Tài liệu Xk chè tại vn

®Ò ¸n PhÇn I: lêi më ®Çu Th¬ng m¹i quèc tÕ ®ã lµ mét mòi nhän tiªn phong kh«ng thÓ thiÕu víi bÊt kú mét quèc gia nµo ®ang vµ ®· ®i trªn con ®êng ph¸t triÓn , ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi mµ quèc tÕ ho¸ toµn cÇu ®ang diÔn ra m¹nh mÏ vµ ®ang lµ xu thÕ chung cña nh©n lo¹i. Kh«ng n»m ngoµi xu thÕ chung ®ã th× ViÖt Nam ®· vµ ®ang thùc hiÖn xu thÕ ®ã tõ §¹i héi §¶ng VI n¨m 1986.Tr¶i qua h¬n mêi n¨m ®æi míi th× chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh qu¶ to lín mh : ®Èy lïi ®ãi nghÌo, t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng…. §ãng gãp vµo nh÷ng thµnh c«ng ®ã kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu á níc ta.V× xuÊt khÈu cã mét vai trß to lín trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta, hiÖn nay chóng ta ®· cã nhiÒu mÆt hµng xuÊ khÈu chñ lùc trong ®ã cã xuÊt khÈu ChÌ, mét lo¹i c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy. Trong §¹i héi §¶ng lÇn IX th× §¶ng vµ nhµ níc ta vÉn u tiªn híng vµo môc ®Ých xuÊt khÈu, trong ®ã c©y chÌ còng ®îc chó ý ph¸t triÓn ®Ó phôc vô vµo môc ®Ých xuÊt khÈu, phôc vô cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ níc ta. ChÌ lµ mét lo¹i c©y a víi khÝ hËu níc ta, ®èi víi níc ta th× c©y chÌ cã mét ý nghÜa rÊt to lín c¶ vÒ mÆt kinh tÕ vµ mÆt x· héi. VÒ mÆt kinh tÕ nã ®ãng gãp rÊt lín trong tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu ë níc ta, gi¶i quyÕt ®îc mét sè lùc lîng lao ®«ng cã viÖc lµm, nhÊt lµ lao ®éng ë n«ng th«n thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt níc.Cßn vÒ mÆt x· héi th× c©y chÌ cßn lµm gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë níc ta, mÆt kh¸c nã cßn gãp phÇn phñ xanh ®Êt chèng ®åi träc á níc ta. Qua mét sè n¨m gÇn ®©y cho thÊy xuÊt khÈu chÌ ë níc ta còng gÆp mét sè khã kh¨n vÉn cha t¬ng xøng víi tiÒn lùc cña nã nh gi¸ chÌ trªn thÕ giíi hiÖn nay ®ang gi¶m, chÊt lîng chÌ cña chóng ta kh«ng cao.... VÊn ®Õ ®Æt ra ë ®©y lµ ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu chÌ ë níc ta. ChÝnh v× vËy trong lÇn viÕt ®Ò ¸n kinh tÕ thîng mai em ®· chän ®Ò tµi: Ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi.§Ò ¸n nµy ®îc hoµn thµnh víi sù gióp ®ì cña PGS-PTS §Æng §×nh §µo. Néi dung cña ®Ò tµi nµy gåm ba phÇn: Ch¬ng 1 : C¬ së lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam. Ch¬ng 3: Ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 1 ®Ò ¸n phÇn II: néi dung ch¬ng 1: c¬ së lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu chÌ cña viÖt nam. I.vai trß xuÊt khÈu chÌ trong nÒn kinh tÕ quèC d©n. 1.Sù ph¸t triÓn cña ngµnh chÌ ViÖt Nam. Sau §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng, c¶ níc ta bíc vµo mét thêi kú ®æi míi. Sau khi tiÕn hµnh thµnh c«ng mét thö nghiÖm ë giai ®o¹n tríc nh: Liªn kÕt c«ng n«ng nghiÖp (n¨m 1979 ra ®êi vµ ho¹t ®éng c¸c xÝ nghiÖp Liªn hiÖp c«ng n«ng nghiÖp - s¶n xuÊt chÌ ë trung du miÒn nói nh: Phó Thä, Yªn B¸i) c¶i tiÕn hÖ thèng s¶n xuÊt vµ tæ chøc qu¶n lý (1983 - 1986), n¨m 1987 ngµnh chÌ b¾t ®Çu bíc vµo mét giai ®o¹n tiÕn hµnh nh÷ng thö nghiÖm vµ ®æi míi kinh tÕ mét c¸ch c¨n b¶n vµ hÖ thèng. ChÌ lµ lo¹i c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy ®îc trång ë c¸c tØnh trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c vµ L©m §ång. S¶n xuÊt trong nhiÒu n¨m qua ®· ®¸p øng ®îc 2 ®Ò ¸n nhu cÇu vÒ chÌ uèng cña nh©n d©n, ®ång thêi xuÊt khÈu ®¹t kim ng¹ch hµng triÖu USD hµng n¨m. Tuy cã nh÷ng thêi ®iÓm gi¸ chÌ thÊp lµm cho ®êi sèng ngêi lµm chÌ gÆp nhiÒu khã kh¨n, nhng nh×n tæng thÓ c©y chÌ vÉn lµ c©y gi÷ vÞ trÝ quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, t¨ng thu nhËp cho mét bé phËn ®¸ng kÓ nh©n d©n ë c¸c vïng trung du, miÒn nói, vïng cao, vïng xa vµ gãp phÇn b¶o vÖ m«i sinh. V× vËy viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt chÌ lµ mét híng quan träng nh»m thóc ®Èy tèc ®é t¨ng trëng cña n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n níc ta. BiÓu 1: Lùc lîng s¶n xuÊt cña ngµnh chÌ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m 2000.- 2010 §¬n vÞ tÝnh: Ngh×n tÊn ChØ tiªu 2000 2001 2002* 2010* N¨m S¶n lîng chÌ bóp t¬i 30 450-500 S¶n lîng chÌ bóp kh« 12 58 150-180 XuÊt khÈu 55 40 56 110 Nguån: Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam., Ghi chó * sè íc tÝnh vµ dù b¸o DiÖn tÝch chÌ cña c¶ níc hiÖn nay chiÕm tû lÖ kh¸ lín, n¨m 1999 lµ 82 ngh×n ha chÌ, n¨m 2000 lµ 84 ngh×n ha chÌ. Trong ®ã diÖn tÝch kinh doanh chiÕm 65 ngh×n ha, diÖn tÝch trång míi lµ 2,2 ngh×n ha, diÖn tÝch kü thuËt c¬ b¶n lµ 12,6 ngh×n ha. S¶n lîng chÌ kh« xuÊt khÈu lµ 55 ngh×n tÊn n¨m 2000, ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 63 triÖu USD. N¨ng suÊt chÌ bóp t¬i n¨m 1999 lµ 4,46 tÊn/ ha. §ã lµ mét thµnh tùu ®¸ng kÓ cña nghµnh chÌ ViÖt Nam trong c«ng cuéc phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc, b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng vµ lµm nghÜa vô quèc tÕ mµ ChÝnh phñ giao phã. N¨m 2001, xuÊt khÈu ®îc 40 ngµn tÊn ®¹t gi¸ trÞ lµ 70 triÖu USD, dù tÝnh n¨m 2002 sÏ xuÊt khÈu ®îc 56 ngµn tÊn. 2.VÞ trÝ cña ngµnh chÌ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. ChÌ lµ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, trång mét lÇn cho thu ho¹ch nhiÒu n¨m. Tuæi thä cña chÌ kÐo dµi 50 - 70 n¨m, c¸ biÖt nÕu ch¨m sãc tèt cã thÓ tíi hµng tr¨m n¨m. ChÌ ®· cã ë ViÖt Nam tõ hµng ngµn n¨m nay, mét sè c©y chÌ ë Suèi Giµng (NghÜa Lé) cã tuæi thä 300 - 400 n¨m. NhiÒu nhµ khoa häc cho r»ng ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng c¸i n«i cña c©y chÌ. 3 ®Ò ¸n ChÌ lµ thø níc uèng cã nhiÒu c«ng cô, võa gi¶i kh¸t, võa ch÷a bÖnh. Ngêi ta t×m thÊy trong chÌ cã tíi 20 yÕu tè vi lîng cã lîi cho søc khoÎ, vÝ dô cafein kÝch thÝch hÖ thÇn kinh trung ¬ng, tamin trÞ c¸c bÖnh ®êng ruét vµ mét sè axit amin cÇn thiÕt co c¬ thÓ. ChÌ ®îc trång chñ yÕu ë trung du, miÒn nói vµ cã gi¸ trÞ kinh doanh t¬ng ®èi cao. Mét ha chÌ thu ®îc 5 - 6 tÊn chÌ bóp t¬i (nhiÒu n¨m nay cã gi¸ t¬ng ®¬ng thãc), cã gi¸ trÞ ngang víi mét ha lóa ë ®ång b»ng vµ gÊp 3 - 4 lÇn mét ha lóa n¬ng. V× vËy cã thÓ nãi c©y chÌ lµ c©y "xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®iÒu hoµ lao ®éng tõ ®ång b»ng lªn c¸c vïng xa x«i hÎo l¸nh, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói b¶o vÖ an ninh biªn giíi. S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ thu hót mét lîng lao ®éng kh¸ lín (h¬n 22 ngh×n lao ®éng chÝnh kÓ c¶ lao ®éng chÝnh, kÓ c¶ lao ®éng phô vµ lao ®éng dÞch vô lµ gÇn 300 ngh×n ngêi víi møc thu nhËp æn ®Þnh vµ kh«ng ngõng t¨ng (thu nhËp b×nh quÇn qu©n toµn ngµnh n¨m 1996 ®¹t 250 ngh×n ®ång/ngêi/th¸ng, n¨m 9 t¨ng lªn 350 ngh×n ngêi/th¸ng). Trång chÌ còng chÝnh lµ "phñ xanh ®Êt trång ®åi träc", c¶i thiÖn m«i trêng sinh th¸i. Víi ph¬ng ch©m trång chÌ kÕt hîp n«ng l©m, ®µo d·y hµo gi÷a c¸c hµng chÌ ®Ó gi÷ mïn gi÷ níc, sö dông ph©n bãn hîp lý… ngµnh chÌ ®· g¾n kÕt ®îc ph¸t triÓn kinh tÕ víi b¶o vÖ m«i trêng. ChÌ lµ mét s¶n phÈm cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao vµ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu lín. + Mét ha chÌ th©m canh thu ho¹ch ®îc 10 tÊn bóp t¬i chÕ biÕn ®îc h¬n 2 tÊn chÌ kh«, ®em xuÊt khÈu sÏ thu ®îc mét lîng ngo¹i tÖ t¬ng ®¬ng víi khi xuÊt khÈu 200 tÊn than vµ ®ñ ®Ó nhËp khÈu 46 tÊn ph©n ho¸ häc. + Trªn thÕ giíi cã kho¶ng 30 níc trång chÌ nhng cã tíi 100 níc uèng chÌ. Nh vËy tiÒm n¨ng vÒ thÞ trêng cña chÌ ViÖt Nam rÊt dåi dµo. Tuy nhiªn, tèc ®é ph¸t triÓn c©y chÌ cña ta so víi thÕ giíi cßn chËm. N¨m 1939, ViÖt Nam xuÊt khÈu 2400 tÊn chÌ - ®øng hµng thø 6 trªn thÕ giíi, ®Õn nay, ViÖt Nam xuÊt khÈu ®îc h¬n 20.000 tÊn chÌ - ®øng hµng thø 17. Cã thÓ thÊy, trong vßng 60 n¨m, s¶n lîng xuÊt khÈu cña ta t¨ng 8 lÇn nh÷ng vÞ trÝ cña ta ®· tôt ®Õn 10 bËc. + S¶n xuÊt chÌ cña ta cã nhiÒu thuËn lîi: §iÒu kiÖn thæ nhìng, khÝ hËu rÊt thÝch hîp víi c©y chÌ. Quü ®Êt trång chÌ lín (kho¶ng 20 v¹n ha) trong khi hiÖn nay ta míi chØ trång ®îc kho¶ng 7 v¹n ha. Bªn c¹nh ®ã, lao ®éng vèn lµ lîi thÕ so s¸nh cña níc ta, ®Æc biÖt lµ lao ®éng n«ng nghiÖp víi kinh nghiÖm l©u ®êi trong trång vÒ chÕ biÕn chÌ. Tãm l¹i, cã thÓ kinh ng¹ch xuÊt khÈu chÌ cßn kÐm xa c¸c mÆt hµng mòi nhän kh¸c (dÇu má, than, g¹o…) nhng xÐt ®Õn nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña nã vÒ 4 ®Ò ¸n mÆt x· héi vµ ®Ó tËn dông mäi nguån lùc hiÖn cã, chóng ta nªn tiÕp tôc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ trong thêi gian tíi. 3. Vai trß cña xuÊt khÈu chÌ chÌ lµ mét c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy,thÝch hîp víi khÝ hËu vµ ®Êt ®ai ë miÒn nói phÝa b¾c vµ trung du cña níc ta.C©y chÌ cßn ®em l¹i nhiÒu nguån lîi cho chóng ta viÖc xuÊt khÈu ®· cã mét sè vai trß rÊt quan träng nh: - ®Ó phôc vô cho viÖc xÊt khÈu chÌ th× tríc hÕt chóng ta ph¶i cã c¸c vung chuyªn tr«ng c©y chÌ, nh ®åi nói ë trªn th× c©y chÌ thêng ph©n bè ë trung du vµ miÒn nói. §©y lµ nh÷ng n¬i mµ viÖc trång lóa rÊt khã kh¨n. Do vËy c©y chÌ ®· trë thµng mét trong nh÷ng c©y chñ lùc ë nh÷ng khu vùc nµy ®Ó xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo,t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lam cho nh÷ng ngêi sèng ë khu vc nµy,ch¸nh ®îc hiÖn tîng n«ng nhµn trong néng nghiÖp vµ nã cßn t¹o ra mét lîng thu nhËp ®¸ng kÓ cho nh÷ng ngêi trång chÌ,gãp phÇn n©ng cao møc sèng cho nh©n d©n ë vïng miÒn nói vèn rÊt khã kh¨n vµ cuéc sèng rÊt cùc nhäc.Do vËy viÖc xuÊt khÈu chÌ cã mét vai trß to lín trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Kh«ng nh÷ng nã cã vai trß vÒ kinh tÕ mµ nã cßn cã vai trß vÒ an ninh quèc phßng, viÖc ®Þnh canh ®Þnh c cña c¸c ngêi trång chÌ trªn nh÷ng vïng cao vµ hÎo l¸nh ®· ®¶m b¶o ®îc an ninh biªn giíi cña níc ta. ViÖc trång chÌ ®Ó xuÊt khÈu cung cã mét vai trß to lín trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i. Nh chóng ta ®· biÕt hiÖn nay l¹m chÆt ph¸ rõng ngµy cµng diÔn ra m¹nh mÏ c«ng víi viÖc du canh du c chÆt l¬ng ph¸ d·y cña mét sè c¸c ®ång bµi d©n téc ®· hñy ho¹i m«i trêng sèng cña chóng ta. ViÖc trång chÌ ®Ó phôc vô xuÊt khÈu ®· phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, cßn gãp phÇn ®iÒu hoµ kh«ng khÝ, ngoµi ra c©y chÌ cßn mét sè t¸c dung trong nghµnh y häc. -XuÊt khÈu chÌ t¹o ra mét nguån vèn ®¸ng kÓ cho ®Êt níc, gãp phÇn vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.ChÌ lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xu¸t khÈu chñ lùc cña níc ta, hµng n¨m mang vÒ cho ®Êt níc rÊt nhiÒu ngo¹i tÖ ®Ó thóc ®Èy c«ng nghiÖp h¸o hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc nh: N¨m 2000 ®· xuÊt khÈu ®îc 45 ngµn tÊn mang vÒ cho ®Êt níc kho¶ng 56 triÖu USD, n¨m 2001 ®· xuÊt khÈu ®îc 40000 tÊn t¨ng 9,94% sã víi n¨m 2000 ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 70triÖu USD, 5 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®· xuÊt khÈu ®îc 25000 tÊn ®¹t gi¸ trÞ 28 triÖu USD.Tuy mh÷mg con sè nµy vÉn cha thùc cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña chóng ta nh÷ng xuÊt khÈu chÌ còng ®· ®ãng gãp mét nguån vèn d¸ng kÓ cho ®Êt níc thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. 5 ®Ò ¸n Khin xuÊt khÈu chÌ th× chóng ta xÏ më réng ®îc thÞ trêng tiªu thu vµ giao lu häc hái ®îc nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c níc b¹n. HiÖn nay chóng ta xuÊt khÈu sang h¬n 40 níc kh¸c nhau. Tõ ®ã t¹o ra nhiÒu mèi quan hÖ kinh tÕ cho c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh chÌ nãi riªng vµ c¸c doanh nghiÖp trong c¶ ní nãi chung, xuÊt khÈu chÌ ra nhiÒu thØtêng th× lµm cho c¸c doanh nghiÖp cña chóng ta cã thÓ tiÕp thu ®îc c¸c th«ng tin nhanh h¬n, vµ s¸ng t¹o h¬n. XuÊt khÈu chÌ th× chóng ta ®· t¹o ra sù æn ®Þnh cho nh÷ng ngêi chång chÌ vÒ mÆt tiªu thô s¶n phÈn t ®ã hä yªn t©m h¬n víi c«ng viÖc cña m×nh . Do ®ã chÊt lîng chÌ còng phÇn nµo ®îc c¶i thiÖn tõ ®ã n©ng cao ®îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh chÌ cña níc ta trªn thÞ trêng thÕ giíi.Vµ khi cã thÞ trêng tiªu thÞ ænt ®Þnh th× ngêi chång chÌ xÏ yªn t©m vµ g¾n bã víi nghÒ cña m×nh nhiÒu h¬n. II.quy tr×nh xuÊt khÈu chÌ cña níc ta hiÖn nay Trong viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ cña c¶c níc th× Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam ®ãng mét vai trß v« cïng quan träng, vµ cã thÓ nãi hÇu hÕt chÌ ®îc xuÊt khÈu lµ cña Tæng c«ng ty vµ sau ®©y lµ qu¸ tr×nh xuÊt khÈu mµ Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn. Cã thÓ nãi ®©y còng lµ qu¸ tr×nh xuÊt khÈu chÌ ë c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu chÌ cña chóng ta ®ang thùc hiÖn. 1.C«ng t¸c t¹o nguån hµng Chñ ®éng ®îc