Tài liệu Xây dựng quy trình quản lý chất lượng thi công công trình bê tông tại ban quản lý dự án ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn nghệ an

LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, tác giả đã nhận được sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS Dương Đức Tiến và những ý kiến về chuyên môn quý báu của các thầy cô giáo trong khoa Công trình, khoa Kinh tế và Quản lý - Trường Đại học Thủy lợi cũng như sự giúp đỡ của Ban QLDA và đơn vị thi công công trình ”xây dựng Hồ chứa nước Thạch Tiền xã Hưng Yên, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An” Tác giả xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Trường Đại học Thủy lợi đã chỉ bảo và hướng dẫn khoa học và Cơ quan cung cấp số liệu trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Do trình độ, kinh nghiệm cũng như thời gian nghiên cứu còn hạn chế nên Luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý độc giả. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Ánh i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài luận văn này là sản phẩm nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số liệu và kết quả trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa được ai công bố trước đây. Tất cả các trích dẫn đã được ghi rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Ánh i MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................. i DANH MỤC HÌNH ....................................................................................................... vi DANH MỤC BẢNG .....................................................................................................vii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ...................................................................viii MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG THI CÔNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH BÊ TÔNG ................................................................................. 4 1.1. Tổng quan về chất lượng thi công công trình bê tông ............................................. 4 1.1.1. Khái quát về bê tông.............................................................................................. 4 1.1.2. Chất lượng thi công công trình bê tông ................................................................. 5 1.2. Tổng quan về công nghệ thi công công trình bê tông ............................................ 13 1.2.1. Tính năng cơ lý của bê tông ................................................................................ 13 1.2.2. Lịch sử phát triển của bê tông ............................................................................ 17 1.2.3. Ứng dụng các công nghệ thi công bê tông ......................................................... 18 1.3. Chất lượng và công tác quản lý chất lượng thi công bê tông của công trình thủy lợi tại Việt Nam hiện nay.................................................................................................... 22 1.3.1. Tổng quan về chất lượng và quản lý chất lượng ................................................ 22 1.3.2. Công tác quản lý chất lượng thi công bê tông của công trình thủy lợi tại Việt Nam hiện nay................................................................................................................. 28 Kết luận chương 1 ......................................................................................................... 29 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ PHÁP LÝ TRONG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG THI CÔNG BÊ TÔNG TRONG CÔNG TRÌNH THỦY LỢI ................................................................ 31 2.1. Quy định pháp luật về quản lý chất lượng thi công công trình .............................. 31 2.1.1 Luật xây dựng số 50/2014/QH13 ........................................................................ 31 2.1.2 Nghị định số 46/2015/NĐ-CP .............................................................................. 