Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hỗ trợ việc tự học cho học sinh phần kim lo...

Tài liệu Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hỗ trợ việc tự học cho học sinh phần kim loại hóa học 12 nâng cao

.PDF
211
109
89

Mô tả:

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH -----------  ---------- Ngô Thanh Huyền XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP HỖ TRỢ VIỆC TỰ HỌC CHO HỌC SINH PHẦN KIM LOẠI HÓA HỌC 12 NÂNG CAO LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ chí Minh - 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH -------------------------- Ngô Thanh Huyền XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP HỖ TRỢ VIỆC TỰ HỌC CHO HỌC SINH PHẦN KIM LOẠI HÓA HỌC 12 NÂNG CAO Chuyên ngành : Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn hóa học Mã số : 60 14 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG Thành phố Hồ chí Minh - 2012 LỜI CẢM ƠN Tác giả xin gởi lời cảm ơn trân trọng nhất đến Ban Giám hiệu trường ĐHSP TP. HCM, Phòng Sau đại học đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để khóa học được hoàn thành tốt đẹp. Cùng với các học viên lớp Cao học Lý luận và phương pháp dạy học Hóa học, xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giảng viên đã tận tình giảng dạy, mở rộng và làm sâu sắc kiến thức chuyên môn, đã chuyển những hiểu biết hiện đại của nhân loại về Giáo dục học Hóa học đến cho chúng tôi. Đặc biệt, xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Xuân Trường, thầy đã không quản ngại thời gian và công sức, hướng dẫn tận tình và vạch ra những định hướng sáng suốt giúp tác giả hoàn thành tốt luận văn. Đồng thời, tôi trân trọng cảm ơn quý thầy, cô giảng dạy ở khoa Hóa, Trường Đại học Sư phạm Tp.HCM, đặc biệt PGS.TS. Trịnh Văn Biều đã có nhiều ý kiến quý báu và lời động viên giúp tôi hoàn thành được đề tài nghiên cứu này. Tác giả cũng xin gởi lời cảm ơn đến thầy cô ở các trường THPT Võ Thị Sáu. Tân Thông Hội - Tp HCM, Châu Thành - TP. Bà Rịa - Vũng Tàu, chuyên Long An - tỉnh Long An, chuyên Bạc Liêu- tỉnh Bạc Liêu cũng như quý thầy cô của nhiều trường PTTH trong và ngoài địa bàn TP. HCM đã có những giúp đỡ trong quá trình thực nghiệm sư phạm đề tài. Cuối cùng, xin cảm ơn gia đình, bạn bè thân thuộc đã luôn là chỗ dựa tinh thần vững chắc, giúp tác giả thực hiện tốt luận văn này. Tác giả Ngô Thanh Huyền MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................... 1 MỤC LỤC .......................................................................................... 2 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ........................... 6 DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................ 7 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ .......................................... 9 MỞ ĐẦU ............................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 2 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ............................................................. 2 5. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................. 3 6. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 3 7. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3 8. Những đóng góp của đề tài ........................................................................... 3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................................................. 5 1.1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................... 5 1.1.1. Một số đề tài nghiên cứu về xây dựng và sử dụng HTBT hóa học ............... 5 1.1.2. Một số luận văn thạc sĩ về tự học .................................................................. 6 1.1.3. Vấn đề tự học trên thế giới ............................................................................ 