nguån hµng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng cña hµng xuÊt khÈu vµ tiÕn ®é giao hµng, ®Õn viÖc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, uy tÝn cña Tæng c«ng ty vµ hiÖu qu¶ kinh doanh , Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam thêng sö dông mét sè h×nh thøc t¹o nguån chñ yÕu nh: - Thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu theo hîp ®ång ( mua ®øt b¸n ®o¹n ). §©y lµ h×nh thøc thu mua chñ yÕu cña Tæng c«ng ty , chiÕm gÇn 80% gi¸ trÞ hµng ho¸ thu mua. Sau khi Tæng c«ng ty vµ nhµ cung cÊp ®¹t ®îc nh÷ng tho¶ thuËn vÒ mÆt sè lîng, chÊt lîng, ph¬ng thøc thanh to¸n… th× hai bªn míi tiÕn hµnh kÝ kÕt hîp ®ång kinh tÕ. - Ph¬ng thøc uû th¸c. Lµ ph¬ng thøc mµ Tæng c«ng ty dïng danh nghÜa cña m×nh ®Ó giao dÞch víi kh¸ch níc ngoµi nh»m tho¶ thuËn víi c¸c ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn hîp ®ång xuÊt khÈu d ®Þnh sÏ kÝ kÕt vµ tæ chøc b¸n hé hµng cho ngêi uû th¸c. Ph¬ng thøc nµy chiÕm mét tØ lÖ kh«ng ®¸ng kÓ trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty. - Ph¬ng thøc ®Çu t, liªn doanh liªn kÕt. Theo ph¬ng thøc nµy, Tæng c«ng ty sÏ bá vèn ra ®Çu t vµo c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu theo c¸c hîp ®ång ng¾n h¹n, trong ®ã Tæng c«ng ty chÞu tr¸ch nhiÖm tiªu thô c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra . §©y lµ ph¬ng thøc ®îc Tæng c«ng ty ¸p dông chñ yÕu ®èi víi c«ng t¸c thu mua t¹o nguån hµng n«ng 6 ®Ò ¸n s¶n - mét mÆt hµng chiÕm h¬n 45% tæng gi¸ trÞ kinh ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty . Tæng c«ng ty thêng hç trî vèn, c«ng nghÖ, kü thuËt cho c¸c nguån s¶n xuÊt chø kh«ng trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt. C«ng t¸c thu mua t¹o nguån hµng cña Tæng c«ng ty ®îc thùc hiÖn theo quy tr×nh sau: + Nghiªn cøu nguån hµng xuÊt khÈu: Dùa trªn c¸c ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng vµ c¸c hîp ®ång ®· ký kÕt, Tæng c«ng ty tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶ n¨ng cung cÊp hµng xuÊt khÈu trªn thÞ trêng, kh¶ n¨ng cung cÊp hµng ®îc x¸c ®Þnh bëi nguån hµng thùc tÕ vµ nguån hµng tiÒm n¨ng. §èi víi nguån hµng thùc tÕ, Tæng c«ng ty chän nhµ cung cÊp cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ®¬n hµng. §èi víi nguån hµng tiÒm n¨ng th× Tæng c«ng ty tiÕn hµnh ®Çu t, liªn doanh liªn kÕt víi c¸c nhµ s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ®Ó kÞp thêi ®¸p øng hîp ®ång mµ Tæng c«ng ty ®· ký kÕt. + TiÕp cËn vµ ®µm ph¸n víi nhµ cung cÊp: Trªn c¬ së ®· x¸c ®Þnh ®îc nhµ cung cÊp, Tæng c«ng ty tiÕp cËn ®µm ph¸n vÒ c¸c ®iÒu kiÖn cña ®¬n hµng, tho¶ thuËn vµ ký kÕt hîp ®ång. + Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n: Sau khi hoµn tÊt c¸c thñ tôc giÊy tê, Tæng c«ng ty tiÕn hµnh tiÕp nhËn hµng ho¸, vËn chuyÓn vÒ kho cña Tæng c«ng ty hoÆc tiÕp nhËn t¹i C¶ng xuÊt khÈu. Trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y, c«ng t¸c t¹o nguån hµng xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét mÆt m¹nh cña Tæng c«ng ty, gãp phÇn quan träng vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm ho¹t ®éng nµy ngµy cµng ®îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n. 2.c«ng t¸c giao hµng xuÊt khÈu: NghiÖp vô nµy bao gåm c¸c kh©u sau: - ChuÈn bÞ hµng: Sau khi ®a hµng ®îc thu mua vÒ kho, ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n cña Tæng c«ng ty tiÕn hµnh kiÓm tra chÊt lîng cña hµng ho¸ nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho kh¸ch hµng, kÞp thêi ng¨n chÆn c¸c hËu qu¶ xÊu ®ång thêi còng gãp phÇn b¶o ®¶m uy tÝn cña nhµ s¶n xuÊt còng nh cu¶ Tæng c«ng ty trong quan hÖ bu«n b¸n. Nh vËy, c«ng t¸c chuÈn bÞ hµng bao gåm viÖc kiÓm tra chÊt lîng, sè lîng, träng lîng, bao b× ®ãng gãi, kÎ ký m· hiÖu ®Ó hoµn thiÖn hµng theo ®óng yªu cÇu cña ®¬n ®Æt hµng. Trong trêng hîp hµng ho¸ cÇn gi¸m ®Þnh, Tæng c«ng ty thêng ph¶i thuª mét tæ chøc gi¸m ®Þnh trung gian lµ tæ chøc gi¸m ®Þnh hµng Quèc tÕ SGS hoÆc VINACONTROL. Cßn th«ng thêng, c¸n bé cña Tæng c«ng ty sÏ trùc tiÕp kiÓm tra nÕu trong hîp ®ång kh«ng yªu cÇu râ cÊp gi¸m ®Þnh. KÕt thóc kiÓm 7 ®Ò ¸n tra bao giê còng ph¶i lËp mét chøng tõ b»ng tiÕng ViÖt vµ mét b¶n b»ng tiÕng níc ngoµi ( tuú theo yªu cÇu cña kh¸ch ngo¹i ). - Ký kÕt hîp ®ång vËn t¶i: Tæng c«ng ty ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn ®Ó ®a hµng ho¸ ra c¶ng xuÊt khÈu, sau ®ã tiÕn hµnh bèc dì hµng xuèng c¶ng ®Ó H¶i quan kiÓm ®Þnh hµng ho¸. Tæng c«ng ty thêng xuÊt hµng theo gi¸ CIF ( CF ). §©y lµ mét thuËn lîi ®¸ng kÓ cho Tæng c«ng ty v× Tæng c«ng ty ®îc quyÒn thuª tµu vµ mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸. - Hoµn thiÖn thñ tôc giÊy tê: Khi lµm thñ tôc xin giÊy phÐp xuÊt khÈu, Tæng c«ng ty thêng ph¶i chuÈn bÞ mét sè giÊy tê quan träng sau: + Hîp ®ång th¬ng m¹i ( b¶n chÝnh vµ b¶n sao ). + B¶n dÞch hîp ®ång. + H¹n ngh¹ch ( QUOTA ) nÕu hµng ®îc xuÊt theo h¹n ngh¹ch. + GiÊy chøng nhËn xuÊt xø. + GiÊy chøng nhËn kiÓm dÞch vÖ sinh hµng ho¸. + C¸c giÊy tê cã liªn quan kh¸c. - Tæ chøc khai b¸o lµm thñ tôc H¶i quan: ë kh©u nµy, Tæng c«ng ty cã tr¸ch nhiÖm xuÊt tr×nh ®Çy ®ñ giÊy tê, s¾p xÕp hµng, më hµng ®Ó H¶i quan kiÓm tra. - Giao hµng lªn tµu vµ lËp vËn ®¬n: C«ng t¸c nµy Tæng c«ng ty thêng uû quyÒn cho h·ng vËn t¶i, ®¹i diÖn cña Tæng c«ng ty sÏ lÊy biªn lai thuyÒn phã, sau ®ã ®æi lÊy vËn ®¬n s¹ch. VËn ®¬n sÏ ®îc chuyÓn qua bé phËn kÕ to¸n ®Ó lËp bé chøng tõ thanh to¸n. 3.C«ng t¸c thanh to¸n: NghiÖp vô thanh to¸n bao gåm c¸c kh©u vay vèn thanh to¸n nguån hµng ( xin vèn tõ nguån ng©n s¸ch cÊp ) vµ nhËn tiÒn thanh to¸n cña kh¸ch ngo¹i ( bªn nhËp ). §èi víi thanh to¸n ®Çu vµo, nguån vèn cã thÓ tõ nguån vèn tù cã, hoÆc tõ nguån ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp vµ ®«i khi còng tõ nguån vay ng¾n h¹n ng©n hµng. Cã thÓ nãi thanh to¸n lµ kh©u träng t©m vµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña tÊt c¶ c¸c giao dÞch kinh doanh, ®Æc biÖt víi ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ. ChÝnh bëi tÇm quan träng còng nh phøc t¹p cña nã mµ nã cã ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng cña Tæng c«ng ty. Trong sè c¸c h×nh thøc thanh to¸n mµ Tæng c«ng ty vÉn sö dông nh thanh to¸n ®æi hµng… th× thanh to¸n b»ng th tÝn dông L/C ®îc sö dông nhiÒu nhÊt v× ®©y lµ 8 ®Ò ¸n mét ph¬ng thøc thanh to¸n ®¶m b¶o, thuËn tiÖn an toµn l¹i h¹n chÕ ®îc rñi ro cho c¶ hai bªn mua vµ b¸n. III.Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn xuÊt khÈu chÌ 1.ChÊt lîng chÌ §©y lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt v× c«ng nghÖ dï cã hiÖn ®¹i ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ t¹o ra s¶n phÈm tèt tõ nh÷ng nguyªn liÖu tåi. ChÊt lîng chÌ bóp t¬i ®îc quyÕt ®Þnh bëi c¸c yÕu tè: *. Gièng chÌ: Cã nhiÒu gièng chÌ nhng mét sè gièng chÝnh ®· chiÕm phÇn lín diÖn tÝch. PhÝa B¾c trång phæ biÕn 3 gièng: ChÌ Shan ë vïng cao, chÌ Trung du vµ PH1 ë vïng thÊp. Ngoµi ra cßn cã c¸c gièng míi kh¸c nh: L§P1, L§P2, TR777, V©n X¬ng, B¸t Tiªn, Ngäc Thuý, Yabukita vµ 17 gièng cña NhËt ®ang kh¶o nghiÖm, chiÕm diÖn tÝch cha ®¸ng kÓ. PhÝa Nam cã c¸c gièng Shan, Ên §é, TB11, TB14… Trong c¸c gièng trªn, gièng Trung du chiÕm diÖn tÝch lín nhÊt ( 59% tæng diÖn tÝch ), sau ®ã ®Õn gièng Shan ( 27,3% ) cßn l¹i lµ PH1 vµ c¸c gièng kh¸c. ChØ cã gièng Shan cho chÊt lîng kh¸, cßn l¹i c¸c gièng Trung du vµ PH1 cho n¨ng suÊt kh¸ nhng chÊt lîng kh«ng cao, vÞ chÌ h¬i ®¾ng, h¬ng kÐm th¬m. Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖn nghiªn cøu chÌ ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc nhËp néi thuÇn ho¸, chän läc c¸ thÓ vµ lai t¹o gièng nh»m t¹o ra mét tËp ®oµn gièng tèt vµ phong phó, tuy nhiªn c«ng t¸c nµy diÔn ra cßn chËm. Cã thÓ nãi gièng chÌ ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn chÊt lîng chÌ xuÊt khÈu, hiÖn nay chung ta vÉn cha cã nhiÒu gièng chÌ cã n¨ng suÊt vµ chÊt lîng cao ngo¹i trõ chÌ Shan. * Quy tr×nh th©m canh: §Çu t cho trång vµ ch¨m sãc chÌ ®Òu thÊp so víi yªu cÇu trung b×nh, ®Çu t cho trång lµ 6 – 7 triÖu ®ång/ ha ®¹t 40%, vµ cho ch¨m sãc lµ 3 – 3,5 triÖu ®ång/ ha ®¹t 80%. ë nh÷ng vïng nghÌo, tØ lÖ nµy cßn thÊp h¬n, thËm chÝ cã vên chÌ nhiÒu n¨m kh«ng ®îc bãn ph©n. Quy tr×nh kü thuËt cha ®îc thùc hiÖn nghiªm tóc, kh«ng th©m canh ngay tõ ®Çu. Bãn ph©n cha ®ñ, thiÕu c©n ®èi, nÆng vÒ ph©n ®¹m thiÕu h÷u c¬ vµ vi lîng. C¬ cÊu ph©n bãn nh vËy kh«ng nh÷ng lµm nghÌo ®Êt, kiÖt quÖ c©y chÌ, mµ cßn lµm t¨ng vÞ ®¾ng ch¸t, gi¶m h¬ng th¬m cña s¶n phÈm. C¸ biÖt, mét sè ®¬n vÞ ¸p dông c«ng thøc bãn ph©n c©n ®èi ®· t¹o nªn chÊt lîng chÌ rÊt ®Æc trng nh Méc Ch©u, Thanh Niªn. §Æc biÖt, vÊn ®Ò nghiªm träng ®¸ng b¸o ®éng hiÖn nay lµ viÖc sö dông thuèc trõ s©u tuú tiÖn, kh«ng ®óng liÒu lîng, chñng lo¹i vµ quy tr×nh. HËu qu¶ lµ d lîng thuèc trõ s©u trong s¶n phÈm vît qu¸ møc cho phÐp ; qua kiÓm tra s¶n phÈm cña 5 ®¬n vÞ víi 15 mÉu, ®· ph¸t hiÖn 4 mÉu ( 26% ) cña 3 ®¬n vÞ cã d lîng thuèc trõ s©u cao. *Thu h¸i: 9 ®Ò ¸n Cã thÓ coi thu h¸i lµ kh©u cuèi cïng trong c«ng ®o¹n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, s¶n phÈm cña c«ng ®o¹n nµy lµ nh÷ng bóp chÌ t¬i sÏ ®îc dïng lµm nguyªn liÖu cho c«ng ®o¹n sau. §Ó ®¶m b¶o chÊt lîng, viÖc h¸i chÌ ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c “mét t«m hai l¸” nghÜa lµ chØ h¸i 1 bóp vµ 2 l¸ non nhÊt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc h¸i chÌ vµ thu mua chÌ bóp t¬i kh«ng theo tiªu chuÈn ®· diÔn ra trong hÇu kh¾p c¶ níc ; ®iÓn h×nh lµ ë nh÷ng vïng bu«n b¸n chÌ s«i ®éng nh Yªn B¸i, Phó Thä, L©m §ång. ë nh÷ng vïng nµy, vµo thêi ®iÓm chÝnh vô, nhiÒu ®¬n vÞ kh«ng mua ®îc chÌ B, thËm chÝ c¶ chÌ C nÕu xÐt ®óng tiªu chuÈn. NhiÒu n¬i kh«ng cã kh¸i niÖm chÌ A,B. ChÌ h¸i qu¸ giµ ( 5 – 7 l¸ ) vµ lÉn lo¹i ®· g©y trë ng¹i cho qu¸ tr×nh chÕ biÕn, thiÕt bÞ chãng h háng vµ tÊt c¶ dÉn ®Õn chÊt lîng thÊp, hµng kÐm søc c¹nh tranh. *VËn chuyÓn: Khi bóp chÌ ®· h¸i ra khái c©y th× dï muèn dï kh«ng c«ng ®o¹n chÕ biÕn còng ®· ®îc b¾t ®Çu, ®ã lµ qu¸ tr×nh hÐo. Tõ ®©y, bóp chÌ ®· ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nhvíi nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe vÒ thêi gian vµ ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n. ChÝnh v× vËy, vËn chuyÓn chÌ bóp t¬i cã ¶nh hëng rÊt lín tíi chÊt lîng s¶n phÈm. HiÖn nay, kh©u vËn chuyÓn cßn cã nhiÒu nhîc ®iÓm : Thø nhÊt, sè lÇn c©n nhËn, thu mua vµ vËn chuyÓn trong ngµy Ýt, thêng chØ 2 lÇn/ ngµy ( so víi Ên §é lµ 4 – 6 lÇn/ ngµy ), nªn chÌ thêng bÞ lÌn chÆt ë sät h¸i trong thêi gian dµi, dÉn ®Õn bÞ ngèt, nhÊt lµ vµo mïa hÌ. Thø hai, kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn xa lµm kÐo dµi thêi gian vËn chuyÓn. Thø ba, kh«ng cã xe chuyªn dïng chë chÌ vµ kh«ng thùc hiÖn ®óng quy tr×nh vËn chuyÓn còng dÔ g©y «i ngèt dËp n¸t. * ChÊt lîng s¶n phÈm xuÊt khÈu: Tû träng c¸c mÆt hµng hiÖn nay cña Tæng c«ng ty lµ OP – 10%, FBOP – 25%, P – 8%, PS – 18%, BPS – 25%, F – 10%, Dust – 4%. Nh vËy tØ lÖ 3 mÆt hµng tèt míi chØ ®¹t 43%, Tæng c«ng ty ®ang phÊn ®Êu ®a tØ lÖ nµy lªn 60%, ®©y míi lµ con sè tÝnh cho toµn Tæng c«ng ty. Cßn chÊt lîng s¶n phÈm cña tõng ®¬n vÞ l¹i cã sù kh¸c biÖt. Tõ c¸c ®¬n vÞ ë c¸c vïng chÌ cã ®é cao kh¸c nhau, ta thu ®îc nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng kh¸c nhau. - Vïng chÌ cã ®é cao trªn 500m: ( S¬n La, Lai Ch©u, T©y Nguyªn, vïng cao nguyªn Yªn B¸i, Hµ giang ) cã u thÕ vÒ khÝ hËu, gièng chÌ ( chñ yÕu lµ chÌ Shan ), nªn chÊt lîng nguyªn liÖu rÊt cao. NÕu thu h¸i chÕ biÕn tèt cã thÓ cho s¶n phÈm chÊt lîng t¬ng ®¬ng víi chÌ Darjeeling næi tiÕng cña Ên §é. Nhng trªn thùc tÕ, chÊt lîng chÌ ë c¸c ®¬n vÞ nµy cha cao vµ kh«ng ®ång ®Òu. V× nhiÒu lý do kh¸c nhau, s¶n phÈm cã nhiÒu khuyÕt tËt nh nhiÒu cÉng lÉn lo¹i, nhÑ c¸nh, «i 10 ®Ò ¸n ngèt. ë nhiÒu ®¬n vÞ, chÊt lîng chÌ cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng ®Êt ®ai vµ khÝ hËu. Tuy vËy, vïng nµy cã c«ng ty chÌ Méc Ch©u næi tiÕng kh«ng chØ trong vïng mµ cßn trong c¶ níc vÒ sù tiÕn bé vît bËc trong thêi gian gÇn ®©y. ChÊt lîng chÌ ®en xuÊt khÈu cña c«ng ty ®· ®îc n©ng lªn râ rÖt, tõ 63% mÆt hµng cao cÊp n¨m 1994 lªn 86% n¨m1998, ®Æc biÖt chÌ ®en OP ( lo¹i1 ) tõ 1,9% n¨m 1994 lªn 31% n¨m 1998, t¨ng gÊp 16,31 lÇn. - Vïng chÌ cã ®é cao díi 500m: ( Yªn B¸i, Phó Thä, NghÖ An, Th¸i Nguyªn ), gièng Trung du vµ PH1, s¶n phÈm cã vÞ ch¸t h¬i ®¾ng, h¬ng th¬m cha ®îc ®Æc trng. KhuyÕt tËt lín nhÊt lµ tØ lÖ cÉng cao, nhÑ c¸nh, nhanh chua thiu. Mét sè ®¬n vÞ cã chÊt lîng s¶n phÈm kh¸ nh TrÇn Phó, Thanh Niªn, Phó S¬n, Qu©n Chu. Næi bËt lµ chÌ TrÇn Phó cã néi chÊt ®Æc trng kh«ng thua kÐm chÌ vïng cao. C¸c ®¬n vÞ cßn l¹i, nhiÒu ®¬n vÞ cã ®iÒu kiÖn vÒ nhµ xëng, thiÕt bÞ, vên chÌ nhng do ch¹y theo sè lîng, Ýt quan t©m ®Õn chÊt lîng nªn chÊt lîng s¶n phÈm cha cao. C¸c xëng nhá kh«ng ®¶m b¶o c«ng nghÖ vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp ®Ó chÕ biÕn chÌ ®en thi nhau mäc lªn, chiÕm nhiÒu nguyªn liÖu tèt nhng cho s¶n phÈm ®Çy khuyÕt tËt. C¸c s¶n phÈm nµy ®¸ng ra ®Ó tiªu thô riªng nhng mét sè nhµ m¸y l¹i sö dông ®Ó ®Êu trén víi chÌ tèt lµm ¶nh hëng tíi gi¸ chÌ chung. 