TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỒ ÁN
Đồ án “Xây dựng Website bán hàng cho siêu thị máy tính Him Lam” nhằm
giúp doanh nghiệp giảm thiểu chi phí, quảng bá hình ảnh, sản phẩm doanh nghiệp
mình trên mạng Internet. Bên cạnh đó, Website còn hỗ trợ khách hàng trong việc
đăng ký, đặt hàng qua Website, cập nhật thông tin về những sản phẩm hiện có và
sắp ra mắt trên thị trường một cách nhanh nhất… đem lại sự hài lòng cao nhất từ
phía khách hàng. Đồ án được chia làm bốn chương chính với các nội dung:
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ NGÔN
NGỮ LẬP TRÌNH ASP
Chương này giới thiệu về Thương mại điên tử, các loại hình giao dịch, các
phương thức hoạt động và lợi ích của thương mại điện tử. Trình bày tổng quan về
ngôn ngữ lập trình ASP như khái niệm, các mô hình, các đối tượng…Cách kết nối
và truy xuất dữ liệu từ trang ASP
CHƯƠNG 2: KHẢO SÁT HỆ THỐNG BÁN HÀNG TẠI SIÊU THỊ MÁY
TÍNH HIM LAM
Chương này khảo sát hiện trạng, các mô hình và quy trình quản lý bán hàng
tại siêu thị để đưa ra được những nhược điểm trong quá trình bán hàng, nêu lên tính
cấp thiết của việc xây dựng hệ thống website giới thiệu sản phẩm, bán hàng qua
mạng để khắc phục những nhược điểm trong quá trình bán hàng
CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH VÀ THIẾT KẾ HỆ THỐNG BÁN HÀNG QUA
MẠNG CỦA SIÊU THỊ MÁY TÍNH HIM LAM
Phân tích quy trình nghiệp vụ và xây dựng các chức năng tương ứng của hệ
thống. Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu cho hệ thống website
CHƯƠNG 4: XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH
Trình bày các kết quả đã làm, các công cụ sử dụng để xây dựng chương
trình.
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập và rèn luyện tại trường Đại học Công nghệ thông tin
và truyền thông - Đại học Thái Nguyên. Bản thân em luôn được đón nhận những
tình cảm sâu sắc, sự dạy bảo tận tình của các thầy cô trong trường, được học tập và
trang bị những kiến thức chuyên môn, đó chính là tiền đề, niềm tin và cơ sở vững
chắc để em vững bước trên con đường sự nghiệp của mình.
Đến nay thời gian làm đồ án tốt nghiệp đã kết thúc, em đã hoàn thành đồ án
với đề tài: “ Xây dựng website bán hàng cho siêu thị máy tính Him Lam”. Để có
kết quả ngày hôm nay, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy giáo, cô giáo
trong trường Đại học Công nghệ thông tin và truyền thông – Đại học Thái Nguyên.
Đặc biệt em xin chân thành cảm ơn thầy giáo Vũ Đức Thái đã tận tình hướng dẫn
giúp đỡ em hoàn thành đồ án tốt nghiệp này.
Em xin cảm ơn đến bạn bè đã giúp đỡ em trong quá trình học tập.
Sinh viên thực hiện
Đỗ Thị Tươi
LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan về nội dung đồ án tốt nghiệp với tên đề tài “ Xây dựng
website bán hàng cho siêu thị máy tính Him Lam” là không sao chép nội dung
cơ bản từ các đồ án khác, hay các sản phẩm tương tự không phải do em làm ra. Sản
phẩm của đồ án là chính bản thân em tìm hiểu, nghiên cứu và xây dựng.
Nếu có gì sai em xin chịu mọi hình thức kỉ luật của Trường Đại học Công
nghệ thông tin và truyền thông – Đại học Thái Nguyên.
