Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Xây dựng và sử dụng bộ công cụ đánh giá trên lớp học trong dạy học chương sóng á...

Tài liệu Xây dựng và sử dụng bộ công cụ đánh giá trên lớp học trong dạy học chương sóng ánh sáng vật lí 12

.PDF
118
186
53

Mô tả:

Header Page 1 of 133. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 ====== VŨ THỊ THU HƢỜNG XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ TRÊN LỚP HỌC TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG “SÓNG ÁNH SÁNG” VẬT LÍ 12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2017 Footer Page 1 of 133. Header Page 2 of 133. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 ====== VŨ THỊ THU HƢỜNG XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ TRÊN LỚP HỌC TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG “SÓNG ÁNH SÁNG” VẬT LÍ 12 Chuyên ngành: Lí luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Vật lí Mã số: 60 14 01 11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : TS. LÊ THỊ THU HIỀN HÀ NỘI - 2017 Footer Page 2 of 133. Header Page 3 of 133. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sĩ, tác giả xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo giảng dạy chuyên ngành Lý luận và phương pháp dạy học Vật lí và Ban chủ nhiệm cùng các thầy cô khoa Vật lí, các phòng, khoa chức năng trong trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã nhiệt tình giảng dạy và đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình học tập, thực hiện và hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, quý Thầy, Cô giáo tổ Vật lí, trường THPT Nguyễn Thái Học, thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc đã nhiệt tình giúp đỡ, trao đổi và tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình thực nghiệm sư phạm. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Lê Thị Thu Hiền trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn . Hà Nội, tháng 12 năm 2017 Tác giả Vũ Thị Thu Hƣờng Footer Page 3 of 133. Header Page 4 of 133. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu chƣa đƣợc công bố trong bất kì công trình nào khác. Hà Nội, tháng 12 năm 2017 Tác giả Vũ Thị Thu Hƣờng Footer Page 4 of 133. Header Page 5 of 133. QUY ƢỚC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN Footer Page 5 of 133. Viết tắt Viết đầy đủ DH Dạy học ĐC Đối chứng ĐG Đánh giá GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh KQHT Kết quả học tập KT Kiểm tra KTĐG Kiểm tra đánh giá NL Năng lực PPDH Phƣơng pháp dạy học QTDH Quá trình dạy học SGK Sách giáo khoa THPT Trung học phổ thông TN Thực nghiệm TNSP Thực nghiệm sƣ phạm Header Page 6 of 133. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3 6. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................... 3 7. Đóng góp mới của đề tài ............................................................................... 4 8. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 4 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ TRÊN LỚP HỌC TRONG QUÁ TRÌNH DẠY HỌC VẬT LÍ ............................................................................. 5 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu .................................................................... 5 1.1.1. Một số nghiên cứu trên thế giới .............................................................. 5 1.1.2. Một số nghiên cứu ở Việt Nam ............................................................... 6 1.2. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ....................................... 8 1.2.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 8 1.2.2. Kiểm tra, đánh giá – một bộ phận hợp thành không thể thiếu của quá trình dạy học .................................................................................................... 11 1.2.3. Vai trò của kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong quá trình dạy học 12 1.3. Đánh giá quá trình trong dạy học Vật lí ở trƣờng trung học phổ thông .. 