Tài liệu Xk hàng may mặc

II. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi viÖt nam. Tríc khi t×m hiÓu vai trß cña xuÊt khÈu chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®îc nhiÖm vô cña chóng ®ã lµ: - Ph¶i biÕt khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ cña ®Êt níc, kÝch thÝch c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn. - Ph¶i gãp phÇn t¨ng tÝch luü, më réng s¶n xuÊt t¨ng thu nhËp cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. - XuÊt khÈu lµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n th«ng qua viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o nguån thu nhËp. - Ph¶i biÕt khai th¸c nh÷ng thÞ trêng hiÖn cã vµ quan t©m tíi thÞ trêng cha ®îc khai th¸c. - Lîi dông khèi lîng mua hµng lín lao cña níc ngoµi. - T×m thÞ trêng cho s¶n phÈm khi lîng b¸n gi¶m sót. - Më réng nÒn t¶ng b¸n hµng ®Ó tr¶i réng chi phÝ b¸n hµng. - Sö dông n¨ng lùc s¶n xuÊt thõa. - BiÕt ®îc nh÷ng ph¬ng ph¸p kü thuËt tiªn tiÕn ®îc sö dông ë níc ngoµi. - Theo dâi sù c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ cã s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ trêng. Ngoµi ra ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cßn ph¶i cã nhiÖm vô gãp phÇn thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ níc: “§a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ, t¨ng cêng hîp t¸c khu vùc “. §Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô kÓ trªn th× c«ng t¸c xuÊt khÈu ph¶i nhËn râ c¸c vai trß quan träng sau: - Thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt níc, ®©y lµ nguån vèn quan träng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nhËp khÈu vµ tÝch luü ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ThËt vËy, nhËp khÈu còng nh vèn ®Çu t cña mét níc thêng dùa vµo ba nguån chñ yÕu lµ viÖn trî, ®i vay, xuÊt khÈu. Trong khi møc viÖn trî lµ bÞ ®äng vµ cã h¹n, cßn ®i vay sÏ t¹o thªm g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ th× xu híng ph¸t triÓn xuÊt khÈu ®Ó tù ®¶m b¶o vµ ph¸t triÓn ®îc coi nh mét chiÕn lîc quan träng mµ hÇu hÕt c¸c níc ®Òu øng dông. - XuÊt khÈu lµ c«ng cô gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp trong níc; theo International Trade 1980-1993 ë Mü vµ c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cø xuÊt khÈu 1tû USD th× t¹o ®îc 40 ngh×n viÖc lµm trong níc, cßn ë c¸c níc t b¶n ®ang ph¸t triÓn kh¸c cã thÓ t¹o ra 45-50 ngh×n chç viÖc lµm. ë níc ta nÒn c«ng nghiÖp cßn l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp nªn xuÊt khÈu 1 tû USD th× sÏ t¹o ®îc trªn 50 ngh×n chç lµm viÖc trong níc. - XuÊt khÈu lµm t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong níc vµ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn th«ng qua t¸c ®éng ngîc chiÒu ®èi víi viÖc ®æi míi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ ph¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn. - Khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng, ph¸t huy c¸c lîi thÕ cña ®Êt níc, kÝch thÝch c¸c ngµnh lts ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« lÉn chiÒu s©u. §Æc biÖt lµ sù t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng ngµy cµng sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c lîi thÕ ®Êt níc. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn gióp cã thªm nguån løc c«ng nghiÖp míi, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi. - T¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ cña quèc gia. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu cßn cã vai trß t¨ng cêng sù hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c níc, n©ng cao ®Þa vÞ vµ uy tÝn cña ViÖt Nam trªn th¬ng trêng quèc tÕ. Nhê cã nh÷ng hµng xuÊt khÈu mµ nhiÒu C«ng ty níc ngoµi biÕt ®Õn n¨ng lùc cña ta vµ s½n sµng thiÕt lËp quan hÖ bu«n b¸n vµ ®Çu t. Nh vËy, xuÊt khÈu nã kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî ph¸t triÓn mµ nã cã thÓ thµnh yÕu tè bªn trong cña sù ph¸t triÓn; trùc tiÕp tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò bªn trong cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nh vèn, kü thuËt, lao ®éng, nguyªn liÖu, thÞ trêng... III. thÞ trêng cho hµng may mÆc vµ xu híng nhËp khÈu hµng may mÆc trªn thÕ giíi. 1. VÒ thÞ trêng may mÆc ViÖt Nam. 1.1. thÞ trêng EU: ThÞ trêng EU víi d©n sè 340 triÖu lµ n¬i tiªu thô lín vµ ®a d¹ng c¸c lo¹i quÇn ¸o. Møc tiªu thô thÞ trêng nµy lµ kh¸ cao: 17 kg / ngêi / n¨m. ë ®©y, ngêi ta cã thÊy ®ñ lo¹i hµng ho¸ tõ c¸c níc nh Mü, Trung Quèc, NhËt, Hång K«ng, §µi Loan. Hµng n¨m EU nhËp kho¶ng 63 tû USD quÇn ¸o võa qua h¹n ng¹ch mµ EU dµnh cho c«ng nghÖ lµ 22 ngh×n tÊn hµng dÖt may gi¸ trÞ kho¶ng 450 triÖu USD vµ hiÖp ®Þnh ký cho giai ®o¹n tíi 2001-200 gi¸ trÞ sÏ t¨ng 40% vµ so víi gi¸ trÞ hiÖp ®Þnh cò (chi giai ®o¹n 1996-2000). §©y lµ thÞ trêng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam vµ EU ký hiÖp ®Þnh bu«n b¸n dÖt may tõ n¨m 1995 trong ®ã cã h¹n ng¹ch gia c«ng thuÇn tuý (TPP). Cã nghÜa lµ kh¸ch hµng göi nguyªn phô liÖu tõ mét níc thø ba thuª gia c«ng t¹i ViÖt Nam, sau ®ã xuÊt sang EU. Cßn nÕu kh¸ch hµng EU göi nguyªn phô liÖu tõ EU sang gia c«ng t¹i ViÖt Nam, sau ®ã xuÊt ngîc l¹i sang EU th× kh«ng tÝnh vµo h¹n ng¹ch. Qua 5 n¨m thùc hiÖn hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU s¶n xuÊt hµng may mÆc cña ViÖt Nam sang thÞ trêng nµy ®· cã bíc tiÕn v÷ng ch¾c. N¨m 1996 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc ViÖt Nam vµo EU ®¹t ®îc kho¶ng 250 triÖu USD, n¨m 1999 ®¹t 400 triÖu USD vµ dù kiÕn n¨m 2001 sÏ ®¹t 650 2 triÖu USD. B¶ng 5: Mét sè chñng lo¹i hµng ®¹t møc xuÊt khÈu cao cña ViÖt Nam vµo EU qua c¸c n¨m (§¬n vÞ: TriÖu chiÕc) Tªn hµng Chñng lo¹i 1998 1999 2000 Jacket Cat 21 8,9 9,4 11,7 T- Shirt Cat 4 2,9 3,71 ¸o len Cat 5 1,65 1,81 QuÇn Cat 6 1,65 2,4 ¸o s¬ mi n÷ Cat 7 0,91 1,49 ¸o kho¸ch n÷ Cat 15 0,13 0,17 ¸o dµi n÷ Cat 26 0,19 0,39 V¸y ng¾n Cat 27 0,14 0,23 (Nguån: Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam.) Còng nh c¸c n¨m tríc ®©y mÆt hµng ¸o Jacket lu«n chiÕm tû träng lín trong c¬ cÊu xuÊt khÈu may mÆc ®i EU vµ thêng chiÕm 50% trong tæng kim ng¹ch. ChÊt lîng hµng may mÆc ViÖt Nam ®· ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn, chØ tÝnh riªng n¨m 1999 hµng dÖt-may ViÖt Nam ®· xuÊt sang tÊt c¶ c¸c níc EU víi gi¸ trÞ hµng tr¨m triÖu USD, ®øng ®Çu lµ §øc ( 150 triÖu USD), Ph¸p (60 triÖu USD), T©y Ban Nha ( 16 triÖu USD), BØ ( 10 triÖu USD), Thuþ §iÓn (7,5 triÖu USD), Bå §µo Nha ( 1,3 triÖu USD)... ThÞ trêng may mÆc EU cã tiÒm n¨ng vµ triÓn väng rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®Ó cã ®îc ®iÒu ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh kh¸ nghiªm ngÆt khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy nh: - Kh«ng ®îc mua