Tài liệu Xây dựng giải pháp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh hậu giang

Y BAN NHÂN DÂN T NH H U GIANG KHOA H C VÀ CÔNG NGH BÁO CÁO K T QU NGHIÊN C U KHOA H C TÀI C P T NH XÂY D NG GI I PHÁP PHÁT TRI N DOANH NGHI P NH VÀ V A TRÊN A BÀN T NH H U GIANG quan ch trì: TR NG I H C C N TH Ch nhi m tài: PGs.Ts. VÕ THÀNH DANH U GIANG – 2013 I. THÔNG TIN CHUNG V TÀI 1. Tên tài: Xây d ng gi i pháp phát tri n doanh nghi p nh và v a trên bàn t nh H u Giang. a L nh v c: Khoa h c xã h i 2. Ch nhi m tài: PGS.TS. Võ Thành Danh 3. T ch c ch trì: Tr a ch : Khu 2, S ng i h c C n Th ng 3/2, Ph ng Xuân Khánh, Qu n Ninh Ki u, TP. C n Th n tho i: (84710) 3832663 - (84710) 3832660 4. Danh sách cán b tham gia chính: H và tên H cv Ch c danh Tr n Bá Quang Th c s Tr n Qu c Nghi Th c s Gi ng viên Tr ng i h c C n Th Lê Th Di u Hi n Th c s Gi ng viên Tr ng i h c C n Th Ong Qu c C Th c s Gi ng viên Tr ng i h c C n Th ng 5. Th i gian th c hi n ã mb t u: 2011 Phó Giám n v công tác c S Khoa h c và Công ngh t nh H u Giang c phê duy t: m k t thúc: 2012 6. Th i gian k t thúc th c t : 2013 7. Kinh phí th c hi n tài: 183,2 tri u II. K T QU TH C HI N C A ng TÀI 1. K t qu nghiên c u: 1.1. Ý ngh a khoa h c c a k t qu nghiên c u tài s d ng các cách ti p c n và ph nghiên c u: ng pháp phân tích sau ây (i) Mô hình kim c ng c a M. Porter phân tích n ng l c c nh tranh c a khu v c kinh t DNNVV trên a bàn t nh H u Giang. (ii) Mô hình nh n d ng doanh nghi p ánh giá xu th phát tri n c a khu v c kinh t DNNVV trên a bàn t nh H u Giang. i (iii) Mô hình c u u t c a doanh nghi p DNNVV trên a bàn t nh H u Giang. ánh giá hành vi u t c a các (iv) Các mô hình h i quy phân tích v các m i liên h trong các mô hình nghiên c u trên và các nhân t nh h ng n óng góp c a khu v c kinh t DNNVV i v i t ng tr ng kinh t c a t nh H u Giang, các nhân t nh h ng n k t qu ho t ng kinh doanh c a các DNNVV, …v.v. 1.2. Ý ngh a th c ti n và kh n ng ng d ng k t qu khoa h c K t qu nghiên c u c a tài c s d ng nh m xây d ng b ng các gi i pháp, góp ph n cung c p thêm các lu n c khoa h c cho T nh xây d ng chính sách và chi n l c phát tri n khu v c kinh t DNNVV trong dài h n nh m tìm ra nh ng nhân t chính thúc y cho xu th phát tri n c a khu v c kinh t DNNVV. 2. Các s n ph m khoa h c - Phân tích các y u t nh h ng n s phát tri n c a kinh t DNNVV H u Giang, T p chí Khoa h c Tr ng i h c C n Th . - Phân tích c u u t và xu th phát tri n DNNVV Khoa h c Tr ng i h c C n Th . 3. K t qu tham gia ào t o sau S TT H và tên h c viên t nh t nh H u Giang, T p chí ih c Tên lu n v n C p ào t o Ghi chú 1 Nguy n Th Ph ng Lam Phân tích c u trúc tài Th c s chính c a các DNNVV trên a bàn t nh H u Giang ng d n chính, t t nghi p 21/6/2012 2 Mai Long H i Phân tích các y u t nh Th c s ng n kh n ng ti p c n tín d ng ngân hàng c a DNNVV trên a bàn t nh H u Giang ng d n chính, t t nghi p 28/9/2012 Xác nh n c a t ch c ch trì C n Th , Ngày tháng Ch nhi m n m 2013 tài ii TÓM L C tài “Xây d ng gi i pháp phát tri n doanh nghi p nh và v a trên a bàn t nh H u Giang” c th c hi n nh m ánh giá th c tr ng phát tri n c a DNNVV, nh n d ng quá trình và xu th phát tri n c a kinh t DNNVV t i t nh H u Giang, xu t gi i pháp phát tri n cho khu v c kinh t DNNVV t nh H u Giang. tài s d ng ng th i hai cách ti p c n nghiên c u. Cách ti p c n nghiên c u ánh giá n ng l c c nh tr nh c a ngành theo Mô hình Kim c ng c a Michael Porter c s d ng nh m ánh giá th c tr ng c a khu v c kinh t DNNVV t i t nh H u Giang. Cách ti p c n nghiên c u th hai d a trên lý thuy t nh n d ng doanh nghi p nh m nh n d ng xu th phát tri n và các gi i pháp thúc y quá trình phát