12 1.3.1. Định hƣớng đổi mới đánh giá kết quả học tập theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh.............................................................................. 12 1.3.2. Một số phƣơng pháp và kĩ thuật đánh giá dựa trên năng lực................ 14 1.3.3. Đánh giá quá trình ................................................................................. 19 Footer Page 6 of 133. Header Page 7 of 133. 1.4. Đánh giá kết quả học tập trên lớp học trong quá trình dạy học ở trƣờng trung học phổ thông ........................................................................................ 23 1.4.1. Kỹ thuật đánh giá trên lớp học .............................................................. 23 1.4.2. Quy trình thiết kế và sử dụng bộ công cụ dựa vào các kỹ thuật đánh giá trên lớp học...................................................................................................... 24 1.4.3. Một số kỹ thuật đánh giá trên lớp học .................................................. 25 1.4.4. Nguyên tắc sử dụng một số kỹ thuật để xây dựng bộ công cụ đánh giá trên lớp học trong đánh giá quá trình dạy học Vật lí. ..................................... 30 1.5. Thực trạng việc xây dựng và sử dụng bộ công cụ đánh giá trên lớp học trong đánh giá quá trình dạy học môn Vật lí ở trƣờng THPT hiện nay .......... 31 1.5.1. Mục đích, đối tƣợng, thời gian, địa điểm và nội dung điều tra............. 31 1.5.2. Kết quả điều tra thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Vật lí của học sinh trung học phổ thông ................................................................ 32 Kết luận chƣơng 1 ........................................................................................... 36 Chƣơng 2 XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ TRÊN LỚP HỌC TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG "SÓNG ÁNH SÁNG" VẬT LÍ 12 ......................................................................................................................... 37 2.1. Nội dung chƣơng “Sóng ánh sáng” Vật lí 12........................................... 37 2.1.1. Phân bố chƣơng trình chƣơng "Sóng ánh sáng" Vật lí 12 ................... 37 2.1.2 Kiến thức, kỹ năng cần đạt đƣợc chƣơng “Sóng ánh sáng” Vật lí 12 THPT ............................................................................................................... 37 2.1.3. Sơ đồ cầu trúc chƣơng "Sóng ánh sáng" Vật lí 12 ............................... 39 2.2. Xây dựng bộ công cụ ĐG trên lớp trong quá trình DH chƣơng “Sóng ánh sáng” ................................................................................................................ 40 2.2.1. Xây dựng bộ công cụ kiểm tra kiến thức nền ....................................... 40 2.2.2 . Xây dựng bộ công cụ kiểm tra ma trận ghi nhớ................................... 42 2.2.3. Xây dựng bộ công cụ kiểm tra ma trận dấu hiệu đặc trƣng .................. 45 Footer Page 7 of 133. Header Page 8 of 133. 2.2.4. Xây dựng bộ công cụ kiểm tra trƣng cầu ý kiến lớp học: ..................... 47 2.2.5. Xây dựng bộ công cụ kiểm tra bản đồ khái niệm ................................. 50 2.2.6. Xây dựng bộ công cụ kiểm tra nhận diện vấn đề .................................. 53 2.2.7. Xây dựng bộ công cụ kiểm tra Lựa chọn nguyên tắc ........................... 55 2.2.8. Xây dựng bộ công cụ kiểm tra thẻ áp dụng .......................................... 56 2.3. Sử dụng bộ công cụ đánh giá trên lớp học vào thiết kế một số tiến trình dạy học chƣơng “ Sóng ánh sáng”. ................................................................. 58 2.3.1.Tiến trình dạy học bài 25: Giao thoa ánh sáng ...................................... 58 2.3.2.Tiến trình dạy học bài 26: Các loại quang phổ ...................................... 