Tài liệu Việt nam hội nhập kinh tế quốc tế

Môc lôc Lêi nãi ®Çu A. VÊn ®Ò cÇn ®îc nghiªn cøu. Ch¬ng I: ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. I. Néi dung cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 1. Kh¸i niÖm héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 2. Néi dung cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. II. C¸c thÓ chÕ mµ ViÖt Nam tham gia. III. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 1. C¬ héi ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. 2. Th¸ch thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Ch¬ng II. Sù tham gia afta cña viÖt nam. I. S¬ lîc vÒ sù h×nh thµnh cña AFTA vµ thêi gian gia nhËp AFTA cña ViÖt Nam. 1. C¸c giai ®o¹n dÉn ®Õn sù ra ®êi cña khu vùc MËu dÞch tù do (AFTA). 2. Thêi gian gia nhËp AFTA cña ViÖt Nam. II. Néi dung chñ yÕu cña AFTA vµ thêi h¹n hoµn thµnh AFTA cña c¸c níc ASEAN. 1. Néi dung chñ yÕu cña AFTA. 2. Thêi h¹n hoµn thµnh AFTA cña c¸c níc ASEAN. III. Lé tr×nh AFTA cña ViÖt Nam. 1. TiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA cña ViÖt Nam 2. Thùc tiÔn thùc hiÖn AFTA cña ViÖt Nam. 3. ViÖt Nam tham gia AFTA vµo n¨m 2003. IV. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng khi tham gia AFTA. 1. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi tham gia AFTA. 2. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi ViÖt Nam thamgia AFTA. 1 Lêi nãi ®Çu Vµo nh÷ng thËp niªn cuèi thÕ kû XX, xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ, thu hót sù quan t©m nghiªn cøu cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu Häc gi¶ mäi quèc gia trªn thÕ giíi. §¹i héi IX cña §¶ng ta ®· nªu râ: “Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ xu thÕ kh¸ch quan, l«i cuèn c¸c níc, bao trïm hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc,võa thóc ®Èy hîp t¸c, võa t¨ng cêng søc Ðp c¹nh tranh vµ tÝnh tuú thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ”. Trong bèi c¶nh ®ã, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh cÇn ph¶i: “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i trêng”. Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ, chóng ta ®· tõng bíc héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi vµ ®· thu ®îc nh÷ng th¾ng lîi quan träng bíc ®Çu. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng th¾ng lîi, chóng ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, bÊt cËp trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, cÇn nhanh chãng rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®Ó cã thÓ tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc, ®a ®Êt níc tiÕp tôc ph¸t triÓn. Víi luîng kiÕn thøc cßn h¹n chÕ trong ph¹m vi mét bµi tiÓu luËn ng¾n, ch¾c ch¾n em sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong sù gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy, c« ®Ó bµi tiÓu luËn cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. 2 Ch¬ng I ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ I. Néi dung cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 1. Kh¸i niÖm héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh chñ ®éng g¾n kÕt nÒn kinh tÕ vµ thÞ trêng cña tõng níc v¬Ý kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi th«ng qua c¸c nç lùc tù do ho¸ vµ më cöa trªn c¸c cÊp ®é d¬n ph¬ng, song ph¬ng vµ ®a ph¬ng. 2. Néi dung cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Ký kÕt vµ tham gia c¸c ®Þnh chÕ vµ tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, cïng c¸c thµnh viªn ®µm ph¸n x©y dùng c¸c luËt ch¬i chung vµ thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh, cam kÕt ®èi víi thµnh viªn cña c¸c ®Þnh chÕ, tæ chøc ®ã. TiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt ë trong níc ®Ó b¶o ®¶m ®¹t ®îc môc tiªu cña qu¸ tr×nh héi nhËp còng nh thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh, cam kÕt vÒ héi nhËp. C¸c néi dung cÇn ®îc triÓn khai bªn trong mçi níc gåm:  §iÒu chØnh chÝnh s¸ch theo híng tù do ho¸ vµ më cöa, gi¶m vµ tiÕn tíi rì bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, lµm cho viÖc trao ®æi hµng ho¸ dÞch vô ®Çu t vµ sù lu©n chuyÓn vèn, lao ®éng, kü thuËt c«ng nghÖ gi÷a c¸c níc thµnh viªn ngµy cµng th«ng tho¸ng h¬n.  §iÒu chØnh c¬ cÊu nÒn kinh tÕ (bao gåm c¶ c¬ cÊu s¶n xuÊt, kinh doanh, c¬ cÊu ngµnh vµ mÆt hµng, c¬ cÊu ®Çu t) phï hîp víi qu¸ tr×nh tù do ho¸ vµ më cöa nh»m lµm cho nÒn kinh tÕ thÝch øng vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh quèc tÕ.  