Thái Nguyên, ngày 28 tháng 05 năm 2012
Sinh viên thực hiện
Đỗ Thị Tươi
MỤC LỤC
TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỒ ÁN
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC................................................................................................................ 1
DANH MỤC BẢNG BIỂU......................................................................................4
DANH MỤC HÌNH VẼ...........................................................................................5
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................6
LỜI NÓI ĐẦU.........................................................................................................7
1. Lý do chọn đề tài..............................................................................................7
2. Mục đích nghiên cứu........................................................................................8
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu....................................................................8
4. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................8
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đồ án..........................................................8
6. Bố cục đồ án.....................................................................................................9
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ NGÔN NGỮ
LẬP TRÌNH ASP..................................................................................................10
I. Tổng quan về thương mại điện tử...................................................................10
1.1. Định nghĩa Thương mại điện tử (TMĐT)..................................................10
1.2. Các đặc trưng của Thương mại điện tử......................................................10
1.3. Cơ sở để phát triển Thương mại điện tử....................................................12
1.4. Các loại hình giao dịch Thương mại điện tử.............................................12
1.5. Các hình thức hoạt động chủ yếu của Thương mại điện tử........................14
1.5.1. Thư điện tử.........................................................................................14
1.5.2. Thanh toán điện tử..............................................................................14
1.5.3. Trao đổi dữ liệu điện tử......................................................................14
1.5.4. Truyền dung liệu.................................................................................15
1.5.5. Mua bán hàng hóa hữu hình................................................................15
1.6. Lợi ích của Thương mại điện tử................................................................15
1.6.1. Thu thập được nhiều thông tin............................................................15
1.6.2. Giảm chi phí sản xuất.........................................................................16
1.6.3. Giảm chi phí bán hàng, tiếp thị và giao dịch.......................................16
1.6.4. Xây dựng quan hệ với đối tác.............................................................16
1
1.6.5. Tạo điều kiện sớm tiếp cận kinh tế tri thức.........................................17
1.7. Những trở ngại của việc tiếp cận Thương mại điện tử.................................17
II. Tổng quan về ngôn ngữ ASP.........................................................................18
1. ASP căn bản...................................................................................................18
1.1. Khái niệm ASP (Active Server Page)........................................................18
1.2. Mô hình hoạt động của ASP......................................................................19
1.3. Cài đặt.......................................................................................................20
1.4. Setup đường dẫn........................................................................................20
1.5. Cú pháp của ASP......................................................................................21
1.6. Khai báo và sử dụng biến trong ASP.........................................................22
1.7. Câu lệnh của ASP......................................................................................23
1.8. Các thủ tục trong file ASP.........................................................................24
1.9. Gọi các thủ tục trong ASP.........................................................................24
1.10. Các hàm hay sử dụng trong VBScript.....................................................25
1.11. Các đối tượng của ASP(Object)..............................................................25
1.12. Các Component của ASP.........................................................................28
2. Kết nối và truy xuất dữ liệu từ trang ASP......................................................28
2.1. Giới thiệu tổng quan về các kỹ thuật kết nối và truy xuất cơ sở dữ liệu từ
trang ASP.........................................................................................................28
2.2. Kết nối CSDL:...........................................................................................30
CHƯƠNG 2: KHẢO SÁT HỆ THỐNG BÁN HÀNG TẠI SIÊU THỊ MÁY
TÍNH HIM LAM...................................................................................................32
1. Giới thiệu siêu thị máy tính Him Lam............................................................32
2.Khảo sát hiện trạng..........................................................................................33
2.1. Mô hình và quy trình quản lý của siêu thị.................................................33
2.2. Đánh giá thực trạng của siêu thị................................................................39
2.3 Công việc thực hiện bài toán......................................................................40
