DAI HOC QUOC GIA HA NO!
TRl/dNG DAI HOC KHOA HOC XA HOI VA NHAN VAN
TRLTONG QUOC CHINH
XAY DUNG NHA NlTC^C CUA DAN, DO DAN, VI DAN
6 VIET NAM HIEN NAY
Chuyen ngdnh: Chii nghia duy vat Men chung vd
chu nghia duy vat lich sii
Mdso:
5.01.02
OAI H C "
^UOC G!A MA NC'I
i^y^LilH
LUAN VAN THAG SI TRIET HOC
• NGL/dl HaCJNG DAN KHOA HOC
T.S NGUVfeN HAM GIA
Hd noi - 2002
NHUNG TU"VIET TAT TRONG LUAN VAN
L BCHTU*:
Ban chap hanh Trung uang
2. CNCS:
Chu nghTa cong san
3. CNXH:
Chu nghTa xa hoi
4. CSCN:
C6ng san chu nghTa
5. HDND:
Hoi dong nhan dan
6. Nxb:
Nha xuat ban
7. UBND:
Uy ban nhan dan
8. TBCN:
TU
9. XHCN:
Xa hoi chu nghTa
ban chu nghTa
MlIC LUC
Trang
Md dau.
3
Chuong 1: Nhd nude xd hoi chu nghia - Tinh tat yen, thuc
chat, chAc ndng vd nhiem vu
1.1. Tinh tA't yeu va thue cha't ctia Nha nude XHCN.
1. L1. Tinh tA't yeu cua nha nude XHCN.
8
8
8
\A2. Nha nude XHCN thuc chat la nha nude mang ban
chA't giai cap c6ng nhan, la Nha nude ciia dan, do dan, vi
dan
16
1.2.Chu'c nang va nhiem vu cua Nha nude XHCN
35
1.2.1. Chirc nang giai cap va chiic nang xa hoi cua nha
nude XHCN.
35
1.2.2. Nhiem vu sang tao va xay dung xa hoi mdi cua Nha
nude XHCN
39
Chirotig 2: Thuc trang viec xdy dung Nhd nude ta Men nay vd
nhung nguyen tde, gidiphdp detiep tue xdy dung
Nhd nude ta thuc su Id nhd nude ciia ddn, do ddn,
vi ddn
2.1. Thuc trang va y6u cau xay dung Nha nude ta hicn nay.
48
48
2.1.1. Thuc trang vide xay dung Nha nude la trong thdi
gian qua.
48
2.1.2. Nhii'ng yeu cau ca ban nhilm licp Uic nAng cao hicu
luc, hieu qua boat dong cua Nha nude la hien nay.
61
2.2. Nhung nguyen tac va giai phiip de ticp luc xay dung Niia
nude ciia dAn, do dan, A dan d nude ta,
67
2.2.1. Nhung nguyen tAc ca ban can quan Irict.
68
2.2.2. Nh&ng giai phap va iihidin vu chu yC'u cua vi6c lifi'p
•
tuc x^y dung Nha nude ta.
74
Ket luan
91
Danh muc tai lieu tham khao
94
MO DAU
1. Tinh cap thiet ciia de tai.
Nha nude la b6 phAn chu yeu cua kien triic thupng tang, cd quan he
true tifi^p vdi ca sd kinh t6', cd tac ddng trd lai ddi vdi ca sd kinh te. Nha
nudc cd vai trd h6't su"c quan trpng trong mpi ITnh vue cua ddi song xa hoi
VI th6' nha nude la trung tarn, la tru cot cua ht thong chinh tri.
Yeu td quyet dinh sU hung thinh hay suy vong, tien bp hay lac hau
CLia mdt qude gia, mdt dAn toe xet den ciing la quitn chiing nhan dan,
nhung nha nudc vdi tu each la chu the dai dien cho qudc gia, dan toe,
nhat la trong xa hoi hien dai cung ddng mot vai trd to Idn quyet dinh
kbdng kem ddi vdi nhjp dp va tde dp phat trien cua qudc gia, dan tpc
Nha nude la mot hien tupng lich sir ciia xa hoi loai ngudi dupe
nhieu khoa hoc nghien cijfu. Trong trict hoc Mac, viec nghien ciiu van dd
nha nudc ciang khong phai la mdt ditu mdi. Nd da dupe cac nha kinh
dien cung nhu cac the hd cac nha khoa hoc ke tuc de cap den dudi nhieu
gdc do va ndi dung cu the khac nhau: ngudn gdc, ban chat, chiic nang,
dac trung... ciia nha nudc.
O nudc ta hien nay, viec tiep tuc doi mdi, xay dung va hoan thien
nha nudc Cong boa XHCN Viet Nam Iheo hudng Nha nudc cua dan, do
dan, vi dan la mdt yeu cau vira cap bach vij^a lau dai. Nghi quyet Dai hoi
dai bicu loan qudc \&n thii' IX ciia Dang la khang dinh: ''Nhd nudc ta Id
cong cu chu yeu de thuc hien quyen Idm chu cua nhdn ddn, Id nhd
nudc phdp quyen cua ddn, do ddn, vi ddn..."
[9, tr. 131 ].
Dc thuc hidn nhiem vu irdn, vide tiep luc hoc tAp ly luAn vc nha
nudc cua chii nghTa Mac, ciia chii tich Ho Chi Minh, tir dd tiep tuc phat
trid'n nhung quan diem, dudng idi diing dAn trong vice xay dung Nha
nirde la giai doan hidn nay la mdt ydu cAu hd't siic quan trpng ddi vdi loan
the can bd, dang vidn va nhan dan ta.
