Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
PhÇn më ®Çu
Sau h¬n 15 n¨m ®æi míi cho thÊy chiÕn lîc mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®Ò
ra lµ hÕt søc ®óng ®¾n. Quan ®iÓm cña chóng ta lµ híng vµo xuÊt khÈu tÝch
luü néi bé cho nÒn kinh tÕ, ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng thÕ m¹nh s½n cã ®Ó
c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ
ngµy cµng trë thµnh mét xu híng quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña
mçi quèc gia.
Trong xu thÕ ph¸t triÓn ®ã, ViÖt nam chóng ta còng ®· tõng bíc gia
nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi noi chung và ®· xuÊt ®i nhiÒu níc víi nhiÒu
mÆt hµng kh¸c nhau nh g¹o, cao su, cµ phª, dÇu má, thuû h¶i s¶n...XuÊt
khÈu thuû s¶n ®îc coi lµ mÆt hµng cã tiÒm n¨ng cña níc ta. HiÖn nay
níc ta ®øng vÞ trÝ thø 17 trªn thÕ giíi vµ vÒ t¬ng lai thuû s¶n xuÊt khÈu
cña ta cã kh¶ n¨ng t¨ng cao h¬n n÷a v× tiÒm n¨ng thuû s¶n cña ta rÊt lín.
Do vËy c¸c s¶n phÈm thñy s¶n cña ViÖt Nam ®· tõng bíc kh¼ng ®Þnh m×nh
vµ dÇn cã chç ®øng trªn thÞ trêng thñy s¶n thÕ giíi. Tuy nhiªn, do mét sè
nguyªn nh©n nªn c¸c s¶n phÈm thñy s¶n cña ViÖt Nam ®ang bÞ c¹nh tranh
hÕt søc gay g¾t vµ cã nguy c¬ mÊt dÇn chç ®øng cña m×nh.
V× vËy em ®· chän ®Ò tµi “Xu híng ph¸t triÓn cña thÞ trêng xuÊt
khÈu s¶n phÈm thñy s¶n ViÖt Nam” ®Ó nghiªn cøu c¸c thÞ trêng thñy s¶n,
nh»m gi÷ v÷ng, ph¸t triÓn vµ më réng thÞ trêng thñy s¶n ViÖt Nam. B ố
cục bài viết của em được chia làm hai phần:
Phần I: Thực trạng xuất khẩu thuỷ sản và thị trường xuất khẩu thuỷ
sản của Việt Nam.
Phần II: Xu hướng và giải pháp phát triển thị trường xuất khẩu
thuỷ sản.
Do thêi gian, tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm cã h¹n nªn bµi viÕt nay chØ tr×nh
bµy ®îc mét vµi khÝa c¹nh cña vÊn ®Ò. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o
NguyÔn Thu Lan ®· gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt nµy
1
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
PhÇn I
Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n vµ thÞ trêng xuÊt
khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam
1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trong thêi
gian qua.
1.1. C¸c s¶n phÈm thñy s¶n chñ yÕu
NÕu nh thêi kú 1985-1995, chóng ta ph¶i dùa vµo mét s¶n phÈm chñ
yÕu lµ t«m ®«ng block thì Tõ n¨m 1995 trë ®i, tû lÖ t«m ®«ng gi¶m, c¸c s¶n
phÈm t¨ng nhanh nh c¸ ®«ng l¹nh c¸c lo¹i, mùc vµ b¹ch tuéc ®«ng l¹nh vµ
ph¬i kh«. §Õn nay t«m ®«ng vÉn cßn lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu sè mét víi
tæng trÞ gi¸ xuÊt khÈu t¨ng lªn rÊt nhanh tõ 59 triÖu USD n¨m 1985 lªn 775
triÑu USD n¨m 2001, nhng tû träng ®· gi¶m ®i 34% so víi c¸ch ®©y 15
n¨m. §iÒu ®¸ng chó ý lµ trøoc ®©y c¸c s¶n phÈm c¸ Ýt ®îc chó ý th× gÇn
®©y c¸c s¶n phÈm c¸ ®«ng l¹nh, c¸ tíi, c¸ phi-lª ®îc chó trong h¬n. HiÖn
nay gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸ ®«ng ®· chiÕm tû träng 20%. N¨m 2001 mùc kh«
®· trë thµnh mét mÆt hµngêi xuÊt khÈu lín thø 3 ®¹t 144 triÖu USD.
B¶ng 1: XuÊt khÈu thuû s¶n n¨m 2004 theo tõng mÆt hµng
năm 2003
Sản lượng
Giá trị
B¹ch tuéc ®«ng l¹nh 20583.48
35183937
C¸ ®«ng l¹nh
74093.14 221947692
C¸ kh«
12906.8
36844382
C¸ ngõ
14475.71
58592912
Mùc ®«ng l¹nh
21069.73
80707667
Mùc kh«
18109.76 153809866
Ruèc kh«
2743.67
3802902
C¸c mÆt hµng kh¸c 211505,45 1186596396
Các mặt hàng
năm 2004
Sản lượng
Giá trị
35688.49
71103642
165596.3
464727235
14755.54
47916251
20783.76
55054959
26726.62
96517102
9793.97
65420451
6927.17
5208457
280271.9 805948097
Tổng số
375490.7 1777485754 560543.8 1611896194
Nguồn : Trung t©m thị trường KHKT và kinh tế thuỷ sản-Bộ thuỷ sản
2
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
N¨m 1998 dÕn 1999, c¸c mÆt hµng thuû s¶n gi¸ trÞ gia t¨ng míi chiÕm
17-18% th× nay ®· h¬n 30% trong tæng sè s¶n phÈm xuÊt khÈu. NhiÒu
doanh nghiÖp tû träng nµy chiÕm 50%. §©y lµ kÕt qu¶ cña chñ tr¬ng ®æi
míi c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu vµ t¨ng cêng qu¶n lý chÊt
lîng s¶n phÈm theo ch¬ng tr×nh HACCP vµ ISO 9002 cña ngµnh. HiÖn
nay ®· cã trªn 60 doanh nghiÖp chÕ biến thuû s¶n xuÊt khÈu ®îc cÊp giÊy
chøng nhËn xuÊt khÈu trùc tiÕp sang EU. NhiÒu mÆt hµng ®· chinh phôc
®îc c¸c thÞ trêng quan träng nh Mü, NhËt B¶n.
1.2. Mét sè thÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n chñ yÕu
1.2.1 ThÞ trêng NhËt B¶n.
NhËt B¶n lµ quèc gia cã møc tiªu thô thuû s¶n b×nh qu©n ®Çu ngêi
cao nhÊt thÕ giíi (67kg/ngêi /n¨m). Ngêi NhËt B¶n coi träng nguån cung
cÊp protein tõ t«m c¸, ®Æc biÖt trong n¨m, ngêi NhËt cã tíi hµng tr¨m lÔ
héi vµ mçi lÔ héi hÇu nh cã mét hay vµi mãn ¨n chÕ biÕn tõ thuû s¶n.
Nhng trong lÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi cña m×nh, NhËt B¶n ®· sím lµ
mét quèc gia biÓn nªn cã tiÒm n¨ng lín vÒ ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thuû s¶n ,
kim ng¹ch xuÊt khÈu nh÷ng n¨m gÇn ®©y cña NhËt B¶n trªn díi 3,6 tû
USD, riªng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001, xuÊt khÈu ®¹t 128.377 tÊn, trÞ gi¸ 44,9 tû
yªn. NhËt B¶n chñ yÕu xuÊt khÈu mùc, c¸ håi Th¸i B×nh D¬ng sang Trung
Quèc víi khèi lîng rÊt lín, trªn 90% lîng c¸ chuån ®îc xuÊt sang Th¸i
Lan lµm nguyªn liÖu cho h¶i s¶n ®ãng hép.
