BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH
LEÂ HOAØNG VINH
CHO DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM
LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ
TP. Hoà Chí Minh – Naêm 2008
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH
LEÂ HOAØNG VINH
CHO DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM
Chuyeân ngaønh: Kinh teá Taøi chính – Ngaân haøng
Maõ soá: 60 . 31 . 12
LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ
Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: TS. LEÂ THÒ THANH HAØ
TP. Hoà Chí Minh – Naêm 2008
LÔØI CAM ÑOAN
XW
Toâi cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu cuûa caù nhaân vaø chöa
töøng ñöôïc coâng boá. Soá lieäu söû duïng ñeå phaân tích, ñaùnh giaù laø keát
quaû cuûa cuoäc khaûo saùt do toâi thöïc hieän vaø tính toaùn theo baùo caùo
taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp coâng boá; noäi dung luaän vaên ñaûm
baûo khoâng sao cheùp baát cöù coâng trình naøo khaùc.
Ngöôøi thöïc hieän
LEÂ HOAØNG VINH
Hoïc vieân cao hoïc lôùp TCDN3 – Khoùa 15
Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp. Hoà Chí Minh
MUÏC LUÏC
XUW
LÔØI CAM ÑOAN
DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU
DANH MUÏC TÖØ VIEÁT TAÉT
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG, BIEÅU
DANH MUÏC CAÙC ÑOÀ THÒ, HÌNH VEÕ
CAÙCH TRÌNH BAØY SOÁ LIEÄU
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
Chöông 1:
LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ
CÔ CAÁU VOÁN HÔÏP LYÙ CUÛA DOANH NGHIEÄP
1.1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CÔ CAÁU VOÁN HÔÏP LYÙ CHO DOANH
NGHIEÄP ...................................................................................................... 1
1.1.1. Quyeát ñònh taøi trôï trong doanh nghieäp .................................................. 1
1.1.2. Khaùi nieäm vaø thaønh phaàn cuûa cô caáu voán ............................................ 3
1.1.3.. Caùc chæ tieâu phaûn aùnh cô caáu voán ....................................................... 5
1.1.4. Cô caáu voán hôïp lyù vaø nhöõng lôïi ích cô baûn cuûa noùù .............................. 7
1.2. NGUYEÂN TAÉC XAÂY DÖÏNG CÔ CAÁU VOÁN CHO DOANH NGHIEÄP ...... 8
1.3. CAÙC LYÙ THUYEÁT VEÀ CÔ CAÁU VOÁN CUÛA DOANH NGHIEÄP .............. 16
1.3.1. Lyù thuyeát cô caáu voán toái öu (Optimal Capital Structure) ................... 16
1.3.2. Lyù thuyeát lôïi nhuaän hoaït ñoäng roøng (The Net Operating Income
approach) .......................................................................................... 17
1.3.3. Lyù thuyeát MM veà cô caáu voán doanh nghieäp ........................................ 18
KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 ................................................................................... 23
Chöông 2:
KHAÛO SAÙT THÖÏC TRAÏNG
XAÂY DÖÏNG CÔ CAÁU VOÁN CUÛA DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM
2.1. TÌNH HÌNH CHUNG VEÀ DOANH NGHIEÄP TRONG QUAÙ TRÌNH
PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI VIEÄT NAM ............................................. 24
2.1.1. Soá löôïng doanh nghieäp lieân tuïc gia taêng qua caùc naêm ....................... 24
2.1.2. Quy moâ voán saûn xuaát kinh doanh bình quaân tính treân moät doanh
nghieäp cuõng lieân tuïc taêng qua caùc naêm ............................................ 25
2.1.3. Doanh nghieäp Vieät Nam ngaøy caøng coù nhieàu ñoùng goùp tích cöïc
vaøo söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa caû nöôùc .................................. 26
2.2. KHAÛO SAÙT THÖÏC TRAÏNG XAÂY DÖÏNG CÔ CAÁU VOÁN CUÛA
DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM ......................................................................... 29
2.2.1. Giôùi thieäu chung veà cuoäc khaûo saùt ..................................................... 29
2.2.2. Nhöõng thoâng tin toång quaùt veà caùc doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt .......... 30
2.2.3. Thöïc traïng phaân tích vaø quaûn trò taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp
ñöôïc khaûo saùt .................................................................................... 32
2.2.4. Thöïc traïng xaây döïng cô caáu voán cuûa doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt .... 35