Ve mat ly luan ciin trd lai va hieu thau dao nhung quan diem kinh dien
ve tinh tat yd'u, ngudn gdc, ban chat, va chirc nang cua nha nude, nha nudc
XHCN. Mat khac, thuc tidn xAy dung dat nudc giai doan hien nay dang dat ra
nbirng ydu cau mdi cSn phai thuc hien de xay dung, hoan thien Nha nudc. Vi
vAy, vc nghien eii'u, cfin phAii tich dupe thuc trang vice xAy dung Nha nude la
va ndu dupe nhimg yeu cau dang dat ra. Tii dd, xac dinh cac nguyen tAc ca
ban va giai phap chii yeu nham tiep tuc xay dung va hoan thien Nha nudc ta
thuc sU la Nha nude cua dan, do dAn, vi dAn
TiJ" nhirng ly do tren, toi chpn van de ''Xdy dung nhd nudc cua ddn, do
ddn, vi ddn d Viet Nam Men nay" lam de tai luan van cua mhih.
2. Tinh hinh nghien ciiu de tai.
Van de nha nude trong di san cua cac nha kinh dien va ciia Chu tich Hd
Chi Minh da dupe rA't nhieu tac gia nghidn cu*u:
Trong khoa hoe Phap ly, van dd nha nudc dupe nghien cu*u trong mdi
quan he giira nha nudc va phap luat. Mot sd cong trinh khoa hoc da cong bd
la: "Dai hoi VIII Dang cong san va nhu'ng van dd cap bach ciia khoa hoc vd
nha nude va phap luat" cua Trung lAm Khoa hoc Xa hoi va NhAn van qudc gia
- Vidn Nghidn eiiu Nha nudc va Phap luat do tien si Dao Trf Uc chu bidn nam
1997; "Ve nha nudc phap quydn xa hoi chii nghTa" cua Bo Tu phap - Vidn
Nghidn cuU Khoa hoc Phap ly nam 1997; "Nghidn cu'u tu tudng Hd Chi Minh
vd nha nudc va phap luAl" cua Bo Tu phap - Vidn Nghidn cuu Khoa hoc Phap
ly - Chuang trinh khoa hoc cong nghd cap nha nudc KX 02, De tai KX 02-13
nam 1993; "XAy dung, hoan thien nha iiudc va phap luat cua dan, do dan, vi
dan d Viet Nam" cua tac gia Phiing Van Tuu nam 1999...
Cd nhi^u cdng trinh tap hap kinh dien hoac nghidn cuu kinh dien lien
quan den van de nha nude dupe tiep can dudi gdc dp Irid'l hoc: "Vd nha nudc
xil lidi cliu nghTa" - TAp trfch cac \i\c phfim ciia Mac, Aug ghcn, Ld niii, Xtalin
do nha xuat ban Su that xuat ban nam 1978; "Ve chu nghTa Mac - Ld nin , Chii
nghTa xa hdi va eon dudng di Idn Cbii nghTa xa hoi d Vict Nam" - Tap trich
cac bai ndi va viet ciia Chu tich Hd Chi Minh do nha xua't ban Chinh tri
Qudc gia xuA't ban nam 1998; "Tu tudng IridT hoc Hd Chf Minh" cua lAp
the tac gia thudc Hoc vidn Chinh tri Qudc gia Hd Chi Minh do GS.TS Ld
Huu NghTa chii bien, nam 2000; "Tu tudng Hd Chi Minh vd nha nudc
kieu mdi su hinh thanh va phat trien" ciia PGS. TS Hoang Van Hao, do
nha xuA't ban Chinh tri Qudc gia xuat ban nam 1995; "Hd Chf Minh va
eon dudng each mang Viet Nam" do Dai tudng V6 Nguydn Giap chii
bidn, nam 2000; "Nghidn ciiu tu tudng Hd Chi Minh vd Dang lanh dao
Nha nude" cua Hoc vidn hanh chinh qudc gia, nam 1997; "Tim hieu tac
phAm "Nha nude va each mang" ciia GS. TS Nguydn Huu Vui, do Nha
xuat ban Su that xuat ban, nam 1986...
Ngoai ra, con cd nhidu bai viet dang tai trdn cac tap chi khoa hoc
chuydn nganh nghien cu'u tu tudng vd nha nudc ciia cac nha kinh dien;
nghidn ciiu tu tudng Hd Chi Minh ve nha nUdc, nha nUde XHCN; nghidn
Cliu van dd tiep tuc xay dung, hoan thien Nha nudc phap quyen xa hoi
chii nghTa Vidt Nam cua dan, do dAn, vi dAn...
Lien quan den de tai nay con cd mot sd luan an Tien sT, luan van
Thac sT da dupe bao vd, chang ban: "Quan he giua ban chat giai cap ciia
nha nirdc va ehiJc nang xa hoi cua nd trong thdi ky ddi mdi d Vict Nam"
ciia Trfin Thd' VTnh; "XAy dung Nha nudc Vict Nam Irong thdi ky day
manh cong nghidp hoa, hien dai boa dat nudc" ciia Tran Kim Bang, luan
van Thac sT nam, 1999; "NAng cao chal lupng boat dong lap phap Iheo
djnh hudng xAy dung nha nudc phap quyen cua dAn, do dAn, vi dAn" cua
Ld Van Hoe; " Tu tudng nha nudc phap quydu vdi vAii dc xay dung nha
nude phcip quydn xa hoi chu nghTa Viet Nam hidn nay" ciia Nguydn Xuan
Tud, luAn van Thac sT nam, 1999; "Vai trd ciia phap kuil trong vide bao
dam su thdng nhatgiGa ban chA't giai cap, tinh dAn tpc, tinh nhan dan ciia
Nha nudc ta hidn nay" ciia Ld Van Hdi, LuAn van Thac sT, nam 2000...
