Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng ®¹i häc s ph¹m hµ néi 2
Khoa sinh - ktnn
Ph¹m thÞ hîp
X©y dùng hÖ thèng c©u hái
tr¾c nghiÖm vµ phiÕu häc tËp
phôc vô cho bµi kiÓm tra 15 phót vµ
45 phót thuéc ch¬ng I: chuyÓn ho¸
vËt chÊt vµ n¨ng lîng. Sinh häc 11.
ban khoa häc c¬ b¶n
Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc
Chuyªn ngµnh: Ph¬ng ph¸p d¹y häc
dÉn khoa häc:
Hµ néi – 2008
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
1
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng ®¹i häc s ph¹m hµ néi 2
Khoa sinh - ktnn
Ph¹m thÞ hîp
X©y dùng hÖ thèng c©u hái
tr¾c nghiÖm vµ phiÕu häc tËp
phôc vô cho bµi kiÓm tra 15 phót vµ
45 phót thuéc ch¬ng I: chuyÓn ho¸
vËt chÊt vµ n¨ng lîng. Sinh häc 11.
ban khoa häc c¬ b¶n
Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc
Chuyªn ngµnh: Ph¬ng ph¸p d¹y häc
dÉn khoa häc:
Ngêi híng dÉn khoa häc:
NguyÔn ®×nh tuÊn
Hµ néi – 2008
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lêi c¶m ¬n
§Ó hoµn thµnh ®îc ®Ò tµi nµy t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh vµ
s©u s¾c tíi thÇy NguyÔn §×nh TuÊn - ngêi ®· tËn t×nh híng dÉn vµ gióp ®ì
t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, cïng toµn thÓ c¸c thÇy c« trong tæ
ph¬ng ph¸p khoa Sinh - KTNN.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2008
Sinh viªn thùc hiÖn
Ph¹m ThÞ Hîp
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
3
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan kho¸ luËn tèt nghiÖp víi ®Ò tµi nµy lµ c«ng tr×nh
nghiªn cøu cña riªng t«i, kh«ng trïng víi t¸c gi¶ nµo.
NÕu sai, t«i xin chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm.
Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2008
Sinh viªn thùc hiÖn
Ph¹m ThÞ Hîp
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
4
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Môc lôc
PhÇn 1: Më ®Çu
1
1. Lý do chän ®Ò tµi
1
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
2
3. NhiÖm vô nghiªn cøu
3
4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
3
5. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi
3
6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
3
PhÇn 2: Néi dung
4
Ch¬ng 1: Tæng quan c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu
4
1.1. LÞch sö nghiªn cøu
4
1.2. C¬ së khoa häc
5
1.3. C¸c vÊn ®Ò lý luËn cã liªn quan
6
Ch¬ng 2: KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn
17
2.1. KÕt qu¶ nghiªn cøu
17
2.2. Th¶o luËn
65
PhÇn 3. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
66
1. KÕt luËn
66
2. KiÕn nghÞ
67
Phô lôc
Tµi liÖu tham kh¶o
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
5
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
PHÇN 1: Më §ÇU
1. Lý do chän ®Ò tµi
N¨m 2006 ViÖt Nam chÝnh thøc lµ thµnh viªn thø 150 cña tæ chøc th¬ng
m¹i thÕ giíi WTO. §©y lµ mét sù kiÖn quan träng trong n¨m, nã ®¸nh dÊu
mét bíc ngoÆt lín trong nÒn kinh tÕ níc ta, t¹o c¬ héi cho kinh tÕ níc ta
héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi. §Ó ®a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao h¬n, chóng ta
cÇn ph¶i cã nh÷ng con ngêi n¨ng ®éng, nh¹y bÐn, cã ý chÝ, n¨ng lùc… ChÝnh
v× vËy h¬n lóc nµo hÕt ngµnh gi¸o dôc ph¶i ph¸t huy vai trß cña m×nh.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay do yªu cÇu cña c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa
®Êt níc vµ sù gia t¨ng khèi lîng tri thøc cïng víi sù ph¸t triÓn nh vò b·o
cña khoa häc kÜ thuËt trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®ßi hái ngµnh gi¸o dôc
níc ta ph¶i cã sù ®æi míi ®ång bé c¶ vÒ môc tiªu, néi dung, ph¬ng ph¸p
gi¶ng d¹y nh»m n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o.
HiÖn nay, ngµnh gi¸o dôc ®µo t¹o níc ta ®ang tiÕn hµnh cuéc c¶i c¸ch
gi¸o dôc toµn diÖn:
VÒ néi dung, ®Ó ®¸p øng ®ßi hái kh¸ch quan trong giai ®o¹n míi, chóng ta
®· thay thÕ s¸ch gi¸o khoa cò b»ng bé s¸ch gi¸o khoa míi.
VÒ ph¬ng ph¸p, ®îc ®æi míi theo híng tÝch cùc hãa ho¹t ®éng cña häc
sinh(HS) trong ®ã cã ®æi míi kh©u kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt lîng lÜnh héi tri
thøc.
