385 c©u hái vμ ®¸p vÒ hãa häc víi ®êi sèng
Lêi nãi ®Çu
Gi¸o dôc thÕ kØ 21 dùa trªn c¬ së x©y dùng x· héi häc tËp víi 4 trô cét lμ:
- Häc ®Ó biÕt (cèt lâi lμ hiÓu)
- Häc ®Ó lμm (trªn c¬ së hiÓu)
- Häc ®Ó cïng sèng víi nhau (trªn c¬ së hiÓu nhau)
O
M
- Häc ®Ó lμm ng−êi (trªn c¬ së hiÓu b¶n th©n)
MÆt kh¸c tr−íc sù bïng næ th«ng tin vμ sù l·o ho¸ nhanh cña kiÕn thøc con
.C
ng−êi muèn tån t¹i vμ ph¸t triÓn ®Òu ph¶i häc th−êng xuyªn, häc suèt ®êi.
C
Ho¸ häc lμ mét khoa häc nghiªn cøu c¸c chÊt vμ sù biÕn ®æi cña chóng. C¸c
O
chÊt t¹o nªn mäi vËt thÓ cña thÕ giíi v« sinh vμ h÷u sinh, chÝnh chóng t¹o nªn c¶ c¬
AH
thÓ chóng ta.
pha lª, ®Ñp h¬n nhung lôa.
O
Ho¸ häc chÕ ra nh÷ng chÊt r¾n h¬n kim c−¬ng, bÒn h¬n s¾t thÐp, trong h¬n
H
Cuèn s¸ch “385 c©u hái vμ ®¸p vÒ ho¸ häc víi ®êi sèng” gióp c¸c em häc
C
sinh më réng kiÕn thøc ho¸ häc vμ nhÊt lμ tËp vËn dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i thÝch c¸c
O
hiÖn t−îng th−êng gÆp trong ®êi sèng, lao ®éng s¶n xuÊt, thiªn nhiªn vμ m«i
Ých h¬n.
H
tr−êng. Cuèi s¸ch gióp cho sù hiÓu biÕt vÒ ho¸ häc cña c¸c em s©u s¾c,h¬n vμ h÷u
§èi víi c¸c thÇy c« gi¸o, cuèn s¸ch cung cÊp thªm t− liÖu ®Ó cho c¸c bμi d¹y
häc trªn líp phong phó, sinh ®éng h¬n vμ hÊp dÉn h¬n.
T¸c gi¶
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang 1
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
1. PhÌn chua lμ chÊt g× ?
PhÌn chua lμ muèi sunfat kÐp cña nh«m vμ kali. ë d¹ng tinh thÓ ngËm 24
ph©n tö H2O nªn cã c«ng thøc ho¸ häc lμ K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O.
PhÌn chua cßn ®−îc gäi lμ phÌn nh«m, ng−êi ta biÕt phÌn nh«m cßn tr−íc c¶
kim lo¹i nh«m.
PhÌn nh«m ®−îc ®iÒu chÕ tõ c¸c nguyªn liÖu lμ ®Êt sÐt (cã thμnh phÇn chÝnh
lμ Al2O3), axit sunfuric vμ K2SO4.
PhÌn chua kh«ng ®éc, cã vÞ ch¸t chua, Ýt tan trong n−íc l¹nh nh−ng tan rÊt
nhiÒu trong n−íc nãng nªn rÊt dÔ tinh chÕ b»ng kÕt tinh l¹i trong n−íc.
O
M
Còng do t¹o ra kÕt tña Al(OH)3 khi khuÊy phÌn vμo n−íc ®· dÝnh kÕt c¸c h¹t
®Êt nhá l¬ löng trong n−íc ®ôc thμnh h¹t ®Êt to h¬n, nÆng vμ ch×m xuèng lμm trong
.C
n−íc.
C
Anh ®õng b¾c bËc lμm cao
O
PhÌn chua em ®¸nh n−íc nμo còng trong
AH
PhÌn chua rÊt cÇn cho viÖc xö lÝ n−íc ®ôc ë c¸c vïng lò ®Ó cã n−íc trong
dïng cho t¾m, giÆt.
O
V× côc phÌn chua trong vμ s¸ng cho nªn ®«ng y cßn gäi lμ minh phμn (minh
H
lμ trong s¸ng, phμn lμ phÌn).
PhÌn chua, chua ch¸t, l¹nh lïng
Gi¶i ®éc, t¸o thÊp, s¸t trïng ngoμi da
H
O
C
Theo y häc cæ truyÒn th×:
D¹ dμy, viªm ruét, thÊp tμ
Dïng liÒu thËt Ýt, thuèc ®μ rÊt hay
PhÌn chua lμm hÕt ngøa, s¸t trïng v× vËy sau khi c¹o mÆt xong, thî c¾t tãc
th−êng lÊy mét miÕng phÌn chua to xoa vμo da mÆt cho kh¸ch.
PhÌn chua dïng ®Ó bμo chÕ ra c¸c thuèc ch÷a ®au r¨ng, ®au m¾t, cÇm m¸u,
ho ra m¸u (c¸c lo¹i xuÊt huyÕt).
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang 2
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
2. Hμn the lμ chÊt g× ?
Hμn the lμ chÊt natri tetraborat (cßn gäi lμ borac) ®«ng y gäi lμ bμng sa hoÆc
nguyÖt th¹ch, ë d¹ng tinh thÓ ngËm 10 ph©n tö H2O (Na2B4O7.10H2O). Tinh thÓ
trong suèt, tan nhiÒu trong n−íc nãng, kh«ng tan trong cån 900.
Tr−íc ®©y ng−êi ta th−êng dïng hμn the lμm chÊt phô gia cho vμo giß lôa,
b¸nh phë, b¸nh cuèn
®Ó cho nh÷ng thø nμy khi ¨n sÏ c¶m thÊy giai vμ gißn. Ngay
tõ n¨m 1985 tæ chøc thÕ giíi ®· cÊm dïng hμn the lμm chÊt phô gia cho thùc phÈm
v× nã ®éc, cã thÓ g©y sèc, trôy tim, co giËt vμ h«n mª.
Natri tetraborat t¹o thμnh hîp chÊt mμu víi nhiÒu oxit kim lo¹i khi nãng
O
M
ch¶y, gäi lμ ngäc borac.
Trong tù nhiªn, borac cã ë d¹ng kho¸ng vËt tinkan, cßn kenit chøa
.C
Na2B4O7.4H2O. Borac dïng ®Ó s¶n xuÊt men mμu cho gèm sø, thuû tinh mμu vμ
thuû tinh quang häc, chÊt lμm s¹ch kim lo¹i khi hμn, chÊt s¸t trïng vμ chÊt b¶o
C
qu¶n, chÊt tÈy tr¾ng v¶i sîi. Hμn the cßn ®−îc dïng ®Ó bμo chÕ d−îc phÈm.
O
Theo ®«ng y, hμn the cã vÞ ngät mÆn, tÝnh m¸t dïng h¹ sèt, tiªu viªm, ch÷a
AH
bÖnh viªm häng, viªm h¹nh nh©n h¹ch, s−ng loÐt r¨ng lîi.
Hμn the ngät, mÆn, m¸t thay
H
O
Tiªu viªm, h¹ sèt, l¹i hay ®au ®Çu
Viªm häng, viªm lîi ®· l©u
C
Viªm h¹ch, viªm m¾t thuèc ®©u s¸nh b»ng.
O
T©y y dïng dung dÞch axit boric lo·ng lμm n−íc röa m¾t, dïng natri
H
tetraborat ®Ó chÕ thuèc ch÷a ®au r¨ng, lîi.
3. M× chÝnh (bét ngät) lμ chÊt g× ?
M× chÝnh lμ muèi natri cña axit glutaric, mét amino axit tù nhiªn, quen
thuéc vμ quan träng. M× chÝnh cã tªn ho¸ häc lμ monosodium glutamat, viÕt t¾t lμ
MSG. MSG cã trong thùc phÈm vμ rau qu¶ t−¬i sèng ë d¹ng tù do hay ë d¹ng liªn
kÕt víi protein hoÆc lipÝt. Tuy ë hμm l−îng thÊp, song chøc n¨ng cña nã lμ mét gia
vÞ, t¨ng vÞ cho thùc phÈm, lμm næi bËt sù t−¬i sèng, cßn trong chÕ biÕn lμm t¨ng sù
ngon miÖng. Ng−êi Hoa (vμ nhiÒu d©n téc Ch©u ¸) ®· lîi dông chøc n¨ng nμy
trong kÜ x¶o Èm thùc ®Ó chÕ biÕn c¸c mãn ¨n thªm phÇn ngon miÖng trong c¸c nhμ
hμng Trung Quèc. B¶n th©n MSG kh«ng ph¶i lμ mét vi chÊt dinh d−ìng vμ chØ cã
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang 3
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
MSG tù do d¹ng ®ång ph©n L míi lμ chÊt t¨ng vÞ, cßn ë d¹ng liªn kÕt víi protein vμ
lipit th× kh«ng cã chøc n¨ng nμy. Nh÷ng thøc ¨n giμu protein nh− s÷a, thÞt, c¸
chøa nhiÒu MSG d¹ng liªn kÕt. Ng−îc l¹i ë rau, qu¶, cñ l¹i tån t¹i ë d¹ng tù do nh−
nÊm cã 0,18%, cμ chua 0,14%, khoai t©y 0,1%.