Cac cong trinh tren da tAp trung lim hic\i, nghien citu va da lam ro
dupe nhung khia canh ciia nha nudc XHCN nhu: tu ludng cua cac nha
kinh di6n vi vA'n de nha nUdc d cac khia canh ngudn gdc, ban chat, chirc
nang cua nd; vA'n de nha nude xa hoi chu nghTa trong tu tudng cua cac
nha kinh dien chii nghTa Mac; tu tudng Hd Chi Minh vdi tu each mot
chinh thd' trong dd bao gdm nhieu ITnh vue ma va'n dd nha nude chi la
mot. Tuy vAy, vide nhan thiJc, van dung tu tudng ciia cac nha kinh dien,
ciia Chu tich Hd Chi Minh vd nha nudc va nha nirdc XHCN de lam ro
thuc trang va phuang hudng tiep tuc xay dung Nha nude ciia dan, do dan,
VI dAn d nude ta hidn nay con it dupe quan tAm.
3. Muc dich va nhiem vu ciia luan van.
Trdn ca sd nhung luan diem ciia Mac, Angghen, Ldnin, Hd Chi Minh
ve nha nude, Nha nudc XHCN, luan giai thuc chat nha nudc XHCN la nha
nudc cua dan, do dAn, vi dAn, mang ban chat giai cap cong nhAn, tii dd dd
xuA't mot so nguydn tAc va giai phap chu yd'u de xay dung Nha nude ta xiing
dang va thuc sU la Nha nude cua dAn, do dAn, vi dan.
De thuc hidn muc dich trdn, luan van thuc hidn nhiJng nhiem vu sau:
- XuA't phat tir mot sd luan diem ca ban ciia cac nha kinh dien Mac,
Angghen, Ldnin, Hd Chi Minh vd van dd nha nudc va Nha nudc XHCN
(ngudn gdc, ban chA't, chiJc nAng nha n u d c . ) dc lam ro van dc: Nha nudc
XHCN thuc chat la nha nudc mang ban chat giai cap cong nhAn, la Nha
nudc cua dan, do dAn, VI dAn.
- Van dung nhung didu da lam ro tren day de phAn tich thii'c trang,
ydu cau xAy dung Nha nudc cua dAn, do dAn, vi dan d nudc la Irong ihdi
gian qua va giai doan hidn nay.
7
- D6 xuA't mdt sd nguyen tAc va giai phap chii yd'u dc xAy dung nha
nudc cua dAn, do dAn, vi dAn d Viet Nam giai doan hidn nay.
4. Ca sd ly luan va phuang phap nghien ciiu.
- Ca sd ly luAn: Quan diem ciia chii nghTa Mac - Lenin ve va'n dd
nha nude, nha nude XHCN; Quan diem ciia Dang cdng san Vidl Nam, ciia
chii tich Hd Chi Minh v6 xAy dung Nha nudc dAn chii nhan dAn tid'n Idn
Nha nude XHCN; LuAn van cd kd' thii'a mot sd ket qua nghidn ciiu ciia cac
cong trinh da cdng bd cd lidn quan den npi dung ciia luan van,.
- Phuang phap nghidn cufu: Phuang phap luan bidn chung duy vat;
cac phuang phap cu the: di tir trii'u tupng den cu the, ket hpp logic va lich
sir, quy nap va didn djch, phAn tfeh va lc5ng hpp.
5. Ddng gop cua luan van.
- Gdp phSn lam rd thdm vA'n dd: Nha nudc XHCN la nha nudc mang
ban chat giai cap cong nhan, thuc chat la nha nudc ciia dAn, do dAn, vi
dAn.
- Dua ra dupe nhij'ng nguydn tac va giai phap ca ban xAy dung nha
nude ciia dan, do dAn, vi dAn d nudc ta phii hpp vdi ydu cau phat trien dat
nudc trong giai doan lich su mdi hien nay.
6. y nghia ly luan va thirc tidn cua luan van.
- Trdn ca sd he thdng lai mot sd quan diem ciia cac nha Kinh dien
va Chii tich Ho Chi Minh ve nha nirdc, luan van gdp phan vao vide nghien
CU'U ly luan chung ve nha nude, Nha nudc XHCN, dac bidt la van dd: thuc
chA't Nha nudc XHCN la nha nude ciia dAn, do chin, vi dAn.
- Luan van cd the di:ing lam tai lieu tham khao trong nghien cu'u,
giang day Trid't hoc, Chu nghia xa hoi khoa h o c .
7. Ket cau ciia luan van:
Ngoai ph^n md dau, ket luan va danh muc tai lieu tham khao, luan van
gdm 2 chuang vdi 4 tid't.
8
Chuang 1
NHA NirOC XA HOI CHU NGHIA - TINH TAT YEU
THUC CHAT, CHUC NANG VA NHIEM VU
1.1, Tinh tat yeu va thirc chat ciia Nha nudc xa hoi chii nghia
/ . / . / . Tinh tat yeu ciia nhd nudc XHCN.
XuA't phat tij: quan di^m trid't hoc duy vAt bidn chiing va duy vat lich sir,
Mac va Ang ghen chirng minh rAng nha n\x6c la mot hidn tupng lich sir chi
xuA't hidn klii xa hdi loai ngUdi da phat trien ddn mdt trinh dp nhat djnh, trudc
hd't la su phat trien ciia luc lupng san xuat. Dac bidt la trong xa hoi, do cd san
pham "du thira", da xuA't hidn y thiic chid'm hiai tai san xa hdi lam ciia rieng, vi
the da cd sU phAn chia thanh cac giai cap. Tac pham ciia Mac va Ang ghen
"Ngudn gdc ciia gia dinh ciia che dp tu bun va ciia nha nudc" da trinh bay vd
Ijch su loai ngudi d nhung giai doan phat trien dau tidn, trong dd dac bidt chu
Irpng ddii nhung vA'n dd vd su phat sinh nha nudc dAu tidn ciia xa hoi loai
ngudi, van de nha nUdc tidu vong...
