BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ TP. HCM
KHOA MOÂI TRÖÔØNG VAØ COÂNG NGHEÄ SINH HOÏC
—-˜-—-˜-—-˜-—-˜-—-˜
ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP
Ñeà taøi:
XAÂY DÖÏNG KHU COÂNG NGHIEÄP SINH THAÙI
CHO KHU COÂNG NGHIEÄP HIEÄP PHÖÔÙC,
HUYEÄN NHAØ BEØ, TPHCM.
GVHD
SVTH
LÔÙP
MSSV
:
:
:
:
Ths. Leâ Thò Vu Lan
Voõ Hoaøi Haân
08HMT1
08B1080019
TP.HCM, THAÙNG 07 NAÊM 2010
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
ÑHKTCN TPHCM
KHOA: MT & CN SINH HOÏC
COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM
ÑOÄC LAÄP – TÖÏ DO – HAÏNH PHUÙC
---o0o---
NHIEÄM VUÏ ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP
Hoï vaø teân: Voõ Hoaøi Haân
Ngaønh : Moâi tröôøng
MSSV: 08B1080019
Lôùp: 08HMT1
1. Ñaàu ñeà Ñoà aùn toát nghieäp
“Xaây Döïng Khu Coâng Nghieäp Sinh Thaùi Cho Khu Coâng Nghieäp Hieäp Phöôùc,
Huyeän Nhaø Beø, TPHCM.”
2. Nhieäm vuï
− Neâu toång quan veà khu coâng nghieäp sinh thaùi.
− Neâu caùc moâ hình sinh thaùi treân theá giôùi.
− Ñaùnh giaù tieàm naêng xaây döïng khu coâng nghieäp sinh thaùi ôû nöôùc ta.
− Giôùi thieäu chung veà Khu Coâng Nghieäp Hieäp Phöôùc
− Hieän Traïng baûo veä moâi tröôøng Khu Coâng Nghieäp Hieäp Phöôùc.( Nöôùc thaûi,
khí thaûi, chaát thaûi raén.)
− Xaây döïng Khu Coâng Nghieäp Sinh Thaùi cho Khu coâng Nghieäp Hieäp Phöôùc
(xaây döïng moâ hình vaø neâu caùc böôùc thöïc hieän)
− Keát luaän kieán nghò veà quaù trình thöïc hieän ñoà aùn
3. Ngaøy giao Ñoà aùn toát nghieäp
: 19/04/2010
4. Ngaøy hoaøn thaønh Ñoà aùn toát nghieäp
: 12/07/2010
5. Giaùo vieân höôùng daãn
: Th.s Leâ Thò Vu Lan
Noäi dung vaø yeâu caàu Ñoà aùn toát nghieäp ñaõ ñöôïc thoâng qua Boä moân.
Tp.HCM, ngaøy … thaùng … naêm 2010
CHUÛ NHIEÄM BOÄ MOÂN
NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN CHÍNH
(Kyù vaø ghi roõ hoï teân)
(Kyù vaø ghi roõ hoï teân)
PHAÀN DAØNH CHO KHOA
Ngöôøi duyeät (chaám sô boä) : .............................
Ñôn vò : ............................................................
Ngaøy baûo veä : ...................................................
Ñieåm toång keát : ................................................
Nôi löu tröõ Ñoà aùn toát nghieäp : ..........................
NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN HÖÔÙNG DAÃN
–{—
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
Ñieåm soá (baèng soá): ................ Ñieåm soá (baèng chöõ): .................
Tp.HCM, ngaøy.....thaùng.....naêm 2010
GIAÙO VIEÂN HÖÔÙNG DAÃN
(Kyù vaø ghi roõ hoï teân)
Xin chaân thaønh caûm ôn quí thaày coâ tröôøng Ñaïi hoïc Kyõ Thuaät Vaø Coâng Ngheä
TP.HCM, ñaëc bieät, quí thaày coâ trong Khoa Coâng ngheä Sinh Hoïc Vaø Moâi Tröôøng,
ñaõ taän tình truyeàn ñaït cho em nhöõng kieán thöùc neàn taûng, nhöõng kinh nghieäm quí
baùu trong suoát quaù trình em hoïc taäp, giuùp em coù ñuû kieán thöùc vaø söï töï tin ñeå hoaøn
toát thaønh luaän vaên naøy.
Xin chaân thaønh caûm ôn coâ Leâ Thò Vu Lan ñaõ luoân theo saùt höôùng daãn, chæ baûo
em trong suoát thôøi gian thöïc hieän luaän vaên naøy.
Xin chaân thaønh caûm ôn caùc cô quan chöùc naêng, caùc CSSX, nhaø maùy vaø KCN
lieân quan ñaõ nhieät tình hoã trôï veà maët thoâng tin ñeå em hoaøn thaønh toát caùc noäi dung
ñaõ ñeà ra trong luaän vaên.
Xin chaân thaønh caûm ôn gia ñình, beø baïn, caùc anh chò ñoàng nghieäp (cuøng laøm
vieäc) ñaõ luoân theo saùt ñoäng vieân, giuùp ñôõ em trong thôøi gian em hoïc taäp cuõng nhö
trong suoát quaù trình em tieán haønh laøm luaän vaên.
Maëc duø, ñaõ coù nhieàu coá gaéng, nhöng do nhöõng haïn cheá veà kieán thöùc, cuõng nhö
veà maët thôøi gian, neân luaän vaên chaéc chaén seõ khoâng traùnh khoûi heát nhöõng thieáu soùt,
xin nhaän söï chæ baûo cuûa quí thaày coâvaø baïn beø.
Em xin chaân thaønh caûm ôn!.
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, hoøa trong xu höôùng phaùt trieån chung cuûa neàn
kinh teá, ngaønh coâng nghieäp nöôùc ta ñaõ gaët haùi ñöôïc nhieàu thaønh coâng röïc rôõ;
böôùc ñaàu thöïc hieän ñöôïc chieán löôïc coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc.
Haøng loaït caùc khu coâng nghieäp (KCN), khu cheá xuaát (KCX), khu coâng ngheä cao
(KCNC) ñöôïc thaønh laäp vaø ñaõ ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng vôùi qui moâ khaù lôùn
Söï phaùt trieån kinh teá nhanh choùng döïa treân neàn taûng saûn xuaát coâng nghieäp
vôùi quy moâ lôùn vaø taäp trung nhö theá ñaõ daãn ñeán söï ñoâ thò hoùa, taäp trung daân soá, oâ
nhieãm moâi tröôøng vaø suy thoaùi taøi nguyeân thieân nhieân, vaø cuõng ñaõ taïo ra moät aùp
löïc lôùn cho nhöõng saùch löôïc phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Moät soá ñieån hình ñöôïc keå
ñeán ñoù laø söï thay ñoåi veà thaønh phaàn vaø gia taêng khoái löôïng chaát thaûi raén; söï gia
taêng taûi löôïng nöôùc thaûi coâng nghieäp, gia taêng söï phaùt thaûi caùc chaát gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng khoâng khí… Maëc duø, chuùng ta ñaõ khoâng ngöøng noã löïc kieåm soaùt oâ
nhieãm moâi tröôøng, song tình hình chöa ñöôïc caûi thieän ñaùng keå, thaäm chí coøn coù
nguy cô traàm troïng hôn, bôûi vì haàu heát caùc noã löïc quaûn lyù moâi tröôøng môùi chæ taäp
trung cho vieäc xöû lyù caùc nhu caàu caáp baùch, maø chöa taäp trung cho vieäc giaûi
quyeát caùc caên nguyeân cuûa naïn oâ nhieãm moâi tröôøng vaø tình traïng caïn kieät taøi
nguyeân thieân nhieân.
Nhaèm muïc ñích taêng cöôøng coâng taùc baûo veä moâi tröôøng (BVMT) trong
thôøi kyø CNH – HÑH ñaát nöôùc, ngaên ngöøa oâ nhieãm, keát hôïp vôùi xöû lyù oâ nhieãm,
caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng vaø baûo toàn nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, nhieàu
phöông phaùp quaûn lyù, kyõ thuaät vaø coâng ngheä khaùc nhau ñaõ ñöôïc trieån khai öùng
duïng vaøo thöïc tieãn. Moät soá giaûi phaùp ñöôïc keå ñeán nhö: kieåm soaùt oâ nhieãm ñaàu
vaøo vaø xöû lyù oâ nhieãm cuoái ñöôøng oáng trong suoát quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp,
saûn xuaát saïch hôn (SXSH)… Tuy nhieân, do moâi tröôøng laø moät heä sinh thaùi ña
daïng, coù söï töï laøm saïch, neân caùc caùch tieáp caän veà phöông phaùp phaûi phuø hôïp vôùi
caùc ñieàu kieän thöïc teá môùi coù theå giaûi quyeát toát caùc nhieäm vuï quaûn lyù moâi tröôøng.
Ñeà taøi: “Xaây döïng khu coâng nghieäp sinh thaùi cho khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc,
Huyeän Nhaø Beø, TPHCM“ laø moät giaûi phaùp trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng.
MUÏC LUÏC
Trang bìa
Tôø giao nhieäm vuï ñoà aùn toát nghieäp
Lôøi caûm ôn
Muïc luïc
Caùc kyù hieäu
Danh muïc caùc hình
Danh muïc caùc baûng
Ñaët vaán ñeà
CHÖÔNG I: MÔÛ ÑAÀU
1.1 Cơ s khoa h c
1
1.2 Cơ s th c ti n
1
1.3 M c tiêu c a đ tài
1
1.4 N i dung đ tài
1
1.5 YÙ nghóa ñeà taøi
2
1.6 Phương pháp lu n
2
CHƯƠNG II: CƠ S
LÝ LU N
2.1 Các khái ni m
3
2.1.1 Lyù thuyeát hieän ñaïi hoùa sinh thaùi
2.1.2. Caùc öùng duïng lyù thuyeát hieän ñaïi hoùa sinh thaùi
2.2. Nhöõng lôïi ích phaùt trieån heä sinh thaùi coâng nghieäp vaø KCN sinh thaùi
3
8
14
2.3. Ñaùnh giaù tieàm naêng ng d ng th c ti n mô hình KCN sinh thái trong đi u
ki n th c t công nghi p
nư c ta.
15
CHÖÔNG III : CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VEÀ KHU COÂNG NGHIEÄP SINH
THAÙI
3.1. Nhu caàu phaùt trieån beàn vöõng coâng nghieäp vaø thaùi ñoä öùng xöû cuûa caùc nhaø saûn
xuaát coâng nghieäp trong traùch nhieäm baûo veä taøi nguyeân moâi tröôøng .
