©n b»ng nhau, khi t¨ng trëng cña ngµnh lµ thÊp, khi c¸c lo¹i chi phÝ ngµy cµng t¨ng, khi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã chiÕn lîc ®a d¹ng... Cã mét ®iÒu thuËn lîi vµ còng lµ bÊt lîi cho c¸c ®èi thñ trong cïng ngµnh lµ kh¶ n¨ng n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng thay ®æi, c¶i tiÕn trong s¶n xuÊt - kinh 9 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû doanh, hoÆc c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng. C¸c doanh nghiÖp sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao nÕu cã sù nh¹y bÐn, kÞp thêi vµ ngîc l¹i cã thÓ mÊt lîi thÕ c¹nh tranh bÊt cø lóc bµo hä tá ra thiÕu thËn träng vµ nh¹y bÐn. Doanh nghiÖp ë c¸c quèc gia kh¸c nhau (trõ c¸c doanh nghiÖp ë níc së t¹i) khi cïng tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ trêng níc ngoµi sÏ cã mét phÇn bÊt lîi nh nhau do c¸c quy ®Þnh h¹n chÕ cña ChÝnh phñ níc së t¹i. ChÝnh v× thÕ, doanh nghiÖp nµo m¹nh vÒ tµi chÝnh hoÆc khoa häc kü thuËt hoÆc trªn c¶ hai ph¬ng diÖn sÏ cã ®îc lîi thÕ rÊt lín. Kh¸c víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong níc, doanh nghiÖp khi tham gia thÞ trêng níc ngoµi cÇn cã sù trî gióp cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong cïng quèc gia ®Ó cã thªm kh¶ n¨ng chèng ®ì tríc sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp thuéc quèc gia kh¸c. Lóc ®ã cã thÓ coi sù c¹nh tranh trong ngµnh lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia. Søc Ðp c¹nh tranh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµm cho gi¸ c¶ c¸c yÕu tè ®Çu ra vµ nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo biÕn ®éng theo c¸c xu híng kh¸c nhau. T×nh h×nh nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i linh ho¹t ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cña m×nh nh»m gi¶m th¸ch thøc, t¨ng thêi c¬ giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh. Muèn vËy doanh nghiÖp cÇn nhanh chãng chiÕm lÜnh thÞ trêng, ®a ra thÞ trêng nh÷ng s¶n phÈm míi chÊt lîng cao, mÉu m· vµ gi¸ c¶ phï hîp. Dùa trªn m« h×nh Micheal Porter vÒ 5 lùc lîng c¹nh tranh chóng ta cã thÓ ®a ra c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña Doanh nghiÖp. 2 – C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña Doanh nghiÖp : 2.1- C¸c nh©n tè kh¸ch quan : 2.1.1- M«i trêng Kinh tÕ quèc d©n : a) Nhãm nh©n tè kinh tÕ : - Tèc ®é t¨ng trëng cao cña níc së t¹i lu«n t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn c¸c lÜnh vùc sù t¨ng lªn vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ, khi t¨ng trëng cao kh¶ n¨ng tÝch tô tËp trung t b¶n cao do ®ã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng cao. - Tû gi¸ hèi ®o¸i ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn trªn thÞ trêng quèc tÕ v× khi ®ã gi¸ b¸n cña doanh nghiÖp thÊp h¬n ho¸ b¸n cña ®èi thñ c¹nh tranh cña níc kh¸c, vµ ngîc l¹i tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng sÏ lµm cho gi¸ b¸n hµng ho¸ cao h¬n ®èi thñ c¹nh tranh ®ång nghÜa víi viÖc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng quèc tÕ gi¶m. - L·i suÊt Ng©n hµng ¶nh hëng m¹nh ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. Khi c¸c doanh nghiÖp vay vèn ng©n hµng víi l·i suÊt cao sÏ lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng lªn tõ ®ã gi¸ t¨ng lªn, do ®ã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp sÏ gi¶m so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ c¸c ®èi thñ cã tiÒm lùc vÒ vèn b ) Nh©n tè chÝnh trÞ, ph¸p luËt: ChÝnh trÞ vµ ph¸p luËt lµ c¬ së nÒn t¶ng cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu bëi c¸c doanh nghiÖp nµy ho¹t ®éng trªn thÞ trêng quèc tÕ víi lîi thÕ m¹nh trong c¹nh tranh lµ lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c níc. ChÝnh trÞ æn ®Þnh, ph¸p luËt râ rµng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp khi tham gia c¹nh tranh vµ c¹nh tranh cã hiÖu qu¶. Ch¼ng h¹n bÊt kú mét sù u ®·i vÒ thuÕ xuÊt khÈu nµo còng ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong níc. c ) Nhãm nh©n tè vÒ khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ: Nhãm nh©n tè nµy t¸c ®éng mét c¸ch quyÕt ®Þnh ®Õn 2 yÕu tè c¬ b¶n nhÊt t¹o nªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng lµ chÊt lîng vµ gi¸ 10 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû c¶. Khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sÏ lµm cho chi phÝ c¸ biÖt cña c¸c doanh nghiÖp gi¶m, chÊt lîng s¶n phÈm chøa hµm lîng khoa häc c«ng nghÖ cao, khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ ¶nh hëng tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp theo híng sau: - T¹o ra nh÷ng thÕ hÖ c«ng nghÖ tiÕp theo nh»m trang bÞ vµ trang bÞ l¹i toµn bé c¬ së vËt chÊt kü thuËt. - Gióp c¸c doanh nghiÖp trong qóa tr×nh thu nhËp, xö lý, lu tr÷ vµ truyÒn th«ng tin mét c¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c nhÊt. - N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i, n©ng cao uy tÝn cña doanh nghiÖp d ) C¸c nh©n tè vÒ v¨n ho¸ x· héi : Phong tôc tËp qu¸n thÞ hiÕu lèi sèng, thãi quen tiªu dïng, t«n gi¸o tÝn ngìng ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu nhu cÇu cña thÞ trêng doanh nghiÖp tham gia vµ tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn chÝnh s¸ch kinh doanh cña doanh nghiÖp khi tham gia vµo c¸c thÞ trêng kh¸c nhau. e ) C¸c nh©n tè tù nhiªn: C¸c nh©n tè tù nhiªn bao gåm tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý cña quèc gia, m«i trêng thêi tiÕt khÝ hËu... c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp theo híng tÝch cùc hay tiªu cùc. Ch¼ng h¹n tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi sÏ gióp doanh nghiÖp gi¶m ®îc chi phÝ, cã ®iÒu kiÖn khuyÕch tr¬ng s¶n phÈm, më réng thÞ trêng... Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng khã kh¨n ban ®Çu do ®iÒu kiÖn tù nhiªn g©y ra lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. 2.1.2 - M«i trêng ngµnh: a) Kh¸ch hµng: Kh¸ch hµng sÏ t¹o ¸p lùc lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp b»ng viÖc ®ßi hái chÊt lîng s¶n phÈm cao h¬n, gi¸ rÎ h¬n, dÞch vô b¸n hµng tèt h¬n.... vµ do ®ã, ®Ó duy tr× vµ tån t¹i trªn thÞ trêng, buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tho¶ m·n tèt c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng trong ®iÒu kiÖn cho phÐp ®iÒu nµy sÏ lµm t¨ng cêng ®é vµ tÝnh chÊt c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. b ) Sè lîng c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh hiÖn cã vµ sè lîng doanh nghiÖp tiÒm Èn: Sè lîng doanh nghiÖp c¹nh tranh vµ ®èi thñ ngang søc sÏ t¸c ®éng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Khi sè lîng ®èi thñ c¹nh tranhth× thÞ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh sÏ gi¶m khi ®ã doanh nghiÖp thèng lÜnh thÞ trêng hay lµ doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao nhÊt, doanh nghiÖp ph¶i ®Èy m¹nh h¬n n÷a cêng ®é c¹nh tranh, ngµy cµng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh. H¬n n÷a c¹nh tranh sÏ ngµy cµng gay g¾t quyÕt liÖt h¬n nÕu nh cã sù xuÊt hiÖn thªm mét vµi doanh nghiÖp míi tham gia c¹nh tranh. Khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp cò víi lîi thÕ vÒ s¶n phÈm, vèn, chi phÝ cè ®Þnh vµ m¹ng líi kªnh ph©n phèi.. sÏ ph¶n øng quyÕt liÖt ®èi víi doanh nghiÖp míi. Tuy nhiªn nÕu c¸c doanh nghiÖp míi cã u thÕ h¬n vÒ c«ng nghÖ, chÊt lîng s¶n phÈm, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó giµnh thÞ phÇn cã hiÖu qu¶ h¬n th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp míi sÏ cao h¬n nÕu c¸c doanh nghiÖp kh«ng sö dông h÷u hiÖu c«ng cô trong c¹nh tranh. e ) C¸c ®¬n vÞ cung øng ®Çu vµo : C¸c nhµ cung øng ®Çu vµo cã thÓ g©y ra nh÷ng khã kh¨n lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong nh÷ng trêng hîp sau: - Nguån cung cÊp mµ doanh nghiÖp cÇn chØ cã mét hoÆc mét vµi doanh nghiÖp ®éc quyÒn cung øng. - NÕu doanh nghiÖp kh«ng cã nguån cung øng nµo kh¸c th× doanh nghiÖp sÏ yÕu thÕ h¬n trong mèi t¬ng quan thÕ vµ lùc ®èi víi nhµ cung øng hiÖn cã. - NÕu nhµ cung cÊp cã ®ñ kh¶ n¨ng, ®ñ c¸c nguån lùc ®Ó khÐp kÝn s¶n xuÊt, cã hÖ thèng m¹ng ph©n phèi hoÆc m¹ng líi b¸n lÎ th× cã thÕ lùc ®¸ng kÓ ®èi víi doanh nghiÖp víi t c¸ch lµ kh¸ch hµng. 11 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû TÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp cã thÓ gÆp ph¶i ë trªn sÏ gi¶m ®Õn sù phô thuéc cña doanh nghiÖp vµo c¸c ®¬n vÞ cung øng ®Çu vµo cã thÓ g©y ¶nh hëng m¹nh ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. §Ó gi¶m bít c¸c t¸c ®éng kh«ng tèt tõ c¸c nhµ cung øng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng cho m×nh mét hay nhiÒu ngêi cung øng, nghiªn cøu t×m hiÓu nguån ®Çu vµo thay thÕ khi cÇn thiÕt vµ cÇn cã chÝnh s¸ch dù tr÷ hµng ho¸ hîp lý. d) Søc Ðp cña s¶n phÈm thay thÕ : Sù ra ®êi cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ lµ mét yÕu tè nh»m ®¸p øng sù biÕn ®éng cña nhu cÇu thÞ trêng theo xu híng ngµy cµng ®a d¹ng phong phó vµ cao cÊp h¬n vµ chÝnh nã lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm bÞ thay thÕ. §Æc biÖt nhiÒu s¶n phÈm thay thÕ ®îc s¶n xuÊt trªn nh÷ng d©y chuyÒn kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn h¬n, do ®ã cã sù c¹nh tranh cao h¬n. s¶n phÈm thay thÕ ph¸t triÓn sÏ lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã s¶n phÈm thay thÕ. 2.2 - C¸c nh©n tè chñ quan 2.2.1 - Hµng ho¸ vµ c¬ cÊu hµng ho¸ trong kinh doanh : §iÒu quan träng nhÊt ®èi víi ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¶i tr¶ lêi ®îc c¸c c©u hái c¬ b¶n: s¶n xuÊt c¸i g× ?. s¶n xuÊt nh thÕ nµo ?, s¶n xuÊt cho ai?. Cßn ®èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× ®iÒu quan träng trong kinh doanh lµ cung cÊp c¸i g×? cho ai?vµ ë ®©u?. Nh vËy cã nghÜa lµ cÇn x©y dùng cho m×nh mét chÝnh s¸ch s¶n phÈm, hµng ho¸. Khi tham gia ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp cã hµng hoa ®em ra thÞ trêng vµ ph¶i lµm sao ®Ó cho hµng ho¸ cña m×nh thÝch øng ®îc víi thÞ trêng, nh»m t¨ng kh¶ n¨ng tiªn thô, më réng thÞ trêng, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. §Ó cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ trªn thÞ trêng, doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng kinh doanh. Thùc chÊt cña ®a d¹ng ho¸ ®ã lµ qu¸ tr×nh më réng hîp lý danh môc hµng ho¸, t¹o nªn mét c¬ cÊu hµng ho¸ cã hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. Hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®îc hoµn thiÖn kh«ng ngõng ®Ó