Nhng thùc tÕ gi¶ng d¹y hiÖn nay th× kh©u kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ( KT§G)
cha ®îc coi träng ®óng møc. Trong d¹y häc vÉn cßn gi¸o viªn KT§G mang
tÝnh h×nh thøc tøc lµ chØ kiÓm tra ®Ó ®ñ sè ®iÓm quy ®Þnh, cha chó ý ®Õn chÊt
lîng häc tËp cña häc sinh. H¬n n÷a chóng ta vÉn sö dông chñ yÕu lµ c©u hái
tù luËn trong kiÓm tra. H×nh thøc kiÓm tra ®ã lµm mÊt nhiÒu thêi gian, kh«ng
cho phÐp kiÓm tra víi sè lîng lín HS vµ cha ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
6
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
HiÖn nay víi ®Þnh híng ®æi míi trong gi¸o dôc, chóng ta cÇn ph¶i ®æi
míi c¶ kh©u kiÓm tra, ®¸nh gi¸. Trong n¨m häc 2006-2007 lÇn ®Çu tiªn trong
k× thi tèt nghiÖp vµ tuyÓn sinh ®¹i häc, cao ®¼ng ®· tiÕn hµnh ra ®Ò thi sö dông
c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan (TNKQ) trong ®ã cã m«n Sinh häc. KÕt qu¶
thu ®îc cho thÊy h×nh thøc nµy ®· mang l¹i nh÷ng thµnh c«ng bíc ®Çu,
kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng häc tñ vµ quay cãp cña häc sinh.
KiÓm tra b»ng c©u hái tr¾c nghiÖm lµ h×nh thøc ®· ®îc ¸p dông réng r·i
trªn thÕ giíi, cã nhiÒu u ®iÓm trong d¹y häc c¸c m«n ®Æc biÖt lµ m«n Sinh
häc, TiÕng Anh …
Trong Sinh häc 11, c¸c kiÕn thøc vÒ sinh häc c¬ thÓ lµ mét phÇn quan
träng trong ch¬ng tr×nh sinh häc phæ th«ng, tr×nh bµy nh÷ng ®Æc trng c¬
b¶n cña thÕ giíi sèng: ChuyÓn hãa vËt chÊt vµ n¨ng lîng, C¶m øng, Sinh
trëng vµ ph¸t triÓn, Sinh s¶n. Nh÷ng kiÕn thøc nµy cã thÓ cã trong c¸c ®Ò thi
tuyÓn sinh ®¹i häc cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp.
Tõ ®ßi hái cña thùc tiÔn gi¸o dôc vµ n¾m b¾t ®îc xu thÕ ®ã, t«i ®· chän
cho m×nh ®Ò tµi nghiªn cøu:
,
“X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm vµ phiÕu häc tËp phôc vô
cho bµi kiÓm tra 15 phót vµ 45 phót thuéc ch¬ng I: ChuyÓn hãa vËt chÊt
vµ n¨ng lîng. Sinh häc 11. Ban khoa häc c¬ b¶n ’’.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
- TËp dît ph¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc.
- Ph©n tÝch néi dung ch¬ng I: “ChuyÓn hãa vËt chÊt vµ n¨ng lîng” trong
sinh häc 11 ban khoa häc c¬ b¶n nh»m n¾m v÷ng thµnh phÇn kiÕn thøc vµ
l«gic cña ch¬ng.
- X©y dùng hÖ thèng c¸c ®Ò kiÓm tra 15 phót vµ 45 phót sö dông c©u hái
tr¾c nghiÖm vµ phiÕu häc tËp gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
7
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
3. NhiÖm vô nghiªn cøu
- T×m hiÓu c¬ së lÝ luËn cña h×nh thøc kiÓm tra sö dông c©u hái tr¾c
nghiÖm vµ phiÕu häc tËp.
- Ph©n tÝch néi dung ch¬ng I: “ ChuyÓn hãa vËt chÊt vµ n¨ng lîng”.
- X©y dùng hÖ thèng ®Ò kiÓm tra 15 phót vµ 45 phót cho ch¬ng 1 sö
dông c©u hái tr¾c nghiÖm vµ phiÕu häc tËp (PHT).
4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
4.1. §èi tîng nghiªn cøu
- NhiÖm vô, néi dung ch¬ng I: “ChuyÓn hãa vËt chÊt vµ n¨ng lîng”.
Sinh häc 11 ban khoa häc c¬ b¶n.
- C¸c d¹ng c©u TNKQ vµ PHT trong kiÓm tra, ®¸nh gi¸.
4.2. Ph¹m vi nghiªn cøu
Ch¬ng I: “ChuyÓn hãa vËt chÊt vµ n¨ng lîng” sinh häc 11.
5. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi
- ThÊy râ h¬n u vµ nhîc ®iÓm cña sö dông PHT vµ c©u hái tr¾c
nghiÖm trong KT§G. Tõ ®ã vËn dông c¸c h×nh thøc nµy trong kiÓm tra cho
phï hîp hiÖu qu¶.
- X©y dùng hÖ thèng c¸c ®Ò kiÓm tra cho ch¬ng I trong sinh häc 11
ban khoa häc c¬ b¶n gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc.
6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
6.1. Nghiªn cøu lÝ thuyÕt
- Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vÒ ph¬ng ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸.
- T×m hiÓu c¸c bíc, c¸c quy t¾c x©y dùng ®Ò kiÓm tra .
6.2. Ph¬ng ph¸p chuyªn gia
- Th¨m dß ý kiÕn vÒ kiÓm tra sö dông c©u hái tr¾c nghiÖm vµ phiÕu häc
tËp cña gi¸o viªn phæ th«ng.