CHƯƠNG 3......: PHÂN TÍCH VÀ THIẾT KẾ HỆ THỐNG BÁN HÀNG QUA
MẠNG CỦA SIÊU THỊ MÁY TÍNH HIM LAM...............................................43
1. Phân tích các yêu cầu.....................................................................................43
1.1. Đối với khách hàng...................................................................................43
1.2. Đối với người quản trị Website:................................................................45
2. Các yêu cầu của đối tác..................................................................................46
2.1. Sơ đồ chức năng của hệ thống...................................................................47
2
2.1.1. Sơ đồ chức năng cho bài toán quản lý bán hàng chung.......................47
2.1.2. Sơ đồ chức năng cho bài toán thương mại trên Web:.........................48
2.2. Sơ đồ luồng dữ liệu (DFD- Data Flow Diagram)......................................49
2.3. Biểu đồ DFD mức dưới đỉnh của chức năng phục vụ kinh doanh.............51
2.4. Biểu đồ DFD mức dưới đỉnh của chức năng quản trị hệ thống..................52
2.3. Thiết kế CSDL..........................................................................................53
2.3.1. Các bảng dữ liệu.................................................................................53
2.3.2. Mô hình dữ liệu quan hệ.....................................................................57
CHƯƠNG 4:THIẾT KẾ VÀ XÂY DỰNG ỨNG DỤNG...................................58
1. Các phần mềm sử dụng..................................................................................58
2. Thiết kế và xây dựng Website........................................................................58
2.1. Trang chủ..................................................................................................59
2.2. Trang tin tức..............................................................................................61
2.3. Trang sản phẩm.........................................................................................62
2.4. Trang giỏ hàng..........................................................................................63
2.5. Trang đăng ký tài khoản............................................................................64
2.6. Trang chi tiết sản phẩm.............................................................................65
3. Thiết kế và xây dựng trang Admin.................................................................66
3.1. Trang đăng nhập........................................................................................66
3.2. Trang quản lý sản phẩm............................................................................67
3.3. Trang quản lý nhóm sản phẩm..................................................................69
3.4. Trang thêm sản phẩm mới.........................................................................70
3.5. Trang thông tin tài khoản..........................................................................72
3.6. Trang quản lý hãng sản xuất......................................................................73
3.7. Trang quản lý tin tức.................................................................................74
3.8. Trang quản lý đơn đặt hàng.......................................................................75
3.9. Trang Thống kê.........................................................................................76
4. Mô tả hoạt động của Website.........................................................................77
KẾT LUẬN............................................................................................................78
TÀI LIÊU THAM KHẢO.....................................................................................79
3
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Các loại hình giao dịch Thương mại điện tử......................................13
Bảng 1.2 : Bảng các đối tượng của ASP...............................................................25
Bảng 3.1: Bảng sản phẩm......................................................................................53
Bảng 3.2: Bảng loại sản phẩm..............................................................................53
Bảng 3.3: Bảng nhóm sản phẩm...........................................................................54
Bảng 3.4: Bảng hãng sản xuất..............................................................................54
Bảng 3.5: Bảng người dùng...................................................................................54
Bảng 3.6: Bảng Khách hàng.................................................................................55
Bảng 3.7: Bảng Đơn đặt hàng...............................................................................55
Bảng 3.8: Chi tiết đơn đặt hàng............................................................................56
Bảng 3.9: Bảng thanh toán....................................................................................56
Bảng 3.10: Bảng tin tức.........................................................................................56
Bảng 3.11: Ý kiến, phản hồi..................................................................................57
4
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1: Mô hình trao đổi thông tin..................................................................20
Hình 1.2: Mô hình kết hợp cơ sở dữ liệu............................................................29
Hình 2.1: Sơ đồ chức năng của siêu thị................................................................33
Hình 3.1: Sơ đồ chức năng cho bài toán quản lý bán hàng chung.....................47
Hình 3.2: Sơ đồ chức năng cho bài toán thương mại trên web..........................48
Hình 3.3: Sơ đồ mức khung cảnh.........................................................................49