MÆt hµng thuû s¶n mµ NhËt B¶n nhËp vÒ chñ yÕu lµ t«m, c¸ ngõ, c¸
mùc, l¬n, surimi, cua…N¨m 2000, NhËt B¶n nhËp 246.627 tÊn t«m ®«ng
l¹nh, gi¶m 3% so víi n¨m 1999. C¸c níc xuÊt khÈu t«m sang thi trêng
NhËt chñ yÕu lµ Ên §é, In®«nªxia vµ ViÖt Nam , c¸ ngõ vµng ®«ng l¹nh vµ
c¸ ngõ m¾t to tõ Hµn Quèc vµ §µi Loan, c¸ håi tõ Nauy vµ Chi Lª, l¬n t
Trung Quèc.
Riêng đối với Việt Nam thì sản lượng xuất khẩu vào thị trường Nhật
Bản tương đối cao, năm 2001 đạt 76895,53 tấn, trị giá gần 466 triệu USD,
3
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
năm 2002 đạt 96251,41 tấn, trị gía gần 540 triệu USD, năm 2003 đạt
97953,91 tấn, trị giá gần 600 triệu USD và đến năm 2004 thì đạt 121160,49
tấn, trị giá gần 770 triệu USD với các sản phẩm chủ yếu của nước ta xuất
sang Nhật là tôm, cá mực… Hầu hết các sản phẩm của ta đều đáp ứng được
yêu cầu của thị trường Nhật, được người tiêu dùng ưa chuộm. Tuy nhiên
sản phẩn của ta đang vấp phải khó khăn tương đối lớn, đó là phải cạnh
tranh với các sản phẩm của các nước Ấn Độ, Indonexia…là những nước rất
mạnh trong khu vực về xuất khẩu thuỷ sản. Mặt khác, các sản phẩm của
chúng ta vẫn chưa được cao về chất lượng, chủng loại chưa đa dạng, do đó
vấn đề cạnh tranh với các nước trên là rất khó khăn.Ngoài ra chúng ta còn
phải cạnh tranh với một s ố nước nữa như là Nauy, chilê, Trung Quốc…
1.2.2. ThÞ trêng Mü
Trong thËp kû võa qua, Mü lu«n ®øng thø ba, thø t trªn thÕ giíi vÒ
tæng s¶n lîng thuû s¶n víi møc kh¸ æn ®Þnh tõ 5,5-5,9 triÖu tÊn/n¨m. HÇu
hÕt c¸c mÆt hµng thuû s¶n cña Mü ®Òu cã chÊt lîng cao, phong phó vÒ
chñng lo¹i víi nhiÒu s¶n phÈm quý nh c¸ håi, c¸ tuyÕt, c¸ ngõ, t«m hïm,
sß, ®iÖp, c¸ nheo...Tuy nhiªn, s¶n lîng thuû s¶n nªu trªn vÉn cha ®¸p øng
nhu cÇu tiªu dïng trong níc. H¬n thÕ, thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng Mü l¹i
tËp trung vµo mét sè mÆt hµng nh: T«m ®«ng bãc ®Çu, c¸ ngõ ®ãng hép,
c¸ håi t¬i §¹i T©y D¬ng, c¸ phi lª t¬i, t«m hïm, thÞt ®iÖp...C¸c mÆt
hµng nªu trªn cña Mü l¹i cã rÊt Ýt hoÆc cã nhng kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu
ngµy cµng t¨ng cña ngêi tiªu dïng. §Æc ®iÓm nµy lµ mét trong nh÷ng
®éng lùc quan träng cho ngo¹i th¬ng hµng thuû s¶n cña Mü ph¸t triÓn toµn
diÖn c¶ vÒ xuÊt khÈu lÉn nhËp khÈu.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü ®¹t gi¸ trÞ b×nh
qu©n 10 tû USD/n¨m, lín thø 2 trªn thÕ giíi.
4
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
C¸c mÆt hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Mü rÊt ®a d¹ng, chñ yÕu lµ thuû
s¶n t¬i sèng vµ ®«ng l¹nh (kho¶ng 88% gi¸ trÞ nhËp khÈu), 73% lµ c¸c mÆt
hµng thuû s¶n ®ãng hép, cßn l¹i lµ c¸c mÆt hµng thuû s¶n kh¸c. T«m ®«ng
l¹nh lµ mÆt hµng nhËp khÈu quan träng nhÊt vµo Mü, chiÕm tíi 38% gi¸ trÞ
nhËp khÈu cña thuû s¶n níc nµy, chiÕm gÇn 30% gi¸ trÞ t«m ®«ng l¹nh
nhËp khÈu cña thÕ giíi. T«m ®«ng l¹nh nhËp khÈu vµo Mü chñ yÕu lµ t«m
bãc ®Çu (chiÕm 55% khèi lîng vµ 58% gi¸ trÞ) vµ t«m nguyªn liÖu th«
(chiÕm 38% khèi lîng vµ 34% gi¸ trÞ nhËp khÈu t«m ®«ng). Th¸i Lan tiÕp
tôc chiÕm lÜnh thÞ trêng t«m ®«ng l¹nh ë Mü nhng so víi n¨m 1995 th×
khèi lîng gi¶m 7%. Equado l¹i lµ nhµ xuÊt khÈu t«m ®«ng l¹nh thø 2 sang
Mü nhng vÒ khèi lîng so víi n¨m 1995 còng gi¶m 8,5%. Sau n÷a lµ ®Õn
Trung Quèc vµ mét sè níc kh¸c cã kim ng¹ch xuÊt khÈu t«m ®«ng l¹nh
kh¸ lín sang thÞ trêng Mü. Ngoµi t«m ®«ng l¹nh, mÆt hµng thuû s¶n nhËp
khÈu lín thø hai lµ c¸ philª t¬i vµ íp ®«ng. MÆc dï Mü cã kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt c¸ philª nhng do ngêi Mü rÊt a chuéng c¸ philª cña T©y ¢u vµ
Canada, v× vËy Mü ph¶i xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh vµ nhËp khÈu s¶n
phÈm cña c¸c níc kh¸c (Canada, Chi Lª, Na uy, T©y Ban Nha...). Sau t«m
®«ng l¹nh vµ c¸ philª, c¸c mÆt hµng kh¸c nh : c¸ ngõ nguyªn con, c¸ håi
nguyªn con vµ íp l¹nh, c¸ ngõ ®èng hép...®îc nhËp khÈu vµo Mü víi gi¸
trÞ hµng n¨m t¬ng ®èi lín nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña c d©n
níc nµy vµ ®Ó t¸i chÕ råi xuÊt sang níc kh¸c.