- Xin ý kiÕn nhËn xÐt cña gi¸o viªn phæ th«ng vÒ hÖ thèng c¸c ®Ò ®·
x©y dùng.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
8
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
PhÇn 2: Néi dung
Ch¬ng 1. Tæng quan c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu
1. LÞch sö nghiªn cøu
1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu c¬ së lý luËn cña viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸
ë níc ta còng nh nhiÒu níc trªn thÕ giíi viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®·
cã tõ rÊt l©u trong c¸c k× thi tuyÓn chän nh©n tµi.
Ngµy nay, viÖc KT§G kh«ng nh÷ng ®· trë thµnh mét c«ng viÖc thiÕt
yÕu trong qu¸ tr×nh d¹y häc mµ cßn lµ mét lÜnh vùc khoa häc ®îc nhiÒu
ngêi quan t©m. ë trong níc víi bé m«n sinh häc cã thÓ kÓ ®Õn mét sè t¸c
gi¶ nh: NguyÔn Quang Vinh, TrÇn Do·n B¸ch, TrÇn B¸ Hoµnh….
HiÖn nay, níc ta còng nh nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang ®a
h×nh thøc TNKQ vµo c¸c k× thi tuyÓn. Cô thÓ nh:
Tõ ®Çu thÕ kû XIX ë Hoa Kú ngêi ta ®· dïng ph¬ng ph¸p nµy ®Ó
ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu, xu híng nghÒ nghiÖp cña häc sinh. Sang ®Çu thÕ kû
XX, E. Thorndike lµ ngêi ®Çu tiªn ®· dïng tr¾c nghiÖm nh mét ph¬ng
ph¸p “kh¸ch quan vµ nhanh chãng” ®Ó ®o tr×nh ®é, kiÕn thøc cña häc sinh.
§Õn n¨m 1940, ë Hoa Kú ®· cã nhiÒu hÖ thèng tr¾c nghiÖm dïng ®Ó
®¸nh gi¸ thµnh tÝch häc tËp cña häc sinh.
ë Liªn X« cò, tõ n¨m 1926 ®Õn 1931 cã mét sè nhµ s ph¹m dïng tr¾c
nghiÖm ®Ó chuÈn ®o¸n ®Æc ®iÓm t©m lý vµ kiÓm tra kiÕn thøc häc sinh.
ë níc ta, trong thËp kû 70 ®· cã nh÷ng c«ng tr×nh vËn dông TNKQ
vµo nghiªn cøu tr×nh ®é n¾m kh¸i niÖm cña häc sinh vµ sinh viªn (TrÇn B¸
Hoµnh – 1971) hoÆc KT§G kÕt qu¶ häc tËp (NguyÔn H÷u LuËn – 1978).
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y trong lÜnh vùc t©m lÝ häc ®· cã nh÷ng cuèn s¸ch
giíi thiÖu kh¸ kü vÒ TNKQ (TrÇn Träng Thuû – 1992).
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
9
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
1.2. T×nh h×nh x©y dùng c¸c ®Ò kiÓm tra sinh häc ë THPT
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc biªn so¹n c¸c c©u hái vµ bµi tËp sinh
häc ®îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m. §iÓn h×nh nh c¸c t¸c gi¶: Lª §×nh Trung,
Vò §øc Lu, TrÇn B¸ Hoµnh, NguyÔn ViÕt Nh©n, TrÞnh Nguyªn Giao… C¸c
c©u hái vµ bµi tËp ®a ra rÊt ®a d¹ng, phong phó gåm c¶ tù luËn vµ tr¾c
nghiÖm kh¸ch quan. Néi dung c©u hái, bµi tËp b¸m s¸t ch¬ng tr×nh sinh häc
ë THPT víi c¸c møc ®é kh¸c nhau nh t¸i hiÖn, gi¶i thÝch, so s¸nh….
HiÖn nay khi TNKQ ®· ®îc sö dông trong c¸c ®Ò thi ®Æc biÖt lµ thi
tuyÓn sinh th× c¸c s¸ch biªn so¹n c©u hái vµ bµi tËp TNKQ ngµy cµng nhiÒu
®Ó häc sinh vµ gi¸o viªn cã thÓ tham kh¶o.
2. C¬ së khoa häc
2.1. Kh¸i niÖm kiÓm tra
“KiÓm tra lµ mét bé phËn h÷u c¬ cña bµi häc nh»m cñng cè, bæ sung,
chÝnh x¸c ho¸ kiÕn thøc, ®ång thêi phôc vô trùc tiÕp cho viÖc tiÕp thu bµi
míi”. Tuy nhiªn, sau khi kiÓm tra cÇn cã sù ®¸nh gi¸ kh¸ch quan. Bëi lÏ:
“§¸nh gi¸ lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh÷ng nhËn ®Þnh, ph¸n ®o¸n vÒ kÕt
qu¶ cña c«ng viÖc dùa vµo sù ph©n tÝch nh÷ng th«ng tin thu ®îc, ®èi chiÕu
víi môc tiªu, tiªu chuÈn ®Ò ra, nh»m ®Ò xuÊt nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp ®Ó
c¶i thiÖn thùc tr¹ng, ®iÒu chØnh vµ n©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ c«ng
viÖc”.