cã thÓ theo kÞp nhu cÇu thÞ trêng b»ng c¸ch c¶i tiÕn c¸c th«ng sè chÊt lîng, mÉu m·, bao b× ®ång thêi tiÕp tôc duy tr× c¸c hµng ho¸ ®ang lµ thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra doanh nghiÖp còng cÇn nghiªn cøu t×m ra c¸c hµng ho¸ míi nh»m ph¸t triÓn vµ më réng thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸. §a d¹ng ho¸ hµng ho¸ kinh doanh kh«ng chØ lµ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng, thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn mµ cßn lµ mét biÖn ph¸p ph©n t¸n rñi ro trong kinh doanh khi mµ t×nh h×nh c¹nh tranh trë nªn gay g¾t, quyÕt liÖt. §i ®«i víi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng, ®Ò ®¶m b¶o ®øng v÷ng trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t, doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn träng t©m ho¸ hµng ho¸ vµo mét sè lo¹i hµng ho¸ nh»m cung cÊp cho mét nhãm ngêi hoÆc mét vïng thÞ trêng nhÊt ®Þnh cña m×nh. Trong ph¹m vi nµy doanh nghiÖp cã thÓ phôc vô kh¸ch hµng mét c¸ch tèt h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, do ®ã doanh nghiÖp ®· t¹o dùng ®îc mét bøc rµo ch¾n, ®¶m b¶o gi÷ v÷ng ®îc phÇn thÞ trêng cña m×nh. Ngoµi ra, doanh nghiÖp còng cÇn thùc hiÖn chiÕn lîc kh¸c biÖt ho¸ hµng ho¸, t¹o ra c¸c nÐt ®éc ®¸o riªng cho m×nh ®Ó thu hót, t¹o sù hÊp dÉn cho kh¸ch hµng vµo c¸c hµng ho¸ cña m×nh, n©ng cao uy tÝn cña doanh nghiÖp. Nh vËy hµng ho¸ vµ c¬ cÊu hµng ho¸ mét c¸ch tèi u lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. 2.2.2- YÕu tè gi¸ c¶ : Gi¸ c¶ cña mét hµng ho¸ trªn thÞ trêng ®îc h×nh thµnh th«ng qua quan hÖ cung cÇu. Ngêi b¸n vµ ngêi mua tho¶ thuËn mÆc c¶ víi nhau ®Ó ®i tíi møc gi¸ cuèi cïng ®¶m b¶o hai bªn cïng cã lîi. Gi¸ c¶ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh mua hay kh«ng mua cña kh¸ch hµng.Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã s c¹nh tranh 12 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû cña c¸c doanh nghiÖp, kh¸ch hµng cã quyÒn mua vµ lùa chän nh÷ng g× cho lµ tèt nhÊt vµ cïng mét lo¹i hµng ho¸ víi chÊt lîng t¬ng ®¬ng nhau ch¾c ch¾n hä sÏ lùa chän møc gi¸ thÊp h¬n, khi ®ã lîng b¸n cña doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn. Gi¸ c¶ ®îc thÓ hiÖn nh lµ vò khÝ c¹nh tranh th«ng qua viÖc ®Þnh gi¸ cña hµng ho¸: §Þnh gi¸ thÊp (gi¸ x©m nhËp, giíi thiÖu) ®Þnh gi¸ ngang gi¸ thÞ trêng hay ®Þnh gi¸ cao. ViÖc ®Þnh gi¸ cÇn ph¶i xem xÐt c¸c yÕu tè sau: Lîng cÇu ®èi víi hµng ho¸ vµ tÝnh tíi sè tiÒn mµ d©n c cã thÓ ®Ó dµnh cho lo¹i hµng ho¸ ®ã, chi phÝ kinh doanh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. Ph¶i nhËn d¹ng ®óng thÞ trêng c¹nh tranh ®Ó tõ ®ã cã c¸ch ®Þnh gi¸ thÝch hîp cho mçi lo¹i thÞ trêng. Víi mét møc gi¸ ngang gi¸ thÞ trêng gióp cho doanh nghiÖp gi÷ ®îc kh¸ch hµng ®Æc biÖt lµ kh¸ch hµng truyÒn thèng. NÕu doanh nghiÖp t×m ra ®îc c¸c biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh th× lîi nhuËn thu ®îc sÏ t¨ng lªn, hiÖu qu¶ kinh doanh sÏ cao. Ngîc l¹i, víi mét møc gi¸ thÊp h¬n gi¸ thÞ trêng sÏ thu hót ®îc nhiÒu kh¸ch hµng vµ t¨ng lîng b¸n, doanh nghiÖp sÏ cã c¬ héi th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng míi. Møc gi¸ doanh nghiÖp ¸p ®Æt cao h¬n gi¸ thÞ trêng chØ sö dông ®îc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã tÝnh ®éc quyÒn, ®iÒu nµy gióp cho doanh nghiÖp thu ®îc rÊt nhiÒu lîi nhuËn (lîi nhuËn siªu ng¹ch). §Ó chiÕm lÜnh ®îc u thÕ trong c¹nh tranh, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã sù lùa chän c¸c chÝnh s¸ch gi¸ thÝch hîp cho tõng lo¹i hµng ho¸, tõng giai ®o¹n trong chu kú sèng cña s¶n phÈm hay tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña tõng vïng thÞ trêng. 2.2.3 - ChÊt lîng hµng ho¸ NÕu nh tríc kia gi¸ c¶ ®îc coi lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong c¹nh tranh, th× ngµy nay nã ph¶i nhêng chç cho chØ tiªu chÊt lîng hµng ho¸. Trªn thùc tÕ, c¹nh tranh b»ng gi¸ lµ " biÖn ph¸p nghÌo nµn " v× nã lµm gi¶m lîi nhuËn thu ®îc, mµ ngîc l¹i cïng mét lo¹i hµng ho¸, chÊt lîng hµng ho¸ nµo ®¸p øng ®îc nhu cÇu kh¸ch hµng th× hä còng s½n sµng mua víi mét møc gi¸ cao h¬n, nhÊt lµ trong thêi ®¹i ngµy nay khi mµ khoa häc kü thuËt ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn m¹nh, ®êi sèng cña nh©n d©n ®îc n©ng cao h¬n tríc. ChÊt lîng hµng ho¸ lµ hÖ thèng néi t¹i cña hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ th«ng sè cã thÓ do ®îc hoÆc so s¸nh ®îc, tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ nh÷ng yªu cÇu nhÊt ®Þnh cña ngêi tiªu dïng vµ x· héi. ChÊt lîng h¸ng ho¸ ®îc h×nh thµnh tõ kh©u thiÕt kÕ tíi tæ chø s¶n xuÊt vµ ngay c¶ khitiªu thô hµng ho¸ vµ chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè: C«ng nghÖ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu, tr×nh ®é qu¶n lý... ChÊt lîng hµng ho¸ kh«ng chØ lµ bÒn tèt, ®Ñp mµ nã cßn do kh¸ch hµng quyÕt ®Þnh. Muèn ®¶m b¶o vÒ chÊt lîng th× mét mÆt ph¶i thêng xuyªn chó ý tíi tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, mÆt kh¸c,chÊt lîng hµng ho¸ kh«ng nh÷ng ®îc ®¶m b¶o tríc khi b¸n mµ cßn ph¶i ®îc ®¶m b¶o ngay c¶ sau khi b¸n hµng b»ng c¸c dÞch vô b¶o hµnh. ChÊt lîng hµng ho¸ thÓ hiÖn tÝnh quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp ë chç. + N©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ sÏ lµm t¨ng khèi lîng hµng ho¸ b¸n ra, kÐo dµi chu kú sèng cña s¶n phÈm. + Hµng ho¸ chÊt lîng cao sÏ lµm t¨ng uy tÝn cña doanh nghiÖp kÝch thÝch kh¸ch hµng mua hµng vµ në réng thÞ trêng. + ChÊt lîng hµng ho¸ cao sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng sinh lêi, c¶i thiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. 