Tài liệu Xk hàng vn sang tt mĩ

§Ò ¸n m«n häc Môc lôc Trang Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu vµ ®«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü 2 I. Kh¸i niÖm môc ®Ých-c¸c h×nh thøc - vai trß cña xuÊt khÈu 1. Kh¸i niÖm vµ môc ®Ých 2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu 3. Sù cÇn thiÕt cña xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may nãi riªng ®èi víi ViÖt Nam II. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi xuÊt khÈu 1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp 2. C¸c nh©n tè bªn trong doanh nghiÖp III. §«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü 1. Nh÷ng gÆt h¸i ban ®Çu 2. Quan hÖ bíc sang trang míi 2 2 2 4 6 6 10 11 11 12 14 Ch¬ng II: TriÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang Mü I. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam 1. T×nh h×nh s¶n xuÊt 2. ThÞ trêng xuÊt khÈu II. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam 1. Nh÷ng thuËn lîi vµ triÓn väng 2. Nh÷ng khã kh¨n 14 14 14 17 17 19 23 Ch¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy vµ th¸o gì khã kh¨n cho DNVN khi xuÊt khÈu hµng dÖt may sang Mü. I. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp 1. Doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng h¬n n÷a trong viÖc x©m nhËp thÞ trêng Mü. 2. T×m hiÓu kü hÖ thèng luËt ph¸p phøc t¹p cña Mü 3. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng quèc tÕ II. VÒ phÝa nhµ níc 1. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i vµ c¬ chÕ qu¶n lý th«ng tho¸ng 2. §Çu t h¬n n÷a cho ngµnh dÖt may 23 23 24 24 25 25 25 1 §Ò ¸n m«n häc Lêi nãi ®Çu §¹i héi §¶ng VI ®· më ra mét bíc ph¸t triÓn míi cho nÒn kinh tÕ níc ta. Víi qu¸ tr×nh ®æi míi kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ th× ho¹t ®éng kinh doanh Quèc tÕ còng ngµy cµng ph¸t triÓn ë ViÖt Nam. Ngµy nay, díi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ sù t¸c ®éng ngµy cµng t¨ng cña xu híng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸, kinh doanh quèc tÕ ph¸t triÓn lµ mét tÊt yÕu. Khi ®Ò cÊp tíi kinh doanh quèc tÕ chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi lÜnh vùc xuÊt khÈu bëi v× nã lµ h×nh thøc kinh doanh c¬ b¶n nhÊt vµ lµ mét trong nh÷ng nguån thu ngo¹i tÖ chñ yÕu cña quèc gia, xuÊt khÈu cña c«ng nghiÖp nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu thµnh tùu to lín mµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã phÇn ®ãng gãp kh«ng nhá trong thµnh tùu ®ã chÝnh lµ mÆt hµng dÖt may. Trong nh÷ng n¨m tríc ®©y xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam sang 1 sè thÞ trêng truyÒn thèng nh c¸c níc §«ng ¢u, Liªn X« cò ®· cã nh÷ng thµnh tùu to lín. Ngµy nay nh÷ng thÞ trêng nµy ®· bÞ thu hÑp ®¸ng kÓ nhng xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam l¹i ®ang ®øng tr íc nh÷ng thÞ trêng tiÒm n¨ng míi mµ mét trong nh÷ng thÞ trêng ®ã lµ Mü. Cïng víi sù ph¸t triÓn tèt ®Ñp trong quan hÖ th ¬ng m¹i ViÖt –Mü ch¾c ch¾n xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam sang Mü sÏ nhiÒu triÓn väng. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý luËn trªn vµ b»ng vèn kiÕn thøc ®· häc em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi cña ®Ò ¸n m«n häc lµ: Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam sang thÞ trêng Mü-. §Ò ¸n ®îc chia thµnh 3 phÇn chÝnh nh sau: Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xk vµ ®«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü. Ch¬ng II: TriÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang Mü. Ch¬ng III :Nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy vµ th¸o gì khã kh¨n cho doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu hµng dÖt may sang Mü. 2 §Ò ¸n m«n häc Ch¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu vµ ®«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü i. kh¸i niÖm vµmôc ®Ých – c¸c h×nh thøc – vai trß cña xuÊt khÈu 1. Kh¸i niÖm vµ môc ®Ých Quèc gia còng nh c¸ nh©n kh«ng thÓ sèng mét c¸ch riªng rÏ mµ cã ®îc ®Çy ®ñ mäi thø hµng ho¸. ViÖc b¸n hµng ho¸ cña mét quèc gia nµy sang mét quèc gia kh¸c ®· cho phÐp mét níc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè lîng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu dïng. Vëy xuÊt khÈu lµ viÖc b¸n hµng ho¸ hoÆc cung cÊp dÞch vô cho mét quèc gia kh¸c trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n. Môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ khai th¸c ®îc lîi thÕ cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Dùa trªn c¬ së lµ sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ trong níc, h¬n bao giê hÕt xuÊt khÈu ®ang diÔn ra m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, trong tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc, díi mäi h×nh thøc ®a d¹ng phong phó vµ kh«ng chØ víi hµng ho¸ h÷u h×nh mµ cßn c¶ hµng ho¸ v« h×nh. Nhng cho dï thÕ nµo th× môc tiªu cña xuÊt khÈu vÉn nh»m ®em l¹i lîÝich cho tÊt c¶ c¸c bªn tham gia. 2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu a. XuÊt khÈu trùc tiÕp Lµ viÖc nhµ s¶n xuÊt trùc tiÕp tiÕn hµnh c¸c giao dÞch víi kh¸ch hµng níc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cña m×nh. H×nh thøc nµy ® îc ¸p dông khi nhµ s¶n xuÊt ®· ®ñ m¹nh ®Ó tiÕn tíi thµnh lËp tæ chøc b¸n hµng riªng cña m×nh vµ kiÓm so¸t trùc tiÕp thÞ tr êng. Tuú rñi ro kinh doanh cã t¨ng lªn song nhµ s¶n xuÊt cã c¬ héi thu lîi nhuÖn nhiÒu h¬n nhê gi¶m bít c¸c chi phÝ trung gian vµ n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng th«ng tin vÒ biÕn ®éng thÞ trêng ®Ó cã biÖn ph¸p ®èi phã. b. XuÊt khÈu gi¸n tiÕp. Lµ viÖc nhµ s¶n xuÊt th«ng qua dÞch vô cña c¸c tæ chøc ®éc lËp ®Æt ngay t¹i níc xuÊt khÈu ®Ó tiÕn hµnh xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña m×nh ra níc ngoµi. H×nh thøc nµy thêng ®îc c¸c doanh nghiÖp míi tham gia vµo thÞ trêng quèc tÕ ¸p dông. ¦u ®iÓm cña nã lµ doanh nghiÖp kh«ng ph¶i ®Çu t nhiÒu còng nh kh«ng ph¶i triÓn khai lùc lîng b¸n hµng, c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn, khuyÕch tr¬ng ë níc ngoµi. H¬n n÷a rñi ro còng h¹n chÕ v× tr¸ch nhiÖm b¸n hµng thuéc vÒ c¸c tæ chøc trung gian. Tuy nhiªn ph¬ng thøc nµy lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp 3 §Ò ¸n m«n häc do ph¶i chia sÎ víi c¸c tæ chøc tiªu thô, kh«ng liªn hÖ trùc tiÕp viøu n íc ngoµi, v× thÕ nªn viÖc n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ trêng còng bÞ h¹n chÕ, dÉn ®Õn chËm thÝch øng c¸c biÕn ®éng cña thÞ trêng. c)XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th (XK tr¶ nî) §©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu mµ doanh nghiÖp tiÕn hµnh xuÊt khÈu theo chØ tiªu nhµ níc giao cho vÒ mét hoÆc mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh theo chÝnh phñ níc ngoµi trªn c¬ së nghÞ ®Þnh th ®· ký kÕt gi÷a hai chÝnh phñ. H×nh thøc nµy cho phÐp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®îc c¸c kho¶n chi phÝ cho nghiªn cøu thÞ trêng, t×m kiÕm b¹n hµng, tr¸nh sù rñi ro trong thanh to¸n. d) XuÊt khÈu t¹i chç Lµ h×nh thøc kinh doanh xuÊt khÈu ®ang cã xu híng ph¸t triÓn vµ phæ biÕn réng r·i bëi nh÷ng u ®iÓm cña nã mang l¹i. §Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh nµy lµ hµng ho¸ kh«ng ph¶i vît qua biªn giíi quèc gia mµ kh¸ch hµng vÉn cã thÓ mua ®îc. Do vËy xuÊt khÈu kh«ng cÇn ®Ých th©n ra n íc ngoµi ®µn ph¸n víi ngêi mua mµ ngêi mua tù t×m ®Õn víi hä. MÆt kh¸c doanh nghiÖp sÏ tr¸nh ®îc nh÷ng r¾c rèi h¶i quan, khång ph¶i thuª ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn mua b¶o hiÓm hµng ho¸ …Nªn gi¶m ® îc lîng chi phÝ kh¸ lín. §ång thêi h×nh thøc nµy cho phÐp doanh nghiÖp thu håi vèn nhanh, lîi nhuËn cao. e)Gia c«ng quèc tÕ. Lµ mét h×nh thøc kinh doanh, theo ®ã mét bªn nhËp nguyªn vËt liÖu, hoÆc b¸n thµnh phÈm (bªn nhËn gia c«ng) cña ꗬ ÁGЉ4 ꗬ ¿44 ꗬ 44Ѐ4 ꗬ 4 4 §Ò ¸n m«n häc 橢橢ꗬꗬ c«ng ) ®Ó chÕ biÕn thµnh phÈm råi giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao (tiÒn gia c«ng). §©y còng lµ h×nh thøc ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®Æc biÖt ë c¸c níc cã nguån lao ®éng dåi dµo, tµi nguyªn phong phó. Bëi v× th«ng qua gia c«ng, c¸c quèc gia nµy sÏ cã ®iÒu kiÖn ®æi míi, c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ vµ kÜ thËt c«ng nghÖ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt. g)T¸i xuÊt khÈu Lµ viÖc xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tríc ®©y ®· nhËp khÈu vÒ nhng vÉn cha tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ biÕn. H×nh thøc nµy cho phÐp thu lîi nhuËn cao mµ kh«ng ph¶i kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt, ®Çu t vµo nhµ xëng m¸y mãc thiÕt bÞ … Chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu nµy nhÊt thiÕt ph¶i cã sù gãp mÆt cña 3 quèc gia: níc xuÊt khÈu – níc NK – níc t¸i xuÊt khÈu. 3.Sù cÇn thiÕt ph¶i xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may nãi riªng ®èi víi ViÖt Nam a) sù cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. -XuÊt khÈu t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu. C«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc theo nh÷ng bíc ®i thÝch hîp lµ con ®êng ng¾n nhÊt ®Ó kh¾c phôc nghÌo nµn l¹c hËu. Tuy nhiªn muèn cã ® îc ®iÒu nµy ph¶i cÇn mét sè vèn lín ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸, thiÕt bÞ, kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, nguån vèn nµy cã thÓ lÊy tõ nhiÒu nguån nh : ®Çu t níc ngoµi vay nî, viÖn trî … Nh ng nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu lµ thu tõ xuÊt khÈu. Cã thÓ kh¶ng ®Þnh r»ng xuÊt khÈu quyÕt ®Þnh quy m« tèc ®é t¨ng trëng cña nhËp khÈu -XuÊt khÈu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. C¬ cÊu xuÊt khÈu vµ s¶n xuÊt thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi m¹nh mÏ. §ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh CNH-H§H phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét tÊt yÕu ®èi víi n íc ta. Cã thÓ nh×n nhËn theo hai híng kh¸c nhau vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ s¶n xuÊt. Mét lµ: XuÊt khÈu chØ lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm thõa do s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa . Trong khi níc ta cßn chËm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt nãi chung cßn ch a ®ñ cho tiªu dïng. NÕu chØ thô ®éng dùa vµo sù thõa ra cña s¶n xuÊt th× 5 §Ò ¸n m«n häc xuÊt khÈu m·i m·i nhá bÐ, t¨ng trëng thÊp. Tõ ®ã, s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu sÏ diÔn ra rÊt chËm ch¹p . Hai lµ: Coi thÞ trêng mµ ®Æc biÖt lµ thÞ trêng thÕ giíi lµ híng quan träng lµ ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. §iÒu nµy t¸c ®éng ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mµ nã thÓ hiÖn ë chç : +XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nghµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn . +xuÊt khÈu t¹o kh¶ n¨ng ®Ó më réng thÞ trêng tiªu thô . +xuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ, kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. §iÒu nµy cã nghÜa lµ xuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó ®a vèn, kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo ViÖt Nam ®Ó c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc . +Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ ViÖt Nam sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ mÆt gi¸ c¶ còng nh chÊt lîng. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n thay ®æi ®Ó thÝch øng víi thÞ trêng . - xuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i tiÕn ®êi sèng nh©n d©n. -xuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i . b. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam Nh chóng ta ®· biÕt, ngµnh dÖt may cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n bëi v× nã võa ®¶m b¶o nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa l¹i võa lµ nguån thu ngo¹i tÖ chñ yÕu cña quèc gia nhê viÖc xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña ngµnh . HiÖn nay, hµng dÖt may ViÖt Nam ®îc xuÊt khÈu sang h¬n 40 thÞ trêng trªn thÕ giíi vµ tÝnh ®Õn n¨m 1999 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh ®¹t 1700 tr USD ®øng thø 3 sau dÇu th« vµ n«ng s¶n . Cho ®Õn nay ngµnh dÖt may ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi 200.000 c«ng ty thuéc h¬n 40 níc trªn thÕ giíi vµ khu vùc vµ giê ®©y hµng dÖt may ViÖt Nam l¹i cã thªm thÞ trêng Mü réng lín, søc mua cao. Trong t¬ng lai gÇn ngµnh may sÏ cßn ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ sÏ ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. BiÓu 1: Môc tiªu xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ®Õn n¨m 2010 §¬n vÞ : triÖu USD 6 §Ò ¸n m«n häc ChØ tiªu Thùc 1995 hiÖn KÕ ho¹ch KÕ ho¹ch KÕ ho¹ch 2000 2005 2010 Kim ng¹ch XK 750 2000 3000 4000 Trong ®ã :hµng may mÆc 500 1630 2200 3000 Tû lÖ 66,67% 81,5% 73,3% 75% (Nguån: quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng ty dÖt may ®Õn n¨m 2010 7 Bé ViÖt Nam). ii. c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi xuÊt khÈu 1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp -C¸c yÕu tè c¹nh tranh 7 §Ò ¸n m«n häc S¬ ®å 1: M« h×nh c¹nh tranh 5 nh©n tè cña Michael E.Porter. Nh÷ng ng êi míi b íc vµo kinh doanh nh ng cã kh¶ n¨ng tiÒm tµng rÊt lín Ng êi cung cÊp C¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty hiÖn t¹i Ng êi mua Mçi doanh nghiÖp ,S¶n mçiphÈm, ngµnhdÞch kinhvôdoanh thay ho¹t thÕ ®éng trong m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn c¹nh tranh kh«ng gièng nhau. H¬n n÷a, m«i tr êng nµy lu«n thay ®æi khi chuyÓn tõ níc nµy sang níc kh¸c. Khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu sang níc ngoµi, mét sè doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhanh c¬ héi vµ biÕn thêi c¬ thuËn lîi thµnh th¾ng lîi nh ng còng kh«ng cã Ýt doanh nghiÖp gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch, rñi ro cao v× ph¶i ®¬ng ®Çu c¹nh tranh víi nhiÒu c«ng ty quèc tÕ cã nhiÒu lîi thÕ vµ tiÒm n¨ng h¬n. C¸c yÕu tè c¹nh tranh mµ mét doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ gÆp ph¶i bao gåm: + Sù ®e do¹ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm n¨ng: ®ã lµ sù xuÊt hiÖn c¸c c«ng ty míi tham gia vµo thÞ trêng nhng cã kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt, chiÕm lÜnh thÞ trêng, thÞ phÇn cña c¸c c«ng ty kh¸c. +Kh¶ n¨ng mÆc c¶ cña c¸c nhµ cung cÊp: lµ nh©n tè ph¶n ¸nh mèi t¬ng quan gi÷a nhµ cung cÊp víi c«ng ty ë khÝa c¹nh sinh lîi, t¨ng gi¸ hoÆc gi¶m gi¸, gi¶m chÊt lîng hµng ho¸ khi tiÕn hµnh giao dÞch víi c«ng ty. + Kh¶ n¨ng mÆc c¶ cña kh¸ch hµng : kh¸ch hµng cã thÓ mÆc c¶ th«ng qua søc Ðp gi¶m gi¸, gi¶m khèi lîng hµng ho¸ mua tõ c«ng ty hoÆc ®a ra yªu cÇu chÊt lîng ph¶i tèt h¬n víi cïng mét møc gi¸. + Sù ®e do¹ cña s¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ: do gi¸ c¶ cña s¶n phÈm hiÖn t¹i t¨ng lªn nªn kh¸ch hµng cã xu híng tiªu dïng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ. §©y lµ nh©n tè ®e do¹ sù mÊt m¸t thÞ tr êng cña c«ng ty. + C¹nh tranh trong néi bé ngµnh: trong ®iÒu kiÖn nµy, c¸c c«ng ty c¹nh tranh khèc liÖt víi nhau vÒ gi¸ c¶, sù kh¸ch biÖt ho¸ cña s¶n phÈm hoÆc viÖc ®æi míi s¶n phÈm gi÷a c¸c c«ng ty hiÖn ®ang cïng tån t¹i trong thÞ trêng. 