2.2.4.1. Quan ñieåm cuûa doanh nghieäp veà öu tieân nguoàn taøi trôï ............. 35
2.2.4.2. Quan ñieåm lôïi ích cuûa doanh nghieäp veà nôï vaø voán chuû sôû
höõu ............................................................................................ 36
2.2.4.3. Möùc ñoä quan taâm vaø caên cöù xaây döïng cô caáu voán .................... 38
2.2.4.4. Nhaân toá aûnh höôûng vaø muïc tieâu xaây döïng cô caáu voán .............. 40
2.3. NHAÄN ÑÒNH CHUNG VEÀ XAÂY DÖÏNG CÔ CAÁU VOÁN CUÛA
DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM ......................................................................... 43
KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 ................................................................................... 45
Chöông 3:
XAÂY DÖÏNG MOÂ HÌNH CÔ CAÁU VOÁN HÔÏP LYÙ
CHO DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM
3.1. ÖÙNG DUÏNG MOÂ HÌNH KINH TEÁ LÖÔÏNG ÑEÅ XAÂY DÖÏNG CÔ
CAÁU VOÁN HÔÏP LYÙ CHO DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM .............................. 46
3.1.1. Ñònh höôùng chung veà moâ hình ............................................................ 46
3.1.2. Xaùc ñònh nhaân toá aûnh höôûng ñeán cô caáu voán ñeå öùng duïng moâ hình
kinh teá löôïng ...................................................................................... 47
3.1.3. Phöông trình bieåu dieãn moái quan heä giöõa heä soá nôï treân voán chuû
sôû höõu vôùi caùc nhaân toá aûnh höôûng ..................................................... 52
3.1.4. Trình töï thöïc hieän moâ hình kinh teá löôïng trong xaây döïng cô caáu
voán hôïp lyù cho doanh nghieäp .............................................................. 53
3.1.5. Ñieàu kieän söû duïng moâ hình ................................................................ 54
3.1.6. Khaû naêng öùng duïng moâ hình kinh teá löôïng trong xaây döïng cô caáu
voán hôïp lyù taïi caùc doanh nghieäp Vieät Nam ........................................ 55
3.1.6.1. Nhöõng thuaän lôïi .......................................................................... 55
3.1.6.2. Nhöõng khoù khaên .......................................................................... 56
3.2. VÍ DUÏ MINH HOÏA ÖÙNG DUÏNG MOÂ HÌNH KINH TEÁ LÖÔÏNG
TRONG XAÂY DÖÏNG CÔ CAÁU VOÁN HÔÏP LYÙ CHO DOANH
NGHIEÄP .................................................................................................... 57
3.3. GIAÛI PHAÙP HOÃ TRÔÏ XAÂY DÖÏNG MOÂ HÌNH CÔ CAÁU VOÁN HÔÏP
LYÙ CHO DOANH NGHIEÄP VIEÄT NAM ................................................. 64
3.3.1. Naâng cao hieäu quaû kinh doanh vaø naêng löïc taøi chính ........................ 64
3.3.2. Nhaän dieän tình traïng kieät queä taøi chính vaø döï baùo ruûi ro phaù saûn ..... 65
3.3.3. Naâng cao vai troø cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä ................................ 66
3.3.4. Minh baïch thoâng tin ........................................................................... 67
3.3.5. Chuù troïng ñaàu tö coâng taùc thu thaäp vaø löu tröõ thoâng tin .................... 68
3.3.6. Khai thaùc theâm keânh huy ñoäng voán .................................................... 68
3.3.7. Caùc bieän phaùp hoã trôï khaùc ................................................................. 69
KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 ................................................................................... 70
KEÁT LUAÄN
DANH MUÏC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
PHUÏ LUÏC
Phuï luïc 1: Phieáu thaêm doø yù kieán
Phuï luïc 2: Danh saùch doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt
Phuï luïc 3: Moät soá thoâng tin toång hôïp keát quaû khaûo saùt
Phuï luïc 4: Phaân loaïi doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ôû caùc nöôùc
Phuï luïc 5: Danh saùch doanh nghieäp söû duïng trong moâ hình kinh teá löôïng
Phuï luïc 6: Soá lieäu söû duïng cho moâ hình kinh teá löôïng
Phuï luïc 7: Xeáp haïng tín duïng doanh nghieäp
Phuï luïc 8: Coâng thöùc tính caùc chæ tieâu
DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU
Kyù hieäu
ÑVT
RD
SIZE
t
YÙ nghóa
Ñôn vò tính
Chi phí söû duïng nôï bình quaân