2.2.4 - Tæ chøc ho¹t ®éng xóc tiÕn Trong kinh doanh th¬ng m¹i hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp sÏ kh«ng ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nÕu chØ nghÜ r»ng: "Cã hµng ho¸ chÊt lîng cao, gi¸ rÎ lµ ®ñ ®Ó b¸n hµng". Nhng gi¸ trÞ cña hµng ho¸, dÞch vô, thËm chÝ c¶ nh÷ng lîiÝch ®¹t ®îc khi tiªu dïng s¶n phÈm còng ph¶i ®îc th«ng tin tíi kh¸ch hµng hiÖn ®¹i, kh¸ch hµng tiÒm n¨ng, còng nh nh÷ng ngêi cã ¶nh hëng tíi viÖc mua s¾m. §Ó 13 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû lµm ®îc ®iÒu ®ã c¸c doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn tèt c¸c ho¹t ®éng cña xóc tiÕn th¬ng m¹i. C«ng t¸c tæ chøc ho¹t ®éng xóc tiÕn lµ tËp hîp nhiÒu néi dung kh¸c nhau nh»m t¨ng kh¶ n¨ng tiªu thô, më réng thÞ trêng, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp... * C«ng t¸c tæ chøc ho¹t ®éngxóc tiÕn gåm mét sè néi dung sau - Qu¶ng c¸o. - KhuyÕn m¹i - Héi chî triÓn l·m. - B¸n hµng trùc tiÕp. - Quan hÖ c«ng chóng vµ c¸c ho¹t ®éng khuyÕch tr¬ng kh¸c. Qu¶ng c¸o lµ viÖc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn tin (§µi, b¸o, truyÒn h×nh..) vÒ hµng ho¸, dÞch vô cña doanh nghiÖp ®Õn ngêi tiªu dïng nh»m lµm cho kh¸ch hµng chó ý tíi sù cã mÆt cña doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm dÞch vô sÏ ®îc cung cÊp. Qu¶ng c¸o ph¶i t¹o ra sù kh¸ biÖt gi÷a hµng ho¸ cña doanh nghiÖp víi hµng ho¸ h¸c trªn thÞ trêng, lµm t¨ng gi¸ cña hµng ho¸ b¸n ra. Qu¶ng c¸o ph¶i g©y ®îc Ên tîng cho kh¸ch hµng, t¸c ®éng vµo t©m lý kh¸ch hµng... ®Ó lµm n¶y sinh nhu cÇu mua s¾m cña hä, tõ ®ã lµm t¨ng quy m« kinh doanh cña doanh nghiÖp (nhê t¨ng lîng b¸n). Vµ mét t¸c dông n÷a cña qu¶ng c¸o lµ n©ng cao uy tÝn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, lµ mét ph¬ng tiÖn c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Bªn c¹nh ho¹t ®éng trªn, hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp cßn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nh chiªu hµng, tham gia héi chî, tæ chøc héi nghÞ kh¸ch hµng... ®Ó giíi thiÖu vÒ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh. C«ng t¸c tæ chøc ho¹t ®éng xóc tiÕn tèt t¸c ®éng m¹nh ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. - Tæ chøc ho¹t ®éng xóc tiÕn tèt gióp cho doanh nghiÖp t¨ng lîng b¸n. t¨ng doanh thu, lîi nhuËn, thu håi vèn nhanh. - Tæ chøc ho¹t ®éng xóc tiÕn tèt sÏ t¹o ra uy tÝn cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng, lµm cho kh¸ch hµng biÕn ®Õn vµ hiÓu râ kü n¨ng c«ng dông cña s¶n phÈm. -Tæ chøc tèt ho¹t ®éng xóc tiÕn gióp cho doanh nghiÖp t×m ®îc nhiÒu b¹n hµng míi, khai th¸c ®îc nhiÒu thÞ trêng, kÝch thÝch s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn. C«ng ty May XuÊt KhÈu ®· cã mét sè ho¹t ®éng xóc tiÕn nh cho ra ®êi c¸c catalogue giíi thiÖu s¶n phÈm cña C«ng ty, cö c¸n bé ®i tham dù c¸c héi chî, triÓn l·m quèc tÕ nh»m t×m kiÕm thªm kh¸ch hµng, giíi thiÖu mÆt hµng... vµ ®· thu ®îc mét sè kÕt qu¶ ®¸ng mõng. 2.2.5 - DÞch vô sau b¸n hµng §Ó n©ng cao uy tÝn vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi ngêi tiªu dïng vÒ hµng ho¸ cña doanh nghiÖp, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c dÞch vô sau b¸n hµng. Néi dung ho¹t ®éng dÞch vô sau b¸n hµng gåm: Híng dÉn c¸ch sö dông hµng ho¸, l¾p ®Æt, söa ch÷a, b¶o hµnh, b¶o ®¶m c¸c dÞch vô thay thÕ... T¸c ®éng cña dÞch vô sau b¸n hµng: - T¹o ®îc uy tÝn cho hµng ho¸ vµ doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. - Duy tr× vµ më réng thÞ trêng. - B¸n thªm c¸c thiÕt bÞ thay thÕ lµm t¨ng doanh thu lîi nhuËn. Qua dÞch vô sau b¸n hµng doanh nghiÖp n¾m b¾t ®îc hµng ho¸ cña m×nh cã ®¸p øng ®îc nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng kh«ng, ®Ó tõ ®ã ngµy cµng hoµn thiÖn vµ ®æi míi s¶n phÈm cña m×nh. Do vËy, dÞch vô sau b¸n hµng lµ mét biÖn ph¸p rÊt tèt t¨ng uy tÝn trong c¹nh tranh. 2.2.6 - Ph¬ng thøc thanh to¸n Trong giai ®o¹n hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nhau nh: Thanh to¸n chËm, tr¶ gãp, thanh to¸n qua ng©n hµng, më 14 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû L/C... gióp cho ho¹t ®éng mua b¸n ®îc diÔn ra thuËn lîi h¬n, nhanh chãng h¬n, cã lîi cho c¶ ngêi b¸n vµ ngêi mua. ViÖc lùa chän ph¬ng thøc thanh to¸n hîp lý sÏ cã t¸c ®éng kÝch thÝch ®èi víi kh¸ch hµng, t¨ng khèi lîng tiªu thô vµ do ®ã t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. 