Tài liệu Xác định nhu cầu du lịch của người hà nội hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC Xà HỘI VÀ NHÂN VĂN ============ PHẠM THỊ HƯỜNG XÁC ĐỊNH NHU CẦU DU LỊCH CỦA NGƯỜI HÀ NỘI HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH HỌC HÀ NỘI, 2008 Ket-noi.com kho tai lieu mien phi ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC Xà HỘI VÀ NHÂN VĂN ============ PHẠM THỊ HƯỜNG XÁC ĐỊNH NHU CẦU DU LỊCH CỦA NGƯỜI HÀ NỘI HIỆN NAY Chuyên ngành: Du lịch (Chương trình đào tạo thí điểm) LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRẦN ĐỨC THANH HÀ NỘI, 2008 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi Phạm Thị Hƣờng. Tôi xin chịu trách nhiệm trƣớc Hội đồng Khoa học Khoa Du lịch học, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Học viên Phạm Thị Hƣờng i Ket-noi.com kho tai lieu mien phi MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ............................................................................................. I Mục lục ...................................................................................................... ii Danh mục các bảng .................................................................................... vi Danh mục các biÓu ®å .............................................................................. vii MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................... 1 2. Mục tiêu của đề tài .................................................................................. 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................. 2 4. Đối tƣợng nghiên cứu .............................................................................. 3 5. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 3 6. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 4 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................... 5 Nội dung ........................................... 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NHU CẦU DU LỊCH .................... 7 1.1. Khái quát chung về nhu cầu.................................................................. 7 1.1.1. Các khái niệm ............................................................................... 7 1.1.2. Phân loại ....................................................................................... 8 1.2. Nhu cầu du lịch .................................................................................... 11 1.2.1. Khái niệm ..................................................................................... 11 1.2.2. Đặc điểm ...................................................................................... 12 1.2.3. Phân loại ....................................................................................... 13 1.2.3.1. Nhu cầu dịch vụ chính........................................................ 15 1.2.3.2. Nhu cầu dịch vụ đặc trƣng ................................................. 19 1.2.3.3. Nhu cầu dịch vụ bổ sung .................................................... 22 ii 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng tới nhu cầu du lịch ............................................ 22 1.3.1. Các yếu tố bên ngoài .................................................................... 22 1.3.1.1 Chính trị ............................................................................. 22 1.3.1.2 Kinh tế ................................................................................ 23 1.3.1.3 Tự nhiên .............................................................................. 