31 ii 2.2 Quy định trong quy chuẩn, quy phạm về quản lý chất lượng thi công bê tông ......36 2.2.1 Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 4453:1995 .............................................................36 2.2.2 Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 9342:2012 .............................................................37 2.2.3 Tiêu chuẩn ngành 14 TCN 59-2002 .....................................................................37 2.2.4 Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam TCXDVN 313:2004 ...........................................37 2.2.5 Tiêu chuẩn ngành 14TCN 142-2004 ....................................................................38 2.2.6 Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 5641:1991 .............................................................38 2.2.7 Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam TCXDVN 305:2004 ...........................................38 2.2.8 Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam TCXDVN 374:2006 ..........................................39 2.2.9 Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7570: 2006: Cốt liệu cho bê tông và vữa – Yêu cầu kỹ thuật. .........................................................................................................................39 2.3 Nội dung yêu cầu kĩ thuật ........................................................................................39 2.3.1 Quy trình thi công bê tông ....................................................................................39 2.3.2 Quy trình giám sát thi công bê tông .....................................................................43 2.3.3 Quy trình kiểm định, thí nghiệm ..........................................................................47 2.3.4 Quy trình nghiệm thu............................................................................................50 2.4 Các yếu tố ảnh hưởng khi thi công bê tông các công trình thủy lợi.......................52 2.4.1 Hệ thống văn bản pháp luật ..................................................................................52 2.4.2 Việc lựa chọn biện pháp thi công .........................................................................54 2.4.3 Năng lực và biện pháp tổ chức thi công của nhà thầu thi công .............................55 2.4.4 Năng lực quản lý của Chủ đầu tư ..........................................................................56 2.4.5 Hệ thống quản lý chất lượng của nhà thầu thi công ..............................................59 2.4.6 Công tác giám sát thi công ....................................................................................59 2.4.7 Công tác kiểm định ...............................................................................................62 2.4.8 Công tác nghiệm thu .............................................................................................62 2.4.9 Các nhân tố ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên .....................................................63 iii Kết luận chương 2 ......................................................................................................... 64 CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG THI CÔNG BÊ TÔNG, ÁP DỤNG CHO CÔNG TRÌNH “HỒ CHỨA NƯỚC THẠCH TIỀN”......... 66 3.1. Giới thiệu công trình, vai trò của các bên tham gia tại công trình Hồ chứa nước Thạch Tiền tỉnh Nghệ An. ............................................................................................. 66 3.1.1. Vị trí, nhiệm vụ và quy mô công trình ................................................................ 66 3.2 Giới thiệu về công tác thi công bê tông và quản lý chất lượng công tác bê tông tại công trình ....................................................................................................................... 74 3.2.1 Công tác trộn bê tông ........................................................................................... 74 3.2.2 Công tác vận chuyển bê tông ............................................................................... 