21
3.2. Caùc xu höôùng thöïc hieän kieåm soaùt oâ nhieåm moâi tröôøng trong caùc hoaït ñoäng
saûn xuaát coâng nghieäp taäp trung.
3.2.1. Xu höôùng quaûn lyù moâi tröôøng trong coâng nghieäp.
23
23
3.2.2. Xu höôùng caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng thoâng qua caùc hoaït ñoäng
khoa hoïc coâng ngheä.
25
3.2.3. Xu höôùng tìm kieám, thöû nghieäm qui hoaïch caùc moâ hình toå chöùc saûn
xuaát coâng nghieäp môùi theo höôùng taäp trung
29
3.3. Tieáp caän moät soá moâ hình môùi aùp duïng trong coâng taùc kieåm soaùt oâ nhieãm
moâi tröôøng khu coâng nghieäp.
30
3.3.1 Moâ hình quaûn lyù moâi tröôøng ôû phaïm vi cô sôû saûn xuaát, nhaø maùy
coâng nghieäp.
30
3.3.2 Moâ hình coâng ngheä kieåm soaùt vaø giaûm thieåu oâ nhieãm ôû phaïm vi cô
sôû saûn xuaát, nhaø maùy coâng nghieäp.
32
3.3.3 Moâ hình toå chöùc, xaây döïng KCN kieåm soaùt vaø giaûm thieåu oâ nhieãmKCN thaân thieän moâi tröôøng
35
3.4. Caùc kinh nghieäm veà aùp duïng moâ hình KCN sinh thaùi.
39
3.4.1. Khu coâng nghieäp sinh thaùi Kalundborg
39
3.4.2 Döï aùn xaây döïng KCN sinh thaùi Burnside, Nova Scotia, Canada. 42
3.4.3 Döï aùn KCN sinh thaùi Fairfield, Baltimore, Maryland, USA
43
3.4.4 Döï aùn caûng coâng nghieäp phaùt trieån beàn vöõng Cape Charles,
Eastville, Northampton County, Virginia, USA.
44
3.4.5 Döï aùn KCN sinh thaùi Brownsville, Texas, USA
45
3.4.6 Döï aùn KCN sinh thaùi Riverside, Burlington, Vermont, USA.
45
3.4.7 Döï aùn KCN sinh thaùi FCN Cheney, Spokane, Washington, USA. 46
3.4.8 Döï aùn KCN sinh thaùi Civano, Arizona, USA.
46
3.4.9 Döï aùn KCN sinh thaùi East Bay, San Fransico Bay, California, USA.
47
3.5. Nhaän ñònh vaø ñaùnh giaù veà caùc moâ hình khu coâng nghieäp sinh thaùi
47
3.6. Sô löôïc veà hieän traïng phaùt trieån coâng nghieäp ôû nöôùc ta.
48
3.7. Tieàm naêng öùng duïng thöïc tieãn caùc moâ hình kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng
khu coâng nghieäp trong ñieàu kieän coâng nghieäp hoùa ôû nöôùc ta.
56
3.7.1. Ñaùnh giaù tieàm naêng öùng duïng thöïc tieån moâ hình tieâu chuaån xanhsaïch-ñeïp.
57
3.7.2 Ñaùnh giaù tieàm naêng öùng duïng thöïc tieån moâ hình KCN thaân thieän
moâi tröôøng trong đñieàu kieän thöïc teá coâng nghieäp hoùa nöôùc ta.
62
CHÖÔNG IV : HIEÄN TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN COÂNG NGHIEÄP ÔÛ
VUØNG KINH TEÁ TROÏNG ÑIEÅM PHÍA NAM VAØ CAÙC VAÁN ÑEÀ
TÍCH LUYÕ VEÀ MOÂI TRÖÔØNG.
4.1. Hieän traïng phaùt trieån coâng nghieäp ôû vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam 65
4.2. Caùc vaán ñeà tích luõy veà moâi tröôøng.
70
CHÖÔNG V: GIÔÙI THIEÄU CHUNG VEÀ KCN HIEÄP PHÖÔÙC
5.1. vò trí ñòa lyù
74
5.2 Qui moâ vaø muïc tieâu phaùt trieån
74
5.3. Cô sôû haï taàng
74
5.4. Caùc ngaønh ngheà hoaït ñoäng trong KCN Hieäp Phöôùc.
75
CHÖÔNG VI: HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG KCN HIEÄP PHÖÔÙC
VAØ COÂNG TAÙC BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG
6.1 Caùc Nguoàn gaây oâ nhieãm
78
6.1.1 Nöôùc Thaûin
78
6.1.2. Khí Thaûi
79
6.1.3. Chaát thaûi raén
80
6.2. Coâng taùc quaûn lyù baûo veä moâi tröôøng
81
6.2.1 coâng taùc quaûn lyù haønh chính
81
6.2.2 Coâng taùc ñaàu tö heä thoáng kyõ thuaät baûo veä moâi tröôøng
82
6.3. Ñaùnh giaù khaû naêng xaây döïng kcn hieäp phöôùc theo höôùng khu coâng nghieäp
sinh thaùi.