*
Trudc day, trong trid't hoc tu san rA't phd bidn quan diem vd nha nudc
xuat phat tij" quan nidm ve khe' udc xa hoi. Quan diem nay cho rang: con ngudi
von dT cd cac quy^n tu nhidn nhu: quydn song, quyen cd tu lieu san xuat,
quydn dupe san xuA't va cac quyen chinh tri khac. Nhung cac quyen dd cua
con ngudi thudng xuydn bi vi pham. Vi the, con ngudi bupc phai tranh chap,
phai dA'u tranh vdi nhau d^ bao vd cac quydn ciia inlnh. Didu dd lA't yd'u lam
xuat hidn cai gpi la quydn luc xa hoi la kd'l qua ciia vide mdi ca nhAn tu giac
dem mot phan quydn ciia minh giao cho cac ca quan quydn luc xa hoi nhAm
mucdfch di^u chinh boat ddng chung ciia con ngudi va xa hoi. Nlia nudc
da xuat hidn tir mam mdng la nhirng ca quan quyen lire xa hoi dd va vi
the nd la mot hidn tupng vTnh vidn di ciing vdi xa hoi loai ngudi va se khong
bao gid cd the bd di dupe.
Mac va Ang ghen hoan loan bac bd quan didm ndu trdn va cho rang nha
nude la mdt hidn tupng lich sir, ra ddi t\t nhung nguyen nhan kinh te, do dd
nha nudc xuat hien la mdt tA't yd'u khach quan. Chi khi nao nhung nguydn
nhAn kinh te cho sU ton tai ciia nha nudc mat di thi nha nude mdi cd the "tidu
vong".
Thdng qua vide nghidn cu'u cac hinh thii'e nha nude dau tidn trong
lich sir (nha nude Aten d Hy lap cd dai, cac hinh thii'c nha nudc La Ma
va Giee Manh), Mac va Ang ghen da danh gia diing vai trd ciia yd'u td
kinh te, nhat la van de sd hiJu, tir sd hiru chung, cong cdng ddn sd hiJu
ca nhAn v^ rupng dat, ve tai san rdi cac hinh thiie phAn cdng lao dong,
trao ddi san pham lao dong. San pham lao dong tir cho chi cd y nghTa
ddi vdi chinh ban than ngudi lao ddng (tii'c chi cd tac dung dap u'ng nhu
cau tidu diing) da tao ra nd thi nay trd thanh hang boa nghia la san
ph^m ciia ngudi nay cd the phuc vu cho nhu cau ciia ngudi khac, con
ngudi cd the diing ket qua lao dong cua minh de doi lay nhirng san
pham khac can thie't cho ddi song ma minh khong san xuA't ra dupe. DAy
chinh la m^m mdng ciia nhSng dao Ion Idn sau nay. PhAn tich cu the va
chi tid't nhiJng dieu nay va su xuA't hidn ciia mot loai hang hoa dac bidt "Tidn", Ang ghen cho rAng:
Cung vdi su ra ddi ciia ndn san xuat hang hoa, cung xuat hidn
vide nhirng ca nhAn ridng re canh tac lay ruong dat de thu lai
cho chinh minh, va sau dd chang bao lAu cung xuat hidn quydn
sd huu rudng dA't ciia ca nhAn. Tidn ciing ra ddi sau dd, nd la
mdt hang hoa phd bien cd the trao ddi vdi tat ca cac hang hoa
khac f 4 3 , t r . l 7 r |
Cling vdi qua trinh dd la su xuat hidn, phat trien, hoan thien, va
dan tidu vong cua nha nude vdi tu each mot td chiic, mot ca quan cai tri,
thdng trj xa hdi, thdng tri giai cap cua cac giai cap cam quyen. Cd the
10
ndi rAng, tu tudng chii yd'u ciia Mac va Ang ghen trong vide nghidn ciiu va
chiing minh nhii'ng di^m tren dAy da khang djnh luan diem: Nha nudc la mot
quy^n luc cdng cdng, xuA't phat tir xa hdi, nhu'ng sau dd - sau khi da hinh
thanh, lai trd thanh mot thii thiet chd' dudng nhu tach rdi khdi va hoan toan
diing trdn xa hdi va qutin chiing nhAn dAn.
Cung trong tac pham ndu trdn, Angghen da nit ra mot sd ket luan ve
ban chA't va tinh tA't yd'u cua nha nude:
Thd nhat, nha nudc khdng phai la mot thii' quyen luc xa la, than thanh,
sidu nhidn tir bdn ngoai ap dat vao xa hoi ma la san phcim ciia mdt xa hdi da
phat trien tdi mdt giai doan nhA't dinh, phan anh tinh trang mAu thuAn cua xa
hdi dd vdi chinh ban thAn nd ma khdng the giai quyet dupe - tinh trang xa hoi
bi phAn boa thanh nhiJng mat ddi lap khdng th^ dieu hoa dupe va cQng khdng
Ihd loai bd di dupe, tiic la eSn cd mdi lire lupng diing trdn xa hdi vdi nhiem
vu lam diu bdt su xung dot va giu cho sir xung dot nam trong vong "trat tu".
Luc lupng dd nay sinh lir xa hdi, dap ling nhu cAu ciia xa hoi, nhung lai
dudng nhu diing tren xa hdi - dd chinh la nha nude.
Thd hai, vi nha nudc nay sinh tii nhu cau xa hdi la phai kidm chd' cac
xung ddt va ddi lap giai cap cho ndn nha nude thudng la nha nudc ciia giai
cap cd the luc nhat, ciia giai cap thdng tri vd mat kinh te.
Thd ba, xuA't phat tir hai dac diem trdn cd the khAng djnh nha nude
khdng phai mdt hidn tupng da ton tai mai mai tir trudc ma ngupc lai da tCrng
ton tai nhung xa hdi khdng cd nha nudc. Chi den mdi giai doan phat trien
nhat djnh ve kinh te - giai doan da cd su phAn chia xa hdi thanh cac giai cap,
thi nha nude mdi trd thanh mdt nhu cau tat yd'u va cung la bAt dau mot giai
doan mdi trong Ijch sir phat trien xa hdi loai ngudi - giai doan xa hoi cd nha
nude.