74 3.2.3 Công tác bơm bê tông .......................................................................................... 75 3.2.4 Công tác đầm bê tông ........................................................................................... 76 3.2.5 Công tác khống chế nhiệt trong bê tông ............................................................... 76 3.2.6 Công tác dưỡng hộ bê tông ................................................................................... 77 3.2.7 Công tác kiểm tra chất lượng bê tông .................................................................. 79 3.3 Giới thiệu về cơ cấu của Ban quản lý dự án ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Nghệ An, nhà thầu thi công, và các đơn vị tư vấn ......................................... 79 3.3.1 Ban quản lý dự án ngành NN và PTNT tỉnh Nghệ An ......................................... 79 3.3.2 Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và hệ thống Quản lý chất lượng của Chủ đầu tư, nhà thầu thi công và các đơn vị tư vấn ................................................................................. 82 3.4 Hoàn thiện công tác quản lý chất lượng vật liệu đầu vào ........................................ 83 3.4.1 Tăng cường công tác thí nghiệm vật liệu đầu vào ............................................... 83 3.4.2 Tăng cường việc bảo quản vật liệu tại công trường ............................................. 83 3.4.3 Tăng cường công tác thí nghiệm tại hiện trường ................................................. 84 3.4.4 Tăng cường công tác dự trù và bảo quản vật liệu trên công trường .................... 86 3.5 Đề xuất giải pháp thay đổi biện pháp thi công bê tông ........................................... 86 3.5.1 Biện pháp vận chuyển vữa bê tông ....................................................................... 87 3.5.2 Biện pháp làm giảm nhiệt độ của bê tông ............................................................ 90 iv 3.6 Đề xuất quy trình quản lý chất lượng thi công bê tông công trình thủy lợi ............93 3.6.1 Sơ đồ hiện tại của ban QLDA ..............................................................................94 3.6.2 Đề xuất quy trình ..................................................................................................95 3.6.3 Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng thi công bê tông tại công trình .104 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .....................................................................................116 1.Kết luận.....................................................................................................................116 2.Kiến nghị ..................................................................................................................116 v DANH MỤC HÌNH Hình 1.1 Do quá trình đổ bê tông bị khô nhanh trong điều kiện nhiệt độ cao .............. 12 Hình 1.2. Hiện tượng bảo dưỡng bê tông không đồng đều trên bề mặt bê tông ........... 12 Hình 1.3 : Sập sàn BTCT đang thi công do lắp dựng giàn giáo không đúng ............... 13 Hình 1.4: Sự tiến triển của các phương thức quản lý chất lượng .................................. 28 Hình 3. 1: Cắt dọc cống đầu mối Thạch Tiền ............................................................... 70 Hình 3. 2: Mặt cắt ngang đại diện cống lấy nước đậpThạch Tiền ................................ 71 Hình 3.3: Cắt ngang đại diện đường bê tông ................................................................ 73 Hình 3.4: Mặt cắt đại diện bố trí khớp nối đường Bê tông ........................................... 73 Hình 3.5: chi tiết thiết kế áo đường ............................................................................... 74 Hình 3.6: Sơ đồ tổ chức Ban QLDA ............................................................................. 80 Hình 3. 7: Mô hình chủ đầu tư tự thực hiện dự án ........................................................ 95 Hình 3.8: Mô hình quản lý thi công .............................................................................. 