23 1.3.1.4 Văn hóa xã hội ................................................................... 24 1.3.2. Các yếu tố bên trong ..................................................................... 24 1.3.2.1 Thu nhập ............................................................................. 24 1.3.2.2 Thời gian rỗi ....................................................................... 25 1.3.2.3 Trình độ học vấn ................................................................. 25 1.3.3. Các yếu tố kích thích nhu cầu du lịch ........................................... 26 1.3.3.1. Sản phẩm du lịch ................................................................ 26 1.3.3.2. Chiến lƣợc về giá ............................................................... 27 1.3.3.3. Các kênh phân phối ............................................................ 27 1.3.3.4. Hoạt động xúc tiến ............................................................ 28 Chƣơng 2. ĐẶC ĐIỂM NHU CẦU DU LỊCH CỦA NGƢỜI HÀ NỘI ...... 2.1. Khái quát về Hà Nội ............................................................................. 30 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội ............................................... 30 2.1.1.1. Đặc điểm tự nhiên .............................................................. 30 2.1.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................... 30 2.1.2. Tài nguyên du lịch ........................................................................ 31 2.1.2.1. Khu di tích lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh .............................. 34 2.1.2.2. Điểm du lịch Hồ Tây .......................................................... 34 2.1.2.3. Điểm du lịch Văn Miếu - Quốc Tử Giám ............ 35 2.1.2.4. Điểm du lịch Hồ Hoàn Kiếm - Đền Ngọc Sơn ................... 37 2.1.2.5. Khu phố cổ Hà Nội ............................................................ 38 iii Ket-noi.com kho tai lieu mien phi 2.1.3. Hoạt động du lịch ......................................................................... 39 2.2. Quy trình khảo sát điều tra.................................................................... 39 2.2.1. Nguyên tắc và cách thức khảo sát ................................................. 41 2.2.2. Xây dựng nội dung khảo sát ......................................................... 41 2.3. Thực trạng nhu cầu du lịch của ngƣời Hà Nội ...................................... 43 2.3.1. Phƣơng thức tìm hiểu thông tin .................................................... 43 2.3.2. Hình thức đi du lịch ...................................................................... 43 2.3.3. Số lƣợng ngƣời tham gia ............................................................. 44 2.3.4. Phƣơng tiện vận chuyển ............................................................... 45 2.3.5. Dịch vụ lƣu trú ............................................................................. 46 2.3.6. Dịch vụ ăn uống ........................................................................... 47 2.3.7. Thời điểm đi ................................................................................ 48 2.3.8. Độ dài chuyến du lịch ................................................................... 49 2.3.9. Loại hình du lịch........................................................................... 50 2.3.10. Tuyến điểm du lịch ..................................................................... 51 2.4. Nhu cầu du lịch của ngƣời Hà Nội hiện nay ......................................... 53 2.4.1. Hình thức đi du lịch ...................................................................... 55 2.4.2. Số lƣợng ngƣời tham gia ............................................................. 55 2.4.3. Phƣơng tiện vận chuyển ............................................................... 56 2.4.4. Dịch vụ lƣu trú ............................................................................. 57 2.4.5. Dịch vụ ăn uống ........................................................................... 60 2.4.6. Thời điểm đi ................................................................................. 62 2.4.7. Độ dài chuyến du lịch ................................................................... 65 2.4.8. Loại hình du lịch........................................................................... 67 2.4.9. Tuyến điểm du lịch ...................................................................... 69 2.4.9.1 Du lịch trong nƣớc .............................................................. 70 iv 2.4.9.2 Du lịch nƣớc ngoài .............................................................. 70 2.4.10. Khả năng chi trả ......................................................................... 72 2.5. Đánh giá nhu cầu du lịch của ngƣời Hà Nội….………..................... 75 Chương 3. MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NHẰM ĐÁP ỨNG NHU CẦU DU LỊCH 76 CỦA NGƢỜI HÀ NỘI HIỆN NAY ........................................... 3.1. Xu hƣớng gia tăng nhu cầu du lịch ....................................................... 78 3.1.1. Lợi thế về dân số .......................................................................... 78 3.1.2. Lợi thế về kinh tế .......................................................................... 78 3.3.3. Các lợi thế khác ............................................................................ 78 3.2. Đề xuất về sản phẩm du lịch ................................................................. 79 3.2.1. Thực trạng sản phẩm du lịch hiện nay .......................................... 79 3.2.2. Đề xuất đối với sản phẩm du lịch trong nƣớc................................ 80 3.2.3. Đề xuất đối với sản phẩm du lịch quốc tế ..................................... 81 3.3. Đề xuất về quảng bá, xúc tiến du lịch ................................................... 83 3.4. Đề xuất về cơ chế, chính sách ............................................................... 84 3.4.1. Đối với chính quyền ..................................................................... 86 3.4.2. Đối với các công ty du lịch ........................................................... 86 87 KẾT LUẬN ................................................................................................. TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 89 PHỤ LỤC ................................................................................................... 90 92 v Ket-noi.com kho tai lieu mien phi DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1. Cơ cấu số lƣợng mẫu điều tra………………………………………….. Bảng 2.2. Mối tƣơng quan giữa tổng chi phí dự kiến và dịch vụ vận chuyển...... 41 58 Bảng 2.3. Mối tƣơng quan giữa tổng chi phí dự kiến và dịch vụ lƣu trú……….. 61 Bảng 2.4. Mối tƣơng quan giữa tổng chi phí dự kiến và dịch vụ ăn uống……… 64 Bảng 2.5. Mối tƣơng quan giữa thời điểm đi du lịch và loại hình du lịch……… 66 Bảng 2.6. Mối tƣơng quan giữa tổng chi phí và độ dài thời gian lƣu trú………. 68 Bảng 2.7. So sánh nhu cầu du lịch trƣớc đây và bây giờ……………………….. 77 Bảng 2.8. Một số tour du lịch từ Hà Nội……………………………………….. 81 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Bậc thang nhu cầu của Maslow……………………………………… 10 Hình 1.2. Sơ đồ nhu cầu du lịch……………………………………………........ 14 vi Danh mục các biểu đồ Trang Biểu đồ 2.1: Lƣợng khách du lịch đến Hà Nội (2005 - 2007)……………….… 40 Biểu đồ 2.2: Phƣơng thức tìm hiểu thông tin …………………….. …………… 43 Biểu đồ 2.3: Hình thức đi du lịch……………………………………………….. 44 Biểu đồ 2.4: Cơ cấu số ngƣời đi du lịch cùng……………………...…………… 45 Biểu đồ 2.5: Cơ cấu sử dụng phƣơng tiện vận chuyển ……………………..…. 46 Biểu đồ 2.6: Cơ cấu sử dụng dịch vụ lƣu trú ……………………………..……. 47 Biểu đồ 2.7: Cơ cấu sử dụng dịch vụ ăn uống …………………………………. 48 Biểu đồ 2.8: Thời điểm đi du lịch……………...……………………………….. 49 Biểu đồ 2.9: Độ dài chuyến du lịch..……………………………………………. 50 Biểu đồ 2.10: Số lần tham gia các loại hình du lịch ………………………….... 51 Biểu đồ 2.11: Số lần đi du lịch nƣớc ngoài …………………………………….. 53 Biểu đồ 2.12: Hình thức đi du lịch ……………………………………………... 55 Biểu đồ 2.13: Số lƣợng ngƣời tham gia trong một tour du lịch………………… 56 Biểu đồ 2.14: Cơ cấu sử dụng phƣơng tiện vận chuyển……..…………………. 57 Biểu đồ 2.15: Cơ cấu sử dụng dịch vụ lƣu trú …………………………………. 60 Biểu đồ 2.16: Cơ cấu sử dụng dịch vụ ăn uống ……………………………….. 62 Biểu đồ 2.17: Thời điểm đi du lịch………………………………….………….. 65 Biểu đồ 2.18: Độ dài chuyến du lịch …………………………………………... 67 Biểu đồ 2.19: Cơ cấu loại hình du lịch ………………………………...………. 69 Biểu đồ 2.20: Mức độ yêu thích tuyến điểm du lịch trong nƣớc………………. 70 Biểu đồ 2.21: Mức độ yêu thích tuyến điểm du lịch nƣớc ngoài………………. 72 Biểu đồ 2.22: Khả năng chi trả khi đi du lịch…………………………..……… 75 vii Ket-noi.com kho tai lieu mien phi MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nhu cầu du lịch hiện này ngày càng tăng cao theo sự tăng trƣởng chung của đời sống kinh tế xã hội thế giới. Nhu cầu du lịch đã trở thành một trong những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống con ngƣời. Qua mấy thập kỷ trở lại đây, với sự phát triển của các phƣơng tiện vận chuyển, đặc biệt là ngành hàng không và sự bùng nổ về công nghệ thông tin cũng nhƣ sự tiện lợi của các hình thức thanh toán quốc tế đã kéo gần khoảng cách địa lý trên thế giới, hoạt động du lịch trở lên dễ dàng hơn, cầu du lịch vì thế cũng tăng lên nhanh chóng. Việt Nam trong khoảng hai chục năm trở lại đây, với định hƣớng phát triển mở rộng hợp tác với tất cả các quốc gia trên thế giới đang dần là một điểm đến nổi tiếng về cảnh đẹp, giá trị văn hóa, an toàn và thân thiện của khu vực Châu Á- Thái Bình Dƣơng. Cùng với sự tăng trƣởng chung của nền kinh tế, hoạt động du lịch tại Việt Nam cũng tăng nhanh với sự ra đời của nhiều công ty lữ hành nhằm đáp ứng nhu cầu của khách du lịch. Hà Nội, thủ đô của Việt Nam, là trung tâm chính trị, văn hóa và kinh tế của cả nƣớc, đồng thời cũng là một trong hai trung tâm du lịch lớn nhất Việt Nam (cùng với TP. Hồ Chí Minh). Hà Nội là điểm đến ƣa thích của khách du lịch quốc tế cũng nhƣ nội địa do vị trí trung tâm về giao thông hàng không, đƣờng bộ, do có cơ sở hạ tầng vào loại tốt nhất cả nƣớc và chứa đựng trong lòng những giá trị văn hóa quý báu, lâu đời của dân tộc. Vì vậy, hoạt động du lịch đón khách quốc tế, nội 1 địa đến Hà Nội và đƣa khách Hà Nội đi du lịch trong nƣớc và nƣớc ngoài khá sôi động. Về lĩnh vực khoa học, cũng đã có nhiều công trình khoa học, đề tài, báo cáo nghiên cứu định hƣớng và giải pháp kích thích sự phát triển ngành du lịch thủ đô, tuy nhiên những nghiên cứu này hầu hết chỉ tập trung vào nghiên cứu nhu cầu du lịch của các thị trƣờng khách đến thủ đô Hà Nội mà chƣa có nghiên cứu nào đề cấp đến nhu cầu đi du lịch của ngƣời dân sống tại Hà Nội. Chính vì vậy, “Xác định nhu cầu du lịch của người Hà Nội hiện nay” là một đề tài mang tính cấp thiết nhằm kích thích sự phát triển toàn diện của du lịch thủ đô cũng nhƣ nghiên cứu xây dựng những sản phẩm du lịch phù hợp và thỏa mãn nhu cầu của ngƣời Hà Nội. 2. Mục tiêu của đề tài  Đƣa ra đƣợc đánh giá về nhu cầu du lịch của ngƣời Hà Nội hiện nay.  Tìm ra sự thay đổi trong nhận thức và hành vi tiêu dùng du lịch của ngƣời Hà Nội  Đƣa ra các giải pháp nhằm đáp ứng nhu cầu du lịch của ngƣời Hà Nội.  Góp phần giúp các doanh nghiệp du lịch định hƣớng sản phẩm phù hợp hơn với nhu cầu thị trƣờng. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu  Nghiên cứu các cơ sở lý luận về nhu cầu du lịch.  Tìm hiểu các chính sách phát triển du lịch của Hà Nội  Nghiên cứu về nhu cầu du lịch của ngƣời Hà Nội trong quá khứ 2 Ket-noi.com kho tai lieu mien phi  Khảo sát nhu cầu du lịch của ngƣời Hà Nội hiện nay.  Tìm hiểu các tuyến điểm du lịch nội địa và quốc tế xuất phát từ thủ đô Hà Nội. 4. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu nhu cầu du lịch của những ngƣời dân sống tại Hà Nội trong thời điểm hiện tại và những mong muốn của họ trong việc thỏa mãn nhu cầu du lịch. 5. Phạm vi nghiên cứu  Phạm vi không gian: Khi bắt đầu triển khai đề tài này, vẫn chƣa có chủ trƣơng mở rộng địa giới hành chính của Hà Nội. Đến tháng 8/2008, tmột phần tỉnh Hòa Bình và tỉnh Vĩnh Phúc. Nhƣ vậy, khu vực Hà Nội có sự khác biệt nhau rất rõ về văn hóa, trình độ học vấn và thu nhập. Do điều kiện thời gian, đề tài chỉ tập trung nhu cầu du lịch của ngƣời dân nội thành Hà Nội, cụ thể là các quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Ba Đình, Đống Đa, Thanh Xuân, Cầu Giấy, Long Biên.  Phạm vi thời gian: Quá trình nghiên cứu diễn ra trong thời gian từ 9/2006 đến 10/2008. Tuy nhiên, số liệu khảo sát đƣợc thu thập trong khoảng thời gian từ 1/6/2008 đến 1/9/2008.  Phạm vi nội dung nghiên cứu: Đề tài của luận văn là “Xác định nhu cầu du lịch của người Hà Nội hiện nay”, ở đây cần làm rõ khái niệm “ngƣời Hà Nội”. Có rất nhiều cách hiểu “ngƣời Hà Nội”, có thể là những ngƣời sinh ra và lớn 3 lên tại Hà Nội hoặc là những ngƣời có hộ khẩu ở Hà Nội. Tuy nhiên, hiện nay, số lƣợng ngƣời dân học tập và sinh sống tại Hà Nội trong thời gian dài rất nhiều nhƣng lại không có hộ khẩu tại đây. Để xác định theo tiêu chí ngƣời Hà Nội là ngƣời có hộ khẩu ở Hà Nội rất khó và không thực tế. Vì vậy, trong luận văn này, khái niệm ngƣời Hà Nội đƣợc hiểu là những người dân Việt Nam học tập và sinh sống tại Hà Nội. Đề tài này tập trung vào nghiên cứu nhu cầu tức là mong muốn, ƣớc muốn của họ về chuyến du lịch trong thời điểm hiện tại, chứ không phải tập trung nghiên cứu về cầu du lịch (nhu cầu có khả năng chi trả) mặc dù trong quá trình nghiên cứu có tìm hiểu về khả năng chi trả của du khách trong chuyến du lịch sắp tới. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu  Phương pháp thu thập thông tin, dữ liệu thứ cấp Việc thực hiện luận văn đã tiến hành thu thập các thông tin, dữ liệu từ các tài liệu nghiên cứu, các giáo trình, sách, tạp chí khoa học trong nƣớc và quốc tế để làm tƣ liệu nghiên cứu.  Phương pháp xã hội học: Luận văn cũng áp dụng các phƣơng pháp xã hội học trong quá trình thực hiện. Đó là phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi với 601 phiếu điều tra với 601 đối tƣợng là ngƣời Hà Nội . Bên cạnh đó, đề tài còn kết hợp thực hiện phương pháp phỏng vấn sâu trong quá trình điều tra bảng hỏi, đã tiến hành phỏng vấn sâu một số đối tƣợng điều tra để biết chi tiết hơn thông tin về nhu cầu của họ và lý do khác biệt, 4 Ket-noi.com kho tai lieu mien phi thay đổi giữa thực tế hoạt động du lịch trong quá khứ và mong muốn đi du lịch tại thời điểm hiện tại.  Phương pháp chuyên gia: Đề tài cũng đã áp dụng phƣơng pháp chuyên gia trong quá trình thực hiện. Đó là xin ý kiến chuyên gia trong quá trình xây dựng phiếu điều tra và cũng tiến hành phỏng vấn sâu một số chuyên gia trong lĩnh vực du lịch về nhu cầu du lịch của ngƣời Hà Nội hiện nay để làm căn cứ tham chiếu trong quá trình xử lý số liệu. 7. Kết cầu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, phần nội dung của luận văn đƣợc chia làm 3 chƣơng:  Chương 1. Cơ sở lý luận về nhu cầu du lịch  Chương 2. Đặc điểm nhu cầu du lịch của người Hà Nội hiện nay Chương 3. Một số đề xuất nhằm đáp ứng nhu cầu du lịch của người Hà Nội hiện nay 5 NỘI DUNG 6 Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NHU CẦU DU LỊCH 1.1 Khái quát chung về nhu cầu 1.1.1 Các khái niệm Từ lâu, nhu cầu đã trở thành đối tƣợng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học. Tuy nhiên, mỗi ngành, lĩnh vực đều có những quan điểm về nhu cầu gần với lĩnh vực nghiên cứu của mình nhất. Vì vậy, cho đến nay, vẫn chƣa có một khái niệm chung nhất về nhu cầu. Để hiểu rõ hơn về khái niệm này, có thể nhìn nhận nó qua một số các quan điểm khác nhau của các nhà nghiên cứu: Theo Nguyễn Khắc Viện trong cuốn Từ điển Xã hội học thì “Mọi hành vi của con ngƣời đều do sự kích thích của những nhu cầu nào đó. Nhu cầu thể hiện sự lệ thuộc của một cớ thể sống vào môi trƣờng bên ngoài, thể hiện thành những ứng xử tìm kiếm khi cơ thể thiếu những điều kiện để tồn tại và phát triển”. [15, 211] Con ngƣời trong mối quan hệ với môi trƣờng xung quanh nhƣ thiên nhiên, xã hội từ đó hình thành những đòi hỏi về vật chất, văn hóa, tinh thần. Đó là nhu cầu. Theo nghĩa hẹp thì nhu cầu là những yêu cầu cần thiết của con ngƣời để sống hay tồn tại. Theo nghĩa rộng đó là tất cả những yêu cầu của con ngƣời để tồn tại và phát triển. [7, 79] Lê Hữu Tầng đƣa ra quan niệm về nhu cầu là những đòi hỏi của con ngƣời, của từng cá nhân, của các nhóm xã hội khác nhau hay của toàn xã hội muốn có những điều kiện nhất định để tồn tại và phát triển. [12, 15] 7 Nhu cầu là sự cần hay sự thiếu hụt một cái gì đó thiết yếu để duy trì hoạt động sống của cơ chế một cá nhân con ngƣời, một nhóm xã hội hay xã hội nói chung, là động cơ bên trong của tính tích cực. [14, 518] Nhu cầu là một trong những nguồn gốc nội tại sinh ra trong tính tích cực của con ngƣời. Đó là một trạng thái tâm lý xuất hiện khi cá nhân cảm thấy cần phải có những điều kiện nhất định để đảm bảo sự tồn tại và phát triển của mình. [4, 271] Trong nghiên cứu về thị trƣờng thì nhu cầu đƣợc hiểu theo nghĩa là nhu cầu tiêu dùng. Nhu cầu tiêu dùng là sự đòi hỏi của con ngƣời về hàng hóa và dịch vụ, chỉ đề cập đến những đòi hỏi về vật chất. Tuy nhiên, nhu cầu về tinh thần nếu đƣợc vật chất hóa thì đó cũng là nhu cầu tiêu dùng. Nhƣ vậy, có thể hiểu nhu cầu là đòi hỏi, mong muốn, nguyện vọng của con ngƣời về hàng hóa hay dịch vụ nào đó để đảm bảo sự tồn tại và phát triển. 1.1.2 Phân loại Sự phát triển của con ngƣời, loài ngƣời là quá trình đáp ứng những nhu cầu, đồng thời cũng là quá trình nảy sinh những nhu cầu ngày càng mới. Nhu cầu là động cơ trực tiếp của hành vi con ngƣời. Nhu cầu đƣợc phân loại theo các tiêu chí khác nhau: - Theo tính chất: có nhu cầu tự nhiên (mang tính bẩm sinh: nhu cầu ăn, ở, mặc, an toàn tính mạng…) và nhu cầu xã hội (những nhu cầu do cuộc sống xã hội tạo nên: nhu cầu học tập, sáng tạo nghệ thuật…). 8 Ket-noi.com kho tai lieu mien phi - Theo đối tƣợng thỏa mãn nhu cầu: có nhu cầu vật chất (ăn, mặc, mua sắm…) và nhu cầu tinh thần (giao tiếp, thƣởng thức nghệ thuật, vui chơi giải trí…). - Theo lĩnh vực hoạt động: có nhu cầu kinh tế, nhu cầu chính trị, nhu cầu tâm linh… - Theo phƣơng thức sử dụng sản phẩm của xã hội: có nhu cầu sản xuất và nhu cầu tiêu dùng. - Theo mức độ cấp thiết phải ứng: có nhu cầu tuyệt đối (các nhu cầu thiết yếu cơ bản đảm bảo sự tồn tại của con ngƣời: ăn no, mặc ấm, đồ dùng đầy đủ…Những nhu cầu này con ngƣời nhất thiết phải đƣợc đáp ứng thì con ngƣời mới sống đƣợc) và nhu cầu tƣơng đối (những nhu cầu đƣợc nâng cao về mặt chất lƣợng: ăn ngon, mặc đẹp, đồ dùng tốt…Những nhu cầu này đƣợc đáp ứng theo mức độ tƣơng ứng với trình độ phát triển của sản xuất xã hội và khả năng tài chính của mỗi cá nhân. - Theo nhóm xã hội: có thể phân chia theo nhóm lứa tuổi (nhu cầu của trẻ em, nhu cầu của thanh niên, của ngƣời già…); theo nhóm nghề nghiệp (nhu cầu của nhóm công chức, nhu cầu của nhóm nông dân, công nhân…); theo khu vực cƣ trú (nhu cầu của cƣ dân thành thị, nông thôn…). Nhà tâm lý học Maslow đã phân chia hệ thống nhu cầu của con ngƣời theo 5 thứ bậc, đƣợc sắp xếp theo mức độ thiết yếu từ thấp đến cao. Đó là: 9 TỰ ĐỔI MỚI (Self fulfillment) UY TÍN (Self respect) TÌNH CẢM (Social needs) ĐƢỢC AN TOÀN (Safety & Security needs) SINH HỌC (Phisiclogical needs) Hình 1.1 Bậc thang nhu cầu của Maslow - Nhu cầu sinh học: là nhu cầu cơ bản nhất, cấp thiết nhất. Đó là ăn , uống, mặc, ở, nghỉ ngơi, sinh lý…Con ngƣời phải đáp ứng đủ nhu cầu sinh học rồi mới quan tâm tới các nhu cầu tiếp theo. - Nhu cầu đƣợc an toàn: không phải lo lắng, sợ hãi điều gì. Đáp ứng đƣợc nhu cầu này, con ngƣời mới thực sự an tâm khi tham gia vào các quan hệ xã hội. - Nhu cầu về tình cảm: yêu và đƣợc ngƣời khác yêu. - Nhu cầu về uy tín: Tự trọng và đƣợc tôn trọng. Khi tham gia vào các hoạt động xã hội, con ngƣời mong muốn có đƣợc thành công, uy tín, đƣợc xã hội tôn trọng. - Nhu cầu tự đổi mới: phát triển cá nhân, hoàn thiện bản thân. Đây là nhu cầu cao nhất của con ngƣời. Nhƣ vậy, có nhiều cách phân loại nhu cầu của con ngƣời. Tùy thuộc vào mục đích nghiên cứu của từng ngành, từng lĩnh vực thì sẽ lựa chọn các cách phân loại sao cho phù hợp với nội dung nghiên cứu. 10 Ket-noi.com kho tai lieu mien phi 1.2 Nhu cầu du lịch 1.2.1 Khái niệm Trong quá trình tồn tại và phát triển, con ngƣời không chỉ dừng lại ở việc thỏa mãn những nhu cầu cơ bản: ăn, ở, đi lại mà họ còn mong muốn thỏa mãn những nhu cầu cao cấp hơn là vui chơi giải trí, nâng cao hiểu biết..., một trong những loại nhu cầu đó là nhu cầu du lịch. Ngày nay trên các sách báo tạp chí, thuật ngữ “nhu cầu du lịch” xuất hiện thƣờng xuyên và khá phổ biến. Tuy nhiên, khi đề cập đến nhu cầu du lịch, các tác giả khác chỉ nói đến nhu cầu du lịch một cách khái quát, chung chung nhƣ: nhu cầu du lịch tăng mạnh, nhu cầu du lịch trong nƣớc, nhu cầu du lịch nƣớc ngoài và thƣờng đề cập đến lƣợng khách hay đề cập đến khía cạnh cụ thể hơn là nhu cầu du lịch sinh thái, nhu cầu du lịch nghỉ dƣỡng … Khái niệm nhu cầu du lịch đầy đủ và chi tiết nhất là trong cuốn sách "Thị trƣờng du lịch" của tác giả Nguyễn Văn Lƣu: "Nhu cầu du lịch là một loại nhu cầu đặc biệt và mang tính xã hội hóa cao, biểu hiện sự mong muốn tạm thời rời khỏi nơi cƣ trú thƣờng xuyên để đến với thiên nhiên và văn hóa ở một nơi khác, là nguyện vọng cần thiết của con ngƣời muốn đƣợc giải phóng khỏi sự căng thẳng để đƣợc nghỉ ngơi, giải trí, phục hồi sức khỏe và tăng cƣờng hiểu biết ".[8, 5] Vì vậy, dựa theo quan điểm trên, trong luận văn này, nhu cầu du lịch đƣợc hiểu theo nghĩa là sự đòi hỏi, mong muốn, nguyện vọng của khách du lịch về các dịch vụ trong quá trình đi du lịch. 11