8 §Ò ¸n m«n häc - C¸c yÕu tè VH – XH C¸c yÕu tè v¨n ho¸ t¹o nªn c¸c lo¹i h×nh kh¸c nhau cña nhu cÇu thÞ trêng lµ nÒn t¶ng cho sù xuÊt hiÖn thÞ hiÕu tiªu dïng s¶n phÈm còng nh sù t¨ng trëng cña c¸c ®o¹ thÞ trêng míi. Do cã sù kh¸c nhau vÒ nÒn v¨n ho¸ ®ang tån t¹i ë c¸c quèc gia nªn c¸c nhµ kinh doanh ph¶i sím cã nh÷ng quyÕt ®Þnh nªn hay kh«ng nªn tiÕn hµnh xuÊt khÈu sang thÞ tr êng ®ã. §iÒu nµy trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh tuú thuéc vµo sù chÊp nhËn cña doanh nghiÖp ®èi víi m«i trêng v¨n ho¸ níc ngoµi. Trong m«i trêng v¨n ho¸, nh÷ng nh©n tè næi nªn gi÷ vÞ trÝ cùc kú quan träng lµ nèi sèng, tËp quan ng«n ng÷, t«n gi¸o. §©y cã thÓ coi nh lµ nh÷ng hµng rµo ch¾n c¸c ho¹t ®éng giao dÞch kinh doanh xuÊt khÈu. -C¸c yÕu tè kinh tÕ Muèn tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× c¸c doanh nghiÖp buéc ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc nhËt ®Þnh vÒ kinh tÕ. Chóng sÏ gióp cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng ¶nh hëng cña nh÷ng doanh nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ níc chñ nhµ vµ níc së t¹i, ®ång thêi doanh nghiÖp còng thÊy ®îc ¶nh hëng cña nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc gia ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cña m×nh. TÝnh æn ®Þnh hay kh«ng æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña mét quèc gia nãi riªng, c¸c quèc gia trong khu vùc vµ thÕ giíi nãi chung cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp sang thÞ trêng níc ngoµi. Mµ tÝnh æn ®Þnh tríc hÕt vµ chñ yÕu lµ æn ®Þnh nÒn tµi chÝnh quèc gia, æn ®Þnh tiÒn tÖ, khèng chÕ l¹m ph¸t. Cã thÓ nãi ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ doanh nghiÖp lu«n quan t©m hµng ®Çu khi tham gia kinh doanh xuÊt khÈu. - C¸c yÕu tè chÝnh trÞ. C¸c yÕu tè chÝnh trÞ ®ang vµ sÏ tiÕp tôc ®ãng vai trß quan träng trong kinh doanh, ®Æc biÖt lµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. TÝnh æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cña c¸c quèc gia sÏ lµ nh©n tè thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ trêng níc ngoµi. Kh«ng cã sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ th× sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. ChÝnh v× vËy, khi tham gia kinh doanh xuÊt khÈu ra thÞ trêng thÕ giíi ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i am hiÓu m«i tr êng chÝnh trÞ ë c¸c quèc gia, ë c¸c níc trong khu vùc mµ doanh nghiÖp muèn ho¹t ®éng. -C¸c yÕu tè luËt ph¸p. Mét trong nh÷ng bé phËn cña nh©n tè bªn ngoµi ¶nh h ëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp lµ hÖ thèng luËt ph¸p. V× vËy 9 §Ò ¸n m«n häc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i quan t©m vµ n¾m v÷ng luËt ph¸p luËt quèc tÕ, luËt quèc gia mµ ë ®ã doanh nghiÖp ®ang vµ sÏ tiÕn hµnh xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña m×nh sang ®ã, còng nh c¸c mèi quan hÖ luËt ph¸p ®ang tån t¹i gi÷a c¸c níc nµy. Nãi mét c¸ch kh¸c kh¸i qu¸t, luËt ph¸p cho phÐp doanh nghiÖp ® îc quyÒn kinh doanh trong lÜnh vùc ngµnh nghÒ, vµ d íi h×nh thøc nµo. Ngîc l¹i, nh÷ng mÆt hµng, lÜnh vùc nµo mµ doanh nghiÖp bÞ h¹n chÕ hay kh«ng ®îc quyÒn kinh doanh. Nh vËy, luËt ph¸p kh«ng chØ chi phèi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trªn chÝnh quèc gia ®ã mµ cßn ¶nh hëng ®Õn c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. -C¸c yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ C¸c yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ cã quan hÖ kh¸ chÆt chÏ víi ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng. Ngµy nay, nhê cã sù ph¸t triÓn nh hò b·o cña khoa häc, c«ng nghÖ ®· cho phÐp c¸c doanh nghiÖp chuyªn m«n ho¸ cao h¬n, quy m« s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng lªn, cã kh¶ n¨ng ®¹t ®îc lîi Ých kinh tÕ nhê quy m«. Ttõ ®ã, doanh nghiÖp cã thÓ chèng chäi ®îc víi sù c¹nh tranh g¾t trªn thÞ trêng quèc tÕ. 2. C¸c nh©n tè bªn trong doanh nghiÖp. C¸c nh©n tè thuéc doanh nghiÖp lµ mét trong c¸c nh©n tè cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi chung ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng. Nã ®îc hiÓu nh lµ nÒn v¨n ho¸ cña tæ chøc doanh nghiÖp, ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cïng víi qu¸ tr×nh vËn hµnh doanh nghiÖp. NÒn v¨n ho¸ doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh: triÕt lý kinh doanh, tËp qu¸n, thãi quen, truyÒn thèng, phong c¸ch sinh ho¹t, lÔ nghÞ ®îc duy tr× sö dông trong doanh nghiÖp. TÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy ®· t¹o nªn bÇu kh«ng khÝ, mét b¶n s¾c vµ tinh thÇn ®Æc trng riªng cho tõng doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp nµo cã nÒn v¨n ho¸ ph¸t triÓn cao th× sÏ cã khÝ thÕ lµm viÖc h¨ng say, ®Ò cao sù s¸ng t¹o, chñ ®éng trung thµnh. Ngîc l¹i, mét doanh nghiÖp cã nÒn v¨n ho¸ thÊp sÏ lµ sù bµng quan, bÊt lùc ho¸ ®éi ngò lao ®éng cña doanh nghiÖp. Do c¸c nh©n tè bªn trong cã vai trß quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, nªn ngµy nay hÇu hÕt mäi doanh nghiÖp ®Òu chó träng ®Çu t ®Õn nh÷ng yÕu tè nµy. C¸c yÕu tè bªn trong bao gåm: - Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp: ®©y lµ bé phËn ®Çu n·o cña doanh nghiÖp. Ban l·nh ®¹o lµ ngêi ®Ò ra môc tiªu, x©y dùng nh÷ng chiÕn lîc, 10 §Ò ¸n m«n häc kiÓm tra gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch. V× vËy, tr×nh ®é qu¶n lý cña ban l·nh ®¹o cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp. - C¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp: mét c¬ cÊu tæ chøc phï hîp sÏ ph¸t huy ®îc trÝ tuÖ cña c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp, ph¸t huy tinh thÇn ®oµn kÕt, søc m¹nh tËp thÓ ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o cho viÖc ra quyÕt ®Þnh, truyÒn tin vµ thùc hiÖn s¶n xuÊt kinh doanh nhanh chãng h¬n n÷a, víi c¬ cÊy tæ chøc ®óng ®¾n sÏ t¹o ra sù phèi hîp nhÞp nhµng, linh ho¹t gi÷a c¸c bé phËn, tõ ®ã cã thÓ gi¶i quyÕt kÞp thêi mäi vÊn ®Ò n¶y sinh. -§éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn: HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña nh÷ng nh©n viªn cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é trong viÖc ®¹t c¸c môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Së dÜ nh vËy lµ v× c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu chØ cã thÓ tiÕn hµnh khi ®· cã sù nghiªn cøu kü lìng vÒ thÞ trêng, ®èi t¸c, ph¬ng thøc giao dÞch, ®µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång … muèn vËy, doanh nghiÖp ph¶i cã ® îc ®éi ngò c¸n bé kinh doanh am hiÓu luËt ph¸p quèc tÕ, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch, dù b¸o nh÷ng biÕn ®æi cña thÞ trêng, th«ng th¹o c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ, cã nghÖ thuËt giao dÞch ®µm ph¸n kü kÕt hîp ®ång. - C¸c nguån lùc kh¸c: ®Êy lµ ht c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh: + V¨n phßng lµm viÖc + HÖ thèng nhµ xëng, nhµ kho cïng c¸c thiÕt bÞ vËn t¶i. + M¸y mãc thiÕt bÞ. + T×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. iii. ®«i nÐt xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam sang Mü 1. Nh÷ng gÆt h¸i ban ®Çu Ngµy 3/2/1994 Mü ®· huû bá cÊm vËn th¬ng m¹i víi ViÖt Nam vµ sau ®ã Mü cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ®îc xuÊt khÈu c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cho con ngêi: l¬ng thùc, thùc phÈm, y tÕ, gi¸o dôc … lóc nµy, quan hÖ gi÷a Bé Th¬ng m¹i ViÖt Nam víi ®¹i diÖn th¬ng m¹i Mü vµ Bé Th¬ng m¹i Mü ®· cã nh÷ng tiÕp xóc, tho¶ thuËn cïng nhau gi÷ mèi liªn l¹c thêng xuyªn hç trî cho c¸c nhµ doanh nghiÖp hai níc ®Èy m¹nh bu«n b¸n XNK vµ ®Çu t ho¹t ®éng th¬ng m¹i ViÖt – Mü ®· cã nh÷ng bíc tiÕn quan träng (xem biÓu 2) 11 §Ò ¸n m«n häc BiÓu 2:Kim ng¹ch xuÊt khÈu Mü – ViÖt §¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 1-2000 XuÊt khÈu 198,9 319,2 241,8 294,77 334,75 38,32 NhËp khÈu 252,9 720,3 464 453,62 504,04 48,25 Tæng 415,8 1039,5 705,8 748,39 80/8,79 86,48 Nguån: Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 5+6 – 2000 N¨m 1996, 4,8% hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®îc vËn chuyÓn sang Mü chiÕm 0,04% tæng sè hµng nhËp khÈu cña Mü ( ng©n hµng thÕ giíi 1998). N¨m 1994 vµ 1995 “n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp vµ chÕ biÕn l©m s¶n chiÕm u thÕ h¬n trong hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü. N¨m 1996 c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu: nhiªn liÖu vµ khai kho¸ng, chÕ t¹o c¬ b¶n, may mÆc vµ chÕ t¹o c«ng nghiÖp nhÑ t¨ng nhanh h¬n c¸c hµng ho¸ n«ng nghiÖp ®em ®Õn cho ViÖt Nam mét m« h×nh ®a d¹ng h¬n c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sang Mü”. Kim ng¹ch XNK cã chiÒu híng gia t¨ng nhng lµm thÕ nµo ®Ó cho gia t¨ng æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng th× ®ßi hái cã sù nç lùc cao h¬n cña c¶ hai quèc gia. 2. Quan hÖ bíc sang trang míi. LÇn ®Çu tiªn sau 8 n¨m vßng ®µm ph¸n song ph¬ng ngµy 25/7/1999 t¹i Hµ Néi hai bªn ®· tho¶ thuËn ®îc vÒ nguyªn t¾c c¸c ®iÒu kho¶n cña hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng. HiÖp ®Þnh xö lý c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn th¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô, b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ quan hÖ ®Çu t gi÷a hai níc. Ngµy 13/7/2000 t¹i Washington, Bé trëng th¬ng m¹i ViÖt Nam Vò Khoan vµ bµ Charleen Barshefski, ®¹i diÖn th¬ng m¹i thuéc phñ tæng thèng Hoa Kú ®· thay mÆt ChÝnh phñ hai níc ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i gi÷a níc CHXH chñ nghÜa ViÖt Nam vµ Hîp chñng quèc Hoa Kú, khÐp l¹i mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n phøc t¹p kÐo dµi 4 n¨m rßng, ®¸nh dÊu mét bíc tiÕn míi trong quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam rÊt mong chê vµo t¬ng lai tèt ®Ñp cña quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú. Mèi quan hÖ nµy ® îc thiÕt lËp trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi. §èi víi c¸c doanh nghiÖp Mü ®· më ra nhiÒu kh¶ n¨ng ®Çu t bu«n b¸n víi ViÖt Nam, mét c¸nh cöa ®Ó x©m nhËp vµo thÞ trêng §«ng D¬ng. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam sÏ cã mét thÞ trêng míi ®Ó xuÊt khÈu hµng may mÆc, mét mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu thuËn lîi, nhiÒu lîi thÕ nh gi¸ nh©n c«ng rÎ12 12 §Ò ¸n m«n häc ThÞ trêng Mü ®ang høa hÑn nhiÒu c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tuy nhiªn còng ®Çy nh÷ng thö th¸ch vµ khã kh¨n. 13 §Ò ¸n m«n häc Ch¬ng ii TriÓn väng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang Mü . i. thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam . 1. T×nh h×nh s¶n xuÊt. Trong nh÷ng n¨m cña thËp kû 90, ngµnh dÖt may cã tèc ®é ph¸t triÓn kh«ng æn ®Þnh, tèc ®é t¨ng trëng ®¹t 13% n¨m 1994, sau gi¶m xuèng díi 1% vµo n¨m 1995 vµ l¹i t¨ng lªn 14% n¨m 1997. Tèc ®é ph¸t triÓn kh«ng ®Òu nãi trªn mét phÇn lµ do sù yÕu kÐm cña cña ngµnh dÖt trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ trêng trong níc cña c¸c s¶n phÈm dÖy may ViÖt Nam so víi s¶n phÈm dÖt ngo¹i, phÇn kh¸c lµ do thiÕu nguån vèn nhËp trang thiÕt bÞ vµ nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt vµo nh÷ng n¨m 1995 vµ 1996. §Æc biÖt lµ tû träng gi¸ trÞ tæng s¶n lîng ngµnh dÖt trong GDP cã xu híng gi¶m dÇn, chiÕm gÇn 4% GDP n¨m 1993 xuèng cßn gÇn 2% GDP n¨m 1998 vµ trong ngµnh dÖt may còng ph¶n ¸nh xu híng nµy. MÆc dï dÖt vÉn chiÕm tû träng cao trong ngµnh dÖt may nh ng tû träng cña ngµnh dÖt ®· gi¶m ®i rÊt nhiÒu tõ gÇn 80% n¨m 1993 xuèng cßn 6% n¨m 1998. T×nh tr¹ng c«ng nghÖ l¹c hËu ®· lµm cho ngµnh dÖt kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ chÊt lîng cña nguyªn liÖu ®Çu vµo cho ngµnh may, ngµnh may ph¶i phô thuéc nhiÒu vµo nhËp khÈu, vµ nh vËy ®Êt níc mÊt ®i nhiÒu c¬ héi cho s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu trong kh©u sö dông kh¸ nhiÒu lao ®éng cña ngµnh dÖt. 2. ThÞ trêng XNK Tõ khi ViÖt Nam thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®æi míi (tõ n¨m 1989), gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may cã t¨ng lªn. Trong ®ã ngµnh may cã møc ®é t¨ng cao h¬n ngµnh dÖt. Ngµnh dÖt may ®· chuyÓn tõ thÞ tr êng Liªn X« cò vµ §«ng ¢u sang thÞ trêng ph¬ng T©y vµ ch©u ¸. ThÞ trêng xuÊt khÈu hµng dÖt may hiÖn nay cña ViÖt Nam bao gåm thÞ trêng cã quota vµ phi quota. ThÞ trêng EU lµ thÞ trêng xuÊt khÈu cã Quota dÖt may ViÖt Nam b¾t ®Çu x©m nhËp thÞ trêng nµy tõ n¨m 1993 khi hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may gi÷a ViÖt Nam vµ EU ®îc ký kÕt vµ cã hiÖu lùc cho ®Õn nay kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt vµo thÞ trêng EU t¨ng lªn hµng n¨m. ThÞ trêng xuÊt khÈu phi Quota ®îc më réng m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. NhËt B¶n lµ thÞ trêng phi Quota lín nhÊt. Hång K«ng, Singapore, 14 §Ò ¸n m«n häc §µi Loan, Hµn Quèc lµ nh÷ng níc nhËp kh¸ nhiÒu hµng dÖt cña ViÖt Nam. HiÖn nay ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc xuÊt khÈu hµng dÖt may sang Nga vµ c¸c níc §«ng ¢u nhng chñ yÕu díi h×nh thøc ®æi hµng vµ thanh to¸n nî §èi víi thÞ trêng Mü, s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy cã xu híng t¨ng nhng kh«ng æn ®Þnh. PhÇn lín xuÊt khÈu lµ hµng may mÆc.B¾c Mü lµ mét thÞ trêng lín cña thÕ giíi, kim ng¹ch nhËp hµng dÖt may hµng n¨m gÇn 40 tû USD. DÉn ®Çu xuÊt hµng dÖt may sang Mü lµ Trung Quèc råi ®Õn c¸c níc ASEAN. ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng dÖt may sang Hoa Kú cßn rÊt khiªm tèn. N¨m 1994 Mü nhËp khÈu 2,3 triÖu USD sîi vµ quÇn ¸o ®øng thø 19 trong sè nh÷ng níc xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Mü vµ chiÕm 0,05 thÞ phÇn thÞ trêng Mü (nguån Bé Th¬ng m¹i Mü). S¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü chiÕm chñ yÕu lµ quÇn ¸o, chiÕm tíi 98%. Cßn hµng sîi dÖt cßn rÊt nhá. ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng míi ®èi víi c¸c mÆt hµng ViÖt Nam chÝnh v× vËy mµ ®· phÇn nµo t¸c ®éng vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam nãi chung vµ cña hµng dÖt may nãi riªng. Trong t¬ng lai chóng ta cã nhiÒu hy väng vµo quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt Nam vµ Mü sÏ cã bíc ph¸t triÓn vµ ngµnh dÖt may ViÖt Nam còng sÏ kh«ng n»m ngoµi xu híng ®ã. 15 §Ò ¸n m«n häc BiÓu 3: Nh÷ng thÞ trêng lín nhËp khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam ThÞ trêng ThÞ trêng kh«ng Quota NhËt B¶n §µi Loan Nga Hµn Quèc Singapore Mü Astralia Hång K«ng Mailaixia Ba Lan Lµo ThÞ trêng cÇn Quota §øc Ph¸p Anh Hµ Lan BØ Italia T©y Ban Nha Canada Thuû §iÓn Nguån: Thêi b¸o kinh N¨m 1997 325 198 42 76 56 23 17 27 8 10 3 §¬n vÞ: triÖu USD N¨m 1998 N¨m 1999 252 200 52 40 26 24 10 13 4 14 3 165 182 32 55 32 55 43 43 18 25 27 30 14 24 18 22 11 11 tÕ ViÖt Nam sè 10-1999. 280 160 53 31 38 23 14 7 6 16 5 177 40 40 35 32 22 20 18 10 16 §Ò ¸n m«n häc ii. nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam 1. Nh÷ng thuËn lîi vµ triÓn väng Trong h¬n 10 n¨m qua, nhê thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi vµ më cöa cña §¶ng nhµ níc, ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¶ vÒ qui m«, n¨ng lùc s¶n xuÊt, tr×nh ®é trang thiÕt bÞ, kh«ng ngõng ®æi míi ®Çu t c«ng nghÖ theo híng g¾n víi thÞ trêng xuÊt khÈu nh thÞ trêng EU, NhËt, Canada … ®©y lµ nh÷ng thÞ tr êng mµ ngµnh dÖt may ViÖt Nam cã ®îc bíc ph¸t triÓn ®¸ng khÝch lÖ, s¶n xuÊt ®îc nh÷ng s¶n phÈm chÊt lîng cao, mÉu m· ®a d¹ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu xuÊt khÈu vµ tiªu dïng trong níc, ®¹t møc t¨ng trëng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 14% cho thÊy ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän. HiÖn nay c¶ níc cã kho¶ng 758 ®¬n vÞ tham gia s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may, trong ®ã tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam - ®¬n vÞ chñ ®¹o cña ngµnh dÖt may, hiÖn nay cã 39 ®¬n vÞ doanh nghiÖp thµnh viªn, chiÕm trªn 30% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶ níc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m møc t¨ng trëng trung b×nh ®¹t trªn 40%/ n¨m. Kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ chç vµi tr¨m triÖu róp chuyÓn nhîng vµ USD ®· vît lªn trªn 1 tû USD tõ n¨m 1997 ®øng vÞ trÝ thø hai vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu sau dÇu th« vµ lµ ngµnh xuÊt khÈu cã tèc ®é t¨ng trëng æn ®Þnh trong mét thêi gian dµi. 17 §Ò ¸n m«n häc BiÓu 4: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam N¨m §¬n Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 2985 4054 5200 7255 8759 9361 11523 vÞ: triÖu USD Tû träng /tæng sè 11,7% 13,6% 14,4% 15,2% 15,4% 14,4% 14,6% Kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may 1992 350 1994 550 1995 750 1996 1150 1997 1349 1998 1351 1999 1682 Nguån: Bé Th¬ng m¹i Qua sè liÖu trªn, cho thÊy xuÊt khÈu hµng dÖt may chiÕm mét tû träng cµng t¨ng c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chung cña c¶ níc, n¨m sau cao h¬n n¨m tríc, chøng tá sù lín m¹nh vît bËc cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may níc ta vµ cµng thÓ hiÖn tÝnh ®óng ®¾n trong viÖc ®Çu t x©y dùng ph¸t triÓn ngµnh dÖt may thµnh mét trong nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Víi thÞ trêng Mü mÆc dÇu lµ 1 thÞ trêng míi nhng gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo Mü vÉn t¨ng. BiÓu 5: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang Mü §¬n vÞ: TriÖu USD MÆt hµng 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Hµng dÖt 0,11 1,78 3,59 5,326 5,053 8,147 10,436 Hµng may 2,45 15,09 20,01 20,602 21,347 26,57 36,036 Céng 2,56 16,87 23,6 25,928 26,40 34,717 46,466 Nguån: Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 98-1999. Víi kÕt qu¶ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü nh trªn tuy cßn nhá bÐ nhng lµ mét nç lùc ®¸ng khen cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong bèi c¶nh cha cã quy chÕ tèi huÖ quèc. Nhng cã mét ®iÒu ch¾c ch¾n r»ng, mét khi cã hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng vµ quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN hay NTR) th× kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sÏ t¨ng nhanh vµ sÏ ë møc mµ ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc ë ch© ¢u vµ NhËt B¶n. - XÐt trªn ph¬ng diÖn thuËn lîi ë thÞ trêng Mü c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu c¬ héi. + ThÞ trêng Mü ®îc c«ng nhËn lµ thÞ trêng tiªu thô lín nhÊt thÕ giíi vÒ c¸c s¶n phÈm dÖt may (54 tû USD n¨m 1997). Mü cã nhiÒu tÇng líp d©n c, ®an s¾c téc c¬ cÊu thÞ trêng Mü cã sù ph©n tÇng x· héi rÊt réng: thîng lu, trung lu vµ tÇng líp b×nh d©n. Tuy nhu cÇu vµ thÞ hiÕu 18 §Ò ¸n m«n häc kh¸c nhau nhng nh×n chung xu híng tiªu dïng ë Mü lµ ®¬n gi¶n, tiÖn dông, kh«ng qu¸ cÇu kú. TÝnh ®a d¹ng cña thÞ trêng lµ ®iÓm thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp cña ta cã thÓ lùa chän th©m nhËp nhãm hµng nµo cho phï hîp. +t¹i Mü hiÖn nay cã mét sè ®«ng viÖt kiÒu ®ang sinh sèng, hä sÏ lµ nh÷ng ngêi ®ãng gãp kh«ng nhá vµo viÖc thóc ®Èy còng nh tiªu dïng c¸c s¶n phÈm may mÆc cña ViÖt Nam. + Quan niÖm cña ngêi Mü vÒ ViÖt Nam ®· cã nhiÒu thay ®æi. Trong quan niÖm cña hä ®· cã nh÷ng thay ®æi theo h íng tèt ®Ñp ch¾c ch¾n hä sÏ cã mong muèn ®îc trao ®æi bu«n b¸n víi ViÖt Nam nhiÒu h¬n. + Nhµ níc ta ®· cã mét sè chÝnh s¸ch u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã lîi thÕ v× gi¸ nh©n c«ng rÎ cã thÓ c¹nh tranh víi mét sè níc kh¸c xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo Mü. 2. Nh÷ng khã kh¨n TriÓn väng vÒ quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú sau khi kÝ hiÖp th¬ng m¹i ViÖt –Mü lµ rÊt lín. Tuy nhiªn, hiÖn nay mét trong nh÷ng khã kh¨n ®Ó hµng dÖt may th©m nhËp vµo thÞ tr êng Mü lµ do níc ta cha ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ quèc nªn quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú cha ph¸t triÓn ®óng tiÒm n¨ng vµ nhu cÇu cña c¶ hai níc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr êng nµy cßn kh¸ khiªm tèn chØ ®¹t 26,4 triÖuUSD, trong kho ®ã kim xuÊt khÈu hµng dÖt may, cña Trung Quèc sang Mü lµ 4,5 tû USD, Mexico lµ 6 tû USD. Trªn thÞ trêng Mü, hµng ho¸ cña ViÖt Nam kÐm søc c¹nh tranh do thuÕ nhËp khÈu cña Mü ph©n biÖt râ thuÕ suÊt tèi huÖ quèc vµ thuª suÊt ®¸nh vµo nh÷ng níc kh«ng ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ quèc. ThuÕ suÊt kh«ng cã MFN thêng cao h¬n, rÊt nhiÒu so víi thuÕ suÊt MNF nhÊt lµ so víi hµng dÖt may ViÖt Nam. ThuÕ nhËp khÈu rÊt cao 45-50%. Møc thuÕ cao nhÊt ®èi víi hµng cña ViÖt Nam lµ 76% trong khi møc thÊp nhÊt cña c¸c níc lµ 20,6% (xem biÓu 6) Ngay c¶ khi hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®îc ký kÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i nç lùc chuÈn bÞ rÊt nhiÒu míi cã thÓ th©m nhËp ®îc thÞ trêng nµy. Bëi lÏ thÞ trêng Mü cã nhu cÇu tiªu dïng lín hµng dÖt may tõ chÊt liÖu cotton vµ pha cotton. C¸c nhµ nhËp khÈu Mü th êng giao dÞch theo h×nh thøc mua b¸n FOB v× vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m ®¬ng c¶ kh©u chuÈn bÞ nguyªn liÖu phô liªu, tæ chøc s¶n xuÊt vµ giao hµng ®óng thêi h¹n: 19 §Ò ¸n m«n häc BiÒu 6: ThuÕ nhËp khÈu hµng dÖt may vµo Mü. MÆt hµng ThuÕ suÊt % NÕu cã MFN Kh«ng cã MFN GiÇy dÐp 6 35 QuÇn ¸o b»ng cotton 10 45 Bé thÓ thao 8,6 90 ¸o s¬ mi 20,6 45 ¸o T-Shirts 19,6 90 JackÐts 15,5 90 Nguån: ph¸t triÓn kinh tÕ sè 98-1999. Kh«ng chØ cã quy chÕ ®·i ngé tèi huÖ quèc( The Most – Favoured nation treatment) – MFN nay ®îc ®æi thµnh Normal TradeNTR- Quan hÖ th¬ng m¹i b×nh thêng ®îc thÓ hiÖn toµn bé trong ch¬ng 1( trong sè 4 ch¬ng) cña hiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch ( General Treement on Tariff and Trade- GATT). Qui chÕ tèi huÖ quèc qui ®Þnh c¸c níc thµnh viªn cã GATT ( nay lµ WTO- World Trade Organization) dµnh cho nhau chÕ ®é ®èi xö u ®·i nhÊt trong quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc thuÕ quan. Trªn thùc tÕ, Mü ®· dµnh NTR cho tÊt c¶ c¸c níc b¹n hµng cña m×nh kÓ c¶ c¸c níc XHCN. ¦u tiªn lín nhÊt cña quy chÕ MFN( NTR) lµ gi¶m vµ miÔn thuÕ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña nh÷ng níc cha ®îc hëng quy chÕ MFN( NTR) vµo Mü chÞu thuÕ xuÊt nhËp khÈu gÊp s¸u lÇn s¶n phÈm xuÊt khÈu cña c¸c níc hëng quy chÕ MFN( NTR). Bªn c¹nh ®ã, cßn cã c¶ hÖ thèng u ®·i phæ cËp (Generalized system of Preerences – GDP) còng t¸c ®éng rÊt lín tíi c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu. Theo h×nh thøc nµy c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn ®îc hëng u ®·i thuÕ quan b»ng kh«ng ®èi víi mét sè s¶n phÈm b¸n tõ níc ®ã vµo Mü. Nhng mÆt hµng chØ ®îc miÔn thuÕ nÕu ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu nh s¶n phÈm ®îc xuÊt khÈu trùc tiÕp tõ níc ®ang hëng GSP sang Mü vµ s¶n phÈm ®îc chÕ biÕn hoÆc s¶n xuÊt toµn bé hoÆc h¬n 35% gi¸ trÞ gia t¨ng t¹i níc ®ang hëng GSP. Vµ theo luËt ph¸p Mü, ViÖt Nam chØ ®îc hëng u ®·i GSP sau khi ®· ®¹t ®îc quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN) vµ ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO vµ IMF. Do ®ã ngay c¶ khi ViÖt Nam ®· cã quy chÕ tèi huÖ quèc th× vÉn cßn mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c níc ch©u ¸ kh¸c ®ang hëng quy chÕ GSP trong vÊn ®Ò ®Ò xuÊt hµng qua Mü. HÖ thèng qu¶n lý h¹n ng¹ch dÖt may ë Mü. Mü lµ mét n íc thµnh viªn cña hiÖp ®Þnh ®a sîi (Muil-Fibex arangement –MFA) lµ hiÖp ®Þnh h¹n chÕ b»ng Quota c¸c hµng dÖt may vµ nhËp khÈu vµo c¸c n íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, nh»m b¶o vÖ c«ng nghiÖp dÖt may vµ ®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm ë c¸c níc nµy. Mü c¨n cø vµo hiÖp ®Þnh MFA ®Ó ký hiÖp 20