95 Hình 3.9: Sơ đồ kiểm tra chất lượng vật liệu đầu vào ................................................... 98 Hình 3.10: Sơ đồ quản lý chất lượng máy móc thi công............................................... 99 Hình 3.11: Sơ đồ bảo đảm chất lượng thi công bộ phận công trình ........................... 100 Hình 3.12: Sơ đồ bảo đảm chất lượng giai đoạn thi công xây lắp .............................. 102 Hình 3.13: Quy trình các bước thực hiện quản lý chất lượng thi công bê tông công trình thủy lợi ...................................................................................................................... 103 vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 – Sai lệch cho phép đối với cốp pha, đà giáo đã lắp dựng xong ....................42 Bảng 2.2 - Độ sụt và độ cứng của hỗn hợp bê tông tại vị trí đổ ....................................43 Bảng 3.1 Thời gian bảo dưỡng ẩm (theo TCVN 5592 : 1991) ....................................78 Bảng 3.2: Thành phần hạt cát dùng để chế tạo bê tông ...............................................105 Bảng 3.3: Giới hạn hàm lượng tạp chất trong cát........................................................105 Bảng 3.4: Đá dăm dùng để chế tạo bê tông .................................................................107 Bảng 3.5: Giới hạn hàm lượng tạp chất trong đá dăm ................................................107 Bảng 3.6: Yêu cầu kỹ thuật đối với nước dùng để chế tạo bê tông .............................108 vii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT XDCT : Xây dựng công trình QLCLCTXD : Quản lý chất lượng công trình xây dựng QLCL : Quản lý chất lượng CLCT : Chất lượng công trình BT : Bê tông BTCT : Bê tông cốt thép QLDA : Quản lý dự án BQLDA : Ban quản lý dự án DA : Dự án QLCLCTXD : Quản lý chất lượng công trình xây dựng viii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: - Hiện nay nước ta đang trong thời kỳ phát triển và hội nhập khu vực, toàn cầu hóa trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong lĩnh vực xây dựng công trình. Trong công cuộc hiện đại hóa đất nước, nhiều công trình xây dựng lớn có kết cấu mới đã, đang được thiết kế và thi công xây dựng, đặc biệt là các công trình thủy lợi, thủy điện. - Công trình xây dựng thủy lợi có nhiều dạng kết cấu có khả năng chịu lực lớn, mật độ cốt thép dày dẫn đến công tác thi công bê tông rất khó đảm bảo chất lượng cũng như các tiêu chí về kỹ thuật thi công. Công tác thi công bê tông nếu không được đảm bảo đúng về yêu cầu kỹ thuật, quy trình thì sẽ dẫn đến việc làm rỗng, rỗ cấu kiện, làm cường độ bê tông không đảm bảo và độ bền cấu kiện bị giảm đáng kể. - Cho đến nay vấn đề quản lý chất lượng thi công bê tông công trình xây dựng nói chung, công trình thủy lợi nói riêng có rất nhiều Cơ quan, Tổ chức, Cá nhân nghiên cứu nhưng kết quả chỉ ở khái niệm chung chung chưa đi vào cụ thể cho từng loại công trình. Quản lý chất lượng thi công công trình bê tông là một trong những vấn đề quan trọng nhằm nâng cao chất lượng của công trình mà trong quá trình thi công không tránh khỏi những sai sót về kỹ thuật, như chịu ảnh hưởng của điều kiện thời tiết, khí hậu, và đặc thù của từng vùng, từng miền nơi xây dựng công trình, mặt khác công trình thủy lợi yêu cầu phải ổn định, bền lâu, an toàn tuyệt đối trong quá trình quản lý khai thác sử dụng, chính vì thế công tác quản lý chất lượng thi công công trình bê tông trong các công trình thủy lợi được đặt lên hàng đầu. -Nhận thức được tầm quan trọng của công tác quản lý chất lượng thi công bê tông đối với công trình, đề tài “Xây dựng quy trình quản lý chất lượng thi công công trình bê tông tại Ban QLDA ngành Nông Nghiệp và phát triển Nông thôn Nghệ An” được chọn để đánh giá những mặt đã đạt được, những hạn chế đồng thời sẽ chỉ ra những khó khăn, thuận lợi trong việc quản lý chất lượng thi công bê tông công trình hiện nay nói chung, công trình: “Hồ chứa nước Thạch Tiền” nói riêng. Từ đó đánh giá và đưa ra những đề xuất hợp lý cho công tác quản lý chất lượng thi công công trình 1 bê tông, tránh đươc những tổn thất về chi phí, sự cố công trình đáng tiếc không đáng xẩy ra, đưa công trình vào sử dụng hiệu quả, ổn định, phát huy được hết công năng sử dụng cho các công trình xây dựng trong tương lai là rất cần thiết. 