Hình 3.4: Sơ đồ mức đỉnh.....................................................................................50
Hình 3.5: Sơ đồ mức dưới đỉnh của chức năng phục vụ kinh doanh.................51
Hình 3.6: Sơ đồ mức dưới đỉnh của chức năng quản trị hệ thống.....................52
Hình 3.7: Mô hình dữ liệu quan hệ......................................................................57
Hình 4.1. Giao diện trang chủ...............................................................................60
Hình 4.2: Giao diện trang tin tức.........................................................................61
Hình 4.3: Giao diện trang sản phẩm....................................................................62
Hình 4.4: Giao diện trang giỏ hàng......................................................................63
Hình 4.5: Giao diện trang đăng ký tài khoản......................................................64
Hình 4.6: Giao diện trang chi tiết sản phẩm........................................................65
Hình 4.7: Giao diện trang đăng nhập admin.......................................................66
Hình 4.8: Giao diện trang quản lý sản phẩm......................................................68
Hình 4.9: Giao diện trang quản lý nhóm sản phẩm............................................69
Hình 4.10: Giao diện trang thêm sản phẩm mới.................................................71
Hình 4.11: Giao diện trang thông tin tài khoản..................................................72
Hình 4.12: Giao diện trang quản lý hãng sản xuất.............................................73
Hình 4.13: Giao diện trang quản lý tin tức.........................................................74
Hình 4.14: Giao diện trang quản lý đơn hàng.....................................................75
Hình 4.15: Giao diện trang quản lý đơn hàng.....................................................76
5
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TMĐT
DMSP
GT
SP
SX
TT
DS
T/d
Y/c
GH
HD
TK
QL
ĐVT
PTTT
Thương mại điện tử
Danh mục sản phẩm
Giới thiệu
Sản phẩm
Sản xuất
Thông tin
Danh sách
Theo dõi
Yêu cầu
Giỏ hàng
Hướng dẫn
Tìm kiếm
Quản lý
Đơn vị tính
Phương thức thanh toán
6
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và khoa học
kỹ thuật. Máy tính trở thành một thành phần không thể thiếu trong mỗi chúng ta, và
Internet đã trở thành dịch vụ phổ biến và thiết yếu, không thể thiếu và có ảnh hưởng
sâu rộng tới thói quen sinh hoạt, giải trí của nhiều người. Cùng với sự phát triển
nhanh chóng của Internet thì việc tìm kiếm và mua bán sản phẩm, linh kiện máy
tính trên mạng là rất cần thiết và tiện dụng, vì vậy các website giới thiệu sản phẩm
xuất hiện ngày một nhiều hơn
Tại Việt Nam, với cuộc sống ngày càng hiện đại, nhu cầu sử dụng máy tính
ngày càng tăng. Tận dụng được những cơ hội này, các doanh nghiệp Việt Nam
không ngừng mở rộng hoạt động kinh doanh trên mọi lĩnh vực nhằm mong muốn
đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Siêu thị máy tính Him Lam cũng không phải
là một ngoại lệ, với qui mô rộng lớn nhưng hoạt động bán hàng, marketing, quảng
cáo… vẫn gặp phải những khó khăn nhất định: hoạt động kinh doanh hầu như dựa
trên phương pháp thủ công, truyền thống là chủ yếu: khi khách hàng có nhu cầu
mua sản phẩm thì trực tiếp đến công ty để liên hệ, chọn sản phẩm và thanh toán.
Qua đó cho ta thấy: Cả doanh nghiệp và khách hàng phải mất một khoảng chi phí và
thời gian nhất định đáng lẻ không nên có. Doanh nghiệp phải tốn kém thời gian và
chi phí cho việc quảng cáo, marketing, bán hàng nhưng lại không thu hút được đông
đảo khách hàng. Về phía khách hàng thì phải mất thời gian, chi phí đi lại mà đôi lúc
không chọn được sản phẩm mình mong muốn.
Xuất phát từ nhu cầu trên, em quyết định chọn đề tài “Xây dựng Website bán
hàng cho siêu thị máy tính Him Lam” nhằm giúp doanh nghiệp giảm thiểu chi phí,
quảng bá hình ảnh, sản phẩm doanh nghiệp mình trên mạng Internet. Bên cạnh đó,
Website còn hỗ trợ khách hàng trong việc đăng ký, đặt hàng qua Website, cập nhật
thông tin về những sản phẩm hiện có và sắp ra mắt trên thị trường một cách nhanh
nhất… đem lại sự hài lòng cao nhất từ phía khách hàng.
7
2. Mục đích nghiên cứu
- Vận dụng tổng hợp những kiến thức đã học để tiến hành xây dựng Website
Thương mại điện tử.
- Tìm hiểu thực trạng Thương mại điện tử tại Việt Nam để triển khai hệ
thống Thương mại điện tử tại doanh nghiệp cho phù hợp.
- Khai phá lợi ích của Internet để hướng đến một môi trường kinh doanh toàn
cầu.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Tìm hiểu thực trạng Thương mại điện tử tại Việt Nam.
- Tìm hiểu một số công cụ và ngôn ngữ hỗ trợ quá trình xây dựng Website.
- Các chức năng của Website Thương mại điện tử.
- Quy trình xây dựng Website Thương mại điện tử.
- Một số kỹ thuật trong Thương mại điện tử.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Tiến hành thu thập và phân tích những thông tin, tài liệu liên quan đến đề
tài để hình thành nên những ý tưởng tổng quan (mục đích cần đạt đến của Website,
đối tượng cần hướng đến là ai?, thông tin gì đã có trong tay và sử dụng chúng như
thế nào?).
- Xác định các yêu cầu nhằm phân tích thiết kế hệ thống chương trình cho
phù hợp.
- Xây dựng chương trình theo những yêu cầu đã đặt ra.
- Triển khai chương trình và đánh giá kết quả đạt được.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đồ án
- Đồ án sẽ là một ví dụ minh họa thu nhỏ về “Ứng dụng Thương mại điện tử”
nói chung và “mua bán hàng qua mạng” nói riêng.
- Đồ án sẽ giúp doanh nghiệp có một cái tổng quan về Thương mại điện tử
cũng như lợi ích mà Website Thương mại điện tử mang lại.
- Thông qua Website, doanh nghiệp có được một kênh bán hàng mới vượt
giới hạn về không gian và thời gian.
8
- Tối ưu chi phí (cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng), nâng cao năng lực
cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong thời kỳ hội nhập.