b¸n, chuyÓn nhîng h¹n ng¹ch ®Ó xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã xuÊt xø tõ c¸c níc kh¸c vµo EU. - C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®îc lîi dông thuÕ u ®·i, gi¸ nh©n c«ng trong níc rÎ ®Ó b¸n hµng rÎ h¬n møc gi¸ hiÖn hµnh g©y bÊt lîi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt cïng lo¹i hµng ®ã hoÆc c¸c mÆt hµng trùc tiÕp bÞ c¹nh tranh cña EU. Cã thÓ sÏ bÞ ¸p dông quy ®Þnh cô thÓ ®· ®îc hai bªn tho¶ thuËn. - C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®îc phÐp b¸n hµng cho níc thø ba ®Ó t¸i xuÊt vµo EU. - §èi víi hµng gia c«ng t¹i ViÖt Nam khi xuÊt sang EU ph¶i ghi râ phÝ gia c«ng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu mua t¹i ViÖt Nam ®Ó lµm c¨n cø gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµo EU. Trong hiÖp ®Þnh còng quy ®Þnh râ danh môc hµng ho¸ vµ kim ng¹ch mµ ViÖt Nam ®a vµo EU ( tæng céng 151 nhãm mÆt hµng víi 108 nhãm thoe h¹n ng¹ch vµ 43 nhãm tù do). H¹n ng¹ch n¨m tríc kh«ng dïng hÕt cã thÓ chuyÓn sang n¨m sau. §Æc biÖt trong hiÖp ®Þnh nµy cßn quy ®Þnh hµng n¨m ViÖt Nam vµ EU sÏ xem xÐt kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Ó níi láng h¹n ng¹ch cÊp cho ViÖt Nam. Bëi vËy, ®©y lµ thÞ trêng tiÒm n¨ng lín, c¸c doanh nghiÖp 3 cña ta cÇn tu©n thñ tèt c¸c quy ®Þnh nµy, tr¸nh lµm tæn h¹i ®Õn quan hÖ bu«n b¸n gi÷a níc ta vµ céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u. 1.2. ThÞ trêng NhËt B¶n NhËt B¶n lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu may mÆc lín thø ba thÕ giíi vµ ®©y lµ thÞ trêng phi h¹n ng¹ch. Nhng ®©y còng lµ mét thÞ trêng khã tÝnh víi nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe c¶ vÒ chÊt lîng vµ gi¸ c¶, hä thêng yªu cÇu kiÓm tra chÊt lîng chi tiÕt vµ quan t©m nhiÒu tíi mÉu mèt. VÝ dô nh: - §å lãt, tÊt: mèt chiÕm 70,5% - QuÇn ¸o n÷: 56,4%lµ mèt; 37,5% lµ gi¸ vµ cßn l¹i lµ phÈm chÊt. - Comple nam: 50% lµ phÈm chÊt; 43,7% lµ mèt vµ cßn l¹i lµ gi¸ c¶. Víi d©n sè kho¶ng 120 triÖu ngêi vµ møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi 26 ngh×n USD/n¨m th× nhu cÇu vÒ may mÆc lµ kh«ng nhá, hµng n¨m NhËt B¶n nhËp khÈu kho¶ng 7-8 tû USD hµng may mÆc. N¨m 1997 hµng may ViÖt Nam xuÊt sang NhËt xÊp xØ 130 triÖu USD, n¨m 1999 xuÊt sang NhËt chiÕm 90% kim ng¹ch cña m¶ng thÞ trêng kh«ng h¹n ng¹ch vµ ®¹t 500 triÖu USD. MÆt kh¸c, xuÊt sang NhËt thêng lµ ¸o Jacket, quÇn ¸o s¬ mi do c¸c ®¬n vÞ phÝa B¾c gia c«ng, ¸o Kimono do c¸c ®¬n vÞ phÝa Nam thùc hiÖn. §©y tuy lµ thÞ trêng ®ßi hái cao song còng ®Çy høa hÑn, neus nh ®Çu t tèt, n©ng cao ®îc chÊt lîng, mÉu m· phong phó, mµu s¾c ®a d¹ng, n¾m v÷ng thÞ hiÕu th× cã kh¶ n¨ng hµng may mÆc cña ta sÐ ph¸t triÓn m¹nh ë thÞ trêng nµy. 1.3. ThÞ trêng Hoa Kú vµ B¾c Mü Mü lµ thÞ trêng kh¸ hÊp dÉn, lý tëng cña ngµnh dÖt-may v× d©n sè Mü kh¸ ®«ng, hiÖn cã 253 triÖu ngêi, ®a sè sèng ë thµnh thÞ cã møc thu nhËp quèc d©n cao. Do ®ã ngêi Mü cã søc mua lín vµ nhu cÇu ®a d¹ng. Riªng hµng dÖt may nhu cÇu nhËp khÈu hµng n¨m lªn tíi 30-36 tû USD nh n¨m 1999 lµ 34 tû USD. Nguån nhËp chñ yÕu lµ tõ c¸c níc Ch©u ¸: B¶ng 6: Mét sè nguån nhËp khÈu chÝnh vÒ hµng may mÆc t¹i Ch©u ¸ cña Hoa Kú. Níc Gi¸ trÞ ( tû USD) Trung Quèc 6,1 Hång K«ng 5 Hµn Quèc 1,8 §µi Loan 2,3 C¸c níc ASEAN kh¸c 4,5 (Nguån: Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam.) Th¸ng 2/1997 Mü bá cÊm vËn víi ViÖt Nam, th¸ng 8/1997 Mü bá cÊm vËn viÖn trî vµ th¸ng 7/1998 Mü b×nh thêng ho¸ mèi quan hÖ víi ViÖt Nam. Tuy nhiªn, chóng ta ®ang mong chê ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN-The Most Favourel Nation) cho hµng nhËp khÈu tõ Mü vµo ViÖt Nam. §©y còng lµ 4 ®iÒu kiÖn ch×a kho¸ ®Ó x©m nhËp thÞ trêng Mü. Ph¶i nãi r»ng, thÞ trêng may mÆc B¾c Mü lµ mét miÕng måi bÐo bë, hÊp dÉn ngay bëi møc cÇu l¬n, tÝnh thêi trang, mÉu mèt vµ thÞ hiÕu thÓ hiÖn rÊt râ phong c¸ch cña ngêi Mü; ®ã lµ sù phong phó vµ kh¸c biÖt. Song víi ViÖt Nam sù l¹c quan ®ã vÉn n»m trong nçi « ©u v× Mü cha dµnh cho ViÖt Nam MFN vµ nh vËy hµng may ViÖt Nam qua Mü ph¶i chÞu thuÕ nhËp khÈu cßn rÊt cao, tõ 40-49% gi¸ trÞ nhËp khÈu. Trong khi Trung Quèc vµ mét sè níc kh¸c ®îc hëng quy chÕ nµy chØ ph¶i chÞu thuÕ 25%. ¦u thÕ c¹nh tranh ®· kh«ng tthuéc vÒ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. MÆt kh¸c, ng©n hµng hai níc cha cã mèi quan hÖ b¹n hµng bang giao chÆt chÏ nªn viÖc thanh to¸n cßn lµ mét vÊn ®Ò bÊt cËp. Trêng hîp nµy ®· cã thùc tÕ khi cã mét C«ng ty Mü muèn tr¶ tiÒn cho C«ng ty may Ph¬ng §«ng, hä kh«ng thÓ më L/C tõ Mü mµ ph¶i sang tËn ViÖt Nam yªu cÇu Vietcombank Thµnh phè Hå ChÝ Minh cho phÐp võa më võa nhËn tiÒn vµ hä ph¶i tr¶ b»ng tiÒn mÆt. Do nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn, kim ng¹ch hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü míi chØ lµ møc t¬ng ®èi. N¨m 1997 ®¹t 2 triÖu USD, n¨m 1998 ®¹t 5 triÖu, n¨m 1999 ®¹t 25 triÖu vµ n¨m 2000 ®¹t trªn 30 triÖu USD. §©y míi chØ lµ nh÷ng con sè rÊt nhá bÐ so víi nhu cÇu cña thÞ trêng Mü vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ta. VËy chóng ta ph¶i lµm g× ®Ó tÝch cùc x©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng ®Çy triÓn väng nµy ®ang lµ c©u hái ®Æt ra lµ hÕt søc cÊp b¸ch cho nhiÒu nhµ qu¶n lý vµ c¶ phÝa doanh nghiÖp. 1.4. ThÞ trêng SNG vµ mét sè níc §«ng ¢u Trong nh÷ng n¨m tríc khi c¸c níc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u tan vì th× tû träng kim ng¹ch cña ta vµo thÞ trêng nµy chiÕm vÞ trÝ kh¸ lín vµ ®ãng vai trß quan träng, xuÊt khÈu theo nh÷ng hiÖp ®Þnh hµng ®æi hµng. Qua thêi gian dµi ®ã nhµ xuÊt khÈu cña ta phÇn nµo n¾m b¾t ®îc thÞ hiÕu, nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng ë khu vùc nµy vµ ngêi tiªu dïng còng ®· phÇn nµo quen víi hµng may mÆc cña ta. Tuy nhiªn, kÓ tõ khi c¸c níc XHCN §«ng ¢u tan vì th× kim ng¹ch hµng may mÆc cña ta vµo thÞ trêng nµy gi¶m m¹nh. HiÖn nay, hµng may mÆc cña ta vµo thÞ trêng nµy chñ yÕu do c¸c th¬ng gia bu«n theo tõng chuyÕn cßn vÒ phÝa doanh nghiÖp th× chØ møc thÊp do cha t×m ®îc ph¬ng thøc thanh to¸n hîp lý th©y thÕ cho ph¬ng thøc hµng ®æi hµng tríc ®©y. Nh vËy cã thÓ nãi, víi ViÖt Nam ®©y lµ thÞ trêng truyÒn thèng mµ mÊy n¨m võa qua chóng ta ®Ó vît khái tÇm tay. CÇn nhanh chãng t×m ra gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó nèi l¹i quan hÖ víi thÞ trêng kh«ng kÐm phÇn hÊp dÉn nµy. C¸c doanh nghiÖp cÇn m¹nh d¹n triÓn khai ph¬ng thøc thanh to¸n míi ph¸t huy lîi thÕ vèn cã cña ta trong nhiÒu n¨m qua trªn thÞ trêng nµy. 1.5. ThÞ trêng c¸c níc ASEAN ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN vµ ®ang trªn tiÕn tr×nh 5 thùc hiÖn AFTA, bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi lín më ra còng cßn nhiÒu th¸ch thøc. Ph¶i tiÕn hµnh c¾t gi¶m thuÕ quan vµ hµng ho¸ ®îc lu chuyÓn tù do gi÷a c¸c níc ASEAN t¹o nªn sù c¹nh