7 1.2. BÀI TẬP HÓA HỌC ................................................................................. 9 1.2.1. Khái niệm bài tập hóa học [45], [57], [58] .................................................... 9 1.2.2. Phân loại bài tập hóa học [15], [30], [36], [45], [58]................................... 10 1.2.3. Tác dụng của bài tập hóa học [36], [38], [45] ............................................ 12 1.2.4. Xu hướng phát triển của BTHH [9], [10], [46], [48] ................................... 13 1.3. TỰ HỌC .................................................................................................... 15 1.3.1. Khái niệm tự học.......................................................................................... 15 1.3.2. Vai trò của tự học [4], [12], [14], [45] ......................................................... 15 1.3.3. Các hình thức tự học .................................................................................... 18 1.4. THỰC TRẠNG VỀ VIỆC SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP VÀ VIỆC TỰ HỌC CỦA HỌC SINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ............................................................................................................ 19 1.4.1. Mục đích điều tra ......................................................................................... 19 1.4.2. Đối tượng điều tra ........................................................................................ 20 1.4.3. Mô tả phiếu điều tra ..................................................................................... 21 1.4.4. Kết quả điều tra ............................................................................................ 22 CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP HỖ TRỢ TỰ HỌC PHẦN KIM LOẠI HÓA HỌC 12 NÂNG CAO .................................................................................................. 35 2.1. BÀI TẬP HỖ TRỢ TỰ HỌC .................................................................. 35 2.1.1. Khái niệm bài tập hỗ trợ tự học, hệ thống bài tập hỗ trợ tự học .................. 35 2.1.2. Đặc điểm của HTBT hỗ trợ tự học .............................................................. 35 2.2. NGUYÊN TẮC XÂY DỰNG HTBT HỖ TRỢ TỰ HỌC .................... 36 2.2.1. Đảm bảo tính khoa học, cơ bản, hiện đại..................................................... 36 2.2.2. Đảm bảo tính logic, hệ thống ....................................................................... 36 2.2.3. Đảm bảo tính đầy đủ, đa dạng, phù hợp với các đối tượng HS ................... 36 2.2.4. Đảm bảo tính vừa sức .................................................................................. 37 2.2.5. Bám sát nội dung dạy học, chú trọng kiến thức trọng tâm .......................... 37 2.2.6. Gây hứng thú cho người học ....................................................................... 37 2.2.7. Tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh tự học ............................................... 37 2.2.8. Vận dụng được kiến thức và phát triển tư duy ............................................ 38 2.3. QUI TRÌNH XÂY DỰNG HTBT HỖ TRỢ TỰ HỌC ......................... 38 2.4. HỆ THỐNG BÀI TẬP HỖ TRỢ TỰ HỌC PHẦN KIM LOẠI HÓA HỌC 12 NÂNG CAO ...................................................................................... 40 2.4.1. Tổng quan về HTBT hỗ trợ tự học phần kim loại 12 nâng cao ................... 40 2.4.2. Hệ thống bài tập chương 5 “Đại cương về kim loại” .................................. 42 2.4.3. Hệ thống bài tập chương 6 ........................................................................... 66 2.4.4. Hệ thống bài tập chương 7 ........................................................................... 