6. Bố cục đồ án
Nội dung đồ án gồm các thành phần sau:
Mở đầu
- Chương 1. Tổng quan về Thương mại điện tử, và ngôn ngữ lập trình ASP
- Chương 2. Khảo sát hệ thống bán hàng tại siêu thị máy tính Him Lam.
- Chương 3. Phân tích và thiết kế cơ sở dữ liệu.
- Chương 4. Thiết kế và xây dựng ứng dụng.
Kết luận.
9
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH ASP
I. Tổng quan về thương mại điện tử
1.1. Định nghĩa Thương mại điện tử (TMĐT)
Thương mại điện tử là hình thức mua bán hàng hóa và dịch vụ thông qua
mạng máy tính toàn cầu.
Phạm vi của TMĐT rất rộng, bao quát hầu hết các lĩnh vực hoạt động kinh
tế. Việc mua bán hàng hóa và dịch vụ chỉ là một trong hàng ngàn lĩnh vực áp dụng
của TMĐT. Theo nghĩa hẹp, TMĐT chỉ gồm các hoạt động thương mại được tiến
hành trên mạng máy tính mở như Internet. Trên thực tế, chính các hoạt động thương
mại thông qua mạng Internet đã làm phát sinh thuật ngữ Thương mại điện tử.
TMĐT gồm các hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ qua phương tiện
điện tử, giao nhận các nội dung kỹ thuật số trên mạng, chuyển tiền điện tử, mua bán
cổ phiếu điện tử, vận đơn điện tử, đấu giá thương mại, hợp tác thiết kế, tài nguyên
mạng, mua sắm công cộng, tiếp thị trực tuyến đến người tiêu dùng và các dịch vụ
sau bán hàng. TMĐT được thực hiện đối với cả thương mại hàng hóa (ví dụ như
hàng tiêu dùng, các thiết bị y tế chuyên dụng) và thương mại dịch vụ (ví dụ như
dịch vụ cung cấp thông tin, dịch vụ pháp lý, tài chính); các hoạt động truyền thống
(như chăm sóc sức khỏe, giáo dục) và các hoạt động mới (ví dụ như siêu thị ảo).
TMĐT đang trở thành một cuộc cách mạng làm thay đổi cách thức mua sắm của
con người.
1.2. Các đặc trưng của Thương mại điện tử
So với các hoạt động Thương mại truyền thống, TMĐT có một số điểm khác
biệt cơ bản như sau:
- Các bên tiến hành giao dịch trong TMĐT không tiếp xúc trực tiếp với
nhau và không đòi hỏi biết nhau từ trước:
Trong Thương mại truyền thống các bên thường gặp gỡ nhau trực tiếp để
tiến hành giao dịch. Các giao dịch được thực hiện chủ yếu theo nguyên tắc vật lý
10
như chuyển tiền, séc, hóa đơn, vận đơn, gửi báo cáo. Các phương tiện viễn thông
như: fax, telex... chỉ được sử dụng để trao đổi số liệu kinh doanh. Tuy nhiên, việc sử
dụng các phương tiện điện tử trong Thương mại truyền thống chỉ để chuyển tải
thông tin một cách trực tiếp giữa hai đối tác của cùng một giao dịch.
TMĐT cho phép mọi người cùng tham gia từ các vùng xa xôi hẻo lánh đến
các khu vực đô thị lớn, tạo điều kiện cho tất cả mọi người ở khắp mọi nơi đều có cơ
hội ngang nhau tham gia vào thị trường giao dịch toàn cầu và không đòi hỏi nhất
thiết phải có mối quen biết với nhau.
- Các giao dịch Thương mại truyền thống được thực hiện với sự tồn tại của
khái niệm biên giới quốc gia, còn TMĐT được thực hiện trong một thị trường
không có biên giới (thị trường thống nhất toàn cầu). TMĐT trực tiếp tác động tới
môi trường cạnh tranh toàn cầu:
TMĐT càng phát triển, thì máy tính cá nhân trở thành cửa sổ cho doanh
nghiệp hướng ra thị trường trên khắp thế giới. Với TMĐT, một doanh nhân dù mới
thành lập đã có thể kinh doanh ở Nhật Bản, Đức và Chilê... mà không hề phải bước
ra khỏi nhà, một công việc trước kia phải mất nhiều năm.