tranh gay g¾t ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam, buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i nç lùc c¶i tiÕn c«ng nghÖ, ¸p dông ph¬ng thøc qu¶n lý hiÖn ®¹i vµ ph¶i t¹o ®îc cho m×nh mét nÒn t¶ng v÷ng ch¾c vÒ mäi mÆt ®Ó trô v÷ng trªn th¬ng trêng. S¶n phÈm cã ®îc thÞ trêng chÊp nhËn hay kh«ng quyÕt ®Þnh ®Õn sù tèn t¹i cña C«ng ty. Díi søc Ðp ®ã sÏ xo¸ bá ®i ®îc c¸c C«ng ty lµm ¨n tr× trÖ. Tuy nhiªn vÒ phÝa ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu C«ng ty cÇn ph¶i “lét x¸c “. Bï l¹i, thÞ trêng ASEAN víi 430 triÖu d©n, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi hµng n¨m 1.608 USD, tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n 6-8%/ n¨m, th× ®©y qu¶ lµ mét thÞ trêng lín cho hµng may mÆc. ASEAN cßn lµ mét thÞ trêng cã nÒn v¨n ho¸ t¬ng ®ång lÉn nhau. Do ®ã thÞ hiÕu, lèi sèng còng t¬ng ®èi gièng nhau, ®iÒu nµy lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp may mÆc ViÖt Nam x©m nhËp dÕ rµng h¬n. 1.6. ThÞ trêng trong níc Chóng ta chñ yÕu chó träng ®Õn s¶n xuÊt hµng may xuÊt khÈu vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Song chóng ta ®· ®Ó l¹i kho¶ng trèng sau lng m×nh ®ã lµ thÞ trêng néi ®Þa. HiÖn nay, d©n sè ViÖt Nam trªn 75 triÖu ngêi, chØ tÝnh khiªm tèn søc mua còng vµo kho¶ng 750 triÖu USD/n¨m (10 USD/ngêi/n¨m). §©y lµ con sè kh«ng nhá cã søc hÊp dÉn ®èi víi bÊt kú nhµ ®Çu t nµo. Thùc tÕ trªn thÞ trêng ViÖt Nam cßn nhiÒu mÆt hµng second-hand cña níc ngoµi, chøng tá r»ng nhu cÇu ®· vît kh¶ n¨ng cung cÊp trong níc. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mét mÆt t¨ng cêng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, mét mÆt ph¶i chó ý ®Õn s¶n xuÊt hµng phôc vô nhu cÇu néi ®Þa. Nhµ níc chØ cã biÖn ph¸p nh giao chØ tiªu cho mét sè doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc ®¸p øng tiªu dïng trong níc. Tr¸nh bá trèng thÞ trêng ngay trong tÇm tay. Trªn ®©y lµ mét sè thÞ trêng lín mµ chóng ta ®· vµ ®ang cã ®îc. CÇn ph¶i cã biÖn ph¸p vµ ®Þnh híng ®óng ®¾n ®Ó khai th¸c nã mét c¸ch triÖt ®Ó. MÆt kh¸c ph¶i t¨ng cêng më réng vµ t×m kiÕm nh÷ng thÞ trêng ®ang bÞ bá ngá, ®©y còng lµ môc tiªu mµ chóng ta ®ang ®Æt ra. Ch¼ng h¹n sÏ t×m c¸ch tiÕp cËn thÞ trêng Trung CËn §«ng vµ Mü La Tinh lµ mét vÝ dô. 2. Xu híng nhËp khÈu hµng may mÆc trªn thÕ giíi. ThÞ trêng thÕ giíi sau nhiÒu n¨m vËn hµnh ®éc lËp nay ®· trë nªn cã tæ chøc vµ ®ang ho¹t ®éng trong sù rµng buéc chÆt chÏ c¸c thÓ chÕ sau: - C¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ nh WTO. GSP. MFA, c¸c c«ng íc vÒ lao ®éng, vÒ së h÷u trÝ tuÖ... - C¸c thÓ chÕ vÒ khu vùc: EU, NAPTA, ASEAN... 6 - C¸c thÓ chÕ vÒ tµi chÝnh: WB,IMF, ADB vµ c¸c hiÖp ®Þnh liªn ng©n hµng. - C¸c hiÖp ®Þnh vÒ hµng ho¸ nh vÒ cao su thiªn nhiªn, cµ phª, dÇu më , hµng dÖt may... - C¸c trung t©m giao dÞch: Sá giao dÞch hµng ho¸ ë Lu©n §«n, Paris, Singapore, Chicago... - C¸c c«ng héi vËn t¶i biÓn, tæ chøc hµng kh«ng quèc tÕ (ICAO), tæ chøc du lÞch quèc tÕ, c¸c tÝnh chÊt liªn l¹c viÔn th«ng quèc tÕ, c¸c m¹ng líi vµ trung t©m dÞch vô tiªu thô... Ho¹t ®éng cña c¸c thÓ chÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®· ®a l¹i hiÖu qu¶ gióp cho th¬ng m¹i quèc tÕ ®îc æn dÞnh vµ ph¸t triÓn. Trong t¬ng lai c¸c ®Þnh chÕ nµy sÏ kh«ng thÓ kh«ng tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµo c¸c ®Þnh chÕ thÕ giíi vµ khu vùc nãi trªn. Víi c¬ chÕ ho¹t ®éng cña thÞ trêng thÕ giíi nh vËy ®· ¶nh hëng tíi viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng dÖt may trªn thÕ giíi. Nh khu vùc EU ®· cã c¸c møc thuÕ u ®·i ®èi víi hµng dÖt may cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy. HiÖp ®Þnh c¸c níc EU ®· cã hiÖp ®Þnh vÒ hµng may mÆc víi tõng níc cô thÓ, díi c¸c quy ®Þnh c¸c s¶n phÈm DÖt may cña Trung Quèc. Víi c¸c ®Þnh chÕ nµy, nã t¹o ra sù c«ng b»ng gi÷a c¸c níc cã nÒn c«ng nghiÖp may ph¸t triÓn vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Trong bèi c¶nh chung cña thÞ trêng thÕ giíi nh hiÖn nay, t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam còng cã nhiÒu biÕn ®éng vµ næi lªn mét sè ®Æc ®iÓm sau: + N¨m 2000 ®· kÕt thóc hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU h¹n ng¹ch 22 ngh×n tÊn dÖt may ®¹t gi¸ trÞ 450 triÖu. GÇn ®©y, ViÖt Nam ®· ký hiÖp ®Þnh trong lÜnh vùc nµy cho giai ®o¹n 2001-2003, ®iÒu ®ã sÏ më ra mét triÓn väng to lín vÒ xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta. + Quan hÖ ViÖt Nam - Hoa Kú ®îc c¶i thiÖn mét c¸ch c¬ b¶n, song quy chÕ tèi huÖ quèc cho ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét c©u hái cha chÝnh x¸c. NÕu chÕ ®é nµy ®îc ¸p dông th× ®©y sÏ lµ c¬ héi lín vÒ thÞ trêng hµng dÖt may cho ViÖt Nam. + Kinh tÕ khu vùc ph¸t triÓn chËn l¹i : viÖc trao tr¶ Hång K«ng cho Trung Quèc vµo 1/7/2000 võa qua cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kinh tÕ thÞ trêng khu vùc. HiÖn nay mét sè kh¸ch hµng Hång K«ng ®ang ®Æt gia c«ng hµng may mÆc t¹i ViÖt Nam nh vËy sÏ Ýt nhiÒu bÞ biÕn ®éng. Bªn c¹nh ®ã cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ë Ch©u ¸ võa qua lµm ¶nh hëng nÆng nÒ tíi viÖc tiªu thô còng nh kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trªn thÞ trêng c¸c mÆt hµng nãi chung vµ hµng may mÆc nãi riªng. + Tríc ®©y kh¸ch hµng EU tËp trung vµo thuª gia c«ng ¸o Jacket ba líp (cat 21) vµ s¬ mi (cat 8) t¹i ViÖt Nam. Thêi gian tíi xu híng chung lµ gi¶m 7 cat 21 vµ cat 8, ®i vµo mét sè cat kh¸c nh quÇn (cat 78), ¸o (cat 161). + XÝ nghiÖp may kh«ng ngõng c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ, m¸y mãc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã mét sè xÝ nghiÖp liªn doanh s¶n xuÊt hµng may mÆc ®· ®i vµo ho¹t ®éng. + Mäi n¨m c¸c xÝ nghiÖp cã quota cat 21 th× b¾t buéc c¸c kh¸ch hµng níc ngoµi ph¶i lµm gia c«ng ë xÝ nghiÖp ®ã ®Ó tËn dông quota cat 21. Thêi gian tíi, nh÷ng xÝ nghiÖp nµo lµm chÊt lîng tèt, ®¶m b¶o thêi gian giao hµng ®óng h¹n th× kh¸ch hµng míi ®Æt hµng. + Gi¸ c¶ sîi ®Ó dÖt v¶i trªn thÕ giíi t¨ng cao ®· ¶nh hëng tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm quÇn ¸o vµ liªn quan tíi gia c«ng. Trong khi ®ã, gi¸ c¶ s¶n phÈm b¸n ra l¹i h¹ mµ gi¸ gia c«ng cña ViÖt Nam nãi chung th× ngµy cµng cao do yªu cÇu cña ®êi sèng vµ lîng thu nhËp ngµy cµng t¨ng lªn cña nh©n d©n. Nã ®· t¹o sù m©u thuÉn gi÷a phÝa ViÖt Nam vµ phÝ c¸c kh¸ch hµng níc ngoµi. + Bé Th¬ng m¹i cã chñ tr¬ng s¾p tíi bá ho¹t ®éng cÊp quota cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mµ tæ chøc ®Êu thÇu quota. Th«ng t liªn bé Th¬ng m¹i - C«ng nghiÖp ®iÒu chØnh c¬ chÕ giao quyÒn sö dông h¹n ng¹ch hµng dÖt may xuÊt ®i EU. Nhµ níc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh gi¸ c¶. + §Æc biÖt, ViÖn Mèt cña ViÖt Nam ®· ®i vµo ho¹t ®éng ®ang tõng bíc nghiªn cøu c¸c kiÓu mèt ®îc thÞnh hµnh trªn c¸c