Tài liệu Xk hàng dệt may

Më ®Çu §Ó thùc hiÖn môc tiªu C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸, §¶ng vµ Nhµ níc ®· chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta tõ tËp trung, u tiªn ph¸t triÓn t liÖu s¶n xuÊt (c«ng nghiÖp nÆng) sang thùc hiÖn ®ång thêi c¶ ba ch¬ng tr×nh kinh tÕ: L¬ng thùc; xuÊt khÈu; hµng tiªu dïng (C«ng nghiÖp nhÑ) vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ. V× vËy mµ ngµnh dÖt may ®· cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh chãng. §Õn nay ngµnh c«ng nghiÖp nµy lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu mòi nhän cña níc ta. KÕt qu¶ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may cã ¶nh hëng lín ®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc. Tríc sù biÕn ®éng cña thÞ trêng hµng dÖt may thÕ giíi ®· vµ ®ang ®e do¹ trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang thÞ trêng EU v× theo nh hiÖp ®Þnh ATC (HiÖp ®Þnh dÖt may) th× kÓ tõ ngµy 1/5/2005 c¸c níc thµnh viªn EU kh«ng cßn ®îc ¸p ®Æt h¹n ng¹ch víi hµng dÖt may nhËp khÈu vµo EU lµ thµnh viªn cña WTO n÷a. §iÒu nµy ®· ®Æt dÖt may níc ta vµo mét t×nh thÕ rÊt khã kh¨n khi xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU. Nã ®ßi hái nÕu chóng ta muèn tiÕp tôc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo thÞ trêng nµy th× chóng ta ph¶i ®a ra ®îc nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu. Víi mong muèn gãp phÇn vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo EU trong thêi gian tíi. Trªn c¬ së ®îc sù híng dÉn cña thÇy c« gi¸o vµ nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu liªn quan, em ®· viÕt lªn néi dung cña ®Ò tµi nµy. MÆc dï víi sù nç lùc cña b¶n th©n nhng trong qu¸ tr×nh viÕt ®Ò tµi còng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm vµ thiÕu sãt v× vËy em mong thÇy c« gãp ý ®Ó lÇn sau em viÕt ®îc tèt h¬n. Ch¬ng I. C¬ së lý luËn thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may I. Kh¸i niÖm, tÝnh tÊt yÕu cña viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may 1. Kh¸i niÖm thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may. §Ó lµm ®Þnh híng vµ ®êng chØ dÉn vµo nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò tiÕp theo cña c¬ së lý luËn thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may còng nh c¸c vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan ®Õn thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may th× mét vÊn ®Ò quan träng ®îc ®Æt ra ®ã lµ tríc tiªn chóng ta ph¶i hiÓu ®îc thóc ®Èy xuÊt khÈu dÖt may lµ g×? C©u tr¶ lêi cho c©u hái nµy lµ tuú vµo tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ cña khoa häc c«ng nghÖ, còng nh c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña s¶n phÈm ®îc xuÊt khÈu mµ viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu ®îc sö dông b»ng c¸c c¸ch kh¸c nhau. Nã kh«ng cã mét ph¬ng thøc, hay mét biÖn ph¸p cè ®Þnh nµo ®îc sö dông liªn tôc ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu cho mét s¶n phÈm. Thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may nã còng kh«ng n»m ngoµi qui luËt chung ®ã. V× vËy mµ víi mçi thêi kú nã ®îc sö dông b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p kh¸c nhau. Tuy nhiªn cã thÓ kh¸i qu¸t l¹i nh sau: Thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may lµ mét ph¬ng thøc thóc ®Èy tiªu thô hµng dÖt may mµ trong ®ã nã bao gåm tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch, c¸ch thøc . . . cña Nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may nh»m t¹o ra c¸c c¬ héi vµ kh¶ n¨ng ®Ó t¨ng gi¸ trÞ còng nh s¶n lîng cña hµng dÖt may ®îc xuÊt khÈu ra thÞ trêng níc ngoµi. Nh vËy, qua viÖc kh¸i qu¸t vÒ thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may nh trªn cho thÊy thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may cã nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: Thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ mét c¸ch thøc ®Ó thóc ®Èy tiªu thô s¶n phÈm. §©y lµ mét vÊn ®Ò quan träng ®èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt nµo nãi chung. Vµ víi bÊt kú doanh nghiÖp dÖt may nµo nãi riªng. Nh vËy, chóng ta còng cã thÓ hiÓu r»ng thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng t¨ng kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm. C¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch, c¸ch thøc . . . Nã cã thÓ lµ nh÷ng biÖn ph¸p cho thêi kú s¶n phÈm míi th©m nhËp thÞ trêng hoÆc nh÷ng biÖn ph¸p cho mét s¶n phÈm ®· ®îc c¶i tiÕn, hay lµ cho mét s¶n phÈm ®· cã chç ®øng trªn thÞ trêng ®ã vµ ®ang t×m c¸ch c¹nh tranh ®Ó giµnh giËt thÞ phÇn. KÕt qu¶ cña nh÷ng biÖn ph¸p nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã lµ c¸c c¬ héi, c¸c c¬ héi cã thÓ ®îc mang ®Õn díi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau. Cuèi cïng lµ thùc hiÖn ®îc môc tiªu b¸n nhiÒu hµng dÖt may h¬n ra thÞ trêng níc ngoµi. Chñ thÓ cña thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may vµ Nhµ níc, tøc lµ võa cã c¶ chñ thÓ ®¹i diÖn ë tÇm vi m« vµ chñ thÓ ®¹i diÖn ë tÇm vÜ m«, võa cã c¶ chñ thÓ t¸c ®éng trùc tiÕp vµ chñ thÓ t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn ®èi tîng ®îc thóc ®Èy xuÊt khÈu. Mµ cô thÓ ë ®©y lµ hµng dÖt may. 2. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may. MÆc dï ngµnh dÖt may lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ t¬ng ®èi phï hîp víi t×nh tr¹ng c¬ së h¹ tÇng vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ë níc ta, l¹i cã ®îc nh÷ng thuËn lîi cho sù chuyÓn híng träng t©m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n cña §¶ng vµ Nhµ níc. Cho nªn ®· cã ®îc mét sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh trong thêi kú ®æi míi. Nhng còng do nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan kh¸c n÷a lµm cho s¶n phÈm dÖt may cña níc ta cha cã chç ®øng thùc sù trªn thÞ trêng. MÆt kh¸c dÖt may vÉn ®îc coi lµ ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu mòi nhän trong nh÷ng n¨m tíi cña níc ta. V× vËy mµ viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta trong thêi gian tíi lµ tÊt yÕu. ViÖc më réng cöa thÞ trêng cho hµng dÖt may cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo, nã ®îc sö dông nh lµ c«ng cô ®Ó c¸c níc vµ khu vùc buéc chóng ta ph¶i më réng cöa thÞ trêng cho nh÷ng hµng ho¸ kh¸c cña hä th©m nhËp vµo. Do ®ã mµ ®Ó tr¸nh viÖc ph¶i më cöa thÞ trêng trong níc qu¸ lín lµm ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña nh÷ng ngµnh kinh tÕ kh¸c mµ chóng ta muèn b¶o hé. ViÖc khai th¸c, 2 tËn dông tèi ®a c¸c kÕt qu¶ ®· cã ®îc tõ nh÷ng hiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn song ph¬ng vµ ®a ph¬ng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Nh vËy chóng ta cã thÓ thÊy thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta lµ tÊt yÕu. Kh«ng chØ cã níc ta coi ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu chñ lùc, mµ cßn cã hµng lo¹t c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c n÷a còng coi ngµnh dÖt may lµ ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc. V× vËy mµ hä còng tËp trung ®Çu t vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ngµnh dÖ may gièng nh nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t vµ khuyÕn khÝch cña níc ta. ThËm chÝ hä cßn cã nh÷ng bíc chuÈn bÞ sím h¬n vµ kü cµng h¬n chóng ta. Do ®ã viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t. §iÒu ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng thóc ®Èy xuÊt khÈu cho hµng dÖt may ViÖt Nam. Cïng víi nh÷ng bÊt lîi riªng cã cña hµng dÖt may ViÖt nam lµ hµng dÖt may cña níc ta cha vµo WTO th× hµng dÖt may cßn chÞu chung mét bÊt lîi gièng nh bÊt lîi cña hµng dÖt may cña c¸c níc trªn thÕ giíi ®ã lµ viÖc ph¶i ®èi mÆt víi mét hµng rµo b¶o hé ngµy cµng biÕn tíng tinh vi vµ hiÖn ®¹i. NhÊt lµ ®èi víi hµng rµo cña thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn. §iÒu ®ã dÉn ®Õn hµng cña dÖt may níc ta sÏ kh«ng thÓ xuÊt khÈu ®îc nÕu nh kh«ng vît qua ®îc c¸c rµo c¶n. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu nÕu kh«ng muèn hµng dÖt may ViÖt Nam "®øng ngoµi" tríc c¸c thÞ trêng lín vµ tiÒn n¨ng. Vµ cuèi cïng, mét lý do n÷a cÇn ®îc ®Ò cËp tíi ®ã lµ viÖc tån t¹i m©u thuÉn gi÷a nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi chã ngµnh dÖt may ph¸t triÓn lín m¹nh víi nh÷ng yÕu tè khã kh¨n vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu (Cô thÓ chóng sÏ ®îc ph©n tÝch ë phÇn sau). §· cho thÊy, ®Ó ngµnh dÖt may ViÖt Nam cã thÓ ph¸t triÓn ®îc t¬ng xøng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi mµ nã cã, khai th¸c vµ sö dông tèi ®a c¸c nguån lùc ®îc trang bÞ mµ kh«ng bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng ®×nh trÖ vµ suy tho¸i do sù mÊt c©n ®èi gi÷a sù t¨ng lªn cña s¶n lîng víi ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm. TiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu mµ nã ®· ®¹t ®îc, xøng ®¸ng lµ ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc cña ViÖt Nam trªn con ®êng C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, gãp phÇn vµo héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt nam víi kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi. §ßi hái ngay tõ b©y giê chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu. II. ThÞ trêng EU ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam. 1. Nh÷ng ®iÒu cÇn lu ý víi thÞ trêng EU. Khëi ®Çu tõ viÖc thµnh lËp céng ®ång than thÐp Ch©u ©u ngµy 18/04/1997 cho ®Õn nay th× con sè c¸c níc tham gia vµo liªn minh Ch©u ©u ®· lªn ®Õn 25 quèc gia. Nã h×nh thµnh lªn mét EU lín m¹nh nhÊt trªn thÕ giíi c¶ vÒ kinh tÕ th¬ng m¹i lÉn sù réng lín cña thÞ trêng. ThÞ trêng EU lµ thÞ trêng dÖt may lín nhÊt thÕ giíi. Nhu cÇu vÒ hµng dÖt may cña ngêi d©n EU b×nh qu©n kho¶ng 17kg/1n¨m vµ ngµy cµng cã xu híng gia t¨ng theo kiÓu sö dông hµng ho¸ thêi trang, kho¶ng 18,8 tû USD/n¨m hµng dÖt may cña EU ®îc nhËp khÈu tõ c¸c níc bªn ngoµi. Mét ®iÒu thuËn lîi ®ã lµ, ngîc víi xu thÕ ngµy cµng t¨ng cña nhu cÇu, tèc ®é ph¸t triÓn ngµnh dÖt may cña c¸c níc EU cã xu híng gi¶m xuèng c¶ vÒ mÆt sè lîng (5,1%) vµ lao ®éng (1,2%). Nh vËy, cã thÓ thÊy thÞ trêng EU trong t¬ng lai sÏ t¹o ra c¬ héi rÊt lín cho xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta. Trong thêi gian qua, nh»m t¨ng cêng kh¶ n¨ng vµ t¹o ra c¸c c¬ héi cho xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng nµy, Nhµ níc ta ®· nç lùc rÊt lín trong viÖc ®µm ph¸n víi EU. KÕt qu¶ lµ ®Õn ngµy 1-1-2005 hµng dÖt may ViÖt nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU còng kh«ng cßn bÞ ¸p ®Æt h¹n ng¹ch nhËp khÈu cña EU n÷a, mét sù kiÖn ®îc cho lµ sÏ lµm biÕn ®æi lín vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy. Tuy nhiªn còng cÇn lu ý lµ khi h¹n ng¹ch dÖt may kh«ng cßn th× hµng dÖt may ViÖt Nam còng kh«ng cßn nh÷ng u ®·i kh¸c n÷a mµ ph¶i c¹nh tranh c«ng b»ng ®èi víi hµng níc kh¸c. 3 2. Vai trß cña thÞ trêng EU ®èi víi xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam. MÆc dï chØ míi thiÕt lËp quan hÖ xuÊt nhËp khÈu chÝnh thøc vÒ hµng dÖt may ®îc kho¶ng h¬n 10 n¨m trë l¹i ®©y. EU lµ mét thÞ trêng quan träng ®èi víi hµng dÖt may cña níc ta, ®ãng gãp mét phÇn kh¸ lín vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu cña hµng dÖt may. §Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m tíi th× vai trß cña thÞ trêng nµy kh«ng gi¶m mµ nã cßn cã ¶nh hëng nhiÒu h¬n v× viÖc kÕt n¹p thªm 10 thµnh viªn míi cña EU lÇn nµy gåm cã c¶ c¸c níc tríc ®©y lµ níc x· héi chñ nghÜa. Mµ nh chóng ta ®· biÕt c¸c níc x· héi chñ nghÜa lµ nh÷ng níc cã quan hÖ truyÒn thèng ®èi víi ViÖt Nam, cho nªn cho phÐp ViÖt Nam tËn dông nh÷ng mèi quan hÖ truyÒn thèng ®ã ®Ó xuÊt khÈu hµng dÖ may cña ViÖt Nam sang thÞ trêng EU thuËn lîi h¬n. Nh vËy, trong t¬ng lai thÞ trêng EU víi sù lín m¹nh c¶ vÒ qui m«, xu híng tiªu dïng vµ nh÷ng mèi quan hÖ truyÒn thèng ®îc h©m nãng sÏ lµ n¬i cã triÓn väng lín cho hµng dÖt may ViÖt Nam gia t¨ng c¶ vÒ sè lîng lÉn gi¸ trÞ. ThÞ trêng EU lµ n¬i tËp hîp cña c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt trªn thÕ giíi. V× vËy mµ hÖ thèng c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch phôc vô cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®îc x©y mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn nhÊt. Víi hµng lo¹t c¸c c«ng cô nh: thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, yªu cÇu xuÊt xø hµng ho¸, yªu cÇu thñ tôc nhËp khÈu . . . Do ®ã khi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam tiÕn hµnh xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy cã c¬ héi tiÕp xóc víi mét hÖ thèng c«ng cô tiªu biÓu cña c¸c níc ph¸t triÓn, th«ng qua nh÷ng lÇn xuÊt khÈu mµ häc tËp, tÝch lòy kinh nghiÖm, ®ång thêi t¨ng cêng kh¶ n¨ng chuyªn nghiÖp ho¸ trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu. HÖ thèng c¸c hµng rµo th¬ng m¹i cña thÞ trêng EU víi hµng lo¹t c¸c tiªu chuÈn rÊt cao nh ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP . . . cho nªn ®Ó xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt nam vµo thÞ trêng EU th× buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶I x©y dùng hÖ thèng tiªu chuÈn cña m×nh theo c¸c tiªu chuÈn ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP. Nh vËy, nh÷ng ®iÒu kiÖn cña thÞ trêng EU ®· gi¸n tiÕp lµm cho s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tiÕn ®Õn c¸c tiªu chuÈn thÕ giíi vµ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho hµng dÖt may cña ViÖt nam trªn th¬ng trêng thÕ giíi. ThÞ trêng EU lµ c¸i n«i cña nÒn c«ng nghiÖp thÕ giíi vµ lµ n¬i tËp trung cña nhiÒu nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau. Cho nªn chóng ®· t¹o ra cho EU mét nÒn v¨n ho¸ riªng biÖt, mét nªn v¨n hãa c«ng nghiÖp. Nhng kh«ng ®¬n ®iÖu mµ chóng l¹i cã nh÷ng sù s¸ng t¹o vµ ®a d¹ng riªng cã. Song kh«ng v× vËy mµ mét s¶n phÈm dÖt may cã thÓ th©m nhËp vµ ®øng trªn thÞ trêng nµy mét c¸ch dÔ dµng. ThËm chÝ cßn lµ ngîc l¹i, v× thÞ trêng nµy ®îc coi lµ mét thÞ trêng khã tÝnh nhÊt trªn thÕ giíi. V× vËy khi hµng dÖt may cña ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy thµnh c«ng th× nã sÏ lµ bíc ®Öm v÷ng ch¾c cho phÐp hµng dÖt may cña níc ta chinh phôc c¸c thÞ trêng kh¸c cña thÕ giíi, ®ång thêi nã còng lµ n¬i kh¼ng ®Þnh th¬ng hiÖu vµ vÞ trÝ cña hµng dÖt may ViÖt nam trong hµng dÖt may thÕ giíi. Cho dï xu híng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt nam trong mét hai n¨m trë l¹i ®©y cã xu híng gi¶m xuèng vµ thÞ trêng EU ®ang cã nh÷ng biÕn ®éng lín g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ ph¶I kÓ ®Õn sù kiÖn b¾t ®Çu tõ ngµy 1/1/2005 theo tho¶ thuËn cña TC EU kh«ng cßn ®îc ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi nh÷ng hµng dÖt may ®îc nhËp khÈu tõ c¸c níc lµ thµnh viªn cña WTO. Nhng theo nh môc tiªu xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may, thÞ trêng EU trong nh÷ng n¨m tíi vÉn lµ thÞ trêng xuÊt khÈu hµng dÖt may lín cña ViÖt Nam. B¶ng. Dù kiÕn xuÊt khÈu dÖt may sang thÞ trêng EU tíi n¨m 2010. §¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD. N¨m 2000 2005 2010 PAI PAII PAI PAII Tæng gi¸ trÞ xuÊt 3289,2 5812 6190 10020 11165 khÈu Kim ng¹ch xuÊt 614,7 1120 1150 1800 1950 4 khÈu vµo EU Nguån: TrÝch trang 235 cuèn "nh÷ng gi¶I ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng EU. Nh vËy qua b¶ng trªn cho thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo EU trong giai ®o¹n tíi chiÕm tõ 18 cho ®Õn 21% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña hµng dÖt may ViÖt Nam. KÕt qu¶ xuÊt khÈu cña hµng dÖt may vµo thÞ trêng EU nã kh«ng nh÷ng chØ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may vµ cña chݪn lîc t¨ng tèc ngµnh dÖt may, mµ nã cßn ¶nh hëng ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c n÷a trong nÒn kinh tÕ cña níc ta nh vÊn ®Ò c«ng ¨n viÖc lµm, vÊn ®Ò thùc hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. III. ThuËn lîi vµ khã kh¨n cho thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam. 1. ThuËn lîi cho thóc ®Èy xuÊt khÈu. Do ®Æc ®iÓm cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, yªu cÇu kü thuËt kh«ng qu¸ phøc t¹p nh nh÷ng ngµnh kinh tÕ kh¸c vµ yªu cÇu vèn ®Çu t kh«ng qu¸ lín, thêi gian thu håi vèn l¹i t¬ng ®èi nhanh h¬n nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. V× vËy mµ nã ®· cã ®îc mét sè lîi thÕ trong t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn nay cña ®Êt níc. 1.1. Lîi thÕ vÒ yÕu tè con ngêi. Tríc tiªn, chóng ta ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ níc ta cã mét c¬ cÊu d©n sè trÎ do ®ã mµ nh÷ng ngêi trong ®é tuæi lao ®éng rÊt cao, kh«ng nh÷ng vËy hµng n¨m nã cßn ®îc bæ sung thªm mét lùc lîng kh¸ lµ hïng hËu. §iÒu ®ã ®· lµm cho nguån cung lao ®éng cña níc ta hÕt søc dåi dµo. Thø hai, chÊt lîng lao ®éng kh«ng ngõng ®îc n©ng lªn c¶ vÒ mÆt kü thuËt lÉn tr×nh ®é v¨n ho¸, c¶ thÓ chÊt lÉn tinh thÇn. Ngêi lao ®éng cña níc ta ®îc ®¸nh gi¸ lµ cÇn cï chÞu khã, ham häc hái, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh vµ s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh lao ®éng . Thø ba, nh×n chung gi¸ nh©n c«ng lao ®éng trong ngµnh dÖt may cña níc ta rÎ h¬n mét sè níc kh¸c trªn thÕ giíi vµ khu vùc. §©y lµ mét lîi thÕ rÊt lín trong kho ngµnh dÖt may cña níc ta. Cã thÓ nãi nã lµ nh©n tè chÝnh trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may trong thêi gian qua. B¶ng 1.1. TiÒn c«ng lao ®éng trong ngµnh dÖt may cña mét sè níc. TT Tªn níc 1 NhËt 2 Ph¸p 3 Mü 4 Anh 5 §µi loan 6 Hµn quèc 7 Hång K«ng 8 Singapore TiÒn c«ng (USD/n) 16,31 12,63 10,33 10,16 5 3,6 3,39 3,16 TT 9 10 11 12 13 14 15 Tªn níc Malaixia Th¸i Lan Philipine Ên ®é Trung quèc In®«nªxia ViÖt Nam TiÒn c«ng (USD/n) 0,95 0,87 0,67 0,54 0,34 0,23 0,18 Nguån: Cuèn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ th¬ng m¹i ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp trang 64 tËp I. Thø t, do ®Æc ®iÓm cña lÞch sö vµ hoµn c¶nh cña ®Êt níc mµ ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu viÖt kiÒu sinh sèng ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi. §©y lµ nguån lùc quan träng ®Ó chóng ta cã thÓ thu thËp thªm th«ng tin vÒ thÞ trêng níc ngoµi ®ång thêi còng lµ lùc lîng mµ cã thÓ thùc hiÖn ph©n phèi hµng dÖt may cho c¸c doanh nghiÖp khi th©m nhËp vµo thÞ trêng. 