66 2.4.5. Hệ thống bài tập tổng hợp............................................................................ 66 2.5. Một số dạng bài tập phần kim loại lớp 12 và hướng dẫn giải ............. 66 2.5.1. Một số kiến thức cần nắm (Lưu ở đĩa CD) .................................................. 66 2.5.2. Phương hướng chung khi giải một số dạng bài tập phần kim loại .............. 66 2.5.3. Hướng dẫn giải một số dạng bài tập ............................................................ 71 2.6 SỬ DỤNG HTBT HỖ TRỢ TỰ HỌC PHẦN KIM LOẠI HÓA HỌC 12 NÂNG CAO ................................................................................................ 98 2.6.1. Hướng dẫn sử dụng HTBT hỗ trợ tự học..................................................... 98 2.6.2. Những lưu ý đối với học sinh khi sử dụng HTBT ....................................... 98 2.6.3. Những lưu ý đối với giáo viên khi sử dụng HTBT...................................... 99 CHƯƠNG 3:THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ................................ 103 3.1. MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM .............................................................. 103 3.2. ĐỐI TƯỢNG THỰC NGHIỆM ........................................................... 103 3.3.TIẾN TRÌNH THỰC NGHIỆM ............................................................ 104 3.4. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM ................................................................ 107 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................... 122 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 126 PHỤ LỤC ........................................................................................... 1 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT BTHH : bài tập hóa học dd : dung dịch ĐC : đối chứng đktc : điều kiện tiêu chuẩn đlbt : định luật bảo toàn GV : giáo viên HS : học sinh HTBT : hệ thống bài tập KL : kim loại O-K : oxi hóa khử pp : phương pháp SGK : sách giáo khoa THCS : trung học cơ sở THPT : trung học phổ thông TL : tự luận TN : thực nghiệm TNKQ : trắc nghiệm khách quan  : bài tập điển hình # : bài tập tương tự  : bài tập khó : suy ra ⇒ DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Thống kê số lượng phiếu điều tra HS ....................................................... 20 Bảng 1.2. Thái độ của HS đối với các giờ BTHH .................................................... 21 Bảng 1.3. Ứng xử của HS khi gặp bài tập khó .......................................................... 22 Bảng 1.4. Thời gian HS dành để làm BTHH ............................................................ 22 Bảng 1.5. Sự chuẩn bị của HS cho tiết bài tập ......................................................... 23 Bảng 1.6. Số lượng bài tập HS làm được ................................................................. 23 Bảng 1.7. Kết quả điều tra về việc giải bài tập tương tự của HS ............................. 23 Bảng 1.8. Những khó khăn của HS khi giải BTHH ................................................ 24 Bảng 1.9. Các yếu tố giúp HS giải tốt bài tập ........................................................... 24 Bảng 1.10. Kết quả điều tra về sự cần thiết của tự học ............................................. 25 Bảng 1.11. Kết quả điều tra về lí do HS phải tự học ............................................... 26 Bảng 1.12. Kết quả điều tra về thời gian HS tự học ................................................ 26 Bảng 1.13. Kết quả điều tra về cách thức tự học của HS .......................................... 27 Bảng 1.14. Khó khăn của HS trong quá trình tự học ................................................ 27 Bảng 1.15. Những yếu tố tác động đến hiệu quả của tự học .................................... 27 Bảng 1.16. Nhận xét của GV về sự cần thiết phải sử dụng thêm BTHH.................. 28 Bảng 1.17. Mức độ sử dụng thêm BTHH của GV .................................................... 