2.2. Vai trß cña kiÓm tra, ®¸nh gi¸
Theo Popham (1999), kiÓm tra ®¸nh gi¸ nh»m:
- Dù ®o¸n nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ yÕu cña häc sinh ®Ó gi¸o viªn tr¸nh
gi¶ng l¹i hoÆc gi¶ng qu¸ kü nh÷ng kiÕn thøc häc sinh ®· biÕt vµ gi¸o viªn cã
c¬ héi gióp häc sinh kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm cña m×nh.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
10
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
- Gi¸m s¸t qu¸ tr×nh tiÕn bé cña häc sinh vµ gióp gi¸o viªn thÊy ®îc sù
tiÕn bé cã t¬ng xøng víi môc tiªu ®Ò ra kh«ng.
- Gióp gi¸o viªn cã c¬ së cho ®iÓm hay xÕp lo¹i häc sinh.
- X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña ch¬ng tr×nh häc tËp vµ cung cÊp th«ng tin
ph¶n håi cho c¸c nhµ qu¶n lý vµ thiÕt kÕ ch¬ng tr×nh.
- Kh¼ng ®Þnh víi x· héi vÒ chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc.
- Hç trî viÖc ®¸nh gi¸ gi¸o viªn th«ng qua kÕt qu¶ gi¶ng d¹y cña hä.
3. C¸c vÊn ®Ò lÝ luËn cã liªn quan
3.1. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi KT§G tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh
3.1.1. §¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan
TÝnh kh¸ch quan lµ sù phï hîp gi÷a kÕt qu¶ KT§G víi chÊt lîng thùc
tÕ cña viÖc lÜnh héi tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o cña häc sinh.
3.2.1. §¶m b¶o tÝnh toµn diÖn
TÝnh toµn diÖn thÓ hiÖn ë viÖc nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ cña mçi gi¸o viªn
ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c mÆt ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh ®ã lµ: kiÕn thøc, kÜ
n¨ng, th¸i ®é.
3.1.3. §¶m b¶o tÝnh thêng xuyªn vµ hÖ thèng
§Ó ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng kÕt qu¶, muèn ph¸t triÓn vµ ®iÒu chØnh
nhËn thøc, ®éng c¬ häc tËp, høng thó häc tËp th× viÖc kiÓm tra ph¶i ®îc tiÕn
hµnh thêng xuyªn vµ cã hÖ thèng.
3.1.4. §¶m b¶o tÝnh ph¸t triÓn
Th«ng qua KT§G häc sinh cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc kh¶ n¨ng thùc t¹i cña
m×nh vÒ tr×nh ®é kiÕn thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o. Tõ ®ã häc sinh cã híng phÊn ®Êu
trong häc tËp, ph¸t triÓn t duy, th¸i ®é häc tËp.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
11
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
3.1.5. §¶m b¶o tÝnh c¸ biÖt ho¸
ViÖc KT§G ph¶i ®îc tiÕn hµnh ®èi víi tõng häc sinh vµ lÊy kÕt qu¶
thùc, tuyÖt ®èi kh«ng lÊy thµnh tÝch, kÕt qu¶ chung cña tæ, nhãm, líp… thay
thÕ cho kiÓm tra tõng ngêi.
3.2. C¸c ph¬ng ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp trong d¹y
häc
3.2.1. Ph¬ng ph¸p thi vÊn ®¸p
Lµ h×nh thøc kiÓm tra mµ gi¸o viªn ®a ra c©u hái vµ tuú theo yªu cÇu
cña gi¸o viªn mµ mét hoÆc hai häc sinh lÇn lît trùc tiÕp tr¶ lêi c©u hái mµ
gi¸o viªn ®a ra.
¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ: TËp cho häc sinh c¸ch diÔn ®¹t, c¸ch
ph¸t biÓu mét vÊn ®Ò vµ cã thÓ ®i s©u vµo mét khÝa c¹nh.
Nhîc ®iÓm: Sè häc sinh kiÓm tra ®îc Ýt, mÊt thêi gian, kh«ng chñ
®éng ®îc kÕ ho¹ch dù kiÕn.
3.2.2. Ph¬ng ph¸p kiÓm tra viÕt
Lµ h×nh thøc kiÓm tra mµ gi¸o viªn ®a ra mét c©u hái hay mét hÖ
thèng c©u hái ®Ó mét tËp thÓ häc sinh lµm ra giÊy trong mét kho¶ng thêi gian
x¸c ®Þnh vµ ®îc gi¸o viªn thu l¹i ®Ó chÊm ®iÓm vµ ®¸nh gi¸.
Trong ph¬ng thøc kiÓm tra nµy l¹i chia lµm 2 lo¹i: kiÓm tra tù luËn vµ
tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.
3.2.2.1. KiÓm tra tù luËn( Subjective)
Sö dông nh÷ng c©u hái më ®ßi hái häc sinh tù x©y dùng c©u tr¶ lêi. C©u
tr¶ lêi cã thÓ lµ mét ®o¹n v¨n ng¾n, mét bµi tãm t¾t, mét bµi diÔn gi¶i hoÆc
mét tiÓu luËn.
Lo¹i nµy cã thÓ kiÓm tra ®îc kh¶ n¨ng suy luËn, suy diÔn, so s¸nh…
cña häc sinh vµ cã u ®iÓm lµ ph¸t huy ®îc ãc s¸ng t¹o, khÐo lÐo khi gi¶i
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
12
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
quyÕt c¸c vÊn ®Ò, khuyÕn khÝch c¸c em cã thãi quen suy diÔn, tæng hîp,kh¸i
qu¸t ho¸ vµ rÌn luyÖn kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña m×nh.
Tuy nhiªn lo¹i h×nh nµy mang tÝnh chñ quan v× viÖc ®¸nh gi¸ cho ®iÓm
c©u tr¶ lêi cã thÓ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ngêi chÊm.