tri n c a khu v c kinh t DNNVV t i t nh H u Giang. Bên c nh ó, tài c ng s d ng m t s ph ng pháp phân tích nh th ng kê mô t , phân tích h i quy, ph ng pháp c l ng mô hình i u ch nh t ng ph n. K t qu nghiên c u cho th y: Ngu n v n kinh doanh y u t v n t có, ti p theo là ph n, v n liên doanh ch chi khó kh n khi vay v n t các t c a DNNVV t nh H u Giang là khá h n ch ch ngu n v n vay. Các ngu n v n khác nh v n c m t tr ng r t nh . Các DNNVV c ng g p nhi u ch c tín d ng t i a ph ng. Ph n l n các DNNVV s d ng lao ng có k n ng th p hay ch a qua ào t o. a s máy móc, thi t b c a DNNVV có tu i s d ng cao. Do h n ch v v n, thông tin khoa h c công ngh nên các DNNVV ch m i m i máy móc, thi t b . K t qu kh o sát tình tr ng s d ng công su t máy móc thi t b là t khá cao n trung bình tùy vào t ng lo i hình doanh nghi p. Th tr ng tiêu th c a các DNNVV ch y u là th tr ng a ph ng. Kh n ng m r ng th tr ng tiêu th ra ngoài t nh c các DNNVV ánh giá không cao do các tr ng i v thông tin th tr ng và n ng l c s n xu t áp ng th tr ng c a mình. M c chu n b h i nh p kinh t qu c t c a các DNNVV còn ch a cao. c bi t m c chu n b v công ngh , ngu n nhân l c, nghiên c u th tr ng, ph ng pháp qu n tr doanh nghi p c ánh giá còn th p. Trong khi ó, nhi u iii doanh nghi p cho r ng h ã chu n b m c th ng hi u s n ph m và ch t l ng s n ph m. s n sàng h i nh p cao h n v K t qu phân tích cho th y các y u t : T ng tài s n, T ng s lao ng, Trình lao ng, Ngu n cung c p u vào, L nh v c ho t ng c a doanh nghi p, M c c nh tranh trên th tr ng, và M c r i ro là nh ng nhân t có nh h ng n k t qu kinh doanh v doanh thu và l i nhu n c a DNNVV. Khu v c kinh t DNNVV t nh H u Giang trong giai n v a qua ch a có d u hi u phát tri n hay t ng tr ng. Quy mô s d ng lao ng h n là quy mô u t là y u t chính óng góp vào s t ng tr ng c a các DNNVV. iv M CL C Trang Trang ph bìa Thông tin chung v Tóm l tài.......................................................................i c .............................................................................................. iii M c l c...................................................................................................v Danh sách ch vi t t t ....................................................................... viii Danh sách hình......................................................................................ix Danh sách b ng ......................................................................................x M U .....................................................................................................................1 I. S c n thi t nghiên c u ...........................................................................................1 II. M c tiêu nghiên c u...............................................................................................2 III. Ph m vi nghiên c u ..............................................................................................3 CH NG 1: T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRONG VÀ NGOÀI C..........................................................................................................................4 I. T ng quan tài li u trong và ngoài n c..................................................................4 II. Kinh nghi m phát tri n DNNVV trên th gi i ....................................................6 2.1. Kinh nghi m phát tri n DNNVV Nh t B n ..............................................6 2.2. Kinh nghi m phát tri n DNNVV Hàn Qu c .............................................7 2.3. Kinh nghi m phát tri n DNNVV Singapore .............................................8 III. i u ki n t nhiên, kinh t -xã h i t nh H u Giang.............................................9 3.1. T ng quan v t nh H u Giang........................................................................9 3.2. C c u và chuy n d ch c c u kinh t c a T nh .........................................11 3.3. c m m t s ngành kinh t ch y u c a T nh .....................................13 3.4. H n ch và ti m n ng phát tri n c a T nh ..................................................15 v CH NG 2: PH NG TI N, PH NG PHÁP NGHIÊN C U ......................17 I. Gi i thi u chung v DNNVV ...............................................................................17 1.1. Doanh nghi p nh và v a Vi t Nam........................................................19 1.2. Vai trò c a các doanh nghi p nh và v a Vi t Nam...............................20 1.3. Vai trò c a doanh nghi p nh và v a trên a bàn t nh H u Giang ..........23 II. Cách ti p c n nghiên c u.....................................................................................25 2.1. Cách ti p c n nghiên c u theo Mô hình Kim c ng..................................25 2.2. Cách ti p c n nghiên c u d a trên lý thuy t nh n d ng doanh nghi p.....27 III. Ph ng pháp phân tích .......................................................................................31 3.1. Ph ng pháp phân tích th ng kê mô t .......................................................31 3.2. Ph ng pháp phân tích h i quy ...................................................................31 IV. Ph C ng pháp thu th p và x lý s li u ..............................................................35 NG 3: K T QU VÀ TH O LU N ..........................................................37 I. Tình hình chung v DNNVV t nh H u Giang .....................................................37 1.1. Quá trình phát tri n v s l ng c a các doanh nghi p nh và v a..........37 1.2. óng góp c a DNNVV trong n n kinh t t nh H u Giang........................38 1.3. Nh ng y u t nh h 1.4. Phân tích môi tr n s phát tri n c a DNNVV ..........................41 ng kinh doanh c a khu v c kinh t DNNVV ..............42 1.5. Phân tích y u t th tr 1.6. Phân tích c u ng ng...........................................................................50 u t c a DNNVV ..............................................................55 1.7. ánh giá n ng l c c nh tranh c a DNNVV ...............................................55 1.8. ánh giá m c II. Thông tin v m u s n sàng h i nh p c a DNNVV.....................................56 u tra ....................................................................................57 III. Tính ch t c a doanh nghi p nh và v a t i t nh H u Giang ............................59 IV. Th c tr ng ho t ng c a khu v c kinh t doanh nghi p nh và v a.............62 vi 4.1. Ngu n v n kinh doanh .................................................................................62 4.2. Ngu n nhân l c.............................................................................................66 4.3. u t c a các doanh nghi p nh và v a ...................................................69 4.4. Ngu n cung c p 4.5. Th tr u vào ..............................................................................73 ng .....................................................................................................74 4.6. K t qu ho t ng kinh doanh c a DNNVV ..............................................76 4.7. H i nh p và c nh tranh ................................................................................77 V. Phân tích nh ng