84
CHÖÔNG VII: XAÂY DÖÏNG KHU COÂNG NGHIEÄP SINH THAÙI CHO
KHU COÂNG NGHIEÄP HIEÄP PHÖÔÙC,HUYEÄN NHAØ BEØ, TP. HCM.
7.1. Moâ hình hieän traïng toång quaùt kyõ thuaät saûn xuaát cuûa KCN Hieäp Phöôùc.
88
7.2. Xaây döïng moâ hình kyõ thuaät toång quaùt cuûa kcn sinh thaùi Hieäp Phöôùc, Huyeän
Nhaø Beø, TPHCM
88
7.3. Caùc böôùc toå chöùc thöïc hieän
91
CHÖÔNG VIII: NHÖÕNG KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ
8.1 . Keát luaän
100
8.2 . Kieán nghò
101
KÝ HI U
KCN:
Khu Công Nghi p
KCX:
Khu Ch Xu t
KCNC:
Khu Công Ngh Cao.
BVMT:
B o V Môi Trư ng.
CNH-HDH:
Công Nghi p Hóa-Hi n Đ i Hóa
SXSH:
S n Xu t S ch Hơn.
KCNST:
Khu Công Nghi p Sinh Thái
STCN:
Sinh Thái Công Nghi p.
HSTCN:
H Sinh Thái Công Nghi p.
IEc:
Khái Ni m Sinh Thái Công Nghi p
Ies:
Mô Hình Sinh Thái Công Nghi p
EIP:
Khu Công Nghi p Sinh Thái. (ECO-Industrial Park)
BVMT:
B o V Môi Trư ng
EMS:
H Th ng Qu n Lý Môi Trư ng
IM:
Trao Đ i Ch t Công Nghi p. ( Industrial Metabolism)
EMS:
H Th ng Qu n Lý Môi Trư ng
IZO 14000:
Tiêu Chu n Qu n Lý Ch t Lư ng Môi Trư ng.
FEIP:
KCN Thân Thi n Môi Trư ng
TĐPN:
Vùng Kinh T Tr ng Đi m Phía Nam
BQL:
Ban Qu n Lý
HIPC:
Công Ty C Ph n KCN Hi p Phư c.
DANH SÁCH CÁC HÌNH
Hình 1: Doøng trao ñoåi chaát coâng nghieäp moät chieàu.
Hình 2: Doøng trao ñoåi chaát coâng nghieäp hai chieàu khoâng toaøn phaàn.
Hình 3: Caùc thaønh phaàn chính cuûa heä sinh thaùi coâng nghieäp.
Hình 4: Moâ hình KCN sinh thaùi ñieån hình.
Hình 5: Thöù töï öu tieân trong quaûn lyù chaát thaûi.
Hình 6: Moâ hình phöông phaùp luaän 4 böôùc cô baûn xaây döïng KCN sinh thaùi.
Hình 7: caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm ñaàu ra.
Hình 8: caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm ñaàu vaøo.
Hình 9: Moâ hình heä thoáng quaûn lyù moâi tröôøng theo tieâu chuaån ISO 14000.
Hình 10: Caùc kyõ thuaät SXSH.
Hình 11: Moâ hình toå chöùc KCN sinh thaùi Kalundborg.
Hình 12: Moâ hình chuyeån ñoåi chính.
Hình13: Sơ đ t ch c qu n lý công tác BVMT c a HIPC đư c tóm t t.
Hình 14: sơ đ k thu t s n xu t chung.
Hình 15: Moâ hình kyõ thuaät toång quaùt.
DANH SÁCH CÁC B NG
Baûng 1 : So saùnh söï khaùc nhau giöõa sinh vaät soáng vaø cô sôû saûn xuaát, nhaø maùy.
Baûng 2 : Ñaëc ñieåm quaù trình trao ñoåi chaát cuûa caùc heä sinh thaùi töï nhieân vaø heä
coâng nghieäp taäp trung hieän taïi.
Baûng 3 : Nhöõng böôùc phaùt trieån chính veà thaùi ñoä öùng xöû moâi tröôøng cuûa Nhaø
nöôùc – Coâng nghieäp vaø Coäng ñoàng xaõ hoäi.
Baûng 4 : Tieâu chuaån KCN thaân thieän moâi tröôøng (FEIP).
Baûng 5 : Caùc loaïi hình coâng nghieäp ñaëc tröng cuûa KCN sinh thaùi Burnside.
Baûng 6 : Toång taûi troïng chaát thaûi raén coâng nghieäp thaønh phoá
Baûng 7 : aûnh höôûng vaø nguy cô oâ nhieãm moâi tröôøng. HCM (2010, 2020).
Baûng 8 : Soá löôïng doanh nghieäp vaø cô sôû hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp
Baûng 9 : Söï phaân boá caùc KCX – KCN ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Baûng 10 : Döï baùo phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp tænh Ñoàng nai ñeán naêm
2010.
Baûng 11 : Döï kieán phaùt trieån caùc KCN taäp trung tænh Ñoàng nai ñeán naêm 2010.
Baûng 12 : Tình traïng oâ nhieãm do nöôùc thaûi coâng nghieäp ôû Vuøng KTTÑPN.
Baûng 13 : Giaù trò cöïc ñaïi caùc chæ tieâu oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí ôû TP. HCM.
Baûng14: Danh saùch Doanh Nghieäp ñaàu tö vaø KCN Nghieäp Hieäp Phöôùc.