2. Mục đích của đề tài Tổng hợp các kiến thức về quản lý chất lượng công trình bê tông và xây dựng quy trình quản lý chất lượng thi công bê tông công trình thủy lợi nói chung và cụ thể áp dụng cho công trình Hồ chứa nước Thạch Tiền, Hưng Yên, Hưng Nguyên, Nghệ An. 3. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp hệ thống các văn bản pháp quy liên quan đến quản lý chất lượng - Nghiên cứu cơ sở lý thuyết. - Phương pháp điều tra khảo sát thực tế. - Phương pháp phân tích tổng hợp so sánh và một số phương pháp kết hợp khác. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: a. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý chất lượng thi công bê tông công trình thủy lợi. b. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của đề tài về quản lý chất lượng thi công công trình thủy lợi tại công trình ”Xây dựng Hồ chứa nước Thạch Tiền, xã Hưng Yên , huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An” 5. Kết quả dự kiến đạt được - Tổng quan hệ thống quản lý chất lượng thi công công trình bê tông. - Quy trình và công tác tổ chức thi công bê tông để đảm bảo được chất lượng. 2 - Các giải pháp góp phần cải tiến quy trình và khâu tổ chức thực hiện trong quản lý chất lượng thi công bê tông trong dự án: “Hồ chứa nước Thạch Tiền, xã Hưng Yên, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An” - Đề xuất giải pháp hạn chế yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thi công bê tông tại công trình tương tự. 6. Nội dung của luận văn: - Nghiên cứu các tài liệu, số liệu, thực trạng về: chất lượng công trình bê tông; quản lý chất lượng công trình xây dựng. - Nghiên cứu hệ thống văn bản pháp lý quy định về công tác quản lý chất lượng thi công. - Nghiên cứu yêu cầu kỹ thuật, đặc điểm và quy trình thi công bê tông. - Nghiên cứu quy trình kiểm tra, kiểm soát chất lượng quá trình thi công bê tông. - Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thi công bê tông tại công trình “Xây dựng hồ chứa nước Thạch Tiền, xã Hưng Yên, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An”. 3 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG THI CÔNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH BÊ TÔNG 1.1. Tổng quan về chất lượng thi công công trình bê tông [1] 1.1.1. Khái quát về bê tông + Khái niệm: Bê tông (gốc từ béton trong tiếng Pháp) là một loại đá nhân tạo, được hình thành bởi việc trộn các thành phần: Cốt liệu thô, cốt liệu mịn, chất kết dính,... theo một tỷ lệ nhất định (được gọi là cấp phối bê tông). + Phân loại: có các loại bê tông phổ biến là: - Bê tông xi măng - Bê tông Asphalt - Bê tông polime - Các loại bê tông đặc biệt khác + Đặc điểm của bê tông: - Về sức bền vật lý, bê tông chịu lực nén khá tốt nhưng khả năng chịu lực kéo không tốt lắm. Vì vậy, trong xây dựng các công trình, các vật liệu chịu lực kéo tốt (ví dụ thép) được sắp xếp để đưa vào trong lòng khối bê tông, đóng vai trò là bộ khung chịu lực nhằm cải thiện khả năng chịu kéo của bê tông. Loại bê tông có phần lõi thép này được gọi là bê tông cốt thép. Các tác động khác như đóng băng hay nước ngấm vào trong bê tông cũng có thể gây ra hư hại cho loại vật liệu này. - Bê tông thực chất là loại vật liệu rỗng, được đặc trưng bởi kích thước của lỗ rỗng và cách nối giữa những lỗ này theo dạng nào, bởi sự không liên tục trong vi cấu trúc như các liên kết thành các hạt, bởi sự kết tinh tự nhiên của các hydrate. Những lỗ rỗng này làm cho độ thấm nước của bê tông tăng dẫn đến sự trương nở, sự nứt nẻ và điều đó cũng làm cho cốt thép bị gỉ. Tuổi thọ của bê tông chịu ảnh hưởng của lượng thấm nước và khí qua kết cấu bê tông , của tính thấm hồ xi măng và có thể của ngay cả cốt liệu nữa. + Ứng dụng của bê tông: 4 - Bê tông được sử dụng rộng rãi trong xây dựng các công trình kiến trúc, móng, gạch không nung hay gạch block - Mặt lát của vỉa hè, cầu và cầu vượt, đường lộ, đường băng. - Các cấu trúc trong bãi đỗ xe, đập, hồ chứa/bể chứa nước, ống cống. - Chân cột cho các cổng, hàng rào, cột điện và thậm chí là thuyền. 