nhân t nh h ng n k t qu ho t ng kinh doanh ..........83 5.1. Phân tích các nhân t nh h ng n doanh thu ........................................84 5.2. Phân tích các nhân t nh h ng n l i nhu n .........................................85 VI. Phân tích xu th thay i c a DNNVV t nh H u Giang ..................................86 VII. Gi i pháp phát tri n cho khu v c kinh t DNNVV t nh H u Giang ..............88 7.1. C s xây d ng gi i pháp ............................................................................88 7.2. Các gi i pháp phát tri n DNNVV trên a bàn t nh H u Giang ................89 K T LU N VÀ KI N NGH ..................................................................................96 I. K t lu n ..................................................................................................................96 II. Ki n ngh ...............................................................................................................98 DANH M C TÀI LI U THAM KH O.................................................................99 vii DANH SÁCH CH CP VI T T T Công ty c ph n ctv ng tác viên BSCL ng b ng Sông C u Long DN Doanh nghi p DNNVV Doanh nghi p nh và v a FDI u t tr c ti p n GDP ng s n l NH OLS PAM ng qu c gia Ngân hàng NHTM NHNo & PTNT c ngoài Ngân hàng th ng m i Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn cl ng s bình ph Mô hình ng bé nh t u ch nh t ng ph n R&D Nghiên c u và Phát tri n THCS Trung h c c s THPT Trung h c ph thông TNHH Công ty trách nhi m h u h n TSC Tài s n c nh UBND y ban nhân dân USD ô la M WTO ch c th ng m i th gi i viii DANH SÁCH HÌNH Hình a hình Trang 1.1 M c nh n bi t các th ng hi u n i ti ng c a t nh H u Giang 1.2 M c nh n bi t các s n ph m xu t kh u c a t nh H u Giang 2.1 Mô hình Kim c 2.2 Mô hình ng phân tích n ng l c c nh tranh ngành u ch nh t ng ph n c a v n 3.1 ánh giá môi tr ng kinh doanh 3.2 ánh giá m c tác 3.3 ánh giá m c hài lòng v môi tr H u Giang ng c a các y u t n i b doanh nghi p ng kinh doanh 3.4 S l a ch n 3.5 Lý do ch n mua s m t i ch và siêu th 3.6 K t qu doanh nghi p t 3.7 ánh giá m c a ut m mua hàng c a ng ánh giá m c i tiêu dùng 13 14 26 34 47 47 50 51 52 c nh tranh s n sàng h i nh p c a DNNVV c c a DNNVV 56 57 3.8 Ngu n tín d ng nh n 3.9 Ngu n máy móc, thi t b c a DN 69 3.10 Kh n ng sang nh 70 3.11 Kh n ng t ng doanh s bán 75 3.12 M c 76 ng l i máy móc, thi t b c a DN r i ro trong kinh doanh 64 ix DANH SÁCH B NG ng a b ng Trang 1.1 Dân s c a T nh phân theo huy n, th n m 2011 10 1.2 Lao 11 1.3 ng làm vi c c a T nh phân theo các ngành Các ch tiêu kinh t - xã h i t nh H u Giang giai 2010 Tiêu chí xác 2.2 Phân lo i DNNVV theo quy mô và khu v c 21 3.1 Tình hình 37 3.2 Lo i hình DNNVV phân lo i theo v n 3.3 Giá tr t ng s n ph m c a DNNVV t nh H u Giang 3.5 ng ký và ho t m ts n c trên th gi i 12 2.1 3.4 nh DNNVV n 2006 – 17 ng c a DNNVV ng ký thành l p m i 38 38 T ng giá tr xu t kh u c a DNNVV t nh H u Giang t 20042011 óng góp c a DNNVV vào ngu n thu ngân sách t nh 3.6 K t qu h i quy v kinh t 3.7 Các y u t nh h ng dùng t i t nh H u Giang 40 óng góp c a DNNVV vào t ng tr n quy t nh mua hàng c a ng 39 ng 40 i tiêu 51 mua 53 3.8 K t qu mô hình Probit v kh n ng l a ch n siêu th m 3.9 K t qu mô hình Probit v l a ch n nhãn hi u khi mua hàng 54 3.10 K t qu h i quy mô hình c u 55 3.11 Thông tin v ch doanh nghi p 58 3.12 Trình 58 3.13 Lý do kh i s doanh nghi p c a ch doanh nghi p u t c a DNNVV chuyên môn c a ch doanh nghi p phân theo gi i tính 59 x 3.14 Th ng kê mô t theo lo i hình doanh nghi p 60 3.15 Th i gian ho t 61 3.16 Ngu n v n c a DNNVV t nh H u Giang 62 3.17 C c u