3.2.2.2. Lo¹i tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ( Objective test)
Mçi c©u hái thêng cã kÌm theo nh÷ng c©u tr¶ lêi s½n. Lo¹i c©u hái nµy
cung cÊp cho häc sinh mét phÇn hay tÊt c¶ th«ng tin cÇn thiÕt vµ ®ßi hái häc
sinh thêng ph¶i chän mét c©u ®Ó tr¶ lêi hoÆc chØ cÇn ®iÒn thªm vµi tõ.
¦u ®iÓm cña lo¹i h×nh nµy lµ:
- Nhanh chãng, mÊt Ýt thêi gian, chÊm bµi thi rÊt nhanh vµ thuËn lîi.
Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ th× viÖc chÊm bµi thi
TNKQ cßn nhanh h¬n n÷a. VD nh m¸y IBM 1230 optical mark scoring
reader cã thÓ chÊm ®îc 1200 bµi/ 1 giê.
- §¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan trong viÖc ®¸nh gi¸ v× chóng kh«ng phô
thuéc vµo ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña ngêi chÊm.
- KiÓm tra ®îc néi dung kiÕn thøc trong ph¹m vi réng. Do ®ã tr¸nh
®îc hiÖn tr¹ng häc tñ hoÆc quay cãp trong khi thi.
- T¹o ra ®îc høng thó vµ tÝnh tÝch cùc häc tËp cho häc sinh v× h×nh
thøc nµy mang tÝnh gän nhÑ, cã kÕt qu¶ “tøc thêi” cña viÖc lµm bµi TNKQ.
- C©u hái TNKQ bao gåm nhiÒu c©u hái nhá nªn khã nhí, cã thÓ chuÈn
bÞ tríc hµng th¸ng vµ cã thÓ thö nghiÖm tríc khi ®a vµo sö dông mµ kh«ng
sî lé ®Ò.
* C¸c d¹ng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
TNKQ
C©u
®óng-sai
C©u
®iÒn khuyÕt
C©u
C©u nhiÒu
C©u hái
ghÐp ®«i lùa chän b»ng h×nh vÏ
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
13
C©u tr¶
Tr¾c nghiÖm
lêi ng¾n nhÊt th¸i ®é hµnh vi
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
C©u ®óng – sai (true – false items):
D¹ng nµy mçi c©u hái gåm 2 phÇn: PhÇn c©u dÉn vµ phÇn c©u tr¶ lêi.
Trong mçi c©u dÉn häc sinh chän mét trong hai c¸ch tr¶ lêi “®óng hoÆc sai
Lo¹i c©u nµy thêng chØ ®ßi hái trÝ nhí, Ýt kÝch thÝch t duy, Ýt cã kh¶
n¨ng ph©n biÖt häc sinh giái vµ häc sinh kÐm. Nã phï hîp cho viÖc kiÓm tra
kiÕn thøc sù kiÖn, ®Þnh nghÜa, kh¸i niÖm, néi dung quy luËt, c¸c c«ng thøc.
§èi víi lo¹i tr¾c nghiÖm nµy cÇn lu ý:
+ CÇn ®¶m b¶o tÝnh ®óng hay sai cña c©u lµ ch¾c ch¾n.
+ Mçi c©u tr¾c nghiÖm chØ nªn diÔn t¶ mét ý ®éc nhÊt.
+ Tr¸nh dïng nh÷ng côm tõ nh “tÊt c¶”, “kh«ng bao giê”, “kh«ng sai”.
+ Trong mét bµi tr¾c nghiÖm kh«ng nªn s¾p ®Æt c¸c c©u § hay S theo
mét trËt tù cã tÝnh chu k×.
C©u ®iÒn khuyÕt (completions items):
ë d¹ng c©u hái nµy, c©u dÉn cã ®Ó mét vµi chç trèng, häc sinh ph¶i
®iÒn vµo chç trèng mét tõ hoÆc mét côm tõ thÝch hîp.
Lo¹i tr¾c nghiÖm nµy dÔ x©y dùng c©u hái nhng hiÖu qu¶ kh«ng cao v×
Ýt ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc cña häc sinh.
Khi x©y dùng c©u hái cÇn lu ý:
+ Mçi chç ®Ó trèng chØ cã thÓ ®iÒn mét tõ hay mét côm tõ thÝch hîp.
+ Tõ ph¶i ®iÒn nªn lµ danh tõ vµ lµ tõ cã ý nghÜa nhÊt trong c©u.
+ Mçi c©u chØ nªn cã mét hoÆc hai chç ®Ó trèng, ®îc bè trÝ ë gi÷a c©u.
D¹ng c©u ghÐp ®«i (matching items):
C¸c c©u ghÐp ®«i gåm 2 d·y th«ng tin. Mét d·y lµ nh÷ng c©u hái. Mét
d·y lµ nh÷ng c©u tr¶ lêi. Häc sinh ph¶i t×m ra cÆp c©u tr¶ lêi øng víi c©u hái
®Ó t¹o thµnh mét d·y th«ng tin hoµn chØnh.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
14
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lo¹i tr¾c nghiÖm ghÐp ®«i thÝch hîp cho viÖc kiÓm tra mét nhãm kiÕn
thøc liªn quan gÇn gòi, chñ yÕu lµ kiÕn thøc sù kiÖn. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy
cã nhîc ®iÓm lµ häc sinh cã thÓ ®¹t ®iÓm cao h¬n b»ng kh¶ n¨ng suy luËn
chø kh«ng ph¶i b»ng vèn kiÕn thøc.
