Tài liệu Xử lý nợ xấu tại ngân hàng thương mại cổ phần quân đội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN VĂN MẠNH XỬ LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN VĂN MẠNH XỬ LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐINH XUÂN HẠNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này do chính tôi thực hiện, dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS. Đinh Xuân Hạng. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực, tài liệu trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy cô giáo trong Hội đồng khoa học Trƣờng Đại học Kinh tế, Khoa đào tạo Sau Đại Học, Trƣờng Đại học Kinh quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho em trong thời gian học tập, nghiên cứu và góp nhiều ý kiến quý báu cho em trong quá trình thực hiện luận văn. Xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới PGS. TS Đinh Xuân Hạng đã tận tình chỉ bảo và tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Xin chân thành cám ơn Ban Lãnh đạo, các Phòng nghiệp vụ tại ngân hàng chƣơng mại cổ phần Quân Đội đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp thông tin tƣ liệu, đóng góp ý kiến cho tôi trong việc nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Cuối cùng, Tác giả xin g ửi lời cảm ơn sâu sắc tới những ngƣời thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình hoàn thành khóa học. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Học viên Nguyễn Văn Mạnh MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................ iii DANH MỤC SƠ ĐỒ ................................................................................................ iv PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................5 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NỢ XẤU VÀ XỬ LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ......................................................... Error! Bookmark not defined. 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .................. Error! Bookmark not defined. 1.1.1 Các công trình nghiên cứu về nợ xấu và xử lý nợ xấu đã công bố. .......................................................................... Error! Bookmark not defined. 1.1.2 Tổng hợp kết quả nghiên cứu từ các công trình trên.Error! Bookmark not defined. 1.1.3 Những câu hỏi đặt ra để nghiên cứu. ...... Error! Bookmark not defined. 1.2. Cơ sở lý luận về nợ xấu và xử lý nợ xấu tại Ngân hàng thƣơng mại. . Error! Bookmark not defined. 1.2.1 Rủi ro hoạt động tín dụng. ...................... Error! Bookmark not defined. 1.2.2 Tổng quan về nợ xấu của ngân hàng thương mạiError! Bookmark not defined. 1.2.3 Xử lý nợ xấu tại các Ngân hàng thương mại.Error! Bookmark not defined. 1.3 Thực tiễn xử lý nợ xấu tại Việt Nam và quốc tế...........................................25 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.......................................... Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨUError! Bookmark not defined. 2.1 Phƣơng pháp nghiên cứu .............................. Error! Bookmark not defined. 2.1.1 Phương pháp luận khoa học ................... Error! Bookmark not defined. 2.1.2 Phương pháp thu thập thông tin ............. Error! Bookmark not defined. 2.1.3 Phương pháp phân tích thông tin. ........... Error! Bookmark not defined. 2.1.4 Phương pháp chuyên gia ......................... Error! Bookmark not defined. 2.2 Thiết kế nghiên cứu luận văn ....................... Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.......................................... Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG NỢ XẤU VÀ XỬ LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI. ................. Error! Bookmark not defined. 3.1 Khái quát chung về Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội. .......... Error! Bookmark not defined. 