2.2.7 - YÕu tè thêi gian Sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc kü thuËt trong giai ®o¹n hiÖn nay lµm thay ®æi nhanh chãng nÕp nghÜ, së thÝch hay nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng, còng nh sù rót ng¾n chu kú sèng cña s¶n phÈm. §èi víi c¸c doanh nghiÖp yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh thµnh c«ng trong kinh doanh hiÖn ®¹i chÝnh lµ thêi gian vµ tèc ®é chø kh«ng ph¶i lµ yÕu tè truyÒn thèng nh nguyªn vËt liÖu hay lao ®éng. Nh÷ng thay ®æi nhanh chãng cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®· lµm cho c¸c cuéc c¹nh tranh ngµy cµng trë nªn gay g¾t, khèi liÖt h¬n vµ trong c«ng cuéc ch¹y ®ua nµy ai biÕt n¾m b¾t thêi c¬ vµ ®i tríc th× ngêi ®ã sÏ th¾ng. Muèn vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc tèt ho¹t ®éng thu thËp vµ xö lý th«ng tin thÞ trêng, ph¶i biÕt n¾m b¨t thêi c¬, lùa chän mÆt hµng theo yªu cÇu cña thÞ trêng, nhanh chãng tæ cøhc kinh doanh, tiªu thô, thu håi vèn tríc khi chu kú s¶n phÈm kÕt thóc. HiÖn nay, ë nhiÒu níc ph¸t triÓn c¹nh tranh b»ng thêi gian lµ mét biÖn ph¸p rÊt quan träng mang tÝnh sèng cßn cña doanh nghiÖp. §i tríc mét bíc trong c¹nh tranh lµ ®· dµnh ®îc mét chiÕn th¾ng quan träng trong viÖc thu hót kh¸ch hµng, më réng thÞ trêng, t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Do vËy khi x©y dùng mét chiÕn lîc kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp thêng ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò "Tèc ®é thÞ trêng"; "c¹nh tranh dùa trªn thêigian" vµ chó träng tíi chu kú sèng cña s¶n phÈm, tho¶ m·n nhu cÇu thÞ trêng, thêi gian ®Çu t, thêi gian thu håi vèn, tèc ®é tiªu thô s¶n phÈm. Ngoµi c¸c yÕu tè trªn vèn vµ quy m« doanh nghiÖp...còng sÏ t¸c ®éng lín tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp còng nh viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Uy tÝn cña doanh nghiÖp còng lµ mét yÕu tè rÊt quan träng, ®ã lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ dÔ dµng giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh v× hä ®· cã mét lîng kh¸ch hµng quen thuéc tÝn nhiÖm. Uy tÝn cña doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh sau mét thêi gian dµi ho¹t ®éng trªn thÞ trêng vµ nã lµ mét tµi s¶n v« h×nh mµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i biÕt gi÷ g×n vµ ph¸t huy tµi s¶n ®ã. 3 - Mét sè chØ tiªu tæng hîp ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ViÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµ rÊt quan träng ®èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®îc kh¶ hiÖn t¹i cña b¶n th©n doanh nghiÖp vµ x¸c ®Þnh søc m¹nh cña c¸c ®èi thñ cÇn quan t©m. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp thêng ®îc ®¸nh gi¸ qua c¸c chØ tiªu sau: * Tèc ®é t¨ng trëng cña doanh nghiÖp tÝnh theo doanh thu C«ng thøc x¸c ®Þnh: DTt - DTt-l GTt = DTt-l Trong ®ã: Gtt: Tèc ®é t¨ng trëng theo doanh thu thêi kú nghiªn cøu DTt: Doanh thu kú nghiªn cøu DTt-l: Doanh thu kú tríc. ý nghÜa: ChØ tiªu nµy ®¸nh gi¸ møc ®é t¨ng lªn hoÆc gi¶m ®i cña thÞ phÇn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, ®ång nghÜa víi sù lín lªn hay gi¶m sót søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. * Tèc ®é t¨ng trëng cña doanh nghiÖp theo lîi nhuËn C«ng thøc x¸c ®Þnh: Prt - Prt-l GTt = Ret-l Trong ®ã: Grt: Tèc ®é t¨ng trëng theo lîi nhuËn kú nghiªn cøu 15 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû Prt::Lîi nhuËn kú nghiªn cøu Prt-l: Lîi nhuËn kú tríc ®ã ý nghÜa: Cã ý nghÜa gièng víi chØ tiªu tèc ®é t¨ng trëng tÝnh theo doanh thu nhng ph¶n ¸nh thùc chÊt vµ chÝnh x¸c h¬n vÒ mét doanh nghiÖp v× nã so s¸nh vÒ tèc ®é t¨ng lîi nhuËn vµ lîi nhuËn míi thùc sù ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. * ChØ tiªu thÞ phÇn cña doanh nghiÖp ThÞ phÇn cña doanh nghiÖp cã hai c¸ch x¸c ®Þnh th«ng dông víi nh÷ng t¸c dông kh¸c nhau: C¸ch 1: Doanh thu cña doanh nghiÖp ThÞ phÇn cña doanh nghiÖp = Tæng doanh thu tiªu thô trªn thÞ trêng ý nghÜa: ChØ tiªu nµy nãi lªn møc ®é réng lín cña thÞ trêng cña mét doanh nghiÖp vµ vai trß vÝ trÞ cña doanh nghiÖp ®ã trªn thÞ trêng. Th«ng qua sù biÕn ®éng cña chØ tiªu nµy, ta cã thÓ ®¸nh gi¸ møc ®é ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ hay kh«ng cña doanh nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn chiÕn dÞch thÞ trêng, chiÕn lîc marketing, chiÕn lîc c¹nh tranh vµ hç trî cho viÖc ®Ò ra c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, chØ tiªu trªn cã mét nhîc ®iÓm lµ khã thÓ ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c khi x¸c ®Þnh nã, nhÊt lµ khi thÞ trêng mµ doanh nghiÖp ®ang tham gia qu¸ réng lín v× nã g©y nhiÒu khã kh¨n trong viÖc tÝnh ®îc chÝnh x¸c doanh thu thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp. MÆt kh¸c c«ng viÖc nµy ®ßi hái nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ. C¸ch 2: ChØ tiªu nµy ®¬n gi¶n vµ dÔ tÝnh to¸n h¬n nhiÒu so víi chØ tiªu trªn nªn nã kh¾c phôc ®îc nh÷ng nhîc ®iÓm cña nh÷ng chØ tiªu trªn. Do c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th× sÏ cã nhiÒu th«ng tin h¬n nªn lùa chän ph¬ng ph¸p nµy ngêi ta cã thÓ lùa chän tõ 2 - 5 doanh nghiÖp m¹nh nhÊt tuú theo ®Æc ®iÓm mçi lÜnh vùc ThÞ phÇn cña doanh nghiÖp = Doanh thu cña doanh nghiÖp Doanh thu cña ®èi thñ c¹nh tranh m¹nh nhÊt ý nghÜa: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh s¸t thùc nhÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, tõ ®ã hç trî ®¾c lùc cho viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã cßn gióp cho doanh nghiÖp cã thªm th«ng tin vÒ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh m¹nh nhÊt vµ c¸c thÞ phÇn hä chiÕm gi÷ thêng lµ nh÷ng khu vùc cã lîi nhuËn cao mµ rÊt cã thÓ doanh nghiÖp cÇn chiÕm lÜnh trong t¬ng