TiÕn hµnh c¸c c¶i c¸ch cÇn thiÕt vÒ kinh tÕ, x· héi, ®Æc biÖt lµ c¶i c¸ch hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp ®Ó n©ng cao n¨ng lùc canh tranh, nh»m ®¶m b¶o qu¸ tr×nh héi nhËp ®îc thùc hiÖn ®a l¹i hiÖu qu¶ cao.  §µo t¹o vµ chuÈn bÞ nguån nh©n lùc, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò c«ng chøc, nh÷ng ngêi qu¶n lý doanh nhgiÖp vµ lùc lîng c«ng nh©n lµnh nghÒ cã thÓ ®¸p øng tèt c¸c ®ßi hái cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. II. C¸c thÓ chÕ mµ ViÖt Nam tham gia. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· tham gia c¸c thÓ chÕ kinh tÕ quèc tÕ quan träng gåm: ASEAN (1995), ASEM (1996), APEC (1998), vµ ®ang ®µm ph¸n gia nhËp WTO. C¸c thÓ chÕ nµy dï cã môc ®Ých vµ néi dung ho¹t ®éng chung lµ më cöa tèi ®a vÒ kinh tÕ, song do ph¹m vi vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau nªn néi dung hîp t¸c cña tõng thÓ chÕ còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. So víi WTO tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò vÒ tù do ho¸ th¬ng m¹i, ASEM míi ë giai ®o¹nph¸t triÓn ban ®Çu, chØ th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò thuËn lîi ho¸ th¬ng m¹i, ®Çu t cïng víi mét sè vÊn ®Ò v¨n ho¸ x· héi kh¸c, vµ lµ mét diÔn ®µn mang tÝnh dù phßng nh»m ®èi träng víi c¸c diÔn ®µn xuyªn ch©u lôc ®Þa kh¸c khi cÇn thiÕt. Trong khi ®ã, APEC th¶o luËn c¶ hai néi dung tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t, ®ång thêi coi träng hîp t¸c ph¸t triÓn giòa c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn. Ngoµi c¸c néi dung c¬ b¶n vÒ më cöa th¬ng m¹i vµ ®Çu t t¬ng tù nh trªn, ASEAN th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò vÒ chÝnh trÞ vµ an ninh mµ khu vùc cïng quan t©m. Ngoµi c¸c thÓ chÕ trªn, ViÖt Nam còng lµ thµnh viªn cña nh÷ng thÓ chÕ ®a ph¬ng vÒ tµi chÝnh, ng©n hµng nh: Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) Quü tiÒn 3 tÖ quèc tÕ, Ng©n hµng thÕ giíi, Tõ l©u ViÖt Nam còng ®· tham gia nh÷ng diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ khu vùc phi hoÆc b¸n chÝnh phñ nh Héi ®ång Hîp t¸c kinh tÕ Th¸i B×nh D¬ng (PECC), Héi ®ång Hîp t¸c kinh tÕ lßng ch¶o Th¸i B×nh D¬ng (PBEC)... III. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Cã thÓ s¬ lîc vÒ c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh quèc tÕ nh sau:  VÒ c¬ héi Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thu nhËp cña ViÖt Nam b»ng c¸nh chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cã n¨ng suÊt cao h¬n so víi c¸c s¶n phÈm kh¸c. Thu hót ®îc ®Çu t níc ngoµi vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh cña doanh nghiÖp. Häc tËp ®îc kinh nhiÖm qu¶n lý hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm, dÞch vô trªn thÞ trêng quèc tÕ, më réng thÞ truêng gióp cho s¶n phÈm cã thÓ tõng bíc hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi.  VÒ th¸ch thøc Díi ¸p lùc cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn trong lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ theo híng tù do ho¸ vµ më cöa nhiÒu h¬n. Th¸ch thøc nµy ®èi víi ViÖt Nam lµ hÕt søc lín. Héi nhËp t¹o ra t×nh tr¹ng kÎ ®îc lîi vµ ngêi bÞ thiÖt thßi. Ph¶n øng tù nhiªn cña nh÷ng ngêi thua thiÖt lµ chèng l¹i nguyªn nh©n lµm cho hä bÞ thua thiÖt, ®ã lµ më cöa tù do ho¸ vµ ®ßi cã sù b¶o hé. Th¸ch thøc chñ yÕu ë ®©y lµ lµm sao thùc hiÖn ®îc lîi Ých chung lín h¬n cña më cöa tù do ho¸, mÆc dï cã nh÷ng thiÖt h¹i cña nh÷ng ngêi bÞ t¸c ®éng bëi sù c¹nh tranh t¨ng lªn cña hµng nhËp khÈu. Gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng lîi Ých cña nh÷ng ngêi bÞ thiÖt h¹i do t¸c ®éng më cöa, ®Æc biÖt lµ cña nh÷ng ngêi Ýt kh¶ n¨ng ®èi phã nhÊt víi nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña héi nhËp lµ mét vÊn ®Ò cña chÝnh s¸ch c«ng. §ã lµ nh÷ng s¬ lîc vÒ c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trªn c¬ së nhËn thøc vÒ c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, em xin ®i s©u nghiªn cøu vÒ c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh gia nhËp AFTA. 4 Ch¬ng I Sù tham gia AFTA cña ViÖt nam I.S¬ lîc vÒ sù h×nh thµnh cña AFTA vµ sù gia nhËp cña ViÖt nam vµo AFTA. 1. C¸c giai ®o¹n dÉn ®Õn sù ra ®êi cña Khu vùc MËu dÞch tù do (AFTA). HiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸ (gäi t¾t lµ ASEAN) ®îc thµnh lËp vµo ngµy 8/8/1967 t¹i B¨ng Cèc – Th¸i Lan. N¨m níc thµnh viªn s¸ng lËp ra HiÖp héi lµ Th¸i Lan, Malaixia, In®«nªxia, Philippin, vµ Xingapo. N¨m 1984, tæ chøc cã thªm thµnh viªn míi lµ Brunei. Tõ khi ra ®êi ®Õn nay, c¬ cÊu tæ chøc ASEAN ®· ®îc c¶i tæ qua 3 thêi kú víi 4 Héi nghÞ Thîng ®Ønh: *Héi nghÞ Thîng ®Ønh lÇn thø nhÊt ®îc tæ chøc t¹i Bali cña