2.M«i trêng chÝnh trÞ luËt ph¸p vµ c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ níc *M«i trêng chÝnh trÞ vµ hµnh l¹ng ph¸p lý cña mét quèc gia cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng. Sù æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ sÏ gióp cho mèi quan hÖ gi÷a hai bªn ®îc thc hiÖn. ChÝnh v× vËy, tríc khi ®Æt quan hÖ víi ®èi t¸c, c¸c doanh nghiÖp cÇn t×m hiÓu vµ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh c¶u chÝnh phñ c¸c níc liªn quan, tËp qu¸n vµ luËt ph¸p quèc tÕ liªn quan trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Trong nhiÒu trêng hîp yÕu tè chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt trë thµnh tiªu thøc buéc c¸c nhµ kinh doanh ph¶i tu©n thñ khi lùa chon thÞ trêng xuÊt khÈu. Víi ngµnh chÌ th× còng vËy khi chóng ta xuÊt khÈu sang mét níc nµo ®ã th× chóng ta cÇn hiÓu con ngêi vµ luËt ph¸p ë níc ®ã, cung ph¶i t×m hiÓu xem t×nh h×nh chÝnh trÞ ë níc ®ã nh thÕ nµo cã æn ®Þnh hay kh«ng, ngêi d©n ë ®ã cã hay uèng cgÌ hay kh«ng. *Mçi mét quèc gia ®Òu cã c¸c chÝnh s¸ch vÒ xuÊt khÈu riªng. ë níc ta sau ®¹i héi §¶ng lÇn thø IX th× §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· thùc hiÖn chñ tr¬ng khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu, vµ ®· chñ ch¬ng thµnh lËp quü hç trî xuÊt khÈu. Nh÷ng ®iÒu nµy t¹o rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh c¸c doanh nghiÖp khi tham gia vµo viÖc xuÊt khÈu. Nh÷ng ph¶i nh×n nhËn mét c¸ch 11 ®Ò ¸n kh¸ch quan r»ng nh÷ng chñ ch¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc vÉn cha ®îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ . NhiÒu mÆt hµng kh«ng cÇn ph¶i xuÊt khÈu qua ®Çu mèi nh÷ng vÉn ph¶i qua ®Çu mèi, võa kh«ng nh÷ng kh«ng ph¸t huy ®îc thÕ m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp võa kh«ng phï hîp víi cam kÕt quèc tÕ mµ níc ta ®· ký trong têi gian qua. Doanh nghiÖp cha thùc sù lµm chñ khi xuÊt khÈu. C¸c chÝnh s¸ch cña nhµ níc vÒ xuÊt khÈu nh thuÕ quan, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, giÊy phÐp xuÊt khÈu… -ThuÕ quan: thùc chÊt lµ ding thuÕ nµy ®Ó ®¸nh vµo c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, nhng hiÖn nay nhµ níc ®· quy ®Þnh mét sè mÆt hµng khi xuÊt khÈu kh«ng ph¶i chÞu thuÕ trong ®ã cã mÆt hµng chÌ vµ ®iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn rÊt lín cho ngµnh chÌ khi tham gia vµo viÖc xuÊt khÈu. -H¹n ng¹ch xuÊt khÈu: C«ng cô nµy ®îc hiÓu lµ quy ®Þnh cña nhµ níc vÒ h¹n chÕ xuÊt khÈu vÒ sè lîng hoÆc gi¸ trÞ mét mÆt hµng nµo ®ã hoÆc mét thÞ trêng nµo ®ã trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m ). Nh vËy, râ rµng nÕu doanh nghiÖp xuÊt khÈu mét hay nhiÒu s¶n phÈn n»m trong chÕ ®é qu¶n lý h¹n ng¹ch th× tÊt yÕu h¹n ng¹ch ®îc cÊp nhiÒu hay Ýt sÏ kÐo theo quy m« kinh doanh xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp t¨ng hay gi¶m. Vµ nÕu chóng ta nh×n vµo ngµnh chÌ th× viÖc h¹n ng¹ch nµy hÇu nh kh«ng ¸p dông ®èi víi xuÊt kh©ñ chÌ. -GiÊy phÐp xuÊt khÈu: Mét sè mÆt hµng nhµ níc quy ®Þnh tríc khi xuÊt khÈu th× ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt khÈu ,viÖc nµy chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng mÆt hµng mµ nhµ níc quy ®Þnh ,vµ nh÷ng mÆt hµng nµy nhµ níc kh«ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, hay liªn quan ®Õn viÖc an ninh quèc phßng cña mét ®Êt níc. Cßn ®èi víi viÖc xuÊt khÈu chÌ th× chóng ta kh«ng ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt khÈu v× chÌ n»m trong nh÷ng mÆt hµng ®îc nhµ níc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. ViÖc nµy t¹o ®iÒu kiÖn rÊt lín cho ngµnh chÌ khi tiÕn hµnh xuÊt khÈu vµ ë níc ta viÖc xuÊt khÈu chÌ thêng do Tæng c«ng ty chÌ ®¶m nhiÖn. 3.H Ö thèng tµi chÝnh cña nhµ níc Cã thÓ nãi hÖ th«ng tµi chÝnh cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu chÌ nãi riªng, nã thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: -C¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh mµ th«ng tho¸ng th× viÖc vay tiÒn hç trî cho viÖc s¶n xuÊt ®Ó cã s¶n phÈn ®ª xuÊt khÈu sÏ trë nªn dÔ dµng vµ ngîc l¹i nÕu hÖ thèng tµi chÝnh qua phøc t¹p th× viÖc vay vèn cña c¸c c«ng ty rÊt khã v× vËy nã ¶nh hëng ®Õn viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña c¸c c«ng ty. Nh chung ta ®· biÕt c©y chÌ th× chñ yªu do c¸c n«ng trêng vµ ngêi d©n trång. NÕu lµ nh÷ng ngêi d©n th× viÖc cã thÓ vay ®îc vèn cña c¸c ng©n hµng mµ ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn c©y chÌ th× ®ã lµ mét ®iÒu ®¸ng mõng v× hÇu hÕt c¸c ngêi d©n 12 ®Ò ¸n kh«ng cã vèn chØ tr«ng chê vµo sù hì trî cña nhµ níc. Nhng thùc tÕ hiÖn nay kh©u nay vÉn cã nhiÒu vÊn ®Ò nay sinh vµ cha ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu c©ï cña nh©n d©n thñ tôc vay vèn qu¸ diÒm giµ vµ phøc t¹p MÆc dï hiÖn nay chóng ta ®· cã quü hç trî xuÊt khÈy nhng t¸c dông cña quü nµy cha cao ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t nh© Ngoµi nh÷ng nh©n tè chñ yÕu trªn ®©y cßn rÊt nhiÒu c¸c nh©n tè kh¸c ¶nh hëng ®Õn xuÊt khÈunh: vÒ con ngêi, c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ ®Æc biÖt trong ngµnh chÌ th× c«ng nghÖ chÕ biÕncã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn cats lîng c¶u chÌ xuÊt khÈu ch¬ng 2: thùc tr¹ng xuÊt khÈu chÌ cña viÖt nam I.§Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña ngµnh chÌ. 1.Mang ®Æc ®iÓm cña ngµnh n«ng s¶n phÈn. -TÝnh thêi vô: còng nh tÊt c¶ c¸c lo¹i n«ng s¶n kh¸c th× c©y chÌ còng mang tÝnh thêi vô râ rµng, c©y chÌ cung cã thêi gian sinh trëng theo mïa,thêng th× c©y chÌ cho thu ho¹ch vµo mïa hÌ,kh«ng ph¶i mïa nµo c©y chÌ cung cho chóng ta thu ho¹ch.Do vËy chóng ta cÇn n¾m ro c¸c quy luËt s¶n xuÊt mÆt hµng chÌ. Lµm t«t c«ng t¸c chuÈn bÞ tríc mïa thu ho¹ch, ®Õn kú gÆt h¸i lµ ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ lao déng nhanh chãng triÓn khai c«ng t¸c thu mïa vµ tiªu thô s¶n phÈn. -TÝnh khu vùc: chóng ta còng biÖt c©y chÌ kh«ng ph¶i lµ c©y trång ë ®©u cung cã thÓ sèng vµ cho chÊt lîng tèt. ë níc ta th× c©y chÌ tËp trung ë vïng nói phÝa B¾c vµ Trung Du, nãi chung lµ tËp trung ë nh÷ng vïng cao,vµ ®îc trång ë c¸c n«ng trêng vµ do n«ng d©n tù trång hay trång theo kiÓu giao ho¸n cña tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. Do ®Æc ®iÓm nµy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ viÖc bè trÝ ®Þa ®iÓm thu 13 ®Ò ¸n mua , ph¬ng thøc thu mua, chÕ biÕn vµ vËn chuyÓn ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm nµy. -TÝnh t¬i sèng: C©y chÌ lµ mét loµi thùc vËt nªn còng rÊt rÔ bÞ háng, kÐm chÊt lîng. H¬n n÷a chñng lo¹i chÊt lîng chÕ biÕn kÞp thêi kh«ng nªn ®Ó sè lîng nguyªn vËt liÖu tån ®äng qu¸ nhiÒu, còng rÊt kh¸c biÖt ,tuú theo ®Þa h×nh vµ khÝ hËu ë c¸c n¬i kh¸c nhau mµ cho chÊt lîng chÌ cña chóng ta cung kh¸c nhau ,vµ ë níc ta th× chÌ ®îc trång ë Th¸i Nguyªn cã chÊt lîng t¬ng ®èi lµ tèt.V× vËy khi chóng ta thu mua cÇn lu ý ph©n lo¹i, tèt nhÊt lµ chÕ biÕn ngay sau khi thu ho¹ch lµ tèt nhÊt. -TÝnh kh«ng æn ®Þnh: ChÌ cung gièng nh lóa vµ nhiÒu lo¹i n«ng s¶n kh¸c thêng kh«ng æn ®Þnh s¶n lîng nªn xuèng thÊt thêng, vïng nµy ®îc mïa vïng kia mÊt mïa. Bëi cã ý do nµy lµ do c©y chÌ còng phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, khi khÝ hËu kh«ng phï hîp víi c©y chÌ th× nã xÏ cho chÊt lîng kÐm vµ s¶n lîng kh«ng cao nh c¸c n¨m mµ thêi tiÕt u ®·i. 2. §Æc ®iÓm riªng c¶u ngµnh chÌ. C©y chÌ thêng ph©n bè ë c¸c ®åi nói vµ cao nguyªn. do ®Æc ®iÓm nµy mµ níc ta cã thÓ nãi cã ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt vµ trång c©y chÒ. Còng do ®Æc ®iÓm nµy thi yªu cÇu ®èi víi ngµnh chÌ cÇn ph¶i cã mét tr×nh ®é th©m canh rÊt tèt vµ ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ khÝ hËu ë c¸c vung cao nµy Ngµnh chÌ ®ßi hái ph¶i cã mét hÖ thèng thuû lîi ph¶i rÊt tèt vµ hiÖn ®¹i lµm sao cã thÓ ®a níc nªn cao ®Ó tíi tiªu cho c©y chÌ, ph¶i cã hÖ thèng tíi tiªu phï hîp C«ng nghÖ chÕ biÕn chÌ ph¶i hiÖn ®¹i ®¶m b¶o ®îc hµm l¬ng chÌ theo ®óng tiªu chuÈn kh«ng gièng nh c¸c mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c nh lu¸ , b«ng.. chÌ th× cÇn ph¶i cã mét quy tr×nh chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n hÕt søc ®óng quy c¸ch vµ ®óng kü thuËt vµ nguyªn liÖu ph¶i ®a vµo chÕ biÕn ngay nÕu ®Ó l©u thi g©y ra chÊt lîng chÌ kh«ng cao l·ng phÝ nguyªn liÖu Ký thuËt ch¨n sãc c©y chÌ cung rÊt phøc t¹p tõ kh©u chän gièng tèt ®Õn lµm ®Êt trång hom, ®Òu ph¶i ®óng theo quy tr×nh kü thuËt vµ ®iÒu nµy ¶nh h ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña c©y chÌ sau nµy, mµ c©y chÌ kh«ng gièng nh nhiÒu c©y n«ng s¶n kh¸c chØ trång mét vô thï vô sau l¹i trång l¹i, nhng kh«ng c©y chÌ th× cã tuæi thä cao thêng vµi trôc n¨m, nªn nÕu lµm tèt c«ng ®o¹n gieo trång tèt thÝ c©y chÌ sÏ ph¸t triÓn tèt vµ cho n¨ng suÊt cao, tuæi thä sÏ ®îc kÐo dµi. II.thùc tr¹ng xuÊt khÈu chÌ cña viÖt nam 1.Ph©n tÝch tæng qu¸t vÒ kÕt qu¶ xuÊt khÈu chÌ N¨m 2000, c¶ níc xuÊt khÈu 55.000 tÊn chÌ t¨ng, ®¹t kim ngh¹ch 63 triÖu USD.xuÊt khÈu sang h¬n 40 níc. 14 ®Ò ¸n MÆc dï n¨m 2000 lµ n¨m khã kh¨n ®èi víi ngµnh chÌ thÕ giíi, gi¸ chÌ trªn thÕ giíi ë møc thÊp vµ cã xu híng gi¶m, nhng nhê c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng vµ lµm tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ nªn gi¸ chÌ xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty chØ gi¶m 4% so víi n¨m 1999. §©y lµ mét thµnh tùu ®¸ng kÓ cña c«ng t¸c thÞ trêng. §èi víi c¸c thÞ trêng kh¸c nh : Nga, §«ng ¢u, Trung cËn ®«ng vµ Pakistan mÆc dï t×nh h×nh thÞ trêng chung cña thÕ giíi khã kh¨n nh vËy nhng chung ta vÉn duy tr× vµ gi÷ v÷ng ®îc thÞ phÇn cña m×nh tuy gi¸ cã bÞ gi¶m sót. N¨m 2002 dù tÝnh c¶ níc xÏ xuÊt khÈu ®îc 56 tÊn vµ thu vÒ cho ®Êt níc kh¶ng h¬n 70 triÖu USD vµ tÝnh ®Õn 5 th¸ng ®©ug n¨m theo nguån cña vô kÕ ho¹ch – Bé th¬ng m¹i th× chóng ta ®· xuÊt khÈu ®îc 25ngh×n tÊn trÝ gi¹ lµ 28 triÖu USD Chñ tr¬ng cña ngµnh chÌ lµ gi÷ v÷ng uy tÝn víi c¸c b¹n hµng ®· cã vµ më thªm c¸c b¹n hµng míi. §©y lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n vµ cÊp thiÕt trong t×nh h×nh thÞ trêng hiÖn nay, nhng ngµnh chÌ ®· vµ sÏ phèi hîp nhiÒu biÖn ph¸p kÓ c¶ viÖc ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c liªn doanh ®Ó thùc hiÖn môc tiªu trªn. Th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c nµy mµ c¸c b¹n hµng ë §µi Loan, NhËt b¶n, Trung cËn ®«ng vµ Ch©u ¢u vÉn ®îc duy tr× vµ cñng cè. §Çu n¨m 2000, c¸c thÞ trêng NhËt b¶n, §µi loan dÇn ®îc phôc håi sau khñng ho¶ng kinh tÕ. S¶n lîng chÌ xuÊt khÈu ®ang ®îc t¨ng lªn, nhng c¸c thÞ trêng nµy cÇn c¸c lo¹i chÌ cã chÊt lîng ®Æc trng riªng nªn vÒ l©u dµi chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt b»ng c¸ch thay thÕ gièng chÌ míi cã chÊt lîng phï hîp víi thÞ hiÕu cña c¸c thÞ trêng nµy. §Ó kh«i phôc nhanh vµ chiÕm lÜnh l¹i thÞ phÇn cña chÌ ViÖt Nam t¹i SNG, §«ng ©u, Tæng c«ng ty vµ HiÖp héi chÌ ViÖt Nam ®· cö nhiÒu ®oµn ®i kh¶o s¸t vµ t×m hiÓu nhu cÇu nhËp khÈu chÌ, luËt lÖ…t¹i c¸c n íc khu vùc nµy. Tæng c«ng ty còng ®· lËp dù ¸n thµnh lËp c«ng ty 100% vèn ViÖt Nam t¹i Liªn bang Nga nh»m lµm c¬ së v÷ng ch¾c cho viÖc më réng thÞ trêng t¹i Nga vµ c¸c níc trong SNG, vµ ®ang hoµn thiÖn c¸c hå s¬ ®Ó tr×nh Bé vµ ChÝnh Phñ phª duyÖt. *VÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp : ViÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n gay tõ ban ®Çu bëi h¹n h¸n ë nhiÒu ®Þa phên cã diÖn tÝch chÌ lín, lµm cho kh¶ n¨ng sinh trëng vµ kh¶ n¨ng cho bóp chem. H¬n so víi thêi kú cña c¸c n¨m tríc. Song thùc thÕ søc hót thÞ trêng vµ sù chñ ®éng cña c¸c ®¬n vÞ, c©y chÌ ®· ®îc chñ ®éng ch¨n sãc th©m canh cho s¶n lîng 6 th¸ng ®Çu n¨m t¬ng ®¬ng so víi cung kú n¨m 2001. gi¸ thu mua chÌ nguyªn liÖu b×nh qu©n ®¹t cao, tõ 1950 – 2100®/kg, cã n¬i gi¸ cao h¬n nh 15 ®Ò ¸n ë: Th¸i nguyªn, L©m §ång tõ 2300 – 2500®/kg. §©y lµ ®iÒu ®¸ng phÊn khëi cho ngêi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®¶m b¶o ®îc nghÞ quyÕt vµ c¸c cam kÕt cña ngêi lµm chÌ t¹i §¹i héi vµ c¸c héi nghÞ toµn thÓ HiÖp héi chÌ kho¸ 2 tõ 199 – 2001. 