3.1.1 Quá trình thành lập và phát triển của ngân hàng TMCP Quân Đội. .......................................................................... Error! Bookmark not defined. 3.1.2 Cơ cấu tổ chức và mạng lưới hoạt động của Ngân hàng TMCP Quân Đội. .......................................................................... Error! Bookmark not defined. 3.1.3 Khái quát hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Quân Đội. .......................................................................... Error! Bookmark not defined. 3.2 Thực trạng nợ xấu tại Ngân hàng thƣơng mại cố phần Quân Đội. ...... Error! Bookmark not defined. 3.2.1 Tổng hợp tình hình nợ xấu. ..................... Error! Bookmark not defined. 3.2.2 Nợ xấu của MB phân theo nhóm nợ ........ Error! Bookmark not defined. 3.3 Thực trạng xử lý nợ xấu tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội. ............................................................................ Error! Bookmark not defined. 3.3.1 Về mô hình tổ chức xử lý nợ xấu của MBError! Bookmark not defined. 3.3.2 Các biện pháp xử lý nợ xấu tại MB ......... Error! Bookmark not defined. 3.3.3 Những kết quả đạt được. ......................... Error! Bookmark not defined. 3.3.4 Những mặt còn hạn chế và nguyên nhân.Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.......................................... Error! Bookmark not defined. CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG XỬ LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘIError! Bookmark not defined. 4.1. Định hƣớng xử lý nợ xấu của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội trong thời gian tới ............................................... Error! Bookmark not defined. 4.1.1. Mục tiêu của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội giai đoạn 2015-2020......................................................... Error! Bookmark not defined. 4.1.2. Định hướng cơ bản về xử lý nợ xấu của của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội trong thời gian tới. .................. Error! Bookmark not defined. 4.2. Giải pháp nhằm tăng cƣờng xử lý nợ xấu tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội. .................................................... Error! Bookmark not defined. 4.2.1 Nhóm giải pháp tăng cƣờng hiệu quả xử lý nợ xấu..............................97 4.2.2 Nhóm giải pháp ngăn ngừa nợ xấu phát sinh......................................106 4.3. Một số kiến nghị .......................................... Error! Bookmark not defined. 4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ ........................ Error! Bookmark not defined. 4.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước. Error! Bookmark not defined. 4.3.3. Kiến nghị với các Bộ, Ngành liên quan. Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN CHƢƠNG 4.......................................... Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................................................8 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT KÝ HIỆU NGUYÊN NGHĨA 1 ALCO Ủy ban quản lý tài sản Nợ - tài sản Có 2 AMC Công ty quản lý tài sản 3 CAR Tỷ lệ an toàn vốn 4 CĐ-KHNN 5 CĐKT Cân đội kế toán 6 CIC Trung tâm thông tin tín dụng Ngân hàng nhà nƣớc 7 CNH-HĐH Công nghiệp hóa hiện đại hóa 8 DN Doanh nghiệp 9 DNNN Doanh nghiệp nhà nƣớc 10 GDĐH Giáo dục đại học 11 GTGT Giá trị gia tăng 12 HĐKD Hoạt động kinh doanh 13 HĐKD Hoạt động kinh doanh 14 HĐQT Hội đồng quản trị 15 HFM Công ty quản lý quỹ đầu tƣ chứng khoán hà nội 16 KAMCO Công ty Quản lý Tài sản Hàn Quốc 17 KD Kinh doanh 18 KT-XH Kinh tế - Xã hội 19 MB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội 20 NĐT Nhà đầu tƣ i 21 NH Ngân hàng 22 NHNN Ngân hàng nhà nƣớc 23 NHTM Ngân hàng thƣơng mại 24 