lai. Nh÷ng chØ tiªu trªn lµ nh÷ng chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh chung cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, cßn nÕu xÐt riªng vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®îc ®¸nh gi¸ qua c¸c chØ tiªu sau: * Tèc ®é t¨ng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu qua c¸c n¨m EXt - EXt-l EGt = EXt-l Trong ®ã: EGt: Tèc ®é t¨ng Kim ng¹ch xuÊt khÈu kú nghiªn cøu EXt: Kim ng¹ch xuÊt khÈu kú nghiªn cøu EXt-l:: Kim ng¹ch xuÊt khÈu kú tríc. ý nghÜa: Qua chØ tiªu nµy ta cã thÓ th¸y ®îc tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu gi÷a hai n¨m liÒn nhau ®Ó biÕt xem kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña doanh 16 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû nghiÖp qua thêi gian lµ t¨ng hay gi¶m vµ t¨ng, gi¶m víi tû lÖ lµ bao nhiªu. NÕu t¨ng th× chøng tá kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cã phÇn t¨ng lªn, cßn nÕu gi¶m th× kh¶ n¨ng ®ã cã thÓ gi¶m vµ doanh nghiÖp cÇn t×n ra nguyªn nh©n cña sù gi¶m sót ®ã ®Ó n¨m sau cã thÓ kh¾c phôc. * ThÞ phÇn cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc Còng nh chØ tiªu thÞ phÇn ë trªn, thÞ phÇn trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu bao gåm hai c¸ch tÝnh: C¸ch 1: ThÞ phÇn cña doanh nghiÖp so víi tæng = Kim ng¹ch xuÊt khÈu Kim ng¹ch xuÊt khÈu HMM cña doanh nghiÖp Tæng Kim ng¹ch xuÊt khÈu HMM cña c¸c DN trong níc Trong ®ã: Kim ng¹ch xuÊt khÈu HMM: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc ý nghÜa: Cho biÕt ®é lín vÒ Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp so víi kim ng¹ch chung cña toµn ngµnh trong níc, tõ ®ã thÊy ®îc vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu chung cña toµn ngµnh. Sù biÕn ®éng cña chØ tiªu qua c¸c n¨m sÏ gióp doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, cã sù t¨ng lªn hay gi¶m ®i vµ nguyªn nh©n tõ ®©u. Tuy nhiªn sè lîng doanh nghiÖp trong níc tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc ë trong níc lµ mét con sè kh«ng nhá vµ rÊt khã kiÓm so¸t, nªn ®Ó cã ®îc sè liªu vÒ tæng Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong níc mét c¸ch chÝnh x¸c lµ rÊt khã nªn ta cã thÓ tÝnh theo c¸ch thø hai nh sau: C¸ch 2: Kim ng¹ch xuÊt khÈu HMM cña doanh ThÞ phÇn cña doanh nghiÖp so = nghiÖp víi ®èi thñ Kim ng¹ch xuÊt khÈu HMM cña ®èi thñ m¹nh nhÊt m¹nh nhÊt Trong ®ã: Kim ng¹ch xuÊt khÈu HMM: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc . ý nghÜa: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh ®é lín Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc cña doanh nghiÖp m×nh so víi mét sè ®èi thñ c¹nh tranh m¹nh nhÊt trªn thÞ trêng. Tõ ®©y cã thÓ so s¸nh ®îc thÞ phÇn cña doanh nghiÖp m×nh trªn thÞ trêng víi thÞ phÇn cña mét sè doanh nghiÖp m¹nh kh¸c ®Ó ph©n tÝch xem víi quy m«, tiÒm lùc hiÖn nay cña doanh nghiÖp nh vËy th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña C«ng ty ®· thùc sù hiÖu qu¶ cha. Ngoµi ra cßn biÕt thªm c¸c th«ng tin vÒ ®èi thñ, thÞ phÇn xuÊt khÈu hä chiÕm gi÷ vµ lÊy ®ã lµm c¨n cø cho doanh nghiÖp cã thÓ nghiªn cøu vµ t×m ra nh÷ng chiÕn lîc c¹nh tranh cho phï hîp. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt ®èi víi mäi doanh nghiÖp v× qua ®ã mçi doanh nghiÖp cã thÓ ®a ra nh÷ng môc tiªu, chiÕn lîc c¹nh tranh thÝch hîp víi t×nh tr¹ng hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp m×nh. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc lµ mét ho¹t ®éng ®îc rÊt nhiÒu doanh nghiÖp trong ngµnh may quan t©m vµ v× thÕ sè lîng c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh may quan t©m vµ v× thÕ sè lîng c¸c Doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng, lµm cho côc diÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. *Tû sè vÒ kh¶ n¨ng sinh l·i. NÕu nh c¸c chØ tiªu trªn ®©y ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ tõng ho¹t ®éng riªng biÖt cña doanh nghiÖp th× tû sè vÒ kh¶ n¨ng sinh l·i ph¶n ¸nh tæng hîp nhÊt hiÖu qu¶ s¶n xuÊt- kinh doanh vµ hiÖu n¨ng qu¶n lý doanh nghiÖp. Doanh lîi tiªu thô s¶n phÈm = TNST/DOANH THU ChØ tiªu nµy x¸c ®Þnh b»ng c¸ch chia thu nhËp sau thuÕ (lîi nhuËn sau thuÕ) cho doanh thu. Nã ph¶n ¸nh sè lîi nhuËn sau thuÕ ttrong 100 ®ång doanh thu. -Tû sè thu nhËp sau thuÕ trªn vèn chñ së h÷u: ROE 17 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû ROE =TNST/VCSH ChØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch chia thu nhËp sau thuÕ cho vèn chñ së h÷u. Nã ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lîi cña vèn chñ së h÷u vµ ®îc c¸c nhµ ®Çu t ®Æc biÖt quan t©m khi hä quyÕt ®Þnh bá vèn ®Çu t vµo doanh nghiÖp. T¨ng møc doanh lîi vèn chñ së h÷u lµ mét muc tiªn quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp. -Doanh lîi tµi s¶n:ROA ROA = TNTT &L / TS hoÆc ROA= TNST/TS §©y lµ mét chØ tiªu tæng hîp nhÊt ®îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh lîi cña mét ®ång vèn ®Çu t tuú thuéc vµo t×nh h×nh cô thÓ cña doanh nghiÖp ®îc ph©n tÝch vµ ph¹m vi so s¸nh mµ ngêi ta lùa chän thu nhËp tríc thuÕ vµ l·i hoÆc thu nhËp sau thuÕ ®Ó so s¸nh tæng tµi s¶n *C¸c chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ nguån nh©n lùc Theo UNDP- còng lµ cña Liªn hîp quèc- sù ph¸t triÓn con ngêi (nh©n