In®«nªxia víi hai v¨n kiÖn ®îc th«ng qua. - V¨n kiÖn thø nhÊt “HiÖp íc th©n thiÖn vµ hîp t¸c ë §«ng Nam ¸” hay cßn gäi lµ HiÖp íc Bali. - V¨n kiÖn thø hai “Tuyªn bè hoµ hîp ASEAN” * Héi nghÞ Thîng ®Ønh lÇn thø hai ®îc tæ chøc t¹i Kuala Lumbu vµo th¸ng 8 n¨m 1977. Héi nghÞ lÇn nµy ®¸nh dÊu 10 n¨m thµnh lËp cña HiÖp héi vµ th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò quan träng liªn quan ®Õn ViÖc ®a hîp t¸c ASEAN ®i vµo thùc tiÔn (chñ yÕu lµ hîp t¸c kinh tÕ). * Héi nghÞ Thîng ®Ønh lÇn thø ba ®îc tæ chøc t¹i Malina cña Philippin vµo th¸ng 12 n¨m 1988. Tuyªn bè Manila nãi râ mét c¸ch c«ng khai lµ hîp t¸c chÝnh trÞ. * Héi nghÞ Thîng ®Ønh lÇn thø t ®îc tæ chøc t¹i Xingapo vµo th¸ng giªng n¨m 1992. Héi nghÞ kh«ng chØ ®¸nh dÊu 25 n¨m trëng thµnh cña HiÖp héi mµ quan träng h¬n lµ më ®Çu cho mét ch¬ng tr×nh hîp t¸c vµ liªn kÕt s©u réng ®Æc biÖt lµ liªn kÕt kinh tÕ trªn quy m« toµn khu vùc. PhÇn quan träng nhÊt cña Héi nghÞ lµ th«ng qua v¨n kiÖn tuyªn bè Xingapo, tuyªn bè kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cña ASEAN n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña hîp t¸c kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, nh»m t¹o ra bíc ngoÆt trong tiÕn tr×nh liªn kÕt khu vùc. ý nghÜa quan träng nhÊt cña Héi nghÞ ®· cam kÕt lËp Khu vùc MËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) víi thêi h¹n thùc hiÖn nã lµ 15 n¨m kÓ tõ 1/1/1993. ý nghÜa thø hai kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ ®a v¨n kiÖn ch¬ng tr×nh nghÞ sù vÒ hîp t¸c chÝnh trÞ – an ninh trong t×nh h×nh míi. Cã thÓ nãi r»ng, viÖc thµnh lËp AFTA ®· t¹o ra bíc chuyÓn biÕn míi vÒ chÊt trong hîp t¸c vµ liªn kÕt ASEAN nãi chung vµ kinh tÕ nãi riªng. 2. Thêi gian gia nhËp AFTA cña ViÖt nam. Ngµy 28/7/1995 , ViÖt nam trë thµnh viªn chÝnh thøc thø 7 cña HiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸ - ASEAN. Sù kiÖn träng ®¹i nµy ®¸nh dÊu mét thµnh c«ng to lín cña chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng céng s¶n ViÖt nam, ®¸nh dÊu mét bíc ph¸t triÓn míi trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt nam vµo céng ®ång quèc tÕ vµ liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ. II. Néi dung chñ yÕu cña AFTA vµ thêi h¹n hoµn thµnh AFTA cña c¸c níc ASEAN. 5 1. Néi dung chñ yÕu cña AFTA. KÕ ho¹ch thuÕ u ®·i cã hiÖu lùc chung (CEPT) lµ trô cét chÝnh ®Ó thµnh lËp AFTA. Theo CEPT, c¸c níc thµnh viªn sÏ ®a ra lÞch tr×nh gi¶m dÇn thuÕ quan néi bé khu vùc ®èi víi toµn bé hµng ho¸ chÕ t¹o. C¸c hµng ho¸ cã thÓ ®îc ®Æt vµo lÞch tr×nh nhanh hoÆc th«ng thêng. C¸c níc ASEAN ®· ®a ra 15 nhãm s¶n phÈm gi¶m thuÕ nhanh víi møc thuÕ u ®·i ph¶i ®¹t 0 – 5% trong thêi gian dµi nhÊt lµ 7 n¨m (5 n¨m ®èi víi hµng ho¸ chÞu thuÕ thÊp). 15 nhãm s¶n phÈm ®ã bao gåm: §å nhùa S¶n phÈm cao su S¶n phÈm da Bét giÊy Hµng dÖt DÇu thùc vËt Xi m¨ng S¶n phÈm gèm vµ thñy tinh §¸ quý vµ ®å trang søc Cùc ©m ®ång Hµng ®iÖn tö Néi thÊt b»ng gç vµ m©y Ho¸ chÊt Dîc phÈm Ph©n bãn §èi víi nhãm gi¶m th«ng thêng, tèc ®é gi¶m chËm h¬n vµ nh÷ng hµng ho¸ chÞu thuÕ cao th× viÖc gi¶m cã thÓ thùc hiÖn trong 15 n¨m. Ban ®Çu, ngêi ta dù ®Þnh ¸p dông CEPT cho tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ chÕ t¹o nhng cho phÐp thùc hiÖn ngo¹i lÖ ®èi víi s¶n phÈm c¸c ngµnh dÔ bÞ tæn th¬ng vµ cã tÝnh c¹nh tranh trùc tiÕp. Tuy nhiªn, ngoµi nh÷ng trêng hîp h¹n chÕ bu«n b¸n lµ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o an ninh quèc gia, søc khoÎ vµ truyÒn thèng v¨n ho¸, viÖc lo¹i bá ra khái CEPT c¸c s¶n phÈm chØ mang tÝnh t¹m thêi. Mét níc thµnh viªn lo¹i bá t¹m thêi mét s¶n phÈm th× sÏ kh«ng cßn t c¸ch ®Ó hëng sù x©m nhËp u ®·i cho s¶n phÈm ®ã vµo thÞ trêng c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c. ViÖc ®×nh chØ u ®·i ph¶i phï hîp víi ®iÒu XIX cña GATT (hµnh ®éng khÈn cÊp vÒ nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm ®Æc biÖt). N¨m1994, ASEAN ®ång ý víi tiÕn tr×nh gi¶m thuÕ nh sau: 1. §èi víi hµng ho¸ theo thêi gian thùc hiÖn b×nh thêng: - ThuÕ suÊt trªn 20% sÏ gi¶m xuèng díi 20% vµo ngµy 1/11/1998 vµ sau ®ã xuèng cßn 0 – 5% vµo 1/1/2003. - ThuÕ suÊt ®· ë díi møc 20% sÏ ®îc gi¶m cßn 0 – 5% vµo 1/1/2002. 2. §èi víi hµng ho¸ theo thêi gian thùc hiÖn nhanh: - ThuÕ suÊt trªn 20% sÏ ®îcgi¶m xuèng 0 – 5% vµo 1/1/2000. - ThuÕ suÊt ®· ë møc díi 20% sÏ ®îc gi¶m cßn 0 – 5% vµo 1/1 1998. Danh s¸ch c¸c hµng ho¸ t¹m thêi kh«ng thuéc CEPT sÏ bÞ lo¹i bá. Nh÷ng s¶n phÈm hiÖn ®ang n»m ngoµi CEPT sÏ ®îc ®Æt dÇn vµo danh s¸ch CEPT theo chu kú thêi gian b¾t ®Çu tõ 1/1/1995. Nh÷ng n«ng s¶n th« hoÆc cha qua chÕ biÕn b©y giê sÏ ®ù¬c ®a vµo CEPT. Tríc ®©y lo¹i s¶n phÈm nµy n»m trong kÕ ho¹ch mËu dÞch u ®·i (PTA). SÏ thµnh lËp mét ®¬n vÞ AFTA trong Ban th ký ASEAN vµ trong tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn ®Ó ®¶m b¶o mét sù phèi hîp gi¶i quyÕt tèt h¬n nh÷ng vÊn ®Ò CEPT. 6 Ph¹m vi ¸p dông CEPT: CEPT ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ chÕ t¹o lµ ASEAN bao gåm: T liÖu s¶n xuÊt, n«ng s¶n chÕ biÕn vµ nh÷ng s¶n phÈm phi n«ng nghiÖp kh¸c. Mét hµng ho¸ ®¹t tiªu chuÈn cña ASEAN nÕu Ýt nhÊt ®¹t 40% nguyªn vËt liÖu cña nã xuÊt xø tõ bÊt kú mét níc thµnh viªn ASEAN nµo. Trªn thùc tÕ, yªu cÇu nµy thÊp h¬n yªu cÇu hµm lîng ®Þa ph¬ng cña hÇu hÕt c¸c khèi mËu dÞch tù do kh¸c nh 50% gi¸ trÞ t¨ng thªm ®Þa ph¬ng trong khèi AFTA vµ trong HiÖp ®Þnh New Zealand – Australia, NAFTA yªu cÇu gi¸ trÞ vËt t vµ chi phÝ chÕ biÕn trùc tiÕp ph¶i suÊt ph¸t tõ khèi. Theo quyÕt ®Þnh th«ng qua n¨m 1994, nh÷ng n«ng s¶n th« hoÆc cha qua chÕ biÕn còng sÏ ph¶i ®¸p øng tiªu chuÈn trªn, dÞch vô ®îc lo¹i ra khái CEPT. Nguyªn t¾c xuÊt xø cña ASEAN cã nghÜa lµ nhÊt trÝ chuyÓn híng mËu dÞch vµ ®Çu t sang n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ c¸c ngµnh kh¸c. Nh÷ng hµng rµo phi thuÕ quan (NTBs), h¹n chÕ sè l îng (QRs)vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c. CEPT chØ lµ mét bé phËn cña AFTA ®· ph¸t sinh hiÖu lùc, tuy nhiªn thuÕ kh«ng ph¶i lµ c¶n trë duy nhÊt vµ quan träng nhÊt ®èi víi bu«n b¸n khu vùc. CÇn g¹t bá hµng rµo phi thuÕ quan vµ h¹n chÕ sè lîng. Môc tiªu kinh tÕ cña AFTA. Tù do ho¸ th¬ng m¹i trong ASEAN th«ng qua viÖc gi¶m dÇn thuÕ quan néi bé khu vùc vµ NTBs. Thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vao khu vùc b»ng c¸ch më ra mét thÞ trêng phèi hîp réng h¬n. Lµm thÝch øng víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®ang thay ®æi, ®Æc biÖt qu¸ tr×nh thµnh lËp c¸c khèi th¬ng m¹i trªn thÕ giíi. Danh môc s¶n phÈm theo chu¬ng tr×nh CEPT cña ViÖt nam Danh môc nµy ®îc chia lµm 3 lo¹i: - Danh môc c¾t gi¶m c¸c mÆt hµng thuÕ theo 2 kªnh nhanh vµ th«ng thêng. - Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi vµ lo¹i trõ chung. - C¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cha chÕ biÕn nh¹y c¶m. 2.Thêi h¹n hoµn thµnh AFTA cña c¸c níc ASEAN. Khu vùc MËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) ®îc thµnh lËp víi thêi h¹n thùc hiÖn nã lµ 15 n¨m kÓ tõ 1/1/1993 vµ hoµn thµnh vµo n¨m 2008. TiÕp sau ®ã , Héi nghÞ Bé trëng kinh tÕ ASEAN lÇn thø 26 tæ chøc t¹i ChiÒng Mai (Th¸i Lan) ®· quyÕt ®Þnh ®Èy thêi gian thùc hiÖn AFTA xuèng cßn 10 n¨m tøc tøc lµ hoµn tÊt vµo n¨m 2003. Tuy nhiªn, thêi gian 2003 còng cha ph¶i lµ nhanh nhÊt. T¹i Héi nghÞ Bé trëng Ngo¹i giao lÇn thø 28, t¹i Brunei ngµy 29/7/1995, Quèc v¬ng Brunei kªu gäi c¸c níc ASEAN h·y rót ng¾n thêi h¹n nµy xuèng vµo n¨m 2000. C¸c quèc gia ASEAN ®· th¶o luËn ®Ò xuÊt nµy cña Brunei vµ nhiÒu quèc gia ®ång t×nh lµ cè g¾ng hoµn thµnh AFTA vµo n¨m 2000 nhng ®iÒu nµy cha ®îc quyÕt ®Þnh. Nhng mét ®iÓm ®· ®îc kh¼ng ®Þnh lµ c¸c quèc gia ASEAN sÏ ®a tèi ®a c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt 0% vµo n¨m 2003 thay cho møc 0 –5% nh quy ®Þnh t¹i HiÖp ®Þnh CEPT. H¬n n÷a, sè mÆt hµng tham gia CEPT t¨ng lªn, nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n cha chÕ biÕn còng ®îc ®a vµo danh môc gi¶m thuÕ. §èi víi 7 ViÖt nam,thêi h¹n hoµn thµnh AFTA lµ n¨m 2006, chËm h¬n 3 n¨m so víi c¸c níc thµnh viªn ASEAN. LiÖu ViÖt nam cã thÓ hoµn thµnh ®óng thêi h¹n hay kh«ng? Tuy nhiªn, tríc nh÷ng tiÕn triÓn nhanh chãng cña tù do ho¸ th¬ng m¹i trong khu«n khæ WTO, cña NAFTA, cña APEC, céng víi sù biÕn ®æi nhanh chãng cña c¸c nÒn kinh tÕ Trung Quèc, §«ng ¢u, Ên §é, c¸c níc ASEAN nhËn thÊy r»ng cÇn ph¶i nç lùc cao th× AFTA míi kh«ng thÓ tôt hËu so víi c¸c khu vùc MËu dÞch tù do kh¸c.VËy cïng c¸c níc thµnh viªn ASEAN, ViÖt nam cã thÓ hoµn thµnh AFTA vµo n¨m 2003 thËm chÝ 2000 ®îc hay kh«ng? §Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy ta h·y ®i s©u vµo nghiªn cøu lé tr×nh AFTA cña ViÖt nam. III. Lé tr×nh AFTA cña ViÖt nam. 1. TiÕn tr×nh héi nhËp AFTA cña ViÖt nam. ViÖt nam cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn nhÊt trong khèi AFTA thÓ hiÖn ë thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp , c«ng nghÖ l¹c hËu.... V× vËy, tiÕn tr×nh héi nhËp AFTA cña ViÖt nam nhanh hay chËm phô thuéc qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ trong níc. Tuy vËy, tiÕn tr×nh héi nhËp nµy cÇn coi träng nh÷ng ®iÓm chñ yÕu sau ®©y:  Trong giai ®o¹n ®Çu cña sù héi nhËp, ViÖt nam cÇn chó träng ®Õn xuÊt nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng, nh÷ng s¶n phÈm t¹o ®iÒu kiÖn bæ sung kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia nh xuÊt khÈu g¹o, dÇu má, thiÕc vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i linh kiÖn ®iÖn tö, l¾p r¸p « t«...  Thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ nhanh c¸c mÆt hµng trong quan hÖ mËu dÞch cña khèi v× tû träng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam cßn nhá bÐ c¶ víi thÕ giíi vµ trong khèi.  TÝch cùc tiÕn hµnh c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ trong níc ®Ó thu l¹i phÇn thuÕ thÊt thu. C¶i c¸ch thuÕ cÇn thùc hiÖn mét c¸ch “r¸o riÕt” vµ ViÖt nam nªn thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ nhanh sau khi ®· ¸p dông hÖ thèng thuÕ míi tõ 3-6 th¸ng. CÇn chó träng thÝch ®¸ng ®Õn viÖc ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) thay cho thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi c¸c lo¹i hµng nhËp khÈu nh thuèc l¸, rîu, bia, «t«, hµng ®iÖn tö, x¨ng, dÇu. ViÖt nam cÇn ¸p dông thuÕ tiªu dïng ®Ó kh¾c phôc phÇn gi¶m thu do c¾t gi¶m thuÕ.  TiÕp tôc hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ viÖc ban hµnh “Quy chÕ ®Çu t ra níc ngoµi” ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam chñ ®éng ®Çu t ra níc ngoµi tríc hÕt lµ trong khèi AFTA. §ång thêi tÝch cùc khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong níc thu hót c«ng nghÖ cña c¸c thµnh viªn AFTA díi h×nh thøc liªn doanh, kiªn kÕt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô còng nh tõng bíc t¹o ra nÒn t¶ng c«ng nghÖ, hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay. ViÖc ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc còng nªn ®îc coi träng vµ “t¨ng tèc”.  C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh g¾n liÒn víi tiÕn tr×nh héi nhËp vµo AFTA ®Æc biÖt lµ thñ tôc h¶i quan trªn c¬ së “Quy t¾c ho¹t ®éng H¶i Quan”. G¾n víi qu¸ tr×nh nµy lµ tõng bíc ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé ®Ó tham gia qu¸ tr×nh héi nhËp cã hiÖu qu¶ bao gåm viÖc ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, c¸c nhµ kinh doanh vµ c¸n bé kü thuËt trªn c¬ së khai th¸c sù hç trî cña c¸c níc trong khèi AFTA.  Kh«ng ngõng më réng quan hÖ c¸c níc ngoµi khèi AFTA ®ª t¹o ra sù c©n ®èi trong quan hÖ gi÷a c¸c níc trong khèi víi c¸c níc ngoµi khèi vµ b¶o ®¶m “sù 8 ®èi träng” l©u dµi cña ViÖt nam trong viÖc xö lý c¸c mèi quan hÖ trong néi bé khèi. 2. Thùc tiÔn thùc hiÖn AFTA cña ViÖt nam. T¹i Héi nghÞ Héi ®ång AFTA ngµy 10.12.1995, ViÖt nam ®· c«ng bè c¸c danh môc vµ lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ cho toµn bé qu¸ tr×nh 1996 – 2000 gåm 1633 nhãm mÆt hµng, chiÕm 50,1% tæng c¸c nhãm mÆt hµng trong biÓu thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt nam. MÆc dï, danh môc nµy cña ViÖt nam chiÕm tû lÖ thÊp h¬n so víi c¸c níc thµnh viªn ASEAN kh¸c khi hä b¾t ®Çu thùc hiÖn CEPT (trung b×nh 85%), nhng ®©y lµ biÖn ph¸p an toµn nhÊt ®Ó ViÖt nam cã thêi gian nghiªn cøu kü thªm vµ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong nh÷ng n¨m ®Çu tham gia CEPT, tõ ®ã cã ®èi s¸ch cho nh÷ng n¨m tiÕp theo. Danh môc c¸c mÆt hµng tham gia c¾t gi¶m thuÕ quan ngay cña ViÖt nam chñ yÕu bao gåm c¸c mÆt hµng hiÖn ®ang cã thuÕ suÊt 5%, do vËy lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ kh«ng cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn thuÕ nhËp khÈu vµg theo c¸ch nµy kh«ng lµm gi¶m ®¸ng kÓ thu ng©n s¸ch tõ thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt nam. ViÖt nam ®· x¸c ®Þnh Danh môc c¸c mÆt hµng lo¹i trõ t¹m thêi 1168 mÆt hµng, chiÕm 36% danh môc hµng nhËp khÈu cña ViÖt nam. Danh môc c¸c mÆt hµng n«ng s¶n cha chÕ biÕn nh¹y c¶m cha ®îc ViÖt nam ®a ra. VÒ tiÕn tr×nh c¾t gi¶m thuÕ: Phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña ASEAN, c¨n cø vµo t×nh h×nh ®Æc thï ViÖt nam, ViÖt nam nh×n chung kh«ng ¸p dông tiÕn tr×nh c¾t gi¶m nhanh. Tuy nhiªn, ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm hiÖn ®ang cã thuÕ suÊt 0 – 5% tøc lµ ®· tho¶ m·n môc tiªu cña CEPT, ta cã thÓ xÕp vµo lo¹i thùc hiÖn tiÕn tr×nh c¾t gi¶m thuÕ nhanh. Trong 2 n¨m 1996 – 1997, ViÖt nam sÏ kh«ng thùc hiÖn c¾t gi¶m mµ chØ ®a ra c¸c s¶n phÈm ®¹t môc tiªu cña CEPT (cã thuÕ suÊt tõ 5% trë xuèng) vµo thùc hiÖn HiÖp ®Þnh. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã thuÕ suÊt cao h¬n 5% trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ quan, híng thùc hiÖn bíc c¾t gi¶m ®Çu tiªn thùc tÕ chØ b¾t ®Çu tõ n¨m 1998 ®Ó ®¶m b¶o cho nguån thu vµ hç trî mét phÇn cho s¶n xuÊt trong níc. Trong 2 n¨m 1996 – 1997, ViÖt nam thùc hiÖn bíc hai c¶i c¸ch thuÕ, trong ®ã, ®èi víi chÝnh s¸ch thuÕ ¸p dông cho hµng nhËp khÈu, ViÖt nam sÏ thùc hiÖn ph©n tÝch hai lo¹i thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (hiÖn lµ thuÕ doanh thu) hiÖn còng ®¸nh trªn hµng nhËp khÈu ra khái thuÕ nhËp khÈu hiÖn nay, tríc khi tiÕn hµnh c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu thùc sù tõ n¨m 1998. Do ®ã, møc thuÕ nhËp khÈu ph¶i gi¶m trªn phÇn thuÕ nhËp khÈu cßn l¹i sÏ lµ thÊp so víi møc ph¶i gi¶m nªó kh«ng cã sù ph©n tÝch hai lo¹i thuÕ trªn. VÒ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan th× ë ViÖt nam cßn rÊt ®¬n gi¶n, chØ lµ giÊy phÐp vµ h¹n ng¹ch. §Ó thùc hiÖn ®îc viÖc gi¶m thuÕ vµ bá hµng rµo phi thuÕ quan, ViÖt nam ®ang phèi hîp víi c¸c níc ASEAN ®Ó thèng nhÊt c¸c danh môc biÓu thuÕ, cã ®Þnh gi¸ h¶i quan, quy tr×nh thñ tôc h¶i quan,.... Cã thÓ nãi, viÖc ViÖt nam hoµn thµnh AFTA vµo 2006 lµ hoµn toµn kh¶ thi. KÕt luËn nµy c¨n cø vµo lé tr×nh AFTA cña ViÖt nam do c¸c c¬ quan nhµ níc ®· tÝnh to¸n, kÕt hîp víi ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch thuÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i tro ng níc.Tuy nhiªn, nÕu hoµn thµnh AFTA vµo 2006 ViÖt nam sÏ bá lì mÊt thêi c¬ thu hót FDI vµo c«ng nghiÖp chÕ biÕn híng vµo xuÊt khÈu. 3. ViÖt nam tham gia AFTA vµo n¨m 2003. 9  T¹i sao ViÖt nam ph¶i cè g¾ng hoµn thµnh CEPT vµo n¨m 2003? Trong thùc hiÖn CEPT, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam chñ yÕu lµ hµng n«ng s¶n, nguyªn liÖu cha chÕ biÕn chØ mang tÝnh chÊt bæ sung cho c¸c níc ASEAN, do vËy nguån lîi tõ gi¶m thuÕ kh«ng cã v× hÇu hÕt c¸c mÆt hµng nµy l¹i kh«ng bÞ gi¶m thuÕ. ViÖt nam chØ cã lîi khi xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Nhng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt nam cßn nhá, l¹i ph¶i c¹nh tranh d÷ déi víi c¸c hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn nhËp khÈu tõ ASEAN. Do vËy, quy m« lîi Ých ViÖt nam thu ®îc tõ gi¶m thuÕ theo CEPT h¬n lµ thiÖt h¹i do c¹nh tranh g©y ra. §iÒu nµy, ®ßi hái ViÖt nam ph¶i nç lùc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Ó xuÊt khÈu sang ASEAN. §iÒu nµy chØ cã thÓ trë thµnh hiÖn thùc khi tËn dông ®îc tÊt c¶ c¸c nguån lùc ®Æc biÖt lµ FDI ®Ó nhanh chãng thu hót c«ng nghÖ, kinh nghiÖm níc ngoµi vµo x©y dùng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn. V× vËy, nÕu ViÖt nam hoµn thµnh CEPT vµo n¨m 2003 th× ViÖt nam sÏ cã ®îc thêi c¬ thu hót FDI vµo c«ng nghiÖp chÕ biÕn híng xuÊt khÈu. V× vµo n¨m 2003 c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo c¸c níc ASEAN, c¸c níc ASEAN sÏ ®îc hëng nh÷ng lîi Ých do EPT mang l¹i, cã ®îc mét thÞ trêng xuÊt khÈu 400 triÖu d©n víi thuÕ suÊt 0-5%. NÕu ®Çu t vµo ViÖt nam th× ph¶i ®îi thªm 3 n¨m n÷a, b»ng mét chu kú vßng quay cña vèn cè ®Þnh trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn, vµ mÊt ®i nh÷ng lîi Ých to lín thu ®îc tõ CEPT.  Nh÷ng lîi Ých ®èi víi ViÖt nam khi hoµn thµnh CEPT vao n¨m 2003. NÕu ViÖt nam hoµn thµnh CEPT vµo n¨m 2003 th× nguån thu ng©n s¸ch tõ thuÕ nhËp khÈu kh«ng gi¶m nhiÒu so víi nÕu hoµn thµnh vµo n¨m 2006. MÆt kh¸c, viÖc gi¶m thuÕ sÏ lµm h¹ gi¸ b¸n hµng ë ViÖt nam: ngêi tiªu dïng cã lîi, doanh nghiÖp nhËp nguyªn liÖu, m¸y mãc cã lîi, c¸c nhµ ®Çu t thay v× xuÊt khÈu hµng vµo ViÖt nam sÏ ®Çu t trùc tiÕp vµo ®©y ®Ó gi÷ thÞ phÇn. Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp sÏ ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt víi hµng chÕ biÕn nhËp tõ ASEAN, buéc hä ph¶i v¬n lªn nhng c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng v¬n lªn trong c¹nh tranh lµ ®iÒu tÝch cùc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt nam. NÕu ViÖt nam hoµn thµnh CEPT vµo 2003 th× ®Çu t níc ngoµi sÏ t¨ng râ rÖt, ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt nam sím híng m¹nh sang xuÊt khÈu sang ASEAN .C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt nam sÏ tÝnh ®Õn thÞ trêng hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu vµo thÞ trêng ASEAN, ®Ó hëng lîi tõ ASEAN. Tham gia vµo thÞ trêng AFTA vµo n¨m 2003 còng cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ ViÖt nam chuyÓn dÞch c¬ c©ó nhanh h¬n, thÞ trêng ViÖt nam héi nhËp nhanh h¬n vµo thÞ trêng khu vùc, mét thÞ trêng chung vÒ hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn h×nh thµnh. 10 IV.C¬ héi vµ th¸ch thøc cña ViÖt nam nãi chung vµ doanh nghiÖp ViÖt nam nãi riªng khi tham gia AFTA. 1.C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ViÖt nam khi tham gia AFTA.  