Quy moâ hoaït ñoäng (ño löôøng theo doanh thu thuaàn)
Thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp
TAX
Tyû leä chi phí thueá thu nhaäp doanh nghieäp hieän haønh treân toång
lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi vay
TSLÑ
Taøi saûn löu ñoäng
IDR
Indonesian Rupiah (ñôn vò tieàn teä cuûa Indonesia)
KRW
Korean Won (ñôn vò tieàn teä cuûa Haøn Quoác)
MYR
Malaysian Ringgit (ñôn vò tieàn teä cuûa Malaysia)
EUR
Euro (ñôn vò tieàn teä cuûa Coäng ñoàng Chaâu AÂu)
CAD
Canadian Dollar (ñôn vò tieàn teä cuûa Canada)
DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT
Töø vieát taét
D
DE hay D/E
DOL
E
Tieáng Anh
Tieáng Vieät
Debt
Nôï
Debt-to-equity ratio
Tyû leä nôï treân voán chuû sôû höõu
Degree of
Leverage
Operating Ñoä baåy hoaït ñoäng
Equity
Voán chuû sôû höõu
EAT
Eanings after taxes
Lôïi nhuaän sau thueá
EBIT
Earnings before interest
and taxes
Lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi vay
EBT
Earning before taxes
Lôïi nhuaän tröôùc thueá
Interest expense
Chi phí laõi vay
Net Present Value
Giaù trò hieän taïi roøng
OL
Operating Leverage
Ñoøn baåy hoaït ñoäng
PV
Present Value
Giaù trò hieän taïi (hieän giaù)
ROA
Return on Assets
Suaát sinh lôøi treân taøi saûn
ROE
Return on Equity
Suaát sinh lôøi treân voán chuû sôû
höõu
I
NPV
WACC
WTO
Weighted Average Cost of Chi phí söû duïng voán trung bình
Capital
coù troïng soá (coøn goïi laø chi phí söû
duïng voán chung).
World Trade Organization
Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG, BIEÅU
Baûng 1.1. So saùnh nôï vaø voán chuû sôû höõu
Baûng 1.2. Caùc chæ tieâu phaûn aùnh cô caáu voán
Baûng 1.3. So saùnh ROA vaø ROE khi coù söï khaùc nhau cô caáu voán
Baûng 1.4. So saùnh thueá thu nhaäp doanh nghieäp giöõa hai tröôøng hôïp taøi trôï
Baûng 1.5. So saùnh giaù trò doanh nghieäp giöõa A vaø B
Baûng 1.6. Lôïi nhuaän vaø thueá vôùi hai cô caáu voán khaùc nhau
Baûng 2.1. Soá löôïng doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng vaøo 31/12 haøng naêm
Baûng 2.2 Voán saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp qua caùc naêm
Baûng 2.3. Phaân loaïi doanh nghieäp theo quy moâ voán taïi thôøi ñieåm 31/12/2006
Baûng 2.4. Baûng phaân tích khaû naêng sinh lôøi cuûa doanh nghieäp
Baûng 2.5. Thueá vaø caùc khoaûn noäp ngaân saùch cuûa doanh nghieäp
Baûng 2.6. Phaân loaïi caùc doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt
Baûng 2.7. Phaân loaïi doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt theo soá naêm hoaït ñoäng
Baûng 2.8. Vai troø cuûa heä thoáng kieåm soaùt noäi boä
Baûng 2.9. Ngöôøi chòu traùch nhieäm phaân tích taøi chính
Baûng 2.10. Tính höõu ích cuûa baùo caùo taøi chính vaø phaân tích taøi chính
Baûng 2.11. Möùc ñoä quan taâm vaø caên cöù xaây döïng cô caáu voán muïc tieâu
Baûng 2.12. Heä soá nôï treân voán chuû sôû höõu muïc tieâu
Baûng 2.13. Nhaân toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh xaây döïng cô caáu voán muïc tieâu
Baûng 2.14. Muïc tieâu cuûa xaây döïng cô caáu voán hôïp lyù
Baûng 2.15. Thöù töï öu tieân cuûa caùc muïc tieâu xaây döïng cô caáu voán hôïp lyù
Baûng 3.1. Moâ taû thoáng keâ caùc bieán
Baûng 3.2. Ma traän töông quan giöõa caùc bieán
Baûng 3.3. Keát quaû hoài quy veà taùc ñoäng cuûa caùc bieán ñoäc laäp ñeán tyû leä nôï treân
voán chuû sôû höõu
DANH MUÏC CAÙC HÌNH VEÕ, ÑOÀ THÒ
Ñoà thò:
Ñoà thò 1.1. Cô caáu taøi saûn vaø nguoàn taøi trôï
Ñoà thò 1.2. Giaù trò doanh nghieäp khi coù laù chaén thueá vaø chi phí kieät queä taøi
chính
Ñoà thò 1.3. Chi phí voán theo lyù thuyeát cô caáu voán toái öu
Ñoà thò 1.4. Chi phí voán theo lyù thuyeát lôïi nhuaän hoaït ñoäng roøng
Ñoà thò 2.1. Soá lao ñoäng trong doanh nghieäp taïi thôøi ñieåm 31/12 haøng naêm
Ñoà thò 2.2. Lyù do löïa choïn söû duïng nôï vay
Ñoà thò 3.1. Moái quan heä giöõa suaát sinh lôøi treân taøi saûn vaø tyû leä nôï treân voán chuû
sôû höõu
Ñoà thò 3.2. Moái quan heä giöõa quy moâ hoaït ñoäng vaø tyû leä nôï treân voán chuû sôû höõu
Ñoà thò 3.3. Moái quan heä giöõa thueá thu nhaäp doanh nghieäp vaø tyû leä nôï treân voán
chuû sôû höõu
Hình veõ:
Hình 1.1. Nguyeân taéc toång giaù trò khoâng ñoåi theo quan ñieåm MM
Hình 2.1. Phaân loaïi doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt theo ngaønh ngheà