5
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
Đối với Việt Nam thì thị trường Mỹ là một thị trương rất lớn, rất cần
phải quan tâm. Tuy nhiêu sản lượng thuỷ sản của nước ta xuất sang Mỹ
không đều, năm 2001 đạt sản lượng là 70930,78 tấn, trị giá gần 500 triệu
USD, năm 2002 đạt là 98664.54 tấn, trị giá gần 650 triệu USD, năm 2003
đạt được 122162.89 tấn, trị giá gần 780 triệu USD nhưng đến năm 2004 thì
sản lượng chỉ đạt là 91380,69 tấn, giá trị là gần 600 triệu USD. Các sản
phẩm của nước ta xuất khẩu sang thị trường Mỹ chủ yếu là các loại cá,
tôm…Tuy nhiên khó khăn của thuỷ sản nước ta trên thị trường Mỹ là có rất
nhiều các đối thủ cạnh tranh, hầu hết các nước đó đều là các quốc gia có
thế mạnh về thuỷ sản với chất lượng sản phẩm cao, phong phú về chủng
loại như Thái Lan, Trung Quốc, Equado, Canada…
1.2.3. ThÞ trêng Trung Quèc.
N¨m 2000, s¶n lîng thuû s¶n c¸c lo¹i cña Trung Quèc ®¹t 42.785
ngµn tÊn trong ®ã s¶n lîng thuû s¶n khai th¸c tù nhiªn lµ 17.400 ngµn tÊn
vµ s¶n lîng thuû s¶n nu«i trång ®¹t 25.385 ngµn tÊn. Dù kiÕn ®Õn n¨m
2001, s¶n lîng thuû s¶n cña Trung Quèc sÏ t¨ng lªn ®Õn trªn 50 ngµn tÊn
nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô trong níc ngµy cµng t¨ng vµ nhu cÇu cho
xuÊt khÈu víi khèi lîng lín.
VÒ tiªu thô, do møc sèng cña nh©n d©n Trung Quèc tiÕp tôc t¨ng lªn
vµ nhu cÇu vÒ thuû s¶n t¬i sèng còng t¨ng theo, díi ®©y lµ sè liÖu thèng
kª cña Trung Quèc cho ta thÊy.
B¶ng 2: C¬ cÊu tiªu dïng vµ xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n Trung Quèc.
N¨m
§¬n vÞ
1999
2000
kg/ngêi
5,82
6,74
- Thµnh thÞ:
,,
10,3
11,7
- N«ng th«n:
,,
3,28
3,92
NhËp khÈu.
TÊn
626.000
1.251.000
XuÊt khÈu.
,,
1.296.000
1.485.000
ChØ tiªu
Møc tiªu thô b×nh qu©n.
Nguån: Trung t©m thị trường KHKT và kinh tế thuỷ sản-Bộ thuỷ sản
6
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
Tính ®Õn hÕt th¸ng 4/2001, khèi lîng thuû s¶n mËu dÞch cña Trung
Quèc dù tÝnh t¨ng 13% so víi cïng kú n¨m 2000.
HÇu hÕt c¸ ®«ng l¹nh nhËp khÈu vµo Trung Quèc ®îc läc x¬ng vµ t¸i
xuÊt. Mùc lµ loµi nhuyÔn thÓ th©n mÒm ®îc giao dÞch víi khèi lîng lín,
phÇn lín mùc nhËp khÈu vµo Trung Quèc ®îc chÕ biÕn vµ t¸i xuÊt sang
NhËt, Mü vµ Hµn Quèc. Ngoµi ra, Trung Quèc còng xuÊt khÈu mét khèi
lîng lín mùc sèng, t«m ®«ng l¹nh, l¬n sèng vµ ®«ng l¹nh.
TÝnh ®Õn th¸ng 11/2000, thuû s¶n ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang thÞ
trêng nµy 252,1 triÖuUSD t¨ng 2,3 lÇn so víi n¨m1999. Trung Quèc vµ
Hång K«ng ®· trë thµnh thÞ trêng xuÊt khÈu lín thø 3 cña ngµnh thuû s¶n
ViÖt Nam, chiÕm tû träng 19,3% tæng gÝa trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n
c¶ níc, cã tèc ®é t¨ng trëng nhanh, s¸t nót víi thÞ trêng Mü, ®· kh¼ng
®Þnh vÞ trÝ quan träng cña m×nh. XuÊt khÈu c¸ sang thÞ trêng nµy ®· ®¹t
36,6 triÖu USD, ngang ngöa víi thÞ trêng NhËt b¶n vèn lµ thÞ trêng truyÒn
thèng lín nhÊt cña ta. Riªng mùc vµ b¹ch tuéc ®¹t 12 triÖu USD, vît c¶ 13
níc EU céng l¹i. §Æc biÖt h¬n lµ hµng kh« c¸c lo¹i xuÊt khÈu sang thÞ
trêng nµy ®· ®¹t 150,797 triÖu USD chiÕm tû träng 60% kim ng¹ch xuÊt
khÈu thuû s¶n ViÖt Nam n¨m 2000 vît xa gÝa trÞ xuÊt khÈu cña mét sè
ngµnh kinh tÕ m¹nh vµ cã nhiÒu lîi thÕ cña ViÖt Nam nh cao su, h¹t tiªu...
ThÞ trêng Trung Quèc trong 7 th¸ng ®Çu n¨m 2001 ®· t¨ng 2,76 lÇn
®¹t 106 triÖu USD trong ®ã hµng kh« ®¹t 74,3 triÖu USD t¨ng 2,97 lÇn vµ
mÆt hµng c¸ ®¹t 33,4 triÖu USD t¨ng 11 lÇn so víi cïng kú n¨m 2000 mÆc
dïgi¸ t«m xuÊt khÈu cã gi¶m 20-30% so víi cïng kú n¨m 2000 vµ vÉn cha
cã dÊu hiÖu nhÝch lªn.
ThÞ trêng Hång K«ng chiÕm kho¶ng 10% vÒ gÝa trÞ hµng xuÊt khÈu
thuû s¶n, tiªu thô thuû s¶n Hång K«ng rÊt lín vµ ph¶i nhËp khÈu. HiÖn nay
Hång K«ng ®· thuéc vÒ Trung Quèc ®ang chuyÓn dÇn tõ quèc gia xuÊt khÈu
lín thuû s¶n thµnh thÞ trêng tiªu thô vµ nhËp khÈu lín c¸c hµng thuû s¶n
nªn nã sÏ trë thµnh mét thÞ trêng tiªu thô thuû s¶n lín h¬n tríc vµ sÏ
kh«ng thua kÐm g× so víi thÞ trêng NhËt b¶n.
7
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
1.2.4. ThÞ trêng EU.
Liªn minh Ch©u ¢u hiÖn nay bao gåm 25 quèc gia víi khoảng 500
triÖu ngêi tiªu dïng. Tõ n¨m 1968, EU ®· lµ mét thÞ trêng thèng nhÊt vÒ
h¶i quan, cã ®Þnh møc thuÕ h¶i quan chung cho tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn.
Ngµy 7/2/1992 hiÖp íc Masstricht ®îc ký kÕt t¹i Hµ Lan më ®Çu cho sù
thèng nhÊt vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ tiÒn tÖ gi÷a c¸c níc thµnh viªn EU. ThÞ
trêng EU thèng nhÊt cho phÐp tù do lu th«ng søc lao ®éng, hµng ho¸ dÞch
vô vµ vèn gi÷a c¸c níc thµnh viªn.
Riªng ®èi víi mÆt hµng thuû s¶n, EU lµ mét trong ba thÞ trêng tiªu thô
thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi bªn c¹nh NhËt B¶n vµ Mü. Hµng n¨m Liªn minh
Ch©u ¢u chiÕm tõ 25-30% nhËp khÈu thuû s¶n cña toµn thÕ giíi. Møc tiªu
thô thuû s¶n b×nh qu©n ®Çu ngêi ë EU lµ 17kg/n¨m vµ t¨ng dÇn hµng n¨m
kho¶ng 3%. Gi¸ c¶ mÆt hµng thuû s¶n ë thÞ trêng EU còng cao h¬n c¸c thÞ
trêng Ch©u ¸ trung b×nh kho¶ng tõ 1,1 ®Õn 1,4 lÇn vµ cã tÝnh æn ®Þnh. ThÞ
trêng thuû s¶n EU cã tÝnh æn ®Þnh cao, víi nhiÒu nhãm c d©n cã nhiÒu yªu
cÇu kh¸c nhau trong thãi quen tiªu thô c¸c s¶n phÈm thuû s¶n.