tài s n/ngu n v n c a DNNVV 63 3.18 Tình hình nh n h tr v n c a DNNVV 64 3.19 Nh ng khó kh n c a DNNVV khi vay v n 65 3.20 Các nhân t n c u trúc v n c a các DNNVV 66 3.21 Tình hình s d ng lao ng trong doanh nghi p nh và v a 67 3.22 Trình 3.23 Hình th c tuy n d ng lao 3.24 Tình tr ng máy móc thi t b c a doanh nghi p nh và v a 70 3.25 Công su t ho t 71 3.26 Tình hình trang b máy vi tính 72 3.27 Tình hình s d ng internet t i doanh nghi p 72 3.28 Ngu n cung c p 73 3.29 ánh giá ch t l ng c a doanh nghi p nh h ng chuyên môn c a lao 3.30 Th tr 3.31 K t qu ho t ng trong DDNVV ng c a doanh nghi p nh và v a ng c a DNNVV u vào kinh doanh c a DNNVV ng và s l ng c a ngu n u vào ng tiêu th c a DNNVV ng kinh doanh c a DNNVV 67 68 74 75 77 3.32 ánh giá kh n ng c nh tranh c a doanh nghi p 78 3.33 Nh ng y u t h n ch kh n ng c nh tranh c a DN 79 3.34 ánh giá các y u t chu n b cho h i nh p khu v c, qu c t 80 3.35 ánh giá v môi tr 81 3.36 S h tr c a Nhà n ng kinh doanh c i v i DNNVV 81 xi 3.37 Nh ng v n doanh nghi p quan tâm 3.38 Mô t các bi n s d ng trong các mô hình h i quy 83 3.39 K t qu mô hình hàm h i quy theo doanh thu 84 3.40 K t qu mô hình h i quy theo l i nhu n 85 3.41 Di n gi i các bi n 86 3.42 K t qu h i quy c a mô hình nh n d ng xu th phát tri n c l p trong mô hình 82 87 xii U I. S c n thi t c a nghiên c u Các nghiên c u v khu v c kinh t Doanh nghi p nh và v a (DNNVV) và khu v c kinh t t nhân Vi t Nam cho th y óng góp c a các khu v c kinh t này i v i n n kinh t hi n nay là r t l n. Nghiên c u c a Hu (2006) ch ra m c óng góp r t l n c a kinh t DNNVV theo các khía nh m c t ng t ng s n l ng, m c s d ng lao ng, hi u qu kinh doanh, và óng góp vào m c t ng tr ng c a n n kinh t . Các nghiên c u c a Mai (2005) và Khôi và ctv (2008) c ng ã ch ra nh ng m t m nh và nh ng u kém c n kh c ph c c a khu v c kinh t DNNVV. Các y u kém này t p trung vào các v n kh n ng ti p c n tín d ng kém, trang b công ngh l c u, trình qu n tr còn th p, …v.v. Các tác gi này cho r ng c n ph i i i th ch chính sách liên quan n khu v c kinh t y n ng ng này. c bi t, Nghiên c u c a Anh và ctv (2009) cho th y n ng l c c nh tranh c a khu c kinh t DNNVV còn y u kém. Các tác gi này xu t nhà n c c n ph i có chính sách i m i h n n a, c bi t là ho t ng R&D, t ng c ng kh n ng c nh tránh và chu n b h i nh p kinh t qu c t t t h n. Ngoài ra, nghiên c u c a Ari Kokko và ctv (2004) cho th y kh n ng h i nh p kinh t qu c t c a khu v c kinh t DNNVV còn r t th p. Tr c m t còn r t nhi u thách th c khu v c kinh t này h i nh p sâu h n và kh n ng h i nh p thành công v n là m t câu h i l n. i v i t nh H u Giang, nh ng v n liên quan n phát tri n DNNVV nh th c tr ng phát tri n, ti m n ng phát tri n, và các nh h ng phát tri n v n là m t thách th c l n c n tìm l i gi i áp. u này cho th y s c n thi t nghiên c u v các y u t nh h ng n s phát tri n c a khu v c kinh t DNNVV, v n u t c a DNNVV, kh n ng nh tranh c a DNNVV, và nh ng tác ng c a c u hay tiêu dùng lên DNNVV trên a bàn t nh H u Giang. Theo báo cáo c a S K ho ch và u t nh H u Giang, các DNNVV trên a bàn còn i m t v i nhi u h n ch nh : khó kh n v v n, m t b ng s n xu t kinh doanh, trình qu n lý còn n ch , công ngh s n xu t ch m i m i. Do ó, c n ph i có chính sách h p lý và t o ng l c thúc y khu v c kinh t này phát tri n h n n a. V lý lu n, tài s d ng khung phân tích c nh tranh và l i th c nh tranh ( c phát tri n b i M. Porter 2008) trong ph m vi m t t nh ánh giá th ng các y u t tác ng bên trong n i b khu v c DNNVV và tác ng 1 a các y u t môi tr ng bên ngoài. c bi t, toàn b khu v c DNNVV c nhìn nh n nh là m t h th ng và d a trên ó lý thuy t nh