Tir nhung ca sd dd, Ang ghen ket luan: Nhd nudc ra ddi Id mot tat yeu
khdch quan ddp dng yeu cau vd nhu cau cua su phat trien xa hoi loai ngUdi,
II
mam mdng cua nhd nudc dd dug'c hinh thanh td nhu'ng ///*'>/ ky thi toe ho lac
xaxua.
Nghidn ciiu ngudn gdc va sir ra ddi cua nha nudc, Ld nin cung chi ra
rang: "Bat cii d dAu, hd liic nao va chirng nao ma, ve mat khach quan, nhung
mAu thuAn giai cap khdng the didu boa dupe ihi nha nirdc xuat hidn" [33, tr.9|
Dua trdn ca sd tong kd't thuc tidn dau tranh ciia giai cap vo san va nhAn
dAn lao ddng, dua vao cac nghidn ciru ly luan nhii'ng van dd cua kien triic
thupng tSng, ma cac quan diem eiia Mac va Ang ghen ve nha nude ndi
chung, vi chuyen chinh vd san, va ve nha nUdc XHCN dan dan dupe hinh
thanh theo cac giai doan va the hidn d mot so tac pham chinh sau:
- "Tuydn ngdn ciia Dang cdng san": Tac pham nay, mdi chi bat dau
ndu ra dupe tU tudng ve chuyen chinh vd san,
- "DA'u tranh giai cap d Phap tir 1848 den 1850": Trong tac pham nay
Mac da chi cho giai cap cdng nhAn thay ro su can thiet phai gianh lay chinh
quyen; Ian dau tien, khai nidm va thuat ngQ' chuydn chinh vd san da dupe
ndu Idn va trd thanh mdt thuat ngiJ kinh dien trong hoc thuyd't Mae.
"Ngay 18 thang Suang mii ciia Lui Bdnapacta": Trong tac pham nay,
Mac cho rang, nd'u khdng pha vd bd may nha nirdc tu san thi cupc each
mang vd san khdng thd' ciing cd dupe thanh qua ciia minh va khdng cai tao
dupe xa hdi TBCN thanh xa hdi XHCN. Su tat yd'u dd la do chd bd may con
lai cua nha nudc tu san dd cd the ngay lap tuc sir dung cac luc Iirang phan
each mang lam cdng cu phuc hdi cac quan he kinh te, chinh trj, va bdc lot
cQ ciia chiing. Giai cA'p vd san khdng the sir dung bd may nha nudc tu san
de thuc hidn muc dich cua minh, bdi vi bp may dd chi thich hap vdi vide
thuc hidn nhung chiic nang bao vd che dp tu huu ddi vdi tu lieu san xuA't ca sd ciia che dd ngudi bdc lot ngudi. Nhu vay, kd't luan quan trpng ma Mac
ndu Idn trong tac pham nay la; Pha vd bd may nha nudc cua giai cap tu san
la didu kien tA't yd'u nhat dinh phai cd, la didu kien tuydt ddi can thiet de
12
dam bao phat tri^n thang lai ciia each mang vd san va sU nghidp xAy dung
nha nude XHCN.
"Phd phan cuang ITnh Gdta": Trong tac phAm nay, Mae da luan chung
su tA't yd'u lich sir ciia thdi ky qua dd tir CNTB Idn CNCS trong su phat trien xa
hdi loai ngudi va nhAn xet rang, nha nudc ciia thdi ky nay tA't yd'u phai la
chuydn chinh each mang cua giai cap vd san.
Trong biie thu eiia Mae gii'i VAydamaye ngay 5-3-1852, Mae da ndu
Idn mdt sd luAn di^m quan trpng: " 1 . Su ton lai cua cac giai cA'p chi gan lien
vdi nhirng giai doan phat trien nhat dinh cua san xuat; 2. Cupc dau tranh giai
cap nhA't thiet se dAn tdi chuydn chinh vd san; 3. Ban thAn ndn chuyen chinh
nay chi la bude qua dd tid'n tdi /hu tidu lai ca mpi giai cA'p va tidn tdi mdt xa
hdi khdng giai cap" [38, tr.662].
Tuy nhidn tA't ca nhu'ng luan diem trdn cung chua dii de giai dap dupe
vA'n de giai cA'p vd san se thiet lap chinh quydn nha nudc ciia minh nhu the nao
va can phai lay cai gi de thay the nha nude tu san da bj pha vd. Phai dua vao
kinh nghidm thuc td' ciia Cdng xa Pari - hinh thii'c chuydn chinh dau tidn ciia
giai cA'p vd san, trong tac pham "Ndi chid'n d Phap", Mac mdi cd the khang
dinh luan diem vd tinh tA't yd'u phai pha vd bp may nha nude cua giai cap tu
san trong tid'n trinh cua each mang vd san, ddng thdi tiep tue bd sung ly luan
ve nha nude XHCN bAng kd't luan rAng, thuc hidn cd kd't qua su pha va bp may
nha nude tu san va chi cd the thay the nd bAng mpi nha nudc thuc sir dAn chii
kieu Cdng xa Pari, ddi lap vd ban chat xa hoi ciia nd va ve kd't cau eiia nd vdi
lA'l ca cac nha nUdc bdc Idl da lu'ng cd va dang cd Irong lich sir.