Trong khi nhu cÇu vÒ hµng thuû s¶n ®ang ngµy cµng t¨ng, Uû ban nghÒ
c¸ cña EU míi ®©y ®· ra tuyªn bè c¾t gi¶m 1/3 s¶n lîng khai th¸c h¶i s¶n
tõ n¨m 1997-2010, nh»m ®Ó b¶o vÖ nguån lîi h¶i s¶n. ChÝnh ®iÒu nµy lµm
cho nhu cÇu nhËp khÈu thuû s¶n cña EU ®ang ngµy cµng t¨ng cao. Tuy nhiªn
thÞ trêng EU thËt sù lµ mét thÞ trường khã tÝnh, cã tÝnh chän läc cao víi
nh÷ng yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ tiªu chuÈn chÊt lîng vµ vÖ sinh an toµn thùc
phÈm.
Trong những năm vừa qua thì Việt Nam cũng đã từng bước đổi mới
công nghệ, dây chuyền sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, từng bước
xâm nhập vào thị trường EU. Năm 2001 xuất khẩu thuỷ sản của nước ta
sang thị trường này đạt 26659.04 tấn, trị giá 90745293 USD, năm 2002 sản
lượng là 28612.78 tấn, trị giá là 73719852 USD và đến năm 2004 thì sản
lượng đạt 73459,12 tấn, trị giá gần 230 triệu USD. Hiện nay, các sản phẩm
8
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
xuất sang thị trường này của nước ta là t ôm đông lạnh, mực đông lạnh,
nghêu, ghẹ, sò, ốc, cua, tôm hùm...và một vài năm tới sẽ xuất khấu thêm
một số mặt hàng nữa. Taị thị trường này sản phẩm của ta cũng gặp phải
nhiều đối thủ cạnh tranh rất mạnh như Thái Lan, canada, Ấn Độ…và các
sản phẩm tái xuất của Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc…
1.2.5. C¸c thÞ trêng kh¸c.
Ngoài ra nước ta còn có một số thị trường khác như thị trường Nga,
một số nước Đông Âu và một số nước ở châu Mỹ. Các thị trường nay cũng
gia tăng rất nhanh cả về số lượng và giá trị,năm 2001 xuất được 84927,92
tấn, đạt giá trị là 256301785 USD, năm 2002 là 100385,2 tấn, trị giá
258860933 USD, năm 2003 là 132259,39 tấn, trị giá 431417822 USD và
đến năm 2004 cũng đạt được 121434,36 tấn, đạt giá trị là 380228081 USD.
Các sản phẩm xuất sang các thị trường này có rất nhiều chủng loại, đa dạng
như cá đông lạnh, cá khô, cá khô, ruốc khô,tôm đông lạnh, tôm khô…
ThÞ trêng c¸c níc Ch©u ¸ kh¸c còng chiÕm tû träng lín, n¨m 1999
chiÕm 23%. §¸ng kÓ lµ Singapore, hiÖn nay lµ thÞ trêng lín thø 4 vÒ xuÊt
khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam, chiÕm tû träng 8% gÝa trÞ xuÊt khÈu. §Õn
th¸ng 11/2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Singapore,
§µi Loan lµ 22,7 triÖu USD; TriÒu Tiªn lµ 21 triÖu USD, Malaysia lµ 10,5
triÖu USD; Canada lµ 19,6 triÖu USD; Oxtraylia lµ17,1 triÖu USD.
§ã lµ nh÷ng thÞ trêng còng cã nhiÒu tiÒm n¨ng mµ ViÖt Nam cÇn
ph¶i cè g¾ng x©m nhËp vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu thuû
s¶n.
1.3.C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi xuÊt khÈu thñy s¶n .
1.3.1. YÕu tè kinh tÕ .
Kinh tế là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến việc xuất
khẩu hàng hoá của mỗi quốc gia, trong đó có thuỷ sản. Khi một thị trường
nào đó bị rơi vào tình trạng bị khủng hoảng thì việc xuất khẩu sang thị
trường đó là rất khó khăn vì khi đó ng ười dân sẽ không muốn tiêu thụ
9
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
những hàng hoá có giá trị cao, thậm chí là trung bình, do đó giá trị xuất
khẩu thu về sẽ không được cao,thậm chí có khi còn bị lỗ. Kinh tÕ cña ®Êt
níc còng ¶nh hëng ®Õn thu nhËp cña ngêi d©n, khi thu nhËp ngêi d©n
gi¶m xuèng th× nhu cÇu cña ngêi d©n vÒ c¸c s¶n phÈn thuû s¶n nhËp khÈu
còng sÏ gi¶m xuèng, do ®ã viÖc xuÊt khÈu sang c¸c thÞ trêng ®ã sÏ gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n, cã khi lµ kh«ng xuÊt khÈu ®îc. §èi víi c¸c doanh nghiÖp
khi xuÊt khÈu còng cÇn ph¶i chó ý ®Õn yÕu tè nµy v× nã sÏ ¶nh hëng ®Õn
doanh thu cña chÝnh doanh nghiÖp ®ã.
1.3.2. YÕu tè ®Þa lý,khÝ hËu.
ThÞ trêng còng chÞu t¸c ®éng cña yÕu tè ®Þa lý vµ khÝ hËu tù nhiªn.
ChÝnh yÕu tè nµy mµ thÞ trêng cña mét quèc gia, khu vùc kh¸c nhau cã
nh÷ng yªu cÇu kh¸c nhau, ®ßi hái s¶n phÈm ®a vµo ph¶i thÝch hîp. Ch¼ng
h¹n nh s¶n phÈm nµo ®ã sö dông tèt ë c¸c níc cã khÝ hËu «n ®íi cã thÓ ë
khÝ hËu nhiÖt ®íi l¹i bÞ háng, hoÆc ®ßi hái ph¶i ®Ó ë nhiÖt ®é l¹nh hoÆc b«i
dÇu mì b¶o qu¶n. Nh÷ng s¶n phÈm dÔ háng do sù t¸c ®éng cña khÝ hËu
nãng Èm th× l¹i yªu , b¶o qu¶n cao h¬n khi x©m nhËp vµo thÞ trêng cã
nhiÖt ®é cao, ®é Èm lín.
1.3.3. YÕu tè chÝnh trÞ – ph¸p luËt.
Ngoµi c¸c yÕu tè ®· nªu trªn, thÞ trêng quèc tÕ cßn chÞu sù t¸c ®éng
bëi chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt. ThÓ hiÖn ë nh÷ng u ®·i vµ c¶n trë cña ChÝnh
phñ ®èi víi c¸c nhµ cung øng khi x©m nhËp vµo thÞ trêng quèc gia nµy.
§iÒu nµy sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn dÔ x©m nhËp vµo thÞ
trêng h¬n, ®ång thêi cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng cña m×nh. Cã thÓ ®ã
lµ nh÷ng qui chÕ hµng rµo thuÕ quan, vÒ b¶o hé, h¹n ng¹ch.. . NÕu mèi quan
hÖ chÝnh trÞ gi÷a níc nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu lµ bÊt æn th× x©m nhËp vµ më
réng thÞ trêng sÏ lµ rÊt khã kh¨n cho nhµ xuÊt khÈu.