1.1.2. Chất lượng thi công công trình bê tông Khi công nghệ thi công bê tông được áp dụng rộng rãi trong các lĩnh vực xây dưng, việc đảm bảo chất lượng thi công các công trình bê tông là hết sức cần thiết. Một công trình bê tông đảm bảo chất lượng cần đáp ứng được các yêu cầu về kỹ thuật thi công bê tông và yêu cầu kỹ thuật nghiệm thu bê tông. 1.1.2.1 Yêu cầu kỹ thuật thi công bê tông a. Chọn thành phần bê tông Việc đầu tiên nhằm đảm bảo chất lượng bê tông của công trình đạt yêu cầu thiết kế là công việc chọn thành phần bê tông. Thành phần bê tông được lựa chọn thông qua thí nghiệm, phụ thuộc mác bê tông của từng bộ phận công trình do thiết kế quy định. Ở Việt Nam, trong 14 TCN 59 – 2002 cũng đã quy định có tham khảo TCVN 4453, các mác bê tông nhỏ hơn hoặc bằng 10 MPa có thể áp dụng bảng tính sẵn, không cần điều chỉnh cấp phối của cát sỏi hay đá dăm. Đối với bê tông có mác lớn hơn 10 tức là từ 15 trở lên, khi xác định thành phần hỗn hợp bê tông nhất thiết phải thông qua thí nghiệm đúc mẫu (tính ra mẫu chuẩn) để kiểm tra. Công việc này phải được thực hiện tại các cơ sở hoặc các phòng thí nghiệm có tư cách pháp nhân. Cường độ kháng nén tuổi 28 ngày của mẫu đúc trong phòng thí nghiệm từ cấp phối đã xác định chuẩn phải lớn hơn mác bê tông do thiết kế quy định ít nhất 10%. Tuy nhiên ở nước ta, thực tế trình độ thi công các công trình bê tông nhất là bê tông thủy lợi còn thấp, đặc biệt là bê tông mái đập, những kết cấu bê tông, bê tông cốt thép nằm trên mái dốc. Do vậy mức sai lệch giữa kết quả từ phòng thí nghiệm chuẩn và thực thế thi công là không nhỏ (có thể hơn 10%). Với trình độ thi công bê tông của nước Anh thì khi thiết kế chọn thành phần bê tông người ta quy định kết quả nén mẫu của phòng thí nghiệm phải cao hơn mác bê 5 tông do thiết kế yêu cầu ít nhất là 20%. Đây là vấn đề mà các chuyên gia bê tông Việt Nam còn chưa thống nhất. Có ý kiến cho rằng, nếu lấy kết quả ép mẫu cho cấp phối chuẩn từ phòng thí nghiệm cao hơn ít nhất 20% mác bê tông do thiết kế đưa ra thì quá lãng phí. Chọn thành phần hỗn hợp bê tông phải sử dụng đúng các vật liệu sẽ được dùng để thi công công trình. Một chỉ tiêu quan trọng trong việc chọn thành phần bê tông là chọn tỷ lệ N/X, tỷ lệ này trong hỗn hợp bê tông phải căn cứ vào yêu cầu cường độ, độ bền trong môi trường mà công trình bị tác động, độ chống thấm theo yêu cầu của thiết kế. Tỷ lệ N/X phải được xác định thông qua thí nghiệm. Yếu tố quyết định chất lượng thi công bê tông là độ linh động (độ sụt đo bằng côn hình nón cụt) của hỗn hợp bê tông tươi. Độ linh động của hỗn hợp bê tông cho phép chúng ta lựa chọn thiết bị đầm, công cụ vận chuyển, mức độ bố trí cốt thép, kích thước kết cấu và tính chất công trình cũng như điều kiện khí hậu. Ví dụ, vận chuyển bê tông bằng dây chuyền, độ sụt không quá 6cm, nhưng bằng bơm thì phải lớn hơn hoặc ít nhất bằng 10cm. Để có được độ sụt theo như ý muốn thì trong cấp phối bê tông phải sử dụng phụ gia dẻo hóa giảm nước (cho bê tông thông thường) hoặc phụ gia siêu dẻo giảm nước bậc cao (bê tông tự lèn) nhưng không làm thay đổi tỷ lệ N/X, tức là chất lượng bê tông không thay đổi. Tuy vậy, trong khi thi công các công trình thủy lợi do thiếu hiểu biết về ảnh hưởng của tỷ lệ N/X đến chất lượng bê tông nên đã có trường hợp nhà thầu thi công dùng nước để đạt độ sụt thi công. Hỗn hợp bê tông có tỷ lệ N/X lớn thì có độ sụt cao nhưng rời rạc, nước xi măng sẽ chảy qua khe cốp pha để lại sản phẩm bê tông đông cứng bị rỗ tại các khe nối của cốp pha, có trường hợp trơ cả cốt thép làm cho chất lượng của kết cấu bê tông cốt thép không đạt yêu cầu. b. Cân đong vật liệu Việc cân đong vật liệu để pha trộn hỗn hợp bê tông yêu cầu phải chính xác như cấp phối đã được thí nghiệm chuẩn, sai số cho phép đối với xi măng, phụ gia, nước là ±1% khối lượng, đối với cát, sỏi, đá dăm là ±3% theo khối lượng. Vấn đề này phụ thuộc chủ yếu vào