28 Bảng 1.18. Hình thức thiết kế HTBT của GV ......................................................... 28 Bảng 1.19. Cách thức sử dụng HTBT của GV ....................................................... 29 Bảng 1.20. Mức độ quan trọng của những nội dung dạy học hóa học ..................... 29 Bảng 1.21. Số lượng bài tập mà GV hướng dẫn giải trong 1 tiết học ...................... 29 Bảng 1.22. Kết quả điều tra về % số HS làm được bài tập ...................................... 30 Bảng 1.23. Những khó khăn của GV khi dạy BTHH ............................................... 30 Bảng 1.24. Mức độ cần thiết của việc xây dựng hệ thống BTHH ........................... 30 Bảng 1.25. Mức độ cần thiết của các định hướng xây dựng hệ thống BTHH .......... 31 Bảng 2.1. Cấu trúc của HTBT ................................................................................... 40 Bảng 2.2.Nhận biết các ion kim loại ......................................................................... 66 Bảng 3.1. Các lớp TN và ĐC .................................................................................... 102 Bảng 3.2. Điểm bài kiểm tra 1 tiết lần 1 ................................................................... 105 Bảng 3.3. Điểm bài kiểm tra 1 tiết lần 2 ................................................................... 106 Bảng 3.4. Điểm bài kiểm tra 1 tiết lần 3 ................................................................... 106 Bảng 3.5. Phân phối tần số, tần suất bài kiểm tra 1 tiết lần 1,2, 3. ........................... 107 Bảng 3.6. Tổng hợp kết quả học tập 3 bài kiểm tra ................................................. 110 Bảng 3.7. Tổng hợp các tham số đặc trưng 3 bài kiểm tra ...................................... 112 Bảng 3.8. Nhận xét của GV về HTBT ..................................................................... 114 Bảng 3.9. Thống kê số lượng phiếu nhận xét của HS ................................................... 115 Bảng 3.10. Nhận xét của HS về nội dung và hình thức của HTBT ............................... 116 Bảng 3.11. Nhận xét của HS về tính khả thi và hiệu quả và phương pháp hướng dẫn giải bài tập ........................................................................................................................ 117 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 1.1. Sơ đồ cấu trúc của hệ bài tập ...................................................................... 9 Hình 1.2. Sơ đồ phân loại chi tiết BTHH ở trường phổ thông .................................. 11 Hình 2.1. Mô hình giải thích tính dẻo của KL ......................................................... 42 Hình 2.2. Thí nghiệm về điều chế kim loại ............................................................... 42 Hình 2.3. Pin điện hóa (a) ......................................................................................... 43 Hình 2.4. Pin điện hóa (b) ........................................................................................ 43 Hình 2.5. Pin điện hóa (c) ........................................................................................ 44 Hình 2.6. Thí nghiệm ăn mòn điện hóa ..................................................................... 46 Hình 2.7. Sơ đồ tách chất .......................................................................................... 65 Hình 2. 8. Mạng tinh thể của kim loại ...................................................................... 71 Hình 3.1. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra lần 1 ................................................ 108 Hình 3.2. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra lần 2 ................................................ 108 Hình 3.3. Đồ thị đường lũy tích bài kiểm tra lần 3 ................................................. 