Hình 2.2. Lôïi ích cô baûn khi söû duïng voán chuû sôû höõu
Hình 3.1. Caùch tính Tinv
CAÙCH TRÌNH BAØY SOÁ LIEÄU
1. Daáu phaåy (,) theå hieän phaân caùch phaàn ngaøn.
Ví duï: 1,500 ñoàng ñoïc laø moät ngaøn naêm traêm ñoàng
2. Daáu chaám (.) theå hieän phaân caùch phaàn thaäp phaân.
Ví duï: 1.23% ñoïc laø moät phaåy hai möôi ba phaàn traêm
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
YUZ
Keå töø khi chính thöùc trôû thaønh thaønh vieân thöù 150 cuûa Toå chöùc Thöông
maïi Theá giôùi, neàn kinh teá Vieät Nam ghi nhaän nhieàu söï kieän quan troïng, toác
ñoä taêng kinh teá nöôùc ta naêm 2007 ñaït möùc 8.48%, cao nhaát trong 11 naêm
qua vaø cuõng laø toác ñoä taêng tröôûng thuoäc nhoùm cao so vôùi caùc nöôùc trong khu
vöïc (Singapore 7.5%, Phillippines 6.6%, Indonesia 6.2%, Thaùi Lan 4%,
Malaysia 5.6%). Theá nhöng neàn kinh teá cuõng gaëp phaûi moät soá khoù khaên nhaát
ñònh nhö tyû leä laïm phaùt cao, toác ñoä taêng giaù tieâu duøng naêm 2007 laø 12.63%,
lôùn hôn caû toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, hieäu quaû kinh teá vaø söùc caïnh tranh
coøn keùm, nhaäp sieâu taêng maïnh.
Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá laø cô hoäi ñeå môû roäng
thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, tieáp nhaän vaø öùng duïng coâng ngheä, quy trình
saûn xuaát hieän ñaïi hôn hoaëc hoïc taäp kinh nghieäm töø caùc nöôùc phaùt trieån trong
ñieàu haønh, quaûn trò doanh nghieäp vaø thu huùt nhaân löïc coù trình ñoä cao. Maëc
duø haøng loaït cô hoäi ñaõ vaø ñang xuaát hieän nhöng moät caâu hoûi lôùn luoân ñaët ra
raèng: “Taïi sao caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaãn toû veû raát luùng tuùng vaø gaëp
nhieàu trôû ngaïi khi aùp löïc caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét treân caû thò tröôøng
trong nöôùc laãn nöôùc ngoaøi?”
Lôøi giaûi cho caâu hoûi treân xuaát phaùt töø vaán ñeà noäi löïc cuûa caùc doanh
nghieäp coøn yeáu keùm so vôùi nhöõng yeâu caàu cuûa quaù trình hoäi nhaäp kinh teá
quoác teá, trong ñoù noåi baät leân laø hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh thaáp. Nguyeân
nhaân cuûa hieän töôïng naøy taäp trung vaøo nhöõng quyeát ñònh khoâng hôïp lyù,
khoâng ñaûm baûo muïc tieâu cuûa quaûn trò taøi chính doanh nghieäp, trong ñoù quyeát
ñònh nguoàn voán laø ñaùng baùo ñoäng nhaát. Khi thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt
trieån khaù maïnh trong hai naêm 2006 vaø 2007, töø keânh huy ñoäng voán truyeàn
thoáng laø vay ngaân haøng, nhieàu doanh nghieäp ñaõ chuyeån ñoäng thaùi sang phaùt
haønh coå phieáu, ngay caû nhöõng doanh nghieäp khoâng thuoäc nhoùm coâng ty coå
phaàn cuõng nhanh choùng thöïc hieän caùc thuû tuïc caàn thieát ñeå phaùt haønh coå
phieáu laàn ñaàu ra coâng chuùng maø ít khi caân nhaéc ñeán nhu caàu voán thöïc söï
cuûa doanh nghieäp laø bao nhieâu, thôøi haïn bao laâu.