Lu ý khi x©y dùng c©u hái ghÐp ®«i:
+ D·y th«ng tin nªu ra kh«ng nªn qu¸ dµi, nªn thuéc cïng mét lo¹i
+ Nªn cã c©u tr¶ lêi d ra ®Ó t¨ng sù c©n nh¾c cña HS khi lùa chän.
+ Thø tù c¸c c©u tr¶ lêi kh«ng nªn ¨n khíp víi thø tù c¸c c©u hái.
C©u nhiÒu lùa chän (multiple choice items):
D¹ng nµy gåm mét c©u ph¸t biÓu (c©u dÉn hoÆc c©u hái) ®i víi nhiÒu
c©u tr¶ lêi (3 5) thêng lµ 4 gäi lµ c¸c ph¬ng ¸n tr¶ lêi ®Ó HS lùa chän.
Häc sinh chØ ®îc chän mét c©u tr¶ lêi lµ ®óng hoÆc ®óng nhÊt dùa trªn
nh÷ng tri thøc cña b¶n th©n.
Lo¹i c©u nhiÒu lùa chän ®îc sö dông réng r·i nhÊt bëi nã cã c¸c u
®iÓm sau:
+ §o ®îc c¸c møc ®é nhËn thøc kh¸c nhau nh: nhí, hiÓu, vËn dông…
+ §¸nh gi¸ ®îc kiÕn thøc cña häc sinh trªn diÖn réng, h¹n chÕ kh¶
n¨ng häc tñ cña häc sinh.
+ ChÊm ®iÓm kh¸ch quan, nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ ®é tin cËy cao.
+ H¹n chÕ tèi ®a viÖc quay cãp, ®¶m b¶o tÝnh nghiªm tóc trong phßng thi.
+ RÌn luyÖn cho häc sinh kh¶ n¨ng nhËn biÕt, khai th¸c, xö lý th«ng tin,
ãc t duy, suy ®o¸n nhanh nhÑn.
+ Cã thÓ ¸p dông ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i nh m¸y tÝnh vµo c¸c kh©u: lµm
bµi thi, chÊm ®iÓm, lu tr÷ vµ xö lÝ kÕt qu¶.
Lu ý khi so¹n lo¹i c©u tr¾c nghiÖm nµy ®Ó ®¹t hiÖu qu¶:
+ C©u dÉn cã thÓ lµ c©u hái hoÆc mét c©u bá löng vµ phÇn lùa chän lµ
®o¹n bæ sung ®Ó c©u dÉn trë nªn ®ñ nghÜa.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
15
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
+ PhÇn lùa chän nªn tõ 3 5 ph¬ng ¸n.
+ T¹o nhiÒu c©u gµi bÉy ®Òu “hÊp dÉn” vµ dÔ g©y nhÇm lµ c©u ®óng.
+ NÕu c©u lùa chän ®óng th× chØ cã mét ph¬ng ¸n tr¶ lêi lµ ®óng.
+ NÕu c©u lùa chän ®óng nhÊt th× chØ cã mét ph¬ng ¸n tr¶ lêi lµ ®óng
nhÊt, cßn c¸c ph¬ng ¸n kh¸c ®Òu ®óng tõng phÇn hay gÇn ®óng.
+ Nªn h¹n chÕ cho mét c©u nµo ®ã cã thÓ cã hai c©u tr¶ lêi ®Òu lµ ®óng.
+ Tr¸nh s¾p xÕp c©u tr¶ lêi ®óng hay ®óng nhÊt n»m ë vÞ trÝ t¬ng øng
nh nhau ë mäi c©u hái.
C©u hái b»ng h×nh vÏ (picturial test):
D¹ng nµy, bµi tr¾c nghiÖm yªu cÇu häc sinh chó thÝch mét vµi chi tiÕt
®Ó trèng trªn h×nh vÏ, söa mét vµi chi tiÕt sai trªn biÓu ®å, s¬ ®å.
C©u tr¶ lêi ng¾n nhÊt (short answer – question):
C©u hái yªu cÇu häc sinh tù t×m mét c©u tr¶ lêi rÊt gän cã thÓ chØ lµ mét
tõ, mét côm tõ hay mét c©u ng¾n.
Tr¾c nghiÖm th¸i ®é, hµnh vi:
§Ó th¨m dß hoÆc ®¸nh gi¸ th¸i ®é, xu híng, hµnh vi cña häc sinh vÒ
mét lÜnh vùc nµo ®ã, ngêi ta dïng thang xÕp h¹ng hoÆc thø bËc.
3.2.3. KiÓm tra b»ng phiÕu häc tËp
ViÖc sö dông phiÕu häc tËp ®· ®îc ¸p dông tõ kh¸ l©u trªn thÕ giíi. ë
MÜ ®Õn n¨m 1970, hä b¾t ®Çu thÝ ®iÓm ë 200 trêng ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y
häc, tæ chøc ho¹t ®éng cña häc sinh b»ng phiÕu häc tËp.
ë níc ta còng cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ viÖc sö dông phiÕu
häc tËp ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh nh c«ng tr×nh n¨m 1974 cña
GS Lª Nh©n: “KiÓm tra kiÕn thøc b»ng phiÕu kiÓm tra, ®¸nh gi¸”. VËy phiÕu
häc tËp lµ g×?