Baûng 15: Keát quaû phaân tích maãu nöôùc thaûi khu A.
Baûng 16: Keát quaû phaân tích maãu nöôùc thaûi khu B&C.
Baûng 17: Keát quaû ño ñaïc khoâng khí.
Baûng 18: Thoáng keâ soá lieäu chaát thaûi raén cuûa caùc doanh nghieäp.
Xaây döïng khu coâng nghieäp sinh thaùi cho khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc, Huyeän Nhaø Beø, TPHCM
CHƯƠNG I: M
1.1. CƠ S
Đ U
KHOA H C
Áp d ng các gi i pháp qu n lý môi trư ng đ xây d ng m t khu công nghi p
sinh thái.
1.2.CƠ S
TH C TI N
Khu công nghi p Sinh thái là m t mô hình t ch c s n xu t công nghi p b o
toàn tài nguyên, nh m phát tri n công nghi p theo hư ng b n v ng theo hư ng gi m
đ n m c th p nh t s phát sinh ch t th i đ ng th i tăng t i đa kh năng tái sinh – tái
s d ng nguyên li u và năng lư ng.
Hư ng t i m t khu công nghi p thân thi n v i môi trư ng. Xây d ng, phát tri n
công nghi p di đôi v i b o v môi trư ng.
1.3. M C TIÊU Đ TÀI
Nh m tăng cư ng hi u qu c a ho t đ ng công nghi p và c i thi n môi trư ng:
gi m thi u s d ng tài nguyên thiên nhiên không th tái t o, gi m thi u các tác đ ng
x u đ n môi trư ng, duy trì h sinh thái t nhiên c a khu v c,…
1.4. N I DUNG Đ TÀI
T o s cân b ng sinh thái t quá trình hình thành đ n phát tri n c a KCN (l a
ch n đ a đi m, quy ho ch thi t k , thi công xây d ng, h th ng HTKT, l a ch n
doanh nghi p, quá trình ho t đ ng, qu n lý,…).
M i ho t đ ng liên quan t i phát tri n KCNST c n đư c ti n hành đ ng b , h p
nh t trên nguyên t c b o v môi trư ng và phù h p v i h sinh thái t nhiên.
T o chu trình s n xu t tu n hoàn gi a các doanh nghi p trong KCN cũng như
gi a doanh nghi p trong KCN v i các doanh nghi p hay các khu v c ch c năng khác
bên ngoài.
Gi m thi u và tái s d ng s d ng các ngu n năng lư ng, nư c. T n d ng các
ngu n năng lư ng, nư c th a trong quá trình s n xu t. S d ng r ng rãi các ngu n
năng lư ng tái sinh: m t tr i, s c gió, s c nư c,...
1
Xaây döïng khu coâng nghieäp sinh thaùi cho khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc, Huyeän Nhaø Beø, TPHCM
Gi m thi u s d ng các ngu n tài nguyên, đ c bi t là các tài nguyên không th
tái t o đư c. Khuy n khích s d ng các nguyên v t li u tái sinh. H n ch s d ng các
ch t gây đ c h i.
Gi m thi u lư ng phát th i, đ c bi t là các ch t th i đ c h i.
Thu gom và x lý tri t đ các ch t th i b ng các công ngh thân thi n v i môi
trư ng. Tái s d ng t i đa các ch t th i.
H p tác m t thi t và toàn di n gi a các doanh nghi p trong KCNST cũng như
v i các doanh nghi p bên ngoài, chia s thông tin và các chi phí d ch v chung như:
qu n lý ch t th i, đào t o nhân l c, h th ng thông tin môi trư ng cùng các d ch v h
tr khác.
Khuy n khích các doanh nghi p s n xu t s ch và đ i m i công ngh thân thi n
v i môi trư ng.
Khuy n khích các doanh nghi p và cá nhân h p tác tham gia b o v , phát tri n
môi trư ng sinh thái trong và ngoài KCN.
Phát tri n t h p các ch c năng (công nghi p, d ch v , công c ng, ,...) và phát
huy t i đa m i quan h tương h gi a chúng.
1.5. Ý NGHĨA Đ TÀI
C i thi n hi u qu kinh t c a các công ty thành viên trong khi t i thi u hoá
các tác đ ng môi trư ng c a các công ty này. Các thành t c a cách ti p c n này bao
g m các thi t k xanh cho cơ s h t ng và cây xanh (m i ho c đư c trang b thêm);
s n xu t s ch hơn, phòng ch ng ô nhi m; s d ng năng lư ng hi u qu ; và h p tác
liên công ty. M t KCNST cũng c g ng mang l i l i ích cho c ng đ ng xung quanh
đ b o đ m r ng các tác đ ng ròng c a s phát tri n là tích c c.
1.6. GI I H N NGHIÊN C U
Nghiên c u đư c th c hi n gi i h n đ i v i KCN Hi p Phư c.
2
Xaây döïng khu coâng nghieäp sinh thaùi cho khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc, Huyeän Nhaø Beø, TPHCM
CHƯƠNG II: CƠ S
LÝ LU N
2.1 CÁC KHÁI NI M
2.1.1 . Lyù thuyeát hieän ñaïi hoaù sinh thaùi (Eco_ Moderzine -EM) :
Khaùi nieäm KCN sinh thaùi (Eco – industrial park – EIP) xuaát phaùt töø Lyù
thuyeát hieän ñaïi hoaù sinh thaùi (EM). Noäi dung chính cuûa Lyù thuyeát taäp trung vaøo caùc
giaù trò vaø vai troø Khoa hoïc - Coâng ngheä cuøng nhöõng ñoäng löïc thò tröôøng vaø caùc taùc
nhaân kinh teá, nhaèm xoùa boû nhöõng maâu thuaãn giöõa nhöõng khieám khuyeát coâng ngheä,
kinh teá, quaûn lyù vôùi caùc vaán ñeà moâi tröôøng, vaán ñeà phaùt trieån beàn vöõng. Ñaây laø söï
khaúng ñònh khaû naêng hieän thöïc hoaù con ñöôøng xaây döïng neàn saûn xuaát coâng nghieäp
tri thöùc hieän ñaïi, coù ñaày ñuû tieàm naêng vaø khaû naêng phaùt trieån beàn vöõng
(a). Khaùi nieäm vaø baûn chaát sinh thaùi coâng nghieäp (Industrial Ecology-IEc) :
Trong phaïm vi ñeà taøi, coù theå hieåu raèng, sinh thaùi coâng nghieäp (STCN) hay heä
sinh thaùi coâng nghieäp (HSTCN) laø söï chuyeån hoaù moâ hình KCN taäp trung daïng coå
ñieån sang moâ hình KCN toång theå hieän ñaïi vaø kheùp kín, trong ñoù, chaát thaûi hay pheá
lieäu, pheá phaåm töø quy trình saûn xuaát naøy coù theå taùi sinh söû duïng laøm nguyeân lieäu
cho quy trình saûn xuaát khaùc, töøng böôùc tieán ñeán ñaït ñöôïc söï phaùt trieån beàn vöõng
baèng caùch toái öu hoaù möùc tieâu thuï taøi nguyeân thieân nhieân vaø naêng löôïng, ñoàng thôøi
giaûm ñeán möùc thaáp nhaát söï phaùt sinh chaát thaûi .
Khaùi nieäm sinh thaùi coâng nghieäp (IEc) chæ môùi xuaát hieän trong nhöõng naêm ñaàu thaäp
kyû 70, theá kyû 20, ñeán nay, vaãn chöa coù ñònh nghóa thoáng nhaát, song bao goàm caùc
quan ñieåm ñaùnh giaù nhö sau :
• Sinh thaùi coâng nghieäp laø söï toå hôïp toaøn dieän vaø thoáng nhaát taát caû caùc thaønh
phaàn cuûa heä coâng nghieäp cuøng caùc moái quan heä cuûa chuùng vôùi moâi tröôøng
xung quanh.
3
Xaây döïng khu coâng nghieäp sinh thaùi cho khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc, Huyeän Nhaø Beø, TPHCM
• Sinh thaùi coâng nghieäp ñaët moái quan taâm ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi,
sao cho chuùng coù theå vöøa phaùt trieån coâng nghieäp theo höôùng baûo toàn taøi
nguyeân, vöøa baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi.
• Sinh thaùi coâng nghieäp xem quaù trình caûi tieán vaø phaùt trieån coâng ngheä saûn
xuaát laø yeáu toá quan troïng ñeå chuyeån tieáp töø heä coâng nghieäp khoâng beàn vöõng
hieän taïi sang heä sinh thaùi coâng nghieäp beàn vöõng töông lai.
Cô sôû lyù luaän hình thaønh khaùi nieäm sinh thaùi coâng nghieäp (IEc) chính laø söï
trao ñoåi chaát coâng nghieäp (industrial metabolism- IM). Ñoù laø toaøn boä caùc quaù trình
vaät lyù chuyeån hoùa nguyeân lieäu vaø naêng löôïng vôùi söùc lao ñoäng con ngöôøi thaønh saûn
phaåm, pheá phaåm vaø chaát thaûi ôû nhöõng ñieàu kieän oån ñònh. Töø söï nhaän thöùc baûn chaát
hoaït ñoäng cuûa heä coâng nghieäp vaø moái quan heä töông hoã cuûa chuùng vôùi moâi tröôøng
xung quanh, keát hôïp vôùi nhöõng nhaän thöùc veà heä sinh thaùi töï nhieân, con ngöôøi coù theå
hieäu chænh hoaït ñoäng coâng nghieäp töông thích, taïo neân söï thoáng nhaát hoaøn haûo giöõa
heä coâng nghieäp vaø heä sinh thaùi, toå hôïp thaønh nhöõng heä sinh thaùi coâng nghieäp
(industrial ecosystem- IEs). Trong ñoù, heä sinh thaùi coâng nghieäp (IEs) bao goàm
nhieàu cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp, ñöôïc taäp hôïp thaønh chuoãi, sao cho chuùng söû duïng
saûn phaåm vaø chaát thaûi cuûa nhau, gioáng nhö heä sinh thaùi töï nhieân (soáng vaø khoâng
soáng) cuûa theá giôùi töï nhieân (bao goàm toå hôïp caùc thöïc theå sinh thaùi vi, ñoäng vaät, thöïc
vaät vaø con ngöôøi).