Sôû dó caùc doanh nghieäp tranh thuû phaùt haønh coå phieáu trong thôøi gian naøy
vì nhu caàu cuûa nhaø ñaàu tö quaù lôùn nhöng vaán ñeà saâu xa hôn chính laø caùc ñôït
phaùt haønh mang laïi cho doanh nghieäp lôïi ích raát to lôùn töø nhöõng khoaûn thaëng
dö voán coå phaàn; theá nhöng cuõng chính nhöõng ñôït phaùt haønh “oà aït” ñoù ñaõ
laøm phaù vôõ cô caáu voán cuûa nhieàu doanh nghieäp. Voán chuû sôû höõu huy ñoäng
ñöôïc raát nhieàu nhöng nhu caàu ñaàu tö cuûa hoaït ñoäng kinh doanh chính thì laïi
khoâng töông xöùng vaø theá laø caùc doanh nghieäp laïi nghó ñeán höôùng ñaàu tö taøi
chính keå caû ngaén haïn laãn daøi haïn – moät hoaït ñoäng ñaàu tö traùi ngaønh maø
nhieàu doanh nghieäp Vieät Nam vaãn chöa ñaûm baûo ñuû tính chuyeân nghieäp,
chöa coù boä phaän chuyeân traùch neân seõ tieàm aån ruûi ro raát cao vaø neáu thua loã
thì hoaït ñoäng kinh doanh chính khoâng theå ñaûm ñöông noåi, daãn ñeán söï suït
giaûm ñaùng keå veà hieäu quaû kinh doanh noùi chung.
Trong nhöõng thaùng ñaàu naêm 2008, söï suït giaûm ñaùng keå cuûa thò tröôøng
chöùng khoaùn khieán cho vieäc huy ñoäng voán coå phaàn laïi trôû neân khoù khaên, neáu
quay trôû laïi vôùi treân thò tröôøng tín duïng thì laõi suaát cuõng ñaõ gia taêng khaù
cao daãn ñeán khaû naêng tieáp caän nguoàn voán vay ngaân haøng khoâng deã daøng;
keát quaû laø caùc doanh nghieäp rôi vaøo tình traïng thieáu huït voán ñaàu tö hoaït
ñoäng kinh doanh chính, taøi trôï cho caùc döï aùn ñaàu tö khaû thi.
Trong boái caûnh ñoù, ñeà taøi nghieân cöùu “Xaây döïng moâ hình cô caáu voán
hôïp lyù cho doanh nghieäp Vieät Nam” trôû neân raát caàn thieát vaø coù yù nghóa caû
veà maët lyù thuyeát laãn thöïc tieãn.
•
Muïc ñích vaø phöông phaùp nghieân cöùu:
Treân cô sôû phöông phaùp luaän duy vaät bieän chöùng vaø phöông phaùp quy
naïp ñeà taøi tieán haønh nghieân cöùu moái quan heä giöõa caùc quyeát ñònh taøi chính,
lyù thuyeát cô caáu voán neàn taûng vaø lyù thuyeát taøi chính doanh nghieäp hieän ñaïi
ñeå xaây döïng neân nhöõng lyù luaän chung veà cô caáu voán hôïp lyù. Baèng phöông
phaùp ñieàu tra khaûo saùt, phöông phaùp thoáng keâ moâ taû vaø so saùnh ñeà taøi ñaùnh
giaù thöïc traïng xaây döïng cô caáu voán cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam.
Töø lyù luaän vaø thöïc traïng, ñeà taøi ñuùc keát caùc kinh nghieäm mang tính chaát
lyù luaän, nhaän bieát nhöõng vaán ñeà coøn toàn taïi vaø thoâng qua ñoù kieán nghò giaûi
phaùp xaây döïng cô caáu voán hôïp lyù cho doanh nghieäp Vieät Nam nhaèm ñaûm baûo
tính hieäu quaû trong kinh doanh vaø tieán ñeán gia taêng giaù trò taøi saûn cuûa chuû
sôû höõu – muïc tieâu cuoái cuøng cuûa quaûn trò taøi chính. Vaø ñaây cuõng chính laø
muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi.