1.3.4. YÕu tè v¨n hãa.
Khi xÐt c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng
quèc tÕ th× kh«ng thÓ bá qua yÕu tè v¨n ho¸. ChÝnh yÕu tè v¨n ho¸ ®ã ®·
lµm cho kh¸ch hµng ë mçi quèc gia ph¶n øng kh¸c nhau víi cïng mét loaÞ
10
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
s¶n phÈm. T¸c ®éng cña yÕu tè v¨n ho¸ ®Õn thÞ trêng thùc sù lµ mét vÊn ®Ò
réng, phøc t¹p, tuú c¸ch quan niÖm v¨n ho¸ theo nghÜa réng hay nghÜa hÑp
nhng cã mét ®iÒu, yÕu tè v¨n ho¸ ®îc h×nh thµnh trªn ®iÒu kiÖn tù nhiªn,
lÞch sö d©n t«c, t«n gi¸o.. . Do ®ã, thÞ trêng cña cïng c¸c lo¹i s¶n phÈm
vµo c¸c quèc gia cã nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau th× sÏ kh¸c nhau. Mét vÝ dô ®¬n
gi¶n vÒ ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè v¨n ho¸ tíi thÞ trêng quèc tÕ lµ viÖc giíi
thiÖu vµ b¸n v¸y ng¾n ë c¸c quèc gia theo ®¹o håi lµ ®iÒu kh«ng tëng.
Mét sè yÕu tè kh¸c nh: Tr×nh ®é c«ng nghÖ, hÖ thèng ph©n phèi..
còng cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu cña mét níc.
2 . §¸nh gi¸ thùc tr¹ng .
2.1 . Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc.
N¨m 1985, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t 75 triÖu USD, n¨m 1990
lµ 178 triÖu USD vµ t¨ng nhanh víi 1475 triÖu USD n¨m 2000. N¨m 2001
lµ 1760 triÖu USD. Sau thËp kû 90 võa qua, gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®· t¨ng lªn
888% lµ møc t¨ng nhanh nhÊt trong sè c¸c s¶n phÈm l¬ng thùc vµ thùc
phÈm xuÊt khÈu.
Trong 5 n¨m gÇn ®©y møc t¨ng nµy b×nh qu©n hµng n¨m lµ
24,2%/n¨m. §©y lµ møc t¨ng cao kh«ng chØ ë níc ta mµ cßn trªn thÕ giíi
(gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n thÕ giíi cïng thêi kú chØ t¨ng b×nh qu©n
1%/n¨m). Nhê xuÊt khÈu thuû s¶n hµng n¨m t¨ng nhanh vµo ®Çu thËp kû 90
cña thÕ kû 20, ViÖt nam cßn ®øng hµng thø 25, 26 tíi cuèi thÕ kû 20 ®·
v¬n lªn thø 13, 14 trªn thÕ giíi vµ ®· gia nhËp danh s¸ch nh÷ng níc xuÊt
khÈu thuû s¶n chÝnh cña thÕ giíi.
Vµo nh÷ng n¨m 2000 th× c¸c thÞ trêng cña xuÊt khÈu cã nh÷ng biÕn
®éng m¹nh, ®Æc biÖt lµ sau vô kiÖn t«m vµ c¸ basa nhËp khÈu vµo thÞ trêng
Mü.Tuy nhiªn xuÊt khÈu thuû s¶n vÉn cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn ®¸ng ghi
nhËn, c¸c thÞ trêng vÉn ®îc duy tr×, më réng víi tæng céng h¬n 80 quèc
gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi, c¸c thÞ trêng tõng bíc ®îc khai th¸c
c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u.
11
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
B¶ng 3:XuÊt khÈu thuû s¶n chÝnh ng¹ch n¨m 2004 trªn c¸c thÞ trêng.
C¸c thÞ trêng
sản lượng
(tấn)
N¨m 2003
Giá trị
(USD)
Châu Á (không
90503.71 290925817
kể Nhật)
Châu Âu
38186.88 116739138
Mỹ
122162.89 777656159
Nhật Bản
97953.91 582837870
Các thị trường
132259.39 431417822
khác
481066.78 2199576806
Tổng số
N¨m 2004
giá trị
(USD)
% về
giá trị
sản lượng
(tấn)
%về
giá trị
13.23
123891.1
413861348
17.24
5.31
35.35
26.50
73459.12
91380.69
121160.49
231527515
602969450
772194720
9.64
25.12
32.16
19.61
121434.36
380228081
15.84
100.00
531325.76 2400781114
100.00
Nguån : Trung t©m thÞ trêng KHKT vµ kinh tÕ thuû s¶n-Bé thuû s¶n
Trong khèi ASEAN, ViÖt nam ®· ngang ngöa víi Indonesia, chØ ®øng
sau Th¸i Lan vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n. §©y ®îc coi lµ thµnh tÝch xuÊt s¾c cña
ViÖt nam trong thêi kú ®æi míi vµ ®· ®îc quèc tÕ vµ b¹n bÌ ®¸nh gi¸ cao.
§Ó ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu nµy, c¸c doanh nghiÖp thñy s¶n vµ nhµ níc
®· cã nh÷ng viÖc lµm cô thÓ, hîp lý ®Ó ®a ngµnh thñy s¶n ph¸t triÓn theo
®óng ®Þnh híng ph¸t triÓn cña nhµ níc :
- N©ng cao chÊt lîng qu¶n lý, hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý ë c¸c ®Þa
ph¬ng, ph©n cÊp m¹nh tíi c¸c c¬ së s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã tÝch cùc h¹n
chÕ vµ kh¾c phôc tÝnh tù ph¸t t¨ng cêng hiÖu qu¶ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng,
®Ò xuÊt nh÷ng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t,
xóc tiÕn tiÕp tôc më réng thÞ trêng tiªu thô.
- Ho¹t ®éng qu¶n lý chÊt lîng vµ an toµn vÖ sinh cã sù khëi s¾c ®¸ng
mõng vµ cã nh÷ng chuyÓn biÕn mang l¹i hiÖu qu¶ thùc sù. ChÕ biÕn thuû
s¶n lµ khu vùc ®i tiªn phong trong ¸p dông ph¬ng thøc qu¶n lý chÊt lîng
theo hÖ thèng, c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc ®Çu t ®æi míi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
®¶m b¶o an toµn vÖ sinh, ¸p dông qu¶n lý theo HACCP ®a ra nh÷ng s¶n
phÈm chÊt lîng, ®¸p øng ®ßi hái cña ngêi tiªu dïng, ®øng v÷ng ngay c¶
lóc thÞ trêng truyÒn thèng trong khu vùc chao ®¶o v× khñng ho¶ng tµi
chÝnh, thÞ trêng míi l¹i x©m nhËp v« cïng khã kh¨n ®èi víi thùc phÈm
thuû s¶n nhËp tõ níc ngoµi. C¸c ho¹t ®éng kiÓm tra ®¸nh gi¸ c«ng nhËn
c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®¶m b¶o ®ñ ®iÒu kiÖn an toµn vÖ sinhvµ
12
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
híng dÉn c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ¸p dông ch¬ng tr×nh qu¶n lý theo
HACCP cña c¬ quan thÈm quyÒn còng ®îc triÓn khai m¹nh. Trung t©m
kiÓm tra chÊt lîng vµ vÖ sinh thuû s¶n (NAFIQACEN) do bé thuû s¶n
thµnh lËp víi mét hÖ thèng gåm 6 chi nh¸nh trong c¶ níc ®îc trang bÞ
phßng thÝ nghiÖm ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®· cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nghiÖp
vô chuyªn m«n vµ trë thµnh c«ng cô ®¾c lùc cña ngµnh trong qu¶n lý Nhµ
níc vÒ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh thuû s¶n, t¹o thªm mét lùc ®Èy
cho xuÊt khÈu thuû s¶n ngµy cµng ®¹t cao h¬n, thÞ trêng më réng, tû träng
s¶n phÈm gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc n©ng lªn, nhiÒu mÆt hµng ®· ®¸p øng ®îc
yªu cÇu ¨n ngay vµ nÊu ngay vµ ®· th©m nhËp ®îc c¸c siªu thÞ khã tÝnh
nhÊt.