O cac tac ph^m trdn, Mae va Ang-ghen da ndu bat dupe nhung tu tudng
ve nha nudc vdi tU each mot bp phan eiia kien triic thupng tang ndi chung, dua
ra dupe nhiing kien giai hd't siie sAu sac ve van de ngudn gdc, ban chat, chiic
nang, va tinh tat yd'u ciia nha nudc. Tiep theo dd, cac 6 n g da dua ra nhung
chi dAn cue ky can thid't cho giai cap vd san va nhAn dAn lao ddng vd mot
13
kieu nha nude mdi trong Ijch sir se tA't yd'u thay the nha nudc tu san - dd la
nha nudc XHCN. Tuy nhidn, do dieu kien khach quan ve kinh te, xa hdi,
chfnh trj ciia thdi ky ma cac dng dang sdng, lu ludng ciia cac dug mdi chi
dii'ng lai d chd dua ra nhiing hinh mAu, nhu'ng ly thuyd't ca ban dua trdn ca
sd hidn thuc khach quan va cd tinh chat du bao.
Trong dieu kidn chii nghTa tu ban da trd thanh chii nghTa dd' qudc,
eude each mang vd san da trd thanh true tiep, Ld nin la ngudi da phat trien
ly luAn Mae, Ang ghen ve vA'n de nha nude ddng thdi trdn ca sd hidn thuc
da vAn dung sang tao ly luan dd vao hoan canh cu the eiia nude Nga, chi ra
md hinh nha nude phii hpp vdi nude Nga liic dd la nha nude Xd viet, ddng
thdi phat trien ly luan cua Mae ve CCVS va nha nudc XHCN, Tu tudng ve
nha nude cua Ldnin dupe the hidn tap trung nhA't trong cac tac ph^m: "Nha
nudc va each mang", "Nhii'ng nhiem vu trude mAt ciia chinh quydn Xd viet",
"Kinh te chinh tri trong thdi dai chuydn chinh v6 san"...
Ldnin chi ra rang, nha nude vira la san pham vira la bieu hidn ciia
nhiing mAu thuAn giai cap khdng the dieu hoa dupe, ddng thdi khang dinh
vide giai phdng giai cA'p se khdng the thuc hidn dupe nd'u khdng thii tidu
chinh quyen nha nudc cua giai cap thdng tri, Tiep tuc nghidn ciiu va phat
trien tu tudng eiia Ang ghen vd cac dac trung ciia nha nudc, vi du trong bd
may nha nude cd nhiing ddi vu trang dac bidt nhu: nha tu, bp may canh sat,
quAn dpi... Ldnin cho rang do cd cac dac trung nay ma nha nudc liic mdi
xuat hidn la do nhu cau xa hdi, tir xa hoi, phuc vu xa hdi, nhung sau dd,
trong qua trinh phat trien ciia nd, nha nudc da iha hoa trd thanh nhu mot
thid't che d bdn ngoai va bdn trdn xa hdi, chu yeu phuc vu cho lai ich eiia
mot nhdm ngudi trong xa hdi (cac giai cap va ifing Idp thdng trj Irong xa
hdi). Ld nin cung ndu tinh tA't yd'u ciia nha nudc chuydn chinh vd san. Sau
khi each mang vd san thAng Ipi, nhung dieu kien cho su tdn tai cua nha
nudc vAn cdn, giai cA'p vd san edn can den nha nudc nhu mot cdng cu hd't
14
siic quan trpng trong eude dA'u tranh giai cA'p, Irong sU nghidp xAy dungCNXH
va CNCS.
Tir thuc tidn nude Nga, Ld nin cho rAng: ngay sau khi giai cap vd san
gianh chinh quyen ve tay minh, cupc dau tranh vAn tiep tuc va cdn gay go
quyet lidt ban. Giai cA'p tu san da bj lat do vAn cdn lUc lupng, vAn cdn td chiic
va tiem luc ludn ludn tim mpi each de gianh lai dia vj va quyen thdng tri ciia
minh, nd dupe su iing hd eiia cac tang Idp thupe giai cap thdng tri cu va cac
luc lupng phan ddng d ca trong va ngoai nude. Vi the, nhiem vu tat yd'u va
quan trpng eiia giai cA'p vd san liic nay la phai kien quyd't xac lap quyen thdng
tri chinh tri eiia minh - xac lap ndn chuydn chinh vd san. DAy klidng phai mot
nhiem vu chi didn ra trong mdt thdi gian ngAn ma phai la mot nhiem vu trong
ca mdt thdi ky lich sir rA't dai - thdi ky qua dp tit chu nghTa tu ban Idn chu
nghTa xa hdi. Tuy nhidn, nhiem vu cua nha nude chuydn chinh vd san khdng
phai chi duy nhA't la nhu vAy, dd cd the ndi la nhiem vu cd tinh cha't quyd't
dinh, edn nhiem vu ca ban, lAu dai va quan trpng han, cd tac dung khang djnh,
duy tri va phat buy dupe thang lai ciia each mang vd san la nhiem vu to chiic,
xAy dung eude song mdi, xAy dung xa hdi mdi cho giai cap vd san cung nhu
toan the nhAn dAn lao ddng.
Trong thdi ky qua dp tCr CNTB Idn CNXH cd the cd nhidu hinh thiic nha
nudc, nhung tat ca cac hinh thiic dd ddu mang mdt ban chat duy nhat - ban
chA't giai cA'p cdng nhAn, la ndn chuydn chinh vd san. Di chiing minh dieu nay,
Ld nin nhAe lai luan diem ndi tid'ng eiia Mac trong tac pham Phe phan cuang
ITnh Go ta: "GiiJa xa hdi tu ban ehii nghia va cdng san chu nghTa cd mot thdi
ky cai bien each mang tii xa hdi no sang xa hoi kia. Thich ling vdi thdi ky ay
la mdt thdi ky qua dp chinh trj, va nhd nudc cua thdi ky ay khdng the la cai gi
khac ban la nen chuyen chinh each mang ciia giai cap vo san'' [41, tr. 47) |.