(b). Khaùi nieäm veà quaù trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp (industrial metabolismIM):
Quaù trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp laø söï chuyeån hoaù cuûa doøng vaät chaát vaø
naêng löôïng töø nguoàn taøi nguyeân taïo ra chuùng, qua quaù trình cheá bieán trong heä coâng
nghieäp, ñeán ngöôøi tieâu thuï vaø cuoái cuøng laø thaûi boû saûn phaåm. Trao ñoåi chaát coâng
nghieäp cho caùc khaùi nieäm cô baûn veà quaù trình chuyeån hoaù heä thoáng saûn xuaát vaø tieâu
thuï saûn phaåm hieän taïi theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng, taïo neân caùc cô sôû phaân tích
4
Xaây döïng khu coâng nghieäp sinh thaùi cho khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc, Huyeän Nhaø Beø, TPHCM
doøng vaät chaát, xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù caùc nguoàn phaùt thaûi cuõng nhö caùc taùc ñoäng cuûa
chuùng ñoái vôùi moâi tröôøng.
Ñeå nhaän thöùc roõ hôn veà baûn chaát quaù trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp, chuùng
ta coù theå so saùnh quaù trình naøy vôùi quaù trình trao ñoåi chaát sinh hoïc :
Baûng 1 : So saùnh söï khaùc nhau giöõa sinh vaät soáng vaø cô sôû saûn xuaát, nhaø maùy.
Sinh vaät soáng
Coù khaû naêng taùi saûn sinh ra
chuùng
Coù tính ñaëc tröng vaø khoâng theå
thay ñoåi ñaëc tính cuûa chuùng tröø
khi traûi qua quaù trình tieán hoaù
vaø phaùt trieån thích nghi laâu daøi
Cô sôû saûn xuaát, nhaø maùy
Chæ taïo ra saûn phaåm vaø dòch vuï phuïc vuï
Coù theå thay ñoåi maët haøng saûn xuaát cuõng nhö dòch
vuï thöông maïi töø daïng naøy sang daïng khaùc.
Chuyeån hoaù nguyeân lieäu, bao goàm caû nhieân lieäu
vaø naêng löôïng, thaønh saûn phaåm, pheá phaåm vaø
chaát thaûi
Baûng 2 : Ñaëc ñieåm quaù trình trao ñoåi chaát cuûa caùc heä sinh thaùi töï nhieân vaø heä coâng
nghieäp taäp trung hieän taïi.
Ñaëc tính
Heä sinh thaùi töï nhieân
Heä coâng nghieäp taäp trung hieän taïi
Ñôn vò cô baûn Sinh vaät
Nhaø maùy
Doøng vaät chaát Heä kheùp kín
Chuû yeáu laø bieán ñoåi moät chieàu
Taùi söû duïng
Haàu nhö hoaøn toaøn
Khaû naêng raát thaáp
Vaät lieäu
Coù khuynh höôùng coâ Haàu nhö ñöôïc söû duïng moät caùch phung
ñaëc, chaúng haïn CO2 phí ñeå cheá taïo ra vaät lieäu khaùc, vaät lieäu
trong khoâng khí ñöôïc bò pha loaõng quaù möùc coù theå taùi söû duïng,
chuyeån hoùa thaønh sinh nhöng laïi bò coâ ñaëc ñuû ñeå gaây oâ nhieãm
khoái qua quaù trình moâi tröôøng
quang hôïp
Quaù trình taùi Moät trong nhöõng chöùc Saûn xuaát ra saûn phaåm vaø cung caáp dòch
taïo
naêng chính cuûa sinh vaät vuï laø muïc ñích chuû yeáu cuûa heä coâng
laø söï töï sinh saûn taùi taïo
nghieäp, nhöng taùi saûn xuaát khoâng phaûi laø
baûn chaát cuûa heä coâng nghieäp
Trong ñoù, quaù trình trao ñoåi chaát sinh hoïc (Bio-Metabolism-BioM) laø caùc
quaù trình hoaù sinh xaûy ra luaân phieân trong caùc phaân töû sinh hoïc hay trong cô theå
sinh vaät soáng. Söï gioáng nhau giöõa hai quaù trình naøy : BioM bao goàm 2 nhoùm quaù
trình ñoàng hoùa vaø dò hoùa chính trong cô theå sinh vaät soáng, vaø töông töï nhö theá IM
cuûa moät heä sinh thaùi coâng nghieäp bao goàm caùc quaù trình toång hôïp vaät chaát (quaù
5
Xaây döïng khu coâng nghieäp sinh thaùi cho khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc, Huyeän Nhaø Beø, TPHCM
trình ñoàng hoaù) vaø phaân huyû vaät chaát (quaù trình dò hoaù). Do vaäy, khaùi nieäm trao ñoåi
chaát coù theå aùp duïng töông öùng cho cô sôû saûn xuaát, nhaø maùy, nhöng phaûi xaùc ñònh
phaïm vi doøng vaät chaát vaø naêng löôïng tham gia vaøo quaù trình chuyeån hoaù vaät chaát
naøy.