thÞ trêng thÕ giíi vµ trong níc. + Hµng may mÆc cña ViÖt Nam xuÊt ®i chñ yÕu díi h×nh thøc gia c«ng, xuÊt khÈu trùc tiÕp cßn rÊt thÊp. Bªn c¹nh ®ã lµ sù yÕu kÐm trong viÖc cung cÊp nguyªn liÖu dÇu vµo c¸c ngµnh dÖt cho ngµnh may mÆc. TÝnh theo kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng th× hµng may mÆt ViÖt Nam cã tèc ®é t¨ng trëng lín nhÊt. N¨m 1998 t¨ng gÊp 5 lÇn so víi n¨m 1994. §©y lµ con sè kh¶ quan ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn ngµnh may mÆc xuÊt khÈu, song nh×n vµo thùc tÕ th× gi¸ trÞ ngo¹i tÖ thùc thu tõ gia c«ng ®em l¹i lµ 150 triÖu USD trªn tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ 874 triÖu USD, cßn n¨m 1999 lµ 194 triÖu USD trªn tæng sè kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 1,1 tû USD th× qu¶ lµ xuÊt khÈu kiÓu nµy kh«ng mÊy hiÖu qu¶. HiÖn nay n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng may mÆc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã thÓ ®¹t 2,15 tû USD. §ã lµ kÕt qu¶ cña sù ®Çu t kh«ng ngõng cña c¸c doanh nghiÖp, xÝ nghiÖp ViÖt Nam - hÇu hÕt c¸c ®Þa ph¬ng ®Òu cã xÝ nghiÖp may ra ®êi, c¸c xÝ nghiÖp may nh : C«ng ty may 10, C«ng ty may ViÖt TiÕn, C«ng ty may §øc Giang, C«ng ty may Nhµ BÌ.. kh«ng ngõng c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ, ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý, c«ng nh©n phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm chÊt lîng cao. HiÖp héi c¸c xÝ nghiÖp may cña ViÖt Nam ho¹t ®éng tÝch cùc, míi ®©y ®· thµnh lËp ViÖn mèt víi nhiÖm vô t¹o mèt, mÉu m· kü thuËt phôc vô c¸c C«ng 8 ty may s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh sù ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam c¸c C«ng ty níc ngoµi còng ®· tham gia ®¸ng kÓ trong viÖc ®Çu t vµo ngµnh may mÆc, nhiÒu liªn doanh trong lÜnh vùc may mÆc ®· ®i vµo ho¹t ®éng thu kÕt qu¶ kh¶ quan. TÊt c¶ ®· t¹o ra mét n¨ng lùc s¶n xuÊt míi cho ngµnh may mÆc ViÖt Nam. Quy m« s¶n xuÊt ®îc më réng, tay nghÒ c«ng nh©n kh«ng ngõng ®îc n©ng lªn, mÉu m· ®îc c¶i tiiÕn phong phó, ®a d¹ng. C¸c yÕu tè nµy g©y nªn sù hÊp dÉn ®èi víi c¸c kh¸ch hµng cã ý ®Þnh hîp t¸c. 3. Mét sè kinh nghiÖm thùc tiÔn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh xuÊt hµng may mÆc. Ngµnh c«ng nghiÖp may mÆc xuÊt khÈu ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ ®îc nhiÒu ®¬n vÞ, thµnh phÇn kinh tÕ tham gia. HÖ thèng c¸c C«ng ty , xÝ nghiÖp may tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng ®Òu trëng thµnh ®¸ng kÓ. N¨m 2000 cã trªn 400 doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu dù kiÕn 2001 con sè nµy sÏ lµ gÇn 500 doanh nghiÖp. Kh«ng nh÷ng ®éi ngò may xuÊt khÈu t¨ng nhanh vÒ sè lîng doanh nghiÖp mµ quy m« doanh nghiÖp c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÊt lîng, ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ ®ang tõng bíc ®îc n©ng cao. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®ang lµ dÊu hiÖu tèt cho sù khëi s¾c cña ngµnh may ViÖt Nam khi v¬n ra thÞ trêng thÕ giíi. Tuy nhiªn, ®Ó lµm tèt h¬n n÷a chøng tõ xuÊt khÈu may mÆc, ph¸t huy hÕt mäi søc m¹nh tiÒm tµng cña ®Êt níc th× bªn c¹nh c¸c biÖn ph¸p chuyªn m«n c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cÇn ph¶i thêng xuyªn häc hái kinh nghiÖm tõ c¸c c¬ së may xuÊt khÈu trong níc vµ ngoµi níc. Thêng xuyªn coi träng c«ng t¸c tù ®¸nh gi¸ vµ rót ra nh÷ng bµi häc chÝnh m×nh ®Ó kÞp thêi ®iÒu chØnh nh÷ng vÊn ®Ò cßn yÕu kÐm, tr¸nh thua thiÖt trong c¹nh tranh, tr¸nh xu híng ®Çu t sai lÇm mµ trong thêi gian ng¾n khã cã thÓ thay ®æi ®îc.. Cô thÓ trong thùc tiÔn ho¹t ®éng cña chóng ta ®ang cßn næi cém lªn mét sè vÊn ®Ò lín sau vµ cÇn ®îc nh×n nhËn l¹i mét c¸ch nghiªm tóc. Trong ®Çu t mua s¾c, chuyÓn giao m¸y mãc c«ng nghÖ mét sè ®¬n vÞ do nguån vèn h¹n hÑp ph¶i mua thiÕt bÞ Second-hand ®· ®Ó kh¸ch hµng níc ngoµi lîi dông ®a thiÕt bÞ qu¸ cò, t©n trang l¹i nªn hiÖu qu¶ sö dông rÊt h¹n chÕ ; nguy c¬ lµ b·i th¶i c«ng nghiÖp víi nh÷ng cç m¸y l¹c hËu tíi hµng thÕ kû. Bªn c¹nh ®ã c«ng t¸c lËp luËn chøng ®Çu t cßn phiÕn diÖn, thiÕu ®ång bé. Cã trêng hîp khi mua thiÕt bÞ sîi vÒ thÊy thiÕu thiÕt bÞ l¹nh l¹i ph¶i chê lËp luËn chøng mua thiÕt bÞ l¹nh nªn ph¶i mÊt thªm 2 n¨m míi sö dông ®îc, hoÆc thiÕu sù phèi hîp gi÷a c¸c kh©u trong ®Çu t dÉn ®Õn m¸y mãc thiÕt bÞ nhËp vÒ råi míi tÝnh chÊt ®µo t¹o c«ng nh©n. T×nh tr¹ng ®· dÉn tíi thêi gian vay nî kÐo dµi nhiÒu khi ¶nh hëng lín tíi uy tÝn C«ng ty v× nguån vèn vay ®Çu t kh«ng ®îc tr¶ ®óng h¹n thËm chÝ cã trêng hîp mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶. Khi giao nhËn nguyªn vËt liÖu vµ thµnh phÈm cã trêng hîp C«ng tylµm hµng gia c«ng trong níc do s¬ xuÊt trong viÖc cô thÓ ho¸ c¸c chØ tiªu nh : ®Þnh 9 møc tiªu hao vËt liÖu, kiÓu c¸ch kÕt hî gam mµu thêi gian vµ ®Þa ®iÓm giao nhËn, ph¬ng thøc thanh to¸n nªn khi thùc hiÖn hîp ®ång ®· ®Ó x¶y ra nh÷ng kÕt côc tranh chÊp ®¸ng tiÕc. Nh chóng ta ®· biÕt, hµng may mÆc lu«n ®i kÌm víi yÕu tè thêi trang, khi tham gia thÞ trêng trªn thÕ giíi th× c¸c yÕu tè ®ã l¹i cµng phøc t¹p. Do ®ã t¨ng cêng thùc hiÖn chiÕn lîc s¶n phÈm lµ con ®êng thiÕt thùc nhÊt, thêng xuyªn c¸ch t©n, thay ®æi mÉu mèt, kiÓu d¸ng vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. H·y ®Ó chÝnh s¶n phÈm lªn tiiÕng lµ viÖc lµm hiÖu qu¶ h¬n bÊt cø nç lùc nµo. §©y còng lµ bÝ quyÕt tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thµnh c«ng nhÊt trªn trêng quèc tÕ. Häc hái kinh nghiÖm trong ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång víi níc ngoµi còng ®ang ®îc coi lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. C«ng t¸c ®µm ph¸n cÇn ®îc chuÈn chu ®¸o bëi ®©y sÏ lµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh lîi Ých kinh tÕ cña c¸c bªn. Muèn ®¹t ®îc lîi Ých lín tríc hÕt ph¶i cã nghÖ thuËt ®µm ph¸n kh«n khÐo, nhiÒu khi kh¸ch hµng ®ang cã rÊt nhiÒu mèi hµng nhng do nghÖ thuËt thuyÕt phôc cña ta mµ hä vÉn chÊp nhËn ®Æt hµng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi cho chóng ta. Trong ®µm ph¸n rÊt cÇn thiÕt ph¶i hiÓu râ ®èi ph¬ng (vÒ v¨n ho¸, tµi chÝnh, th¸i ®é, phong tôc..); tuú theo tõng ®èi tîng mµ sö dông c¸c chiÕn lîc ®µm ph¸p kiÓu cøng, chiÕn lîc ®µm ph¸n kiÓu mÒm hay chiÕn lîc ®µm ph¸n kiÓu hîp t¸c. Ngoµi ra cßn ph¶i chñ ý tíi viÖc nªn ¸p dông chiÕn thuËt ®µm ph¸n g× ? chiÕn thuËt tri thøc hay chiÕn thuËt t©m lý. Kinh nghiÖm t¹o uy tÝn vµ t¹o kh¶ n¨ng x©m nhËp vµo thÞ trêng níc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp thµnh ®¹t cho thÊy cÇn ph¶i thùc hiÖn song song hai chiÕn lîc ®ã lµ : chiÕn lîc marketing vµ chiÕn lîc s¶n phÈm mét c¸ch tèt nhÊt. Thùc hiÖn chiÕn lîc marketing hîp lý sÏ cho phÐp s¶n phÈm cña C«ng ty ®îc mäi ngêi quan t©m, chó ý. Khi s¶n phÈm ®· ®îc nhiÒu ngêi biÕt ®Õn cÇn tiÕp tôc cñng cè lßng tin vµ uy