- Trong hoạt động giao dịch TMĐT đều có sự tham ra của ít nhất ba chủ
thể, trong đó có một bên không thể thiếu được là người cung cấp dịch vụ mạng, các
cơ quan chứng thực:
Trong TMĐT, ngoài các chủ thể tham gia quan hệ giao dịch giống như giao
dịch thương mại truyền thống đã xuất hiện một bên thứ ba đó là cung cấp dịch vụ
mạng, các cơ quan chứng thực… là những người tạo ra môi trường cho các giao dịch
TMĐT. Nhà cung cấp dịch vụ mạng và cơ quan chứng thực có nhiệm vụ chuyển đi,
lưu giữ các thông tin giữa các bên tham gia giao dịch TMĐT, đồng thời họ cũng xác
nhận độ tin cậy của các thông tin trong giao dịch TMĐT.
- Đối với Thương mại truyền thống thì mạng lưới thông tin chỉ là phương tiện để
trao đổi dữ liệu, còn đối với TMĐT thì mạng lưới thông tin chính là thị trường:
Thông qua TMĐT, nhiều loại hình kinh doanh mới được hình thành. Ví dụ:
các dịch vụ gia tăng giá trị trên mạng máy tính hình thành nên các nhà trung gian ảo
11
làm các dịch vụ môi giới cho giới kinh doanh và tiêu dùng, các siêu thị ảo được
hình thành để cung cấp hàng hóa và dịch vụ trên mạng máy tính.
1.3. Cơ sở để phát triển Thương mại điện tử
Để phát triển TMĐT cần phải có hội đủ một số cơ sở:
- Hạ tầng kỹ thuật Internet phải đủ nhanh, mạnh đảm bảo truyền tải các
nội dung thông tin bao gồm âm thanh, hình ảnh trung thực và sống động. Một
hạ tầng Internet mạnh cho phép cung cấp các dịch vụ như xem phim, xem TV,
nghe nhạc v.v. trực tiếp. Chi phí kết nối Internet phải rẻ để đảm bảo số người
dùng Internet đủ lớn.
- Hạ tầng pháp lý: phải có luật về TMĐT công nhận tính pháp lý của các
chứng từ điện tử, các hợp đồng điện tử ký qua mạng, phải có luật bảo vệ quyền sở
hữu trí tuệ, bảo vệ sự riêng tư, bảo vệ người tiêu dùng v.v. để điều chỉnh các giao
dịch qua mạng.
- Phải có cơ sở thanh toán điện tử an toàn bảo mật. Thanh toán điện tử qua
thẻ, qua tiền điện tử, thanh toán qua EDI. Các ngân hàng phải triển khai hệ thống
thanh toán điện tử rộng khắp.
- Phải có hệ thống cơ sở chuyển phát hàng nhanh chóng, kịp thời và tin cậy.
- Phải có hệ thống an toàn bảo mật cho các giao dịch, chống xâm nhập trái
phép, chống virus, chống thoái thác.
- Phải có nhân lực am hiểu kinh doanh, công nghệ thông tin, TMĐT để
triển khai tiếp thị, quảng cáo, xúc tiến, bán hàng và thanh toán qua mạng.
1.4. Các loại hình giao dịch Thương mại điện tử
Trong TMĐT có ba chủ thể tham gia: Doanh nghiệp (B) giữ vai trò động
lực phát triển TMĐT, người tiêu dùng (C) giữ vai trò quyết định sự thành công
của TMĐT và chính phủ (G) giữ vai trò định hướng, điều tiết và quản lý. Từ các
mối quan hệ giữa các chủ thể trên ta có các loại giao dịch TMĐT: B2B, B2C,
B2G, C2G, C2C... Sau đây là các loại hình giao dịch Thương mại điện tử:
12
Chủ thể
Doanh nghiệp
Khách hàng
Chính phủ
Doanh nghiệp
(Business)
(Customer)
(Government)
B2C bán hàng qua B2G thuế thu nhập
(Business)
mạng
và thuế doanh thu
C2B bỏ thầu
C2C đấu giá trên C2G thuế thu nhập
B2B
thông
qua
Internet,
Extranet, EDI
Khách hàng
(Customer)
Chính phủ
G2B
(Government)
công cộng
mua
Ebay
sắm G2C quỹ hỗ trợ trẻ G2G
giao
dịch
em, sinh viên, học giữa các cơ quan
sinh
chính phủ
Bảng 1.1: Các loại hình giao dịch Thương mại điện tử
Trong các loại hình giao dịch TMĐT trên thì 2 loại hình: B2B và B2C là 2
loại hình quan trọng nhất:
B2B (Business To Business): Là mô hình TMĐT giữa các doanh nghiệp với
doanh nghiệp.