n d ng doanh nghi p c s d ng phân tích th c tr ng phát tri n c a khu v c kinh t này trong hi n t i và d báo xu th phát tri n trong th i gian t i. V m t th c ti n, m c dù Ngh nh 56/2009/N -CP v tr giúp phát tri n DNNVV và Ngh quy t s 22/NQ-CP v vi c tri n khai th c hi n Ngh nh 56/2009/N -CP ã ch ra h ng phát tri n cho khu v c kinh t này, nh ng xu t phát t nh ng c thù riêng c a t nh H u Giang v u ki n t nhiên, ngu n nhân l c, ...v.v r t c n có nh ng tri n khai c th phù h p v i òi h i c a th c t ch o, u hành. tài này s cung c p các lu n c khoa h c sát v i th c ti n c a t nh H u Giang nh m tri n khai có hi u qu và th ng l i Ngh nh 56/2009/N -CP. Xu t phát t các v n trên, các câu h i nghiên c u c t ra là: - Th c tr ng phát tri n DNNVV trong th i gian qua t i t nh H u Giang nh th nào? - Xu h ng tiêu dùng và kh n ng áp ng c a DNNVV t i t nh H u Giang nh th nào? - Nh ng nhân t nào nh h Giang ? ng s phát tri n c a DNNVV t nh H u - Kh n ng c nh tranh c a khu v c kinh t DNNVV nh th nào ? - Gi i pháp nào th i gian t i ? phát tri n DNNVV trên a bàn t nh H u Giang trong II. M c tiêu nghiên c u M c tiêu t ng quát c a tài là ánh giá xu th phát tri n c a khu v c kinh t DNNVV và phân tích nh ng nhân t nh h ng n quá trình phát tri n khu v c kinh t DNNVV nh m xu t các gi i pháp phát tri n khu v c kinh t DNNVV c a t nh H u Giang. i dung nghiên c u c a tài bao g m: - ánh giá th c tr ng phát tri n DNNVV t i t nh H u Giang. - ánh giá vai trò và s óng góp c a khu v c kinh t DNNVV tr ng kinh t c a t nh H u Giang. 2 i v i t ng - Nh n d ng quá trình và xu th phát tri n c a kinh t DNNVV t i t nh H u Giang. - Phân tích nh ng nhân t nh H u Giang. - nh h ng n s phát tri n DNNVV trên xu t gi i pháp, chính sách h tr phát tri n DNNVV trên u Giang. a bàn a bàn t nh III. Ph m vi nghiên c u tài ti n hành kh o sát 177 DNNVV và 900 ng u Giang trong giai n 2010-2012. 3 i tiêu dùng t i t nh CH NG 1: T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRONG VÀ NGOÀI N C I. T ng quan tài li u trong n c và ngoài n c Ari Kokko và ctv (2004) ã ti n hành m t nghiên c u v s phát tri n và xu h ng h i nh p kinh t qu c t c a các DNNVV Vi t Nam. B ng cách s d ng các d li u vi mô t ba cu c u tra v DNNVV Vi t Nam qua các n m 1990, 1996, và 2002, k t qu nghiên c u cho th y r ng r t ít DNNVV h i nh p qu c t thành công m c dù s phát tri n c a khu v c kinh này ang là ng l c quan tr ng góp ph n thúc y n n kinh t t ng tr ng. Ch có 3% các DNNVV u tra trong n m 2002/2003 có tham gia ho t ng th ng m i qu c t . Trong khi ó, Vi t Nam ang tr thành n n kinh t d a trên xu t kh u. Xu t kh u ang tr thành ng l c quan tr ng n n kinh t Vi t Nam phát tri n. Do ó vai trò th c s c a khu v c kinh t này v n không rõ ràng. K t qu nghiên c u g i ý r ng nh ng thách th c phía tr c là r t l n. duy trì cm c t ng tr ng cao nh nh ng n m v a qua trong b i nh h i nh p kinh t qu c t nh hi n nay các DNNVV c n ph i làm c nhi u h n n a t ng c ng kh n ng c a mình. u này không ch là u thêm máy móc thi t b mà còn c n ph i chú tr ng u t vào v n con ng i và các k n ng qu n tr . M t tr ng i l n khác i v i DNNVV là nâng cao kh n ng ti p c n tín d ng. K t qu nghiên c u cho th y r ng các doanh nghi p có quy mô càng nh và k thu t s n xu t càng l c h u thì kh n ng ti p c n tín d ng là khó h n. V i c u trúc kinh t VI t Nam nh hi n t i, r t khó có c h i l n cho các DNNVV có th ti p c n tín d ng nhi u h n. Nghiên c u c ti n hành b i Anh và ctv (2009) bàn v kh n ng nh tranh c a khu v c kinh t DNNVV Vi t Nam. K t qu nghiên c u cho th y r ng các DNNVV tham gia nhi u h n vào các ho t ng th ng m i qu c t , m t y u t quan tr ng i v i n n kinh t m c a Vi t Nam, quá trình i m i c n c ti n hành. V phía nhà n c c n i m i h th ng thu , các th ch khuy n khích tài chính cho ho t ng R&D, i m i trong th ch chính sách qu n lý trong khu v c kinh t này, và t o m t m i liên h ch t ch gi a doanh nghi p và các vi n nghiên c u trong n c, và t ng c ng n ng lao ng cho khu v c kinh t này. Các tác gi xu t c n có m t chi n l c m i c p qu c gia n phát tri n DNNVV. 