•
Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu:
Ñeà taøi nghieân cöùu lyù luaän, thöïc traïng vaø giaûi phaùp xaây döïng cô caáu voán
hôïp lyù cho doanh nghieäp Vieät Nam, cuï theå laø doanh nghieäp phi taøi chính vôùi
caùc lónh vöïc, ngaønh ngheà kinh doanh chính khaùc nhau nhö saûn xuaát, thöông
maïi vaø dòch vuï. Vaø trong giôùi haïn nghieân cöùu cuûa luaän vaên, ñeà taøi höôùng
ñeán xaây döïng moâ hình kinh teá löôïng nhaèm xaùc laäp cô caáu voán tuøy theo söï
keát hôïp cuûa caùc bieán ñoäc laäp ñöôïc löïa choïn ôû moãi ngaønh ngheà, moãi doanh
nghieäp trong töøng thôøi kyø phaùt trieån nhaèm caân baèng lôïi nhuaän vaø ruûi ro.
Vieäc nghieân cöùu, khaûo saùt vaø ñaùnh giaù thöïc traïng ñöôïc tieán haønh ñoái vôùi
caùc doanh nghieäp phi taøi chính hoaït ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn Thaønh phoá
Hoà Chí Minh trong moái töông quan vôùi nhöõng ñaëc ñieåm chung veà söï phaùt
trieån vaø nhöõng ñoùng goùp cuûa doanh nghieäp caû nöôùc ñoái vôùi neàn kinh teá Vieät
Nam.
•
Noäi dung cuûa ñeà taøi
Ngoaøi lôøi môû ñaàu, caùc danh muïc, keát luaän vaø phuï luïc, ñeà taøi ñöôïc thöïc
hieän vôùi 3 chöông nhö sau:
¾
Chöông 1: Lyù luaän chung veà cô caáu voán hôïp lyù cuûa doanh nghieäp
¾
Chöông 2: Khaûo saùt thöïc traïng xaây döïng cô caáu voán cuûa doanh
nghieäp Vieät Nam.
¾
Chöông 3: Xaây döïng moâ hình cô caáu voán hôïp lyù cho doanh nghieäp
Vieät Nam.
Chöông 1:
LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ
-1-
1.1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CÔ CAÁU VOÁN HÔÏP LYÙ CHO DOANH NGHIEÄP
1.1.1. Quyeát ñònh taøi trôï trong doanh nghieäp:
Muïc tieâu cuûa quaûn trò taøi chính laø toái ña hoùa lôïi nhuaän vaø tieán ñeán gia taêng giaù
trò doanh nghieäp, khoâng coù lôïi nhuaän thì chaúng ai chaáp nhaän boû voán ñaàu tö, ñoù laø
nguyeân lyù chung trong kinh doanh. Tuy nhieân ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø doanh
nghieäp seõ tìm kieám lôïi nhuaän baát chaáp möùc ñoä ruûi ro cuûa caùc cô hoäi ñaàu tö. Beân
caïnh muïc tieâu sinh lôøi thì doanh nghieäp luoân caân nhaéc ñeán muïc tieâu an toaøn lieân
quan ñeán khaû naêng ñaûm baûo thanh toaùn nôï, ñaùp öùng nhu caàu chi tieâu cuûa hoaït
ñoäng kinh doanh.
Ñeå ñaït ñöôïc hai muïc tieâu treân, doanh nghieäp caàn giaûi quyeát toát nhaát haøng loaït
vaán ñeà nhö mua saém taøi saûn, duy trì möùc döï tröõ tieàn, löïa choïn phöông phaùp trích
khaáu hao, huy ñoäng voán baèng caùch ñi vay hay phaùt haønh coå phieáu, möùc ñoä söû
duïng ñoøn baåy taøi chính, chính saùch phaân phoái lôïi nhuaän, bieän phaùp kieåm soaùt maâu
thuaãn giöõa ngöôøi ñieàu haønh doanh nghieäp vaø chuû sôû höõu nhaèm haïn cheá thaáp nhaát
toån thaát lieân quan vaán ñeà ngöôøi ñaïi dieän,… ñoù laø caùc quyeát ñònh taøi chính.
Caùc quyeát ñònh taøi chính doanh nghieäp thöôøng ñöôïc phaân chia thaønh 3 nhoùm:
quyeát ñònh ñaàu tö, quyeát ñònh taøi trôï hay coøn goïi laø quyeát ñònh nguoàn voán vaø quyeát
ñònh quaûn lyù taøi saûn.