B2C (Business To Customer): Là mô hình TMĐT giữa doanh nghiệp và
người tiêu dùng.
Cả hai hình thức thươnng mại điện tử này đều được thực hiện trực tuyến trên
mạng Internet. Tuy nhiên, giữa chúng tồn tại sự khác biệt. Trong khi Thương mại
điện tử B2B được coi là hình thức kinh doanh bán buôn với lượng khách hàng là
các doanh nghiệp, các nhà sản xuất thì thương mại điện tử B2C lại là hình thức kinh
doanh bán lẻ với đối tượng khách hàng là các cá nhân.
Trên thế giới, xu hướng thương mại điện tử B2B chiếm ưu thế vượt trội
so với B2C trong việc lựa chọn chiến lược phát triển của các công ty kinh
doanh trực tuyến.
Trong thương mại điện tử B2B, việc giao dịch giữa một doanh nghiệp với một
doanh nghiệp khác thường bao gồm nhiều công đoạn: từ việc chào bán sản phẩm, mô tả
đặc tính kỹ thuật của sản phẩm cho đến đàm phán giá cả, điều kiện giao hàng, phương
13
thức thanh toán...Chính vì vậy mà các giao dịch này được coi là phức tạp hơn so với bán
hàng cho người tiêu dùng. Thương mại điện tử B2B được coi như là một kiểu “phòng
giao dịch ảo”, nơi sẽ thực hiện việc mua bán trực tuyến giữa các công ty với nhau, hoặc
có thể gọi là phòng giao dịch mà tại đó các doanh nghiệp có thể mua bán hàng hóa trên
cơ sở sử dụng một nền công nghệ chung. Khi tham gia vào sàn giao dịch này, khách
hàng có cơ hội nhận được những giá trị gia tăng như dịch vụ thanh toán hay dịch vụ hậu
mãi, dịch vụ cung cấp thông tin về các lĩnh vực kinh doanh, các chương trình thảo luận
trực tuyến và cung cấp kết quả nghiên cứu về nhu cầu của khách hàng cũng như các dự
báo công nghiệp đối với từng mặt hàng cụ thể.
1.5. Các hình thức hoạt động chủ yếu của Thương mại điện tử
1.5.1. Thư điện tử
Các doanh nghiệp, các cơ quan Nhà nước,... sử dụng thư điện tử để gửi thư
cho nhau một cách “trực tuyến” thông qua mạng, gọi là thư điện tử (electronic
mail, viết tắt là e-mail). Thông tin trong thư điện tử không phải tuân theo một cấu
trúc định trước nào.
1.5.2. Thanh toán điện tử
Thanh toán điện tử là việc thanh toán tiền thông qua các phương tiện điện tử.
Ví dụ: trả lương bằng cách chuyển tiền trực tiếp vào tài khoản, trả tiền mua hàng
bằng thẻ mua hàng, thẻ tín dụng. Ngày nay, với sự phát triển của TMĐT, thanh toán
điện tử đã mở rộng sang các lĩnh vực mới đó là:
- Trao đổi dữ liệu điện tử tài chính (Financial Electronic Data Interchange,
gọi tắt là FEDI).
- Tiền lẻ điện tử (Internet Cash).
- Ví điện tử (electronic purse).
- Giao dịch điện tử của ngân hàng (digital banking).
1.5.3. Trao đổi dữ liệu điện tử
Trao đổi dữ liệu điện tử (electronic data interchange, viết tắt là EDI) là việc
trao đổi các dữ liệu dưới dạng “có cấu trúc” (stuctured form), từ máy tính điện tử
14
này sang máy tính điện tử khác, giữa các công ty hoặc đơn vị đã thỏa thuận bán
buôn với nhau.
Theo Ủy ban liên hợp quốc về luật thương mại quốc tế (UNCITRAL), “Trao
đổi dữ liệu điện tử (EDI) là việc chuyển giao thông tin từ máy tính điện tử này sang
máy tính điện tử khác bằng phương tiện điện tử, có sử dụng một tiêu chuẩn đã được
thỏa thuận để cấu trúc thông tin”.
1.5.4. Truyền dung liệu
Dung liệu (Content) là nội dung của hàng hóa số, giá trị của nó không phải
trong vật mang tin mà nằm trong bản thân nội dung của nó. Hàng hóa có thể được
giao qua mạng thay vì trao đổi bằng cách đưa vào các băng đĩa, in thành văn bản...
Ngày nay, dung liệu được số hóa và truyền gửi theo mạng, gọi là “giao gửi số hóa”
(digital delivery).