109 Hình 3.4. Đồ thị đường lũy tích tổng hợp 3 bài kiểm tra ....................................... 109 Hình 3.5. Biểu đồ kết quả bài kiểm tra lần 1 ......................................................... 110 Hình 3.6. Biểu đồ kết quả bài kiểm tra lần 2 ......................................................... 111 Hình 3.7. Biểu đồ kết quả bài kiểm tra lần 3 ......................................................... 111 Hình 3.8. Biểu đồ kết quả bài tổng hợp 3 lần kiểm tra ......................................... 112 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nhân loại đã bước vào thập niên đầu của thế kỉ XXI, thế kỉ mà tri thức và kĩ năng của con người được coi là yếu tố quyết định sự phát triển xã hội. Người ta nói thế kỉ XXI là nền văn minh trí tuệ, để có được nền văn minh đó thì giáo dục phải đào tạo những con người thông minh, trí tuệ, sáng tạo, phát triển và giàu tính nhân văn cho xã hội. Muốn đáp ứng được mục tiêu đào tạo đó thì trong chiến lược giáo dục nhất thiết phải đổi mới phương pháp dạy học để thích ứng với sự bùng nổ tri thức, có tác dụng quyết định với tiến trình phát triển xã hội, ngược lại nếu việc dạy và học một cách thụ động sẽ không đáp ứng được những yêu cầu đó. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay là: Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của người học; Bồi dưỡng phương pháp tự học; Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; Hình thành thái độ tình cảm hứng thú học tập cho học sinh. Chủ yếu là để học tập không ngừng, học tập suốt đời, mỗi người phải biết cách tự học, biết phát huy cao độ tiềm năng của bản thân. Vì vậy, tự học là một vấn đề cốt lõi thuộc mục tiêu của giáo dục hiện đại. Vậy việc tăng cường năng lực tự học cho học sinh nói chung là một yếu tố rất quan trọng và dạy học chủ yếu là dạy cách học, dạy cách tư duy. Dạy cách học chủ yếu là dạy phương pháp tự học. Một trong những phương pháp hỗ trợ HS tự học môn hóa học ở trường THPT là sử dụng HTBT. BTHH đóng vai trò vừa là nội dung vừa là phương tiện để chuyển tải kiến thức, phát triển tư duy và kỹ năng thực hành bộ môn một cách hiệu quả nhất. BTHH không chỉ củng cố nâng cao kiến thức, vận dụng kiến thức mà còn là phương tiện để tìm tòi, hình thành kiến thức mới. Bên cạnh đó, do thời gian dạy học môn hoá học trên lớp còn hạn hẹp, thời gian ôn tập, hệ thống hoá lý thuyết và giải bài tập chưa được nhiều, không phải HS nào cũng đủ thời gian để thấu hiểu, ghi nhớ và vận dụng những kiến thức mà GV truyền thụ ở trên lớp. Vì vậy việc tự học ở nhà của HS là rất quan trọng và cần thiết. Ngoài ra phần hóa vô cơ được đánh giá là phần trọng tâm của chương trình hóa học lớp 12. Với những lí do nêu trên, tôi quyết định chọn đề tài: “XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP HỖ TRỢ VIỆC TỰ HỌC CHO HỌC SINH PHẦN KIM LOẠI HÓA HỌC 12 NÂNG CAO”. Tôi hy vọng sẽ góp phần giúp các em nâng cao năng lực nhận thức và tư duy, năng lực phát hiện vấn đề và giải quyết vấn đề trong học tập và trong cuộc sống. Mặt khác cung cấp cho các em một hệ thống bài tập để ôn luyện, phục vụ cho các kỳ thi cuối cấp. Đây là ý tưởng thiết thực giúp giáo viên nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, giúp học sinh có kĩ năng tự học để tự học suốt đời, giúp học sinh có khả năng hợp tác trong học tập hiện nay và trong lao động sau này. 2. Mục đích nghiên cứu Xây dựng và sử dụng HTBT hỗ trợ HS tự học phần kim loại hóa học 12 nâng cao. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài. - Tìm hiểu thực trạng việc sử dụng hệ thống BTHH hỗ trợ việc tự học cho HS trong quá trình dạy học. - Xây dựng HTBT hỗ trợ HS tự học phần kim loại hóa học 12 nâng cao trường THPT. - Hướng dẫn HS sử dụng HTBT đã xây dựng một cách hợp lí, hiệu quả. - TN sư phạm để đánh giá hiệu quả của HTBT đã xây dựng và các biện pháp đã đề xuất từ đó rút ra kết luận về khả năng áp dụng đối với HTBT đã đề xuất. 