Ng−êi NhËt lóc ®Çu ph©n lËp MST tõ t¶o biÓn, cßn ngμy nay MSG ®−îc tæng
hîp b»ng c«ng nghÖ lªn men.
M× chÝnh lμ mét gia vÞ nhμ hμng, ®«i khi hç trî cho mét kÜ thuËt nÊu ¨n tåi,
th−êng bÞ l¹m dông vÒ liÒu l−îng.
§· cã nh÷ng ph¸t hiÖn vÒ di chøng cña bÖnh ¨n nhiÒu m× chÝnh mμ ng−êi ta
O
M
gäi lμ “héi chøng hiÖu ¨n Tμu”: NhÑ th× cã c¶m gi¸c ngøa ran nh− kiÕn bß trªn mÆt,
®Çu hoÆc cæ cã c¶m gi¸c c¨ng cøng ë mÆt. NÆng th× nhøc ®Çu, chãng mÆt, buån
.C
n«n.
Nh− vËy m× chÝnh cã ®éc h¹i kh«ng? §· kh«ng Ýt lÇn MSG ®−îc ®em ra bμn
C
c·i ë c¸c tæ chøc l−¬ng n«ng thÕ giíi (FAO) Y tÕ thÕ giíi (WHO). Uû ban chuyªn
O
gia vÒ phô gia thùc phÈm (JECFA). LÇn ®Çu tiªn (1970) ®−îc quy ®Þnh r»ng l−îng
AH
MGS sö dông an toμn hμng ngμy lμ 0 120mg/kg thÓ träng, kh«ng dïng cho trÎ
em d−íi 3 th¸ng tuæi. N¨m 1979 l¹i ®−îc quy ®Þnh t¨ng lªn lμ - 150mg/kg thÓ
O
träng. Tíi n¨m 1986 JECFA l¹i xem xÐt l¹i vμ x¸c ®Þnh lμ MSG “kh«ng cã vÊn ®Ò
H
g×”.
C
Tãm l¹i, MSG lμ an toμn trong liÒu l−îng cho phÐp. §iÒu ®¸ng l−u ý lμ m×
O
chÝnh kh«ng ph¶i lμ vi chÊt dinh d−ìng mμ chØ lμ chÊt t¨ng vÞ mμ th«i
H
4. S« ®a lμ chÊt lμ g× ?
Ngμy tõ thêi cæ x−a, ng−êi ta ®· biÕt ®Õn thuû tinh vμ xμ phßng. §Ó s¶n xuÊt
ra chóng ta, ph¶i dïng natri cacbonat (s«®a) khai th¸c trªn bê cña nh÷ng hå s«®a ë
Ch©u Phi vμ ch©u Mü hoÆc thu ®−îc tõ tro cña nh÷ng loμi thùc vËt mäc d−íi biÓn
vμ bê biÓn ë ch©u ¢u. Kho¶ng 150 n¨m vÒ tr−íc, s« ®a b¾t ®Çu ®−îc s¶n xuÊt b»ng
ph−¬ng ph¸p c«ng nghÖ. Mét ng−êi Ph¸p tªn lμ L¬Blan ®· t×m ra qui tr×nh ®Çu tiªn
s¶n xuÊt s« ®a. Nh−ng tõ n¨m 1870, ph−¬ng ph¸p cña ng−êi BØ tªn lμ Solvay cã lîi
nhuËn lín h¬n ®· ®Èy lïi ®−îc ph−¬ng ph¸p cña L¬ Blan vμ n¨m 1916; nhμ m¸y
cuèi cïng s¶n xuÊt theo ph−¬ng ph¸p nμy ®· bÞ ®ãng cöa.
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang 4
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
S«®a cã ý nghÜa cùc kú quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã ®−îc
dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c chÊt tÈy röa vμ chÊt lμm s¹ch trong c«ng nghiÖp thuû tinh vμ
c«ng nghiÖp dÖt. Trong ngμnh luyÖn kim, ng−êi ta dïng nã ®Ó t¸ch l−u huúnh ra
khái s¾t vμ thÐp; s«®a ®−îc dïng trong s¶n xuÊt natri silicat, natri photphat vμ natri
aluminat, men sø, s¬n dÇu vμ c«ng nghiÖp d−îc phÈm. C«ng nghiÖp da, cao su,
®−êng; s¶n xuÊt thùc phÈm, vËt liÖu nhiÕp ¶nh còng cÇn ®Õn s«®a. Nã lμ thμnh phÇn
kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc lμm s¹ch n−íc !
5. Sîi ho¸ häc lμ g× ?
Sîi ho¸ häc lμ sîi t¹o thμnh tõ c¸c chÊt h÷u c¬ thiªn nhiªn vμ c¸c polime
O
M
tæng hîp.
Sîi ho¸ häc chia lμm hai nhãm lín: sîi nh©n t¹o vμ sîi tæng hîp. Sîi nh©n
.C
t¹o thu ®−îc khi chÕ biÕn ho¸ häc c¸c polime t¹o sîi, thu ®−îc nhê tæng hîp ho¸
häc. C¸c lo¹i sîi poliamit, polieste, polipropilen vμ nhiÒu sîi kh¸c n÷a nh− capron,
C
nilon, lavsan,v.v lμ sîi tæng h¬p.
O
Sîi nh©n t¹o ra ®êi tr−íc sîi tæng hîp. Ngay tõ n¨m 1853, ë Anh ng−êi ta ®·
AH
®Ò xuÊt viÖc t¹o sîi m¶nh dμi v« tËn tõ dung dÞch nitroxenluloza trong hçn hîp
r−îu vμ ete. Ng−êi ta ®· s¶n xuÊt c¸c lo¹i sîi nμy trªn quy m« c«ng nghiÖp, c¸ch
O
®©y kh«ng l©u l¾m vμo cuèi thÕ kû XIX, ®Çu thÕ kû XX. T¬ visco, s¶n xuÊt tõ n¨m
H
1905, ®Õn nay vÉn ch−a mÊt ý nghÜa. Sîi visco thu ®−îc tõ dung dÞch xenluloza
C
®Ëm ®Æc trong xót lo·ng. Tõ n¨m 1910 ®Õn 1920, ng−êi ta tiÕn hμnh s¶n xuÊt c«ng
O
nghiÖp tõ xenluloz¬ axetat.
H
LÞch sö sîi tæng hîp b¾t ®Çu n¨m 1932. Lóc ®ã, ë §øc b¾t ®Çu s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp sîi tæng hîp ®Çu tiªn lμ polivinylclorua dïng vμo môc ®Ých kü thuËt. Khi clo
ho¸ tiÕp polivinylclorua ta ®−îc nhùa peclovinyl, tõ ®ã cã thÓ s¶n xuÊt ra lo¹i sîi
bÒn vÒ mÆt ho¸ häc: sîi clorin. N¨m 1930, ng−êi ta b¾t ®Çu s¶n xuÊt sîi tõ nhùa
poliamit, lμ polime tæng hîp t−¬ng tù protein. Trong ph©n tö cña chóng, còng gièng
nh− trong protein, cã c¸c nhãm amit- CO-NH- lÆp l¹i nhiÒu lÇn. C¸c sîi poliamit
®Çu tiªn lμ nilon vμ capron, vÒ mét sè tÝnh chÊt cßn tèt h¬n c¶ t¬ thiªn nhiªn.
Nh÷ng sîi tæng hîp cã b¶n chÊt ho¸ häc kh¸c nh− polieste, poliolefin (trªn c¬ së
trïng hîp etylen),v.v
hochoahoc.com
còng xuÊt hiÖn.
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang 5
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
Vª nguyªn lý, c«ng nghÖ s¶n xuÊt sîi tæng hîp lμ ®¬n gi¶n: ®ïn khèi nãng
ch¶y hoÆc dung dÞch polime qua nh÷ng lç rÊt nhá cña khu«n kÐo vμo mét buång
chøa kh«ng khÝ l¹nh, t¹i ®©y, qu¸ tr×nh ®ãng r¾n x¶y ra, biÕn dßng polime thμnh
sîi. B»ng c¸ch ®ã, ta thu ®−îc sîi capron vμ nilon.
ChØ t¬ h×nh thμnh liªn tôc ®−îc cuèn vμo èng sîi.