Quyeát ñònh ñaàu tö laø nhöõng quyeát ñònh lieân quan ñeán hình thaønh toång giaù trò
taøi saûn vaø giaù trò töøng yeáu toá taøi saûn doanh nghieäp caàn coù, bao goàm taøi saûn löu
ñoäng vaø taøi saûn coá ñònh; moái quan heä giöõa caùc boä phaän taøi saûn. Nhö vaäy, quyeát
ñònh ñaàu tö laø böôùc khôûi ñaàu coù yù nghóa quan troïng ñeå taïo ra giaù trò cho doanh
nghieäp. Vì vaäy, quyeát ñònh ñuùng seõ goùp phaàn laøm gia taêng giaù trò doanh nghieäp, töø
ñoù gia taêng giaù trò taøi saûn cho chuû sôû höõu vaø ngöôïc laïi, quyeát ñònh sai laàm seõ taïo
nhöõng toån thaát vaø laøm thieät haïi taøi saûn cuûa caùc chuû sôû höõu.
Trong hoaït ñoäng kinh doanh, doanh nghieäp khoâng chæ thöïc hieän caùc quyeát ñònh
ñaàu tö maø coøn phaûi xaùc ñònh nguoàn hình thaønh neân taøi saûn, ñoù chính laø caùc quyeát
ñònh taøi trôï.
Quyeát ñònh taøi trôï lieân quan ñeán phaàn beân phaûi cuûa baûng caân ñoái keá toaùn, bao
goàm nhöõng quyeát ñònh löïa choïn nguoàn taøi trôï cho taøi saûn phuïc vuï hoaït ñoäng saûn
xuaát kinh doanh. Quyeát ñònh taøi trôï ñöôïc chi tieát hoùa thaønh caùc quyeát ñònh sau:
Moät laø, quyeát ñònh nguoàn taøi trôï ngaén haïn caân nhaéc ñeán vieäc löïa choïn nguoàn
voán vay ngaén haïn hay khoaûn tín duïng thöông maïi töø nhaø cung caáp. Neáu doanh
-2-
nghieäp söû duïng tín duïng thöông maïi thì seõ maát ñi cô hoäi nhaän ñöôïc khoaûn chieát
khaáu thanh toaùn vaø ngöôïc laïi, neáu doanh nghieäp muoán höôûng khoaûn chieát khaáu
naøy thì coù theå phaûi ñi vay ngaén haïn ñeå thanh toaùn nôï cho nhaø cung caáp.
Hai laø, quyeát ñònh nguoàn taøi trôï daøi haïn goàm quyeát ñònh söû duïng nôï daøi haïn
thoâng qua phaùt haønh traùi phieáu hay vay daøi haïn töø ngaân haøng; phaùt haønh traùi phieáu
hay coå phieáu; phaùt haønh coå phieáu thöôøng hay coå phieáu öu ñaõi; phaùt haønh coå phieáu
cho coå ñoâng hieän höõu hay phaùt haønh ra coâng chuùng; hoaëc ñeå hình thaønh taøi saûn coá
ñònh doanh nghieäp coù theå mua hoaëc thueâ, vaø coù theå löïa choïn giöõa thueâ hoaït ñoäng
vaø thueâ taøi chính.
Ba laø, quyeát ñònh phaân phoái lôïi nhuaän caân nhaéc moái quan heä giöõa lôïi nhuaän
chia cho chuû sôû höõu vaø lôïi nhuaän giöõ laïi ñeå tieáp tuïc taùi ñaàu tö, chính saùch phaân
phoái lôïi nhuaän coù taùc ñoäng gì ñeán giaù trò doanh nghieäp hay giaù coå phieáu treân thò
tröôøng hay khoâng.
Caùc quyeát ñònh taøi trôï khoâng xem xeùt ñoäc laäp maø luoân caân nhaéc trong moái
quan heä haøi hoøa vôùi quyeát ñònh ñaàu tö. Söï phuø hôïp giöõa cô caáu nguoàn voán vaø cô
caáu taøi saûn goùp phaàn ñaûm baûo an toaøn, oån ñònh cho hoaït ñoäng kinh doanh vaø khaû
naêng thanh toaùn. Ngoaøi ra, khi noùi ñeán nguoàn taøi trôï, ngöôøi ra quyeát ñònh caàn ñaùnh
giaù chính xaùc taùc ñoäng cuûa nôï ñeán suaát sinh lôøi treân voán chuû sôû höõu vaø ruûi ro taøi
chính cuûa doanh nghieäp, qua ñoù xaùc ñònh möùc ñoä söû duïng nôï hôïp lyù nhaèm haïn cheá
thaáp nhaát ruûi ro kieät queä taøi chính vaø gia taêng lôïi nhuaän daønh cho caùc chuû sôû höõu.