6 th¸ng ®Çu n¨m nay s¶n lîng s¶n xuÊt ra t¨ng cao so víi cïng kú. Nguyªn liÖu bóp t¬i t¨ng so víi cïng kú 24%. S¶n lîng t¨ng so víi cïng kú 25%; trong ®ã, xuÊt khÈu t¨ng 32%, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 27%. XuÊt khÈu 6 th¸ng ®Çu n¨m chñ yÕu lµ chÌ cÊp thÊp. Gi¸ chÌ trong níc vÉn gi÷ møc nh tríc: chÌ Sen 1700000 ®ßng/kg; chÌ nhµi 150.000®ßng/kg; chÌ ®Æc s¶n 100.000 – 150.000®ång/kg; chÌ xanh ngon 50.000 – 70.000 ®ång/kg chÌ thêng 13.000 – 14.000 ®ång/kg. §êi sèng ngêi lµm chÌ ®îc n©ng cao, t¹o ra kh«ng khÝ phÊn khëi trong ngµnh chÌ. Bªn c¹nh sù s«i ®éng tÝch cùc, cßn nhiÒu ®iÒu n¶y sinh cha tèt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Víi sù bïng næ ra ®êi nhiÒu doanh vµ hé chÕ biÕn chÌ trong 3 n¨m gÇn ®©y ph©n bè kh«ng t¬ng xøng víi quy m« s¶n xuÊt n«ng nghiÖp g©y ra sù c¹nh tranh mua b¸n nguyªn liÖu. Qua b¸o c¸o ho¹t ®éng n¨m 2001 cña T«ng c«ng ty chÌ ViÖt Nam vµ h¬n 31 ®¬n vÞ kh¸c cho thÊy : tû lÖ nguyªn liÖu chñ ®éng tù s¶n xuÊt rÊt thÊp. Tæng c«ng ty chÌ cã s¶n lîng tù s¶n xuÊt chiÕm 49,7%; mua ngoµi chiÕm 50,3%. C¸c ®¬n vÞ ngoµi chØ cã 37,2% s¶n lîng nguyªn liÖu tù s¶n xu¸t cßn 62,85 s¶n lîng thu mua nguyªn liÖu tr«i næi trªn thÞ trêng, l¹i cha ký hîp ®ång gi÷a ngêi s¶n xuÊt víi ngêi chÕ biÕn nªn lu«n lu«n bÞ ®éng. S¶n xuÊt nguyªn liÖu 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 cung vÉn trong t×nh tr¹ng Êy, gi¸ thu mua nguyªn liÖu kh«ng ph¶n ¸nh ®óng chÊt lîng, thêng lÉn lo¹i vît tõ 1- 2 cÊp, víi tû lÖ gi¸ b¸nh tÎ trong nguyªn liÖu phæ biÕn 50 – 55% thËm chÝ cã n¬i chiÕm 65- 70% gi¸ b¸nh tÎ. ChØ cã Ýt c¸c ®¬n vÞ nh Méc ch©u, Long Phó, L¬ng S¬n cã nguyªn liÖu s¶n xuÊt ®¶m b¶o. h¬n thÕ,ë kh«ng Ýt vïng miÒn, viÖc ®Çu t, ch¨n sãc cha thËt ®Çy ®ñ , ®óng ®¾n chØ ®¶m b¶o 50 – 60% møc quy tr×nh th©m canh cÇm thiÕt. Trång chÌ h¹t vÉn chiÕm 30- 405 diÖn tÝch. Ph©n bãn vµo ®åi chÌ mÊt c©n ®èi c¸c yÕu tè dinh dìng. thuèc trõ s©u phum kh«ng ®óng chñng lo¹i quy ®Þnh hiÖn tîng sau phum thuèc ssau 3- 4 ngµy ®· thu h¸i vÉn cßn. Thu h¸i chÌ th©m chÝ kh«ng cÇn biÕt ®Õn lo¹i phÈn cÊp nguyªn liÖu , mua b¸n theo gi¸ c¶ tho¶ thuËn trùc tiÕp. GÇn ®©y mét sè ®¬n vÞ s¶n xuÊt lín nh Méc Ch©u, TrÇn Phó, Phó §a,Phï BÒn.. ®· chó träng viÖc ®Çu t ph©n tæng hîp ®a yÕu tè kho¸ng c©n ®èi cïng viÖc ®a ph©n h÷u c¬ cho ®åi chÌ lµ mét híng ®i ®óng ®¾n, s¶n xu¸t l©u bÒn, chÊt lîng vµ an toµn thùc phÈn dÇn ®îc c¶i thiÖn. *VÒ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp: ®Õn nay c¶ níc ®· cã khoang h¬n 250 doanh nghiÖp lín, võa vµ nhá, kho¶ng 1 v¹n hé s¶n xuÊt chÕ biÕn hé gia ®×nh, trong ®ã cã h¬n 40 doanh nghiÖp quèc doanh trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng . nhiÒu ®¬n vÞ thuéc 16 ®Ò ¸n tæng c«ng ty ®· cã ®éi ngò c¸n bé ®îc ®µo t¹o chÊn chØnh nhËn thøc kü thuËt, qu¶n lý nªn ®¶m b¶o thùc viÖc thùc hiªn quy tr×nh cã tiÕn ®é h¬n tríc, chÊt lîng s¶n phÈn ®îc chó träng h¬n, kh¾c phôc ®îc 60 – 70% c¸c khuyÕt tËt trong c«ng nghÖ nh chÕ biÕn vËn chuyÓn chÌ b»ng bao t¶i, d¶i chÌ trªn nÒn ®Êt, bít ®îc chÌ cao löa, gi¶m nhiÒu mïi than ít qua c¸c tiÕn ®é vÒ sÊy, t¹o ®îc mÆt hµng tèt h¬n b»ng ph¬ng ph¸p ¸p dông c¾t nhÑ. Mét sè nhµ m¸y nh Méc Ch©u, S«ng CÇu,NghÖ An, Phó §a.. ®· x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖn tõng c«ng ®o¹n, tõng ca s¶n xuÊt xóc tiÕn x©y dng hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo tiªu chuÈn ISO 9000. c«ng t¸c vÖ sinh c«ng nghiÖp ®· ®îc nhiÒu nhµ m¸y lín, c¸c c¸n bé c«ng nh©n cã ý thøc tr¸ch nhiÖn tèt h¬n. NhiÒu doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH v× gi¸ trÞ vµ danh döan phÈn cña m×nh cung ®· rÊt chó träng ®Õn chÊt lîng, th¬ng hiÖu mÆt hµng nh XÝ nghiÖp chÕ biÕn CÇu Tre, c«ng ty chÌ B¶o Léc, c«ng ty cæ phÇn Mü L©m…Sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chÕ biÕn chÌ víi tèc ®é cao, trong thêi gian ng¾n còng béc lé nhiÒu ®iÓm víng m¾c h¹n chÕ cÇn ®îc h¹n chÕ. Trªn cïng mét ®Þa bµn nhiÒu doanh nghiÖp chÕ biÕn kh«ng cã vung cung cÊp nguyªn liÖu riªng nªn thiÕu chñ ®éng, viÖc x¸c ®Þnh phÈn ch¸t vµ tr¶ gi¸ kh«ng thÓ thèng nhÊt ®îc, mµ phÇn lín c¸c doanh nghiÖp míi chØ ®øng ngoµi tæ chøc chØ héi, hiÖp héi nªn cµng kh«ng thÓ cã tiÕng nãi chung. §ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n mµ viÖc c¹nh tranh nguyªn liÖu cha ®îc kh¾c phôc. H¬n n÷a, kÐo theo ®ã nhiÒu nhµ m¸y kh«ng ®ñ nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt theo c«ng suÊt thiÕt kÕ g©y rÊt nhiÒu l·ng phÝ vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ tiÒn b¹c. Hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh víi nhiÒu lo¹i quy m«, nhiÒu doanh nghiÖp cã quy m« kh¸ nhng thiÕt bÞ ®îc ®Çu t ë møc thÊp, thËm chÝ nhiÒu lo¹i thiÕt bÞ ®îc chÕ t¹o theo kiÓu mÉu sao chÐp nhng kÐm chÊt lîng kh«ng ®îc kiÓm nghiÖm. ®Çu t theo híng gi¸ rÎ, kh©u hao nhanh. T×nh tr¹ng nµy phæ biÕn æ nhiÒu vïng miÒn s¶n xuÊt chÌ ®Æc biÖt nh ë Th¸i Ngyªn n¨m 2000 míi chØ cã 7 doanh nghiÖp, ®Õn n¨m 2001 ®· cã 20 vµ ®Õn ®Çu n¨m 2002 ®· cã 29 doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn chÌ n¨m trong khu vùc ®· nªu trªn. Thªm vµo ®ã , nh©n lùc cña c¸c doanh nghiÖp còng nh ngêi c«ng nh©n , n«ng d©n trång chÌ phÇn nhiÒu thiÕu hiÓu biÕt, kh«ng ®îc ®µo t¹o, chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm thÕ hÖ tríc truyÒn l¹i, mai mét nhiÒu, l¹i rÊt thiÕu th«ng tin. Nh÷ng t×nh tr¹ng trªn ®©y rÊt phæ biÕn ë c¸c doanh nghiÖp míi , doanh nghiÖp võa vµ nhá, nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y ra c¸ch s¶n xuÊt phi quy tr×nh, kh«ng ®¶m b¶o kü thuËt cÇn thiÕt, nªn chÊt lîng chÌ sÊu. 2. Ph©n tÝch kÕt qu¶ xuÊt khÈu chÌ theo chñng lo¹i s¶n phÈm: 17 ®Ò ¸n Trong kÕ ho¹ch 5 n¨m tõ 1995-1999, Tæng c«ng ty vµ HiÖp héi chÌ ®· tõng bíc tù kh¼ng ®Þnh m×nh trªn thÞ trêng víi c¸c lo¹i chÌ xuÊt khÈu sau: BiÓu 2: C¬ cÊu vµ chñng lo¹i chÌ xuÊt khÈu n¨m 1996 – 1999. 