Nh−ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c lo¹i sîi ho¸ häc ®Òu ®−îc s¶n xuÊt ®¬n gi¶n
nh− vËy. Qu¸ tr×nh ®ãng r¾n sîi axetat x¶y ra trong m«i tr−êng kh«ng khÝ nãng, ®Ó
®ãng r¾n chØ t¬ cña sî visco vμ mét lo¹i sîi kh¸c l¹i x¶y ra trong c¸c bÓ ®«ng tô
chøa c¸c ho¸ chÊt láng ®−îc chän läc ®Æc biÖt. Trong qu¸ tr×nh t¹o sîi, trªn c¸c èng
O
M
sîi ng−êi ta cßn kÐo c¨ng ®Ó c¸c ph©n tö polime d¹ng chuçi trong sîi cã mét trËt tù
s¾p xÕp chÆt chÏ h¬n (s¾p xÕp song song nhau). Khi ®ã, lùc t−¬ng t¸c gi÷a c¸c ph©n
.C
tö t¨ng lªn lμm ®é bÒn c¬ häc cña sîi còng t¨ng lªn. Nãi chung, tÝnh chÊt cña sîi
chÞu ¶nh h−ëng cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau nh− thay ®æi tèc ®é nÐn Ðp, thμnh phÇn
C
vμ nång ®é c¸c chÊt trong bÓ ®«ng tô, nhiÖt ®é cña dung dÞch kÐo sîi vμ cña bÓ
O
®«ng tô (hoÆc buång kh«ng khÝ), thay ®æi kÝch th−íc lç cña khu«n kÐo. Lç cμng
AH
nhá th× sîi cμng m¶nh vμ lùc bÒ mÆt sÏ cμng ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn tÝnh chÊt cña v¶i
lμm tõ sîi nμy. §Ó t¨ng nh÷ng lùc ®ã, ng−êi ta th−êng dïng c¸c khu«n kÐo víi lç
O
cã tiÕt diÖn h×nh sao.
H
§èi víi c¸c chuyªn gia dÖt th× ®é dμi kÐo ®øt, do sîi bÞ ®øt d−íi t¸c dông
C
cña träng l−îng chÝnh nã, ®−îc xem nh− mét ®Æc tr−ng quan träng vÒ ®é bÒn cña
O
sîi. Víi sîi b«ng thiªn nhiªn, ®é dμi ®ã thay ®æi tõ 5 ®Õn 10km, t¬ axetat tõ 30 ®Õn
H
35km, sîi visco tíi 50 km, sîi polieste vμ poliamit cßn dμi h¬n n÷a. Ch¼ng h¹n víi
sîi nilon lo¹i cao cÊp, ®é dμi kÐo ®øt lªn tíi 80km.
Sîi ho¸ häc ®· thay thÕ mét c¸ch cã kÕt qu¶ c¸c lo¹i sîi thiªn nhiªn lμ t¬,
len, b«ng vμ kh«ng Ýt tr−êng hîp v−ît c¸c lo¹i sîi thiªn nhiªn vÒ chÊt l−îng.
S¶n xuÊt sîi ho¸ häc cã tÇm quan träng lín lao ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n,
gãp phÇn n©ng cao phóc lîi vËt chÊt cho con ng−êi vμ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu
ngμy cμng t¨ng cña nh©n d©n vÒ c¸c mÆt hμng th«ng dông: v¶i, c¸c s¶n phÈm dÖt
kim vμ t¬ l«ng nh©n t¹o.
6. Saccarin lμ chÊt g× ?
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang 6
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
Lμ chÊt tinh thÓ kh«ng mμu cã vÞ ngät, Ýt tan trong n−íc. §−îc ®iÒu chÕ tõ
toluen. Saccarin th−¬ng m¹i lμ tinh thÓ muèi natri ngËm n−íc cña saccarin, ngät
h¬n ®−êng 500 lÇn. Dïng thay cho ®−êng khi cã bÖnh tiÓu ®−êng. C¬ thÓ kh«ng
hÊp thô ®−îc saccarin.
CO
NH
C6 H 4
SO2
7. ThÇn sa lμ chÊt g× ?
Lμ kho¸ng vËt thuû ng©n sunfua HgS, nguyªn liÖu chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt thuû
O
M
ng©n.
8. Cholesterol lμ chÊt g×?
.C
Lμ mét sterol chÝnh cã phæ biÕn trong m« ng−êi, ®éng vËt vμ mét sè thùc
vËt, d−íi d¹ng tù do hay este víi axit bÐo m¹ch dμi lμ chÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ
C
(thμnh phÇn cña protein, huyÕt thanh, mμng tÕ bμo, chÊt t¹o homon giíi tÝnh, axit
O
mËt ) nh−ng nÕu cã nhiÒu cholesterol trong m¸u sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho chÊt bÐo giμu
AH
axit bÐo no b¸m vμo thμnh trong cña ®éng m¹ch ®Õn møc cã thÓ ng¨n m¸u kh«ng
9. ADN lμ chÊt g× ?
O
l−u th«ng.
H
Lμ nh÷ng axit nucleic vμ cã ph©n tö khèi lªn tíi hμng chôc triÖu ®vc (hay u).
C
ADN lμ thμnh phÇn chñ yÕu cña nhiÔm s¾c thÓ trong nh©n tÕ bμo cña phÇn
O
lín sinh vËt, cã vai trß quyÕt ®Þnh nh÷ng ®Æc tr−ng di truyÒn b»ng c¸ch ®iÒu chØnh
H
sù tæng hîp protein trong tÕ bμo.
10. Qu¶ ít vμ h¹t tiªu chøa chÊt cay lμ chÊt g× ?
Chóng cã nh÷ng lo¹i ancaloit kh¸c nhau. Ancaloit lμ lo¹i hîp chÊt h÷u c¬ cã
chøa nit¬ cã tÝnh baz¬, th−êng cã nguån gèc thùc vËt, ®a sè cã cÊu tróc phøc t¹p,
th−êng lμ c¸c chÊt dÞ vßng.
Ancaloit trong ít cã tªn lμ capsicain. ChÊt nμy pha lo·ng 10 v¹n lÇn vÉn cßn
rÊt cay.
Ancaloit trong h¹t tiªu lμ hai chÊt cã tªn lμ chavixin vμ piperin. ChÊt
chavixin t¹o ra vÞ cay h¾c cña h¹t tiªu.
11. Cån kh« lμ chÊt g× ?
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang 7
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
ë c¸c nhμ hμng th−êng dïng lo¹i cån kh« ®Ó ®èt thay cho bÕp ga khi ¨n c¸c
mãn lÈu. §ã chÝnh lμ cån ®−îc cho vμo mét chÊt hót dÞch thÓ, lo¹i bét nμy hiÖn
®−îc s¶n xuÊt v× nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau: cho vμo t· lãt, cho vμo ®Êt chèng tr¹ng
th¸i h¹n h¸n kÐo dμi, cho vμo cån
thÝ dô chÊt norsocryl cña h·ng Snow Business
cã thÓ biÕn mét l−îng dung dÞch cã träng l−îng lín h¬n chÊt nμy tíi 500 lÇn thμnh
chÊt kh«.
12. Cloramin lμ chÊt g× mμ s¸t trïng ®−îc nguån n−íc ?
Lμ chÊt NH2Cl vμ NHCl2. Khi hoμ tan cloramin vμo n−íc sÏ gi¶i phãng ra
clo. Clo t¸c dông víi n−íc t¹o ra HOCl.
O
M
Cl2 + H2O HOCl + HCl
HOCl cã phÇn tö rÊt nhá, dÔ hÊp thô trªn mμng sinh häc cña vi sinh vËt, ph¸
.C
huû protein cña mμng, c¶n trë tÝnh b¸n th©m cña mμng, thay ®æi ¸p suÊt thÈm thÊu
cña tÕ bμo vμ lμm chÕt vi khuÈn, nÊm.
O
sinh vËt, g©y chÕt cho vi sinh vËt.
C
HOCl cã tÝnh oxi ho¸ rÊt m¹nh nªn ph¸ ho¹i ho¹t tÝnh mét sè enzim trong vi
AH
Cloramin kh«ng g©y ®éc h¹i cho ng−êi dïng n−íc ®· ®−îc khö trïng b»ng
O
chÊt nμy.
H
13. Bét giÆt gåm nh÷ng chÊt g× ?
C
Bét giÆt lμ hçn hîp d¹ng bét, xèp bao gåm chÊt tÈy röa tæng hîp, chÊt ho¹t
O
®éng bÒ mÆt cao (thÝ dô natri ®o®exylbenzen sunfunat) s« ®a, c¸c phô gia
(tripoliphotphat, cacboximetyl xenluloz¬) chÊt tÈy tr¾ng, chÊt th¬m...
H
14. Bét tÈy lμ chÊt g× ?
Lμ clorua v«i Ca(OCl)2.CaCl2.8H2O, hoÆc biÓu diÔn thμnh phÇn chÝnh lμ
CaOCl2. ChÊt bét tr¾ng, mïi clo, ph©n huû trong n−íc vμ trong axit, ®iÒu chÕ b»ng
c¸ch cho clo t¸c dông víi v«i t«i.