Phat trien tu tudng cua Mac, Ld nin cho rAng thdi ky qua dd kr CNTB
Idn CNCS la mdt tat yd'u khctch quan va budc qua dp nay se khdng the thuc
15
hidn dupe nd'u giai cA'p vd san va nhAn dAn lao ddng khdng cd dupe nha nudc
eiia bp - nha nude chuydn chinh vd san. Ld nin viet: "Giai cap vd san can cd
chfnh quy^n nha nude, c^n cd td chiic sire manh tap trung, can cd td chiic
bao lUc d^ tra'n ap su phan khang cim bpn bdc Idt va lanh dao quang dai quan
chiing nhAn dAn - ndng dAn, lieu tu san, nira vd san trong cdng cupc "td
chiic" nen kinh td' xa hoi chu nghTa" [34, tr. 32].
Nhu vay la, quan diem eiia Mae, Ang ghen va Ld nin ddu thdng nhat d
chd cho rang, giai cA'p vd san sau khi lanh dao nhAn dAn gianh dupe chinh
quy^n phai thid't lAp nha nudc ciia minh - dd la mdt nhiem vu tat yd'u, tidn
quyd't bdi vi chi cd nha nude eiia giai cA'p vd san mdi cd the la- chuydn chinh
vd san la cdng cu quan trpng nhA't, sAc ben nhat de thuc hidn hai chiic nang
ca ban, mdt la trA'n ap su phan khang, chd'ng pha ciia cac luc lupng thu djch,
bao vd thanh qua each mang cua giai cA'p vd san va toan the nhAn dAn lao
ddng vira dat dupe va hai la "thie't ke", td chiic cdng cupc xAy dung xa hdi
mdi - xa hdi XHCN.
Trong thdi ky qua dp Idn CNXH vdi tu each giai doan dau tidn eiia
hinh thai kinh te - xa hdi cdng san chii nghTa, van edn can tdi nha nudc vi
mdt so ly do chfnh sau dAy:
Mot la, trong ehii nghTa xa hdi, nhung dieu kien kinh td' eiia ddi sdng
xa hdi mdi chi dat dd'n mdt trinh dd phat trien nhat dinh: liie nay tu lieu san
xuA't da thupe ve toan xa hdi, mdi thanh vidn du'pc hudng sd san pham hay
tien cdng tuong duang vdi miic dd lao ddng ma ho bd ra nghTa la lam theo
nang lire, hudng theo lao ddng, dAy tuy la mdt tidii h6 xa hdi Idn, nhung chua
dem lai dupe buih dfmg hoan loan cho mpi ngudi trong xa hdi bdi vi mdi
ngudi trong xa hdi cd kha nang lao ddng va hoan canh khdng gid'ng nhau.
Nhu vAy la vd mat phAn phd'i, trong chu nghTa xa hdi vAn cdn su bat binh
dang va vi vay vAn cdn can tdi sir didu tid't, can tdi vai trd trung gian, trpng
tai ciia nha nudc.
16
Hai Id, v6 mat chfnh tri, mac du mdt trong nhirng nhidm vu chii yd'u cua
nha nude la trA'n ap cac giai cA'p bdc lot da ca ban hoan thanh, nhung khdng
phai da xong hAn ma cdn la mdt nhidm vu lAu dai bdi vi cac giai cA'p thdng trj,
bdc lot cdn luc lupng, edn tiem luc dupe su giiip da cua cac the luc thu dich
trong va ngoai nudc ludn ludn tim mpi each d^ khdi phuc quydn lire da mAt,
chiing ludn chd'ng pha lai Nha nUde XHCN va cdng eude xay dung CNXH cua
nha nudc dd tir nhi6u phfa
Ba la, vide gianh chfnh quyen la nhidm vu hd't siic quan trpng va can
thid't, nhung trong dilu kien giai cap vd san va nhAn dAn lao ddng da gianh
dupe chfnh quy^n thi nhidm vu bao vd va xAy dung chfnh quyen nha nude vira
thid't lAp dupe cdn quan trpng ban va can thid't ban nhieu. TA't ca cac ITnh vue
eiia ddi sdng xa hdi trong xa hdi mdi - xa hdi XHCN chi cd the dupe xAy dimg,
phat trien va tid'n Idn thdng qua cdng cu sAc ben, huu hieu la nha nude XHCN.
Bdn la, trong CNXH vAn cdn can ddn nhung tidu ehuan phap quydn phu
hpp vdi nhung trinh dp phat trien nhat djnh cua lire lupng san xuat de dam bao
cho vide mdi thanh vidn xa hdi se dupe hudng diing nhung quydn Ipi mpi mAt
tuang ling vdi sd lupng va chat lupng lao ddng cua ho. Nhiing tidu chuan phap
quyen dd chi cd the dupe duy tri va dupe ap dung trong ddi sdng bdi uy tin va
quyen luc cua nha nude, tiie la dupe thuc hidn klidng phai chi trdn ca sd tu giac
ma cdn la va chu yd'u la thdng qua bAt bude, eudng che bAng nhung thid't che,
nhung quy djnh cd tmh chA't nha nudc. Ld nin viet:"Do dd vAn can cd nha nudc
de vii'a bao vd chd'dp cdng hii'u vd tu lieu san xuat, vi^ra bao vd binh dang vd lao
ddng vii Wnh dang trong vide phAn chia cac san pliAni" [34, tr. I 16-1 I7|.
1.1.2.. Nhd nudc XHCN thuc chat la nhd nudc mang bdn chat giai
cap cdng nhdn. Id nhd nudc cua ddn, do ddn, vi ddn.