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
16
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
3.2.3.1. PhiÕu häc tËp
Lµ nh÷ng tê giÊy rêi, in s½n c«ng t¸c ®éc lËp ®îc ph¸t cho tõng häc
sinh, HS tù lùc hoµn thµnh trong thêi gian ng¾n cña tiÕt häc. Mçi phiÕu häc
tËp cã thÓ giao cho häc sinh mét hay vµi nhiÖm vô nhËn thøc cô thÓ nh»m dÉn
d¾t tíi mét kiÕn thøc, tËp dît mét kÜ n¨ng, rÌn luyÖn mét thao t¸c t duy hay
th¨m dß th¸i ®é tríc mét vÊn ®Ò.
Khi sö dông PHT trong d¹y häc cho phÐp cïng mét lóc gi¸o viªn cã thÓ
kiÓm tra ®îc tr×nh ®é nhËn thøc cña mäi häc sinh. Còng qua kÕt qu¶ cña
PHT, gi¸o viªn cã thÓ nhËn biÕt ®îc tr×nh ®é nhËn thøc cña tõng häc sinh,
cña c¶ tËp thÓ häc sinh mµ cã nh÷ng bæ sung kÞp thêi nh»m hoµn thiÖn kiÕn
thøc cho häc sinh.
3.2.3.2. C¸c d¹ng phiÕu häc tËp
* Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t:
Quan s¸t lµ qu¸ tr×nh tri gi¸c vËt thÓ cã môc ®Ých, cã kÕ ho¹ch cña chñ
thÓ tríc mét hiÖn tîng hay mét ®èi tîng nh»m ph¸t hiÖn ra c¸c hîp thµnh
cña hiÖn tîng, mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c phÇn ®ã víi nhau, mèi quan hÖ
cña hiÖn tîng kh¶o s¸t víi c¸c hiÖn tîng kh¸c. Tõ quan s¸t hiÖn tîng riªng
lÎ, ®¬n nhÊt nhiÒu lÇn ®i tíi ph¸t hiÖn c¸i chung, c¸i b¶n chÊt.
* Ph¸t triÓn kÜ n¨ng ph©n tÝch:
Ph©n tÝch lµ sù ph©n chia trong t duy ®èi tîng hay hiÖn tîng thµnh
nh÷ng yÕu tè nhá h¬n hoÆc nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a toµn thÓ víi bé phËn,
quan hÖ gièng loµi.
* Ph¸t triÓn kÜ n¨ng so s¸nh:
So s¸nh lµ sù ph©n tÝch nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c ®èi
tîng nh»m ph©n lo¹i sù vËt, hiÖn tîng.
* Ph¸t triÓn kÜ n¨ng quy n¹p, kh¸i qu¸t ho¸:
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
17
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Quy n¹p lµ logic t duy ®i tõ viÖc nhËn thøc c¸c sù vËt, hiÖn tîng riªng
lÎ ®Õn c¸i chung nhÊt.
Kh¸i qu¸t ho¸ lµ t¸ch ra dÊu hiÖu b¶n chÊt vµ chung cho mét líp ®èi
tîng, hiÖn tîng.
* PhiÕu ¸p dông kiÕn thøc ®· häc:
§îc sö dông khi d¹y nh÷ng néi dung, kiÕn thøc cÇn n©ng cao trªn c¬
së kiÕn thøc cã liªn quan ®· ®îc häc nhng cßn ë møc c¬ b¶n.
3.2.3.3. Lu ý khi sö dông phiÕu häc tËp trong kiÓm tra ®¸nh gi¸
Mçi phiÕu häc tËp cÇn cã môc ®Ých râ rµng, néi dung ng¾n gän, diÔn
®¹t chÝnh x¸c. Sè lîng c«ng viÖc trong mçi phiÕu häc tËp võa ph¶i, ®a sè häc
sinh hoµn thµnh ®îc trong thêi gian quy ®Þnh. PhiÕu ph¶i cã phÇn chØ dÉn,
nhiÖm vô ®ñ râ, cã kho¶ng trèng thÝch hîp ®Ó häc sinh ®iÒn c«ng viÖc cÇn
lµm. H×nh thøc tr×nh bµy g©y hµo høng lµm viÖc, cã quy ®Þnh thêi gian hoµn
thµnh, cã chç ®Ó häc sinh ®Ò tªn khi cÇn gi¸o viªn ®¸nh gi¸.
3.3. C¸c h×nh thøc kiÓm tra kh¸c
Ngoµi c¸c h×nh thøc kiÓm tra trªn th× cßn cã mét sè h×nh thøc kh¸c:
- Thùc hµnh kiÓm tra: Lµ ph¬ng thøc kiÓm tra kÜ n¨ng, kÜ x¶o thùc
hµnh ®o ®¹c, lao ®éng, thÝ nghiÖm… ë trªn líp, trong phßng thÝ nghiÖm.
3.4. Quy tr×nh ra c©u hái vµ ®Ò kiÓm tra
3.4.1. C¸c bíc x©y dùng c©u hái tr¾c nghiÖm
- X¸c ®Þnh môc ®Ých, yªu cÇu.
- X¸c ®Þnh kÕ ho¹ch cho néi dung cÇn tr¾c nghiÖm.
- So¹n th¶o c©u hái.