1.2. Lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Níc ta n»m trªn b¸n ®¶o víi bê biÓn dµi, phÝa b¾c gi¸p Trung quèc, phÝa t©y gi¸p Lµo vµ Campuchia, cho phÐp chógn ta më c¸c tuyÕn ®êng bé vµ ®êng biÓn ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc giao lu hµng ho¸. Níc ta còng lµ níc n»m ë trägn t©m §«ng Nam ¸. Cho nªn lµ ®Þa ®Øªm giao nhËn vµ chung chuyÓn hµng ho¸ thuËn lîi. §Æc biÖt lµ viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may. 5 Còng n»m ë vÞ trÝ phÝa §«ng nam Ch©u ¸ mµ níc ta hiÖn nay n»m trong con ®êng chuyÓn giao c«ng nghÖ cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may (chuyÓn dÞch theo híng §«ng t©y; B¾c - Nam. §ã lµ viÖc di chuyÓn c«ng nghÖ dÖt may tõ c¸c n íc NIC sang c¸c níc §«ng nam ¸ vµ Nam ¸). Do ®ã chóng ta cã c¬ héi ®Ó kÕ thõa vµ ph¸t triÓn c¸c thµnh tùu cña nh÷ng níc ®i tríc, ®ång thêi häc hái ®îc kinh nghiÖm cña c¸c níc ®ã. Níc ta lµ n¬i giao lu cña hai nÒn v¨n ho¸ lín ®ã lµ v¨n ho¸ Trung hoa vµ v¨n ho¸ S«ng H»ng, gi÷a nÒn v¨n ho¸ nho gi¸o vµ nÒn v¨n ho¸ phËt gi¸o. Cho nªn ®· t¹o ra nh÷ng phong tôc tËp qu¸n ®a d¹ng vµ phong phó; cïng víi mét nÒn v¨n ho¸ ®Æc trng. §©y lµ nh÷ng yÕu tè v« cïng quan träng nã lµm cho s¶n phÈm dÖt may cña chóng ta ®a d¹ng vµ phong phó h¬n. 1.3. Nh÷ng lîi thÕ vÒ truyÒn thèng. Ngµnh dÖt may lµ mét ngµnh ®· cã tõ xa xa. Ngay trong thêi kú phong kiÕn còng ®· x©y dùng lªn c¸c lµng nghÒ thñ c«ng. Nã còng vÉn ®îc tiÕp tôc ph¸t triÓn cho ®Õn giai ®o¹n sau nµy mÆc dï cã thêi gian nã ®· ph¸t triÓn chËm l¹i do ®Æc ®iÓm hoµn c¶nh lÞch sö cña ®Êt níc. Tuy nhiªn kho¶ng hai thËp kû trë l¹i ®©y th× nã ®· ph¸t triÓn nhanh chãng ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Ngµnh dÖt may lµ mét ngµnh mµ nguyªn vËt liÖu cña nã lµ sîi b«ng vµ v¶i. Do ®ã mµ nã cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c ngµnh n«ng nghiÖp cña ®Êt níc. Mµ ®iÒu kiÖn cña níc ta hoµn toµn cã thÓ cho phÐp ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu phôc vô cho ngµnh ®ã. Chø kh«ng ph¶i nh hiÖn nay phÇn lín c¸c nguyªn liÖu cña níc ta ®îc nhËp khÈu tõ níc ngoµi. 1.4. Ngµnh dÖt may lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®îc x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn. KÓ tõ khi chuyÓn híng nÒn kinh tÕ tõ u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng sang tËp trung s¶n xuÊt hµng tiªu dïng l¬ng thùc, vµ hµng xuÊt khÈu. §¶ng vµ Nhµ níc ®· chó ý ®Õn vai trß cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ nãi chung vµ ngµnh dÖt may nãi riªng nhiÒu h¬n. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ ®a ngµnh dÖt may níc ta ph¸t triÓn mét "chiÕn lîc ph¸t triÓn t¨ng tèc ®Ó ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ®Õn n¨m 2010" ®· ®îc x©y dùng víi nh÷ng môc tiªu cô thÓ nh: §Õn n¨m 2010 s¶n phÈm chñ yÕu ®¹t B«ng sîi ®¹t 808.000 tÊn, sîi tæng h¬p ®¹t 120.000 tÊn, sîi c¸c lo¹i ®¹t 300.000 tÊn, v¶i lôa thµnh phÈm 81.400m 2, dÖt kim ®¹t 500 triÖu s¶n phÈm, may mÆc ®¹t 1500 triÖu s¶n phÈm. Cßn n¨m 2005 th× c¸c s¶n phÈm chñ yÕu ®¹t B«ng 30.000 tÊn, sîi tæng hîp 60.000 tÊn, sîi c¸c lo¹i 150.000 tÊn v¶i lôa thµnh phÈm 800 triÖu m2 dÖt kim 300 triÖu s¶n phÈm may mÆc 780 triÖu s¶n phÈm. §èi víi xuÊt khÈu th× ®Õn n¨m 2005 ®¹t kim ng¹ch tõ 1000 ®Õn 5000 triÖu USD vµ ®Õn 2010 th× ®¹t 8000 ®Õn 9000 triÖu USD; tû lÖ sö dông nguyªn liÖu néi ®Þa t¨ng tõ 50% n¨m 2005 lªn 75% n¨m 2010. Bªn c¹nh ®ã lµ nh÷ng ch¬ng tr×nh ®Ó ®Çu t vµ ph¸t triÓn ngµnh may vµ thîng nguån cho ngµnh dÖt may. Nh vËy trong nh÷ng n¨m tíi ngµnh dÖt may sÏ lµ mét trong nh÷ng ngµnh chñ lùc phcô vô cho môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Nã còng lµ ngµnh ®ãng gãp quan träng vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu cña níc ta. 1.5 ThÞ trêng ngµy cµng ®îc më réng. Bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý do ®iÒu kiÖn tù nhiªn mang l¹i ngµnh dÖt may cßn cã lîi thÕ vÒ c¬ héi tiªu thô hµng ho¸ ra níc ngoµi do thÞ trêng ®· vµ ®ang ngµy cµng ®îc më réng. NÕu nh tríc ®©y do sù cÊm vËn, sù ph©n biÖt gi÷a hai hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ b¶n trªn thÕ giíi lµm cho s¶n phÈm dÖt may cña ta chØ cã c¬ héi tiªu thô trªn ph¹m vi thÞ trêng cña c¸c níc x· héi chñ nghÜa. Ngµy nay víi nh÷ng lîi thÕ lµ chóng ta kh«ng cßn bÞ cÊm vËn n÷a, thÕ giíi chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, cho phÐp chóng ta thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ kinh tª míi víi c¸c níc vµ vïng l·nh thæ míi. N©ng cao, ph¸t triÓn h¬n n÷a nh÷ng mèi quan hÖ chóng ta ®ang cã. Nh÷ng ®iÒu ®ã, lµm cho thÞ trêng tiÖu thô cña níc ta ®îc më réng ®¸ng kÓ. 6 ChÝnh phñ víi nh÷ng nç lùc mµ trong thêi gian qua nh÷ng hµng rµo ®Þnh lîng ®· ®îc h¹ thÊp hoÆc xo¸ bá, ®Æc biÖt lµ h¹n ng¹ch vµo mét sè thÞ trêng. Do ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng ta n©ng cao kh¶ n¨ng th©m nhËp vµ ph¸t triÓn thÞ trêng cho s¶n phÈm dÖt - may. 2. Nh÷ng khã kh¨n cho xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may níc ta. Nh÷ng yÕu tè thuËn lîi nh trªn cho phÐp ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña chóng ta ph¸t triÓn vµ s¶n xuÊt ®îc khèi lîng s¶n phÈm lín. Nhng kh«ng ph¶i níc ta lµ níc duy nhÊt cã lîi thÕ. Trªn thÕ giíi, cßn cã nhiÒu quèc gia kh¸c n÷a còng cã lîi thÕ vÒ mÆt hµng nµy. Còng nh chóng ta, hä tËp trung ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®Ó khai th¸c lîi thÕ so s¸nh. V× vËy, hµng dÖt may cña chóng ta ®ang ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh cña nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh, lín trªn thÞ trêng dÖt may thÕ giíi nãi chung vµ thÞ trêng EU nãi riªng. Trung Quèc, mét níc l¸ng giÒng, ®ång thêi còng lµ mét ®èi thñ c¹nh tranh khæng lå h¬n h¼n chóng ta vÒ mäi mÆt: ®éi ngò nh©n viªn giái, gi¸ thµnh thÊp . .. Ngay tõ rÊt sím, Trung quèc ®· thùc hiÖn nh÷ng bíc chuÈn bÞ cho ngµnh dÖt may cña hä ph¸t triÓn. N¨m 1998 - 1999, Trung Quèc ®· trî gi¸ cho mçi kg b«ng 0,6USD xÊp xØ 50% gi¸ b«ng trong thêi kú ®ã. M¹nh d¹n cho t nh©n ho¸ vµ cho ph¸ s¶n c¸c doanh nghiÖp nhµ níc lµm ¨n thua lç. §æi míi thiÕt bÞ lo¹i bá trªn 10 triÖu cäc sîi trong ba n¨m 1998 - 2000 ®Ó c¬ cÊu l¹i ngµnh dÖt, n©ng cao n¨ng suÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng cêng søc c¹nh tranh. ChÝnh v× vËy mµ ngµnh c«ng nghiÖp dÖt - may ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp lín nhÊt Trung Quèc hµng n¨m ®ãng gãp kho¶ng 20% vµo gi¸ trÞ s¶n lîng ngµnh c«ng nghiÖp Trung quèc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung quèc lu«n ®¹t møc t¨ng trëng cao, chiÕm kho¶ng 20% s¶n lîng hµng dÖt may xuÊt khÈu toµn cÇu (kim ng¹ch xuÊt sang EU cña Trung Quèc chiÕm kho¶ng 7 tû USD). Theo nh dù b¸o cña c¸c chuyªn gia thÕ giíi th× ®Õn n¨m 2007 Trung Quèc chiÕm kho¶ng 50% thÞ trêng dÖt may thÕ giíi víi trÞ gi¸ kho¶ng trªn 70 tû USD. Ngay sau Trung Quèc, mét ®èi thñ c¹nh tranh Nam ¸ chóng ta ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ Ên ®é. Ngµnh dÖt may lµ ngµnh truyÒn thèng víi lÞch sö ph¸t triÓn h¬n 150 n¨m vµ lµ ngµnh quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cã ¶nh hëng lín ®Õn gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Ên ®é. HiÖn nay ngµnh c«ng nghiÖp nµy ë Ên ®é ®· gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho kho¶ng 15 triÖu lao ®éng, chiÕm kho¶ng 20% s¶n lîng c«ng nghiÖp toµn quèc, xuÊt khÈu n¨m 2000 ®¹t 11,26 tû USD. §Ó n©ng cao h¬n n÷a vÞ trÝ cña ngµnh c«ng nghiÖp nµy ®ång thêi khai th¸c lîi thÕ Ên ®é ®ang thùc hiÖn Ch¬ng tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh dÖt víi nguån vèn kho¶ng 6 tû USD nh»m ®¹t môc tiªu xuÊt khÈu ®Õn 2010 kho¶ng 50 tû USD. Theo nh hiÖp héi dÖt may Ên ®é th× sau ngµy 1/1/2005 khi mµ hiÖp ®Þnh ATC (Agreement or Textiles and clothing) ®îc thùc hiÖn th× ngµnh dÖt may Ên ®é cßn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn h¬n n÷a ®Æc biÖt lµ trªn thÞ trêng Ch©u ¢u. V× theo hä th× mÆc dï Trung Quèc lµ níc cã u thÕ vÒ ngµnh dÖt may vµ cã kh¶ n¨ng chiÕm u thÕ nhng Ch©u ¢u sÏ kh«ng "®Æt hÕt trøng trong mét giá". C¸c níc Ch©u ¢u sÏ t×m c¸ch h¹n chÕ rñi ro v× sù phô thuéc hoµn toµn vµo Trung Quèc b»ng c¸ch t×m ®Õn nh÷ng ®èi t¸c kh¸c n÷a khi ®ã ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña Ên ®é cµng cã thªm c¬ héi ph¸t triÓn. Ngoµi hai ®¹i gia lín nhÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may thÕ giíi ®îc cho lµ sÏ "lµm ma lµm giã" trªn thÞ trêng dÖt may thÕ giíi thêi kú hËu ATC. Pakistan còng ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong sè 15 níc cã kh¶ n¨ng tån t¹i vµ chiÕm u thÕ trªn nh÷ng thÞ trêng dÖt may khèc liÖt (Mü, EU, NhËt . . .) cña thÕ giíi. Ngay tõ nh÷ng n¨m 2000 chÝnh phñ Pakistan cã ch¬ng tr×nh ®Çu t míi cho ngµnh dÖt may ®Ó ®Õn n¨m 2005 kim ng¹ch 13,8 tû USD. B¶ng 1.2 Sè liÖu qui m« ngµnh dÖt - may cña mét sè níc (2001) Tªn níc S¶n lîng sîi S¶n lîng v¶i S¶n phÈm Kim ng¹ch (ngµn tÊm) lôa (triÖu may (triÖu xuÊt khÈu m2) s¶n phÈm) (triÖu USD) 7 Trung quèc 5300 21.000 10.000 50.000 Ên ®é 2.100 23.000 10.000 12.500 Bangladesh 200 1.800 10.000 4.000 Th¸i Lan 1.000 4.200 2.500 6.500 Indonexia 1.800 4.400 300 8.000 ViÖt Nam 85 304 100 2.000 Nguån:cuèn thÞ trêng ViÖt Nam thêi kú héi nhËp AFTA Bªn c¹nh trung quèc, Ên ®é, Pakistan hµng dÖt may cña níc ta cßn ph¶i ®èi mÆt víi hµng lo¹t c¸c níc trong khu vùc (Th¸i Lan, In®onexia, Philipine) vµ hµng lo¹t c¸c níc ngoµi khu vùc (Hµn quèc, Hång K«ng, Bangladesh). ChÝnh v× vËy mµ trong thêi gian tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may cña níc ta sÏ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. 