Nha nude XHCN la nha nude kieu mdi, cd ban chat khac han ban
chat ciia cac nha nudc bdc lot. Ban chat dd do ca sd kinh Id' va che do chfnh
tri xa hdi ciia CNXH quy djnh. Su khac bidt nay thd hidn ca trdn phuang
OAI HOC OUOC C-'M hA MOt 1
17
didn ban chat giai cA'p, ban chat dAn chii va vai trd sang tao, xAy dung xa hdi
mdi. Nha nUde nao cung la ndn chuydn chfnh eiia giai cap thdng trj vc chfnh
trj. Nha nude XHCN la nha nude mang ban chat giai cap cdng nhAn, tu'c la
nha nude do Dang tidn phong ciia giai cap cdng nhAn lanh dao, lay he tu
tudng Mae - Ld nin.lam nen tang tu tudng ciia mhih, la nha nude dAn chii
thuc sU, la cdng cu td chirc xAy dung xa hdi mdi.
Nha nudc la cdng cu chuydn chfnh eiia mot giai cap. Didu nay hoan
toan phii hpp vdi nha nude XHCN. Nhung nhu the khdng cd nghia nha nudc
XHCN la td chiic rieng cua giai cA'p cdng nhAn ma thuc chat nd la td chiic de
toan the nhAn dAn lao ddng thUe hidn quydn lam chu eiia minh.
Nha nude trong cac chd'dp xa hdi cd ddi khang giai cA'p ludn ciing cd va
bao vd cac quan he xa hdi, cac Ipi fch xa hdi cd Ipi cho giai cap thdng tri.
Trong cac nha nUdc dd, nhAn dAn lao ddng bj gat ra ngoai cdng vide quan ly
nha nude. Ngupe lai, nha nude XHCN la td chiic ciia chfnh nhAn dAn lao ddng
de thuc hidn quydn luc eiia mnih trong vice bao vd thanh qiia each mang va
xAy dung xa hdi mdi. Didu dd duae the hidn cu the d nhung diem sau:
Mot la, TA't ca cac nha nudc kieu cu dcu dua trdn ca sd sd la che dd sd
hiiu tu nhAn ve tu lieu san xuat - dd la ca sd kinh te de ra che dp ngudi bdc lot
ngudi. Cdn ca sd kinh te eiia nha nudc XHCN la che dp sd hu'u cdng cdng vd
cac tu hdu san xuA't chu yd'u - dd la dieu kien tidn quyd't de xoa bd che dp
ngudi bdc lot ngudi.
Hai la, cung nhu mpi kidu nha nudc khac trong Ijch sir, nha nudc
XHCN cd Ifnh chat chung la bd may Iran ap. Nhung khac vdi nha nudc ciia
giai cap bdc Idt, nd chi thuc hidn Iran ap ddi vdi mot thidu sd dan cu la giai
cap bdc lot va phuc vu quyen lai ciia da sd nhan dan lao ddng. Ld nin viet:
Chuyen chfnh vd san khdng phai chi la bao luc ddi vdi bon bdc lot
va cung khdng phai chii yd'u la bao luc. Ca sd kinh te ciia bao luc
each mang dd, cai bao dam sue sdng va IhAng Ipi cua nd, chfnh la
18
vide giai cA'p vd san du'a ra dupe va thu'e hidn dupe kieu to chiic xa
hdi vd lao ddng cao ban, so vdi chu nghTa tu ban. Day la diem ehii
yd'u ciia vA'n de. Do dd ma cd luc lupng, ma bao dam dupe thAng Ipi
hoan toan va tat nhidn cua ehii nghTa cdng san [35, Ir,15-16].
Sd dl, d dAy Ld nin sir dung thuat ngir chuyen chfnii vd san ma khdng
dung nha nude XHCN bdi vi vd thuc chat, nha nude XHCN chfnh la nen
chuydn chinh eiia giai cap vd san. Giai cA'p vd san trong eude dA'u tranh giai
cap cua minh lanh dao toan th^ nhAn dAn lao ddng gianh chfnh quyen, thid't lap
chfnh quydn nha nude cua minh, dung chfnh quyen dd de Iran ap su phan
khang, sU quay trd lai vii dai chfnh trj cua nhu'ng giai cap thdng tri cu, ddng
thdi giai cap vd san va nhAn dAn lao ddng cung sir dung chfnh quydn dd lam
cdng cu d^ xAy dung xa hdi mdi.
Mac du khdng mdt Ifin nao sir dung thuat ngu "nha nudc ciia dAn, do
dAn, vi dAn" nhung quan diem trdn eiia Ld nin the hidn rd tu tudng vd mdt nha
nude tA't ca vl muc dfeh phuc vu nhAn dAn. Ngay khi giai cap vd san viia gianh
dupe chfnh quydn, Ld nin da xac dinh nhidm vu ca ban, lAu dai - nhidm vu
hao dam su'c sdng vd thdng lai cua nhd nudc chuyen chinh vo son tuc nhd
nudc XHCN, do Id dua ra dugc vd thuc hien dugc kieu to chuc xd hoi ve lao
dong cao han so vdi CNTB, tuc nhiem vu to chuc, xdy dung xd hoi mdi.
Bat cii nha nUde nao cung ddu cd va phai thuc hidn chirc nang xa hdi dd la ca sd d^ cac nha nudc thuc hidn chiic nang ihdng trj chfnh tri ciia nd.
Nhung chiic nAng xa hdi eiia nha nudc XHCN khac vd can ban so vdi chirc
nang xa hdi cua cac nha nudc da tirng tdn tai trudc dd trong Ijch sir. PhAn bidt
chiic nang xa hdi cua nha nude XHCN vdi cac kieu nha nude Irii'dc dd vd mat
td ehii'c lao ddng xa hoi, Ld nin cho rang:
T 6 chiic lao ddng cua che dp phong kien du'a vao ky kuit roi vpt, vao
tinh trang ngu mupi va bj de nen ddn cung cue ciia ngudi lao ddng
bj mdt nhiim dja chii cudp bdc khinh khi. To chiic lao ddng xa hdi
- Xem thêm -
.PDF 
100 
93 
114 