- Thùc nghiÖm kiÓm tra c©u hái.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
18
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
3.4.2 Nh÷ng tiªu chuÈn cña c©u hái tr¾c nghiÖm.
3.4.2.1. Tiªu chuÈn ®Þnh lîng
- C©u hái ph¶i cã ®é khã (FV) n»m trong kho¶ng tõ 20 – 80%.
§é khã cña mçi c©u hái ®îc tÝnh b»ng tæng sè thÝ sinh tr¶ lêi ®óng c©u
hái Êy trªn tæng sè thÝ sinh lµm c©u hái Êy. C©u hái cµng dÔ, th× sè ngêi tr¶
lêi ®óng cµng nhiÒu (FV cµng cã gi¸ trÞ cao).
- C©u hái ph¶i cã ®é ph©n biÖt (DI)
§é ph©n biÖt lµ kh¶ n¨ng ph©n biÖt ®îc n¨ng lùc cña häc sinh giái víi
n¨ng lùc häc sinh kÐm.
3.4.2.2. Tiªu chuÈn ®Þnh tÝnh
- PhÇn c©u dÉn:
+ TÝnh râ rµng vµ hoµn chØnh cña vÊn ®Ò ®îc tr×nh bµy.
+ TÝnh s¸ng t¹o, võa søc, ng¾n gän, sóc tÝch.
- PhÇn ph¬ng ¸n lùa chän:
+ TÝnh chÝnh x¸c.
+ TÝnh t¬ng tù trong cÊu tróc tr¶ lêi.
+ Kh«ng ®îc cã c¸c lêi ®Çu gîi ý dÉn ®Õn c©u tr¶ lêi nh: lu«n lu«n,
kh«ng bao giê, tÊt c¶, chØ…
3.4.3. Nh÷ng yªu cÇu, tiªu chuÈn cña ®Ò kiÓm tra
34.3.1. Yªu cÇu:
C¸c ®Ò thi, kiÓm tra lµ c«ng cô ®o lêng vµ ®¸nh gi¸ c¸c møc ®é nhËn
thøc cña häc sinh. VËy ®Ò thi cÇn ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu:
- C©u hái, bµi tËp ph¶i râ rµng, chÝnh x¸c, tr¸nh dÉn ®Õn hiÓu lÇm ë häc
sinh.
- §¶m b¶o tÝnh môc tiªu: ®èi víi mçi bµi, mçi ch¬ng, mçi phÇn, mçi líp
®Òu cã môc tiªu cô thÓ. V× vËy kiÓm tra ph¶i híng tíi môc tiªu cô thÓ cña
tõng bµi, ch¬ng, phÇn, líp.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
19
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
- §¶m b¶o võa søc: ®Ò thi ph¶i kh«ng ®îc qu¸ dÔ, còng kh«ng qu¸ khã
®èi víi häc sinh.
- §¶m b¶o tÝnh ph©n ho¸: ®Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tr×nh ®é häc sinh th× ®Ò
kiÓm tra ph¶i cã sù ph©n ho¸. Trong ®Ò kiÓm tra cÇn yªu cÇu ë c¸c møc ®é
kh¸c nhau nh møc ®é hiÓu, biÕt, vËn dông…
- §¶m b¶o thêi gian: ®Ò kiÓm tra ph¶i chó ý tíi thêi gian lµm bµi cña häc
sinh, tr¸nh qu¸ thõa hoÆc qu¸ thiÕu thêi gian lµm bµi.
C©u hái ph¶i bao phñ 100% c¸c môc tiªu cÇn ®¸nh gi¸.
3.4.3.2. Tiªu chuÈn
- Tiªu chuÈn vÒ néi dung khoa häc:
+ TÝnh gi¸ trÞ: ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng ®iÒu kiÖn cÇn ®¸nh gi¸.
+ TÝnh tin cËy: kÕt qu¶ ph¶i ®îc lÆp l¹i trong c©u ®iÒu kiÖn
+ TÝnh kh¶ thi: thùc hiÖn ®îc trong ®iÒu kiÖn ®· cho.
+ TÝnh ®Þnh lîng: kÕt qu¶ ph¶i biÓu diÔn ®îc b»ng c¸c sè ®o.
+ TÝnh lý gi¶i: kÕt qu¶ ph¶i gi¶i thÝch ®îc.
+ TÝnh chÝnh x¸c: c¸c h×nh thøc ph¶i cã tÝnh chÝnh x¸c, ®óng ®¾n.
+ TÝnh c«ng b»ng: toµn bé häc sinh cã c¬ héi nh nhau ®Ó tiÕp cËn c¸c ®Ò
kiÓm tra.
+ TÝnh ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu: ®¶m b¶o râ rµng trong ng«n ng÷.
+ TÝnh l«gic hÖ thèng: néi dung c¸c c©u hái ph¶i n»m trong tÝnh hÖ thèng
nhÊt ®Þnh.
- Tiªu chuÈn vÒ mÆt s ph¹m:
+ TÝnh gi¸o dôc: ph¶i båi dìng trÝ lùc cho häc sinh, g©y ®îc høng thó
®éng viªn, khÝch lÖ häc sinh v¬n lªn trong häc tËp, tu dìng.
+ T×nh phï hîp: ph¶i cã sù phï hîp vÒ tr×nh ®é, løa tuæi, ®Æc ®iÓm t©m lý
cña ®èi tîng ®îc kiÓm tra ®¸nh gi¸.
Ph¹m ThÞ Hîp K30A Sinh – KTNN
20
- Xem thêm -
.PDF 
83 
228 
127 