- Nhµ níc tÝch cùc ®æi míi c¬ cÊu qu¶n lý, cho phÐp doanh nghiÖp
xuÊt khÈu tù do ®i c¸c níc, tù c©n ®èi ngµnh.
- NghÒ nu«i trång thuû s¶n tiÕp tôc ph¸t triÓn m¹nh theo híng t¨ng
s¶n, øng dông tiÕn bé sinh häc trong chän vµ lai t¹o gièng ®i ®«i víi c«ng
nghiÖp ho¸ s¶n xuÊt thøc ¨n.
- KhuyÕn khÝch nu«i trång thuû s¶n ven bê theo m« h×nh trang tr¹i ,
nh÷ng vïng ven biÓn ®îc ChÝnh phñ cho phÐp chuyÓn ®Êt trång sang nu«i
t«m c¸ cã hiÖu qu¶ h¬n, qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng
l¹i lao ®éng n«ng th«n tõ n«ng nghiÖp thuû s¶n diÔn ra rÊt nhanh, ®¹t hiÖu
qu¶ cao, ®· vµ ®ang gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp vµ c¶i
thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n râ rÖt.
- HiÖn nay, c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam ®ang lín m¹nh
víi 200 nhµ m¸y ®«ng l¹nh, vïng nguyªn liÖu lín ®ang ®îc h×nh thµnh vµ
theo chiÒu s©u.
- TÝch cùc tËp trung vèn, ng©n s¸ch u ®·i ®Ó ®ãng míi söa ch÷a tµu
®¸nh c¸ vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn ®ång
thêi t¨ng cêng c¸c trang thiÕt bÞ viÔn th«ng dïng cho nghÒ c¸. HiÖn nay,
toµn ngµnh ®· cã 71500 tÇu thuyÒn c¸c lo¹i.
13
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
- TÝnh ®a d¹ng cña c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn ngµy cµng râ nÐt trong s¶n
xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu.
- Hµng n¨m, t¹o thªm hµng tr¨m viÖc lµm míi víi ®ñ c¸c tr×nh ®é tham
gia c¸c ho¹t ®éng ®¸nh b¾t, nu«i trång, chÕ biÕn vµ c¸c dÞch vô phôc vô s¶n
xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu thuû s¶n.
2.2 . Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n.
2.2.1. Nh÷ng h¹n chÕ.
MÆc dï ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan ®ã nhng ngµnh thuû s¶n
vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh :
VÒ kh©u s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn th× c¸c s¶n phÈm cña thuû s¶n tuy xuÊt
khÈu ®îc nhiÒu nhng chÊt lîng kh«ng ®îc cao, chÝnh v× thÕ mµ gi¸ trÞ
cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam kh«ng ®îc cao. Gi¸ b¸n c¸c s¶n phÈm thuû
s¶n cña ViÖt Nam so víi c¸c níc trong khu vùc hay trªn thÕ giíi ®Òu thÊp
h¬n nhiÒu, vi thÕ tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu thu vÒ kh«ng ®îc cao, kh«ng ®óng
víi gi¸ trÞ thùc cña c¸c s¶n phÈm ®ã. C¸c nhµ m¸y xÝ nghiÖp s¶n xuÊt c¸c
mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu ®Òu ®· cò, kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ
chÊt lîng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµo c¸c níc nh NhËt B¶n, Mü, Ch©u
¢u…
VÒ kh©u ®¸nh b¾t vµ nu«i trång th× ngµnh thuû s¶n vÉn cha khai th¸c
®îc hÕt tiÒm n¨ng cña ®Êt níc. DiÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n hiÖn nay
vÉn chiÕm tØ lÖ t¬ng ®èi thÊp, cßn nhiÒu diÖn tÝch ®Êt bá phÝ rÊt nhiÒu,
cha ®îc khai th¸c hÕt, hiÖu qu¶ cña viÖc nu«i trång cha ®îc cao.
C¸c ph¬ng tiÖn ®¸nh b¾t cña níc ta rÊt nghÌo nµn, l¹c hËu, cã Ýt ph¬ng
tiÖn cã kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t xa bê, c¸c ph¬ng tiÖn ®¸nh b¾t víi khèi lîng
thÊp,do ®ã hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao.
VÒ viÖc t×m kiÕm thÞ trêng cho c¸c s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp cha
chó träng ®Õn kh©u marketing cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh, do ®ã dÉn ®Õn
viÖc mét sè s¶n phÈm kh«ng phï hîp ë mét sè thÞ trêng hay chÊt lîng
kh«ng ®¸p øng ®îc ®óng víi yªu cÇu thÞ trêng ®ßi hái
14
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
2.2.2. Nh÷ng nguyªn nh©n.
Sau nh÷ng bíc ph¸t triÓn nh¶y vät vµo cuèi nh÷ng n¨m 1980 vµ ®Çu
nh÷ng n¨m 1990 ho¹t ®éng ®¸nh b¾t thuû s¶n ®· cã dÊu ch÷ng l¹i do hiÖu
qu¶ gi¶m sót, n¨ng suÊt khai th¸c tµu thuyÒn lµ 0,92 tÊn h¶i s¶n/m· lùc ,®Õn
1995 gi¶m xuèng cßn 0,62 tÊn/m· lùc do c¸c nguyªn nh©n tù nhiªn ( khai
th¸c h¶i s¶n ven bê ®· vît møc cho phÐp 10% ) vµ c¸c nguyªn nh©n chñ
quan (m¸y mãc vµ trang thiÕt bÞ l¹c hËu ,thiÕu ph¬ng tiÖn vµ kinh nghiÖm
®¸nh b¾t h¶i s¶n ®¹i d¬ng, tr×nh ®é lùc lîng lao ®éng cßn thÊp ...)
- HiÖn nay, gÇn 80% sè nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n ®· ho¹t ®éng trªn
10 n¨m, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu chÊt lîng chÕ biÕn s¶n phÈm xuÊt
khÈu.
- HÇu hÕt hµng ho¸ thuû s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam hiÖn nay díi d¹ng
th« (íp l¹nh, íp ®«ng.. .) víi gi¸ trÞ thÊp.
-Trong thêi gian tíi, ngµnh thuû s¶n sÏ ph¶i dùa nhiÒu vµo khu vùc
nu«i trång mµ chñ yÕu lµ nu«i t«m xuÊt khÈu, trong khi ®ã diÖn tÝch nu«i
thuû s¶n níc mÆn vµ níc lî hiÖn chØ chiÕm 35% tæng sè 800 ngµn ha eo,
vÞnh, ®Çm ph¸ tù nhiªn ë níc ta.
- Khu vùc nu«i trång thuû s¶n ViÖt Nam ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ
c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, luËt ph¸p cña ChÝnh phñ vèn, c«ng nghÖ nu«i trång,
gièng, chÕ biÕn.. . Thuû s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam tù nu«i trång chØ chiÕm
63% trong ®ã h¬n 90% lµ nu«i th©m canh vµ b¸n th©m canh cã chÊt lîng
kh«ng æn ®Þnh vµ n¨ng suÊt rÊt thÊp, chØ b¨ng 15% so víi Th¸i Lan. Vµo
®Çu n¨m 2001, riªng t«m gièng thiÕu kho¶ng 3-4 tû con.
- Cßn thiÕu nhiÒu ph¬ng tiÖn ®¸nh b¾t c¸ xa bê hoÆc c¸c ph¬ng tiÖn
nµy qu¸ nghÌo nµn, l¹c hËu ®· lµm h¹n chÕ khai th¸c luång c¸ lín cã gi¸ trÞ
cao.
- C¸c thiÕt bÞ b¶o qu¶n cÇn thiÕt cho thuû s¶n tríc khi ®a vµo bê
kh«ng cã ®ñ lµm gi¶m chÊt lîng hµng thuû s¶n do kh©u b¶o qu¶n trªn
biÓn.
15
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
- T×nh tr¹ng ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n hiÖn nay thiÕu ®Þnh híng
thÞ trêng, c¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn thÞ trêng, thiÕu quy ho¹ch vµ ngêi
s¶n xuÊt véi v· víi lîi Ých tríc m¾t ®· g©y lªn bÖnh dÞch t«m lµm thiÖt h¹i
lín vÒ kinh tÕ, m«i sinh, m«i trêng bÞ ¶nh hëng nÆng nÒ kÐo dµi.
- ThiÕu lao ®éng cã tr×nh ®é, c¸c chuyªn gia cao cÊp vµ c¸c nhµ khoa
häc. C¬ cÊu vµ chÊt lîng lao ®éng thuû s¶n tuy cã sù ®æi míi nhng còng
cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh.
- ViÖc øng dông c«ng nghÖ sinh häc vµo chän vµ lai t¹o gièng nu«i
trång cßn h¹n chÕ, vÊn ®Ò ®Çu t, gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ trong sö dông
®Êt ®ai ven biÓn gi÷a nu«i trång thuû s¶n- rõng- muèi-lóa cßn nhiÒu ®iÒu
ph¶i xem xÐt ®Õn.
- Ch¬ng tr×nh khai th¸c h¶i s¶n xa bê ®îc Nhµ níc hç trî ®Çu t
kh¸ cao nhng hiÖu qu¶ s¶n suÊt cßn thÊp.
- Gi¸ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam hiÖn chØ b»ng mét nöa gi¸ xuÊt
khÈu thuû s¶n cïng chñng lo¹i vµ chÊt lîng cña Th¸i Lan.
- Sù thiÕu ®oµn kÕt trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh gi÷a c¸c doanh
nghiÖp, lµm ¨n theo kiÓu chôp giËt tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn uy tÝn cña ngµnh
thuû s¶n ViÖt Nam.
16
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
PhÇn II
Xu híng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng
xuÊt khÈu thuû s¶n
1. Xu híng ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n trong
thêi gian tíi
Trong thêi gian tíi thÞ trêng quan träng tiªu thô thuû s¶n ViÖt Nam
vÉn lµ c¸c thÞ trêng níc ngoµi. C¸c nhµ doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n lý chØ
chó träng vµo c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu lµ chñ yÕu. Hµng thuû s¶n xuÊt khÈu
ViÖt Nam ngµy cµng ®îc a chuéng ë c¸c thÞ trêng nh : NhËt B¶n , §µi
Loan , H«ng K«ng , «xtr©ylia, Hµn Quèc Trung Quèc ,Mü , EU...Tõ n¨m
1997 -2000 trong c¬ cÊu thÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n NhËt gi¶m tõ 50%
xuèng cßn 33% trong khi Mü t¨ng tõ 5% lªn 21,5% , Trung Quèc , Hång
K«ng t¨ng tõ 2% lªn 19,3% EU giao ®éng tõ 10-7%, c¸c níc ch©u ¸ tõ 1920%. N¨m 2000 vÒ c¬ cÊu thÞ trêng ®· cã sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ theo
híng ch¾c h¬n víi sù gia t¨ng vaß thÞ trêng Mü, Trung Quèc
Theo xu híng hiÖn nay th× thÞ trêng NhËt vÉn lµ thÞ trêng chiÕn
lîc vµ lµ thÞ trêng xuÊt khÈu chñ yÕu cña thuû s¶n ViÖt Nam. S¶n phÈm
nhËp vµo thÞ trêng NhËt ®¸p øng tiªu chuÈn cao vÒ chÊt lîng , chÊt lîng
®ång ®Òu vµ h×nh d¸ng ®Ñp lµ hai tiªu chuÈn chÝnh ®èi víi thÞ trêng nµy.
Môc tiªu xuÊt khÈu thuû s¶n ®èi víi thÞ trêng nµy lµ ®¹t ®îc tû träng xuÊt
khÈu kho¶ng 30% so víi tæng s¶n lîng xuÊt khÈu cña níc ta. §ång thêi
ngoµi viÖc t¨ng khèi lîng c¸c mÆt hµng ®· xuÊt sang NhËt nh t«m,
mùc…ta cßn tiÕp tôc xuÊt sang ®ã mét sè mÆt hµng phi thuû s¶n nh ngäc
trai, c¸ c¶nh…
§èi víi thÞ trêng Mü t«m nhËp khÈu t¨ng nhanh, nhÊt lµ mÆt hµng
t«m nân rót g©n, c¸ hång phi lª , c¸ r« phi ®á vµ ®en .. Theo dù b¸o, doanh
sè xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ trêng nµy sÏ tiÕp tôc t¨ng nhanh nhê quy
chÕ tèi hiÖu quèc, c¸c nhµ ®Çu t vµ c¸c c«ng ty níc ngoµi tõ Mü vµ c¸c
17
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
níc kh¸c sÏ cïng víi c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam tæ chøc c¸c mÆt hµng ®Ó xuÊt
khÈu sang thÞ trêng Mü .HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®îc ký kÕt sÏ t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi ®Ó chän lùa kh¸ch hµng thÝch hîp cho tõng doanh nghiÖp, sÏ
cã nhiÒu doanh nghiÖp quan t©m ®Õn hµng thñy s¶n ViÖt Nam, gãp phÇn c¶i
thiÖn thªm mét bíc vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm trong c¸c ho¹t ®éng dÞch vô
cho c¸c ®èi t¸c Mü vµo viÖt Nam .TriÓn khai më réng s¶n xuÊt nhiÒu mÆt
hµng thñy s¶n míi vµ c¸c ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc cã liªn quan nh cÊp
thiÕt bÞ , c«ng nghÖ míi , ®©y còng lµ bíc quan träng trong qu¸ tr×nh ViÖt
Nam gia nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi , t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
thuû s¶n ViÖt nam so víi mét sè ®èi thñ kh¸c trong khu vùc cïng xuÊt hµng
vµo Mü nh Th¸i Lan , Indonªsia. HiÖn nay ViÖt Nam cã 70 doanh nghiÖp
®ñ ®iÒu kiÖn xuÊt hµng vµo Mü .
Nh vËy trong nh÷ng n¨m tíi ph¬ng híng chñ yÕu cña ngµnh thñy
s¶n ViÖt Nam dèi víi thÞ trêng xuÊt khÈu lµ tiÕp tôc nang cao chÊt lîng
hµng xuÊt khÈu ®Ó më réng thÞ phÇn cho c¸c thÞ trêng míi vµ t¨ng uy tÝn
c¹nh tranh ®èi víi thÞ trêng cò
2. Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ
Theo kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 – 2005 cña Bé Thuû s¶n vµ Bé Th¬ng
M¹i, s¶n lîng thuû s¶n t¨ng 3%/n¨m, vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng
11%/n¨m . Trong thêi kú 2001 – 2005, dù kiÕn thÞ trêng xuÊt khÈu nh
sau: NhËt B¶n chiÕm tû träng 30%, Mü 30%, Trung Quèc 10%, EU 10%.