4 Mai (2005) ti n hành m t ánh giá t ng quan v khu v c kinh t t nhân Vi t Nam. Tác gi ti n hành nh n di n nh ng c tính c a kinh t t nhân, vai trò c a nó trong n n kinh t nhi u thành ph n Vi t Nam, và y u t i nh p kinh t qu c t c a nó. Kinh t t nhân phát tri n m t cách khách quan và t nhiên. C ch th tr ng chính là hình th c u ti t t nhiên các ho t ng c a khu v c kinh t t nhân. Tác gi ch ra r ng khu v c kinh t t nhân có nh ng c m c b n sau ây: (1) s c s ng t phát và mãnh li t, (2) có kh n ng l a ch n quy mô phù h p và t ch c s n xu t t i u, và (3) tính a d ng v quy mô (tuy nhiên, ph n l n v n là quy mô nh và v a). Tác gi ng ch ra nh ng rào c n kìm hãm s phát tri n khu v c kinh t t nhân Vi t Nam. Thi u v n và kh n ng ti p c n th tr ng v n y u, ch t l ng lao ng th p, m c ng d ng ti n b k thu t th p, hi u qu kinh doanh th p, thi u s h tr t phía nhà n c là nh ng h n ch ch y u n khu v c kinh t nhân phát tri n. c bi t, tác gi c ng trình bày m t s gi i pháp c b n phát tri n khu v c kinh t t nhân Vi t Nam. Theo tác gi này, i m i ch , chính sách qu n lý là ti n quan tr ng phát tri n kinh t t nhân Vi t Nam. Khôi và ctv (2008) ã ti n hành m t nghiên c u v khu v c kinh t t nhân BSCL. Tác gi s d ng ph ng pháp phân tích t ng quan ánh giá th c tr ng phát tri n c a khu v c kinh t này. K t qu cho th y r ng kinh t nhân óng góp ph n quan tr ng cho n n kinh t c a vùng BSCL. óng góp c a giá tr công nghi p c a khu v c kinh t t nhân l n h n kinh t nhà c. Tác ng c a nh ng chính sách nhà n c nh h ng ên s phát tri n a khu v c kinh t t nhân c xác nh n. Sau 5 n m th c hi n Lu t Doanh Nghi p 2000, t ng l ng v n ng ký và quy mô v n trung bình c a doanh nghi p t ng g p ôi so v i tr c khi Lu t Doanh nghi p ban hành. Doanh nghi p t nhân trong vùng có c m là quy mô nh . Doanh nghi p có quy mô v n ng ký ít h n 1 t ng chi m a s . u này cho th y khu v c kinh t nhân v n còn có ho t ng nh l m c dù s chuy n d ch v quy mô c a các doanh nghi p c t ng d n qua các n m. Trong s các chính sách h tr cho kinh t t nhân, chính sách h tr nh m giúp cho doanh nghi p s d ng hi u qu ngu n l c bên trong và bên ngoài nh chính sách t ai, chính sách ào t o ngu n nhân l c cho k t qu tích c c trong khi các chính sách h tr thu ho c lãi su t v n còn nhi u t n t i. Hu (2006) cho th y vai trò r t l n c a khu v c kinh t DNNVV i i t ng tr ng kinh t c a Vi t Nam trong th i gian qua. DNNVV chi m 5 31% t ng s n l ng công nghi p hàng n m và 78% doanh nghi p bán l trong th ng nghi p. DNNVV óng góp n 51,7% t c t ng tr ng kinh t c a Vi t Nam; 88,5% s vi c làm m i t o ra cho n n kinh t , ng góp n 83,2% tính n ng ng và hi u qu c a n n kinh t , và óng góp 63,2% s l ng doanh nhân c ào t o trong n n kinh t . Liên quan n v n hi u qu kinh t c a các DNNVV, do chi phí u t th p nên nó có th d dàng chuy n i ph ng án s n xu t, kinh doanh c ng nh lo i hình doanh nghi p nhanh chóng thu h i v n và em l i hi u qu kinh t cao. II. Kinh nghi m phát tri n DNNVV trên th gi i 2.1. Kinh nghi m phát tri n DNNVV Nh t b n DNNVV Nh t B n phát tri n nh s ph i h p ng b các chính sách nh : (1) H tr cho vi c thành l p m i doanh nghi p và ào t o vi c làm. Chính ph ph i h tr cho các ch ng trình ph i h p các ho t ng nh