2Ca(OH)2+ 2Cl2 Ca(OCl)2+ CaCl2+ 2H2O
15. N−íc Booc®o lμ g× ?
Lμ hån hîp dung dÞch ®ång sunfat vμ s÷a v«i, dïng lμm chÊt diÖt nÊm cho
c©y trång, nhÊt lμ cho cμ chua, nho (ch÷a bÖnh xo¨n l¸ do nÊm)
16. N−íc c−êng toan lμ g× ?
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang 8
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
Lμ hçn hîp gåm mét thÓ tÝch dung dÞch axit nitric ®Æc vμ 3 thÓ tÝch dung
dÞch axit clohidric ®Æc. Cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh, hoμ tan ®−îc vμng, b¹ch kim vμ hîp
kim kh«ng tan trong c¸c dung dÞch axit v« c¬ th«ng th−êng.
17. N−íc ®¸ kh« lμ g× ?
Lμ cacbon ®ioxit CO2ë d¹ng r¾n, khi bay h¬i thu nhiÖt rÊt lín, lμm h¹ nhiÖt ®é cña
m«i tr−êng xung quanh. Dïng b¶o qu¶n thùc phÈm khi chuyÓn ®i xa.
18. DÇu chuèi lμ chÊt g× ?
DÇu chuèi lμ este cña axit axetic vμ r−îu amylic.
DÇu chuèi cã c«ng thøc lμ CH3COOC5H11
O
M
19. Th¹ch aga - aga lμ chÊt g× ?
Aga - aga (ch÷ Malaixia nghÜa lμ rong) lμ hçn hîp chÊt t¸ch ra tõ mét sè
.C
lo¹i rong biÓn, thμnh phÇn chñ yÕu lμ polisaccarit (70%). Dung dÞch 0,5 - 1,5%
trong n−íc s«i, khi nguéi ®«ng tô l¹i thμnh th¹ch aga - aga ®−îc dïng trong ho¸
C
häc, vi sinh häc, c«ng nghiÖp thùc phÈm (lμm møt, kÑo viªn )
O
20. Ami¨ng lμ chÊt g× ?
AH
§ã lμ kho¸ng chÊt d¹ng sái, cã thμnh phÇn ho¸ häc lμ silicat cña magic,
canxi vμ mét sè kim lo¹i kh¸c. Ami¨ng bÒn víi axit, chÞu nhiÖt, cã thÓ kÐo thμnh
O
sîi, dÖt v¶i may quÇn ¸o chèng ch¸y, dïng lμm vËt liÖu c¸ch nhiÖt, c¸ch ®iÖn, vËt
H
liÖu x©y dùng nh− xi m¨ng ami¨ng. HiÖn nay nhiÒu n−íc cÊm dïng v× chÊt nμy cã
C
thÓ g©y bÖnh ung th− vμ bÖnh phæi.
O
21. Apatit lμ chÊt g× ?
H
Apatit lμ kho¸ng chÊt chøa photpho cã c«ng thøc chung lμ Ca5X (PO4)3 (X lμ
F, Cl hay OH) phæ biÕn nhÊt lμ floapatit. ë tØnh Lμo Cai n−íc ta tr÷ l−îng apatit lªn
tíi hμng tØ tÊn, Apatit lμ nguyªn liÖu chÝnh ®Ó s¶n xuÊt ph©n l©n, phot pho (dïng
trong quèc phßng, lμm diªm, thuèc trõ s©u), axit photphoric
22.Cao su lμ g× ?
Cao su lμ vËt liÖu cã tÝnh ®μn håi (®Æc tÝnh cã thÓ biÕn d¹ng khi chÞu lùc bªn
ngoμi t¸c dông nh−ng l¹i trë l¹i h×nh d¹ng ban ®Çu khi lùc t¸c dông kh«ng cßn).
Cao su cã thÓ bÞ kÐo d·n gÊp 10 lÇn chiÒu dμi ban ®Çu. TÝnh ®μn håi cña cao su lμ
do tÝnh linh ho¹t cña c¸c ph©n tö trong m¹ch polime. Tuy nhiªn trong thùc tÕ, cao
su lμ hçn hîp c¸c polime, nªn nÕu lùc ngoμi t¸c ®éng qu¸ m¹nh th× cao su mÊt hoμn
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang 9
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
toμn tÝnh ®μn håi. Vμo n¨m 1839, nhμ ho¸ häc MÜ Charles Goodyear ®· ph¸t minh
ra kÜ thuËt l−u ho¸ cao su cã t¸c dông lμm t¨ng ®Æc tÝnh c¬ lÝ cña cao su, do ®ã më
réng rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng øng dông cña nã.
Cao su thiªn nhiªn lμ poli-cis-isopren ®−îc lÊy chñ yÕu tõ c©y cao su (Hevea
barasiliensis) ®−îc trång nhiÒu ë Nam MÜ. C©y cao su ®−îc trång ë n−íc ta tõ n¨m
1887 vμ hiÖn nay ®−îc trång tËp trung ë c¸c tØnh miÒn §«ng Nam Bé.
Cao su tæng hîp (Cao su Buna, cao su Buna-S,
) ®−îc ph¸t triÓn m¹nh tõ
chiÕn tranh thÕ giíi lÇn II do sù khan hiÕm cao su thiªn nhiªn. HÇu hÕt c¸c cao su
tæng hîp ®Òu lμ s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp dÇu má.
O
M
23. Teflon lμ chÊt g× ?
Teflon cã tªn khoa häc lμ politetrafloetilen (-CF2-CF2-)n.§ã lμ lo¹i polime
nhiÖt dÎo, cã tÝnh bÒn cao víi c¸c dung m«i vμ ho¸ chÊt. Nã bÒn trong kho¶ng nhiÖt
.C
®é réng tõ - 1900C ®Õn + 3000C, cã ®é bÒn kÐo cao (245 - 315kg/cm3) vμ ®Æc biÖt
C
cã hÖ sè ma s¸t rÊt nhá vμ ®é bÒn nhiÖt cao, tíi 4000C míi b¾t ®Çu th¨ng hoa,
O
kh«ng nãng ch¶y, ph©n huû chËm. Teflon bÒn víi m«i tr−êng h¬n c¶ vμng vμ
AH
platin, kh«ng dÉn ®iÖn.
Do cã c¸c ®Æc tÝnh quÝ ®ã, teflon ®−îc dïng ®Ó chÕ t¹o nh÷ng chi tiÕt m¸y dÔ
®Ó chèng dÝnh.
H
ch¶o, nåi
O
bÞ mμi mßn mμ kh«ng ph¶i b«i mìi (v× ®é ma s¸t nhá), vá c¸ch ®iÖn, tr¸ng phñ lªn
C
24. ChÊt mμu azo lμ chÊt g× ?
O
Tõ phenyl amin (anilin) vμ c¸c arylamin kh¸c, ng−êi ta tæng hîp ®−îc mét
H
lo¹t (hμng tr¨m ngh×n) chÊt mμu azo lμm phÇn nhuém kh¸c nhau cã c«ng thøc
chung lμ : Ar - N = N-Ar
Tuú theo cÊu tróc cña c¸c gèc aryl (phenyl, naphtyl...) nèi víi nhãm azo - N
= N - mμ cã ®−îc c¸c chÊt mμu azo cã mμu s¾c ®á, xanh, tÝm hay vμng kh¸c nhau...
®Ñp, bÒn.
§Ó tæng hîp chÊt mμu azo, ng−êi ta cho mét arylamin ph¶n øng víi
HNO2HCl ë 0 - 50C thμnh arylamonihalogenua, råi ph¶n øng tiÕp víi mét aren ho¹t
®éng (aren cã nhãm thÕ lo¹i mét). Ngoμi hîp chÊt mμu monoazo (cã mét nhãm
azo) cßn cã thÓ tæng hîp c¸c chÊt mμu ®i azo (cã hai nhãm azo), tri azo (cã ba
nhãm azo)...
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
10
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
25. Sîi thuû tinh vμ sîi quang lμ g× ?
a- Khi kÐo thuû tinh nãng ch¶y qua mét thiÕt bÞ cã nhiÒu lç nhá, ta ®−îc
nh÷ng sîi cã ®−êng kÝnh tõ 2 ®Õn 10 m (1 micromet = 10-6m) gäi lμ sîi thuû tinh.
B»ng ph−¬ng ph¸p li t©m hoÆc thæi kh«ng khÝ nÐn vμo dßng thuû tinh nãng
ch¶y, ta thu ®−îc nh÷ng sîi ng¾n gäi lμ b«ng thuû tinh. Sîi thuû tinh kh«ng gißn vμ
rÊt dai, cã ®é chÞu nhiÖt, ®é bÒn ho¸ häc vμ ®é c¸ch ®iÖn cao, ®é dÉn ®iÖn thÊp.
Nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt sîi thuû tinh dÔ kiÕm, rÎ tiÒn, viÖc s¶n xuÊt kh¸ ®¬n
gi¶n, nªn hiÖn nay ®−îc dïng réng r·i trong c¸c lÜnh vùc kÜ thuËt kh¸c nhau: s¶n
xuÊt chÊt dÎo thñy tinh: lμm vËt liÖu läc; chÕ t¹o vËt liÖu c¸ch ®iÖn: may ¸o b¶o hé
O
M
lao ®éng chèng ch¸y, chèng axit; lãt c¸ch nhiÖt cho c¸c cét ch−ng cÊt: lμm vËt liÖu
liªn kÕt trong chÕ t¹o m¸y, x©y dùng; chÕ t¹o sîi quang v.v..
.C
b- Sîi quang, cßn gäi lμ sîi dÉn quang, lμ lo¹i sîi b»ng thuû tinh th¹ch anh
®−îc chÕ t¹o ®Æc biÖt, cã ®é tinh khiÕt cao, cã ®−êng kÝnh tõ vμi micromet ®Õn vμi
C
chôc micromet. Do cã cÊu t¹o ®Æc biÖt, nªn sîi quang truyÒn ®−îc xung ¸nh s¸ng
O
mμ c−êng ®é bÞ suy gi¶m rÊt Ýt. Sîi quang ®−îc dïng ®Ó t¶i th«ng tin ®· ®−îc m·
AH
ho¸ d−íi d¹ng tÝn hiÖu xung laze. Mét cÆp sîi quang nhá nh− sîi tãc còng cã thÓ
truyÒn ®−îc 10000 cuéc trao ®æi ®iÖn tho¹i cïng mét lóc. HiÖn nay, sîi quang lμ c¬
O
së cho ph−¬ng tiÖn truyÒn tin hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, m¹ng
H
internet ®iÒu khiÓn tù ®éng, m¸y ®o quang häc v.v
C
C¸p quang lμ c¸c sîi quang ®−îc bäc c¸c líp ®ång, thÐp vμ nhùa.
O
26. Thuèc chuét lμ chÊt g× ?
H
T¹i sao nh÷ng con chuét sau khi ¨n thuèc chuét l¹i ®i t×m n−íc uèng. VËy
thuèc chuét lμ g× ? C¸i g× ®· lμm chuét chÕt ? NÕu sau khi ¨n thuèc mμ kh«ng cã
n−íc uèng nã chÕt mau h¬n hay l©u h¬n ?
Thuèc chuét lμ Zn3P2 sau khi ¨n Zn3 P2 bÞ thuû ph©n rÊt m¹nh, hμm l−îng
n−íc trong c¬ thÓ chuét gi¶m, nã kh¸t vμ ®i t×m n−íc:
Zn3P2 + 6H2O 3Zn(OH)2+ 2PH3
ChÝnh PH3 ®· giÕt chÕt chuét.
Cμng nhiÒu n−íc ®−a vμo PH3 tho¸t ra cμng nhiÒu chuét cμng nhanh
chÕt. NÕu kh«ng cã n−íc chuét chÕt l©u h¬n.
27. 2,4-D, 2,4,5-T vμ §ioxin lμ nh÷ng chÊt g× ?
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
11
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
Vμo kho¶ng nh÷ng n¨m 1940 - 1948 ng−êi ta ph¸t hiÖn thÊy r»ng axit 2,4 ®iclophenoxiaxetic (2,4-D) , axit 2,4,5 -triclophenoxiaxetic (2,4,5-T) ë nång ®é cì
phÇn triÖu cã t¸c dông kÝch thÝch sù sinh tr−ëng thùc vËt nh−ng ë nång ®é cao h¬n
chóng cã t¸c dông tiªu diÖt c©y cá. Tõ ®ã chóng ®−îc s¶n xuÊt ë quy m« c«ng
nghiÖp dïng lμm chÊt diÖt cá ph¸t quang rõng rËm. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 2,4-D
vμ 2,4,5-T lu«n t¹o ra mét l−îng nhá t¹p chÊt lμ ®ioxin. §ã lμ mét chÊt cùc ®éc, t¸c
dông ngay ë nång ®é cùc nhá (cì phÇn tØ) , g©y ra nh÷ng tai ho¹ cùc k× nguy hiÓm
(ung th−, qu¸i thai, dÞ tËt ).
OCH2COOH
OCH2COOH
Cl
Cl
Cl
O
Cl
Cl
§ioxin
2,4,5-T
2,4-D
Cl
.C
Cl
O
O
M
Cl
Cl
C
Trong cuéc chiÕn tranh ë ViÖt Nam , §Õ quèc MÜ r¶i xuèng MiÒn Nam n−íc
O
ta hμng v¹n tÊn chÊt ®éc mμu da cam trong ®ã chøa 2,4-D , 2,4,5-T vμ ®ioxin mμ
AH
hËu qu¶ cña nã vÉn cßn cho ®Õn ngμy ngay.
O
28. §en ailin lμ chÊt g× ?
H
Trang phôc mμu ®en ®−îc nhiÒu ng−êi −a chuéng.
C
ChÊt mμu ®en ®Ó nhuém v¶i cã nhiÒu lo¹i, trong ®ã cã “®en anilin”. “§en
O
anilin” ®−îc ®iÒu chÕ trùc tiÕp trong thïng nhuém v¶i hoÆc sîi, v× nã kh«ng tan
trong n−íc. §Ó ®iÒu chÕ “®en anilin”, ng−êi ta cho anilin t¸c dông víi chÊt oxi ho¸
H
m¹nh nh− KClO3, K2Cr2O7 víi chÊt xóc t¸c lμ muèi s¾t hay ®ång.
N¨m 1834, F.F Runge ®· x¸c ®Þnh cÊu t¹o cña “®en anilin” thuéc lo¹i para quinonimit:
N =
= N
29. Thñy tinh h÷u c¬ plexiglas lμ chÊt g× ?
Polimetyl
CH3
CH2
CH 3OCO
hochoahoc.com
lμ lo¹i chÊt dÎo nhiÖt, rÊt bÒn,
C
n
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
12
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
cøng, trong suèt. Do ®ã ®−îc gäi lμ thuû tinh h÷u c¬ hay plexiglas. Plexiglas kh«ng
bÞ vì vôn khi va ch¹m vμ bÒn víi nhiÖt. Nã còng bÒn víi n−íc, axit, baz¬, x¨ng,
ancol, nh−ng bÞ hoμ tan trong benzen, ®ång ®¼ng cña benzen, este vμ xeton. Ph©n tö
khèi cña plexiglas cã thÓ tíi 5.106. Plexiglas cã khèi l−îng riªng nhá h¬n thuû tinh
silicat, dÔ pha mμu vμ dÔ t¹o d¸ng ë nhiÖt ®é cao.
Víi nh÷ng tÝnh chÊt −u viÖt nh− vËy plexiglas ®−îc dïng lμm kÝnh m¸y bay,
« t«, kÝnh trong c¸c m¸y mãc nghiªn cøu, kÝnh x©y dùng, ®å dïng gia ®×nh, trong y
häc dïng lμm r¨ng gi¶, x−¬ng gi¶, kÝnh b¶o hiÓm
NhiÒu c¬ së vËt liÖu x©y dùng
coi thuû tinh h÷u c¬ lμ thuû tinh kim lo¹i.
O
M
NhiÒu n−íc s¶n xuÊt thuû tinh h÷u c¬ víi nh÷ng tªn kh¸c nhau: acripet
(NhËt), ®iakon (Anh), impelex(MÜ) ve®ril (ý)
.C
30. TuyÕt nh©n t¹o lμm tõ chÊt g× ?
Khi gi¶ lμm tuyÕt r¬i ë r¹p h¸t hay phim tr−êng, giíi kÜ x¶o ®Òu dïng tuyÕt nh©n
C
t¹o b»ng chÊt dÎo. Tuy nhiªn, khi xong viÖc, hä kh«ng thÓ thu gom hÕt chóng, nhÊt lμ
O
trªn c¸c bËu cöa, dÉn ®Õn « nhiÔm m«i tr−êng. C¸c nhμ ho¸ häc §øc ®· t¹o ra mét lo¹i
AH
tuyÕt míi, rÊt dÔ ph©n huû, v× lμm tõ tinh bét khoai t©y.
S¶n phÈm nμy lμ cña Frithjof Baumann vμ céng sù ë ViÖn c«ng nghÖ Ho¸
O
häc Fraunhofer ë Karlsruhe (§øc). §Ó lμm ra nã, ng−êi ta cã thÓ dïng tinh bét
H
khoai t©y, ng«, thËm chÝ t¶o biÓn. Khi ®−îc phun vμo trong kh«ng khÝ, lo¹i tinh bét
C
nμy ho¸ thμnh mét d¹ng bät xèp, tr«ng gièng nh− tuyÕt. Tuy nhiªn ®Õn lóc nμy,
O
Baumann vÉn ch−a thÓ lμm cho tuyÕt gi¶ r¬i d−íi d¹ng b«ng, mμ chØ cã thÓ m«
tiÕn nã.
H
pháng c¸ch r¬i cña c¸c côm tuyÕt lín. v× thÕ nhãm nghiªn cøu vÉn ®ang tiÕp tôc c¶i
Khi ®−îc dÊp Èm võa ph¶i, tuyÕt khoai t©y sÏ dÝnh kÕt víi nhau võa ®ñ ®Ó
®¾p ng−êi tuyÕt hay t¹o ra c¸c cét b¨ng, cßn khi phun ®Ém n−íc, chóng sÏ tan ra.