65 2.3.3.Tiến trình dạy học bài 27: Tia hồng ngoại và tia tử ngoại ..................... 69 2.3.4.Tiến trình dạy học bài 28: Tia X ............................................................ 76 Kết luận chƣơng 2 ........................................................................................... 81 Chƣơng 3 THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ......................................................... 82 3.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 82 3.2. Nội dung thực nghiệm sƣ phạm ............................................................... 82 3.3. Đối tƣợng và thời gian, địa điểm thực nghiệm sƣ phạm.......................... 83 3.3.1. Đối tƣợng của thực nghiệm sƣ phạm .................................................... 83 3.3.2. Thời gian thực nghiệm sƣ phạm ........................................................... 83 3.4. Phƣơng pháp thực nghiệm ....................................................................... 83 3.5. Tài liệu thực nghiệm sƣ phạm. ................................................................. 84 3.6. Đánh giá kết quả thực nghiệm ................................................................. 84 3.6.1. Phân tích chung tình hình hai nhóm TN và ĐC trong các tiết dạy TNSP ......................................................................................................................... 84 3.6.2. Kết quả học tập...................................................................................... 85 3.6.3. Quan sát, đánh giá kết quả học tập của một nhóm học sinh để kiểm nghiệm tính khả thi của đề tài (Case- study)................................................... 90 Footer Page 8 of 133. Header Page 9 of 133. 3.6.4. Kết quả thăm dò giáo viên về tính khả thi của bộ công cụ đánh giá trên lớp học và giáo án đã biên soạn trong quá trình thực nghiệm sƣ phạm ......... 93 Kết luận chƣơng 3 ........................................................................................... 95 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 96 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 97 PHỤ LỤC Footer Page 9 of 133. Header Page 10 of 133. DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Bảng phân bố tần số sau khi TNSP ..........................................................85 Bảng 3.2: Bảng tần suất sau khi TNSP .....................................................................86 Bảng 3.3: Bảng tần suất tích lũy hội tụ lùi sau khi TNSP.........................................86 Bảng 3.4: Bảng tổng hợp số liệu xác định câc tham số đặc trƣng ............................88 Bảng 3.5: Danh sách HS trong quá trình nghiên cứu TNSP .....................................90 Bảng 3.6: Kết quả khảo sát ý kiến của GV ...............................................................93 Footer Page 10 of 133. Header Page 11 of 133. DANH MỤC HÌNH Hình 3.1: Đồ thị phân bố tần suất .............................................................................86 Hình 3.2: Đồ thị phân bố tần suất tích lũy hội tụ lồi .................................................87 Footer Page 11 of 133. Header Page 12 of 133. 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã nêu rõ: “Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại; nâng cao chất lượng toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”[4]. Nghị quyết Hội nghị trung ƣơng 8 khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan. Việc thi kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã hội”[5]. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành công văn số 1574/BGDĐT-GDTrH ngày 31/8/2017 về hƣớng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2017 - 2018 đã chỉ đạo rõ về công tác KTĐG: "Đánh giá thường xuyên đối với tất cả học sinh: đánh giá qua các hoạt động trên lớp; đánh giá qua hồ sơ học tập, vở học tập; đánh giá qua việc học sinh báo cáo kết quả thực hiện một dự án học tập, nghiên cứu khoa học, kĩ thuật, báo cáo kết quả thực hành, thí nghiệm; đánh giá qua bài thuyết trình (bài viết, bài trình chiếu, video,…) về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập. Giáo viên có thể sử dụng các hình thức đánh giá nói trên thay cho các bài kiểm tra hiện hành"[2]. Giáo dục phổ thông nƣớc ta đang thực hiện bƣớc chuyển từ chƣơng trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của ngƣời học, từ chỗ quan tâm đến việc HS học đƣợc cái gì đến chỗ quan tâm HS vận dụng đƣợc cái gì qua việc học. Để đảm bảo đƣợc điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ PPDH theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, kĩ năng, hình thành năng lực phẩm chất; đồng thời phải chuyển cách đánh giá kết Footer Page 12 of 133. Header Page 13 of 133. 2 quả giáo dục từ nặng về kiểm tra trí nhớ, sang kiểm tra đánh giá năng lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề, coi trọng cả kiểm tra đánh giá kết quả học tập với kiểm tra đánh giá trong quá trình học tập để có thể tác động kịp thời nhằm nâng cao chất lƣợng của các hoạt động dạy học và giáo dục. Vật lí học là một trong những bộ môn khoa học cơ bản làm nền tảng cung cấp cơ sở lý thuyết cho một số môn khoa học ứng dụng. Môn Vật lí nghiên cứu những sự vật, hiện tƣợng xảy ra hàng ngày, có tính ứng dụng thực tiễn. Tuy nhiên đa số học sinh còn thấy môn Vật lí là một môn học khó, đặc biệt là việc vận dụng các công thức, định luật vào làm các bài tập vật lí. Do vậy ngƣời giáo viên cần biết cách đổi mới PPDH theo hƣớng tiếp cận năng lực và sử dụng các bộ công cụ ĐG trên lớp học trong quá trình DH Vật lí sẽ giúp cho GV có thể thực hiện ĐG thƣờng xuyên trong quá trình DH để nắm bắt kịp thời NL của HS từ đó vận dụng các PPDH thích hợp giúp nâng cao chất lƣợng giáo dục. Phần kiến thức về “Sóng ánh sáng” là một trong những phần quan trọng và giải thích đƣợc nhiều hiện tƣợng trong tự nhiên; nó đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành kiến thức Vật lí ở THPT giúp HS có thể học tốt các kiến thức Vật lí ở trình độ cao hơn. Việc xây dựng và sử dụng bộ công cụ ĐG trên lớp học vào dạy học chƣơng “sóng ánh sáng” là hết sức cần thiết góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học môn Vật lí THPT. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: " Xây dựng và sử dụng bộ công cụ đánh giá trên lớp học trong dạy học chương "Sóng ánh sáng" Vật lí 12”. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lí luận về đo lƣờng và đánh giá kết quả học tập, xây dựng bộ công cụ ĐG trên lớp học và sử dụng trong quá trình dạy học chƣơng "Sóng ánh sáng", Vật lí lớp 12 nhằm nâng cao năng lực vận dụng thực tiễn và kết quả học tập của HS. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động đánh giá trên lớp học đƣợc sử dụng trong quá trình DH Vật lí hiện nay. Footer Page 13 of 133. Header Page 14 of 133. 3 - Phạm vi nghiên cứu: KTĐG quá trình học tập của HS chƣơng „„Sóng ánh sáng‟‟ Vật lí lớp 12 THPT. 4. Giả thuyết khoa học Nếu vận dụng các cơ sở lí luận về đo lƣờng và đánh giá kết quả học tập của HS để xây dựng và sử dụng bộ công cụ ĐG trên lớp học trong dạy học chƣơng „„Sóng ánh sáng‟‟ thì sẽ nâng cao năng lực vận dụng thực tiễn và kết quả học tập của học sinh. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận về KTĐG KQHT của HS và cơ sở lí luận về các công cụ ĐG trên lớp học trong dạy học Vật lí. - Điều tra thực trạng hoạt động KTĐG KQHT môn Vật lí của HS nói chung và hoạt động ĐG trên lớp học trong quá trình DH Vật lí nói riêng ở trƣờng THPT hiện nay để phân tích những kết quả đạt đƣợc, những tồn tại hạn chế và tìm hiểu nguyên nhân của những tồn tại đó làm cơ sở thực tiễn cho đề tài. - Phân tích mục tiêu DH và xác định mục đích KTĐG năng lực của HS trong quá trình DH chƣơng „„Sóng ánh sáng‟‟. - Xây dựng quy trình thiết kế bộ công cụ ĐG trên lớp học chƣơng „„Sóng ánh sáng‟‟Vật lí 12. - Thiết kế một số tiến trình dạy học chƣơng „„Sóng ánh sáng‟‟ Vật lí 12 có sử dụng bộ công cụ ĐG trên lớp học đã xây dựng. - Tiến hành TNSP nhằm kiểm định giả thuyết khoa học và đánh giá tính khả thi, hiệu quả của các kết luận đƣợc rút ra từ luận văn. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu. - Phương pháp nghiên cứu lí luận:Nghiên cứu và xử lí thông tin từ sách, báo, tạp chí về các vấn đề liên quan đến đề tài, đặc biệt là vấn đề KTĐG KQHT của HS, các công cụ ĐG trên lớp học trong quá trình DH Vật lí. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra cơ bản về thực trạng KTĐG KQHT và ĐG trong quá trình DH môn Vật lí của HS THPT thông qua phỏng vấn và phân tích các phiếu điều tra. Footer Page 14 of 133. Header Page 15 of 133. 4 - Phương pháp TNSP: Tổ chức TNSP các nội dung đã đề xuất trong luận văn nhằm kiểm nghiệm tính khả thi của đề tài. - Phương pháp thống kê toán học: Dùng phƣơng pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu thu đƣợc từ thực nghiệm. 7. Đóng góp mới của đề tài - Về lý luận: Hệ thống hóa cơ sở lí luận về KTĐG KQHT của HS; góp phần làm sáng tỏ cơ sở lí luận về công cụ ĐG trên lớp học trong quá trình DH vật lí ở trƣờng THPT. - Về thực tiễn: Xác định đƣợc công cụ ĐG, xây dựng bộ công cụ ĐG trên lớp học trong quá trình DH chƣơng „„Sóng ánh sáng‟‟; soạn thảo đƣợc một số tiến trình DH có áp dụng bộ công cụ ĐG trên lớp học này. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, nội dung luận văn gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng bộ công cụ đánh giá trên lớp học trong quá trình dạy học Vật lí. Chƣơng 2: Xây dựng và sử dụng bộ công cụ đánh giá trên lớp học trong dạy học chƣơng „„Sóng ánh sáng‟‟ Vật lí lớp 12 THPT. Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm. Footer Page 15 of 133. Header Page 16 of 133. 5 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ TRÊN LỚP HỌC TRONG QUÁ TRÌNH DẠY HỌC VẬT LÍ 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Một số nghiên cứu trên thế giới Kiểm tra đánh giá là một bộ phận, một khâu quan trọng trong quá trình dạy học. KTĐG không chỉ xác định mức độ đạt đƣợc các mục tiêu của dạy học mà còn tác động trở lại quá trình dạy học. Vào thời cổ đại, Aristole là ngƣời đầu tiên đƣa tƣ duy thành đối tƣợng nghiên cứu của triết học. Ông cho rằng tƣ duy cũng có những nguyên tắc tồn tại độc lập và con ngƣời chứng minh theo đúng quy tắc ấy. Bởi vậy ông đã xây dựng phƣơng pháp quy nạp và phƣơng pháp diễn dịch, đã tìm ra nguyên lý của sự chứng minh tam đoạn luận và phân loại 10 phạm trù nhằm mở rộng cả hình thức và nội dung tƣ duy. Đến thế kỉ XVIII, Descartes cũng đã có câu nói nổi tiếng về tầm quan trọng của năng lực tƣ duy đối với sự tồn tại của con ngƣời trong vũ trụ: “Tôi tƣ duy, vậy tôi tồn tại”. Nguyên lý cơ bản đó của ông mang ý nghĩa tiến bộ trong lịch sử, bởi nó khẳng định đƣợc rằng mọi khoa học chân chính đều phải xuất phát từ sự nghi ngờ, nghi ngờ ở đây không phải là hoài nghi chủ nghĩa, mà là sự nghi ngờ về phƣơng pháp luận, nghi ngờ để đạt đến sự tin tƣởng, có nghĩa là tƣ duy. Để KTĐG đúng kết quả học tập của HS, vào thế kỉ XIX, các nhà giáo dục Mĩ, Anh đã nêu một phƣơng pháp ĐG mới bằng TNKQ bên cạnh phƣơng pháp tự luận truyền thống thông qua bộ thang đo năng lực nhận thức và quy trình ĐG. Tiêu biểu cho khuynh hƣớng này là O.W.Caldwell và S.A.Courtis, năm 1845 các ông đề xƣớng kế hoạch sử dụng hình thức KT và thi theo tinh thần bảo đảm độ tin cậy và tính khách quan bằng trắc nghiệm. Footer Page 16 of 133. Header Page 17 of 133. 