C¬ héi. ViÖt nam lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN lµ sù kiÖn ®¸nh dÊu bíc ph¸t triÓn míi cña ViÖt nam trong quan hÖ quèc tÕ ®Ó héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. §ång thêi, ®©y còng lµ mét sù kiÖn chÝnh trÞ quan träng cña ViÖt nam vµ c¸c níc trong khu vùc. Cã ViÖt nam trong ASEAN sÏ gãp phÇn quan träng cho viÔn c¶nh cña mét §«ng Nam ¸ thèng nhÊt lµ cã thÓ thùc hiÖn ®îc trong mét khèi ASEAN sÏ ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho ViÖt nam vµ c¸c níc thµnh viªn. ViÖc tham gia vµo ch¬ng tr×nh CEPT lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ th¬ng m¹i, thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Khi c¸c níc c¾t gi¶m dÇn thuÕ th× hµng ho¸ cña ViÖt nam sÏ cã c¬ héi tèt ®Ó x©m nhËp vµo khu vùc thÞ trêng réng lín. Tham gia AFTA ViÖt nam cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng thÞ trêng u ®·i cña AFTA. §îc hëng u ®·i ®ã, chóng ta cã thÓ xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh mét c¸ch thuËn tiÖn h¬n vµo thÞ trêng cña c¸c níc thµnh viªn kh¸c. MÆt kh¸c, ASEAN cßn lµ nhÞp cÇu ®Ó ViÖt Nam tiÕp cËn víi thÞ trêng thÕ giíi, t¨ng lîi thÕ vµ nhanh chãng héi nhËp vµo céng ®ång quèc tÕ vµ còng tõ ®ã ViÖt Nam Ýt bÞ phô thuéc vµo mét sè thÞ trêng lín nh NhËt B¶n vµ T©y ¢u. §©y còng lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam t¨ng dung lîng cung cÇu hµng ho¸ cña m×nh trªn thÞ trêng, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸. Tham gia vµo AFTA, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ. Tham gia vµo AFTA ViÖt Nam cã c¬ héi thu hót ®Çu t níc ngoµi.  Th¸ch thøc. Khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. C¨n cø vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh mµ tham gia vµo c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau, níc ta gia nhËp ASEAN tiÕn tíi tham gia AFTA bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi cßn gÆp nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc chñ yÕu sau ®©y: Tham gia vµo AFTA lµ thõa nhËn tù do ho¸ th¬ng m¹i, tù do ho¸ lu chuyÓn hµng ho¸ trong khu vùc. §©y lµ nh÷ng viÖc lµm mµ níc ta cha thùc hiÖn bao giê. B¾t ®Çu tham gia AFTA ViÖt Nam ®ang ë tr×nh ®é kinh tÕ thÊp, c¸c chØ tiªu kinh tÕ thÊp h¬n c¸c níc kh¸c. C¸c níc trong khèi ASEAN ®Òu ®¹t tèc ®é t¨nh trëng cao, do ®ã chóng ta ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n so víi c¸c níc vÉn cßn kÐm xa. HiÖn t¹i, søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖtNam cßn rÊt yÕu, yÕu toµn diÖn nÕu so s¸nh vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt lîng. Hµng nhËp ngo¹i trµn vµo sÏ x¶y ra t×nh tr¹ng rÊt nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng kh«ng c¹nh tranh ®îc, s¶n xuÊt ra kh«ng cã ai tiªu thô, tiªu biÓu lµ c¸c ngµnh dÖt may, giµy dÐp, ®iÖn gia dông... Tham gia vµo AFTA sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸. HiÖn nay, gi¸ c¶ hµng ho¸ cña ViÖt Nam thêng cao h¬n rÊt nhiÒu so víi gi¸ c¶ hµng ho¸ c¸c níc cïng lo¹i. Nh vËy, u thÕ vÒ gi¸ thuéc hµng ho¸ cña c¸c níc kh¸c lµ thµnh viªn cña c¸c níc ASEAN. §Ó héi nhËp vÒ kinh tÕ vµ mËu dÞch víi c¸c níc ASEAN mét th¸ch thøc kh«ng nhá ®Æt ra cho ViÖt Nam x©y dùng mét chÝnh s¸ch qu¶n lý Nhµ níc thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o tù do ho¸ th¬ng m¹i nhng kh«ng lµm mÊt ®i chøc n¨ng qu¶n 11 lý Nhµ níc vÒ th¬ng m¹i. Xo¸ bá thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ, quan liªu kh«ng hiÖu qu¶. §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc ®Ó hµng ho¸ tham gia vµo CEPT cã hiÖu qu¶. Ngoµi nh÷ng khã kh¨n kÓ trªn, cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cÇn xö lý, quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i víi c¸c thÞ trêng kh¸c nh NhËt B¶n, EU, vµ c¸c níc NICs còng chiÕm tû träng lín. Tham gia AFTA ViÖt Nam sÏ ¶nh hëng ®Õn nguån thu ng©n s¸ch. Tuy nhiªn ®ã thùc sù lµ kh«ng ¶nh hëng lín, nhng sÏ t¹o nªn sù hÉng hôt trong ng©n s¸ch Nhµ níc. 3. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam.  C¬ héi. Do c¸c níc ASEAN cã nÒn kinh tÕ mang tÝnh chÊt bæ xung cho nhau nªn ¶nh hëng cña AFTA ®Õn th¬ng m¹i khu vùc cã phÇn khiªm tèn. Tuy nhiªn viÖc gia nhËp AFTA ®Òu ®Æt mçi níc tríc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc nhÊt ®Þnh. §èi víi ViÖt Nam, bªn c¹nh ph¶i ®èi phã víi nh÷ng ®e do¹ do hµng ho¸ c¸c níc ASEAN th©m nhËp vµo ViÖt Nam dÔ dµng h¬n, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng cã thÓ tËn dông nh÷ng c¬ héi to lín do AFTA ®em l¹i. Nh÷ng c¬ héi cã tÝnh chÊt l©u dµi bao gåm: Tham gia vµo AFTA sÏ t¹o søc Ðp buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tù ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu qña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tÝch cùc ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ vµ cung c¸ch lµm ¨n míi. H¬n n÷a, gia nhËp AFTA còng b¾t buéc vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tËp trung vµo nh÷ng ngµnh ®îc hëng u ®·i lín vµ ngõng s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh. Søc Ðp to lín tõ phÝa AFTA ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®uæi kÞp vµ vît c¸c níc ASEAN vÒ chÊt lîng, mÉu m·, gi¸ c¶ hµng ho¸ tronng vßng 5 – 8 n¨m, nÕu kh«ng sÏ ph¸ s¶n vµ trao thÞ trêng ViÖt Nam cho c¸c ®èi thö trong khu vùc. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm do mua ®îc nh÷ng nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo rÎ h¬n. §©y lµ c¬ héi kh«ng dÔ cã ®îc ®èi ví bÊt cø doanh nghiÖp nµo. Nhng khã kh¨n do khan hiÕm nguyªn nhiªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt sÏ bÞ lo¹i bá khi gia nhËp AFTA. NÕu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tËn dông ®îc c¬ héi nµy, hä cã thÓ v¬n lªn c¹nh tranh tèt víi c¸c ®èi thñ trong khu vùc. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ tr¶i qua qu¸ tr×nh sµng läc tù nhiªn th«ng qua c¹nh tranh quèc tÕ. Nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ níc xa nay lµm ¨n thua lç nhng vÉn ®îc trî cÊp sÏ nhanh chãng bÞ thay thÕ bëi nh÷ng doanh nghiÖp níc ngoµi hay doanh nghiÖp trong níc cã ®ñ kh¶ n¨ng. NÒn s¶n xuÊt trong níc sÏ hiÖu qu¶ h¬n vµ thÝch øng nhanh h¬n ®èi víi c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ thay ®æi. Th¸ch thøc: C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ViÖt Nam ®ang sö dông nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu, cò kü sÏ chÞu søc Ðp c¹nh tranh rÊt lín tõ c¸c s¶n phÈm cã c«ng nghÖ t¬ng ®èi cao cña ASEAN. Kh«ng lo¹i trõ mét sè trêng hîp, hµng ho¸ ViÖt Nam sÏ bÞ ®¸nh bËt ngay ngay trªn thÞ trêng ViÖt Nam. C¸c hµng ho¸ chÞu søc c¹nh tranh khèc liÖt nhÊt sÏ lµ xi m¨ng, s¾t thÐp ho¸ chÊt, c«ng nghiÖp « t«, ®iÖn tö,... vµ ngay c¶ nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng cña ViÖt Nam nh g¹o, cµ phª,... còng kh«ng tr¸nh khái søc c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng lªn cña c¸c níc ASEAN.Tham gia AFTA cã nghÜa lµ Nhµ níc ViÖt Nam ph¶i tõ bá mét kho¶n thu ng©n s¸ch 12 nhÊt ®Þnh do gi¶m thuÕ nhËp khÈu. ViÖc gi¶m ng©n s¸ch cã thÓ ¶nh hëng ngay lËp tøc tíi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thuéc c¸c nghµnh s¶n xuÊt mang tÝnh chiÕn lîc ®ang ®îc trî cÊp. B. ý kiÕn ®ãng gãp Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc cña ®Êt níc ta lµ chñ tr¬ng vµ bíc ®i ®óng theo c«ng cuéc ®æi míi cña §¶ng. §Ó thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp ®ã, ph¶i x¸c ®Þnh chñ tr¬ng héi nhËp víi quèc tÕ vµ khu vùc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan ®Ó t¹o cho ®Êt níc ta cã thªm kinh nghiÖm, thªm kiÕn thøc qu¶n lý vµ sù ®oµn kÕt khu vùc, gióp ®ì lÉn nhau cïng ph¸t triÓn vµ cã lîi cho mçi n íc. Qua tæng qu¸t nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ®Êt níc ta trong tiÕn tr×nh tham gia AFTA, em nhËn thÊy tríc m¾t chóng ta lµ nh÷ng th¸ch thøc h¬n, bëi so víi khu vùc níc ta cßn ë møc ph¸t triÓn chËm h¬n, qu¶n lý kÐm h¬n vµ cßn nghÌo h¬n nhiÒu níc kh¸c. Do vËy, ®Ó ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ x· héi trong qu¸ tr×nh héi nhËp em xin tham gia ý kiÕn nh sau:  Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, héi nhËp ph¶i ®¶m b¶o an ninh quèc gia vµ gi÷ v÷ng ®îc thÓ chÕ chÝnh trÞ cña ®Êt níc, díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng CSVN. X©y dùng ®Êt níc XHCN ph¶i hÕt søc c¶nh gi¸c víi nh÷ng tæ chøc phÇn tö lîi dông héi nhËp ®Ó chia rÏ ®oµn kÕt, ¶nh hëng trËt tù an toµn x· héi vµ an ninh quèc gia.  Nhµ níc cÇn cã nh÷ng ph¬ng s¸ch ®Ó xin u ®·i ®èi víi mét sè ngµnh vµ hµng ho¸ cña ViÖt Nam cha ®ñ søc c¹nh tranh ®Ó cã thêi gian cñng cè vµ n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ h¹ gi¸ thµnh. §Æc biÖt, vÊn ®Ò nµy liªn quan ®Õn x· héi v× c¸c hµng ho¸ kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh sÏ bÞ ph¸ s¶n, vµ nh vËy dÉn ®Õn mÊt viÖc lµm cña hµng v¹n ngêi lao ®éng vµ sÏ n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan...  §¶ng vµ Nhµ níc ta cÇn hÕt søc quan t©m vÒ kÕ ho¹ch ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý Nhµ níc, qu¶n lý kinh tÕ vµ ®éi ngò kü thuËt ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ thÞ trêng ®ñ søc c¹nh tranh khi gia nhËp AFTA. 13