Trong kh«ng khÝ lo¹i tuyÕt nμy r¬i rÊt ®Ñp, nh−ng nã kh«ng hiÖn ra trªn mÆt ®Êt, v×
qu¸ nhÑ.
C¸c nhμ nghiªn cøu cña viÖn Fraunhofe ®· thö nghiÖm chóng trong nhμ h¸t
quèc gia ë Karlsruhe, vμ cung cÊp 5 tÊn tuyÕt cho mét ch−¬ng tr×nh khoa häc gi¶
t−ëng trªn ti vi, cã tªn gäi lμ hμnh tinh b¨ng gi¸.
31. ChÊt g©y nghiÖn lμ nh÷ng chÊt g× ?
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
13
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
Ma tuý dï ë d¹ng nμo khi ®−a vμo c¬ thÓ con ng−êi cã thÓ lμm thay ®æi mét
hay nhiÒu chøc n¨ng sinh lÝ.
Ho¸ häc ®· nghiªn cøu lμm râ thμnh phÇn ho¸ häc cña nh÷ng chÊt ma tuý tù
nhiªn, ma tuý nh©n t¹o vμ t¸c dông sinh lÝ cña chóng. Tõ ®ã sö dông chóng nh− lμ
mét lo¹i thuèc ch÷a bÖnh hoÆc ng¨n chÆn t¸c h¹i cña c¸c chÊt g©y nghiÖn.
Ma tuý gåm nh÷ng chÊt bÞ cÊm nh− thuèc phiÖn, cÇn sa, heroin, cocain, mét
sè thuèc ®−îc dïng theo chØ dÉn cña thÇy thuèc nh− moocphin, seduxen, nh÷ng
chÊt hiÖn nay ch−a bÞ cÊm sö dông nh− thuèc l¸, r−îu
Ma tuý cã t¸c dông øc chÕ, gi¶m ®au, kÝch thÝch m¹nh mÏ hoÆc g©y ¶o gi¸c.
O
M
Ma tuý ®−îc ph©n lo¹i theo nguån gèc tù nhiªn hay nh©n t¹o hoÆc theo møc
®é g©y nghiÖn. Sau ®©y xin giíi thiÖu mét sè chÊt g©y nghiÖn phæ biÕn.
.C
R−îu:Tuú thuéc nång ®é vμ c¸ch sö dông, r−îu cã thÓ t¸c dông tèt hoÆc
lμm suy yÕu nghiªm träng søc khoÎ con ng−êi. Víi nhiÒu ng−êi, uèng mét l−îng
C
nhá r−îu còng dÉn ®Õn ph¶n øng chËm ch¹p, xö trÝ kÐm linh ho¹t, thÇn kinh dÔ bÞ
O
kÝch ®éng g©y ra nh÷ng tr−êng hîp ®¸ng tiÕc nh− tai n¹n, hμnh ®éng b¹o
AH
ng−îc Trong r−îu th−êng chøa mét chÊt ®éc h¹i lμ etanal CH3-CHO, g©y n«n nao
khã chÞu, nÕu nång ®é cao cã thÓ dÉn ®Õn tö vong.
O
Nicotin:( C10H14N2) cã nhiÒu trong c©y thuèc l¸. Nã lμ chÊt láng s¸nh nh−
H
dÇu, kh«ng mμu, cã mïi thuèc l¸, tan ®−îc trong n−íc. Khi hót thuèc l¸, nicotin
C
thÊm vμo m¸u vμ theo dßng m¸u ®i vμo phæi. Nicotin lμ mét trong nh÷ng chÊt ®éc
O
m¹nh (tõ 1 ®Õn 2 giät nicotin cã thÓ giÕt chÕt mét con chã), tÝnh ®éc cña nã cã thÓ
H
s¸nh víi axÝt xianhi®ric HCN. Nicotin chØ lμ mét trong sè c¸c chÊt ho¸ häc ®éc h¹i
cã trong khãi thuèc l¸ (trong khãi thuèc l¸ cã chøa tíi 1400 hîp chÊt ho¸ häc kh¸c
nhau). Dung dÞch nicotin trong n−íc ®−îc dïng lμm thuèc trõ s©u cho c©y trång.
Nh÷ng ng−êi nghiÖn thuèc l¸ th−êng m¾c bÖnh ung th− phæi vμ nh÷ng bÖnh ung
th− kh¸c.
Cafein :( C8H10N4O2) cã nhiÒu trong h¹t cμ phª, l¸ chÌ. Cafein lμ chÊt kÕt
tinh kh«ng mμu, vÞ ®¾ng, tan trong n−íc vμ r−îu. Cafein dïng trong y häc víi
l−îng nhá cã t¸c dông g©y kÝch thÝch thÇn kinh. NÕu dïng cafein qu¸ møc sÏ g©y
bÖnh mÊt ngñ vμ g©y nghiÖn.
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
14
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
Moocphin: Cã trong c©y thuèc phiÖn, cßn gäi lμ c©y anh tóc. Moocphin cã t¸c
dông lμm gi¶m hoÆc mÊt c¶m gi¸c ®au ®ín. Tõ moocphin l¹i tinh chÕ ®−îc heroin cã
t¸c dông h¬n moocphin nhiÒu lÇn, ®éc vμ rÊt dÔ g©y nghiÖn.
Hassish:lμ ho¹t chÊt cã trong c©y cÇn sa cßn gäi lμ bå ®μ cã t¸c dông chèng co
giËt, chèng n«n möa nh−ng cã t¸c dông kÝch thÝch m¹nh vμ g©y ¶o gi¸c.
Thuèc an thÇn nh− lμ seduxen, meprobamat
cã t¸c dông ch÷a bªnh, g©y
mÊt ngñ, dÞu c¬n ®au nh−ng cã t¸c dông g©y nghiÖn.
Amphetamin : ChÊt kÝch thÝch hÖ thÇn kinh dÔ g©y nghiÖn, g©y cho¸ng,
rèi lo¹n thÇn kinh nÕu dïng th−êng xuyªn.
O
M
NghiÖn ma tuý sÏ dÉn ®Õn rèi lo¹n t©m, sinh lÝ. ThÝ dô nh−: rèi lo¹n tiªu ho¸,
rèi lo¹n chøc n¨ng thÇn kinh, rèi lo¹n tuÇn hoμn, h« hÊp. Tiªm chÝch ma tuý g©y
.C
truþ tim m¹ch dÔ dÉn ®Õn tö vong.
C
Do ®ã, ®Ó phßng chèng ma tuý, kh«ng ®−îc dïng mét sè thuèc ch÷a bÖnh
AH
dông vμ lu«n nãi kh«ng víi ma tuý.
O
qu¸ liÒu chØ ®Þnh cña b¸c sÜ, kh«ng sö dông thuèc khi kh«ng biÕt tÝnh n¨ng t¸c
32. Nham th¹ch do nói löa phun ra lμ chÊt g× ?
O
Bªn d−íi vá tr¸i ®Êt lμ líp dung nham gäi lμ macma, ë ®é s©u tõ 75 km ®Õn
H
kho¶ng gÇn 3000 km. NhiÖt ®é cña líp dung nham nμy rÊt cao (2000 - 25000C) vμ
C
¸p suÊt rÊt lín (tíi 1,4 triÖu atmotphe). Khi vá tr¸i ®Êt vËn ®éng m¹nh ë nh÷ng n¬i
H
næ lín.
O
cã cÊu t¹o máng, cã vÕt ®øt g·y th× líp dung nham nμy phun ra ngoμi sau mét tiÕng
Macma cÊu t¹o ë d¹ng b¸n láng gåm silicat cña s¾t, cña magiª. Dung nham
tho¸t ra ngoμi sÏ nguéi dÇn vμ r¾n l¹i t¹o thμnh nham th¹ch.
33. Nguyªn tè ®Êt hiÕm lμ g× ?
§ã lμ 14 nguyªn tè ho¸ häc xÕp ë phÝa d−íi cña b¶ng tuÇn hoμn. Gäi lμ ®Êt
hiÕm v× c¸c oxit cña chóng rÊt gièng víi c¸c oxit kh¸c trong ®Êt, ®ång thêi chØ cã
mét sè Ýt c¸c n−íc cã nguån nguyªn liÖu chøa c¸c nguyªn tè nμy. H¬p chÊt cña c¸c
nguyªn tè ®Êt hiÕm ngμy cμng ®−îc øng dông réng r·i trong c¸c ngμnh c«ng nghiÖp
thuû tinh, gèm sø, ®iÖn tö, vËt liÖu quang häc, vËt liÖu tõ
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
15
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
ViÖt Nam, Trung Quèc, Ên §é, Mü, Australia
cã nhiÒu nguyªn liÖu ®Êt
hiÕm, trong khi ®ã Anh, Ph¸p, NhËt l¹i ch−a t×m thÊy.