6 Từ cuối năm 1987 đến 2003, dƣới sự lãnh đạo và chỉ đạo của nƣớc Thụy Sĩ, khối OECD đã tiến hành một dự án nghiên cứu rất quy mô về năng lực và năng lực cốt lõi cần đạt ở HS, với tên viết tắt là DeSeCo. Họ đề cập và giải quyết các vấn đề nhƣ: Con ngƣời cần những gì để thành công trong xã hội tƣơng lai? Có gì là chung trong vô số các thể hiện khác biệt, giữa các cá nhân, giữa các quốc gia hay không? Làm thế nào để xác định và tuyển chọn đƣợc tập hợp các năng lực cốt lõi đó?... Qua nghiên cứu DeSeCo đề cập ba nhóm năng lực cốt lõi đó là: tƣơng tác trong một xã hội không đồng nhất, hành động tự chủ và sử dụng công cụ tƣơng tác. Nghiên cứu vấn đề KTĐG theo những quan điểm khác nhau, song các tác giả đều nhấn mạnh ý nghĩa, tầm quan trọng của KTĐG, xây dựng cơ sở lý thuyết và thực tiễn, quy trình KTĐG phù hợp với hệ thống giáo dục của từng quốc gia. Đề cập đến việc đổi mới các hình thức, phƣơng pháp đánh giá, nhiều tài liệu đã phân tích sâu hơn các ƣu điểm của kĩ năng đánh giá qua bài luận, giúp học sinh r n luyện tƣ duy tổng hợp và phân tích, cũng nhƣ phân tích ƣu điểm, hạn chế của các dạng thức đánh giá, bên cạnh đó nhấn mạnh vai trò đánh giá qua các câu hỏi trắc nghiệm. Đánh giá lớp học 15 phân tích quy trình, cách tổ chức đánh giá lớp học, chú trọng đổi mới đánh giá kết quả quá trình học tập của học sinh trong giờ học, bài học. Các tài liệu hiện nay nêu xu hƣớng quốc tế hóa trong đánh giá kết quả học tập của học sinh hiện nay, nhấn mạnh vai trò của đánh giá với việc phát triển tƣ duy và sử dụng kết quả KTĐG để điều chỉnh quá trình dạy học. 1.1.2. Một số nghiên cứu ở Việt Nam Ở Việt Nam trong những năm gần đây, nâng cao chất lƣợng kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT là vấn đề đang thu hút đƣợc nhiều sự quan tâm của các nhà quản lí giáo dục, các nhà khoa học. Đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học về vấn đề này đƣợc công bố có thể kể đến vài công trình tiêu biểu nhƣ: “Nghiên cứu xây dựng phƣơng thức và một số bộ công cụ đánh giá chất lƣợng giáo dục phổ thông” của tác giả Trần Kiều 13 đề tài đã đề xuất một số giải Footer Page 17 of 133. Header Page 18 of 133. 7 pháp để bƣớc đầu đổi mới phƣơng thức đánh giá và xây dựng một số bộ công cụ thử nghiệm. “Trắc nghiệm và đo lƣờng thành quả học tập" 19 của tác giả Dƣơng Thiệu Tống, đã vận dụng phƣơng pháp KT bằng TNKQ để ĐG kết quả học tập của HS. Nguyễn Công Khanh với “Đánh giá đo lƣờng trong khoa học xã hội: quy trình, kỹ thuật, thiết kế, thích nghi, chuẩn hoá công cụ đo" 11 đã đƣa ra những khuyết điểm, những ƣu điểm của các phƣơng pháp KTĐG, đặc biệt là kỹ thuật xây dựng câu hỏi trắc nghiệm, đƣa ra quy trình xây dựng và xử lý bộ công cụ KT một số môn học. Tác giả Nguyễn Kim Dung 6 với “Xây dựng tiêu chí đánh giá chất lƣợng học tập cho học sinh THPT” góp phần vào việc mở ra cách tiếp cận mới nhằm nâng cao chất lƣợng đánh giá kết quả học tập cho học sinh THPT, đây là dấu hiệu mở đầu cho nhiều định hƣớng nghiên cứu khoa học hữu ích nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục phổ thông. Tác giả Trần Thị Tuyết Oanh với "Đánh giá và đo lƣờng kết quả học tập" 14 đã hệ thống rất đầy đủ các thuật ngữ và khái niệm, các nguyên tắc, phƣơng pháp, kĩ thuật, các nội dung ĐG trong giáo dục. Trong phần thuật ngữ và khái niệm tác giả đã đề cập đến tự KTĐG và xem nó nhƣ là một hình thức KTĐG dự báo là một hình thức phổ biến của KTĐG quá trình. Tiến sĩ Phạm Đức Quang với đề tài “Một số biện pháp giúp giáo viên thiết kế và kiểm tra hiệu quả công cụ đánh giá kết quả học tập của học sinh ở trƣờng phổ thông” 16 . Đề tài đã đƣa ra và làm rõ các khái niệm liên quan đến đánh giá trong giáo dục và đặc biệt đã nêu lên quy trình chung xây dựng bộ công cụ đánh giá kết quả học tập của học. Cho đến này đã có nhiều tác giả nghiên cứu để xây dựng và hoàn thiện quá trình KTĐG, các tác giả đã luôn khẳng định vấn đề KTĐG kết quả dạy học nhƣ một phạm trù của lý luận dạy học, là một khâu không thể thiếu đƣợc trong quá trình dạy học, vì vậy phải coi trọng và thực hiện tổ chức KTĐG một cách khách quan và khoa học. Footer Page 18 of 133. Header Page 19 of 133. 8 Nhƣ vậy, có thể nhận thấy rằng tình hình nghiên cứu về KTĐG trong những năm gần đây đã có những chuyển biến tích cực, các nghiên cứu đã tập trung và hƣớng đổi mới phƣơng thức đánh giá theo hƣớng tiếp cận năng lực nhƣng nhìn chung vẫn còn chậm và chƣa bắt kịp với thế giới. 1.2. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh 1.2.1. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1.1. Kiểm tra Theo Từ điển Tiếng Việt: Kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét. Kiểm tra sổ sách, thi kiểm tra, kiểm tra sức khỏe. Theo Hoàng Phê (từ điển Tiếng Việt), KT là xem xét thực chất, thực tế 15 . Theo Trần Bá Hoành, việc kiểm tra cung cấp những dữ kiện, những thông tin làm cơ sở cho việc đánh giá 9 . Theo Giải thích thuật ngữ Tâm lý – Giáo dục học: Kiểm tra theo nghĩa thông thƣờng là hành động xem xét lại xem một ngƣời hay vật có thực hiện đƣợc trong những điều kiện xác định. KT trên lớp học có nhiều dạng, đó là quá trình dùng giấy bút có hệ thống, đƣợc sử dụng để thu thập thông tin về sự thể hiện kiến thức, kỹ năng của học sinh. Bài KT (15phút, 1 tiết) thƣờng là một trong những công cụ phổ biến đƣợc giáo viên sử dụng để thu thập thông tin, vì thế bài kiểm tra cũng chính là một cách ĐG. Ngoài ra trên lớp học, giáo viên cũng hay sử dụng các cách KT quan trọng khác là quan sát, vấn đáp, ra sản phẩm và sƣu tập các sản phẩm của chính HS làm. Trong giáo dục, KT thƣờng gắn với việc tìm hiểu và làm rõ thực trạng, các kết quả KT trên lớp học đƣợc sử dụng để điều chỉnh kịp thời hoạt động dạy và học hƣớng tới đạt mục tiêu đã đặt ra. Nội dung KT không chỉ giới hạn ở kiến thức hay các phẩm chất trí tuệ của ngƣời học mà còn cả về thái độ, ý thức, tình cảm...KT có thể thực hiện nhiều lần có thể là thƣờng xuyên hay định kì. Đôi khi ngƣời bị KT cũng không nhất thiết phải biết hay chuẩn bị cho hoạt động KT. KT là hoạt động đo kết quả giáo dục theo bộ công cụ đã chuẩn bị trƣớc với mục đích đƣa ra các kết luận, kiến nghị về một mặt nào đó của giáo dục, tại một thời điểm cụ thể, để điều Footer Page 19 of 133. Header Page 20 of 133. 9 chỉnh theo hƣớng phát huy mặt mạnh, khắc phục những hạn chế và điều chỉnh cách thức giáo dục nhằm đạt các mục tiêu giáo dục đã đề ra. Tóm lại, kiểm tra là một hoạt động có vai trò ngang hàng với các hoạt động khác trong chu trình học tập và đƣợc tiến hành nhằm thu thập thông tin, dữ kiện cần thiết về kết quả hoạt động của các chủ thể tham gia vào quá trình dạy học. 1.2.1.2. Đánh giá Theo Beeby.C.E: Đánh giá là sự thu thập và lí giải một cách có hệ thống những bằng chứng dẫn tới sự phán xét về giá trị theo quan điểm hành động. Theo P.E.Griffin : Đánh giá là đƣa ra phán quyết về giá trị của một sự kiện, nó bao hàm việc thu thập thông tin sử dụng trong việc định giá của một chƣơng trình, một sản phẩm, một tiến trình, mục tiêu hay tiềm năng ứng dụng của một cách thức đƣa ra nhằm mục đích nhất định. Theo Trần Bá Hoành: Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán về kết quả của công việc, dựa vào sự phân tích những thông tin thu đƣợc, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đã đề ra, nhằm đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh, nâng cao chất lƣợng và hiệu quả công việc. Theo Phạm Hữu Tòng: Đánh giá có nghĩa là xem xét mức độ phù hợp của một tập hợp các thông tin thu đƣợc với một tập hợp các tiêu chí thích hợp của mục tiêu đã xác định nhằm đƣa ra quyết định theo một mục đích nào đó. “Đánh giá chất lƣợng và hiệu quả dạy học là quá trình thu thập và xử lý thông tin nhằm mục đích tạo cơ sở cho những quyết định về mục tiêu, chƣơng trình, phƣơng pháp dạy học, về hoạt động khác có liên quan của nhà trƣờng và ngành giáo dục”. Đánh giá trong lớp học là một thuật ngữ chung, đó là “một quá trình thu thập, tổng hợp diễn giải thông tin hay dữ liệu liên quan đế việc học tập và trải nghiệm của học sinh nhằm mục đích phát triển một sự hiểu biết sâu về điều gì học sinh biết, học sinh hiểu và học sinh có thể làm đƣợc, nhƣ là kết quả của sự trải nghiệm giáo dục của chính các em, để đƣa ra quyết định liên quan đến học sinh. Footer Page 20 of 133.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất