PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n
kÕ to¸n vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô.
I. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô:
1) Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña vËt liÖu:
VËt liÖu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh,
tham gia th-êng xuyªn vµ trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, ¶nh h-ëng trùc
tiÕp ®Õn chÊt l-îng cña s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt.
VËt liÖu lµ ®èi t-îng lao ®éng, lµ c¬ së vËt chÊt ®Ó h×nh thµnh nªn thùc thÓ s¶n
phÈm. Qua mét chu kú s¶n xuÊt, vËt liÖu ®-îc tiªu dïng toµn bé, h×nh th¸i vËt chÊt ban
®Çu cña nã sÏ kh«ng cßn n÷a. Nãi mét c¸ch kh¸c, vËt liÖu bÞ tiªu hao hoµn toµn hay bÞ
biÕn d¹ng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ cÊu thµnh thùc thÓ cña s¶n phÈm. Kh¸c víi
TSC§, vËt liÖu kh«ng bÞ hao mßn dÇn mµ gi¸ trÞ cña vËt liÖu ®-îc chuyÓn dÞch toµn bé
vµ chuyÓn dÞch mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra.
Th«ng th-êng trong cÊu t¹o cña s¶n phÈm th× chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chiÕm
tû träng kh¸ lín nªn viÖc sö dông vµ tiÕt kiÖm vËt liÖu ®óng môc ®Ých, ®óng kÕ ho¹ch
cã ý nghÜa quan träng trong viÖc h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch
s¶n xuÊt kinh doanh.
2) Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña c«ng cô dông cô:
C«ng cô dông cô lµ nh÷ng t- liÖu lao ®éng kh«ng cã ®ñ c¸c tiªu chuÈn vÒ gi¸ trÞ
vµ thêi gian sö dông quy ®Þnh víi TSC§. C«ng cô dông cô gièng vËt liÖu ë chç cã gi¸
trÞ nhá nªn ®-îc xÕp vµo tµi s¶n l-u ®éng, c«ng cô dông cô gièng TSC§ ë chç tham
gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng vÉn gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i ban ®Çu
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc sö dông gi¸ trÞ cña c«ng cô dông cô ®-îc
chuyÓn dÞch dÇn dÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy cÇn ph¶i trÝch tr-íc hoÆc
phÈn bæ gi¸ trÞ cña c«ng cô dông cô vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
C«ng cô dông cô hay vËt liÖu ®Òu cã ®Æc ®iÓm riªng nh-ng chóng ®-îc mua
s¾m vµ l-u tr÷ b»ng nguån vèn l-u ®éng, lµ tµi s¶n dù tr÷ lu«n lu«n biÕn ®éng kh«ng
ngõng. Do ®ã nÕu kh«ng theo dâi, qu¶n lý chÆt chÏ th× nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô dông
cô sÏ thÊt tho¸t l·ng phÝ, cÇn qu¶n lý chÆt chÏ ë mäi kh©u tõ kh©u thu mua, b¶o qu¶n
vµ sö dông.
II. NhiÖm vô h¹ch to¸n cña vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô:
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm, yªu cÇu qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô vµ vÞ trÝ cña kÕ
to¸n trong hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ, h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô cã
c¸c nhiÖm vô sau:
- Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu mua, vËn
chuyÓn, b¶o qu¶n nhËp xuÊt tån vËt liÖu. TÝnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu ®· mua. KiÓm tra
t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu mua vËt liÖu vÒ sè l-îng, chÊt l-îng, chñng lo¹i, gi¸
c¶, thêi h¹n nh»m ®¶m b¶o cung cÊp kÞp thêi, ®Çy ®ñ vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh.
- ¸p dông ®óng ®¾n ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông cô sao cho
phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ®Æc ®iÓm
víi tõng vËt liÖu, c«ng cô dông cô. H-íng dÉn kiÓm tra phßng ban, ph©n x-ëng trong
®¬n vÞ thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu cña vËt liÖu.
- KiÓm tra viÖc chÊp hµnh, b¶o qu¶n, dù tr÷, sö dông vËt liÖu, c«ng cô dông
cô. KiÓm tra qu¸ tr×nh nhËp, xuÊt vËt liÖu, ph¸t hiÖn ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p xö
lý vËt liÖu thõa, thiÕu, ø ®äng, kÐm phÈm chÊt ®Ó ®éng viªn ®óng møc nguån vèn néi
bé, t¨ng nhanh tèc ®é chuyÓn vèn. TÝnh to¸n chÝnh x¸c sè l-îng, gi¸ trÞ vËt liÖu thùc tÕ
®-a vµo sö dông vµ tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Ph©n bæ chÝnh x¸c gi¸
trÞ vËt liÖu ®· tiªu hao vµo c¸c ®èi t-îng sö dông.
- Tham gia kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo chÕ ®é ®· quy
®Þnh. LËp c¸c b¸o c¸o vÒ vËt liÖu, c«ng cô dông cô nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
cña nã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
III. Ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô:
1)Ph©n lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
§Ó t¹o ra s¶n phÈm doanh nghiÖp ph¶i sö dông mét khèi l-îng vËt liÖu, c«ng cô
dông cô bao gåm nhiÒu thø, nhiÒu lo¹i. Mµ mçi thø, mçi lo¹i l¹i cã t¸c dông kh¸c nhau
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Do ®ã nÕu kh«ng ph©n lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô mét
c¸ch hîp lý th× kh«ng thÓ tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n tèt ®-îc.
Ph©n lo¹i c«ng cô dông cô còng nh- vËt liÖu lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó tæ chøc
qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô ®-îc chÝnh x¸c.
a) Ph©n lo¹i vËt liÖu:
§èi víi hiÖn nay viÖc ph©n lo¹i lµ theo t¸c dông cña nã ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy vËt liÖu ®-îc chia ra thµnh c¸c lo¹i:
- Nguyªn vËt liÖu chÝnh: Lµ lo¹i vËt liÖu bÞ biÕn ®æi h×nh d¹ng vµ tÝnh chÊt cña
chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o ®Ó cÊu thµnh thùc thÓ cña s¶n phÈm. Nguyªn
liÖu lµ chØ nh÷ng s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. VËt liÖu chÝnh lµ nh÷ng
s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn c«ng nghiÖp dïng cho ®èi t-îng chÕ biÕn trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Trong vËt liÖu chÝnh cã nöa mua ngoµi ®Ó tiÕp tôc gia c«ng. Nh- vËy qua qu¸
tr×nh chÕ t¹o s¶n xuÊt th× b¸n thµnh phÈm mua ngoµi ®ã sÏ cÊu thµnh thùc thÓ cña s¶n
phÈm míi.
- Nguyªn vËt liÖu phô: Lµ lo¹i vËt liÖu cã t¸c dông phô trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Chñ yÕu ®-îc sö dông ®Ó kÕt hîp víi nguyªn vËt liÖu chÝnh nh»m n©ng cao chÊt
l-îng s¶n phÈm hoÆc ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng cô dông cô ®-îc ho¹t ®éng b×nh th-êng.
C¨n cø vµo t¸c dông cña vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n
phÈm cña mçi doanh nghiÖp mµ ng-êi ta ph©n ra vËt liÖu chÝnh vµ vËt liÖu phô chø
kh«ng ph¶i c¨n cø vµo thuéc tÝnh vËt lý hay ho¸ häc ®Ó ph©n chia.
- Nhiªn liÖu: Lµ nh÷ng thø t¹o ra nhiÖt n¨ng nh-: x¨ng, dÇu, than, cñi. Nhiªn
liÖu cã thÓ tån t¹i ë thÓ r¾n, thÓ láng, thÓ khÝ.
- Phô tïng thay thÕ: Lµ phô tïng cÇn dù tr÷ ®Ó s÷a ch÷a, thay thÕ c¸c m¸y mãc
thiÕt bÞ, ph-¬ng tiÖn vËn t¶i.v.v..
- VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n: lµ lo¹i vËt liÖu, thiÕt bÞ phôc vô cho viÖc
l¾p ®Æt vµ dïng l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n gåm: thiÕt bÞ cÇn l¾p, c«ng cô,
khÝ cô.v.v..
- PhÕ liÖu: Gåm c¸c vËt liÖu bÞ lo¹i ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ thanh lý
TSC§, c«ng cô dông cô nh-ng nã cã thÓ b¸n ra ngoµi.
C¨n cø vµo nguån nhËp vËt liÖu:
VËt liÖu ®-îc chia ra thµnh c¸c lo¹i:
- VËt liÖu gãp vèn liªn doanh: Do nhiÒu ®¬n vÞ kh¸c th«ng qua hîp ®ång gãp
vèn liªn doanh ®em ®Õn doanh nghiÖp nguyªn vËt liÖu nh- ®· ký kÕt.
- VËt liÖu mua ngoµi: Lµ toµn bé nguyªn vËt liÖu doanh nghiÖp bá vèn ra mua
bªn ngoµi ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh.
- VËt liÖu tù chÕ biÕn: Tuú theo yªu cÇu cña ®¬n vÞ m×nh doanh nghiÖp tù s¶n
xuÊt ra nh÷ng vËt liÖu cÇn thiÕt ®Ó phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt kinh doanh.
Tuy nhiªn viÖc ph©n lo¹i vËt liÖu nh- nªu trªn vÉn mang tÝnh tæng qu¸t mµ ch-a
®i vµo tõng lo¹i, tõng thø vËt liÖu cô thÓ ®Ó phôc vô cho viÖc qu¶n lý chÆt chÏ vµ thèng
nhÊt trong tõng doanh nghiÖp.
§Ó phôc vô tèt cho yªu cÇu qu¶n lý chÆt chÏ vµ thèng nhÊt c¸c lo¹i vËt liÖu ë
c¸c bé phËn kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ phôc vô cho yªu cÇu xö lý th«ng tin trªn m¸y tÝnh
th× viÖc lËp b¶ng danh ®iÓm vËt liÖu lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Trªn c¬ së ph©n lo¹i vËt liÖu
theo c«ng dông nh- nªu trªn, tiÕn hµnh x¸c lËp danh ®iÓm theo lo¹i, nhãm, thø vËt liÖu.
CÇn ph¶i quy ®Þnh thèng nhÊt tªn gäi, ký hiÖu, m· hiÖu, quy c¸ch, ®¬n vÞ tÝnh vµ gi¸
h¹ch to¸n cña tõng vËt liÖu.
b) Ph©n lo¹i c«ng cô dông cô:
C«ng cô dông cô cã nhiÒu thø, nhiÒu lo¹i, cã lo¹i n»m trong kho, cã lo¹i ®ang
dïng. Lo¹i ®ang dïng l¹i n»m r·i r¸c ë c¸c bé phËn, ph©n x-ëng: C«ng cô dông cô,
bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh nh÷ng t- liÖu lao ®éng
sau ®©y ®-îc h¹ch to¸n lµ c«ng cô dông cô:
- C¸c lo¹i bao b× dïng ®Ó ®ùng vËt liÖu, hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh thu mua, b¶o
qu¶n tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸.
- C¸c bao b× kÌm theo hµng ho¸ cã tÝnh tiÒn riªng.
- Nh÷ng dông cô b»ng thuû tinh, sµnh sø, giµy dÐp, ¸o quÇn.v.v..
Tõ c¸ch ph©n lo¹i trªn ®ßi hái kÕ to¸n ph¶i n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm sö dông, h×nh
thµnh, vËn chuyÓn ®Ó ph©n lo¹i chi tiÕt tõng nhãm, tõng thø, quy c¸ch... phï hîp víi
yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
2)TÝnh gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
TÝnh gi¸ vËt liÖu lµ dïng tiÒn ®Ó hiÓn thÞ vËt liÖu theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt
®Þnh. Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña h¹ch to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông cô lµ
ph¶i ghi sæ theo gi¸ thùc tÕ. Nh-ng trong thùc tÕ gi¸ c¶ vËt liÖu biÕn ®éng th-êng
xuyªn nªn viÖc ghi sæ vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ kh¸ phøc t¹p v× ph¶i tÝnh th-êng xuyªn
theo gi¸ thùc tÕ sau mçi lÇn nhËp, xuÊt kho mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt nªn viÖc s¶n
xuÊt diÔn ra liªn tôc, ®Ó ®¬n gi¶n h¬n trong c«ng t¸c h¹ch to¸n doanh nghiÖp cã thÓ sö
dông mét lo¹i gi¸ h¹ch to¸n.
TÝnh theo gi¸ thùc tÕ:
a) TÝnh gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho:
Nguyªn t¾c chung:
- §èi víi c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh thuéc ®èi t-îng nép thuÕ GTGT theo
ph-¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, th× gi¸ trÞ vËt t-, hµng ho¸, dÞch vô mua ngoµi lµ gi¸ mua
thùc tÕ kh«ng cã thuÕ gia t¨ng ®Çu vµo.
- §èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh thuéc ®èi t-îng nép thuÕ GTGT theo
ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT vµ c¬ së kinh doanh kh«ng thuéc ®èi t-îng chÞu thuÕ
GTGT th× gi¸ trÞ vËt t-, hµng ho¸, dÞch vô mua vµo lµ tæng gi¸ thanh to¸n. Tuú theo
tõng nguån nhËp mµ néi dung gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu nhËp kho ®-îc x¸c ®Þnh:
- §èi víi vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô mua ngoµi gi¸ thùc tÕ bao gåm:
+ Gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n kÓ c¶ thuÕ nhËp khÈu (nÕu cã).
+ Chi phÝ mua ngoµi thùc tÕ (chi phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp, b¶o qu¶n, ph©n
lo¹i, b¶o hiÓm ...).
- §èi víi vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô tù chÕ biÕn gi¸ thùc tÕ bao gåm:
+ Gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô xuÊt ®Ó chÕ biÕn vµ chi phÝ chÕ
biÕn.
- §èi víi vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn gi¸ thùc tÕ
bao gåm:
+ Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ chi phÝ chuyªn chë ®Õn n¬i chÕ
biÕn, tõ n¬i chÕ biÕn xong vÒ ®¬n vÞ vµ tiÒn thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn.
- §èi víi vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô nhËn gãp vèn liªn doanh gi¸ thùc tÕ lµ
gi¸ cña c¸c bªn liªn doanh chÊp nhËn.
b) TÝnh gi¸ thùc tÕ vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô xuÊt kho:
Cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p sau:
- Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n: Cã thÓ tÝnh gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n
cuèi th¸ng hoÆc theo gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp tuú vµo ph-¬ng ph¸p kiÓm
kª mµ doanh nghiÖp ¸p dông. NÕu tÝnh gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp th× sau
mét lÇn nhËp ph¶i tÝnh l¹i ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n.
Tr-êng hîp tÝnh gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n cuèi th¸ng:
Ta cã c«ng thøc:
§¬n gi¸ thùc
tÕ b×nh qu©n
TrÞ gi¸ thùc tÕ NL,
VL tån ®Çu kú.
+
Tæng gi¸ trÞ thùc tÕ
NL, VL nhËp trong
kú.
Sè l-îng NL, VL
tån ®Çu kú.
+
Tæng sè l-îng NL, VL
nhËp trong kú.
=
Cho nªn:
Gi¸ trÞ thùc tÕ cña
NL, VL xuÊt
trong kú
=
§¬n gi¸ thùc tÕ
b×nh qu©n.
Sè l-îng NL,
VL xuÊt trong
kú.
- Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp tr-íc, xuÊt tr-íc (ph-¬ng ph¸p
FIFO): NghÜa lµ gi¸ vËt liÖu nhËp tr-íc sÏ ®-îc xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh
tr-íc. Ph¶i xuÊt hÕt gi¸ trÞ vËt liÖu nhËp vµo tr-íc míi xuÊt gi¸ trÞ vËt liÖu nhËp vµo
sau. Khi sö dông ph-¬ng ph¸p nµy th× nÕu gi¸ trÞ vËt liÖu mua vµo ngµy cµng t¨ng th×
vËt liÖu tån kho cã gi¸ trÞ lín, nghÜa lµ chi phÝ vËt liÖu trong gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ thÊp
vµ l·i gép sÏ t¨ng lªn.
- Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ nhËp sau, xuÊt tr-íc (LIFO): Gi¸ vËt liÖu nhËp
sau sÏ lµm gi¸ ®Ó xuÊt tr-íc, nghÜa lµ gi¸ trÞ míi nhËp vµo sÏ ®-îc xuÊt tr-íc. Khi ¸p
dông ph-¬ng ph¸p nµy nÕu gi¸ vËt liÖu mua vµo ngµy cµng t¨ng th× gi¸ vËt liÖu tån kho
cã gi¸ trÞ bÐ, tøc lµ chi phÝ vËt liÖu trong gi¸ thµnh sÏ cao do vËy l·i gép sÏ thÊp. Khi ¸p
dông ph-¬ng ph¸p nµy th× gi¸ thµnh thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm
sÏ rÊt phï hîp víi gi¸ c¶ thÞ tr-êng.
- Ph-¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: Khi sö dông ph-¬ng ph¸p nµy
b¾t buéc kÕ to¸n ph¶i cã ®Çy ®ñ hå s¬ cho tõng lÇn nhËp vËt liÖu, tõng lo¹i vËt liÖu.
Mçi doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän cho m×nh mét ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ
sao cho phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý, tr×nh ®é n¨ng lùc nghiÖp vô cña kÕ to¸n. §¬n vÞ
sö dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ nµo th× ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n trong niªn
®é kÕ to¸n.
TÝnh theo gi¸ h¹ch to¸n:
§Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n h»ng ngµy, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét
lo¹i gi¸ cè ®Þnh gäi lµ gi¸ h¹ch to¸n. Gi¸ h¹ch to¸n cã thÓ lµ gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc mét
lo¹i gi¸ æn ®Þnh trong kú h¹ch to¸n vµ sö dông nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n ®Ó h¹ch
to¸n sù biÕn ®éng h»ng ngµy cña nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Cuèi th¸ng kÕ to¸n
ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tõ gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ trªn sæ tæng hîp b»ng c¸ch:
Gi¸ thùc tÕ cña
CCDC, VL xuÊt kho
trong kú
=
Gi¸ h¹ch to¸n cña
CCDC, VL xuÊt kho
trong kú.
Gi¸ thùc tÕ cña
VL, CCDC tån
®Çu kú.
Gi¸ h¹ch to¸n VL,
CCDC tån ®Çu kú.
H
Gi¸ thùc tÕ cña VL,
CCDC nhËp trong
HÖ sè gi÷a gi¸ thùc
H = tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n =
kú.
Gi¸ h¹ch to¸n VL,
cña VL, CCDC
+ CCDC nhËp trong
kú.
Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp, hÖ sè nµy cã thÓ tÝnh cho tõng
lo¹i vËt liÖu hoÆc tõng nhãm vËt liÖu.
+
IV. H¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô:
H¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô ®ång thêi h¹ch to¸n chi tiÕt kÓ c¶
gi¸ trÞ lÉn hiÖn vËt. KÕ to¸n ph¶i theo dâi tõng thø, tõng chñng lo¹i, quy c¸ch kh«ng
chØ theo tõng kho mµ c¶ phßng kÕ to¸n. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu tu©n theo nguyªn
t¾c:
- ÅÍ kho: Theo dâi vËt liÖu, c«ng cô dông cô vÒ mÆt sè l-îng trªn thÎ kho.
- ÅÍ bé phËn kÕ to¸n: Theo dâi vËt liÖu, c«ng cô dông cô vÒ mÆt sè l-îng, gi¸
trÞ trªn thÎ (sæ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô.
1) Ph-¬ng ph¸p thÎ song song:
- ÅÍ kho: C¨n cø vµo chøng tõ nhËp, xuÊt kho thñ kho ghi sè l-îng thùc nhËp,
thùc xuÊt vµo c¸c thÎ kho cã liªn quan. Sau mçi nghiÖp vô nhËp, xuÊt l¹i tÝnh ra sè tån
kho trªn thÎ kho. Thñ kho lu«n ®èi chiÕu sè tån kho trªn thÎ vµ thùc tÕ tån trong kho.
Cø ®Õn 3 hoÆc 5 ngµy mét lÇn sau khi vµo thÎ kho, thñ kho ph¶i chuyÓn toµn bé chøng
tõ nhËp, xuÊt kho vÒ phßng kÕ to¸n.
- ÅÍ phßng kÕ to¸n: Më sæ kÕ to¸n chi tiÕt cho tõng danh ®iÓm t-¬ng øng víi
thÎ kho ®· ®-îc më ë kho. Cø ®Õn 3 hoÆc 5 ngµy mét lÇn khi nhËn ®-îc c¸c chøng tõ
nhËp kho do thñ kho ®-a lªn, kÕ to¸n kiÓm tra, ®èi chiÕu chøng tõ nhËp, xuÊt kho víi
c¸c chøng tõ cã liªn quan nh-: Ho¸ ®¬n mua hµng, phiÕu mÉu hµng... ghi ®¬n gi¸ h¹ch
to¸n vµ tÝnh thµnh tiÒn, kÕ to¸n ghi c¸c nghiÖp vô nhËp, xuÊt kho vµo c¸c sæ chi tiÕt cã
liªn quan. Cuèi th¸ng kÕ to¸n céng thÎ (sæ) kÕ to¸n chi tiÕt cña tõng danh ®iÓm, tÝnh ra
tæng sè nhËp, xuÊt, tån kho cuèi kú vµ ®èi chiÕu thÎ kho theo tõng danh ®iÓm. KÕ to¸n
c¨n cø sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu ®Ó lËp b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho vËt liÖu. Sè
liÖu trªn b¶ng nhËp, xuÊt, tån nµy ®-îc ®èi chiÕu víi sè liÖu tæng hîp. ¦u ®iÓm lín
nhÊt cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ ®¬n gi¶n, dÔ lµm, dÔ ®èi chiÕu kiÓm tra nh-ng nã cã
nh-îc ®iÓm lµ khèi l-îng ghi chÐp kh¸ lín.
PhiÕu nhËp
kho
ThÎ kho
ThÎ (sæ) kÕ to¸n
chi tiÕt vËt t-.
PhiÕu xuÊt
kho
Ghi chó:
B¶ng
tæng
hîp
nhËp
xuÊt
tån kho
: Ghi hµng ngµy
: Ghi vµo cuèi th¸ng.
: §èi chiÕu cuèi th¸ng.
2) Ph-¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn:
- ÅÍ kho: VÉn më thÎ kho ®Ó theo dâi vÒ mÆt sè l-îng ®èi víi tõng danh ®iÓm
vËt liÖu nh- ph-¬ng ph¸p thÎ song song.
- ÅÍ phßng kÕ to¸n: Cã mét sè nÐt ®Æc thï riªng, kh«ng më sæ kÕ to¸n chi tiÕt
VL mµ më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn theo tõng kho. Sè nµy chØ ghi mét lÇn vµo cuèi
th¸ng trªn c¬ së tæng hîp c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho ph¸t sinh trong th¸ng. Cuèi
th¸ng ®èi chiÕu sè l-îng vËt liÖu trªn “ Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn” víi thÎ kho sau ®ã
lÊy sè tiÒn cña tõng lo¹i vËt liÖu trªn sæ nµy ®Ó ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp.
PhiÕu nhËp kho
B¶ng tæng hîp chøng tõ nhËp vËt
t-
ThÎ kho
Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
PhiÕu xuÊt kho
B¶ng tæng hîp chøng tõ xuÊt vËt
t-
Tuy ®¬n gi¶n nh-ng ph-¬ng ph¸p nµy khèi l-îng ghi chÐp nhiÒu l¹i dån vµo
cuèi th¸ng nªn viÖc h¹ch to¸n vµ b¸o c¸o bÞ chËm trÔ.
3) Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-:
- ÅÍ kho: §Þnh kú thñ kho ph¶i tËp hîp c¸c chøng tõ gèc tõ nhËp, xuÊt kho
trong kú ph©n lo¹i tõng nhãm vËt t- theo quy ®Þnh. C¨n cø vµo kÕt qu¶ ph©n lo¹i chøng
tõ, lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ trong phiÕu sÏ ghi râ sè l-îng, sè hiÖu c¸c chøng tõ
cña tõng nhãm, lo¹i vËt liÖu. Sau khi lËp xong kÌm c¸c phiÕu nhËp, xuÊt giao cho
phßng kÕ to¸n. §Õn cuèi th¸ng c¨n cø vµo thÎ kho ghi sè l-îng vËt t- tån kho cña tõng
danh ®iÓm vËt t- vµo sæ sè d-. Sæ sè d- do phßng KÕ To¸n më cho tõng kho vµ dïng
cho c¶ n¨m. Sau ®ã chuyÓn cho phßng kÕ to¸n kiÓm tra vµ tÝnh thµnh tiÒn. KÕ to¸n vËt
t- ph¶i th-êng xuyªn xuèng kho ®Ó h-íng dÉn vµ kiÓm tra viÖc ghi chÐp vµo thÎ kho
cña thñ kho.
- ÅÍ phßng kÕ to¸n: §Þnh kú khi nhËn ®-îc chøng tõ nhËp, xuÊt kho vËt liÖu ë
kho do thñ kho chuyÓn ®Õn kÕ to¸n kiÓm tra ®èi chiÕu, ph©n lo¹i ghi gi¸ h¹ch to¸n vµ
tÝnh thµnh tiÒn cho tõng chøng tõ. C¨n cø vµo phiÕu giao nhËn chøng tõ ®Ó ghi sè tiÒn
vµo b¶ng luü kÕ nhËp, xuÊt, tån kho vËt liÖu. B¶ng nµy nhËp cho tõng kho mçi kho mét
tê.
Cuèi th¸ng tÝnh ra sè tån kho b»ng tiÒn trªn b¶ng luü kÕ. Sè liÖu nµy ®-îc dïng
®Ó ®èi chiÕu víi sæ sè d- vµ ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp theo tõng nhãm vËt t-.
PhiÕu nhËp kho
ThÎ kho
PhiÕu giao nhËn chøng tõ
nhËp.
Sæ sè
d-
B¶ng luü kÕ nhËp, xuÊt tån kho vËt
t-.
PhiÕu xuÊt kho
PhiÕu giao nhËn chøng tõ
xuÊt.
Sö dông ph-¬ng ph¸p nµy doanh nghiÖp sÏ gi¶m nhÑ ®-îc khèi l-îng ghi chÐp
nh-ng cã nh-îc ®iÓm lµ nÕu sai sãt th× khã kiÓm tra.
V. H¹ch to¸n tæng hîp vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô:
1) C¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô:
KÕ to¸n cã thÓ sö dông mét trong hai ph-¬ng ph¸p sau:
- Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn.
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
a) Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn:
Lµ ph-¬ng ph¸p theo dâi ph¶n ¸nh th-êng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh
nhËp, xuÊt, tån vËt t-, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n vµ ®-îc sö dông tµi kho¶n hµng tån kho
®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh hiÖn cã, t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña vËt t-. V× vËy, gi¸ trÞ
vËt t- trªn sæ kÕ to¸n cã thÓ x¸c ®Þnh ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo trong niªn ®é kÕ to¸n. VÒ
nguyªn t¾c sè liÖu tån kho thùc tÕ lu«n lu«n phï hîp víi sè tån kho trªn sæ kÕ to¸n.
Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ®¬n vÞ th-¬ng
nghiÖp kinh doanh c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín.
b) Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú:
Ph-¬ng ph¸p nµy kh«ng theo dâi mét c¸ch th-êng xuyªn, liªn tôc trªn sæ kÕ
to¸n t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån vËt t- mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu kú vµ
cuèi kú. Khi ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy th× toµn bé c¸c kho¶n mua hµng ho¸, vËt liÖu
®-îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n mua hµng. Trong kú c¸c kho¶n xuÊt kho vËt liÖu ®-a vµo
sö dông hoÆc b¸n hµng kh«ng ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n tån kho mµ cuèi kú tiÕn hµnh
kiÓm kª sè l-îng vËt t-, hµng ho¸ cßn l¹i, x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ ghi vµo c¸c tµi kho¶n
hµng tån kho ®ång thêi c¨n cø vµo gi¸ trÞ vËt t-, hµng ho¸ tån kho ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ
vËt t-, hµng ho¸ xuÊt kho trong kú lµm c¨n cø ghi vµo sæ kÕ to¸n mua hµng vµ gi¸ trÞ
hµng xuÊt.
TrÞ gi¸ hµng
xuÊt
=
Tæng trÞ gi¸
hµng nhËp
±
Chªnh lÖch gi¸ trÞ hµng
tån kho cuèi kú vµ ®Çu kú
Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông ë doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t-, hµng
ho¸ víi quy c¸ch, mÉu m· kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp, hµng ho¸, vËt t- xuÊt dïng hoÆc b¸n
th-êng xuyªn. §Ó ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i t¨ng c-êng vËt t- t¹i bÕn, b·i,
quÇy, kho.
2) C¸c tµi kho¶n sö dông:
C¨n cø vµo viÖc lùa chän ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông cô mµ
sö dông c¸c tµi kho¶n phï hîp víi viÖc h¹ch to¸n tæng hîp vËt liÖu, c«ng cô dông cô.
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú sö dông tµi kho¶n 611.
KÕt cÊu cña TK 611:
TK 611
- TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸,
NVL, CCDC tån kho ®Çu kú.
- TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸,
NVL, CCDC mua vµo trong
kú, hµng ho¸ b¸n bÞ tr¶ l¹i.
- TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸, NVL,
CCDC tån kho cuèi kú.
- TrÞ gi¸ hµng hµng ho¸ göi ®i b¸n
ch-a x¸c ®Þnh tiªu thô trong kú.
- TrÞ gi¸ hµng ho¸, vËt t- tr¶ l¹i
cho ng-êi b¸n hoÆc gi¶m gi¸.
TK 611 kh«ng cã sè d- cuèi kú.
TK 152, 153
- KÕt chuyÓn gi¸ trÞ thùc tÕ NL,
VL, CCDC tån kho cuèi kú.
- SD: TrÞ gi¸ thùc tÕ NVL,
CCDC tån kho cuèi kú.
- KÕt chuyÓn gi¸ trÞ thùc tÕ cña
NL, vËt liÖu, CCDC tån kho
®Çu kú.
- Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn sö dông tµi kho¶n:
TK 151: Hµng mua ®ang ®i
®-êng.
- Gi¸ trÞ vËt t-, hµng ho¸ ®ang
- Gi¸ trÞ vËt t-, hµng ho¸ ®ang ®i
®i trªn ®-êng ®· vÒ nhËp kho
®-êng.
hoÆc ®· chuyÓn giao th¼ng cho
SDCK: Gi¸ trÞ vËt t-, hµng ho¸ ®·
kh¸ch hµng.
mua nh-ng cßn ®ang ®i trªn
®-êng.
TK 152: Nguyªn vËt liÖu
- TrÞ gi¸ thùc tÕ cña NVL nhËp kho
- Gi¸ trÞ NVL xuÊt kho ®Ó s¶n xuÊt,
do mua ngoµi, tù chÕ, nhËn gãp
®Ó b¸n, thuª ngoµi gia c«ng chÕ
3)
to¸n nhËp xuÊt kho vËt liÖu, c«ng
cô dông cô:
vènH¹ch
liªn doanh.
biÕn…
- TrÞ gi¸ NVL thõa ph¸t hiÖn khi
- TrÞ gi¸ NVL tr¶ l¹i ng-êi b¸n
Tr×nh tù, thñ tôc lu©n chuyÓn chøng tõ:
kiÓm kª.
hoÆc ng-êi b¸n gi¶m gi¸.
SDCK:
tÕ cña
NVL chøng tõ -nhËp
TrÞ gi¸
NVL thiÕu hôt khi kiÓm
a)
Tr×nhTrÞ
tù,gi¸
thñthùc
tôc lu©n
chuyÓn
kho:
tån kho.
kª.
KÕ to¸n sö dông c¸c chøng tõ chñ yÕu sau ®Ó h¹ch to¸n nhËp kho vËt liÖu, c«ng
cô dông cô:
- Ho¸ ®¬n GTGT.
- Ho¸ ®¬n b¸n hµng.
- Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t-.
- PhiÕu nhËp vËt t-.
- PhiÕu di chuyÓn vËt t- trong néi bé.
- ThÎ kho.
Tr-êng hîp mua ngoµi: Phßng cung øng më sæ theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn
kÕ ho¹ch cung øng vµ t×nh h×nh thùc hiÖn hîp ®ång. Khi nhËn ®-îc ho¸ ®¬n GTGT
hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng hoÆc giÊy b¸o nhËn hµng phßng cung øng ph¶i kiÓm tra ®èi
chiÕu víi kÕ ho¹ch thu mua, víi hîp ®ång ®Ó quyÕt ®Þnh chÊp nhËn hay kh«ng chÊp
nhËn thanh to¸n víi tõng chuyÕn hµng. Khi vËt liÖu vÒ ®Õn ®¬n vÞ cÇn lËp ban kiÓm
nghiÖm “ Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t-” sÏ do ban kiÓm nghiÖm lËp thµnh 2 b¶n. Mét
b¶n phßng cung øng gëi ®Ó theo ghi sæ theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn hîp ®ång, mét b¶n
giao cho phßng kÕ to¸n ®Ó lµm cung c¨n cø ®Ó theo dâi vµ thanh to¸n. Khi kiÓm nhËn
nÕu ph¸t hiÖn vËt liÖu thõa, thiÕu, kÐm phÈm chÊt thñ kho ph¶i b¸o cho phßng cung
øng biÕt vµ lËp biªn b¶n cïng ng-êi giao hµng ®Ó lµm c¨n cø gi¶i quyÕt.
PhiÕu nhËp kho lËp thµnh 2 b¶n sau khi cã ®Çy ®ñ ch÷ ký cña ng-êi giao
nhËn… thñ kho gëi lªn phßng kÕ to¸n 1 b¶n, 1 b¶n thñ kho gi÷ lµm c¨n cø vµo thÎ kho.
§èi víi vËt liÖu nhËp kho dïng kh«ng hÕt tr¶ l¹i hay phÕ liÖu, phÕ phÈm thu
håi: §èi víi c¸c bé phËn cã vËt liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho ph¶i lËp thµnh 3 b¶n “
PhiÕu nhËp kho” . C¨n cø vµo phiÕu nhËp kho thñ kho kiÓm nhËn vµ ghi sè thùc nhËp
vµo phiÕu, cïng víi ng-êi nép thñ kho ký vµo 3 b¶ng “ PhiÕu nhËp kho” . Mét b¶n giao
cho ng-êi nép, 1 b¶n chuyÓn lªn phßng cung øng, cßn 1 b¶n sau khi thñ kho ghi vµo
thÎ kho sÏ chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n ®Ó ghi sæ kÕ to¸n nhËp vËt liÖu.
§èi víi vËt liÖu, c«ng cô dông cô thuª ngoµi chÕ biÕn nhËp kho: Dùa vµo giÊy
giao hµng cña ®¬n vÞ nhËn gia c«ng chÕ biÕn, phßng cung øng lËp phiÕu vËt t- thµnh 3
b¶n. PhiÕu ®-îc giao cho ng-êi mua hµng xuèng nhËp, khi phiÕu ®· cã ch÷ ký cña
ng-êi phô tr¸ch phßng cung øng. Mét b¶n giao cho ng-êi nép, mét b¶n thñ kho chuyÓn
lªn phßng cung øng, mét b¶n sau khi thñ kho vµo thÎ kho sÏ chuyÓn lªn phßng kÕ to¸n.
§èi víi vËt liÖu nhËp kho do di chuyÓn néi bé: Phßng cung øng lËp phiÕu di
chuyÓn vËt t- trong néi bé thµnh 2 b¶n. C¸c thñ tôc kh¸c t-¬ng tù nh- c¸c tr-êng hîp
trªn.
b) Tr×nh tù, thñ tôc lu©n chuyÓn chøng tõ xuÊt kho:
KÕ to¸n sö dông c¸c chøng tõ sau ®Ó h¹ch to¸n xuÊt kho vËt liÖu, c«ng cô dông
cô:
- PhiÕu xuÊt kho vËt t-.
- PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé.
- Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho.
- ThÎ kho.
- Ho¸ ®¬n GTGT.
- Ho¸ ®¬n b¸n hµng.
Tuú theo ®Æc ®iÓm yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp cã
thÓ sö dông thªm c¸c chøng tõ h-íng dÉn nh- phiÕu xuÊt kho vËt t- theo h¹n møc ...
Tr-êng hîp vËt liÖu xuÊt b¸n: Theo lÖnh cña gi¸m ®èc phßng cung øng vËt tlËp “ Ho¸ ®¬n GTGT” hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng thµnh 3 b¶n. Sau khi gi¸m ®èc duyÖt 3
b¶n trªn kÕ to¸n tr-ëng ký duyÖt vµ giao cho kh¸ch hµng, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho
thñ kho xuÊt kho vËt liÖu vµ ký vµo 3 b¶n. Mét b¶n giao cho kh¸ch hµng, mét b¶n thñ
kho chuyÓn lªn phßng cung øng, mét b¶n sau khi thñ kho vµo thÎ kho sÏ chuyÓn lªn
phßng kÕ to¸n.
Tr-êng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh trong ®¬n vÞ: Khi cã
nhu cÇu lÜnh vËt liÖu, bé phËn cã nhu cÇu lËp giÊy ®Ò nghÞ lÜnh vËt liÖu. GiÊy nµy ®-îc
chuyÓn lªn phßng cung øng sau khi kiÓm tra hîp lý, hîp lÖ cña giÊy, ®Ò nghÞ phßng
cung øng lËp giÊy xuÊt vËt liÖu thµnh 3 b¶n. C¨n cø vµo chøng tõ nµy thñ kho xuÊt kho
vµ ghi sè thùc xuÊt vµo phiÕu cïng víi ng-êi nhËn ký vµo 3 b¶n phiÕu xuÊt. Mét b¶n
ng-êi nhËn gi÷, mét b¶n thñ kho gi÷ lµm c¨n cø ®Ó ghi vµo thÎ kho vµ chuyÓn lªn
phßng kÕ to¸n ghi vµo sæ, b¶n cßn l¹i chuyÓn lªn phßng cung øng.
§èi víi vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn: C¨n cø vµo hîp ®ång thuª ngoµi
gia c«ng ®Ó lËp “ PhiÕu xuÊt kho vËt t-” ghi râ thuª ngoµi gia c«ng thµnh 3 b¶n, mét
b¶n thñ kho gi÷ lµm c¨n cø ®Ó ghi vµo thÎ kho vµ chuyÓn lªn phßng kÕ to¸n ®Ó ghi vµo
sæ, b¶n cßn l¹i chuyÓn lªn phßng cung øng.
S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp nhËp xuÊt kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
- Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn:
Tk 111, 112, 141,
331
Tk 152, 153
NhËp kho NVL, CCDC
Gi¸
t.to¸n
ThuÕ GTGT
TK
133
Tk 154
XuÊt VL thuª ngoµi
gia c«ng chÕ biÕn
®-îc khÊu trõ
Tk138, 334, 821
Tk 151
NhËp kho NVL, CCDC
XuÊt VL thuª ngoµi
®i ®-êng kú tr-íc
khi kiÓm kª
Tk 621, 641, 642,
214
Tk 154
VL, tù chÕ, thuª ngoµi gia c«ng
XuÊt VL dïng cho
chÕ biÕn xong nhËp kho
SXKD, XDCB
Tk 128, 222
Tk 3333
Tk
411
ThuÕ nhËp khÈu tÝnh vµo
XuÊt VL gãp vèn
(nÕu cã)
liªn doanh
Tk 412
NhËn VL, CCDC do gãp vèn
§¸nh gi¸ chªnh
liªn doanh hay biÕu tÆng
lÖch gi¶m
Tk
338
VL kiÓm kª ph¸t hiÖn thõa
§¸nh gi¸ chªnh lÖch
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú:
Tk 611
Tk 152, 153
Tk 111,
112
NÕu thu ®-îc
KÕt chuyÓn gi¸ trÞ NVL
tiÒn hµng
tån ®Çu kú
Tr¶ l¹i hµng kh«ng ®óng quy
c¸ch hoÆc ®-îc gi¶m gi¸
Tk 111, 112, 141,
331
Gi¸
Tk 138,
331
Gi¸ thùc tÕ NVL mua
mua trong kú ch-a cã thuÕ
GTGT
Tk 152, 153
Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL xuÊt dïng cho
xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh
Tk 621
Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL xuÊt dïng
cho s¶n xuÊt kinh doanh
Tk 138,
(1381)
Gi¸ trÞ NVL thiÕu hôt
Tk
133
ThuÕ GTGT ®Çu vµo
ph-¬ng ph¸p khÊu trõ
4) H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho:
§Ó h¹n chÕ bít nh÷ng thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra trong kinh doanh, doanh nghiÖp
ph¶i thùc hiÖn lËp dù phßng gi¶m gi¸ vËt t-, hµng ho¸. LËp dù phßng lµ chuyÓn chi phÝ
ph¸t sinh c¸c n¨m sau vµo chi phÝ n¨m nµy.
- Ph-¬ng ph¸p lËp dù phßng:
Doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh gi¶m gi¸, sè l-îng tån kho thùc tÕ cña
tõng vËt t-, hµng ho¸ ®Ó x¸c ®Þnh møc dù phßng.
Ta cã c«ng thøc:
Møc dù phßng L-îng vËt t-,
Gi¸ h¹ch
Gi¸ thùc tÕ
=
gi¶m gi¸ VT, HH HH gi¶m gi¸
to¸n trªn - trªn thÞ tr-êng
cho n¨m kÕ trÞ thêi ®iÓm
sæ kÕ to¸n.
t¹i thêi ®iÓm
ho¹ch.
13/12.
31/12.
+ C¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ biÕn ®éng gi¸ c¶ cña thÞ tr-êng vµo cuèi niªn ®é
kÕ to¸n, kÕ to¸n thµnh lËp dù phßng cho n¨m N+1 dùa vµo ®iÒu kiÖn lËp dù phßng. KÕ
to¸n hoµn nhËp toµn bé dù phßng ®· lËp cho n¨m N.
Nî TK 159
: Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho.
Cã TK 721: C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th-êng.
+ LËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho cho n¨m N+1.
Nî TK 642
: Chi phÝ qu¶n lý DN.
Cã TK 159: Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho.
PhÇn II: kh¸I qu¸t chung vÒ xÝ nghiÖp khai th¸c
vËt t- - phÕ liÖu vµ t×nh h×nh h¹ch to¸n
kÕ to¸n vËt liÖu - c«ng cô dông cô t¹i xÝ nghiÖp.
A - Kh¸i qu¸t chung vÒ xÝ nghiÖp:
I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp:
C«ng ty vËt t- kü thuËt ra ®êi ngµy 01/10/1975. §Õn n¨m 1980 theo quy ®Þnh
chung cña ngµnh, sau ®ã bé vËt t- cã quyÕt ®Þnh sè 316/VTQ§ chuyÓn thµnh XÝ
nghiÖp khai th¸c vËt t- vµ phÕ liÖu.
XÝ nghiÖp khai th¸c vËt t- vµ phÕ liÖu lµ ®¬n vÞ trùc thuéc C«ng ty vËt t- tæng
hîp §µ N½ng. Th¸ng 11/1989, chñ tÞch tØnh QN - §N ký quyÕt ®Þnh thµnh lËp vµ cho
phÐp xÝ nghiÖp ®-îc h¹ch to¸n ®éc lËp, cã ®Çy ®ñ t- c¸ch ph¸p nh©n vÒ mÆt nhµ n-íc
vµ thuéc tØnh qu¶n lý.
XÝ nghiÖp khai th¸c vËt t- vµ phÕ liÖu ®-îc së Th-¬ng M¹i Du LÞch trùc tiÕp
qu¶n lý. Ngµy 31/12/1993, së Th-¬ng M¹i Du LÞch ra quyÕt ®Þnh sè 632/TCTM ®Ó tæ
chøc s¾p sÕp l¹i ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh trùc thuéc c«ng ty vËt t- tæng hîp §µ N½ng
®èi víi XÝ nghiÖp khai th¸c vËt t- vµ phÕ liÖu.
XÝ nghiÖp khai th¸c vËt t- vµ phÕ liÖu lµ mét doanh nghiÖp nhµ n-íc, võa ho¹t
®éng s¶n xuÊt võa ho¹t ®éng th-¬ng m¹i, trong ®ã ho¹t ®éng th-¬ng m¹i lµ chñ yÕu.
N¨m 1989, XÝ nghiÖp ®-îc UBND ký quyÕt ®Þnh cho phÐp ho¹t ®éng kinh
doanh ®éc lËp c¸c mÆt hµng nh-: s¾t, kim khÝ, xi m¨ng, x¨ng dÇu. N¨m 1993 XÝ nghiÖp
tæ chøc s¶n xuÊt s¾t phi.
Tõ n¨m 1993 cho ®Õn nay, mÆc dï xÝ nghiÖp ®i vµo s¶n xuÊt víi quy m« nhá,
d©y chuyÒn c«ng nghÖ kh«ng hiÖn ®¹i, vèn kinh doanh Ýt, ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n
cßn h¹n chÕ l¹i chÞu sù chi phèi vµ c¹nh tranh gay g¾t cña thÞ tr-êng. Song c¸n bé c«ng
nh©n viªn ®· næ lùc phÊn ®Êu ®Ó v-¬n lªn víi th¸i ®é lµm viÖc nghiªm tóc, chñ ®éng
chÊp nhËn thö th¸ch, tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng tèt h¬n, ®¸p
øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. XÝ nghiÖp ngµy mét tr-ëng thµnh vµ cã nhiÒu kinh
nghiÖm trong qu¸ tr×nh kinh doanh tõ kh©u mua vµo cho ®Õn kh©u b¸n ra.
Tr¶i qua nhiÒu khã kh¨n vµ thö th¸ch do nhiÒu nguyªn nh©n t¸c ®éng tõ bªn
trong còng nh- bªn ngoµi, cho ®Õn nay xÝ nghiÖp ®· ®¹t ®-îc mét sè thµnh tùu ®¸ng
kÓ: ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, kinh doanh nhiÒu mÆt hµng (kim khÝ, xi
m¨ng, x¨ng dÇu, s¾t thÐp,…) ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn ngµy cµng n©ng cao.
II. §Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý cña xÝ nghiÖp:
1) §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ t¹i xÝ nghiÖp:
a) Tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp:
XÝ nghiÖp võa mang tÝnh chÊt cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt l¹i võa mang tÝnh chÊt
cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i, do ®ã tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp gåm
hai phÇn c¬ b¶n sau:
- PhÇn s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp tuy kinh doanh nhiÒu mÆt hµng nh-ng chñ yÕu lµ
s¶n xuÊt s¾t phi c¸c lo¹i (cã ®-êng kÝnh 4mm trë lªn), ngoµi ra cßn s¶n xuÊt phô c¸c
s¶n phÈm nh-: s¾t dÑt vµ ®inh c¸c lo¹i. H»ng n¨m xÝ nghiÖp s¶n xuÊt trªn 1000 tÊn.
+ §Ó tiÕt kiÖm ®-îc thêi gian lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt, xÝ nghiÖp
®· bè trÝ ë ph©n x-ëng chia ra lµm 2 bé phËn:
- Bé phËn chuÈn bÞ ph«i: 10 c«ng nh©n/ ca.
- Bé phËn c¸n kÐo chia lµm 2 tæ, mçi tæ : 8 c«ng nh©n/ ca.
- PhÇn kinh doanh:
+ VÒ lÜnh vùc kinh doanh: XÝ nghiÖp chuyªn kinh doanh c¸c mÆt hµng dÔ b¶o
qu¶n vÒ mÆt lý häc, ho¸ häc nªn cã thÓ dù tr÷ ®-îc nhiÒu mµ kh«ng sî h- háng nhkim khÝ, vËt liÖu x©y dùng, m¸y mãc thiÕt bÞ hµng tiªu dïng thiÕt yÕu. C¸c s¶n phÈm
nµy còng gièng nh- c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c trªn thÞ tr-êng th-êng b¸n ch¹y theo mïa,
b¸n ch¹y nhÊt lµ vµo nh÷ng kho¶ng thêi gian mµ thêi tiÕt kh«ng m-a ®Ó cã thÓ dÔ dµng
trong viÖc x©y dùng vµ l-u chuyÓn s¶n phÈm ra ngoµi thµnh phè. §Æc biÖt, hµng kim
khÝ chiÕm tû träng kho¶ng 70% tæng doanh thu cña xÝ nghiÖp.
+ VÒ tæ chøc kinh doanh: V× quy m« cña xÝ nghiÖp kh«ng réng nªn phÇn lín
kh¸ch hµng chñ yÕu lµ nh÷ng c¸ nh©n hay ®¬n vÞ kinh doanh t-¬ng ®èi nhá nh-ng
ng-îc l¹i cã mét thÞ tr-êng kh¸ lín. §a sè s¶n phÈm ®-îc tiªu thô ngay trªn thÞ tr-êng,
trªn ®Þa bµn thµnh phè. Sè l-îng tiªu thô ë c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y Nguyªn còng
kh«ng Ýt. §Æc biÖt, ë quý I/2003 xÝ nghiÖp ®· xuÊt khÈu s¾t x©y dùng sang thÞ tr-êng
Lµo víi trÞ gi¸ kho¶ng 400.000.000 ®ång. Tuy ®ã lµ con sè ch-a cao so víi c¸c doanh
nghiÖp kh¸c nh-ng ®©y còng lµ ®éng c¬ tÝch cùc ®Ó xÝ nghiÖp hoµn thiÖn vµ tiÕn nhanh
h¬n vµo nh÷ng n¨m kÕ tiÕp.
b) Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp:
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹i xÝ nghiÖp tr¶i qua 2 giai ®o¹n:
- Tõ s¾t tÊm c«ng nghiÖp, gia c«ng chÕ biÕn ph«i.
- Tõ ph«i lµm nguyªn liÖu chÝnh s¶n xuÊt ra s¾t phi.
Quy tr×nh:
Nguyªn vËt liÖu
TiÕp nhËn
Ph©n lo¹i
Lß nung
M¸y c¸n ph«i
M¸y ®Þnh h×nh
Kho thµnh phÈm
- VËt liÖu lµ s¾t phÕ liÖu tËn dông ®-îc xÝ nghiÖp tæ chøc thu mua vÒ nhËp kho
®Ó s¶n xuÊt, chÕ t¹o ra s¶n phÈm. XÝ nghiÖp dïng ph-¬ng ph¸p c¸n nãng, nung ph«i ë
nhiÖt ®é 1.200 - 1.400 ®é C, cho ph«i qua m¸y c¸n nhiÒu lÇn ®Ó t¹o ra thµnh phÈm, cô
thÓ qua c¸c b-íc sau:
+ T¹o ph«i: vËt liÖu, s¾t tÊm tËn dông cã ®ñ ®é dµi vµ dµy cÇn thiÕt, sau khi
xuÊt kho ®-a vµo m¸y c¾t thµnh tõng miÕng theo yªu cÇu cña tõng lo¹i s¾t phi cÇn s¶n
xuÊt. Ngoµi ra cã thÓ sö dông giã ®¸ nÕu trong tr-êng hîp m¸y kh«ng thÓ t¹o ph«i
®-îc.
+ Sau khi ph«i ®-îc t¹o xong ph¶i nung ë nhiÖt ®é 1.200 - 1.400 ®é C dïng
than hoÆc dÇu ®en ®Ó nung vµ dïng qu¹t ®iÖn ®Ó qu¹t giã vµo lß, lóc nµy s¾t ®· ®-îc
nung ®á råi ®-a sang m¸y c¸n.
+ Sau khi ph«i ®· dµi vµ nhá theo ®óng yªu cÇu,®-a sang m¸y ®Þnh h×nh ph«i
sÏ cho ra s¶n phÈm.
+ C«ng viÖc cuèi cïng lµ dïng thñ c«ng ®Ó c¾t ®Çu, ®u«i, hoµn tÊt s¶n phÈm,
bã buéc, nhËp kho råi ®-a ra tiªu thô.
2) Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña xÝ nghiÖp:
a) S¬ ®å tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña xÝ nghiÖp:
Gi¸m ®èc
Phã gi¸m ®èc
Phßng kÕ to¸n
Phßng kinh
doanh
Phßng tæ chøc - hµnh
chÝnh
Ph©n x-ëng s¶n
xuÊt
Ghi chó:
: Quan hÖ trùc tuyÕn.
: Quan hÖ tham m-u.
b) Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña c¸c phßng ban:
- Gi¸m ®èc: lµ ng-êi ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp, ban hµnh c¸c
quyÕt ®Þnh vµ ®ång thêi lµ ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm cao nhÊt vÒ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña xÝ nghiÖp.
- Phã gi¸m ®èc: lµ ng-êi gióp gi¸m ®èc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp. Phã gi¸m ®èc ®-îc uû quyÒn ký kÕt c¸c hîp ®ång kinh
tÕ vµ thay mÆt gi¸m ®èc gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc cña xÝ nghiÖp khi gi¸m ®èc v¾ng
mÆt.
- Phßng kÕ to¸n: tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n theo ®óng ph¸p
luËt cña nhµ n-íc. CËp nhËt c¸c chøng tõ vÒ nhËp, xuÊt vµ c¸c chi phÝ trong qu¸ tr×nh
l-u chuyÓn hµng ho¸ ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra, ®èi chiÕu, ghi chÐp vµ h¹ch to¸n kÕ to¸n.
Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o kÕ to¸n, tæng hîp vµ ph©n tÝch t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh
doanh cña xÝ nghiÖp.
+ ChØ ®¹o vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é vÒ c«ng t¸c tµi vô, b¶o ®¶m vµ
b¶o qu¶n c¸c hå s¬ tµi liÖu, chøng tõ kÕ to¸n.
+ Cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ kÕ to¸n, vÒ tµi chÝnh cho gi¸m ®èc.
- Phßng kinh doanh: cã nhiÖm vô tham m-u cho gi¸m ®èc vµ thùc hiÖn c¸c
ho¹t ®éng nh- lËp vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp, nghiªn cøu n¾m b¾t
th«ng tin trªn thÞ tr-êng nh»mkhai th¸c nguån hµng, më réng thÞ tr-êng tiªu thô, tæ
chøc thùc hiÖn m¹ng l-íi kinh doanh cña xÝ nghiÖp.
- Xem thêm -