độ chính xác của máy móc định lượng vật liệu của các trạm trộn bê tông. Vì thế các thiết bị này cần được kiểm định theo định kỳ trước từng đợt đổ bê tông. Thực 6 tế tại những nơi đổ bê tông bằng phương pháp thủ công thì việc cân đong vật liệu còn rất nhiều vấn đề bất cập. Xi măng đong theo bao, hoặc ước lượng, cát đá sỏi đong bằng hộc, nước múc từ sông, hồ lên cân đo bằng mắt, như vậy chất lượng bê tông ở những công trình thi công nhỏ lẻ tại địa phương khó đảm bảo yêu cầu. Trong tiêu chuẩn cũng đã quy định phải có bảng ghi đầy đủ ngày đổ, tỷ lệ pha trộn vật liệu cho một cối trộn… Các yêu cầu này thường chỉ được thi hành tại các nơi thi công bằng máy có trạm bê tông trộn sẵn mà thôi. c. Trộn hỗn hợp bê tông Tiêu chuẩn đã quy định trộn bê tông phải dùng bằng máy, chỉ khi khối lượng bê tông ít hơn 10m3 và ở các kết cấu không quan trọng mới được phép trộn bằng tay. Thể tích của toàn bộ vật liệu đổ vào máy trộn cho một cối bê tông phải phù hợp với dung tích quy định của máy, thể tích chênh lệch không vượt quá ±10%. Thời gian trộn từ 1 đến 3 phút tùy theo độ sụt và dung tích thùng trộn. Khi dùng phụ gia thì quá trình trộn tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Trong nhiều trường hợp chúng ta thường thấy, nhất là nhưng công trường thi công kè, đập, tràn bê tông các hồ đập, mái kênh, nhiều nhà thầu dùng máy để trộn nhưng xi măng cốt liệu và nước được đổ liên tục vào máy trộn. Đầu ra của máy trộn là một hỗn hợp bê tông quá ướt, vì vậy nhà thầu dễ thi công trên các mặt nghiêng như kè, mái kênh. d. Vận chuyển bê tông Trong việc vận chuyển bê tông từ trạm trộn đến công trình thi công thì điều quan trọng là làm thế nào để chất lượng của hỗn hợp bê tông tươi không bị thay đổi. Ví dụ, không làm cho hỗn hợp bê tông bị phân tầng, không làm cho hỗn hợp bê tông bị khô đi hoặc bị ảnh hưởng của thời tiết, gió, mưa, nắng... Hiện nay với mặt bằng về thiết bị và công nghệ thi công bê tông ở nước ta, thiết bị để vận chuyển bê tông phù hợp nhất là dùng xe vận chuyển bê tông tự quay, sau đó thông qua bơm hoặc cẩu để đưa hỗn hợp bê tông vào khối đổ. Tuy nhiên, điều cần bàn ở đây là các bước và các yêu cầu của tiêu chuẩn có phù hợp hay có được thực hiện nghiêm túc trong việc vận chuyển bê tông hay không. Ví dụ trong tiêu chuẩn quy định: khi dùng máng nghiêng để vận chuyển bê tông thì máng phải kín nhẵn. Chiều rộng của máng không bé hơn 3 đến 3,5 lần đường 7 kính lớn nhất của cốt liệu. Độ dốc của máng phải đảm bảo cho hỗn hợp bê tông không bị tắc, không trượt nhanh sinh ra hiện tượng phân cỡ. Cuối máng nên đặt phễu thẳng đứng để hướng luồng hỗn hợp bê tông rơi thẳng đứng ở chỗ đổ. Nhưng tại các công trình thi công bê tông, rất nhiều trường hợp không được thực hiện đúng, máng gồ gề, thủng lỗ làm mất nước xi măng, mất vữa, độ dốc của máng thường quá lớn (với mục đích cho hỗn hợp bê tông nhanh chóng đến khối đổ) nên ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng, sự đồng đều của bê tông thành phẩm. Điều này chúng ta dễ dàng thấy trên các công trình thi công bê tông kè bảo vệ các bờ sông bờ suối, dốc nước nghiêng của các tràn bê tông... Trong việc vận chuyển hỗn hợp bê tông thì việc dùng phụ gia điều chỉnh để đạt được độ sụt sau thời gian vận chuyển và chờ để đổ vào khối đổ cũng cần được quan tâm đúng mức hơn, phụ gia sẽ giúp chúng ta khắc phụ được những lỗi hay xảy ra khi vận chuyển. e. Đổ bê tông Ngoài những việc phải đáp ứng yêu cầu của thiết kế về việc chuẩn bị nền móng, cao trình đáy móng, chuẩn bị nền, chống thấm, đặt cốt thép cho các bộ phận chôn ngầm, máy móc, thiết bị quan sát... thì công tác cốp pha là một việc làm rất quan trọng phục vụ cho đổ bê tông. Công việc này nhiều khi không được quan tâm đúng mức, các giám sát viên, kỹ thuật A, B thường chỉ chú trọng đến cốt thép có đủ không, buộc thép ra sao, còn cốp pha thì thường rất kém. Chúng ta có thể thấy trên bề mặt bê tông các công trình thủy lợi, nhiều chỗ rỗ mặt do mất nước vì cốp pha không kín, các chỗ ghồ ghề do nối cốp pha còn để lại, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng và mỹ thuật của công trình. Một việc nữa là xử lý các chỗ tiếp giáp giữa lớp bê tông đổ trước và lớp bê tông đổ sau, mặc dù trong tiêu chuẩn đã quy định rõ nhưng thường cũng không được quan tâm hoặc quan tâm không đúng mức. Theo quy định về việc thi công công trình bê tông: đổ hỗn hợp bê tông đến đâu phải san bằng và đầm ngay đến đấy, không được đổ thành đống cao để tránh hiện tượng phân cỡ. Trong khi đổ và đầm, nếu thấy hiện tượng phân cỡ thì phải cào ra trộn lại cho đều, không được dùng vữa phủ lên rồi đầm. Không được dùng đầm để san hỗn hợp bê tông. Tuy nhiên, thực tế thi công bê tông trên các công trình xây dựng thủy lợi thường 8 không tuân thủ điều này. Bê tông nếu bị đổ đống thường được san ra bằng đầm dùi chứ không được cào ra, vì vậy sự đồng nhất của hỗn hợp bê tông sẽ kém. f. Bảo dưỡng bê tông Khi công việc đổ bê tông chấm dứt tức là bắt đầu công việc bảo dưỡng, nếu làm không tốt thì chất lượng của khối bê tông sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều. Theo quan niệm của một số người đổ bê tông kết thúc là hoàn thành công việc. Chính vì vậy nhiều khối bê tông các công trình thủy lợi không được bảo dưỡng kịp thời nằm khô trắng trong nắng gió. Bê tông đổ vào các khối đổ nhưng quá trình thủy hóa của xi măng vẫn còn tiếp tục, việc bảo dưỡng bê tông sau khi đổ trong thời kỳ 7 ngày đầu sẽ góp phần nâng cao chất lượng bê tông của công trình. Công việc bảo dưỡng bê tông thường không được chấp hành nghiêm túc, do vậy nhiều công trình mặc dù thiết kế đúng, thi công đúng, kết quả kiểm tra cường độ vẫn không đạt yêu cầu. 1.1.2.2 Yêu cầu kỹ thuật nghiệm thu bê tông a. Nghiệm thu cốp pha - Các kích thước khối đổ do cốp pha tạo ra. - Độ vững chắc của cốp pha, giằng, chống. - Độ phẳng của bề mặt cốp pha. - Khả năng mất nước của xi măng. - Vị trí khối đổ phải được kiểm tra bằng các thiết bị đảm bảo độ tin cậy cần thiết. - Độ vững chắc của các chỗ nối, đặc biệt là nối cột, dầm. - Sai số cho phép về kích thước, vị trí cốp pha và giằng chống. b. Nghiệm thu cốt thép Cơ sở nghiệm thu cốt thép là thuyết minh và bản vẽ cốt thép và biên bảo cho phép sửa đổi (nếu có). Nội dung gồm: - Vật liệu cho công tác cốt thép, chủng loại, số liệu, đường kính, nhà sản xuất, chứng chỉ chất lượng cốt thép. - Phần cốt thép đã gia công và lắp dựng. 9 c. Kiểm tra chất lượng bê tông và công tác nghiệm thu bê tông Nội dung kiểm tra bê tông và bê tông cốt thép bao gồm: - Chất lượng các vật liệu thành phần hỗn hợp bê tông, chất lượng cốt thép, chất lượng cốp pha và các điều kiện bảo quản các vật liệu đó. - Sự làm việc của các thiết bị cân đong, nhào trộn, các dụng cụ thi công, phương tiện vận chuyển hỗn hợp bê tông và toàn bộ khu vực sản xuất bê tông nói chung. - Sự chuẩn bị xong khối đổ và các bộ phận công trình (chuẩn bị nền, móng, dựng đặt cốp pha, đặt buộc cốt thép, giàn giáo chống đỡ, cầu công tác và các bộ phận đặt sẵn trong bê tông). - Chất lượng của hỗn hợp bê tông trong các giai đoạn: sản xuất, vận chuyển và đổ vào khoanh đổ. - Cách bảo dưỡng bê tông, thời hạn tháo cốp pha, thời hạn cho kết cấu chịu lực từng phần và toàn bộ. - Chất lượng, hình dáng các kết cấu đã hoàn thành và các biện pháp đã xử lý các hiện tượng sai sót. Việc kiểm tra chất lượng trong công tác nghiệm thu bê tông là một việc rất quan trọng như việc kiểm tra xuất xưởng của các sản phẩm sản xuất trong các nhà máy. Nếu làm tốt và nghiêm ngặt công tác này thì sản phẩm bê tông của các công trình sẽ có chất lượng và tuổi thọ đúng như các nhà thiết kế đã đề ra. 1.1.2.3 Tổng quan về chất lượng thi công bê tông * Yêu cầu về chất lượng của bê tông cốt thép nói chung Để hiểu đúng về chất lượng của bê tông cốt thép nói chung chúng ta phải hiểu về đặc điểm của bê tông và bê tông cốt thép thông thường : + Về sức bền vật lý, bê tông chịu lực nén khá tốt nhưng khả năng chịu lực kéo không tốt lắm. Vì vậy, trong xây dựng các công trình, các vật liệu chịu lực kéo tốt (ví dụ thép) được sắp xếp để đưa vào trong lòng khối bê tông, đóng vai trò là bộ khung chịu lực nhằm cải thiện khả năng chịu kéo của bê tông. Loại bê tông có phần lõi thép này 10