8 Ch¬ng II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt - may vµo eU cña viÖt nam I. Kh¸i qu¸t ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt - may T T 1 2 3 4 5 6 7 8 §iÒu kiÖn trong níc thuËn lîi h¬n 10 n¨m qua ngµnh dÖt may níc ta ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Gi¸ trÞ s¶n lîng hµng n¨m cña tõng mÆt hµng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. §a ngµnh c«ng nghiÖp dÖt - may cña níc ta ngµy cµng lín m¹nh, vÞ trÝ, vai trß cña ngµnh trong nÒn kinh tÕ ngµy cµng ®îc kh¼ng ®Þnh vµ n©ng cao. B¶ng 2.1. S¶n lîng c¸c s¶n phÈm cña ngµnh dÖt - may S¶n phÈm §/ vÞ Sîi toµn TÊn bé V¶i lôa TriÖu m V¶i b¹t ngh×n c¸c lo¹i m V¶i mßn ngh×n c¸c lo¹i m QuÇn ¸o ngh×n dÖt kim sp Len ®an TÊn Kh¨n c¸c TriÖu lo¹i sp QuÇn ¸o ngh×n may s½n sp 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 299 - 69076 315 18919 79171 322,2 20874 129890 356,4 23516 131500 379 23700 226811 469,6 15962 25300 487,0 16600 - 19085 23911 29974 27000 33908 35600 25.100 - 29114 2243 337,0 34456 3106 333,5 45820 2683 430,6 47681 2800 435,0 51358 1818 508,9 72151 1650 588 302200 275046 302426 337011 351364 489058 618629 Nguån: Thu nhËp tõ tµi liÖu tham kh¶o vµ niªn gi¸m thèng kª Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña ngµnh dÖt may trong thêi gian qua chiÕm b×nh qu©n kho¶ng 9% gi¸ trÞ toµn ngµnh c«ng nghiÖp, chiÕm kho¶ng 2% gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm quèc néi. Tû lÖ t¨ng trëng ngµnh dÖt may cao h¬n tû lÖ t¨ng trëng GDP t¬ng ®¬ng víi tû lÖ t¨ng trëng cña ngµnh c«ng nghiÖp. Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may hiÖn nay ®ang gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho kho¶ng 1,6 triÖu lao ®éng níc ta (theo sè liÖu cña HiÖp héi dÖt - may ViÖt nam). B¶ng 2.2. Ngµnh dÖt may trong c¬ cÊu c«ng nghiÖptÝnh theo gi¸ so s¸nh n¨m 1994 TT ChØ tiªu 1 GDP 2 C«ng nghiÖp 3 DÖt may Tû lÖ dÖt 4 may / C«ng nghiÖp lÖ dÖt 5 Tû may/GDP §/ vÞ tû ®ång Tû ®ång tû ®ång 1995 195567 58550 9126 2000 273666 96913 16088,6 2001 292535 106986 17502 2002 313247 117125 24115,6 2003(SB) 335989 129247 17519,7 % 15,6 16,6 16,4 20,6 13,55 % 4,6 5,8 6,0 7,7 5,2 Nguån: niªn gi¸m thèng kª 2003. Cïng víi lín m¹nh, trong h¬n mêi n¨m qua hµng dÖt may lu«n ®øng thø hai trong sè nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña níc ta. Trong giai ®o¹n 1996 2000 hµng may mÆc xuÊt khÈu t¨ng b×nh qu©n 20 - 25%, chiÕm kho¶ng 13 14% tæng gi¸ trÞ suÊt khÈu c¶ níc. Cßn trong giia ®o¹n 2000 - 2005 nµy kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may níc ta kho¶ng 5183 triÖu USD (cô thÓ xem b¶ng 2.3). B¶ng 2.3. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt - may 2000 - 2005. TT ChØ tiªu 1 Tæng KN xuÊt khÈu 2 KNXK c«ng nghiÖp vµ 3 Kim ng¹ch XK dÖt may T¨ng trëng 4 Tû träng 3/1 5 Tû träng 3/2 §/ vÞ TriÖu USD TriÖu ®ång TriÖu USD % % % 2000 14.455 4375 1892 8,3 13,09 43,24 2001 15.027 5102 1975 4,3 13,14 38,71 2002 16.706 6340 2752 16,17 16,47 43,41 Nguån: t¹p chÝ ngo¹i th¬ng sè 2 th¸ng 1 / 2005. 9 2003 20.176 8164 3687 18,27 18.27 45,16 2004 2005 535.762 60.586 10.373 12.872 4319 5183 41,64 16,61 16,89 41,64 40,27 Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may còng chiÕm tõ 42 - 43% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng mü nghÖ. Trªn c¬ së ph¸t huy néi lùc ®ång thêi tËn dông nh÷ng c¬ héi tõ m«i trêng thêi gian qua kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may t¨ng lªn nhanh chãng. Tuy nhiªn sù t¨ng trëng nµy l¹i do t¨ng trëng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc gi÷ vÞ trÝ ¸p ®¶o. §èi víi c¸c mÆt hµng kh¸c nh sîi, v¶i . . . Chóng ta còng xuÊt khÈu nhng chóng chiÕm mét tû träng rÊt nhá, sîi chØ chiÕm kho¶ng 2%, v¶i chiÕm kho¶ng 3%. §iÒu ®¸ng chó ý mÆc dï tû träng xuÊt khÈu v¶i vµ sîi rÊt thÊp nhng còng cha cung cÊp ®ñ nguyªn liÖu, phô kiÖn cho ngµnh may, s¶n phÈm may mÆc cña chóng ta xuÊt khÈu chñ yÕu lµ b»ng con ®êng gia c«ng cho níc ngoµi (chiÕm kho¶ng 60% tægn kim ng¹ch xuÊt khÈu). V× vËy mµ nã ®· lµm h¹n chÕ ®i phÇn nµo sè lîng còng nh gi¸ trÞ xuÊt khÈu, tÝnh chñ ®éng cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng may mÆc. C¬ cÊu xuÊt khÈu cô thÓ cña hµng dÖt - may ViÖt nam ®îc m« t¶ cô thÓ trong b¶ng 2.4 díi ®©y. B¶ng 2.4. C¬ cÊu xuÊt khÈu hµng dÖt - may giai ®o¹n 1996 - 2001. TT ChØ tiªu 1 XuÊt khÈu Tû träng mÆc 2 May Tû träng 3 V¶i Tû träng 4 Sîi Tû träng 5 Kh¸c §/ vÞ TriÖu USD % TriÖu USD % TriÖu USD % TriÖu USD % TriÖu USD 1996 1.150 100 897 78,0 35 3,0 23 2,0 185 1997 1.349 100 1.050 77,8 40 3,0 27 2,0 232 1998 1.351 100 1.055 78,1 41 3,0 27 2,0 228 1999 1.747 100 1.360 77,8 52 3,0 35 2,0 300 2000 1.892 100 1.475 78,0 57 3,0 50 2,6 310 2001 1.962 100 1.519 77,4 65 3,3 87 4,4 290 Nguån: trang 49 cuèn ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ th¬ng m¹i cña ViÖt nam trong bèi c¶nh héi nhËp. II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng EU. 1. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn quan hÖ xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt - may ViÖt Nam - EU. HiÖp ®Þnh DÖt - may ViÖt Nam - EU ký t¾t ngµy 18/12/1992 vµ chÝnh thøc cã hiÖu lùc tõ ngµy 1-1-1993 ®· t¹o c¬ së ph¸p lý vµ kinh tÕ v÷ng ch¾c ®a ngµnh dÖt - may xuÊt khÈu cña níc ta sang mét giai ®o¹n míi, thêi kú ph¸t triÓn nhanh chãng. Theo hiÖp ®Þnh 1992, ViÖt nam ®îc phÐp xuÊt khÈu sang EU 151 chñng lo¹i mÆt hµng (cat) cã 46 lo¹i kh«ng bÞ h¹n ng¹ch. Tæng sè h¹n ng¹ch theo hiÖp ®Þnh nµy lµ 21.298 tÊn víi kim ng¹ch kho¶ng 450 triÖu USD. Ngay khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang EU ®· ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam, n¨m 1993 lµ 335 triÖu USD, n¨m 1994 lµ 554 triÖu USD. Tríc kÕt qu¶ kh¶ quan ®ã, ViÖt Nam - EU ®· liªn tiÕp cã nh÷ng tho¶ thuËn söa ®æi hiÖp ®Þnh dÖt may vµ më cöa thÞ trêng ®Õn 15 - 02 - 2003 th× hiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam - EU ®· cho phÐp hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU víi møc h¹n ng¹ch tõ 800 850 triÖu USD/n¨m. Cho ®Õn gÇn ®©y nhÊt lµ vµo cuèi n¨m 2004, cïng víi sù thµnh c«ng cña héi nghÞ ASEM 5, quan hÖ xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt - may ViÖt Nam - EU ®· cã bíc ®ét ph¸ ViÖt Nam - EU ®· ký mét tho¶ thuËn mµ theo ®ã th× b¾t ®Çu tõ 1-1-2005, EU chÝnh thøc b·i bá h¹n ng¹ch cho hµng dÖt may ViÖt nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU. 2. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo EU. Có thể nói rằng việc ký kết được hiệp định xuất khẩu hàng dệt may vao thị tường EU nó đã đưa hoạt dộng xuất khẩu hàng dệt may cuẩ nước ta sang một trang mới . Hiệp định dệt may Việt Nam -EU ngay tư khi có hiẹu lực nó đã có tác động rất lớnd đến kim nghạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam. Vì chỉ 10 trong vòng 4 năm kể từ thời điểm 1-3-1993 thì kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thi trường EU đã đạt 410 triệu USD. Con số này ngay lập tức đã ghi dấu ấn vào kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may cua Việt Nam. Vì nó không chỉ vư0ợt qua kim ngach xuất khẩu của Việt Nam sang hàng loạt các thị trường mà Việt Nam có quan hệ truyền thống , mà còn hơn cả thị trường phi hạn ngạch của Việt Nam lúc báy giờ là nhật Bản ( trong năm 1997 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vao thị trường này là 325 triệu USD ). Và cũng với con số này nó đã thay thé luôn vi trí của Nhật bản va trở thanh thi trường nhập khẩu hàng dệt may lớn nhất của nước ta. Vị trí đó luôn được giữ vững trong suốt giai đoạn tư 1996 đến 2002. Km ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường này luôn chiếm tư 26% đến 27% tông kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam. Mặc dù trong hai, ba năm trở lại đây do ảnh cuẩ hiệp định dệt may VIỆT MỸ mà kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thi trường EU có xu hướng giảm xuống , thậm trí trong vòng hai năm 2001 và2002 kim ngạch xuất khẩu sang thi trường EU còn tăng trưởng âm. Nhưng xét về mặt con số tuyệt đối thị trường EU vẫn là thị trường xuất khẩu hàng dệt may lớn thứ hai của Việt Nam( sau thị trường MỸ) . những con số cụ thể xem bảng 2.5 dưới đây . B¶ng 2.5. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo EU giai ®o¹n 1996 - 2003 T ChØ tiªu T 1 Kim ng¹chXK 2 Nh Ët Tr.USD B¶ n 3 Mü EU 4 T¨ng trëng Tû lÖ 4/1 5 Kh¸c §/ vÞ 1996 Tr.USD 1150 1997 1349 1998 1351 1999 1747 2000 1892 2001 1962 2002 2732 248 325 321 417 620 588 - - Tr.USD Tr.USD % % Tr.USD 9,1 225 19,6 668 12 410 82,2 30,4 602 26 521 27,1 38,6 483 34 555 6,5 33,8 387 49,5 609 9,7 32,2 613 44,6 599 -1,6 30,5 730,4 551,9 -7,9 20 - 2003 3686,8 573,1 3,8 15,5 - Nguån: trang 49 cuèn ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ th¬ng m¹i VN trong bèi c¶nh héi nhËp, niªn gi¸m thèng kª 2003 vµ tù tÝnh to¸n. Tuy nhiên một vấn đề dáng chú ý là ,theo số liệu của EU ,kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này con cao hơn nữa chẳng hạn : năm 1996 là 405 triệu USD; 1997 là 466,1 triệu ÚSD ; 1998 là 578,7 triệu USD. Cơ cấu xuất khẩu của hàng dệt may Việt Nam vào vào các nước trong thị trường EU thời gian qua là không đồng đều quá tập trtrung vào một số nước. Đăc biệt là những nước có quan hệ khá sớm với Việt Nam . Cụ thể là : Đức46.9% ; Pháp - 10,8% ; Ha Lan -10,3% ; Anh - 9,4% ; Bỉ - 6,1% ; Tây Ban Nha -5,1% ; Italia -4,4% ; Đan Mạch -2% ; Phần lan - 0,6% ; Thụy Điển - 1,9% ; Áo - 1,5% ; Ailen -0,4% ; Luxemburg -0,3% ; Hi Lạp - 0,2% ; Bồ Đào Nha - 0,1% . VớI việu quá tập trung vào một số nước sẽ gây ra những bất lợi khi thị tường nước đó thay đổi , các doanh nghiệp Việt Nam chưa khai thac hết nhưng tiềm năng cuả thi trường EU. 11 Về tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu của hàng dệt may Việt Nam so với kim ngạch xuất khẩu của những mặt hàng khác vào thị trường EU. Mặc dù không có được những thuận lợi như các mặt hàng khác. Vì hàng dệt may của nước ta xuất khẩu vào thị trương này vẫn còn bi áp hạn ngạch. Nhưng trong những năm qua kim ngach xuất khẩu của Việt Nam vao thị trường EUvẫn chiếm tỷ trọng rất cao. Hàng năm kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may vao thi trường này vẫn chiếm khoảng từ 19% đến 21% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vao thị trường EU. VớI tỷ trọng tỷ trọng bình quân cao như vậy , đã đưa kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam thời gian qua cao hơn cả kim ngạch xuát khẩu của mặt hàng nông sản , thủy sản , thủ công mỹ nghệ và đưa nghành dệt may lên vị trí thư hai (sau nghành giay dép) trong số những măt hàng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU. Cũng chính tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu vào thị tường EU là rất lớn. Cho nên , kim ngạch xuất khẩu của hàng dệt may Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này có ảnh hưởng rất lớn đến tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU nói chung và tổng kim ngạch xuất khẩu của hàng dệt may Việt Nam nói riêng. Việc tăng trưởng dược một vài phần trăm của tỷ trọng hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường EU nó sẽ đưa kim ngạch xuất khẩu của nước ta tăng lên rất lớn và ngược lại nếu kim ngạch xuất khẩu vào thi trường này ma giảm đi một vài phần trăm thì nó sẽ làm giảm đi một lượng rất lớn kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. B¶ng 2.6. Tû träng xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng chñ lùc cña VN sang EU-15. T T 1 2 3 4 5 6 7 ChØ tiªu KN XuÊt khÈu Tû träng KNXK Tû träng giµy dÐp Tû träng hµng dÖt may Tû träng hµng n«ng s¶n Tû träng hµng thuû s¶n Tû träng thñ c«ng mü nghÖ Tû träng mÆt hµng kh¸c §/ vÞ Tr.USD % % % % % % % 1999 2526,5 100 37,1 22,0 8,3 3,5 2,4 26,7 2000 2845,1 100 36,8 21,6 7,2 3,6 3,9 26,9 2001 3002,9 100 38,7 20,2 6,7 3,9 4,0 26,5 2002 3162,5 100 42,2 17,5 5,4 3,1 4,7 27,1 28,2 2003 3852,8 100 41,5 14,9 6,9 4,0 4,5 Nguån: trang 45 cuèn Th©m nhËp thÞ trêng EU nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vµ niªn gi¸m thèng kª 2003. Thực tế khác nữa cũng cần được nhìn nhận . Các mặt hàng xuất khẩu dệt may chủ yếu của Việt Nam sang EU chưa có được chỗ dứng vững trắc. năng lực cạnh tranh bình đẳng của hầu hết các sản phẩm dệt may của nước ta con thấp. một ví dụ điển hình cho khả năng cạnh tranh bình đẳng của hàng dệt may Việt Nam trên thi trường EU đã được thực tế chứng minh là: năm 2002 EU xóa bỏ hạn ngạch cho sản phẩm áo jacket một mặt hàng truyền thống của dệt may Việt Nam , điều nay lẽ ra phải đưa kim ngạch xuất khảu của của sản phẩm này vào thị trường EU tăng lên nhanh chóng. Nhưng thực tế nó đã ngược lai hoàn tòan với dự đoán , vì lượng xuất khẩu trong năm đó của sản phẩm này chỉ còn băng 2/3 năm trước, và không chỉ dừng lại ở đó mà đế năm 2003 thì sản lượng của 12 sản phẩm này vào thị tuòng eu chi còn bằng 1/3 của năm 2001 hiện nay bên cạnh sự ảnh hưởng của hiệp định dệt may Việt -Mỹ làm cho kim ngạch xuất khẩu của nước ta vào thị trường EU giảm xuống , còn có một thực tế khác góp phần làm giảm kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của ta vào thị trường EU giảm xuống. đó là việc các nhà đặt gia công EU muốn có mối quan hệ ổn định và chắc chắn với các nhà nhận gia công cho nên họ đã chuyển dần những đơn đặt gia công sang các nước có khả năng chủ động về nguyên liệu , có thể hoàn thành hợp đồng trông thời gian ngắn... Đặc biệt là các nước đã là thành viên của WTO. Vì khi dặt hàng từ nhưng nước là thành viên của WTO thi họ có được những ưu đã mà khi dặt hàng ở các nước ko phai là thanh viên của WTO không có được. 3. Ph¬ng thøc xuÊt khÈu chñ yÕu cña ngµnh dÖt may vµo EU. Trªn thùc tÕ, cã nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c nhau ®Ó xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng EU, xuÊt khÈu trùc tiÕp, xuÊt khÈu gi¸n tiÕp, nhËn gia c«ng (nhËn gia c«ng trùc tiÕp hoÆc nhËn gia c«ng gi¸n tiÕp). Mçi ph¬ng thøc xuÊt khÈu nã thÓ hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn mÆt hµng ®ã ë mét cÊp ®é kh¸c nhau. Trong thêi gian qua h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu cña ta ®èi víi mÆt hµng dÖt may vµo thÞ trêng nµy lµ h×nh thøc gia c«ng. Theo h×nh thøc nµy, trong qóa tr×nh h×nh thµnh vµ lu th«ng s¶n phÈm c¸c doanh nghiÖp chØ tham gia vµo ba c«ng ®o¹n ®ã lµ: c¾t (cut), may (make), hoµn thiÖn (trim). Cô thÓ, kh¸ch hµng níc ngoµi sÏ cung cÊp c¸c nguyªn liÖu nh v¶i vµ c¸c phô kiÖn nh kho¸ kÐo, v¶i ®én, v¶i lãt, khuy . . . cßn doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕn hµnh may. Khi cÇn thiÕt kh¸ch hµng cÇn cung cÊp c¶ c¸c thiÕt bÞ lo¹i tèt ®Ó ®o ®¹c nh÷ng kÝch thíc nhá nhÊt ®Ó lµm mÉu cøng vµ c¾t trªn v¶i. S¶n phÈm may hoµn thiÖn sÏ ®îc kh¸ch hµng mua l¹i, khi ®ã kh¸ch hµng níc ngoµi sÏ thanh to¸n phÝ gia c«ng cho c¸c doanh nghiÖp may ViÖt Nam. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ ngoµi viÖc c¾t, may vµ hoµn thiÖn s¶n phÈm c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cßn tham gia vµo bÊt cø c«ng ®o¹n nµo kh¸c cña qu¸ tr×nh hnfh thµnh vµ tiªu thô s¶n phÈm. §Ó cho ®¬n gi¶n chóng ta cã thÓ h×nh dung qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph©n phèi s¶n phÈm theo ph¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu b»ng m« h×nh díi ®©y. Cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n phÈm dÖt may Doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam (c¾t may , hoµn thiÖn) §èi t¸c n íc ngoµi(ng êi ®Æt gia c«ng) phÈm dÖt ph¬ng may ®·ph¸p hoµngia thiÖn Víi h×nh thøc xuÊtS¶n khÈu b»ng c«ng nh trªn cho thÊy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cã vai trß lín trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph©n phèi c¸c s¶n phÈm dÖt may vµo thÞ trêng EU. C¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt 13 khÈu b»ng ph¬ng ph¸p nµy míi chØ khai th¸c ®îc lîi thÕ chi phÝ nh©n c«ng thÊp trong sè c¸c lîi thÕ cña ngµnh dÖt may. Sù xuÊt khÈu dÖt may b»ng con ®êng gia c«ng lµm c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®îc tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh¸ch hµng trªn thÞ trêng EU. Cho nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng dù ®o¸n n¾m b¾t nhu cÇu ®Ó chuÈn bÞ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt dÉn ®Õn bÞ ®éng khi cã sù thay ®æi nhu cÇu, lµm c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam bÞ phô thuéc chÆt chÏ vµo ®èi t¸c ®Æt hµng gia c«ng. Khi lîi thÕ vÒ chi phÝ gia c«ng kh«ng cßn th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khã cã thÓ tù xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy. V× khi chóng ta gia c«ng cho níc ngoµi hµng ho¸ ®ã kh«ng ®îc g¸n nh·n m¸c cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt nam mµ chóng mang nh·n m¸c cña c¸c nhµ ph©n phèi. Nh vËy víi ph¬ng thøc xuÊt khÈu nµy chóng ta cã thÓ coi nh cha cã mÆt hµng dÖt may cña ViÖt nam trªn thÞ trêng EU. Do h×nh thøc gia c«ng xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp chØ thùc hiÖn duy nhÊt c«ng ®o¹n s¶n xuÊt cßn l¹i c¸c c«ng ®o¹n kh¸c lµ hoµn toµn do c¸c ®èi t¸c ®Æt gia c«ng chÞu tr¸ch nhiÖm. Cho nªn h×nh thøc gia c«ng nµy lµ t¬ng ®èi an toµn, vµ phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may cã qui m« nhá vµ lîng vèn h¹n hÑp v× nã gióp c¸c doanh nghiÖp tr¸nh ®îc nh÷ng rñi ro trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu thiÕt kÕ s¶n phÈm, còng nh qu¸ tr×nh ph©n phèi s¶n phÈm. Tuy nhiªn cïng víi viÖc tr¸nh ®îc c¸c rñi ro th× gi¸ trÞ xuÊt khÈu mang l¹i còng thÊp. Theo nh mét nghiªn cøu gÇn ®©y ®îc tæ chøc bëi c¬ quan Hîp T¸c Quèc TÕ NhËt B¶n vµ trêng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n. VÒ t×nh h×nh thùc hiÖn gia c«ng hµng dÖt may ë mét sè c«ng ty ®· cho kÕt qu¶ lµ qu¸ tr×nh gia c«ng s¶n phÈm nã chØ chiÕm kho¶ng 15% gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®îc gia c«ng, lîi nhuËn thu vÒ chØ kho¶ng 4% gi¸ trÞ gia c«ng. Trªn ®©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu cña hµng dÖt may ViÖt nam vµ EU. Theo sè liÖu ®iÒu tra cña hiÖp héi DÖt - May ViÖt Nam th× tû lÖ xuÊt khÈu theo h×nh thøc nµy n¨m 1999 chiÕm kho¶ng 80% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng EU. 4. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i trong xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ trêng EU Trong sè c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu hµng dÖt may cã h¹n ng¹ch. ThÞ trêng EU ®îc coi lµ thÞ trêng ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ nhÊt. MÆc dÇu ViÖt Nam ®· cã nhiÒu thµnh c«ng khi x©m nhËp thÞ trêng nµy do sè lîng h¹n ng¹ch ®îc hëng ngµy cµng t¨ng, møc chuyÓn ®æi gi÷a c¸c mÆt hµng lín, gÇn ®©y l·i ®îc phÐp chuyÓn h¹n ng¹ch cña n¨m tríc cha thùc hiÖn hÕt vµ ®îc phÐp sö dông sè lîng h¹n ng¹ch thõa cña c¸c níc ASEAN. Nhng vÉn cßn mét sè h¹nchÕ so víi nhiÒu níc kh¸c trong khu vùc. Sè lîng h¹n ng¹ch dÖt - may ®îc hëng cßn thÊp h¬n so víi nhiÒu níc (chØ b»ng 5% cña Trung Quèc vµ 10-20% cña c¸c níc ASEAN); sè lîng c¸c mÆt hµng bÞ ¸p h¹n ng¹ch lín so víi c¸c níc kh¸c. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu h¹ng dÖt - may cña níc ta cã qu¸ Ýt th«ng tin vÒ c¸c ®èi t¸c cña thÞ trêng EU. M¹ng líi th¬ng vô cña ViÖt Nam cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ th«ng tin thÞ trêng. Trong khi ®ã, do nguån lùc h¹n hÑp c¸c doanh nghiÖp dÖtmay ViÖt Nam cha cã ®iÒu kiÖn tham gia c¸c héi chî triÓn l·m quèc tÕ hay tæ chøc c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i thiÕt lËp v¨n phßng ®¹i diÖn ë níc ngoµi. Cuèi cïng ph¶i kÓ ®Õn viÖc khai th¸c vµ sö dông internet trong kinh doanh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam cha cã hiÖu qu¶. 14 MÆc dï cã tèc ®é ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ kh¸ cao so víi c¸c ngµnh kh¸c vµ theo kÞp ®îc tèc ®é víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c níc trong khu vùc, còng nh ®· giµnh ®îc mét sè thµnh c«ng trong viÖc x©y dùng th¬ng hiÖu trªn thÞ trêng EU. C¸c tiªu chuÈn doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam x©y dùng ®· vµ ®ang theo qui ®Þnh cña thÞ trêng EU. Nhng thùc tÕ gi¸ gia c«ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam kh«ng rÎ h¬n c¸c níc kh¸c, chÊt lîng th× cha æn ®Þnh, kh¶ n¨ng hoµn thµnh hîp ®ång ®óng thêi gian kh«ng cao. Trong ho¹t ®éng gia c«ng xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp cña níc ta cha thùc hiÖn tèt viÖc liªn doanh liªn kÕt. Nã chØ xuÊt hiÖn ë mét doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty chø cha trë thµnh ®¹i trµ. MÆc dï vÊn ®Ò nµy ®îc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña níc ta lµm rÊt tèt. Do khung ph¸p chÕ vµ c¸ch thøc qu¶n lý trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ nhËn ®Æt hµng gia c«ng xuÊt khÈu cña níc ta cßn qu¸ cøng nh¾c vµ thñ tôc cßn phøc t¹p. §iÒu ®ã lµm c¸c ®èi t¸c ng¹i t×m ®Õn víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam h¬n. Trong quan hÖ lµm ¨n víi níc ngoµi cßn cã hiÖn tîng c¸c doanh nghiÖp c¸c ®Þa ph¬ng kh«ng tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh chung cña nhµ níc. ThËm chÝ cã lóc cßn c¹nh tranh vµ g©y khã kh¨n cho lÉn nhau trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §é æn ®Þnh cña c¸c qui chÕ, chÝnh s¸ch do nhµ níc ®a ra cha râ rµng vµ æn ®Þnh, ®Ó cã thÓ khuyÕn khÝch ®îc c¸c doanh nghiÖp yªn t©m chÊp hµnh. Trong ho¹t ®éng phôc vô cho viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may cßn ph¸t sinh c¶ c¸c quan hÖ phi kinh tÕ, g©y ra c¸c tiªu cùc cho c¸c doanh nghiÖp, lµm mÊt ®i tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. 15 Ch¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng EU. Th«ng qua nh÷ng néi dung ®· nghiªn cøu ë hai phÇn c¬ së lý luËn vµ thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng EU nh÷ng n¨m qua. Chóng ta thÊy r»ng, cïng víi nh÷ng thµnh tùu to lín mµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ trêng EU ®· giµnh ®îc th× cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ bÊt lîi chñ quan còng nh kh¸ch quan t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may vµo thÞ trêng nµy. Cho nªn ®Ó ®¶m b¶o gi÷ v÷ng c¸c thµnh tùu ®· ®¹t ®îc vµ kh«ng n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo EU nh÷ng n¨m tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo EU cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng nh÷ng gi¶i ph¸p I. Nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao hiªô qu¶ xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo EU 1. §èi víi nhµ níc: CÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan th¬ng vô ViÖt Nam t¹i EU. Thµnh lËp c¸c trung t©m th«ng tin ®Ó cung cÊp nh ng th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c doanh nghiÖp vÒ ®Æc ®iÓm t×nh h×nh thÞ trêng dÖt may EU, thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp bÞ ®éng do thiÕu th«ng tin. Hoµn thiÖn c¶i tiÕn hÖ thèng nghiÖp vô phôc vô cho c¸c ho¹t ®çng xuÊt khÈu hµng dÖt may ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng h¬n trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch ®îc c¸c ®èi t¸c t×m ®Õn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nhiÒu h¬n. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng ®µm ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng trong lÜnh vùc dÖt may ®Ó t¹o c¬ së hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi cho ho¹t ®«ng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai thÞ trêng. Cßn cã nh÷ng c¶i tiÕn, t¹o sù th«ng tho¸ng h¬n n÷a trong ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi vµo ngµnh dÖt may ®Ó c¸c nhµ ®Çu t EU cã thÓ ®Çu t vµo lÜnh vùc nµy sau ®ã t¸i xuÊt khÈu s¶n phÈm vµo thÞ trêng EU. §Æc biÖt lµ nhµ níc ph¶i lµm tæ c«ng t¸c dù b¸o ®Ó kÞp thêi ®a vµo c¸c chÝnh s¸ch vµo c¬ chÕ phôc vô cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may, tr¸nh t×nh tr¹ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch kh«ng theo kÞp nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr êng g©y khã kh¨n cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. X©y dùng vµ thµnh lËp quü khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cã thµnh tÝch xuÊt khÈu tèt vµo thÞ tr êng EU ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc h¬n n÷a trong hoat ®éng th©m nhËp, chiÕm lÜnh thÞ trêng tiÒm n¨ng nµy. 2. §èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may. V× tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hç trî kh«ng theo kÞp tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh may, dÉn ®Õn phÇn lín nguyªn phô liÖu phôc vô cho ngµnh may cña níc ta ph¶i nhËp khÈu tõ níc ngoµi (h¬n 70% nguyªn phô liÖu). C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam phÇn lín lµ nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá, cã së trang thiÕt bÞ kh«ng ®îc hiÖn ®¹i, kh¶ n¨ng vèn kh«ng lín (ngo¹i trõ nh÷ng C«ng ty dÖt may thuéc Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam). Cho nªn nh÷ng n¨m tíi ph¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu vÉn lµ ph¬ng thøc xuÊt khÈu quan träng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam sang thÞ trêng EU. V× vËy ®Ó cã thÓ tiÕp tôc n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu víi EU trong thêi gian tíi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam bªn c¹nh viÖc duy tr× vµ d÷ v÷ng c¸c mèi quan hÖ gia c«ng xuÊt khÈu ®· cã, c¸c doanh nghiÖp cÇn ®a d¹ng ho¸ h¬n n÷a c¸c ph¬ng híng nhËn ®Æt hµng gia c«ng, nhËn ®Æt hµng gia c«ng trùc tiÕp, nhËn ®Æt hµng gia c«ng gi¸n tiÕp… h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ ph ¬ng thøc gia c«ng còng ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp tr¸nh ®îc nh÷ng rñi ro khi ngêi ®Æt hµng gia c«ng c¾t ®¬n hµng tuy nhiªn ho¹t ®éng gia c«ng nã còng lµm t¨ng c¸c mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp dÉn ®Õn g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý. §Ó ho¹t ®«ng gia c«ng xuÊt khÈu cho EU thµnh c«ng. C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i ®Çu t mua s¾m ®èi víi d©y chuyÒn trang thiÕt bÞ, m¸y míi c«ng nghiÖp… ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng c¶i tiÕn bé m¸y ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó gi¶m nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn 16 thiÕt. Tõ ®ã cã thÓ h¹ gi¸ nhËn gia c«ng. tÝch cù ®Çu t c¶i tiÕn ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån cung øng ®Ó b¶o ®¶m cã thÓ s½n sµng ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng bÊt cø khi nµo. Cã nh vËy doanh nghiÖp míi cã thÓ giao hµng ®óng thêi h¹n, thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng ®èi víi ®èi t¸c ®Æt gia c«ng. Mét yÕu tè quan träng kh¸c n÷a còng ¶nh hëng ®Õn thµnh c«ng cña ho¹t ®éng gia c«ng. §ã lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i vît qua ®îc nh÷ng rµo c¶n vÒ mÆt ®Þnh lîng còng nh mÆt kü thuËt cña thÞ trêng nµy. §iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¶i híng x©y dùng c¸c tiªu chuÈn cña m×nh theo hÖ thèng tiªu chuÈn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ nh÷ng tiªu chuÈn nh ISO 9000; ISO 14000; HACCP… vµ c¸c tiªu chuÈn riªng cña liªn minh ch©u ¢u nhu c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i trêng, tiªu chuÈn xuÊt sø hµng ho¸… CÇn ph¶i chó ý r»ng, dï cho ho¹t ®éng hµng gia c«ng dÖt may xuÊt khÈu vµo EU cña ViÖt Nam thµnh c«ng ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a th× còng kh«ng cã g× b¶o ®¶m ch¸c ch¾n cho c¸c doanh nghiÖp gia c«ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng l©u dµi ®Ó cã thÓ thùc hÖn môc tiªu. Mµ chØ cã ho¹t ®éng xuÊt t doanh (xuÊt khÈu, ph©n phèi trùc tiÕp) th× míi ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ l©u dµi ®îc. Cho nªn trong ho¹t ®éng gia c«ng bªn c¹nh viÖc tu©n thñ c¸c yªu cÇu, c¸c tiªu chuÈn cña nhµ ®Æt hµng th× c¸c doanh nghiÖp gia c«ng dÖt may ViÖt Nam ph¶i t¹o ra nh÷ng nÐt ®éc ®¸o riªng cña s¶n phÈm m×nh gia c«ng mµ c¸c ®èi thñ kh¸c kh«ng cã ®îc, cã nh vËy, chóng ta míi cã thÓ t¹o ra c¸c ¶nh hëng vµ rµng buéc ®èi víi nhµ ®Æt hµng. §©y còng lµ mét c¸ch thøc ®Ó t¹o h×nh ¶nh cho c¸c s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam nh»m chuÈn bÞ cho thêi kú hËu gia c«ng. II. C¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn lîc ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may vµo thÞ trêng Eu. 1. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî cho ngµnh dÖt may. Ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî lµ nh÷ng ngµnh liªn quan trùc tiÕp ®Õn ngµnh chñ lùc, sù ph¸t triÓn cña ngµnh chñ lùc bÞ ¶nh hëng vµ chi phèi cña c¸c ngµnh nµy. thôc tÕ ngµnh dÖt may cña níc ta ®· chøng minh. Khi ngµnh c«ng nghiÖp b«ng sîi cña chóng ra kh«ng ph¸t triÓn, hµng n¨m ngµnh dÖt ®· ph¶i nhËp ®Õn 90% s¶n lîng b«ng s¬ ®Ó phôc vô cho ngµnh dÖt, kÕt qu¶ lµ s¶n phÈm cña ngµnh dÖt lµm ra ®· ®¾t h¬n s¶n phÈm cña c¸c ngíc trong khu vùc, ngµnh dÖt kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®Õn lît nã l¹i ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña ngµnh may kh«ng t¹o ra ®îc ®ñ lîng nguyªn liÖu ®Ó cÊp cho ngµnh may lµm ngµnh may hµng n¨m ph¶i nhËp h¬n 70% s¶n lîng nguyªn liÖu. Nã còng lµ nguyªn nh©n lµm cho ngµnh may chñ yÕu ph¶i xuÊt b»ng ph¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu. Cho nªn ®Ó ®¶m b¶o t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh dÖt may ph¸t triÓn cÇn ph¶i ph¸t triÓn c¸c ngµnh bæ xung cho ngµnh dÖt may. Ngµnh c«ng nghiÖp b«ng lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp bæ xung cã ¶nh hën lín nhÊt ®Õn ngµnh dÖt may. §©y lµ ngµnh cung cÊp nguyªn liÖu quan träng nhÊt cho ngµnh dÖt may. V× vËy trong nh÷ng n¨m tíi ngµnh c«ng nghiÖp b«ng cÇn ph¶i ®îc ®Çu t ph¸t triÓn, ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nµy th× nhµ níc cÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nh quy ho¹ch vïng trång b«ng lùa chän c¸c lo¹i b«ng cã n¨ng xuÊt chÊt lîng cao víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i vÒ vèn, ®Æc biÖt nhµ níc nªn cã c¬ chÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo ®Çu t ph¸t triÓn ngµnh nµy. Ngoµi ngµnh c«ng nghiÖp b«ng, nhµ níc còng ph¶i ®Çu t ph¸t triÓn mét sè nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp bæ sung kh¸c n÷a ch¼ng h¹n nh: c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o c¸c dông cô phôc vô cho ngµnh may m¨c, chÕ t¹o ra c¸c trang thiÕt bÞ, phô tïng thay thÕ dÇn dÇn thay thÕ c¸c dông cô ph¶i nhËp tõ níc ngoµi. Khi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî ph¸t triÓn nã sÏ lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¸c cho ngµnh dÖt may ph¸t triÓn. Chñ ®éng ®îc nguån nguyªn phô liÖu, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm n©ng cao søc c¹nh tranh cho hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ trêng. 17 2. §µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ngµnh dÖt may. NÕu ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî lµ ®iÒu kÖn cÇn th× ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó ngµnh dÖt may ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô cho ph¸t triÓn ngµnh dÖt may cã thÓ ® îc chia thµnh hai bé phËn, mét bé phËn trùc tiÕp lµm c«ng t¸c s¶n xuÊt, cßn mét bé phËn lµm c«ng t¸c kinh doanh. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia níc ngoµi th× c¶ hai bé phËn nh©n lùc cña ngµnh dÖt may ®Òu cßn thiÕu vµ yÕu. §èi víi nguån nh©n lùc trong lÜnh vùc s¶n xuÊt trùc tiÕp thiÕu c¸c nhµ thiÕt kÕ mÉu chuyªn nghiÖp, thiÕu c¸c kü s hoµn thiÖn ®Ó cã thÓ t¹o ra ®îc nh÷ng mÉu mèt phï hîp víi nhu cÇu thÞ trêng, vµ kh¶ n¨ng t¹o ra nh÷ng mÆt hµng míi ®èi víi mÆt hµng cßn h¹n chÕ. C«ng nh©n th× míi cã kh¶ n¨ng sö dông vµ vËn hµnh ®îc 70% hiÖu xuÊt m¸y trong khi ë c¸c níc kh¸c trong khu vùc lµ 90%, n¨ng xuÊt thÊp lµm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng chi phÝ thêi gian giao hµng may mÆc xuÊt khÈu níc ta. Cßn ®èi víi bé phËn c©n, c¸c c¸n bé kinh doanh th× kh¶ n¨ng nghiªn cøu tiÕp cËn më réng thÞ trêng cßn yÕu ®Æc biÖt lµ thÞ trêng EU, dÉn ®Õn xuÊt khÈu cña níc ta vµo thÞ trêng nµy thêng ph¶i qua trung gian, viÖc cã ®îc c¸c ®¬n ®Æt hµng chñ yÕu lµ nhê ®èi t¸c tù t×m ®Õn. §Ó kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm ®ã cña nguån nh©n lùc dÖt – may. Bªn c¹nh viÖc n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o ë c¸c c¬ së ®· cã nh: §¹i häc B¸ch Khoa, ®¹i häc Më, Mü ThuËt C«ng NghiÖp, … Nhµ n íc vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o b»ng c¸ch tæ chøc c¸c líp båi dìng, c¸c líp ®µo t¹o ng¾n h¹n, thuª c¸c chuyªn gia thiÕt kÕ EU vÒ gi¶ng d¹y vµ tËp huÊn, cö c¸c kü s, nhµ thiÕt kÕ cã n¨ng lùc sang ®µo t¹o ë c¸c n íc EU. §ång thêi víi vÞªc ®µo t¹o “thÇy” th× nhµ níc còng cÇn ph¶i quan t©m ®Õn c¸c c¬ së ®µo t¹o “thî” (c«ng nh©n) ®Ó n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp, n¨ng xuÊt, kh¶ n¨ng vµ kü thuËt vËn hµnh sö dông m¸y mãc. Cßn ®èi víi nguån nh©n lùc phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp dÖt may, nhµ níc còng cÇn ph¶i ®µo t¹o ®Ó n©ng cao nghiÖp vô kinh doanh, ®Æc biÖt lµ nghiÖp vô kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Hµng n¨m nªn cö c¸c ®oµn c«ng t¸c sang thÞ trêng EU ®Ó häc hái kinh nghiÖm vµ nguyªn t¾c kinh doanh, ®ång thêi lµm c«ng t¸c nghiªn cøu ®Ó n¾m b¾t nhu cÇu, thÞ hiÕu vÒ hµng dÖt may cña thÞ trêng EU, hiÓu ®îc v¨n ho¸ phong tôc cña thÞ trêng nµy. Tõ ®ã quay vÒ níc cã thÓ ®a ra ®îc nh÷ng ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh tèi u ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ trêng dÖt may EU. 3. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cho hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ trêng EU. Víi nh÷ng biÖn ph¸p ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc theo ®Þnh híng phôc vô thÞ tr¬ng dÖt may EU nh ®· nªu ë trªn. Chóng sÏ lµ c¬ së v÷ng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam cã thÓ n©ng cao ®îc chÊt l¬ng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ danh môc s¶n phÈm t¹o ra ®îc nh÷ng s¶n phÈm phï hî víi thÞ trêng EU h¬n vµ cuèi cïng lµm t¨ng søc c¹nh tranh cho hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr êng nµy. Nhng nh÷ng u thÕ ®ã cã thÓ trë thµnh hiÖn thùc, khi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam lµm tèt vµ khai th¸c tèi ®a hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng cô hoat ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu. Khi hµng dÖt may ViÖt Nam ®· cã ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng th× c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ chñ ®éng tham gia vµo c¸c héi chî triÓn l·m. Mµ cßn ph¶i chñ ®éng ®øng ra tæ chøc c¸c héi chî triÓn l·m ®Æc biÖt lµ c¸c héi chî triÓn l·m diÔn ra ngay t¹i thÞ trêng EU. Nh÷ng héi chî triÓn l·m kh«ng nh÷ng cã t¸c dông gióp c¸c doanh nghiÖp dÖt may t×m kiÕm ®èi t¸c, mµ cßn lµ mét c¸ch ®Ó doanh nghiÖp giíi thiÖu nh÷ng s¶n phÈm cña m×nh ®Õn ngêi tiªu dïng, lµ c¬ héi cho hµng dÖt may ViÖt Nam tiÕp xóc trùc tiÕp víi ngêi d©n EU. Héi chî triÓn l·m còng gãp phÇn vµo viÖc t¹o dùng nªn h×nh ¶nh cña hµng dÖt may ViÖt Nam 18 trong t©m trÝ ngêi EU, lµ c¬ së cho nh÷ng bíc ®i tiÕp theo cña dÖt may ViÖt Nam trong qua tr×nh th©m nhËp thÞ trêng EU. §iÒu ®¸ng chó ý lµ do nh÷ng ®Æc ®iÓm mµ héi chî, triÓn l·m nã cã t¸c dông trong mét thêi gian ng¾n, cßn ®Ó qu¶ng b¸ vµ giíi thiÖu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trong thêi gian l©u giµi th× c¸c doanh nghiÖp nªn dµnh mét kho¶n kinh phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó phèi hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng, ®Ó thuª c¸c trung t©m xóc tiÕn cho doanh nghiÖp. ë ®©y doanh nghiÖp võa cã thÓ trng bÇy s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, l¹i võa lµ n¬i ®Ó ®µm ph¸n vµ ký kÕt c¸c hîp ®ång, còng lµ n¬i gióp doanh nghiÖp thùc hiÖn c«ng t¸c nghiªn cøu t¹i thÞ trêng ®Þa bµn. Tuy nhiªn viÖc më ®îc trung t©m xóc tiÕn cho m×nh kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng cã kh¶ n¨ng lµm ®îc, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá, bëi v× chi phÝ cho c¸c trung t©m nµy thêng lµ rÊt lín. Nhng ®iÒu ®ã th× kh«ng cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng thÓ giíi thiÖu vµ qu¶ng b¸ doanh nghiÖp ®Õn víi ®èi t¸c. V× ngµy nay, víi nh÷ng thµnh tùu cña thêi ®¹i c«ng nghÖ th«ng tin cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ x©y dùng lªn c¸c trang web, c¸c phßng trung bµy giíi thiÖu s¶n phÈm “¶o” cña m×nh ®Ó qu¶ng b¸ tíi c¸c ®èi t¸c. mÆc dï c¸c trung t©m ¶o nµy nã kh«ng thÓ u viÖt ®îc nh trung t©m thùc nhng nã còng cã vai trß to lín ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Æc biÖt lµ nã kh«ng cÇn tèn kÐm c¸c kho¶n chi phÝ qu¸ lín. 4. Lùa chon kªnh ph©n phèi cho hµng dÖt may th©m nhËp thÞ trêng EU §Ó cho “dßng ch¶y” hµng dÖt may xuÊt khÈu sang EU lu«n lu«n th«ng suèt vµ cã lu lîng ngµy cµng lín, cµng æn ®Þnh. Th× cïng víi viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt ngµnh dÖt may vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp dÖt may ph¶i lùa chä ®îc c¸c kªnh ph©n phèi thÝch hîp ®Ó hµng dÖt may th©m nhËp vµo thÞ trêng EU. Tuú theo tõng lo¹i s¶n phÈm vµ ®iÒu kiÖn cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau mµ cã thÓ lùa chän mét trong hai h×nh thøc ph©n phèi sau: Thø nhÊt, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, tiÒm lùc kinh tÕ h¹n chÕ vµ nh÷ng s¶n phÈm míi cha cã ®îc chç ®øng trªn thÞ trêng EU th× c¸c doanh nghiÖp nªn liªn doanh liªn kÕt víi c¸c C«ng ty EU ®Ó trë thµnh doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi hay thµnh C«ng ty con cña c¸c C«ng ty ®ã. Nh vËy c¸c s¶n phÈm sÏ ®îc s¶n xuÊt ra dùa trªn nh÷ng lîi thÕ vÒ lao ®éng, nguyªn liÖu, nhµ xëng,… cña doanh nghiÖp, c«ng ph©n phèi dùa trªn nh÷ng u thÕ vÒ kªnh ph©n phèi cña c¸c C«ng ty EU. §©y còng lµ c¸c h×nh thøc mµ c¸c C«ng ty cña HongKong, Hµn Quèc ¸p dông vµo nh÷ng n¨m cña thËp niªn 90 vµ giµnh ®îc thµnh c«ng rùc rì. Cho ®Õn nay hµng ho¸ cña hä ®· cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng EU. Thø hai, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may lín, cã tiÒm lùc kinh tÕ vµ nh÷ng mÆt hµng ®· cã chç ®óng v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng EU. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän ph¬ng thøc ph©n phèi trùc tiÕp. Tøc lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam võa lµm c«ng t¸c s¶n xuÊt vïa lµm c«ng t¸c ph©n phèi hµng ho¸ vµo EU ph¬ng ph¸p nµy lµ ph¬ng ph¸p mµ c¸c C«ng ty trªn thÕ giíi ®ang ¸p dông (Carry and cash). Tuy nhiªn khi thùc hiÖn ph¬ng ph¸p nµy ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn nªu ë trªn vÒ mÆt hµng vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp, nã vÉn cßn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu thËt kü c¸c yÕu tè kh¸ch quan, chñ quan nh møc ®é c¹nh tranh trong hÖ thèng ph©n phèi, rµo c¶n cña lÜnh vùc ph©n phèi, ®é dµi cña c¸c kªnh ph©n phèi… vµ ph¶i nãi r»ng ®©y lµ ph ¬ng ph¸p m¹o hiÓm víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. Nhng nÕu ph¬ng ph¸p nµy thµnh c«ng th× ®©y sÏ lµ ph¬ng ph¸p gióp dÖt may ViÖt Nam ®øng v÷ng trªn thÞ trêng EU vµ sÏ lµ ph¬ng ph¸p mang l¹i gi¸ trÞ cao nhÊt cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam. 5. C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i liªn doanh liªn kÕt. ThÞ trêng EU mÆc dï to lín ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a th× nã còng kh«ng ph¶i lµ thÞ trêng v« tËn ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy chØ b»ng c¸ch ph¸t triÓn s¶n phÈm hay më réng thÞ trêng. Cho 19 ®Õn nay mét lóc nµo ®ã th× kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy chØ cã thÓ t¨ng lªn b»ng c¸ch dµnh dËt ®îc thÞ phÇn cña ®èi thñ c¹nh tranh. §Ó dµnh ®îc thÞ phÇn cña ®èi thñ c¹nh tranh th× c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam nãi riªng vµ ngµnh dÖt may nãi chung ph¶i cã ®îc n¨ng lùc c¹nh tranh. Mµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña dÖt may ViÖt Nam muèn cã ®îc th× ph¶i th«ng qua con ®êng liªn doanh liªn kÕt. Trong thùc tÕ viÖc liªn kÕt cã thÓ ®îc diÔn ra theo nhiÒu xu híng kh¸c nhau, nhiÒu chiÒu kh¸c nhau. V× vËy mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ph¸t triÓn tÊt c¶ c¸c h×nh thøc liªn kÕt. Nhng nÕu ph¸t triÓn tèt ®îc liªn kÕt dÖt vµ may th× nã sÏ cã t¸c ®éng to lín vµo viÖc b¶o ®¶m tÝnh chñ ®éng viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng søc c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp dÖt - may ViÖt Nam trªn thÞ trêng trong níc vµ ngoµi níc. Liªn kÕt dÖt may cho phÐp ngµnh dÖt ph¸t triÓn g¾n s¸t víi ngµnh may h¬n. C¸c nguyªn liÖu cña ngµnh dÖt ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña ngµnh may. §Æc biÖt lµ gãp phÇn vµo ®Þnh híng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam chuyÓn dÇn tõ ph¬ng thøc xuÊt khÈu CMT sang ph¬ng thøc xuÊt khÈu FOB. Liªn kÕt dÖt may còng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp gi¶m chi phÝ do gi¶m bít c¸c kh©u trung gian. Tõ ®ã lµm cho s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ cao h¬n. Ngoµi ra liªn kÕt dÖt may cßn gãp phÇn vµo viÖc cung cÊp v¶i sîi vµ phô liÖu xuÊt khÈu cho ngµnh may æn ®Þnh, chñ ®éng cho may xuÊt khÈu. §iÒu nµy ®· ®îc thùc tÕ chøng minh qua nhiÒu hîp ®ång xuÊt khÈu ®· kh«ng ®îc ký kÕt vµ chóng ta kh«ng chñ ®éng ®îc nguyªn phô liÖu dÉn ®Õn thêi h¹n thùc hiÖn hîp ®ång kh«ng ®¶m b¶o. Cuèi cïng liªn kÕt dÖt - may t¹o c¬ héi cho ngµnh dÖt më réng thÞ trêng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®Ó giµnh ®îc lîi thÕ vÒ qui m«, gi¶m gi¸ thµnh vµ t¨ng nhanh khèi lîng xuÊt khÈu. Thùc tÕ ®· kh¼ng ®Þnh dï ë thÞ trêng trong níc hay ngoµi níc th× qui m« cña c¸c doanh nghiÖp cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt trong ngµnh dÖt may còng nh vËy. Qui m« cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Mµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ngo¹i trõ c¸c doanh nghiÖp thuéc Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam cßn l¹i th× phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. V× vËy ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®Æc biÖt lµ c¹nh tranh trªn thÞ trêng khèc liÖt nh thÞ trêng EU th× c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i liªn doanh l¹i víi nhau. ViÖc liªn doanh cã thÓ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp lµ v×: C¸c doanh nghiÖp cã thÓ gi¶m bít ®îc c¸c rñi ro khi thùc hiÖn c¸c hîp ®ång nh: c¬ ®éng nguyªn liÖu gi÷a c¸c doanh nghiÖp khi cha chuÈn bÞ kÞp nguyªn liÖu, hoÆc lµ nguyªn liÖu nhËp khÈu bÞ trôc trÆc cha vÒ kÞp. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhËn c¸c ®¬n ®Æt hµng víi qui m« lín h¬n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña m×nh rÊt nhiÒu, ®¸p øng ®îc nhu cÇu phong phó vµ ®a d¹ng cña kh¸ch hµng… Liªn doanh cßn ®em l¹i cho c¸c doanh nghiÖp kh¶ n¨ng sö dông nguyªn liÖu mét c¸ch tèi u h¬n v× nhê liªn doanh mµ cã thÓ tËp trung vµo chuyªn m«n ho¸. Tuy nhiªn khi thùc hiÖn liªn doanh, liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may cÇn ph¶i lu ý c¶i tiÕn bé m¸y qu¶n lý sao cho phï hîp víi sù gia t¨ng qui m« vµ ®Çu mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng yÕu kÐm trong kh©u qu¶n lý lµm trë ng¹i vµ g©y ¶nh hëng ®Õn liªn doanh liªn kÕt. Ngoµi ra, trong liªn doanh, liªn kÕt vÉn ph¶i chó ý vµ t¹o ra nh÷ng nÐt ®éc ®¸o riªng cã cña s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng "hoµ tan" vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c. 20