Quyeát ñònh ñaàu tö vaø quyeát ñònh taøi trôï seõ hình thaønh neân taøi saûn cuûa moät
doanh nghieäp. Vaán ñeà tieáp theo caàn phaûi nghieân cöùu trong quaûn trò taøi chính laø
quaûn lyù vaø söû duïng taøi saûn nhö theá naøo ñeå mang laïi hieäu quaû cao nhaát vaø thöïc söï
ñoù laø nhöõng taøi saûn höõu ích phuïc vuï cho hoaït ñoäng kinh doanh taïo ra giaù trò cho
doanh nghieäp, haïn cheá nhöõng thaát thoaùt vaø laõng phí khi söû duïng,… nhöõng vaán ñeà
naøy ñöôïc xem xeùt trong caùc quyeát ñònh quaûn lyù taøi saûn, chaúng haïn nhö: doanh
nghieäp caàn phaûi laøm gì ñeå ñaåy nhanh toác ñoä luaân chuyeån voán, kieåm soaùt doøng tieàn
ra vaø doøng tieàn vaøo baèng caùch naøo ñeå haïn cheá thaát thoaùt, baûo quaûn haøng toàn kho
theo caùch thöùc naøo ñeå ñaûm baûo chaát löôïng, trích khaáu hao taøi saûn coá ñònh theo
phöông phaùp naøo, kieåm soaùt caùc khoaûn phaûi thu nhö theá naøo ñeå haïn cheá nhöõng
khoaûn nôï phaûi thu khoù ñoøi, vaán ñeà baûo haønh, baûo trì cho heä thoáng maùy moùc thieát
bò, daây chuyeàn saûn xuaát ra sao, cô cheá giaùm saùt ngöôøi ñieàu haønh – ngöôøi thay maët
chuû sôû höõu söû duïng taøi saûn phuïc vuï hoaït ñoäng kinh doanh.
-3-
1.1.2. Khaùi nieäm vaø thaønh phaàn cuûa cô caáu voán
Nhö ñaõ trình baøy, ñeå taøi trôï cho caùc phöông aùn kinh doanh, döï aùn ñaàu tö ñöôïc
löïa choïn doanh nghieäp coù theå huy ñoäng voán töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, chaúng haïn
nhö taøi trôï cho nhu caàu taøi saûn löu ñoäng coù theå söû duïng nôï vay ngaén haïn, nôï vay
daøi haïn hoaëc voán chuû sôû höõu. Moãi loaïi nguoàn voán coù ñaëc ñieåm rieâng neân seõ taïo ra
nhöõng aûnh höôûng khaùc nhau ñeán tình hình taøi chính doanh nghieäp treân caùc khía
caïnh nhö ruûi ro thanh toaùn, tính oån ñònh cuûa cô caáu taøi chính, suaát sinh lôøi treân voán
chuû sôû höõu, thueá thu nhaäp doanh nghieäp, quyeàn kieåm soaùt cuûa chuû sôû höõu hieän
taïi,… Thoâng tin veà nguoàn voán cuûa doanh nghieäp ñöôïc trình baøy treân baûng caân ñoái
keá toaùn vaø ñöôïc giaûi thích chi tieát treân thuyeát minh baùo caùo taøi chính, bao goàm hai
nhoùm: nôï phaûi traû vaø voán chuû sôû höõu, ñöôïc saép xeáp theo tính oån ñònh taêng daàn.
Nôï phaûi traû laø caùc nguoàn voán hình thaønh do vay möôïn, mua chòu haøng hoùa,
dòch vuï cuûa nhaø cung caáp, caùc khoaûn nôï tích luõy (thueá chöa noäp cho ngaân saùch
nhaø nöôùc, löông vaø baûo hieåm xaõ hoäi chöa thanh toaùn cho ngöôøi lao ñoäng).
Khaùc vôùi nôï, voán chuû sôû höõu ñöôïc hình thaønh töø söï ñoùng goùp cuûa caùc chuû sôû
höõu hoaëc ñöôïc tích luõy trong quaù trình kinh doanh. Phaàn lôùn caùc khoaûn muïc trong
voán chuû sôû höõu coù ñaëc ñieåm laø khoâng phaûi hoaøn traû vaø tính oån ñònh cao.
Cô caáu voán (capital structure) laø thuaät ngöõ ñeà caäp ñeán quan heä tyû leä giöõa nôï
vaø voán chuû sôû höõu cuûa moät doanh nghieäp. Söï khaùc bieät giöõa nôï vaø voán chuû sôû höõu
ñöôïc theå hieän treân nhieàu khía caïnh nhö thôøi haïn thanh toaùn, traùch nhieäm thanh
toaùn, chi phí söû duïng voán vaø aûnh höôûng ñeán thueá thu nhaäp doanh nghieäp (xem
baûng 1.1).
- Xem thêm -