lùc) cña c¸c quèc gia vµ l·nh thæ kh¸c nhau, bÊt kÓ theo chÕ ®é chinh ttrÞ nµo, ®Òu cã thÓ so s¸nh víi nhau b»ng mét thíc ®o chung- chØ sè ph¸t triÓn con ngêi hay chØ sè ph¸t triÓn nh©n lùc – HDI. HDI lµ mét chØ tiªn tæng hîp gåm ba tiªu chÝ cô thÓ: -Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ -Gi¸o dôc -Y tÕ ChØ tiªu kinh tÕ ®o b»ng tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) b×nh qu©n ®Çu ngêi tÝnh theo ph¬ng ph¸p søc mua t¬ng ®¬ng ®Ó tÝnh ra møc sèng b×nh qu©n cña ngêi d©n ChØ tiªu vÒ ph¸t triÓn gi¸o dôc ®o b»ng tû lÖ ngêi lín biÕt ch÷ vµ sè n¨m ®i häc b×nh qu©n cña ngêi d©n ChØ tiªu y tÕ tÝnh b»ng tuæi thä b×nh qu©n cña ngêi d©n MÆc dï HDI lµ mét hÖ thèng chØ tiªu cßn khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh nhng nã vÉn lµ mét thíc ®o ®îc thÕ giíi thõa nhËn tõ l©u vµ hiÖn ®ang ®îc sö dông réng r·i trong lÜnh vùc ph¸t triÓn nh©n lùc. Tõ hÖ thèng chØ tiªu vµ c¸c tÝnh c¸c chØ sè vÒ sù ph¸t triÓn nh©n lùc- nh©n sù HDI cña Liªn hîp quèc ®èi víi c¸c quèc gia, vËn dông vµo viÖc xem xÐt sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña C«ng ty XuÊt KhÈu May MÆc ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ nh©n lùcMét lîi thÕ lín nhÊt cña ViÖt Nam nãi chung vµ C«ng ty nãi riªng. IiI- nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay HiÖn nay, trong qu¸ tr×nh th©m nhËp hay më réng trùc tiÕp cho mét thÞ trêng níc ngoµi th× mét yªu cÇu ®èi víi bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo lµ ph¶i t×m c¸ch thÝch nghi s¶n phÈm, hµng ho¸ cña m×nh víi thÞ trêng cÇn chiÕm lÜnh. ViÖc thÝch nghi ho¸, hµng ho¸ ph¶i ®îc xem xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh sau : Mét lµ: Hµng ho¸ ph¶i ®îc thÝch nghi ho¸ theo c¸c ®Æc trng vËt lý cña nã. Nã bao gåm 2 lo¹i thÝch nghi víi nh÷ng møc ®é vµ yªu cÇu kh¸c nhau.: a - ThÝch nghi b¾t buéc Nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý cña thÞ trêng níc ngoµi lµ b¾t buéc ®èi víi nhµ kinh doanh. V× thÕ khi ®a mét s¶n phÈm vµo thÞ trêng níc ngoµi th× cÇn tÝnh ®Õn nh÷ng tiªu chuÈn b¾t buéc cña thÞ trêng ®ã. Chóng bao gåm: - C¸c ®Þnh møc vÒ an toµn s¶n phÈm, ch¼ng h¹n mét sè níc quy ®Þnh vÒ vËt liÖu an toµn dïng cho ®å ch¬i trÎ em... - C¸c ®Þnh møc vÒ an toµn vÖ sinh: NhiÒu níc, nhÊt lµ c¸c níc ph¸t triÓn, cã nh÷ng quy ®Þnh ngÆt nghÌo vÒ vÖ sinh thùc phÈm vµ kiÓm tra chÆt chÏ ®iÒu ®ã nh c¸c ®iÒu kiÖn vÒ b¶o qu¶n, b¶o vÖ, v« trïng... - C¸c ®Þnh møc kü thuËt: Kh«ng ph¶i níc nµo còng dïng ®iÖn thÕ 220v víi tÇn sè 50 Hz vµ c¸c phÝch c¾m trßn mµ l¹i dïng ®iÖn 110v, tÇn sè 609Hz. NhiÒu níc ¢u Mü kh«ng dïng c¸c ®¬n vÞ ®o lêng nh mÐt, ki l« gam mµ dïng pound mile. 18 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû Nh÷ng quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn trªn t¹o ra c¸c c¶n trë phi thuÕ quan ®èi víi c¸c mÆt hµng ho¸ nhËp khÈu, buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i thÝch øng s¶n phÈm cña m×nh ®èi víi c¸c quy ®Þnh ®ã. b - ThÝch nghi cÇn thiÕt Mçi thÞ trêng níc ngoµi ®Òu cã nh÷ng ®ßi hái riªng biÖt ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu. V× thÕ ®Ó chiÕm lÜnh ®îc kh¸ch hµng môc tiªu th× ph¶i tÝnh ®Õn c¸c nhu cÇu vµ mong muèn cña kh¸ch hµng t¹i ®ã. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ: Kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn xuÊt khÈu, nhµ xuÊt khÈu ph¶i nghiªn cøu thÞ trêng thËt kü bao gåm c¶ viÖc nghiªn cøu c¸c ®éng c¬ kÝch thÝch vµ k×m h·m mua hµng, nh÷ng g× cã thÓ ®em l¹i cho nhµ doanh nghiÖp mét sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ c¸i mµ ngêi tiªu dïng níc ngoµi ®ang chê ®îi: khÈu vÞ cña hä vµ g×, thãi quen tiªu dïng, tÇn sè tiªu dïng vµ nh÷ng ®Æc trng khÝ hËu lµ g×. §ã lµ ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu, tøc lµ nÕu nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hiÓu râ thÞ trêng níc ngoµi còng nh thÞ trêng níc hä th× ®ã lµ c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp thµnh c«ng t¹i thÞ trêng ®ã. Hai lµ: Hµng ho¸ ph¶i tÝch nghi ho¸ theo c¸c ®Æc trng dÞch vô cña nã: C¸c hµng ho¸ c«ng nghiÖp, hµng ho¸ chuyªn ngµnh vµ c¶ hµng ho¸ tiªu dïng n÷a ®Òu ®ßi hái ph¶i ®îc theo dâi trong qu¸ tr×nh l¾p ®Æt, b¶o dìng vµ söa ch÷a... còng nh c¸c chØ dÉn sö dông râ rµng vµ b»ng tiÕng cña níc ®îc b¸n, ngoµi sù tham gia kü thuËt thêng xuyªn hoÆc t¹m thêi. Nh vËy, nhu cÇu vÒ dÞch vô sÏ kh¸c nhau tuú thuéc vµo lo¹i hµng ho¸, song còng tuú theo tr×nh ®é kü thuËt cña nh©n c«ng ®Þa ph¬ng, tr×nh ®é v¨n ho¸, chi phÝ t¹i chç cho viÖc söa ch÷a... Mét gi¶i ph¸p tèt ®¸ng ®îc quan t©m ®èi víi c¶ nhµ xuÊt khÈu lÉn ngêi tiªu dïng lµ cung cÊp c¸c hµng ho¸ ®¬n gi¶n h¬n vµ ch¾c ch¾n h¬n so víi lo¹i thiÕt bÞ dµnh cho ngêi tiªu dïng cña c¸c níc ph¸t triÓn nÕu ®iÒu ®ã cã thÓ lµm ®îc, ®Ó nÕu cÇn cã thÓ b¶o dìng mét c¸ch ®¬n gi¶n, Ýt tèn kÐm vµ gi¶m tÇn sè cña nh÷ng lÇn háng hãc. Ba lµ:ThÝch nghi ho¸ theo c¸c ®Æc trng cã tÝnh biÓu tîng cña hµng ho¸: a - NhËn thøc vÒ biÓu tîng Mäi ®å vËt dï lµ th«ng thêng nhÊt hay ®¬n ®iÖn nhÊt còng ph¶n ¸nh mét ®iÒu g× ®ã trong t duy cña mçi ngêi, nã gîi nªn sù ch¾c ch¾n hay máng manh, tin cËy hay kh«ng tin cËy, cao cÊp hay tÇm thêng, lÞch sù hay khÈu vÞ tåi... TÊt c¶ nh÷ng suy tëng nµy tuú thuéc vµo nÒn v¨n ho¸ cña ®Êt