Tài liệu Viêm phế quản cấp

Viêm phế quản cấp BS Lê Thượng Vũ Giải phẫu Sinh lý học • • • • • • • • Đường hô hấp trên: mũi, mũi hầu, hầu họng, hầu thanh quản, tiền đình thanh quản. Đường hô hấp dưới: thanh quản, khí quản, phế quản gốc phải và trái tương ứng hai phổi phải trái, • các phế quản thuỳ: 3 thuỳ trên, giữa và dưới phải; hai thuỳ trên và dưới trái; • các phế quản phân thuỳ…tiểu phế quản tận. Giải phẫu Sinh lý học • Chức năng: thực hiện quá trình trao đổi khí (oxy và CO2) cho toàn cơ thể. • qua màng phế nang – mao mạch tại các phế nang, túi phế nang, tiểu phế quản hô hấp. Định nghĩa • Viêm khí phế quản cấp (thường dưới 3 tuần, dưới 8 tuần) tự giới hạn và lành, hồi phục chức năng hoàn toàn. Dịch tễ • VPQC ở người bình thường: – là một phần của nhiễm trùng hô hấp trên (sau cảm lạnh hoặc nhiễm siêu vi hô hấp trên và khí phế quản). – thường gặp ~5% dân số Hoa Kỳ bị ít nhất 1 lần trong năm. – thường vào mùa lạnh (tháng 10-tháng 3). Nguyên nhân • nguyên nhân ở 16-29% trường hợp – Các siêu vi hô hấp thường gặp: 80% • • • • • Influenza và parainfluenza virus: 75%–93% Adenovirus: 45%–90% Rhinovirus: 32%–60% Coronavirus: 10%–50% Khác: sởi, RSV, human metapneumovirus… – Vi trùng (trong khoảng 20%): Nguyên nhân • Vi trùng (trong khoảng 20%): – Mycoplasma (0.5 - 11%) – Chlamydia (0 -18%) – Pertussis (0 - 7%) (trong 20% bn ho >2-3 tuần) – Pneumococci (2 - 30%) – Haemophilus (2 - 8%) • Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, Moraxella catarrhalis, hay vi khuẩn Gram âm khi có bất thường ở phế quản từ trước (như mở khí quản, đặt nội khí quản hoặc viêm phế quản mãn) hoặc thứ phát sau một viêm phế quản siêu vi. Bệnh học • • • Sung huyết niêm mạc Tróc, phù, thâm nhập bạch cầu lớp dưới niêm Chất tiết nhầy mủ, đặc dính. Bệnh học • • • Chức năng bảo vệ của các lông chuyển phế quản, sự thực bào và hệ lympho bị rối loạn  vi khuẩn có thể phát triển ở các phế quản bình thường là vô trùng Ho là thiết yếu để loại trừ chất tiết phế quản. Tắc nghẽn khí đạo có thể hiện diện do phù thành phế quản, ứ đọng chất tiết và trong một vài trường hợp là co thắt phế quản Triệu chứng lâm sàng • Cơ năng – Triệu chứng VHHTSV: đau họng, chảy mũi  không thể phân biệt trong những ngày đầu. – Ho, thường nặng, nhiều, kéo dài hơn, trung bình 1-3 tuần; 50% VPQC hết ho sau ngày 18. – Ho khan, rồi đàm trong, nhầy sau vài giờ đến vài ngày; sau đó đàm nhiều hơn trắng, nhầy hoặc nhầy mủ. Đàm mủ 50% bn mà không có nhiễm trùng Triệu chứng lâm sàng • Cơ năng – Khò khè, đặc biệt khi ho hoặc làm FVC; hiếm khi kèm khó thở. – Triệu chứng toàn thân trong 10 - 50%: đau cơ, mệt mỏi. – Thường chỉ nóng nhẹ hoặc ớn lạnh; <10% sốt 38.3 to 38.8° C (101-102° F) trong 3 tới 5 ngày. Sốt nếu có xảy ra phải coi chừng cúm hoặc viêm phổi. Triệu chứng lâm sàng • Thực thể - Khám có thể phát hiện – – Ran ẩm, to hạt: đàm Ran ngáy: rải rác – – Không đặc hiệu Không nhạy Triệu chứng lâm sàng • Cúm: tỷ lệ mắc rất cao/có trị liệu đặc hiệu – Ho, đàm mủ, sốt và triệu chứng tòan thân (nhức đầu, đau cơ...) trong mùa cúm. – Yếu tố dịch tễ qua sự lây lan rất quan trọng trong chẩn đoán. Triệu chứng lâm sàng – Mycoplasma thường gặp – – – – – pneumoniae ở người trẻ viêm họng (pharyngitis) triệu chứng tòan thân ho, đàm thường nhầy có thể kéo dài 4-6 tuần tương đối Triệu chứng lâm sàng • C. pneumoniae – 5% trong 63 sinh viên VPQ – Lâm sàng bao gồm viêm họng, viêm thanh quản và viêm phế quản – Khàn tiếng, sốt nhẹ và ho kéo dài là các đặc điểm rất gợi ý nhưng không phải lúc nào cũng có. Triệu chứng lâm sàng • Ho gà Pertussis – Bordetella pertussis và B. parapertussis – Rất thường gặp gây măc bệnh và tử vong những năm 40 khi chưa có vắc xin – Trên 153 bn ở San Francisco, 12% ho trên 2 tuần được chẩn đoán ho gà qua xét nghiệm dù không bác sĩ nào nghĩ tới trên lâm sàng Triệu chứng lâm sàng • Ho gà Pertussis – – – – Chủng ngừa hiệu quả cao, bảo vệ khỏi bệnh nặng 95% trường hợp. Những trường hợp chủng ngừa không đủ vẫn có thể mắc bệnh Những bệnh nhân được miễn dịch một phần thường biểu hiện không điển hình giống viêm phế quản do siêu vi nhưng ho kéo dài hơn. Hiếm hơn, vẫn còn được gặp với biểu hiện lâm sàng là ho ông ổng như chó sủa, nặng, thành cơn, kéo dài và thường gây nôn Ho gà Pertussis Ho gà Pertussis Cận lâm sàng • • Thường BC không tăng, có thể giảm BC trung tính và/hoặc tăng lympho. CRP thường thấp.