34. V× sao than ®¸ chÊt thμnh ®èng lín cã thÓ tù bèc ch¸y?
Do than t¸c dông víi O2 trong kh«ng khÝ t¹o ra CO2, ph¶n øng to¶ nhiÖt.
NhiÖt to¶ ra ®−îc tÝch gãp dÇn, khi ®¹t tíi nhiÖt ®é ch¸y cña than th× than sÏ tù bèc
ch¸y.
35. V× sao khi ®èt, khÝ CO ch¸y cßn khÝ CO2 l¹i kh«ng ch¸y?
Do trong CO2, nguyªn tö C ®· cã sè oxi ho¸ cao nhÊt lμ +4 råi. Trong CO
nguyªn tö C míi cã sè oxi ho¸ +2, khi t¸c dông víi O2 nã t¨ng lªn +4.
2
4
O
M
2C O O 2 2C O 2
36. V× sao kh«ng thÓ dËp t¾t ®¸m ch¸y cña c¸c kim lo¹i K, Na, Mg,...
.C
b»ng khÝ CO2?
C
Do c¸c kim lo¹i trªn cã tÝnh khö m¹nh nªn vÉn ch¸y ®−îc trong khÝ quyÓn
O
CO2
AH
ThÝ dô: 2Mg + CO2 2MgO + C
37. V× sao kh«ng dïng chai thuû tinh mμ ph¶i dïng chai b»ng nhùa
O
(chÊt dÎo) ®Ó ®ùng dung dÞch axit flohi®ric HF?
H
Do axit HF lμ axit yÕu nh−ng cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt lμ ¨n mßn thuû tinh v× nã
C
t¸c dông ®−îc víi oxit silic cã trong thμnh phÇn cña thuû tinh.
O
SiO2 + 4HF SiF4 + 2H2O
H
Ng−êi ta th−êng lîi dông tÝnh chÊt nμy ®Ó kh¾c ch÷ lªn thuû tinh.
38. V× sao muèi th« dÔ bÞ ch¶y n−íc?
Muèi ¨n cã thμnh phÇn chÝnh lμ natri clorua, ngoμi ra cßn cã mét Ýt c¸c muèi
kh¸c trong ®ã cã magiª clorua. Magiª clorua rÊt −a n−íc, nã hÊp thô n−íc trong
kh«ng khÝ vμ còng rÊt dÔ tan trong n−íc.
Magiª clorua cã vÞ ®¾ng. N−íc ë mét sè khe nói cã vÞ ®¾ng lμ do cã hoμ tan
magiª clorua. Trong n−íc biÓn còng cã kh«ng Ýt magiª clorua. N−íc cßn l¹i sau khi
muèi kÕt tinh ë c¸c ruéng muèi gäi lμ n−íc ãt th× cã ®Õn h¬n mét nöa lμ magiª
clorua. Ng−êi ra dïng n−íc ãt ®Ó s¶n xuÊt xi m¨ng magiª oxit, vËy liÖu chÞu löa vμ
c¶ kim lo¹i magiª.
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
16
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
39. V× sao b«i v«i vμo chç ong, kiÕn ®èt sÏ ®ì ®au?
Do trong näc cña ong, kiÕn, nhÖn (vμ mét sè c©y) cã axit h÷u c¬ tªn lμ axit
fomic. V«i lμ chÊt baz¬, nªn trung hoμ axit lμm ta ®ì ®au.
2HCOOH + Ca(OH)2 (HCOO)2Ca + 2H2
40. V× sao ban ®ªm kh«ng nªn ®Ó nhiÒu c©y xanh trong nhμ?
Do ban ®ªm kh«ng cã ¸nh s¸ng c©y kh«ng quang hîp, chØ h« hÊp nªn hÊp
thô khÝ O2 vμ th¶i ra khÝ CO2 lμm trong phßng thiÕu O2 vμ qu¸ nhiÒu CO2.
Ban ngμy do cã ¸nh s¸ng mÆt trêi, c©y quang hîp nªn hÊp thô CO2 vμ th¶i ra
O2 (nhí chÊt diÖp lôc)
(C6H10O5)n + 6nO2
O
M
as
clorophin
6nCO2 + 5nH2O
.C
41. V× sao nÐm ®Êt ®Ìn xuèng ao lμm c¸ chÕt?
sinh ra khÝ axetilen vμ canxi hi®roxit.
O
CaC2 + 2H2O C2H2 + Ca(OH)2
C
§Êt ®Ìn cã thμnh phÇn chÝnh lμ canxi cacbua CaC2, khi t¸c dông víi n−íc
AH
Axetilen cã thÓ t¸c dông víi H2O t¹o ra an®ehit axetic. C¸c chÊt nμy lμm tæn
th−¬ng ®Õn ho¹t ®éng h« hÊp cña c¸ v× vËy cã thÓ lμm c¸ chÕt.
O
42. V× sao ng−êi ta th−êng dïng tro bÕp ®Ó bãn c©y?
H
Trong tro bÕp cã chøa muèi K2CO3 cung cÊp nguyªn tè kali cho c©y.
C
43. V× sao muèi NaHCO3 ®−îc dïng ®Ó chÕ thuèc ®au d¹ dμy?
O
NaHCO3 dïng ®Ó chÕ thuèc ®au d¹ dμy (bao tö) v× nã lμm gi¶m l−îng axit
H
HCl trong d¹ dμy nhê ph¶n øng:
NaHCO3 + HCl NaCl + CO2 + H2O
44. V× sao trong c«ng nghiÖp thùc phÈm, muèi (NH4)2CO3 ®−îc dïng
lμm bét në?
(NH4)2CO3 ®−îc dïng lμm bét në v× khi trén thªm vμo bét m×, lóc n−íng b¸nh
(NH4)2CO3 ph©n huû thμnh c¸c chÊt khÝ vμ h¬i nªn lμm cho b¸nh xèp vμ në.
t0
(NH4)2CO3
2NH3 + CO2 + H2O
45. V× sao khi c¬m bÞ khª ng−êi ta th−êng cho vμo nåi c¬m mét mÈu
than cñi?
Do than cñi xèp cã tÝnh hÊp phô nªn hÊp phô mïi khÐt cña c¬m khª.
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
17
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
lμm cho c¬m ®ì mïi khª.
46. V× sao n−íc rau muèng ®ang xanh khi v¾t chanh vμo th× chuyÓn
sang mμu ®á?
Cã mét sè hîp chÊt ho¸ häc gäi lμ chÊt chØ thÞ mμu, chóng lμm cho dung
dÞch thay ®æi mμu khi ®é axit thay ®æi.
Trong rau muèng (vμ vμi lo¹i rau kh¸c) cã chÊt chØ thÞ mμu nμy. Trong chanh
cã chøa 7% axit xitric. V¾t chanh vμo n−íc rau lμm thay ®æi ®é axit, do ®ã lμm
thay ®æi mμu n−íc rau. Khi ch−a v¾t chanh, n−íc rau muèng cã mμu xanh lÐt lμ
chøa chÊt kiÒm canxi.
O
M
47. V× sao kh«ng dïng n−íc chÌ khi uèng t©n d−îc?
Trong l¸ chÌ cã chøa 20% tanin vμ 1 1,5% cafein, c¸c chÊt nμy cã thÓ liªn
.C
kÕt víi mét sè ho¹t chÊt cña t©n d−îc, do ®ã lμm gi¶m hiÖu qu¶ cña thuèc.
48. V× sao v¾t chanh vμo cèc s÷a ®Æc cã ®−êng sÏ thÊy cã kÕt tña?
C
Trong s÷a cã thμnh phÇn protein gäi lμ cazein. Khi v¾t chanh vμo s÷a sÏ lμm
O
t¨ng ®é chua tøc lμm gi¶m ®é PH cña dung dÞch s÷a. Tíi PH ®óng víi ®iÓm ®¼ng
AH
®iÖn cña cazein th× chÊt nμy sÏ kÕt tña. Khi lμm phomat ng−êi ta còng t¸ch cazein
råi cho lªn men tiÕp. ViÖc lμm ®Ëu phô còng theo nguyªn t¾c t−¬ng tù nh− vËy.
O
49. V× sao ¨n s¾n (cñ m×) hay m¨ng cã khi bÞ ngé ®éc?
H
¡n s¾n hay m¨ng bÞ ngé ®éc khi chóng chøa nhiÒu axit xianhi®ric (HCN). ë
C
d¹ng tinh khiÕt axit xianhidric lμ chÊt khÝ mïi h¹nh nh©n, cã vÞ ®¾ng vμ rÊt ®éc.
O
NhiÖt ®é nãng ch¶y lμ - 13,30C, tan trong n−íc, r−îu, ete vμ lμ axit rÊt yÕu. Trong
t−¬i).
H
thiªn nhiªn gÆp ë d¹ng liªn kÕt trong mét sè thùc vËt (h¹t mËn, ®μo, cñ s¾n, m¨ng
S¾n luéc hay m¨ng luéc hoÆc xμo nÊu cã vÞ ®¾ng lμ chøa nhiÒu axit
xianhi®ric, cã nguy c¬ bÞ ngé ®éc. Khi luéc s¾n cÇn më vung ®Ó axit xianhi®ric bay
h¬i. S¾n ®· ph¬i kh«, gi· thμnh bét ®Ó lμm b¸nh th× khi ¨n kh«ng bao giê bÞ ngé
®éc v× khi ph¬i kh« axit xianhi®ric sÏ bay h¬i hÕt.
Trong c«ng nghÞªp axit xianhi®ric ®−îc ®iÒu chÕ b»ng c¸ch oxi ho¸ hçn hîp
khÝ metan (CH4) vμ amoniac (NH3), cã xóc t¸c platin. Axit xianhi®ric lμ nguyªn
liÖu ®iÒu chÕ tæng hîp c¸c chÊt cao ph©n tö. Axit xianhi®ric ë d¹ng tù do dïng lμm
chÊt x«ng h¬i chèng c«n trïng g©y bÖnh.
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
18
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
Muèi cña axit xianhi®ric nh− kali xianua (KCN) dïng trong tæng hîp h÷u c¬,
trong nhiÕp ¶nh vμ ®Ó t¸ch kim lo¹i vμng, b¹c ra khái quÆng.
50. V× sao sau khi ¨n tr¸i c©y kh«ng nªn ®¸nh r¨ng ngay ?
C¸c nhμ khoa häc khuyÕn c¸o: Ai ¨n tr¸i c©y th× ph¶i mét giê sau míi ®−îc
®¸nh r¨ng. T¹i sao vËy ? chÊt chua (tøc axit h÷u c¬) trong tr¸i c©y sÏ kÕt hîp víi
nh÷ng thμnh phÇn trong thuèc ®¸nh r¨ng theo bμn ch¶y sÏ tÊn c«ng c¸c kÏ r¨ng vμ
g©y tæn th−¬ng cho lîi. Bëi vËy ng−êi ta ph¶i ®îi ®Õn khi n−íc bät trung hoμ l−îng
axit trong tr¸i c©y nhÊt lμ t¸o, cam, nho, chanh.
51. V× sao c¸c ®å vËt b»ng b¹c ®Ó l©u ngμy th−êng bÞ x¸m ®en ?
O
M
Do b¹c t¸c dông víi khÝ O2 vμ khÝ H2S cã trong kh«ng khÝ t¹o ra b¹c sunfua
cã mμu ®en.
.C
4Ag + O2+ 2H2S 2Ag2S + 2H2O
52. V× sao dïng ®å dïng b»ng b¹c ®ùng thøc ¨n, thøc ¨n l©u bÞ «i ?
C
Khi b¹c gÆp n−íc sÏ cã mét l−îng rÊt nhá ®i vμo n−íc thμnh ion. Ion b¹c cã
O
1
tØ gam b¹c trong 1 lÝt n−íc còng ®ñ diÖt
5
AH
t¸c dông diÖt khuÈn rÊt m¹nh. ChØ cÇn
c¸c vi khuÈn. Kh«ng cho vi khuÈn ph¸t triÓn nªn gi÷ cho thøc ¨n kh«ng bÞ «i thiu.
O
53. V× sao dïng dao (b»ng thÐp) c¾t lª, t¸o th× bÒ mÆt chç c¾t sÏ bÞ ®en ?
H
Trong lª, t¸o vμ nhiÒu lo¹i tr¸i c©y cã chøa tanin. Tanin cßn gäi lμ axit tanic,
C
nã t¸c dông víi s¾t t¹o thμnh s¾t (III) tanat cã mμu ®en. Tanin cã vÞ ch¸t, qu¶ hång
O
cã vÞ ch¸t do rÊt nhiÒu tanin.
H
Tanin tinh khiÕt lμ chÊt bét mμu vμng, dÔ tan trong n−íc.
Cã khi kh«ng dïng dao b»ng s¾t ®Ó c¾t lª, t¸o, hång mμ sau mét lóc, chç c¾t
vÉn bÞ th©m ®en ®ã lμ do kÕt qu¶ cña nhiÒu biÕn ®æi ho¸ häc. Trong ph©n tö tanin
cã chøa nhiÒu gèc phenol, c¸c gèc nμy rÊt mÉn c¶m víi ¸nh s¸ng vμ rÊt dÔ bÞ oxi
ho¸ bëi oxi cña kh«ng khÝ biÕn thμnh c¸c oxit cã mμu ®en. V× vËy tanin th−êng
®−îc b¶o qu¶n trong c¸c b×nh thuû tinh sÉm mμu. Trong c«ng nghiÖp tanin dïng ®Ó
thuéc da vμ chÕ mùc mμu ®en.
54. V× sao h¬ con dao −ít lªn ngän löa, con dao sÏ cã mμu xanh ?
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
19
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
§ã lμ do ë nhiÖt ®é cao s¾t t¸c dông víi n−íc t¹o nªn oxit s¾t tõ Fe3O4 lÊp
l¸nh mμu lam. Líp ¸o mμu lam nμy lμ tÊm mμng b¶o vÖ s¾t, lμm cho s¾t kh«ng bÞ gØ
vμ kh«ng bÞ ¨n mßn.
ë c¸c nhμ m¸y ng−êi ta ®em c¸c chÕ phÈm b»ng thÐp cho vμo dung dÞch
natri nitrat hoÆc hçn hîp natri nitrat vμ natri hidroxit ë nhiÖt ®é tõ 140 -> 1500C.
Sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh trªn bÒ mÆt sÏ sinh ra mét líp máng mÇu lam, sau ®ã
lÊy ra vμ nhanh chãng cho vμo n−íc l¹nh, råi l¹i ®em xö lÝ b»ng n−íc xμ phßng,
dÇu nãng mÊy phót. Ng−êi ta gäi biÖn ph¸p nμy lμ “t«i muèi”. C¸c chÕ phÈm qua
55. V× sao thuû tinh th−êng cã mμu xanh ?
O
M
t«i muèi sÏ cã tuæi thä dμi h¬n.
Do cã chøa hîp chÊt cña s¾t. NÕu chøa hîp chÊt s¾t (II) th× cã mμu xanh cßn
.C
chøa hîp chÊt s¾t (III) th× cã mμu vμng n©u.
C
Nãi chung thuû tinh chøa 1->2% s¾t th× sÏ cã mμu xanh hoÆc vμng n©u.
O
Thuû tinh quang häc kh«ng mμu chØ chøa kh«ng qu¸ 3 phÇn v¹n s¾t.
AH
56. V× sao thuû tinh l¹i cã thÓ tù thay ®æi mμu ?
ViÖc chÕ t¹o thuû tinh ®æi mμu còng t−¬ng tù nh− chÕ t¹o thuû tinh th−êng,
O
chØ kh¸c lμ ng−êi ta thªm vμo nguyªn liÖu chÕ t¹o thuû tinh mét Ýt chÊt c¶m quang
H
nh− b¹c clorua hay b¹c bromua
vμ mét Ýt chÊt t¨ng ®é nh¹y nh− ®ång clorua.
C
ChÊt nh¹y c¶m lμm cho thuû tinh biÕn ®æi nh¹y h¬n.
O
Sù ®æi mμu cã thÓ gi¶i thÝch nh− sau: Khi bÞ chiÕu s¸ng, b¹c clorua t¸ch
H
thμnh b¹c vμ clo. B¹c sÏ lμm cho thuû tinh sÉm mμu. Khi kh«ng chiÕu s¸ng n÷a,
b¹c vμ clo l¹i gÆp nhau, t¹o thμnh b¹c clorua kh«ng mμu, lμm cho thuû tinh l¹i
trong suèt.
57.V× sao thªm muèi qu¸ sím th× ®Ëu kh«ng nhõ ?
C¸c bμ mÑ th−êng nh¾c nhë: Khi nÊu ®Ëu chí cho muèi qu¸ sím, ®iÒu nμy
cã thÓ gi¶i thÝch mét c¸ch khoa häc nh− sau: Trong ®Ëu nμnh kh«, n−íc rÊt Ýt. Do
®ã cã thÓ coi nã nh− mét dung dÞch ®Æc, vμ líp vá lμ mét mμng b¸n thÉm. Khi nÊu,
n−íc bªn ngoμi sÏ thÈm thÊu vμo trong ®Ëu lμm ®Ëu nμnh në to ra, sau mét thêi gian
c¸c tÕ bμo trong h¹t ®Ëu bÞ ph¸ vì lμm cho ®Ëu mÒm.
hochoahoc.com
`Ìi`ÊÜÌ
ÊÌ
iÊ`iÊÛiÀÃÊvÊ
vÝÊ*ÀÊ* Ê
`ÌÀÊ
Trang
20
/ÊÀiÛiÊÌ
ÃÊÌVi]ÊÛÃÌ\Ê
ÜÜÜ°Vi°VÉÕV°
Ì
- Xem thêm -
.PDF 
137 
272 
145 