(c). Khaùi nieäm veà chu trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp :
Chu trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp laø khaùi nieäm ñaëc bieät quan troïng trong
khaùi nieäm veà quaù trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp, cho pheùp ñaùnh giaù möùc ñoä vaø khaû
naêng lieân keát sinh thaùi cuûa heä sinh thaùi coâng nghieäp. Baûn chaát cuûa quaù trình trao ñoåi
chaát sinh hoïc laø söï töï ñieàu chænh thoâng qua cô cheá sinh hoïc chung vaø söï ñaáu tranh
sinh toàn giöõa caùc sinh vaät. Heä sinh thaùi coâng nghieäp cuõng laø moät heä töï ñieàu chænh,
song cô cheá chính ôû ñaây laø quy luaät kinh teá cung – caàu - thò tröôøng. Chu trình sinh
hoïc sinh thaùi töï nhieân duy trì nhôø ba nhoùm chính : saûn xuaát (caây troàng vaø vi khuaån),
tieâu thuï (ñoäng vaät aên coû hoaëc ñoäng vaät khaùc) vaø phaân huûy (naám vaø vi khuaån), trong
ñoù caùc nhoùm sinh hoïc vöøa hoaït ñoäng, vöøa lieân keát, ñoàng thôøi thöïc hieän chöùc naêng
taùi cheá cung caáp nguoàn thöùc aên cho nhoùm saûn xuaát. Chu trình sinh hoïc saûn xuaát –
tieâu thuï – phaân huyû töï nhieân coù theå duy trì voâ haïn nhôø vaøo nguoàn naêng löôïng aùnh
saùng maët trôøi, maø trong ñoù moät thöïc theå sinh vaät toàn taïi ñoäc laäp nhoû nhaát cuõng laø
moät heä kheùp kín. Töông töï, trong caùc heä coâng nghieäp, hoaït ñoäng cuûa caùc cô sôû saûn
xuaát, nhaø maùy seõ taïo ra naêng löôïng vaø caùc saûn phaåm khaùc nhö vai troø cuûa nhoùm saûn
xuaát. Nhoùm tieâu thuï saûn phaåm laø thò tröôøng cung – caàu saûn phaåm, naêng löôïng vôùi
nhöõng nhaø maùy khaùc, vôùi ngöôøi tieâu duøng vaø vi, ñoäng, thöïc vaät khaùc nhau. Quaù
trình phaân huyû bao goàm xöû lyù, thu hoài vaø taùi cheá, quay voøng chaát thaûi.
Tuy nhieân, khaùc vôùi heä sinh thaùi töï nhieân, nhoùm phaân huyû coâng nghieäp (chöùc
naêng BVMT) khoâng theå taùi sinh hoaøn toaøn nguyeân, vaät lieäu vaø naêng löôïng ñaõ söû
duïng trong quaù trình saûn xuaát. Chuùng ta vaãn thieáu nhoùm phaân huyû vaø taùi cheá nguoàn
chaát thaûi hieäu quaû, sao cho coù theå tuaàn hoaøn nhö caùc heä sinh thaùi töï nhieân. Nghóa laø,
6
Xaây döïng khu coâng nghieäp sinh thaùi cho khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc, Huyeän Nhaø Beø, TPHCM
chöa theå kheùp kín hoaøn toaøn quaù trình saûn xuaát – tieâu thuï – phaân huyû nhaân taïo. Do
ñoù, vaãn chöa theå so saùnh vôùi heä sinh thaùi töï nhieân, caùc nguoàn nguyeân, vaät lieäu, naêng
löôïng vaãn bò xaû thaûi ra moâi tröôøng xung quanh vôùi khoái vaø soá löôïng gaây oâ nhieãm
nghieâm troïng, quaù taûi sinh thaùi. Vì vaäy, treân cô sôû naém vöõng quaù trình trao ñoåi chaát
coâng nghieäp, chuùng ta coù theå toái öu hoaù heä coâng nghieäp ñeå taêng hieäu quaû saûn xuaát,
giaûm thieåu chaá t thaûi vaø haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát oâ nhieãm moâi tröôøng thoâng qua
vieäc thieát keá töï taïo vaø toå chöùc xaây döïng chu trình vaät chaát kheùp kín.
(d). Caùc daïng chu trình trao ñoåi chaát coâng nghieäp :
Trong caùc heä coâng nghieäp hieän taïi, coù hai hình thöùc söû duïng nguyeân, vaät
lieäu vaø naêng löôïng. Daïng thöù nhaát laø heä trao ñoåi chaát moät chieàu, khoâng coù söï lieân
keát chaët cheõ giöõa nguyeân vaät lieäu cung caáp cho heä thoáng saûn xuaát vôùi saûn phaåm taïo
thaønh vaø quaù trình saûn xuaát, tieâu duøng, thaûi boû saûn phaåm khoâng ñi keøm vôùi caùc hoaït
ñoäng taùi söû duïng hoaëc thu hoài naêng löôïng vaø nguyeân lieäu. Daïng thöù hai laø heä trao
ñoåi chaát hai chieàu khoâng toaøn phaàn, trong ñoù coù khaû naêng taùi söû duïng toái ña doøng
vaät chaát trong chu trình saûn xuaát vôùi nhu caàu cung caáp boå sung nguyeân vaät lieäu vaø
phaûi thaûi boû löu löôïng chaát thaûi xaùc ñònh :
hình 1: Doøng trao ñoåi chaát coâng nghieäp moät chieàu :
Naêng löôïng (4)
Heä coâng nghieäp (2)
Nguyeân, vaät lieäu (1)
Quaù trình chuyeån hoaù vaät chaát
Saûn phaåm vaø
chaát thaûi (3)
Nhieät dö (5)
7
- Xem thêm -