1996 1997 1998 1999 ChÌ ®en 72,5% 74% 73% 75% ChÌ xanh 11,65% 10,11% 9,13% 6,2% ChÌ ctc 1,98% 2,29% 4,30% 4% ChÌ thµnh 6,155% 5,42% 7,11% 3,1% phÈn ChÌ s¬ 0,22% 2,52% 0,76% 3,42% chÕ C¸c lo¹i 7,5% 5,64% 5,74% 8,2% chÌ Tæng 100% 100 100% 100% Nguån: Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam Chó thÝch: - ChÌ CTC lµ chÌ chÊt lîng cao, ®îc s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn c«ng nghÖ cña Ên §é. - ChÌ “thµnh phÈm” lµ lo¹i chÌ ®· ®îc s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn hoµn chØnh cã ®ñ h¬ng vÞ, bao gãi ®Ó b¸n cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng nh chÌ tói, chÌ hép, chÌ nhóng cã íp h¬ng hoa nh c¸c lo¹i chÌ hép §«ng §«, chÌ hép Phó Quèc, chÌ gãi Thanh T©m... Trong c¬ cÊu chÌ xuÊt khÈu cña Vina Tea qua c¸c n¨m, chÌ ®en ®Òu chiÕm tû träng lín nhÊt, tuy còng cã nhiÒu biÕn ®éng. §iÒu nµy chøng tá chÌ ®en lµ mÆt hµng chñ lùc cña Tæng c«ng ty. ChÌ xanh ®øng thø hai nhng cã xu híng gi¶m dÇn vµ gi¶m m¹nh vµo n¨m 1999. ChÌ CTC cã biÕn ®éng m¹nh: N¨m 1996 cã gi¶m so víi n¨m 1995 nhng kh«ng ®¸ng kÓ, vµ tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y, chÌ CTC l¹i t¨ng nhanh. §iÒu ®ã cho thÊy r»ng thÕ giíi ngµy cµng tiªu dïng nhiÒu lo¹i chÌ cã chÊt lîng cao. Tû lÖ xuÊt khÈu chÌ s¬ chÕ qua c¸c n¨m rÊt bÊp bªnh. N¨m1995 chØ chiÕm 0,3% nhng ®Õn n¨m 1997 l¹i chiÕm 2,54% vµ ®Õn n¨m 1998 chØ chiÕm 0,76%. Sang ®Õn n¨m 1999 l¹i t¨ng cao chiÕm kho¶ng 3,42% trong tæng sè hµng xuÊt khÈu trong n¨m. ChÌ “thµnh phÈm” trong suèt nh÷ng n¨m 1996 - 1999 tû träng xuÊt khÈu t¨ng lªn rÊt cao so víi c¸c lo¹i chÌ kh¸c. Nhng ®Õn n¨m 1999 l¹i gi¶m xuèng chØ cßn 3,10% tû träng xuÊt khÈu. C¸c lo¹i chÌ kh¸c còng chiÕm mét lîng kh«ng nhá trong c¸c lo¹i chÌ xuÊt khÈu, chØ ®øng sau chÌ ®en vµ chÌ xanh. 18 ®Ò ¸n Tuy chñng lo¹i chÌ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña T«ng c«ng ty chÌ ViÖt Nam cã ®a d¹ng h¬n tríc nhng vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ vÒ chÊt lîng vµ mÉu m·, c¸c lo¹i chÌ cÊp thÊp vÉn cßn chiÕm tû träng ®¸ng kÓ. Do ®ã cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng c¸c lo¹i chÌ cao cÊp t¨ng lªn trªn thÞ trêng thÕ giíi. Xu híng t¨ng tû träng chÌ “thµnh phÈm” lµ rÊt tèt, phï hîp nhu cÇu ngêi tiªu dïng. Tríc ®©y, s¶n phÈm chÌ xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty chÌ vµ c¸c doanh nghiÖp chØ ®îc ®ãng thïng gç d¸n hoÆc bao t¶i lµ chñ yÕu. Thêi gian vËn chuyÓn th× dµi nªn kh«ng b¶o ®¶m chÊt lîng. Nhng nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®îc ®ãng vµo c¸c thïng c¸c t«ng, nil«ng víi träng lîng chÌ thµnh phÈm c¸c lo¹i, kÝch cì bao b× tõ 20g, 50g,...1000g. ViÖc ®Çu t c¶i tiÕn bao b× tuy phøc t¹p nhng gi¸ b¸n cao h¬n, lîi nhuËn còng t¨ng cao. Tãm l¹i, c¬ cÊu vµ chñng lo¹i chÌ cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp n»m ngoµi liªn tôc thay ®æi qua c¸c n¨m, xu híng t¨ng vµ chiÕm tû träng lín vÉn lµ chÌ ®en. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Tæng c«ng ty tiÕn hµnh nhiÒu h×nh thøc nh: cæ phÇn ho¸, liªn doanh víi c¸c níc nh BØ, §µi Loan... bao tiªu s¶n phÈm. §èi víi mÆt hµng chÌ xanh CTC ®· vµ ®ang ®îc tiÕn hµnh song song xuÊt khÈu víi më réng thÞ trêng trong níc, ®Þnh híng ngêi tiªu dïng trong níc sö dông c¸c lo¹i chÌ truyÒn thèng nh: chÌ xanh Th¸i nguyªn, chÌ Tïng h¹c, chÌ Thanh long, chÌ T©n c¬ng... víi mÉu m· vµ chÊt lîng phï hîp víi ngêi tiªu dïng, ®ång thêi nhanh chãng hoµn thiÖn vµ ®a ra thÞ trêng c¸c s¶n phÈm míi cã chÊt lîng cao ®Ó c¹nh tranh trong chÝnh thÞ trêng trong níc nh c¸c lo¹i chÌ hoµ tan, chÌ ®en, chÌ nhóng cã íp h¬ng cña c¸c h·ng nh Lipton, Dilmah.. V× vËy, Tæng c«ng ty, vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm h¬n n÷a, kh«ng chØ dõng l¹i ë con sè 6 chñng lo¹i chÌ xuÊt khÈu vµ n©ng cao chÊt lîng chÌ xuÊt khÈu nh»m ®a l¹i gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao ®óng víi t thÕ vµ vÞ trÝ kinh doanh cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam 3. Ph©n tÝch kÕt qu¶ xuÊt khÈu chÌ trªn thÞ trêng: Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam tÝch cùc më réng c¸c mèi quan hÖ, tham gia tÝch cùc vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ nªn thÞ trêng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi râ rÖt theo chiÒu híng ®a d¹ng h¬n. Tríc kia, hµng ho¸ cña ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt sang Liªn x« vµ c¸c níc XHCN. Nhng tõ nh÷ng n¨m 90 trë l¹i ®©y do sù sôp ®æ cña hÖ thèng nµy, hµng ho¸ cña ta xuÊt sang nh÷ng thÞ trêng míi ë nhiÒu ch©u lôc kh¸c nhau. ThÞ trêng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®îc më réng nh vËy lµ nhê vµo chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng vµ ®a ph¬ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i. Mçi mÆt hµng kh¸c nhau ®· xuÊt ®i 19 ®Ò ¸n nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi ®Ó vïa khai th¸c ®îc lîi thÕ cña thÞ trêng võa ph©n t¸n ®îc rñi ro. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi 120 níc vµ vïng l·nh thæ. Hµng n¨m doanh sè xuÊt khÈu chÌ chiÕm trªn 90% trong tæng sè doanh thu cña Tæng c«ng ty cho nªn vÊn ®Ò chÝnh lµ thÞ trêng níc ngoµi. §©y lµ triÓn väng ®Ó Tæng c«ng ty cã thÓ më réng thÞ trêng, khuÕch tr¬ng uy tÝn cña Tæng c«ng ty trªn thÞ trêng thÕ giíi. §Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu trªn th× vÊn ®Ò cèt yÕu ®Çu tiªn ph¶i gi¶i quyÕt lµ thÞ trêng tiªu thô, v× ®ã lµ môc tiªu lín nhÊt ®Ó cho mét ngµnh hµng kinh tÕ kü thuËt ph¸t triÓn, nã quyÕt ®Þnh toµn bé qu¸ tr×nh kinh doanh vµ sù ph¸t triÓn trong t¬ng lai. §Ó gi÷ v÷ng ®îc thÞ trêng ®· cã vµ ngµy cµng më réng nhiÒu h¬n ®iÒu quan träng lµ ph¶i t¹o ra ®îc s¶n phÈm chÌ cã chÊt lîng cao, bao b× ®Ñp thu hót ®îc ngêi tiªu dïng, gi¸ thµnh hîp lý, s¶n phÈm c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng mµ trong ®ã chÊt lîng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh hµng ®Çu. (Xem biÓu3) BiÓu3: ThÞ trêng vµ doanh thu xuÊt khÈu chÌ cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. §¬n vÞ tÝnh: USD/N¨m 1996 N¨m Níc Nga 173.165 Paskista n Ba lan 277.449 Anh 220.916 Singapor 106.372 §µi Loan 675.702 Ukraina 26.465 Jordan 41.622 NhËt 1.033.076 §øc 104.564 Syria 402.443 Iraq 7.961.889 Libi 2064812 Mü Srilanka 1997 1998 1999 226.437 197.180 1.017.450 126.177 800.258 529.220 47.323 13.600 584.473 670.499 57.900 310.325 11.440 149.492 378.502 59.206 1.318.539 4.624 412.767 1.762.181 1.090.743 90,362 1.532.049 31.589.909 957.520 83.284 156.684 28.065.6 11,541 126.01 70,917 172.800 419.426 Nguån cña tæng c«ng ty chÌ MÆc dï ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ song thÞ trêng xuÊt khÈu chÌ cña chóng ta cßn nhiÒu yÕu kÐm, cha th©m nhËp ®îc vµo c¸c thÞ trêng lín nhiÒu tiÒm n¨ng, ®Æc biÖt khi gÆp c¸c ®èi thñ “nÆng ký” Tæng c«ng ty trë nªn qu¸ “nhá bД vµ chÞu nhiÒu thua thiÖt. V× vËy, tríc m¾t chóng ta ®Æc biÖt lµ Tæng c«ng ty 20