1.5.5. Mua bán hàng hóa hữu hình
Đến nay, danh sách các hàng hóa bán lẻ qua mạng đã mở rộng, từ hoa đến
quần áo,... đã làm xuất hiện một loạt hoạt động gọi là “mua hàng điện tử” hay “mua
hàng qua mạng”. Ở một số nước, Internet đã trở thành công cụ để cạnh tranh bán lẻ
hàng hóa hữu hình. Tận dụng tính năng đa phương tiện của môi trường Web và
Java, người bán xây dựng trên mạng “các cửa hàng ảo”, gọi là ảo bởi vì cửa hàng có
thật nhưng ta chỉ xem toàn bộ quang cảnh cửa hàng và các hàng hóa chứa trong đó
trên từng trang màn hình một.
1.6. Lợi ích của Thương mại điện tử
1.6.1. Thu thập được nhiều thông tin
TMĐT giúp người ta tham gia thu được nhiều thông tin về thị truờng,
đối tác, giảm chi phí tiếp thị và giao dịch, rút ngắn thời gian sản xuất, tạo
dựng và củng cố quan hệ bạn hàng. Các doanh nghiệp nắm được thông tin
phong phú về kinh tế thị trường, nhờ đó có thể xây dựng được chiến lược sản
xuất và kinh doanh thích hợp với xu thế phát triển của thị trường trong nước,
khu vực và quốc tế. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với các doanh nghiệp
15
vừa và nhỏ, hiện nay đang được nhiều nước quan tâm, một trong những động
lực phát triển kinh tế.
16
1.6.2. Giảm chi phí sản xuất
TMĐT giúp giảm chi phí sản xuất, trước hết là chi phí văn phòng. Các văn
phòng không giấy tờ (paperless office) chiếm diện tích nhỏ hơn rất nhiều, chi phí
tìm kiếm chuyển giao tài liệu giảm rất nhiều lần (trong đó khâu in ấn được bỏ hẳn).
Theo số liệu của hãng General Electricity của Mỹ, tiết kiệm theo hướng này đạt tới
30%. Điều quan trọng hơn, với góc độ chiến lược, là các nhân viên có năng lực
được giải phóng khỏi nhiều công đoạn sự vụ có thể tập trung vào nghiên cứu phát
triển, sẽ đưa đến những lợi ích to lớn lâu dài.
1.6.3. Giảm chi phí bán hàng, tiếp thị và giao dịch
TMĐT giúp giảm thấp chi bán hàng và chi phí tiếp thị. Bằng phương tiện
Internet/Web, một nhân viên bán hàng có thể giao dịch được với rất nhiều khách
hàng, catalogue điện tử (electronic catalogue) trên Web phong phú hơn nhiều và
thường xuyên cập nhật so với catalogue in ấn chỉ có khuôn khổ giới hạn và luôn
luôn lỗi thời. Theo số liệu của hãng máy bay Boeing của Mỹ, đã có tới 50% khách
hàng đặt mua 9% phụ tùng qua Internet (và nhiều các đơn hàng về lao vụ kỹ thuật),
và mỗi ngày giảm bán được 600 cuộc gọi điện thoại.
TMĐT qua Internet/Web giúp người tiêu thụ và các doanh nghiệp giảm đáng
kể thời gian và chi phí giao dịch (giao dịch được hiểu là từ quá trình quảng cáo, tiếp
xúc ban đầu, giao dịch đặt hàng, giao dịch thanh toán). Thời gian giao dịch qua
Internet chỉ bằng 7% thời gian giao dịch qua Fax, và bằng khoảng 0.5 phần nghìn
thời gian giao dịch qua bưu điện chuyển phát nhanh, chi phí thanh toán điện tử qua
Internet chỉ bằng từ 10% đến 20% chi phí thanh toán theo lối thông thường.
Tổng hợp tất cả các lợi ích trên, chu trình sản xuất (cycle time) được rút
ngắn, nhờ đó sản phẩm mới xuất hiện nhanh và hoàn thiện hơn.
1.6.4. Xây dựng quan hệ với đối tác
TMĐT tạo điều kiện cho việc thiết lập và củng cố mối quan hệ giữa các
thành viên tham gia vào quá trình thương mại: thông qua mạng (Internet/Web) các
thành viên tham gia (người tiêu thụ, doanh nghiệp, các cơ quan Chính phủ...) có thể
giao tiếp trực tiếp (liên lạc “ trực tuyến”) và liên tục với nhau, có cảm giác như
17
- Xem thêm -