níc, vµo v¨n ho¸ cña tõng tÇng líp x· héi cña níc ®ã. Nh vËy, ®iÒu quan träng lµ ph¶i trõu tîng ho¸ nhËn thøc cã tÝnh biÓu tîng cña tõng níc vµ tõng ®o¹n thÞ trêng, hoÆc tèt h¬n n÷a nÕu x¸c ®Þnh ®îc biÓu tîng cña tõng lo¹i kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ®èi víi hµng ho¸ cña doanh nghiÖp. Sù nghiªn cøu nµy vÇn ®¹t ®Õn mét møc ®é thÝch nghi nhÊt ®Þnh víi nhËn thøc ë thÞ trêng ®ã khi ph©n biÖt mét cÊp ®é thø nhÊt (b¶n th©n c¸c biÓu tîng) vµ mét cÊp ®é thø hai (kÕt hîp nhiÒu biÓu tîng vµo cïng mét s¶n phÈm): - CÊp ®é thø nhÊt t¬ng ®èi dÔ nhËn biÕt, ®ã lµ nhËn thøc mµ mçi nÒn v¨n ho¸ hoÆc tiÓu v¨n ho¸ cã ®îc vÒ mµu s¾c, vÒ h×nh d¸ng, vÒ mét ®å vËt hay nh©n vËt nµo ®ã, Ch¼ng h¹n, ë Trung Quèc mµu tr¾ng lµ mµu tang tãc, cßn mµu ®en lµ mµu th«ng thêng nh c¸c mµu kh¸c. Mµu ®á biÓu tîng cho m¸u, tøc lµ c¸i chÕt hoÆc lµ mµu chÝnh cña s¶n phÈm. - CÊp ®é thø hai khã nhËn biÕt h¬n v× nã thêng cã vÎ nghÞch lý vµ m©u thuÉn. Ch¼ng h¹n t¹i mét sè vïng theo thanh gi¸o th× ngêi sö dông mét hµng ho¸ ®Ñp sÏ kh«ng tin vµo sù ch¾c ch¾n cña nã v× theo quan niÖm cña hä mét sè ®å vËt võa tèt l¹i võa ®Ñp kh«ng thÓ ®i liÒn víi nhau thµnh mét cÆp. T¹i mét sè n¬i kh¸c h×nh ¶nh sóc vËt in trªn mét sè s¶n phÈm cã thÓ lµm liªn tëng ®Õn c¸i chÕt (nh h×nh con c¸ ë Ch©u Phi) hay sù kh«ng s¹ch sÏ (nh h×nh con cõu ë §øc). b - NhËn thøc vÒ h×nh ¶nh cña hµng ho¸ 19 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ Thuû " M¸y cña §øc rÊt ch¾c ch¾n, giÇy cña ý lµ tèt nhÊt thÕ giíi, thÐp Thuþ §iÓn kh«ng g× s¸nh næi.. " lµ nh÷ng nhËn thøc thùc hay h trong ý nghÜ cña mäi ngêi, thËm chÝ lµ kh¼ng ®Þnh vÒ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm cña c¸c níc kh¸c nhau. §ã lµ h×nh ¶n cña " Made in" thËt khã thay ®æi. Víi nh÷ng nh¹n thøc ®ã, doanh nghiÖp cã thÓ t¹o ra trß ch¬i trªn c¸i mµ nã biÕt vÒ tÊt c¶ nh÷ng ý tëng ®ã sao cho cã lîi nhÊt, tøc lµ giÊu ®i nh÷ng g× kh«ng thuËn lîi cho hµng ho¸ cña nã. Tuy nhiªn, trong khi hµng ho¸ ®îc liªn kÕt víi mét h×nh ¶nh d©n téc hoÆc mét vïng nµo ®ã th× nã sÏ cã mét tªn gäi t¬ng øng vµ trong mäi trêng hîp, khi ®Æc tÝnh cña hµng ho¸ nhËp ngo¹i " Made in " ë níc kh¸c cã gi¸ trÞ g©y thiÖt h¹i cho hµng ho¸ ®Þa ph¬ng th× kh«ng nªn tr×nh bµy nã nh mét hµng ho¸ xa l¹ b»ng c¸ch chän níc mµ ta cã thÓ liªn kÕt liªn doanh mét c¸ch thuËn lîi nhÊt. iV- nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu trong viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu 1 – C¸c biÖn ph¸p n©ng cao lîi thÕ canh tranh Lîi thÕ c¹nh tranh lµ u thÕ ®¹t ®îc cña doanh nghiÖp (so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng ngµnh) mét c¸ch t¬ng ®èi dùa trªn c¸c nguån lùc vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®ã. Doanh nghiÖp cã lîi thÕ c¹nh tranh thêng ®¹t møc lîi nhuËn cao h¬n møc trung b×nh. Tû lÖ lîi thÕ ®¹t ®îc cña doanh nghiÖp so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng ngµnh) thêng ®îc x¸c ®Þnh b»ng mét tû sè nµo ®ã, vÝ dô nh lîi nhuËn trªn doanh thu (ROS - retum on sales) hoÆc lîi nhuËn trªn tµi s¶n (ROA - retum on assets). C¸c tû suÊt nµy cµng cao cµng thÓ hiÖn ®îc lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. NÕu xem xÐt lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp theo tû suÊt ROS, ta cã thÓ biÓu diÔn nh sau: ROS = Lîi nhuËn = Doanh thu - Tæng chi phÝ =1- Tæng chi phÝ doanh thu Doanh thu doanh thu Chi phÝ 1 ®/ vÞ SP x tæng khèi lîng SP Chi phÝ1 = 1 - Gi¸ 1 ®/vÞ SP x tæng khèi lîng SP = 1 - Gi¸ 1 ®/vÞ®/vÞSP SP Do ®ã, ®Ó cã tû suÊt ROS cao hay ®Ó møc tæng lîi nhuËn (= tæng doanh thu - tæng CP) cao h¬n møc trung b×nh cña ngµnh, doanh nghiÖp ph¶i cã møc chi phÝ/®¬n vÞ s¶n phÈm thÊp h¬n cña ®èi thñ c¹nh tranh (T¹o lîi thÕ c¹nh trang bªn trong), hoÆc lµm cho s¶n phÈm cña m×nh kh¸c víi cña ®èi thñ c¹nh tranh (kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm nh»m ®Þnh gi¸ s¶n phÈm cao h¬n ®èi thñ c¹nh tranh (T¹o lîi thÕ bªn ngoµi). HoÆc thùc hiÖn ®ång thêi c¶ 2 c¸ch. Tríc ®©y, c¸c nhµ kinh tÕ thêng nhÊn m¹nh mét nh©n tè nµo ®ã liªn quan ®Õn chi phÝ hoÆc kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm, nhng ngµy nay ngêi ta thêng chÊp nhËn lîi thÕ c¹nh tranh lµ kÕt qu¶ cña ®a nh©n tè. * YÕu tè quyÕt ®Þnh lîi thÕ c¹nh tranh Bèn yÕu tè t¹o nªn lîi thÕ c¹nh tranh bao gåm: HiÖu qu¶, chÊt lîng, ®æi míi, nh¹y c¶m víi kh¸ch hµng. §©y lµ yÕu tè chung x©y dùng nªn lîi thÕ c¹nh tranh, chóng biÓu thÞ 4 c¸ch c¬ b¶n ®Ó gi¶m chi phÝ vµ ®a d¹ng ho¸ mµ bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo s¶n xuÊt mét s¶n phÈm hay mét dÞch vô nµo còng cã thÓ ¸p dông. N¨ng lùc cña doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh tõ nh÷ng kü n¨ng trong viÖc khai th¸c, phèi hîp c¸c nguån lùc vµ híng c¸c nguån lùc vµo môc ®Ých s¶n xuÊt. Nh÷ng kü n¨ng nµy thêng trùc trong c«ng viÖc hµng ngµy cña doanh nghiÖp, ®îc thÓ hiÖn qua c¸c c¸ch thøc ra quyÕt ®Þnh vµ qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh néi bé cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra. §Ó cã nh÷ng n¨ng lùc riªng biÖt, Ýt nhÊt doanh nghiÖp ph¶i cã hoÆc mét nguån lùc ®éc ®¸o vµ kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó khai th¸c nguån lùc ®ã, hoÆc mét kh¶ n¨ng qu¶n lý h÷u hiÖu ®Ó qu¶n lý c¸c nguån lùc chung. 20