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Việc xây dựng và sử dụng HTBT hỗ trợ HS tự học phần kim loại hóa học 12 nâng cao trường THPT. - Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học hóa học ở trường THPT. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Các phương pháp nghiên cứu lí luận - Đọc và nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài. - Phương pháp phân tích, tổng hợp,phân loại và hệ thống hóa. 5.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng các phiếu câu hỏi. - Phương pháp phỏng vấn. - Phương pháp chuyên gia. - TN sư phạm đánh giá hiệu quả, tính khả thi của HTBT và các biện pháp hỗ trợ HS tự học đã đề xuất. 5.3. Các phương pháp thống kê toán học dùng để xử lí kết quả TN sư phạm. 6. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung kiến thức được giới hạn trong 3 chương: “Đại cương về kim loại”, “Kim loại kiềm - kiềm thổ - nhôm” và chương “Crom - Sắt - Đồng” hóa học lớp 12 chương trình nâng cao ở trường THPT. - Địa bàn nghiên cứu: + Trường THPT Nguyễn Hữu Tiến, huyện Hóc môn, thành phố Hồ Chí Minh. + Trường THPT Châu Thành, thị xã Bà Rịa, Thành phố Vũng Tàu. + Trường THPT Tân Thông Hội, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh. + Trường THPT chuyên Long An, Tân An, tỉnh Long An. + Trường THPT chuyên Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu. + Trường THPT Võ Thị Sáu, quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. - Thời gian nghiên cứu: từ 01/ 06/2010 đến 30/03/2012. 7. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng và sử dụng hợp lí, có hiệu quả HTBT hỗ trợ HS tự học phần kim loại hóa học 12 thì sẽ nâng cao được kết quả dạy học hóa học hiện nay ở trường THPT. 8. Những đóng góp của đề tài - Góp phần làm sáng tỏ ý nghĩa, tác dụng của BTHH trong quá trình tự học của HS. - Đề xuất nội dung và phương pháp hỗ trợ việc tự học của HS. - Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng HTBT phần kim loại hóa học 12 nâng cao để hỗ trợ HS tự học. - Đề xuất cách lựa chọn các dạng BTHH để hỗ trợ việc tự học của HS. - Giúp HS rèn luyện các kĩ năng giải BTHH góp phần nâng cao chất lượng dạy học hóa học ở trường THPT. - Là tài liệu tham khảo cho GV và HS trong quá trình dạy học hóa học ở trường THPT. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1.1. Một số đề tài nghiên cứu về xây dựng và sử dụng HTBT hóa học 1. Lê Thị Thuỳ Anh (2010), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hóa học nhằm nâng cao chất lượng dạy học phần phi kim, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 2. Nguyễn Cửu Phúc (2010), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hóa học phần kim loại lớp 12 THPT chương trình nâng cao, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 3. Phan Thị Ngọc Bích (2011), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập phần phi kim hóa học THPT theo hướng dạy học tích cực, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 4. Nguyễn Thị Ngọc An (2011), Xây dựng hệ thống bài tập hóa học hữu cơ lớp 11 THPT dùng cho học sinh khá giỏi, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 5. Trần Thị Thùy Dung (2011), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập bồi dưỡng học sinh giỏi phần kim loại lớp 12 THPT chuyên, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 6. Phan Thị Mỹ Hạnh (2011), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài toán trắc nghiệm khách quan có cách giải nhanh phần hóa vô cơ lớp 12 (ban nâng cao), Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 7. Nguyễn Thị Thu Hiền (2011), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập theo các mức độ tư duy trong dạy học chương chương "Anđehit – Xeton – Axit cacboxylic" lớp 11 THPT, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 8. Trương Đình