m thi t l p quan h gi a DNNVV v i các doanh nghi p khác, các t ch c nghiên c u, các chuyên gia và các ngu n l c qu n lý t bên ngoài khác; t ch c trên toàn qu c các khoá ào t o và h ng d n cho nh ng ai có ý nh thành l p doanh nghi p và ph bi n nh ng thông tin v vi c làm. Chính ph ng ph i h p tác v i các c quan ch c n ng nh m t ng c ng các c h i h tr v m t tài chính cho các DNNVV kinh doanh r i ro b ng cách dành cho các kho n tr c p R&D ho c các kho n tr c p c ch nh riêng… (2) Các bi n pháp h n ch khó kh n v m t tín d ng. Các th ch tài chính c a Chính ph ph i t ng c ng cung c p v n u t cho DNNVV; h th ng b o hi m tín ng thu c Công ty b o hi m tín d ng kinh doanh nh và Hi p h i b o lãnh tín d ng c ng c n ph i c t ng c ng; (3) C ng c k t c u h t ng cho các ngành công nghi p “t o khuôn”, Chính ph ph i thi t l p và t ng c ng các ch ng trình ào t o và h ng d n ngh nghi p nhi u l nh v c, xu t b n các sách h ng d n k thu t, cung c p d ch v t v n, thu hút và phát tri n ngu n nhân l c nh m m b o s t n t i và phát tri n c a các ngành công nghi p “t o khuôn”, ch ng h n nh ngành ch tác khuôn ren, khuôn úc, v gia công… (4) Các bi n pháp khuy n khích kh n ng phát tri n v khu v c, ch ng h n nh các DNNVV kinh doanh bán l t i trung tâm các thành ph . Chính ph ph i m r ng h th ng h tr cho các k ho ch tái sinh c b n DNNVV c a các thành ph , h tr cho các ch ng trình k ho ch qu n lý DNNVV c a các th xã, th tr n… (5) H tr cho i m i kinh doanh t i các DNNVV và giúp chúng thích nghi v i nh ng thay i v môi tr ng kinh 6 doanh. Lu t xúc ti n hi n i hoá DNNVV và Lu t t m th i v các bi n pháp làm m t s DNNVV thích nghi v i s thay i c c u n n kinh t ph i c p nh t. Lu t h tr i m i kinh doanh c a DNNVV ph i c ban hành. Và các bi n pháp h tr khác nh m khuy n khích i m i kinh doanh t i các DNNVV c ng c n ph i c t ng c ng, ch ng h n nh h th ng cho vay i lãi su t th p, mi n gi m thu , các ngo i l c bi t v b o hi m tín d ng, các kho n tr c p. 2.2. Kinh nghi m phát tri n DNNVV Hàn Qu c Quá trình nh h ng và h tr c a B DNNVV tr i qua nhi u giai n v i chi n l c và gi i pháp khác nhau. Có th rút ra m t s bài h c b ích cho nh h ng phát tri n c a DNNVV Vi t Nam: − Xây d ng t m nhìn và m c tiêu chi n l c cho DNNVV trong n c. − Th c hi n chi n l c t ng c ng h tr phù h p v i c tính c a t ng giai n t ng tr ng. Chính sách này t p trung vào 3 giai n c a vòng i DN: Kh i nghi p (b ng các chính sách nh t ng c ng ào t o ngu n nhân l c, c i thi n c ch qu n lý, n gi n hóa th t c rút ng n th i gian thành l p, h tr v n kh i nghi p, m t b ng và thu ( u tiên cho các DN o hi m). − Song song v i th c hi n ng b các chính sách, Chính ph ã nh h ng nh v c u tiên phát tri n là các ngành công nghi p ch t o, hình thành lo i hình “thung l ng Silicon Hàn Qu c” cho DNNVV, h tr 50% chi phí trang thi t b và gi m thu doanh thu, s d ng tài s n, t,… t oc s ban u làm n n t ng cho các DNNVV thoát kh i tình tr ng y u m nh). − Nuôi d ng thúc y t ng tr ng (t p trung vào chính sách h tr im i công ngh , th ng m i hóa s n ph m công ngh m i, nghiên c u và phát tri n (R&D) và nh n chuy n giao k t qu R&D t các ch ng trình c a Chính ph i m i công ngh . Chính sách th ng m i hóa s n ph m n li n v i ch tr ng th c hi n các h p ng mua s n ph m c a Chính ph và các t p oàn công nghi p l n, trong ó có ph n h tr b o lãnh tín ng và thi t k m u mã thích nghi v i th tr ng). − ng tr ng, toàn c u hóa (là nhóm gi i pháp nh m n nh ngu n nhân c, c ng c u ki n làm vi c và xây d ng n ng l c c nh tranh toàn c u). n nh ngu n nhân l c cho DNNVV, g n t ng lai DNNVV v i ng lai i h c và n n kinh t , Chính ph ã có ch tr ng thay i nh n 7