tÝn víi kh¸ch hµng b»ng chÝnh víi yÕu tè néi t¹i s¶n phÈm, nhÊt lµ víi hµng may mÆc cÇn lu«n lu«n t¹o ra tÝnh ®Æc thï, cã nh vËy míi mong duy tr× ®îc trªn thÞ trêng mét c¸ch bÒn v÷ng. Cã c©u nãi thÊy triÕt lý mµ bao hµm toµn bé néi dung trªn, ®ã lµ : “H·y t¹o dùng uy tÝn so cho kh¸ch hµng sÏ mua s¶n phÈm cña C«ng ty nh mét thãi quen”. Ngoµi ra kinh nghiÖm xuÊt khÈu mét sè níc còng cho thÊy: trong thêi gian míi ®Çu c¸c ®¬n vÞ tham gia xuÊt khÈu may mÆc cßn gÆp nhiÒu h¹n chÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ trêng.. do ®ã cÇn ph¶i t¨ng cêng chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu tõ phÝa Nhµ níc. C¸c níc ®· ®i lªn tõng bíc, tõ chç nhËn hµng gia c«ng ®Õn xuÊt khÈu trùc tiÕp, tõ chç chØ xuÊt ®îc mét sè lîng nhá víi nh÷ng mÆt hµng may mÆc thÊp cÊp tíi viÖc xuÊt ®i nh÷ng s¶n phÈm cao cÊp nhÊt ®¹t gi¸ trÞ cao mµ cô thÓ lµ c¸c níc ch©u ¸ ®· lµm ®îc ®iÒu ®ã nh: Hång K«ng, §µi Loan, NhËt B¶n, Th¸i Lan.. víi ViÖt Nam hiÖn nay s¶n phÈm may mÆc xuÊt khÈu chñ yÕu díi d¹ng nhËn gia c«ng do ®ã thÞ trêng xuÊt khÈu cña ngµnh may ViÖt Nam thùc chÊt lµ cña ngêi ®Æt ra c«ng. ViÖc ph©n phèi s¶n phÈm hoµn chØnh ®i thÞ trêng nµo lµ quyÒn cña hä. Nh vËy díi h×nh thøc nµy ViÖt 10 Nam sÏ bÞ tíc ®i rÊt nhiÒu quyÒn lîi, võa h¹n chÕ sö dông nguyªn liÖu trong níc võa mÊt ®i kh¶ n¨ng x©m nhËp thÞ trêng cha kÓ ®Õn gi¸ trÞ lîi nhuËn xuÊt khÈu thu vÒ lµ rÊt nhá. Do ®ã Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch tËp trung ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc lµm thiÕt thùc vµ cÊp b¸ch. Cã nhiÒu níc ®· thùc hiÖn thµnh c«ng bíc nh¶y nµy b»ng con ®êng liªn doanh liªn kÕt, thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo lÜnh vùc may mÆc bíc ®Çu t¹o søc m¹nh bøt ph¸ vÒ c«ng nghÖ, kiÓu c¸ch, Ên tîng s¶n phÈm. Ph¬ng ph¸p ph¸t huy néi lùc kÕt hîp víi sö dông ngo¹i lùc cÇn ®îc chóng ta xem xÐt vËn dông ®Ó sím t×m ra híng ®i vµ chç ®øng v÷ng ch¾c cho hµng may ViÖt Nam trong thÞ trêng may thÕ giíi. 11 I. Ch¬ng II II. Thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty dÖt - may VIÖT NAM giai ®o¹n 1998-2001. I. Nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖT Nam. 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty DÖt-may ViÖt Nam: Ngµnh DÖt - May xuÊt khÈu ViÖt Nam ra ®êi tõ nh÷ng n¨m 58 ë miÒn B¾c vµ nh÷ng n¨m 70 ë miÒn Nam, nhng m·i tíi n¨m 1975 sau khi thèng nhÊt ®Êt níc th× ngµnh míi cã sù ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. N¨m 1978, Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp dÖt toµn quèc ®îc thµnh lËp trªn c¬ së thèng nhÊt Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp DÖt phÝa B¾c vµ Tæng C«ng ty DÖt phÝa Nam, ®· ph¸t huy vai trß tÝch cùc trong c«ng t¸c qu¶n lÝ ngµnh kinh tÕ kÜ thuËt, t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng liªn kÕt s¶n xuÊt gi÷a hai miÒn. N¨m 1987-1989, tõ tæ chøc Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp DÖt chuyÓn thµnh Liªn hiÖp s¶n xuÊt - xuÊt nhËp khÈu DÖt ®Ó kÕt hîp s¶n xuÊt vµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. §Õn ngµy 5/3/1996 Liªn hiÖp s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu DÖt ®îc chuyÓn thµnh Tæng C«ng ty DÖt ViÖt Nam víi chøc n¨ng nhiÖm vô lµ: - Trung t©m th¬ng m¹i cña ngµnh dÖt, lÊy xuÊt nhËp khÈu lµ trung t©m ho¹t ®éng ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh. - Lµm ®Çu mèi cña ngµnh kinh tÕ kÜ thuËt vµ lµ h¹t nh©n cña hiÖp héi DÖt ViÖt Nam. Víi m« h×nh nµy, kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cñng cè vµ ph¸t triÓn ngµnh DÖt, kh«ng ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp, kh«ng t¹o ®îc thÕ vµ lùc ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh. MÆt kh¸c, NghÞ ®Þnh 388/H§BT ra ®êi t¹o cho c¸c c¬ së ph¸t huy lîi thÕ chñ ®éng nhng l¹i thiÕu sù liªn kÕt víi nhau thµnh søc m¹nh, xuÊt hiÖn viÖc tranh mua tranh b¸n côc bé b¶n vÞ trong s¶n xuÊt kinh doanh, dÉn ®Õn kh«ng cã mét sù chØ huy thèng nhÊt trong ngµnh. Do qu¶n lÝ ph©n t¸n nªn kh«ng ®ñ søc cã ®¹i diÖn ë níc ngoµi, mét cuéc triÓn l·m ë níc ngoµi cã nhiÒu ®¬n vÞ tham gia mÆt hµng trïng lÆp, gi¸ c¶ chµo hµng kh«ng gièng nhau. NhiÒu C«ng ty níc ngoµi ®· lîi dông s¬ hë vÒ mÆt tæ chøc vµ qu¶n lÝ cña ta chÌn Ðp, thñ ®o¹n dÉn ®Õn thua thiÖt cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cho tõng c¬ së ngµnh dÖt nãi riªng. TiÕn gÇn ®Õn thÕ kû 21, c«ng nghiÖp dÖt may ®· vµ ®ang cã thªm nh÷ng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s«i ®éng víi tèc ®é ngµy cµng cao. Song song cïng ph¸t triÓn c¸c nguån lùc trong níc, c¸c doanh nghiÖp quèc doanh còng ®ang 12 trong qu¸ tr×nh tÝch cùc thay ®æi vÒ tæ chøc qu¶n lÝ, s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt theo híng liªn kÕt nhiÒu ®¬n vÞ cïng ngµnh nghÒ hoÆc cïng cÊp qu¶n lÝ thµnh nh÷ng Tæng C«ng ty, C«ng ty lín : ®æi míi thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ, t¨ng cêng ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lÝ kü thuËt, tiÕp thÞ, thiÕt kÕ mÉu m· nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, më réng thÞ trêng tiªu thô trong vµ ngoµi níc. Trªn tinh thÇn nµy, ngµy 29 th¸ng 4 n¨m 1998 ChÝnh Phñ ViÖt Nam ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam (VINATEX) trªn c¬ së thèng nhÊt Tæng C«ng ty DÖt ViÖt Nam vµ Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt-xuÊt nhËp khÈu May nh»m t¹o søc m¹nh tæng hîp, t¹o ®îc thÕ vµ lùc ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt-kinh doanh hµng DÖt-May ph¸t triÓn. Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam cã tªn giao dÞch quèc tÕ lµ Vietnam National Textile and Garment Corporation, viÕt t¾t lµ VINATEX. Trô së chÝnh cña Tæng C«ng ty ®Æt t¹i 25 Bµ TriÖu Hµ Néi. Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam lµ mét trong 18 C«ng ty quèc gia ho¹t ®éng theo híng tËp ®oµn, chÞu sù qu¶n lÝ trùc tiÕp cña ChÝnh phñ vµ Bé c«ng nghiÖp. Tæng C«ng ty cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã c¸c quyÒn vµ nghÜa vô d©n sù theo luËt ®Þnh, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé ho¹t ®éng kinh doanh trong tæng sè vèn do Tæng C«ng ty qu¶n lý, cã con dÊu, cã tµi s¶n vµ c¸c quÜ tËp trung, ®îc më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng trong níc vµ níc ngoµi theo luËt ®Þnh cña Nhµ níc, ®îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo ®iÒu lÖ Tæng C«ng ty. Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh hµng dÖt, hµng may mÆc (tõ ®Çu t, s¶n xuÊt, cung øng, tiªu thô, xuÊt khÈu, nhËp khÈu), tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ngµnh nghÒ kh¸c nhau theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. Liªn doanh liªn kÕt víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi níc. Lùa chän, khai th¸c më réng thÞ trêng trong vµ ngoµi níc, híng dÉn vµ ph©n c«ng thÞ trêng cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiªn tiÕn, ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ theo chiÕn lîc chung. Tæ chøc ®µo t¹o, båi dìng c¸n bé qu¶n lÝ, kÜ thuËt vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ. C¸c ngµnh nghÒ kinh doanh cô thÓ lµ : C«ng nghiÖp dÖt may : s¶n xuÊt kinh doanh tõ nguyªn liÖu vËt t, thiÕt bÞ phô tïng, phô liÖu ho¸ chÊt, thuèc nhuém vµ c¸c s¶n phÈm cuèi cïng cña ngµnh dÖt may, xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt may gåm c¸c chñng lo¹i t¬, sîi v¶i hµng may mÆc, dÖt kim, chØ kh©u, kh¨n b«ng, len th¶m ®ay t¬, t¬ t»m, nguyªn liÖu, thiÕt bÞ phô tïng, phô liÖu ho¸ chÊt, thuèc nhuém, hµng c«ng nghÖ thùc phÈm, n«ng l©m h¶i s¶n, thñ c«ng mÜ nghÖ, « t« xe m¸y, c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng kh¸c, kinh doanh kho vËn, khu ngo¹i quan. ThiÕt kÕ, thi c«ng x©y l¾p phôc vô ngµnh dÖt may vµ x©y dùng d©n dông. DÞch vô khoa häc c«ng nghÖ, du lÞch kh¸ch s¹n, nhµ hµng v¨n phßng, vËn t¶i, du lÞch l÷ hµnh trong níc, xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ, phô tïng ngµnh dÖt may, trang thiÕt bÞ v¨n phßng, thiÕt bÞ t¹o mÉu thêi trang, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, vËt liÖu ®iÖn, ®iÖn tö cao su. Víi tæng sè vèn khi thµnh lËp lµ 1.562.500 triÖu ®ång, trong ®ã: 13 -Vèn lu ®éng: 547.140 triÖu ®ång -Vèn cè ®Þnh : 1.015.360 triÖu ®ång HiÖn t¹i, Tæng C«ng ty cã 40 doanh nghiÖp thµnh viªn tham gia s¶n xuÊt tõ kÐo sîi dÖt v¶i, hoµn tÊt vµ may mÆc, mét C«ng ty tµi chÝnh, ba xÝ nghiÖp söa ch÷a vµ s¶n xuÊt phô tïng, mét viÖn thiÕt kÕ kÜ thuËt dÖt may, mét viÖn mÉu vµ thêi trang, ba trêng ®µo t¹o c«ng nh©n. Cã c¸c chi nh¸nh ë thµnh phè H¶i Phßng vµ §µ N½ng vµ hai C«ng ty du lÞch vµ dÞch vô th¬ng m¹i ë Hµ néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. Mét sè ®¹i diÖn ë níc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã, Tæng C«ng ty cßn cã C«ng ty tµi chÝnh TFC lµ tæ chøc t¹o nguån vèn cho ho¹t ®éng ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Sù ®æi míi tæ chøc nh trªn cã ý nghÜa kÕt hîp hai ngµnh dÖt vµ may tríc ®©y vèn ho¹t ®éng riªng lÎ thµnh mét tæ chøc chung ®Ó gi¶m dÇn sù c¹nh tranh ph©n t¸n, manh món trong ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi cã thÓ tÝch tô, tËp trung vèn cho sù ph¸t triÓn l©u dµi võa chuyªn m«n ho¸ võa ®a d¹ng ho¸ mét c¸ch c©n ®èi, hµi hoµ. Trong t¬ng lai kh«ng xa, víi sù ra ®êi cña hiÖp héi DÖt May ViÖt Nam ®· t¹o m¸i nhµ chung cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ liªn kÕt vµ hç trî nhau tèt h¬n trong s¶n xuÊt kinh doanh. 2.Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam. Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam cã quyÒn qu¶n lÝ, sö dông vèn, ®Êt ®ai vµ c¸c nguån lùc ®· ®îc giao theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu nhiÖm vô do Nhµ níc giao. MÆt kh¸c, Tæng C«ng ty cã quyÒn giao l¹i cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn qu¶n lÝ, sö dông c¸c nguån lùc mµ Tæng C«ng ty ®· nhËn cña Nhµ níc, ®iÒu chØnh c¸c nguån lùc ®· giao cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong trêng hîp cÇn thiÕt, phï hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn chung cña toµn Tæng C«ng ty. Ngoµi nh÷ng quyÒn h¹n trªn, Tæng C«ng ty cßn cã nh÷ng nhiÖm vô sau ®©y: - Thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh hµng dÖt vµ hµng may theo qui ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh dÖt vµ ngµnh may cña Nhµ níc vµ theo yªu cÇu cña thÞ trêng, bao gåm : x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, ®Çu t, t¹o nguån vèn ®Çu t s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm, cung øng nguyªn vËt liÖu, xuÊt nhËp khÈu phô liÖu, thiÕt bÞ phô tïng, liªn doanh liªn kÕt víi c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n íc, phï hîp víi ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc. - NhËn vµ sö dông cã hiÖu qu¶, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cña Nhµ níc giao, gåm c¶ phÇn vèn ®Çu t vµo doanh nghiÖp kh¸c, nhËn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt ®ai vµ c¸c nguån lùc kh¸c do Nhµ níc giao ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh vµ nh÷ng nhiÖm vô kh¸c ®îc giao. - Tæ chøc qu¶n lÝ c«ng t¸c nghiªn cøu øng dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt, khoa häc c«ng nghÖ vµ c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé, båi dìng c¸n bé vµ c«ng nh©n 14 trong Tæng C«ng ty.Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng dÞch vô th«ng tin, t vÊn ®Çu t, ®µo t¹o trong vµ ngoµi Tæng C«ng ty. - X¸c ®Þnh chiÕn lîc ®Çu t, thÈm ®Þnh c¸c luËn chøng hîp t¸c, ®Çu t, liªn doanh víi níc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn tr×nh Nhµ níc xÐt duyÖt, lµm chñ c¸c c«ng tr×nh ®Çu t míi. - §iÒu tra nghiªn cøu, më réng thÞ trêng trong vµ ngoµi níc vÒ cung cÊp vËt t, nguyªn liÖu chÝnh, thùc hiÖn hîp t¸c quèc tÕ, kinh doanh ®èi ngo¹i, thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu. 3. HÖ thèng c¬ cÊu tæ chøc, chøc n¨ng c¸c phßng ban cña Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam HÖ thèng tæ chøc cña Tæng C«ng ty gåm cã: - Héi ®ång qu¶n trÞ, ban kiÓm so¸t - Tæng gi¸m ®èc vµ bé m¸y gióp viÖc - C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn Tæng C«ng ty Héi ®ång qu¶n trÞ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lÝ c¸c ho¹t ®éng cña Tæng C«ng ty, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty theo nhiÖm vô cña Nhµ níc giao. Ban kiÓm so¸t thùc hiÖn nhiÖm vô do Héi ®ång qu¶n trÞ giao vÒ viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t ho¹t ®éng ®iÒu hµnh cña Tæng gi¸m ®èc, bé m¸y gióp viÖc vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn Tæng C«ng ty trong ho¹t ®éng tµi chÝnh, chÊp hµnh ph¸p luËt, ®iÒu lÖ Tæng C«ng ty, c¸c nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång qu¶n trÞ. Tæng gi¸m ®èc do Thñ Tíng ChÝnh phñ bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm khen thëng, kØ luËt theo ®Ò nghÞ cña Héi ®ång qu¶n trÞ. Tæng gi¸m ®èc lµ ®¹i diÖn ph¸p nh©n cña Tæng C«ng ty vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc Héi ®ång qu¶n trÞ, tríc Thñ Tíng ChÝnh phñ vµ tríc ph¸p luËt vÒ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña Tæng C«ng ty, Tæng gi¸m ®èc lµ ngêi cã quyÒn ®iÒu hµnh cao nhÊt trong Tæng C«ng ty. Phã Tæng gi¸m ®èc lµ ngêi gióp Tæng gi¸m ®èc ®iÒu hµnh mét hoÆc mét sè lÜnh vùc ho¹t ®éng cña Tæng C«ng ty theo ph©n c«ng cña Tæng gi¸m ®èc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc Tæng gi¸m ®èc vµ ph¸p luËt vÒ nhiÖm vô ®îc Tæng gi¸m ®èc ph©n c«ng thùc hiÖn. KÕ to¸n trëng Tæng C«ng ty gióp Tæng gi¸m ®èc chØ ®¹o thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª cña Tæng C«ng ty, cã c¸c quyÒn vµ nhiÖm vô theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. V¨n phßng Tæng C«ng ty, c¸c ban chuyªn m«n, nghiÖp vô cã c¸c chøc n¨ng tham mu, gióp viÖc Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Tæng gi¸m ®èc trong qu¶n lÝ ®iÒu hµnh c«ng viÖc. 15 §¬n vÞ thµnh viªn lµ doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp vµ Tæng C«ng ty cã quyÒn tù chñ kinh doanh vµ tù chñ tµi chÝnh, chÞu sù rµng buéc vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô ®èi víi Tæng C«ng ty theo luËt ®Þnh t¹i ®iÒu lÖ cña Tæng C«ng ty. Thµnh viªn lµ c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc: cã quyÒn tù chñ kinh doanh theo ph©n cÊp cña Tæng C«ng ty chÞu sù rµng buéc vÒ nghÜa vô vµ quyÒn lîi ®èi víi Tæng C«ng ty. §îc kÝ kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ, ®îc chñ ®éng thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh, tæ chøc vµ nh©n sù theo ph©n cÊp cña Tæng C«ng ty. QuyÒn h¹n nhiÖm vô cña c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc ®îc cô thÓ ho¸ trong ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¬n vÞ nµy. Tæng C«ng ty cã 8 ban, bao gåm c¸c ban sau ®©y: - Ban tæ chøc c¸n bé lao ®éng - Ban kÕ ho¹ch ®Çu t - Ban tµi chÝnh kÕ to¸n - Ban hîp t¸c quèc tÕ - Ban trung t©m th«ng tin - V¨n phßng Tæng C«ng ty - Ban khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng - Ban xuÊt nhËp khÈu Ban tæ chøc c¸n bé lao ®éng: cã chøc n¨ng tham mu gióp viÖc cho Tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ trong c¸c lÜnh vùc tæ chøc c¸n bé, ®µo t¹o c«ng t¸c lao ®éng tiÒn l¬ng vµ c«ng t¸c thanh tra, gãp phÇn b¶o ®¶m cho c«ng t¸c qu¶n lÝ cña Tæng C«ng ty ho¹t ®éng th«ng suèt vµ cã hiÖu qu¶. Ban kÕ ho¹ch tµi chÝnh: Lµ bé m«n nghiÖp vô cã chøc n¨ng tham mu gióp Tæng gi¸m ®èc vµ Héi ®ång qu¶n trÞ trong c¸c lÜnh vùc kÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch dµi h¹n, kÕ ho¹ch hµng n¨m trong lÜnh vùc ®Çu t, x©y dùng toµn Tæng C«ng ty. Ban tµi chÝnh kÕ to¸n: Lµ c¬ quan chuyªn m«n cña Tæng C«ng ty tham mu gióp ban l·nh ®¹o Tæng C«ng ty thùc hiÖn hai chøc n¨ng chñ yÕu sau: - Qu¶n lÝ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng C«ng ty vÒ tµi chÝnh, kÕ to¸n, gi¸ c¶ trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, x©y dùng c¬ b¶n, hµnh chÝnh sù nghiÖp. -Tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n, gi¸ c¶ vµ tÝn dông trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cña c¬ quan Tæng C«ng ty. V¨n phßng Tæng C«ng ty: Lµ bé m«n chøc n¨ng tham mu gióp viÖc Tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ trong lÜnh vùc hµnh chÝnh qu¶n trÞ, tæng hîp, lµm cÇu nèi gi÷a Nhµ níc víi Tæng C«ng ty vµ kinh doanh trong lÜnh vùc ®èi 16 néi ®èi ngo¹i, b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng cña Tæng C«ng ty ®îc tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶. Ban kü thuËt ®Çu t: Cã chøc n¨ng tham mu gióp Tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ trong lÜnh vùc qu¶n lÝ khoa häc c«ng nghÖ-m«i trêng vµ c«ng t¸c chÊt lîng s¶n phÈm cña Tæng C«ng ty. Ban xuÊt nhËp khÈu: Lµ bé m«n chøc n¨ng tham mu gióp viÖc cho Tæng gi¸m ®èc vµ Héi ®ång qu¶n trÞ trong lÜnh vùc qu¶n lÝ ngµnh. Gióp ®ì c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Trùc tiÕp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nh»m t¹o nguån thu vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty. NhiÖm vô cña ban lµ: -X©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ môc tiªu ph¸t triÓn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña Tæng C«ng ty trong tõng giai ®o¹n. -Nghiªn cøu t×nh h×nh thÞ trêng, gi¸ c¶, kh¸ch hµng, sù biÕn ®æi, xu híng ph¸t triÓn cña ngµnh DÖt-May thÕ giíi. -Nghiªn cøu hÖ thèng qu¶n lÝ, c¸c chÝnh s¸ch vµ c«ng cô cña nã nh quota (gi¸ tèi thiÓu, gi¸ nhËp tèi ®a) ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm chÝnh ®Ó Tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ duyÖt. -Híng dÉn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn thùc hiÖn khung gi¸, gi¸ ®· duyÖt, theo dâi t×nh h×nh gi¸ c¶ thÞ trêng ®Ó ®Ò xuÊt Tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ thay ®æi kÞp thêi, ®¸p øng yªu cÇu kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng. -X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch cña Tæng C«ng ty ®èi víi th¬ng nh©n, kh¸ch hµng, chÝnh s¸ch ®èi víi tõng khu vùc ®Ó Tæng gi¸m ®èc duyÖt phôc vô cho c«ng t¸c kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. -Phèi hîp víi ban kÕ ho¹ch ®Çu t x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña c¬ quan Tæng C«ng ty. -Trùc tiÕp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu t×m mäi kh¶ n¨ng khai th¸c nguån hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng c¸c h×nh thøc tù doanh, ®æi hµng xuÊt nhËp khÈu uû th¸c... b¶o ®¶m kÕ ho¹ch kinh doanh cña Tæng C«ng ty. -Tæng hîp dù kiÕn nhu cÇu b«ng x¬, nguyªn liÖu chÝnh hµng n¨m, cã kÕ ho¹ch nhËp b«ng dù tr÷ chiÕn lîc ®ång thêi ®¶m b¶o kinh doanh cã hiÖu qu¶. -Thùc hiÖn tèt luËt còng nh chÕ ®é chÝnh s¸ch trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. -Theo dâi tæng hîp, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng t¸c ph¸p chÕ trong xuÊt nhËp khÈu cña Tæng C«ng ty. ( S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam - Xem trang sau) 17 B¶ng 1: S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam 4. §Æc ®iÓm vµ xu thÕ ngµnh may ViÖt Nam. 4.1. §Æc ®iÓm. Ngµnh may ViÖt nam cã truyÒn thèng l©u ®êi g¾n bã víi truyÒn thèng nh©n d©n tõ n«ng th«n ®Õn thµnh thÞ, ®ãng mét vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nh»m ®¶m b¶o hµng ho¸ cho tiªu dïng trong níc, cã ®iÒu kiÖn më réng th¬ng m¹i quèc tÕ, thu hót nhiÒu lao ®éng t¹o ra u thÕ c¹nh tranh cho s¶n phÈm xuÊt khÈu, hµng n¨m mang vÒ cho Nhµ níc mét lîng ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ, kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ ®øng sau dÇu khÝ vµ ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp then chèt cña níc ta. §©y lµ mét ngµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta, v×: Mét lµ: S¶n xuÊt hµng may mÆc cÇn nhiÒu lao ®éng, kh«ng ®ßi hái tr×nh ®é tay nghÒ cao. Trong khi lao ®éng gi¶n ®¬n ë níc ta thõa rÊt nhiÒu. H¬n n÷a, ®Ó ®µo t¹o mét lao ®éng trong ngµnh may mÆc chØ cÇn tõ hai ®Õn hai th¸ng rìi vµ lao ®éng trong ngµnh may mÆc thêng sö dông nhiÒu n÷. Hai lµ: Vèn ®Çu t cho mét chç lµm viÖc Ýt, ®ång thêi ngµnh may mÆc cã thÓ t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm so víi c¸c ngµnh kh¸c víi cïng mét lîng vèn ®Çu t, thêi gian thu håi vèn nhanh. ChØ cÇn kho¶ng 700-800 USD lµ cã thÓ t¹o ra mét chç lµm trong ngµnh may, so víi 1500-1700 USD ®Ó cho mét n«ng d©n cã thÓ cÊy ë vïng §ång Th¸p Mêi. Thêi h¹n thu håi vèn chØ 3-3,5 n¨m. Ba lµ: ThÞ trêng réng lín ë c¶ trong vµ ngoµi níc. ë trong níc th× ®êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng lªn, nhu cÇu vÒ mÆc chuyÓn tõ “Êm” sang “®Ñp”, “mèt” tøc lµ nhu cÇu hµng may mÆc ngµy cµng t¨ng vµ nhanh biÕn ®æi. Cßn trªn thÕ giíi th× xu thÕ ngµnh may mÆc phæ th«ng ®ang chuyÓn dÇn sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn do ë nh÷ng níc nµy cã lîi thÕ vÒ lao ®éng rÎ h¬n nh÷ng níc ph¸t triÓn. Bèn lµ: Níc ta cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn trång b«ng, ®ay, thóc ®Èy ngµnh dÖt may ph¸t triÓn v× nguyªn liÖu cung cÊp trong níc thêng rÎ h¬n nhËp khÈu. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn mµ ngµnh may ViÖt Nam ®· ngµy cµng ph¸t triÓn, thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng x· héi - gÇn 50 v¹n ngêi, chiÕm 22,7% lao ®éng c«ng nghiÖp toµn quèc, gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o sù æn ®Þnh chÝnh trÞ-kinh tÕ-x· héi, do ®ã ®îc §¶ng vµ Nhµ níc quan t©m. HiÖn nay ngµnh may vÉn ®ang chiÕm mét vÞ trÝ quan träng vÒ ¨n mÆc cña nh©n d©n, quèc phßng vµ tiªu dïng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. 18 4.2. Thùc tr¹ng ngµnh may ViÖt Nam. Do cã nh÷ng ®Æc ®iÓm phï hîp víi ®iÒu kiÖn níc ta, nªn ngµnh may ViÖt nam vµ may xuÊt khÈu ph¸t triÓn rÊt cao trong thêi gian qua c¶ vÒ mÆt s¶n lîng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu. HiÖn nay, kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ ®øng sau dÇu th« vµ liªn tôc t¨ng, cã thÓ thÊy râ qua b¶ng díi ®©y: B¶ng 2: Tèc ®é t¨ng trëng qua c¸c n¨m N¨m Kim ng¹ch xuÊt khÈu(tr.USD) Tèc ®é t¨ng trëng(%) 1997 550 1998 750 36 1999 1150 53 2000 1250 8,7 2001 1350 14,0 §ång thêi còng lµ ngµnh mang tÝnh x· héi cao, sö dông mäi lao ®éng trªn kh¾p mäi miÒn ®Êt níc, ®Æc biÖt lµ lao ®éng n÷. Sè lao ®éng c«ng nghiÖp cña ngµnh vµo lo¹i ®øng ®Çu trong c¶ níc: kho¶ng 300 lao ®éng chÝnh vµ nhiÒu lao ®éng phô kh¸c. VÒ mÆt hµng: S¶n phÈm ngµnh may rÊt ®a d¹ng, cã tÝnh chÊt thêi trang võa cã tÝnh quèc tÕ võa cã tÝnh d©n téc. Kinh tÕ ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng cao, nhu cÇu hµng may mÆc l¹i cµng phong phó vµ chÊt lîng cao h¬n. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng, th«ng qua gia c«ng cho c¸c níc, c¸c doanh nghiÖp may ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn lµm quen víi c«ng nghÖ may c¸c mÆt hµng phøc t¹p, thêi trang cña thÕ giíi. C«ng nghiÖp may ViÖt Nam tiÕn bé nhanh, tõ chç may quÇn ¸o lao ®éng xuÊt khÈu, c¸c lo¹i quÇn ¸o ®¬n gi¶n nh vá ch¨n, ¸o gèi, quÇn ¸o ngñ, quÇn ¸o häc sinh... ®Õn nay ®· may ®îc nhiÒu mÆt hµng cao cÊp ®îc nguêi tiªu dïng chÊp nhËn, kh¸ch níc ngoµi tÝn nhiÖm ®Æt hµng ®i tiªu thô t¹i c¸c thÞ trêng khã tÝnh trªn thÕ giíi. TÝnh ®Õn n¨m 1998, s¶n phÈm may ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang 46 níc, riªng thÞ trêng EU chiÕm 40%, tiÕp sau lµ NhËt B¶n 16%, §µi Loan 11%, Hµn Quèc 9%, c¸c níc SNG 6%, c¸c níc kh¸c 8%. Ngoµi ra cßn cã Nauy vµ Canada cÊp h¹n ng¹ch xuÊt khÈu hµng may cho ta. ViÖc cã ®îc h¹n ng¹ch may lµ rÊt cã ý nghÜa, ®Æc biÖt lµ hiÖp ®Þnh may víi EC (European community), nay ®æi lµ EU (European Union) bëi v×: Thø nhÊt: EU lµ thÞ trêng rÊt réng lín, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, tiªu thô còng rÊt lín. Mét thÞ trêng víi h¬n 350 triÖu d©n cã møc sèng cao, nhu cÇu vÒ hµng may mÆc hµng n¨m lªn tíi 22-23 ngµn tÊn v¶i, qu¶ lµ mét thÞ trêng lý tëng cho ngµnh may ViÖt Nam. Thø hai: lµ hiÖp ®Þnh may t¹o ra thÞ trêng æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn ngµnh may, trÞ gi¸ h¹n ng¹ch lªn tíi 300-400 triÖu USD/n¨m. §ång thêi thÞ trêng h¹n ng¹ch thêng hiÖu qu¶ h¬n v× cã gi¸ æn ®Þnh vµ cao h¬n. VÝ dô: gi¸ gia c«ng mét chiÕc JackÐt ( cat 21) ë thÞ trêng EC lµ 4,2-4,6 USD th× ë thÞ trêng kh¸c chØ 2,5-2,8 USD. 19 Thø ba: lµ phÇn nµo kh¼ng ®Þnh uy tÝn chÊt lîng cña hµng may mÆc ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi. Cã h¹n ng¹ch tøc lµ kh¸ch hµng sÏ t×m ®Õn chø kh«ng chØ ngêi s¶n xuÊt ViÖt Nam ®i t×m kh¸ch nh tríc n÷a. Ngµnh may ViÖt nam còng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu theo h×nh thøc gia c«ng hoÆc ph¬ng thøc th¬ng m¹i th«ng thêng víi mét sè níc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh NhËt B¶n, Canada, c¸c níc c«ng nghiÖp míi nh §µi Loan, Hång K«ng, Hµn Quèc, Singapo vµ gÇn ®©y khi Mü bá cÊm vËn vµ b×nh thêng ho¸ quan hÖ ®èi víi ViÖt Nam, hµng may cña ta cã thªm thÞ trêng Mü. Tuy cã nh÷ng thuËn lîi trong viÖc më réng thÞ trêng nhng thö th¸ch ®èi víi hµng may cña ta víi thÞ trêng thÕ giíi cßn rÊt lín. §ã lµ kh¶ n¨ng thÝch øng vÒ mÉu mèt, chÊt lîng, gi¸ c¶, thêi h¹n giao hµng theo thêi vô vµ tËp qu¸n bu«n b¸n cßn rÊt h¹n chÕ. Sè lîng s¶n phÈm cã chÊt lîng cao ®¸p øng ®îc nhu cÇu nguêi tiªu dïng ë c¸c níc ph¸t triÓn cha nhiÒu. ThÞ trêng truyÒn thèng cã dung lîng lín nh Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u cha t×m ®îc ph¬ng thøc lµm ¨n thÝch hîp, nhÊt lµ ph¬ng thøc thanh to¸n. Cho ®Õn nay, ngµnh may ViÖt Nam ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi h¬n 200 C«ng ty thuéc h¬n 40 níc trªn thÕ giíi vµ khu vùc. Tuy vËy, thÞ trêng xuÊt khÈu vÉn kh«ng æn ®Þnh, ®Æc biÖt lµ ®èi víi thÞ trêng phi h¹n ng¹ch. 5. Môc tiªu vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn. Theo quy luËt cña s¶n xuÊt hµng ho¸, thÞ trêng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cña s¶n xuÊt. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn, hoµ nhËp ®îc vµo thÞ trêng may cña khu vùc vµ thÕ giíi, trong nh÷ng n¨m tíi ngµnh may ViÖt Nam coi träng ph¬ng ch©m “híng ra xuÊt khÈu-coi träng thÞ trêng néi ®Þa” ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. Sau khi mÊt thÞ trêng truyÒn thèng lµ Liªn X« vµ §«ng ¢u cò, ngµnh may ®· cè g¾ng khai th¸c thÞ trêng míi lµ NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc, EU... song cßn nhiÒu h¹n chÕ. §Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt-xuÊt nhËp khÈu, Tæng C«ng ty ph¶i tæ chøc t×m kiÕm thÞ trêng mét c¸ch chñ ®éng, kh¾c phôc tÝnh thô ®éng ngåi chê, gi÷ v÷ng, khai th¸c, më réng c¸c thÞ trêng hiÖn cã, nhanh chãng t×m kiÕm, khai th¸c thÞ trêng míi, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng Mü vµ thÞ trêng truyÒn thèng cò. Tríc m¾t cã thÓ lµm gia c«ng, nhng ph¶i chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn dÇn tõng bé phËn, tõng doanh nghiÖp khi ®ñ kh¶ n¨ng sang ph¬ng thøc xuÊt FOB. Trong hai thËp kû tíi, ngµnh may ViÖt Nam vÉn híng ra xuÊt khÈu ®Ó thu hót ngo¹i tÖ, tù c©n ®èi ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®ång thêi coi träng thÞ trêng néi ®Þa ®Ó lµm c¬ së cho sù ph¸t triÓn. Trªn thùc tÕ hiÖn nay, cã thÓ t¹m chia thÞ trêng may ViÖt Nam thµnh hai khu vùc. 20