Huy (2011), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hóa học phần hóa phi kim lớp 10 THPT theo hướng dạy học tích cực, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 9. Phạm Thị Thanh Hương (2011), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập gây hứng thú học tập nhằm nâng cao chất lượng dạy học phần hóa phi kim lớp 10 chương trình nâng cao, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 10. Võ Nguyễn Hoàng Trang (2011), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập theo hướng dạy học tích cực phần hoá học vô cơ lớp 11 ban cơ bản THPT, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 11. Nguyễn Thị Hồng Quyên (2011), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập thực nghiệm trong dạy học phần hóa học phi kim ở trường THPT, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. Đề tài “Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hóa học phần kim loại lớp 12 THPT chương trình nâng cao” do tác giả Nguyễn Cửu Phúc chỉ mới làm theo từng chương mà chưa phân dạng, chưa nêu ra loại bài tập theo các mức độ, chưa quan tâm đến việc hướng dẫn học sinh tự học ở từng dạng bài tập trong bài học cụ thể. 1.1.2. Một số luận văn thạc sĩ về tự học 1. Hoàng Kiều Trang (2004), Tăng cường năng lực tự học phần hoá vô cơ (chuyên môn I) cho HS ở trường Cao đẳng Sư phạm bằng phương pháp tự học có hướng dẫn theo môđun, Luận văn thạc sĩ giáo dục, ĐHSP Hà Nội. 2. Nguyễn Thị Liễu (2008), Thiết kế website hỗ trợ việc dạy và tự học phần hóa hữu cơ lớp 11 nâng cao, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 3. Phạm Thùy Linh (2009), Thiết kế E-book hỗ trợ khả năng tự học của HS lớp 12 chương “Đại cương về kim loại” chương trình chuẩn, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 4. Tống Thanh Tùng (2009), Thiết kế E-book hóa học lớp 12 phần Crôm, sắt, đồng nhằm hỗ trợ HS tự học, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 5. Trần Thị Thanh Hà (2009), Thiết kế tài liệu tự học có hướng dẫn theo môđun nhằm nâng cao năng lực tự học cho HSG hóa lớp 12, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 6. Nguyễn Thị Tuyết Hoa (2010), Xây dựng website nhằm tăng cường năng lực tự học cho HS giỏi hóa lớp 11, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 7. Đặng Nguyễn Phương Khanh (2010), Thiết kế ebook hỗ trợ HS tự học hóa học lớp 9 THCS, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 8. Nguyễn Ngọc Nguyên (2010), Thiết kế tài liệu tự học có hướng dẫn theo môđun nhằm nâng cao năng lực tự học cho HSG hóa lớp 11, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 9. Đỗ Thị Việt Phương (2010), Thiết kế ebook hướng dẫn HS tự học phần hóa vô cơ lớp 10 chương trình nâng cao, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 10. Lê Thị Thiện Mỹ (2011), Xây dựng và sử dụng HTBT hỗ trợ HS tự học phần dẫn xuất hiđrocacbon hóa học 11 nâng cao trường THPT, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. 11. Phan Kim Oanh (2011), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập hỗ trợ học sinh tự học phần hóa vô cơ lớp 11 chương trình nâng cao, Luận văn thạc sĩ giáo dục học, ĐHSP TP. Hồ Chí Minh. Như vậy, việc sử dụng hệ thống BTHH phần kim loại Hóa học 12 nâng cao trường THPT hỗ trợ việc tự học cho HS vẫn chưa được quan tâm đúng mức, chưa được thực hiện đầy đủ các chương. Do đó, xây dựng và sử dụng HTBT hỗ trợ việc tự học cho HS phần kim loại hóa học 12 nâng cao là cần thiết. 