QHKHDN Quan hệ khách hàng doanh nghiệp 25 QLRR Quản lý rủi ro 26 QLRRTD Quản lý rủi ro tín dụng 27 SXKD Sản xuất kinh doanh 28 TCTC Tổ chức tài chính 29 TCTD Tổ chức tín dụng 30 TMCP Thƣơng mại cổ phần 31 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 32 TSBĐ Tài sản bảo đảm 33 VAFI Hiệp hội các nhà đầu tƣ tài chính Việt Nam ii DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Phân loại nợ theo Thông tƣ 02/2013/TT-NHNN và Trang 1 Bảng 1.1 2 Bảng 3.1 3 Bảng 3.2 4 Bảng 3.3 5 Bảng 3.4 Vốn huy động theo loại tiền gửi giai đoạn 2013-2015 55 6 Bảng 3.5 Dƣ nợ theo các loại hình cho vay giai đoạn 2013-2015 56 7 Bảng 3.6 8 Bảng 3.7 Cơ cấu tín dụng theo kỳ hạn giai đoạn 2013-2015 59 9 Bảng 3.8 Các hoạt động dịch vụ của MB giai đoạn 2013-2015 60 10 Bảng 3.9 Báo cáo kết quả kinh doanh của MB giai đoạn 2013-2015 61 11 Bảng 3.10 Nợ xấu tại NH TMCP MB giai đoạn 2013-2015 62 12 Bảng 3.11 13 Bảng 3.12 14 Bảng 3.13 15 Bảng 3.14 Kết quả thu nợ hạch toán ngoại bảng năm 2013-2015 78 16 Bảng 3.15 Kết quả thu hồi nợ xấu của MB giai đoạn 2013- 2015 86 17 Bảng 3.16 Tỷ lệ an toàn vốn của MB 86 Thông tƣ 09/2014/TT- NHNN của NHNN VN Vốn huy động theo hình thức huy động giai đoạn 2013-2015 Vốn huy động theo thành phần kinh tế giai đoạn 2013-2015 Vốn huy động theo thành phần kinh tế giai đoạn 2013-2015 Cơ cấu tín dụng theo đối tƣợng cho vay giai đoạn 2013-2015 Phân loại nợ xấu theo nhóm nợ tại NH TMCP MB giai đoạn 2013-2015 Trích lập dự phòng rủi ro tại MB giai đoạn 2013-2015 Bảng kết quả xử lý rủi ro chuyển hạch toán ngoại bảng giai đoạn 2013-2015 iii 17 53 54 55 58 63 75 78 DANH MỤC SƠ ĐỒ STT Sơ đồ Nội dung Trang 1 Sơ đồ 3.1 Sơ đồ tổ chức Ngân hàng TMCP Quân Đội 49 2 Sơ đồ 3.2 Mô hình của Ban Quản lý Tín dụng 67 iv PHẦN MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài luận văn. Trong bối cảnh nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn nhƣ hiện nay thì vấn đề giải quyết nợ xấu của các ngân hàng là bài toán nan giải nhất trong ngắn hạn. Nợ xấu của ngân hàng đƣợc xem là nguyên nhân cơ bản gây tắc nghẽn sự lƣu thông lành mạnh của nền kinh tế, gây mất an toàn cho hệ thống ngân hàng và cũng phản ánh tình hình sản xuất kinh doanh ngày càng khó khăn của doanh nghiệp. Điển hình vào năm 2012, do bị ảnh hƣởng bởi nhiều nguyên nhân nên hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị thua lỗ. Hệ quả là nợ xấu của các ngân hàng đã không ngừng tăng lên, trở thành “điểm nghẽn” của nền kinh tế, cản trở sự lƣu thông của dòng vốn tín dụng. Trong môi trƣờng cạnh tranh ngày càng gay gắt, một số ngân hàng thƣơng mại (NHTM) đã coi chính sách mở rộng tín dụng là một giải pháp để thu hút khách hàng, chiếm lĩnh thị phần. Nhƣng không thể đồng nghĩa với việc hạ thấp các tiêu chuẩn đánh giá khách hàng, tìm cách lách rào kiểm soát, thông tin sai lệch mà vẫn phải thực hiện đúng quy trình tín dụng để giảm tỷ lệ nợ xấu, tránh tổn thất cho Ngân hàng. Những khoản cho vay không thu hồi đƣợc cả gốc và lãi đúng thời hạn càng lớn, tỷ lệ nợ xấu ngày càng gia tăng, đặc biệt là trong lĩnh vực tín dụng bất động sản, đã có lúc đe dọa tới tính thanh khoản của hệ thống Ngân hàng. Do vậy, hạn chế nợ xấu có nguy cơ phát sinh và xử lý nợ xấu đã phát sinh là một yêu cầu cấp thiết, có vai trò quan trọng trong toàn bộ hoạt động quản lý của Ngân hàng. Vì vậy, để tồn tại và phát triển, Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội đã coi quản trị nợ xấu là một trong những việc cần đƣợc giải quyết hàng đầu nhằm nghiêm túc đƣa ra những giải pháp quản trị nợ xấu, góp phần tăng cƣờng một cách toàn diện hiệu quả của hoạt động tín dụng ngân hàng, giúp tạo ra điểm tựa vững chắc trong quá trình thực hiện đổi mới, hiện đại hóa Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội. Song, thực tiễn vấn đề xử lý nợ xấu của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội cũng cho thấy còn những khó khăn, hạn chế. Việc tìm ra các biện pháp 5 nhằm xử lý hiệu quả nợ xấu cũng nhƣ giúp Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội khẳng định vị thế, thƣơng hiệu của mình vẫn là vấn đề đã và đang đƣợc đặt ra khá bức thiết. Xuất phát từ lý do nêu trên, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Xử lý Nợ Xấu tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội” làm đề tài Luận văn Thạc sĩ kinh tế. 2. Mục đích nghiên cứu - Tìm hiểu rõ những vấn đề cơ bản về nợ xấu và xử lý nợ xấu tại ngân hàng thƣơng mại. - Phân tích thực trạng, những thuận lợi, thành công cũng nhƣ những khó khăn, hạn chế và nguyên nhân trong việc xử lý nợ xấu tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội, nhằm tìm ra cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất giải pháp. - Đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả của hoạt động xử lý nợ xấu tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân Đội trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Nợ xấu và xử lý nợ xấu tại ngân hàng thƣơng mại. Phạm vi nghiên cứu: Không gian: Tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội. Thời gian: Đánh giá thực trạng trong khoảng thời gian 2012 – 2015. Đề xuất định hƣớng và giải pháp để thực hiện đến năm 2020. 4. Kết cấu luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 04 chƣơng: CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NỢ XẤU VÀ XỬ LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI. CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG NỢ XẤU VÀ XỬ LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI. 6 CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP XỬ LÝ NỢ XẤU TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI. 7 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trần Văn Ba, 2012. Quản lý nợ xấu tại ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam – chi nhánh Phú Tài. Luận văn thạc sĩ kinh tế. Trƣờng đại học Đà Nẵng. 2. Chính phủ, 1999. Nghị định 178/1999/NĐ-CP ngày 29/12/1999 về bảo đảm tiền vay cho các tổ chức tín dụng. Hà Nội. 3. Lê Thị Hoài Diễm, 2012. Giải pháp phòng ngừa và xử lý nợ xấu tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng. Luận văn thạc sĩ. Đại học Đà Nẵng. 4. Frederic S. Mishkin, 2006. Tiền tệ, Ngân hàng và Thị trường tài chính. Hà Nội: NXB Khoa học và Kỹ thuật. 5. Đinh Xuân Hạng, 2012. Giáo trình Quản trị Tín dụng Ngân hàng thương mại. Học viền Tài chính. 6. Phạm Tƣờng Huy, 2010. Tăng cường quản lý nợ xấu tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Luận văn thạc sĩ. Đại học kinh tế. 7. Nguyễn Minh Kiều, 2008. Nghiệp vụ ngân hàng thương mại. Hà Nội: NXB Thống kê. 8. Lê Hoàng Nga, 2006. Nợ xấu của NHTMNN Việt Nam: Cách nhìn trực diện. Tạp chí thị trường Tài chính tiền tệ, tháng 10/2006. 9. Peter S. Rose, 2004. Quản trị ngân hàng thương mại. Hà Nội: NXB Tài chính. 10. Nguyễn Thị Hoài Phƣơng, 2012. Quản lý nợ xấu tại Ngân hàng thương mại Việt Nam. Luận án tiến sĩ. Đại học kinh tế quốc dân. 11. Trần Thị Thu Tâm, 2006. Hoàn thiện công tác xử lý nợ tồn đọng tại hệ thống ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam. Luận văn thạc sĩ kinh tế. Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. 12. Mai Xuân Thịnh, 2012. Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân Hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bình Định. Luận văn thạc sĩ kinh tế. Trƣờng đại học Đà Nẵng. 8 13. Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc, 2013. Thông tư 02/2013/TT-NHNN Quy định về phân loại tài sản có, mức trích, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Hà Nội. 14. Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc, 2005. Quyết định 493/2005 phân loại nợ trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của các tổ chức tín dụng. Hà Nội. 9