§©y lµ mét môc tiªu khã kh¨n ®èi víi ngµnh thuû s¶n, ®Æc biÖt lµ khi nÒn
kinh tÕ thÕ giíi ®ang ®µ t¨ng trëng chËm l¹i. Do ®ã, cÇn ®Èy m¹nh c«ng
t¸c tuyªn truyÒn ®Ó c¸n bé l·nh ®¹o, kü thuËt vµ c«ng nh©n lao ®éng trong
ngµnh hiÓu ®îc c¬ héi vµ th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi kinh tÕ ®Êt níc nãi
chung vµ ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n nãi riªng. Mçi ngêi cÇn ý thøc ®îc
tr¸ch nhiÖm cña m×nh, s½n sµng vît qua khã kh¨n mµ xu thÕ míi ®Æt ra,
chñ ®éng t×m c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu ph¸t huy lîi thÕ nh»m kh«ng ngõng
n©ng cao søc c¹nh tranh cu¶ c¸c doanh nghiÖp.
18
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
2.1. Gi¶i ph¸p cho tõng thÞ trêng.
2.1.1 §èi víi thÞ trêng NhËt B¶n
NhËt B¶n vÉn ®îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng quan träng
nhÊt trong thêi gian tíi. §Ó cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n sang NhËt
B¶n c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh triÓn khai c¸c ch¬ng tr×nh
ph¸t triÓn nh÷ng nhãm s¶n phÈm chñ lùc, trong ®ã chó träng c«ng t¸c
nghiªn cøu thÞ trêng, nghiªn cøu kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ®Ó cung cÊp cho
thÞ trêng nh÷ng s¶n phÈm ®¹t c¸c tiªu chuÈn chÊt lîng cña NhËt B¶n hîp
khÈu vÞ cña ngêi NhËt.
Khi lùa chän c«ng nghÖ chÕ biÕn, c¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý thÞ
trêng NhËt B¶n ®ang cã nhu cÇu cÇn g¾n kh©u chÕ biÕn víi viÖc n©ng cao
chÊt lîng nguyªn vËt liÖu, h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh cã kh¶ n¨ng
cung cÊp mét lîng thuû s¶n nguyªn liÖu lín víi chÊt lîng æn ®Þnh.
Trong kh©u b¶o qu¶n sau thu ho¹ch, cÇn chó ý kü thuËt b¶o qu¶n ®Ó
h¹n chÕ tû lÖ phÕ phÈm, kiÓm so¸t c¸c yÕu tè ®éc h¹i, lµm ¶nh hëng ®Õn
chÊt lîng s¶n phÈm trong kh©u chÕ biÕn.
C¸c mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang NhËt B¶n kh«ng
cÇn ph¶i cã h¹n ng¹ch nhËp khÈu nhng ph¶i tu©n thñ c¸c qui ®Þnh, yªu cÇu
cña luËt kiÓm dÞch vµ luËt vÖ sinh thùc phÈm cña NhËt.
Hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo NhËt ph¶i d¸n nh·n, cung cÊp nh÷ng
th«ng tin tèi thiÓu nh: tªn s¶n phÈm , h¹n dïng, tªn vµ ®Þa chØ cña c«ng ty
s¶n xuÊt, tªn vµ ®Þa chØ c«ng ty nhËp khÈu, c¸c phô gia ®· sö dông (nÕu cã),
ph¬ng ph¸p b¶o qu¶n, ph¶i ghi râ s¶n phÈm ®· nÊu chÝn hay cßn sèng, ghi
râ “r· ®«ng” nÕu ph¶i “r· ®«ng” vµ “nhËp khÈu” nÕu lµ hµng nhËp khÈu vµ
xuÊt xø.
Thùc hiÖn ph©n phèi th«ng qua gi¸ thÞ trêng b¸n sØ ë nh÷ng môc tiªu
mµ doanh nghiÖp híng ®Õn ®Ó hä ph©n phèi ®Õn c¸c cöa hµng lín, cña
hµng b¸n lÎ vµ c¸c c¬ së phôc vô ¨n uèng hoÆc ph©n phèi trùc tiÕp ®Õn c¸c
c«ng ty chÕ biÕn thùc phÈm...C¸c doanh nghiÖp cã thÓ liªn kÕt mét c«ng ty
nµo ®ã ë NhËt ®Ó thùc hiÖn c«ng ®o¹n nµy.
19
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
Trêng ®¹i häc KTQD
X©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh xóc tiÕn hçn hîp phï hîp ®èi víi tõng khu
vùc thÞ trêng, tõng nhãm kh¸ch hµng vµ ph¶i tiÕn hµnh trªn diÖn réng, víi
quy m« lín. C¸c doanh nghiÖp cÇn tËn dông c¸c triÓn l·m, c¸c héi nghÞ,
th«ng qua m¹ng internet ®Ó x©y dùng c¸c mèi quan hÖ lµm ¨n, trao ®æi kinh
nghiÖm th©m nhËp thÞ trêng, ®ång thêi tiÕp cËn vµ ph¸t triÓn kinh doanh
th«ng qua th¬ng m¹i ®iÖn tö.
§Ó tiÕp cËn tèt h¬n ®èi víi thÞ trêng NhËt B¶n, vÒ l©u dµi ®ßi hái c¸c
doanh nghiÖp ph¶i thµnh lËp c¸c chi nh¸nh vµ v¨n phßng ®¹i diÖn ngay t¹i
NhËt B¶n.
Nh vËy, bªn c¹nh nh÷ng nç lùc cña chÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp
còng cÇn ph¶i n¾m râ ®Þa ®iÓm thÞ trêng NhËt B¶n ®Ó cã gi¶i ph¸p phï
hîp, hiÖu qu¶ x©m nhËp vµ më réng thÞ trêng nµy, gãp phÇn ®Èy nhanh
kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam trong thêi gian tíi, hoµn thµnh kÕ
ho¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®Õn n¨m 2005 la 400000 tÊn víi gi¸ trÞ 2 tû USD.
2. 1.2 §èi víi thÞ trêng Mü.
Bªn c¹nh NhËt B¶n, thÞ trêng Hoa Kú vÉn sÏ lµ mét thÞ trêng lín ®Çy
tiÒm n¨ng vµ ®ang më ra nhiÒu c¬ héi cho s¶n phÈm ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ
sau khi hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt- Mü cã hiÖu lùc. Tuy nhiªn, ®Ó më réng
h¬n n÷a thÞ trêng lín nµy th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i nç lùc nghiªn cøu
thÞ trêng, tiÕp cËn th«ng tin thÞ trêng mét c¸ch ®Çy ®ñ kÞp thêi vµ chÝnh
x¸c. Ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ m¹nh d¹n ®Çu t ®æi míi
thiÕt bÞ, n©ng cao tr×nh ®é chÕ biÕn vµ ¸p dông qui tr×nh qu¶n lý chÊt lîng
chÆt chÏ hµng thuû s¶n xuÊt khÈu.
T¨ng cêng giíi thiÖu, qu¶ng c¸o s¶n phÈm vµ tiÕp thÞ b»ng nhiÒu h×nh
thøc ®Æc biÖt lµ qua m¹ng Internet víi hiÖu qu¶ cao.
Nhu cÇu nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü ngµy cµng cao vÒ nh÷ng hµng cao
cÊp tinh chÕ v× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ®Çu t theo chiÒu s©u kÓ tõ kh©u
nguån hµng chÕ biÕn ®Õn xuÊt hµng nh»m ®¸p øng ®îc nhu cÇu thÞ trêng
vµ thu gi¸ trÞ kim ng¹ch cao.
20
- Xem thêm -