1.1.3. Vấn đề tự học trên thế giới Vấn đề tự học đã được nghiên cứu từ rất sớm trong lịch sử giáo dục ở trên thế giới. Nó vẫn còn là vấn đề nóng bỏng cho các nhà nghiên cứu giáo dục hiện tại và tương lai bởi vì tự học có vai trò rất quan trọng, có ảnh hưởng lớn đến sự thành công trong học tập, là điều kiện đảm bảo cho hiệu quả, chất lượng của mọi quá trình giáo dục, đào tạo. - John Dewey (1859 - 1952) phát biểu "HS là mặt trời, xung quanh nó quy tụ mọi phương tiện giáo dục". Một loạt các phương pháp dạy học theo quan điểm, tư tưởng này đã được đưa vào TN: "Phương pháp tích cực", "Phương pháp hợp tác", "Phương pháp cá thể hoá" … Nói chung đây là các phương pháp mà người học không chỉ lĩnh hội kiến thức bằng nghe thầy giảng, học thuộc mà còn từ hoạt động tự học, tự tìm tòi lĩnh hội tri thức. GV là người trọng tài, đạo diễn, thiết kế tổ chức giúp HS biết cách làm, cách học. - T. Makiguchi, nhà sư phạm nổi tiếng người Nhật Bản, trong những năm 30 của thế kỷ XX đã cho rằng " Mục đích của giáo dục là hướng dẫn quá trình học tập và đặt trách nhiệm học tập vào tay mỗi HS. Giáo dục xét như là một quá trình hướng dẫn HS tự học". Gần đây, khá nhiều cuốn sách cũng đề cập đến vấn đề tự học như: - “Tự học như thế nào ” của Rubakin, dịch giả là Nguyễn Đình Côi, xuất bản 1982 đã giúp bạn đọc biết tự học tập, nâng cao kiến thức toàn diện của mình [33]. - Cuốn “Phương pháp dạy và học hiệu quả” – Cark Rogers – một nhà giáo dục học, nhà tâm lý học người Mỹ do Cao Đình Quát dịch đã giải đáp cho HS câu hỏi học cái gì và học như thế nào? Câu hỏi dạy cái gì và dạy như thế nào cũng được giải đáp [32]. - “Hiểu biết là sức mạnh của thành công” do Klas Mellander chủ biên, các tác giả đã đề cập đến bí ẩn của việc học, trong đó nhấn mạnh vai trò của tự học, hướng dẫn 5 bước cần thực hiện để giúp chúng ta dễ dàng hơn trong quá trình học hỏi [26]. - Năm 2007, cuốn “Để luôn đạt điểm 10” của GordonW. Green Jr. do Trần Vũ Thạch dịch đã được tái bản lần thứ 25. Với cuốn sách này, tác giả đã chỉ ra cách kết hợp phương pháp đọc một quyển sách, phương pháp làm bài kiểm tra, phương pháp trở thành sinh viên giỏi hơn, ... với nhau thành một hệ thống để trở thành sinh viên đạt toàn điểm 10 [22]. - Năm 2008, cuốn “Tôi tài giỏi, bạn cũng thế !” của Adam Khoo do Trần Đăng Khoa và Uông Xuân Vy dịch đã được Nhà xuất bản Phụ nữ xuất bản. Với cuốn sách này, tác giả đã chứng tỏ được khả năng trí tuệ tìềm ẩn và sự thông minh sáng tạo của con người vượt xa hơn những gì chúng ta nghĩ và thường được nghe tới [25]. 1.2. BÀI TẬP HÓA HỌC 1.2.1. Khái niệm bài tập hóa học [45], [57], [58] Theo Từ điển tiếng Việt, bài tập là yêu cầu của chương trình cho HS làm để vận dụng những điều đã học và cần giải quyết vấn đề bằng phương pháp khoa học. Một số tài liệu lý luận dạy học “thường dùng bài toán hoá học” để chỉ những bài tập định lượng - đó là những bài tập có tính toán - khi HS cần thực hiện những phép tính nhất định. Theo nhà lý luận dạy học Liên Xô Zueva M.V., bài tập bao gồm cả câu hỏi và bài toán, mà trong khi hoàn thành chúng, HS vừa nắm được, vừa hoàn thiện một tri thức hay một kỹ năng nào đó, bằng cách trả lời miệng, trả lời viết hoặc kèm theo TN. Ở nước ta, hiện nay trong SGK hoặc sách tham khảo, thuật ngữ “bài tập” được dùng theo quan điểm này. Về mặt lý luận dạy học, để phát huy tối đa tác dụng của BTHH trong quá trình dạy học người GV phải sử dụng và hiểu nó theo quan điểm hệ thống và lý thuyết hoạt động. Một HS lớp 1 không thể xem bài tập lớp 12 là một “bài tập” và ngược lại, đối với HS lớp 12, bài toán lớp 1 không còn là “bài tập” nữa! Bài tập chỉ có thể là “bài tập” khi nó trở thành đối tượng hoạt động của chủ thể, khi có một người nào đó có nhu cầu chọn nó làm đối tượng, mong muốn giải nó, tức là khi có một “người giải”. Vì vậy, bài tập và người học có mối quan hệ mật thiết tạo thành một hệ thống toàn vẹn, thống nhất, và liên hệ chặt chẽ với nhau. + Bài tập - đối tượng. + Người giải - chủ thể. - Bài tập là một hệ thông tin chính xác, bao gồm 2 tập hợp gắn bó chặt chẽ, tác động qua lại với nhau đó là những điều kiện và những yêu cầu. - Người giải (hệ giải) bao gồm hai thành tố là cách giải và phương tiện giải (các cách biến đổi, thao tác trí tuệ...).
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan