Tài liệu Vgiới thiệu chung về ban qlda

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lêi c¶m ¬n “Gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam” hiÖn nay lµ mét ®Ò tµi mang tÝnh cÊp thiÕt nhng cßn kh¸ míi mÎ t¹i ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ hoµn thµnh ®Ò tµi, t«i ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n vÒ mÆt kiÕn thøc vµ tµi liÖu. Tuy vËy, ®Ò tµi ®· ®¹t mét sè kÕt qu¶ cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn. Cã ®îc kÕt qu¶ ®ã lµ nhê vµo sù ®éng viªn, gióp ®ì to lín cña gia ®×nh, thÇy c« vµ b¹n bÌ. T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c tíi Trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, Khoa Ng©n hµng-Tµi chÝnh ®· t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mÆt thêi gian cho t«i hoµn thµnh luËn v¨n; GS-TS NguyÔn V¨n Nam, Phã HiÖu trëng trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n ®· tËn t×nh híng dÉn t«i trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi. Bªn c¹nh ®ã, t«i ®· nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp v« cïng quý b¸u cña c¸c chuyªn gia vÒ chøng kho¸n. T«i xin göi lêi c¶m ¬n tíi TS NguyÔn S¬n-Vô phã Vô Ph¸t triÓn thÞ trêng, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ níc cïng toµn thÓ c¸c c¸n bé cña Vô. Cuèi cïng, t«i xin ®îc göi nh÷ng t×nh c¶m s©u s¾c nhÊt tíi gia ®×nh, b¹n bÌ ®· lu«n lµ nguån ®éng viªn, khÝch lÖ, t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i vît qua khã kh¨n ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp. Do h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ kiÕn thøc, luËn v¨n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Víi tinh thÇn cÇu thÞ trong häc tËp vµ nghiªn cøu, t«i kÝnh mong nhËn ®îc nh÷ng nhËn xÐt, gãp ý h¬n n÷a tõ phÝa thÇy c« cïng b¹n ®äc. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp Môc lôc Lêi c¶m ¬n................................................................................................................. i Môc lôc..................................................................................................................... ii Lêi më ®Çu................................................................................................................ 1 Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t..........................................................................................4 Ch¬ng 1:.................................................................................................................... 5 Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam........................................................................................................................... 5 1.1 TÝnh tÊt yÕu cña ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam........................................................................................5 1.1.1 §Þnh híng cña §¶ng và Nhµ níc...............................................................5 1.1.2 Thùc tr¹ng nguån vèn níc ngoµi ch¶y vµo ViÖt Nam.................................6 1.2 §Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n........................................12 1.2.1 C¸c h×nh thøc tham gia cña nhµ ®Çu t níc ngoµi vµo thÞ trêng chøng kho¸n 12 1.2.2 Vai trß cña ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam.......................................................................................................... 18 1.3 Kinh nghiÖm c¸c níc trong viÖc thu hót ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n............................................................................................22 1.3.1 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi t¹i mét sè thÞ trêng chøng kho¸n khu vùc Ch©u ¸........................................................................................22 1.3.2 Bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam.........................................................28 Ch¬ng 2:.................................................................................................................. 30 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam..30 2.1 Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ Doanh nghiÖp nhµ níc vµ sù ph¸t triÓn ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam...................................................................30 2.1.1 Qu¸ tr×nh Cæ phÇn ho¸ Doanh nghiÖp nhµ níc thêi gian qua...................30 2.1.2 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ThÞ trêng Chøng kho¸n ViÖt Nam......33 2.2 C¬ së ph¸p lý ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam......................................................................................42 2.2.1 C¸c v¨n b¶n ¸p dông cho ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi nãi chung...............42 2.2.2 C¸c v¨n b¶n ph¸p lý ¸p dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam..............................................................49 2.2.3 Mét sè ®iÓm lu ý kh¸c liªn quan tíi hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam........................................55 2.3 Thùc tr¹ng tham gia thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam cña nhµ ®Çu t níc ngoµi................................................................................................. 57 2.3.1 Nhµ ®Çu t níc ngoµi mua chøng kho¸n cña doanh nghiÖp Nhµ níc cæ phÇn ho¸............................................................................................................57 2.3.2 C¬ së cho ho¹t ®éng §TNN t¹i c¸c c«ng ty cæ phÇn cã vèn §TNN........64 Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp 2.3.3 Nhµ ®Çu t níc ngoµi tham gia mua, b¸n chøng kho¸n trªn TTGDCK Thµnh phè Hå ChÝ Minh...........................................................................67 2.3.4 Nhµ ®Çu t níc ngoµi tham gia gãp vèn vµo c«ng ty chøng kho¸n liªn doanh, c«ng ty qu¶n lý quü liªn doanh.....................................................77 Ch¬ng 3:.................................................................................................................. 79 Gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Èu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam......................................................................................................................... 79 3.1 §Þnh híng ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ®Õn n¨m 2010..............79 3.1.1 Quan ®iÓm ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam...................79 3.1.2 §Þnh híng ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010..............................81 3.2 Gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam......................................................................................83 3.2.1 æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn m«i trêng kinh tÕ vÜ m«...........................................84 3.2.2 Hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý vÒ chøng kho¸n vµ TTCK........................85 3.2.3 T¨ng cung hµng ho¸ vÒ mÆt sè lîng vµ chÊt lîng.....................................86 3.2.4 Tõng bíc hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt hç trî thÞ trêng....................89 3.3 Mét sè kiÕn nghÞ nh»m t¨ng cêng ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam................................................................91 3.3.1 KiÕn nghÞ vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi trong giao dÞch chøng kho¸n..................91 3.3.2 KiÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi nhµ ®Çu t níc ngoµi.......................92 3.3.3 KiÕn nghÞ vÒ giíi h¹n ®Çu t ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n......................................................................................93 3.3.4 KiÕn nghÞ vÒ sù tham gia cña tæ chøc kiÓm to¸n, tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm........................................................................................................94 3.3.5 KiÕn nghÞ vÒ hoµn thiÖn hÖ thèng kÕ to¸n ¸p dông cho c¸c c«ng ty niªm yÕt.............................................................................................................95 KÕt luËn................................................................................................................... 97 Phô lôc 1..................................................................................................................99 Phô lôc 2................................................................................................................ 100 Phô lôc 3................................................................................................................ 101 Phô lôc 4................................................................................................................ 104 Phô lôc 5................................................................................................................ 108 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o..............................................................................110 Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp Lêi më ®Çu 1. Lý do lùa chän ®Ò tµi ViÖt Nam ®ang trong thêi kú c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ph¶i cã mét nÒn t¶ng tµi chÝnh æn ®Þnh, ph¸t triÓn. Víi t c¸ch lµ ngµnh dÉn d¾t, hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc gia ®· vµ ®ang cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn, c¶i c¸ch vµ hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®i lªn cña ®Êt níc. ViÖc ra ®êi thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam vµo th¸ng 7 n¨m 2000 ®îc coi nh mét mèc ph¸t triÓn quan träng vµ tÊt yÕu cña hÖ thèng tµi chÝnh hiÖn ®¹i. Bªn c¹nh ®ã, hoµ chung víi qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, ®Èy m¹nh hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®ang nhËn ®îc sù quan t©m cña nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc. MÆc dï ®· ®¹t mét sè kÕt qu¶ ®¸ng mõng sau h¬n 3 n¨m ho¹t ®éng nhng thùc tÕ cho thÊy TTCK ViÖt Nam vÉn cßn nhá bÐ, manh món vµ cha cã tÝnh chuyªn nghiÖp. Nh»m ph¸t triÓn thÞ trêng thµnh mét kªnh dÉn vèn hiÖu qu¶ cho nÒn kinh tÕ, tËn dông nguån lùc quan träng bªn ngoµi, viÖc thu hót c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n ®ang trë thµnh mét yªu cÇu võa mang tÝnh cÊp thiÕt, võa mang tÝnh chiÕn lîc. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi §Ò tµi “Gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam” ®îc lùa chän xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái cña thùc tiÔn kh¸ch quan. NhËn thøc ®îc vai trß to lín cña ®Çu t níc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ TTCK nãi riªng, trªn c¬ së nghiªn cøu häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, ®Ò tµi sÏ x©u chuçi thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam thêi gian qua, tæng kÕt, ®¸nh gi¸ c¸c thµnh tùu ®¹t ®îc, c¸c h¹n chÕ vµ bÊt cËp cÇn th¸o gì. Tõ ®ã, t×m ra mét sè gi¶i ph¸p cã tÝnh kh¶ thi cao, phï hîp víi thùc tiÔn thÞ trêng vµ nÒn kinh tÕ. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hç trî thùc thi gi¶i ph¸p còng sÏ ®îc ®Ò cËp trong phÇn nghiªn cøu cña ®Ò tµi. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu §èi tîng nghiªn cøu trong ®Ò tµi lµ c¸c ho¹t ®éng §TNN thùc hiÖn trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam thêi gian qua. MÆc dï thÞ trêng chøng kho¸n tËp trung míi ®i vµo vËn hµnh trong h¬n 3 n¨m, song thÞ trêng chøng kho¸n s¬ khai tù ph¸t t¹i ViÖt Nam ®· xuÊt hiÖn tõ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90’ khi b¾t ®Çu c«ng cuéc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc. V× vËy, ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi ngoµi tËp trung chñ yÕu vµo ho¹t ®éng §TNN ®ang diÔn ra kh¸ m¹nh mÏ trªn TTGDCK TP HCM, Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp cßn ®Ò cËp tíi m¶ng thÞ trêng s¬ cÊp, n¬i nhµ §TNN mua cæ phiÕu lÇn ®Çu cña c¸c DNNN cæ phÇn ho¸. Do sù h¹n chÕ vÒ viÖc tiÕp cËn th«ng tin trªn thÞ trêng chøng kho¸n tù do thø cÊp ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn, DNNN cæ phÇn ho¸ nªn luËn v¨n sÏ kh«ng nghiªn cøu m¶ng thùc tr¹ng nµy. LÜnh vùc nghiªn cøu cßn kh¸ míi mÎ víi nhiÒu néi dung phøc t¹p, liªn quan tíi c¸c lÜnh vùc kinh tÕ – chÝnh trÞ – x· héi kh¸c nhau cña ®Êt níc. Trong khu«n khæ luËn v¨n tèt nghiÖp, ®Ò tµi chØ dõng l¹i ë viÖc nghiªn cøu c¸c lý luËn chung, c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ t×m mét sè gi¶i ph¸p ®Ó t¹o m«i trêng th«ng tho¸ng nhÊt, hÊp dÉn nhÊt ®èi nhµ ®Çu t níc ngoµi. C¸c vÊn ®Ò ph©n tÝch mang tÝnh nghiÖp vô, ®¸nh gi¸ b»ng chØ sè kinh tÕ sÏ kh«ng ®îc bµn tíi trong ®Ò tµi. 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ò tµi ®· sö dông tæng hîp c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu kh¸c nhau thêng ¸p dông cho khèi ngµnh kinh tÕ: ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, ph¬ng ph¸p pháng vÊn, thu thËp, tæng hîp, ph©n tÝch d÷ liÖu trªn c¬ së ®Þnh lîng vµ ®Þnh tÝnh, ph¬ng ph¸p trÝch dÉn,… 5. KÕt cÊu luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc, phô lôc, danh môc tõ ng÷ viÕt t¾t, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n tËp trung vµo mét sè néi dung chÝnh sau: Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam Trªn ®©y ®· kh¸i qu¸t toµn bé nh÷ng vÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp tíi trong luËn v¨n. Néi dung cô thÓ xin cïng thÇy c« vµ b¹n ®äc theo dâi trong c¸c phÇn tiÕp sau. Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t Bé KH&§T CK CPH CTCP C«ng ty TNHH DNNN DNV&N §TNN FDI KBNN LD NHNN NHTM NN ODA Phßng §K-TTBT-LKCK TNDN TPCP TTCK TTGDCK UBCKNN XHCN Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t Chøng kho¸n Cæ phÇn ho¸ C«ng ty cæ phÇn C«ng ty Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n Doanh nghiÖp Nhµ níc Doanh nghiÖp võa vµ nhá §Çu t níc ngoµi §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi Kho b¹c Nhµ níc Liªn doanh Ng©n hµng Nhµ níc Ng©n hµng th¬ng m¹i Vèn níc ngoµi Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc Phßng §¨ng ký – Thanh to¸n bï trõLu ký chøng kho¸n Thu nhËp doanh nghiÖp Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ThÞ trêng chøng kho¸n Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n Uû ban Chøng kho¸n Nhµ níc X· héi chñ nghÜa 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam 1.1 TÝnh tÊt yÕu cña ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam 1.1.1 §Þnh híng cña §¶ng và Nhµ n íc NhËn thøc râ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng §TNN ®èi víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ ViÖt Nam, ngay tõ nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80, t¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI quan ®iÓm më cöa ®· ®îc ®a ra nh»m phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n trªn c¬ së khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña ®Êt níc. Trªn c¬ së ®ã, §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch, nhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m thu hót vèn §TNN, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i trªn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ. GÇn ®©y nhÊt, NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX ®· chØ râ: “Chñ ®éng vµ khÈn tr¬ng h¬n trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, …, t¹o m«i tr êng ®Çu t, kinh doanh b×nh ®¼ng, minh b¹ch, æn ®Þnh, th«ng tho¸ng, cã tÝnh c¹nh tranh cao so víi khu vùc; t¨ng nhanh xuÊt khÈu vµ thu hót m¹nh §TNN …” 1 “Thóc ®Èy sù h×nh thµnh ph¸t triÓn vµ tõng bíc hoµn thiÖn c¸c lo¹i thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ®Æc biÖt quan t©m c¸c thÞ trêng quan träng nhng hiÖn cha cã hoÆc cßn s¬ khai nh: thÞ trêng lao ®éng, thÞ trêng chøng kho¸n…”2. Trªn tinh thÇn ®ã, Quèc héi ®· ban hµnh LuËt ®Çu t níc ngoµi n¨m 1987, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi cïng c¸c v¨n b¶n híng dÉn, v¨n b¶n díi luËt cã liªn quan nh»m t¹o m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nµy lu«n ®îc quan t©m nghiªn cøu vÒ tÝnh hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c ®èi tîng ®îc ®iÒu chØnh, tõ ®ã kÞp thêi söa ®æi, hoµn thiÖn nh»m ®¸p øng nhu cÇu vµ t×nh h×nh thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ. Mét lÇn n÷a, quan ®iÓm vÒ héi nhËp kinh tÕ, më cöa thu hót §TNN ® îc kh¼ng ®Þnh qua nhiÖm vô, môc tiªu chñ yÕu cña giai ®o¹n 2001-2005: “T¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng. N©ng cao râ rÖt hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i…”3. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø chÝn Ban chÊp hµnh Trung ¦¬ng §¶ng kho¸ IX V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX 3 NghÞ quyÕt cña Quèc héi sè 55/2001/QH10 1 2 Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp §Þnh híng trªn cña §¶ng vµ Nhµ níc ®· më ra cho mäi lÜnh vùc, mäi ngµnh nghÒ trong nÒn kinh tÕ con ®êng tiÕp cËn víi c¸c nguån lùc bªn ngoµi tõ vèn, c«ng nghÖ kü thuËt ®Õn c«ng nghÖ qu¶n lý. LÜnh vùc ng©n hµng tµi chÝnh, thÞ trêng chøng kho¸n còng kh«ng n»m ngoµi xu thÕ chung ®ã. Sù ph¸t triÓn ngµy cµng s©u m¹nh cña ho¹t ®éng §TNN trªn thÞ trêng chøng kho¸n lµ mét hÖ qu¶ tÊt yÕu. 1.1.2 Thùc tr¹ng nguån vèn níc ngoµi ch¶y vµo ViÖt Nam ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®îc x©y dùng vµ ®a vµo ho¹t ®éng trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ®Êt níc ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ sau h¬n 10 n¨m ®æi míi. Tû lÖ t¨ng trëng GDP b×nh qu©n trong giai ®o¹n nµy lµ 7,4%. L¹m ph¸t gi¶m tõ møc ®é 3 con sè trong nh÷ng n¨m 80’ xuèng cßn 1 con sè trong gÇn hÕt c¸c n¨m thËp kû 90’. Cuéc sèng cña ngêi d©n ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. LuËt §Çu t níc ngoµi ban hµnh n¨m 1987 lµ ®¸nh dÊu bíc ngoÆt cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn dßng vèn níc ngoµi thùc sù ®æ m¹nh vµo ViÖt Nam chØ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 nhng víi møc ®é kh«ng æn ®Þnh. §Æc biÖt sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸, lîng vèn nµy ®· gi¶m m¹nh vµ håi phôc chËm ch¹p. MÆc dï vËy, kh«ng thÓ phñ nhËn sù ®ãng gãp v« cïng to lín cña §TNN ®èi víi kinh tÕ ViÖt Nam, thÓ hiÖn ë tû träng ®ãng gãp cña khu vùc cã vèn §TNN vµo GDP t¨ng hµng n¨m nh trong biÓu ®å 1: VÒ c¬ cÇu luång vèn vµo ViÖt Nam, hiÖn cã bèn nguån chÝnh: ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI), hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA), vay th¬ng m¹i vµ dßng vèn vµo díi h×nh thøc ®Çu t danh môc chøng kho¸n (FPI). §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi FDI BiÓu ®å 1: §ãng gãp cña ®Çu t n íc ngoµi vµo GDP giai ®o¹n 1998-2003 25% 20% 15% 10% 5% 9.00% 10.50% 5.80% 4.77% 1998 1999 13.28% 13.75% 13.91% 14.07% 6.79% 6.89% 7.04% 7.24% 2000 2001 2002 2003 0% T¨ng tr ëng GDP §ãng gãp §TNN/GDP Nguån: Tæng côc Thèng kª vµ World Bank §©y lµ bé phËn quan träng nhÊt vµ cã ý nghÜa lín nhÊt trong tæng luång vèn vµo t¹i ViÖt nam do tÝnh chÊt dµi h¹n, kh«ng g©y ra nghÜa vô nî níc ngoµi ®èi víi bªn nhËn vèn, ®i trùc tiÕp ®Õn khu vùc s¶n xuÊt vµ thêng ®i kÌm víi chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ kü n¨ng qu¶n lý. Tuy FDI còng cã mét sè ¶nh hëng bÊt lîi nhÊt ®Þnh nh chÊt lîng vèn ®Çu t trùc tiÕp, c¶n trë dßng ®Çu t trong níc, kiÓm so¸t thÞ trêng trong níc cña ngêi níc ngoµi, g©y « nhiÔm m«i trêng, khai th¸c c¹n kiÖt tµi Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp nguyªn… nhng trªn thùc tÕ c¸c nguån lîi do ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi mang l¹i vÉn ®îc ®¸nh gi¸ cao h¬n vµ cã ¶nh hëng lín h¬n trong c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch thu hót §TNN. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2003, c¶ níc ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t cho 5.424 dù ¸n §TNN víi tæng vèn ®¨ng ký 54,8 tû USD, trong ®ã cã 4.376 dù ¸n FDI cßn hiÖu lùc víi tæng vèn ®Çu t ®¨ng ký 41 tû USD. LÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm tû träng lín nhÊt 66,9% vÒ sè dù ¸n vµ 57,2% tæng vèn ®Çu t ®¨ng ký. TiÕp theo lµ lÜnh vùc dÞch vô vµ cuèi cïng lµ lÜnh vùc n«ng, l©m ng nghiÖp chiÕm 13,6% tæng sè dù ¸n vµ 7% vÒ vèn ®Çu t ®¨ng ký. BiÓu ®å 2: §Çu t trùc tiÕp n íc ngoµi theo ngµnh 1988-2003 67% 22,983 25,000 20,000 TriÖu VND Trong sè 64 níc vµ vïng l·nh thæ cã dù ¸n ®Çu t t¹i ViÖt Nam, Singapore lµ níc cã sè lîng dù ¸n vµ tæng vèn ®Çu t ®¨ng ký lín nhÊt, tiÕp theo lµ §µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc, Hång K«ng. 16,213 14,656 15,000 10,000 14% 2,860 5,000 6,274 19% 1,528 0 C«ng nghiÖp N«ng, l©m nghiÖp 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% DÞch vô C¸c thµnh phè lín, cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ §Çu t thùc hiÖn TV§T Tû träng sè dù ¸n x· héi thuËn lîi vÉn lµ Nguån: Côc §Çu t níc ngoµi – Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t nh÷ng ®Þa ph¬ng dÉn ®Çu thu hót §TNN nh thµnh phè Hå ChÝ Minh chiÕm 26% tæng vèn ®¨ng ký, Hµ Néi chiÕm 11,1% tæng vèn ®¨ng ký. B×nh D¬ng, §ång Nai còng ®îc mét lîng lín vèn §TNN ®æ vµo. VÒ doanh thu ®¹t ®îc, tÝnh hÕt n¨m 2003, c¸c dù ¸n §TNN ®· ®¹t tæng doanh thu gÇn 70 tû USD (kh«ng kÓ dÇu khÝ). Trong ®ã, riªng ba n¨m 2001-2003 ®¹t kho¶ng 38,8 tû USD. XuÊt khÈu cña khu vùc doanh nghiÖp cã vèn §TNN t¨ng nhanh, b×nh qu©n trªn 20%/n¨m, ®· lµm cho tû träng cña khu vùc kinh tÕ nµy trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ níc t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m: n¨m 2001 lµ 24,4%, n¨m 2002 lµ 27,5 % vµ n¨m 2003 lµ 31,4%. §¹t ®îc kÕt qu¶ tÝch cùc nh trªn cho thÊy sù ®óng ®¾n cña ®êng lèi ®æi míi kinh tÕ, ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, t¹o søc hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t. §©y lµ tiÒn ®Ò tÝch cùc cho Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp c¸c luång vèn bªn ngoµi di chuyÓn vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi, trong ®ã cã luång vèn níc ngoµi qua kªnh thÞ trêng chøng kho¸n. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) Cïng víi viÖc më cöa thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cßn nhËn ®îc luång vèn quan träng hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). H×nh thøc nµy lu«n nhËn ®îc sù quan t©m ®Æc biÖt cña c¸c quèc gia do tÝnh chÊt cho kh«ng hoÆc cho vay u ®·i, thêi gian ©n h¹n vµ ®¸o h¹n dµi. Thªm vµo ®ã, c¸c kho¶n vèn ODA thêng ®i kÌm víi chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ kü n¨ng qu¶n lý. Tuy vËy, vèn ODA còng t¹o nhiÒu ¸p lùc cho c¸c quèc gia nhËn vèn do c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc tõ phÝa nhµ tµi trî; viÖc gi¶i ng©n phô thuéc vµo tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n do bªn nhËn vèn thùc hiÖn; cã nhiÒu tiªu cùc vËn ®éng hµnh lang t×m vèn vµ ChÝnh phñ níc nhËn vèn ph¶i ®¶m b¶o lîng vèn ®èi øng. §èi víi ViÖt Nam, nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA ®· ®ãng vai trß quan träng, gãp phÇn gióp ViÖt Nam ®¹t ®îc t¨ng trëng kinh tÕ cao, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. Trong giai ®o¹n 1993 ®Õn nay, ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ quan hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn víi 25 nhµ tµi trî song ph ¬ng, 19 ®èi t¸c ®a ph¬ng vµ h¬n 350 tæ chøc phi ChÝnh phñ níc ngoµi. ViÖt Nam ®· tæ chøc thµnh c«ng 9 Héi nghÞ Nhãm t vÊn c¸c nhµ tµi trî vµ ®îc céng ®ång tµi trî cam kÕt hç trî nguån vèn ODA trÞ gi¸ 19,94 tû USD. Nh»m ®a lîng vèn cam kÕt nµy vµo thùc hiÖn, ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh ký kÕt c¸c §iÒu íc quèc tÕ cô thÓ víi c¸c nhµ tµi trî. T×nh h×nh thùc hiÖn ODA ®îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau: B¶ng 1: T×nh h×nh thùc hiÖn vèn ODA t¹i ViÖt Nam N¨m Cam kÕt ODA (triÖu USD) 1995 2.260 1996 2.430 1997 2.400 1998 2.200 1999 2.210 2000 2.400 2001 2.400 2002 2.470 2003 2.500 Tæng sè 21.270 Nguån: World Bank; Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t Thùc hiÖn ODA (triÖu USD) 737 900 1.000 1.242 1.350 1.650 1.500 1.600 1.600 11.579 T×nh h×nh thùc hiÖn ODA ®· cã bíc tiÕn triÓn kh¸, n¨m sau cao h¬n n¨m tríc, vµ thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch gi¶i ng©n hµng n¨m. Tõ n¨m 1993 ®Õn hÕt n¨m 2001, vèn Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp ODA gi¶i ng©n kho¶ng 9,5 tû USD, t¬ng ®¬ng 47,91% tæng nguån vèn ODA ®· cam kÕt. Nguån vèn ODA ®· ®îc tËp trung hç trî cho c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, u tiªn cña ChÝnh phñ bao gåm ngµnh giao th«ng (27,5%), n¨ng lîng ®iÖn (24%), ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n (12,74%), c¸c ngµnh y tÕ- x· héi, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc – c«ng nghÖ – m«i trêng (11,78%), ngµnh cÊp tho¸t níc (7,8%). Qua kÕt qu¶ thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA tõ n¨m 1993 tíi nay cho thÊy nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá cña nguån ngo¹i lùc nµy ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ViÖt Nam. §¹t ®îc thµnh qu¶ nµy lµ nhê sù phèi kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ban ngµnh cña ChÝnh phñ ViÖt Nam trong viÖc t¹o sù g¾n kÕt vµ uy tÝn ®èi víi c¸c nhµ tµi trî còng nh trong c«ng t¸c chØ ®¹o, gi¸m s¸t vµ thùc hiÖn ODA. Cã thÓ nãi nh÷ng kinh nghiÖm trong viÖc huy ®éng, sö dông vµ qu¶n lý nguån vèn ODA sÏ gióp Ých trong c«ng t¸c thu hót c¸c nguån vèn níc ngoµi kh¸c cña ChÝnh phñ, trong ®ã cã nguån vèn vµo qua TTCK. Vay th¬ng m¹i Kh¸c víi hai h×nh thøc tµi trî quèc tÕ trªn, vay th¬ng m¹i lµ h×nh thøc cung øng vèn cña c¸ nh©n, tæ chøc, chÝnh phñ níc nµy víi ®èi t¸c cña m×nh trªn thÕ giíi trªn nguyªn t¾c th¬ng m¹i thuÇn tuý cã tr¶ c¶ gèc vµ l·i theo thêi h¹n x¸c ®Þnh. C¸c nguyªn t¾c trong vay th¬ng m¹i ®îc thùc hiÖn kh«ng u ®·i theo th«ng lÖ quèc tÕ vÒ l·i vay th¬ng m¹i LIBOR hoÆc SIBOR, thêi h¹n, ph¬ng thøc hoµn tr¶ tiÒn vay hay c¸ch thøc xö lý nî vay. NhiÒu n¨m qua, h×nh thøc tµi trî nµy ®· t¹o ra dßng vèn lín ch¶y vµo c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi. Tuy ngêi ®i vay theo ph¬ng thøc nµy cã thÓ toµn quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc sö dông tiÒn vay, nhng nhiÒu nguy c¬ tiÒm tµng cã thÓ x¶y ra nh viÖc gia t¨ng nhanh chãng c¸c kho¶n nî l·i vµ gèc, t¹o ¸p lùc l¹m ph¸t,… ë ViÖt Nam, vay th¬ng m¹i ®· ph¸t triÓn tõ kh¸ sím song ph¸t triÓn víi tèc ®é kh«ng cao. C¸c kho¶n vay th¬ng m¹i thêng ph¶i chÞu l·i suÊt th¬ng m¹i vµ c¸c ®iÒu kiÖn thuÇn th¬ng m¹i nªn phÝa ViÖt Nam khã ®¸p øng ®ñ. Vay th¬ng m¹i ®· trë thµnh mét bé phËn lµm t¨ng tæng nî níc ngoµi hµng n¨m cña ViÖt Nam tõ 10,7 tû USD n¨m 1999 lªn 12,6 tû USD n¨m 2001 vµ 15,1 tû USD n¨m 2003 4. Vèn ®Çu t qua thÞ trêng chøng kho¸n (FPI) Lµ bé phËn cuèi cïng trong tæng thÓ c¸c nguån vèn vµo cña mét quèc gia, vèn níc ngoµi ®Çu t vµo thÞ trêng chøng kho¸n ®ang ®ãng mét vai trß ngµy cµng 4 B¸o c¸o Quèc gia th¸ng 1 n¨m 2004, C«ng ty The Economist Intelligence Unit Limited Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp quan träng ®èi víi hÇu kh¾p c¸c nÒn kinh tÕ. Do tÝnh láng kh¸ cao nªn khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ trong níc thay ®æi sÏ g©y ¶nh hëng rÊt lín ®èi víi c¸c dßng vèn vµo vµ ra th«ng qua kªnh nµy. ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam trong gÇn bèn n¨m ®Çu ph¸t triÓn ®· chøng kiÕn sù cã mÆt cña nguån vèn nµy. Tuy sè lîng khiªm tèn, nhng víi c¸c tiÒn ®Ò vÒ kinh tÕ x· héi ngµy cµng v÷ng m¹nh, c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, u ®·i cña ChÝnh phñ, FPI ®ang t¨ng dÇn vµ tiÒm n¨ng trë thµnh mét cÊu phÇn vèn vµo quan träng cña quèc gia. C¸c phÇn tiÕp theo sÏ tr×nh bµy cô thÓ h¬n vÒ luång vèn nµy trªn c¸c khÝa c¹nh: c¸c h×nh thøc vèn ®Çu t, thuËn lîi nguån vèn t¹o ra cho nÒn kinh tÕ, c¸c nguy c¬ khi luång vèn nµy biÕn ®éng, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p nh»m huy ®éng vµ sö dông nguån vèn nµy cã hiÖu qu¶. Nh vËy lµ, cïng víi ®Þnh híng vµ sù khuyÕn khÝch cña §¶ng vµ Nhµ níc, kÕt qu¶ c¸c luång vèn níc ngoµi ch¶y vµo ViÖt Nam trong thêi gian qua, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n më cöa nÒn kinh tÕ vµ ®a thÞ trêng chøng kho¸n vµo ho¹t ®éng ®· t¹o mét tiÒn ®Ò c¬ b¶n, më ra triÓn väng ph¸t triÓn nhanh kªnh thu hót vèn cho nÒn kinh tÕ qua §TNN trªn thÞ trêng chøng kho¸n. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®©y lµ xu híng tÊt yÕu khi kinh tÕ ViÖt Nam tiÕn vµo héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ, ®Èy nhanh hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. 1.2 §Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n 1.2.1 C¸c h×nh thøc tham gia cña nhµ ®Çu t níc ngoµi vµo thÞ trêng chøng kho¸n 1.2.1.1 T¹i thÞ trêng chøng kho¸n c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ThÞ trêng chøng kho¸n manh nha ph¸t triÓn tõ thÕ kû thø 15. Sau nhiÒu th¨ng trÇm biÕn ®éng, t¹i nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi ®· cã c¸c thÞ trêng ph¸t triÓn s«i ®éng víi nhiÒu h×nh thøc tham gia cña c¸c ®èi tîng ®Çu t kh¸c nhau. §èi víi ®èi tîng lµ nhµ ®Çu t níc ngoµi, th«ng thêng cã c¸c h×nh thøc sau: H×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp §©y lµ h×nh thøc ®Çu t trong ®ã phÝa níc ngoµi tham gia thµnh lËp c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t, quü ®Çu t chøng kho¸n, c¸c tæ chøc lu ký, thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n, tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm … C¸c tæ chøc kinh tÕ nµy lµ ph¸p nh©n t¹i quèc gia ®ã, mua b¸n chøng kho¸n cho m×nh – dÞch vô tù doanh, cung cÊp c¸c dÞch vô liªn quan tíi chøng kho¸n, c«ng ty niªm yÕt, c«ng ty cæ phÇn vµ nhµ ®Çu t. Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp Nh×n chung, h×nh thøc ®Çu t nµy mang tÝnh tæ chøc cao, thêng ®îc sù ®Çu t tõ c¸c nhµ ®Çu t cã tæ chøc níc ngoµi. TiÒm lùc vÒ tµi chÝnh, nh©n lùc, c«ng nghÖ kü thuËt, tr×nh ®é qu¶n trÞ cña lo¹i h×nh ®Çu t nµy rÊt cao, dÉn ®Õn kh¶ n¨ng ¶nh hëng tíi thÞ trêng chøng kho¸n trong níc kh¸ m¹nh. V× thÕ c¬ quan qu¶n lý thÞ trêng, ®Æc biÖt t¹i c¸c thÞ trêng míi ®i vµo ho¹t ®éng lu«n chó ý vµ cã c¬ chÕ gi¸m s¸t chÆt chÏ tíi c¸c nhµ ®Çu t theo h×nh thøc nµy nh»m mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn tËn dông c¸c thÕ m¹nh cña hä, mÆt kh¸c h¹n chÕ kh¶ n¨ng bÞ níc ngoµi chi phèi thÞ trêng, kiÓm so¸t ®îc c¸c biÕn ®éng khã lêng tríc. Víi h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp, nhµ ®Çu t cã thÓ liªn doanh víi ®èi t¸c trong níc hoÆc thµnh lËp c¸c tæ chøc kinh doanh ®éc lËp 100% vèn níc ngoµi. Tuú chÝnh s¸ch tõng quèc gia vµ møc ®é ph¸t triÓn cña thÞ trêng, c¸c tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n cã vèn §TNN cã thÓ tham gia vµo thÞ trêng ë c¸c cÊp ®é h¹n chÕ, khuyÕn khÝch kh¸c nhau. Th«ng thêng, thÞ trêng ®· ph¸t triÓn m¹nh cho phÐp §TNN ®îc bá 100% vèn vµo thµnh lËp tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n, trë thµnh thµnh viªn Së giao dÞch. Ngîc l¹i, thÞ trêng míi ph¸t triÓn víi kh¶ n¨ng qu¶n lý cßn yÕu thêng h¹n chÕ h×nh thøc tham gia trùc tiÕp díi d¹ng thµnh lËp c¸c tæ chøc liªn doanh vµ kh«ng ®îc trë thµnh thµnh viªn Së giao dÞch, kh«ng ®îc tham gia cung cÊp mét sè dÞch vô liªn quan tíi chøng kho¸n. §Çu t gi¸n tiÕp Kh¸c víi h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp, ®Çu t gi¸n tiÕp cña ngêi níc ngoµi vµo thÞ trêng thêng ®îc nh¾c ®Õn díi d¹ng c¸c nhµ ®Çu t riªng lÎ hoÆc nhµ ®Çu t cã tæ chøc cña níc ngoµi. Hä kh«ng cã t c¸ch ph¸p nh©n cña níc së t¹i vµ v× thÕ kh«ng ®îc kinh doanh c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn chøng kho¸n. Ho¹t ®éng liªn quan tíi chøng kho¸n duy nhÊt sö dông nguån vèn cña hä lµ mua cæ phÇn, cæ phiÕu hoÆc c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c cña c¸c c«ng ty, tæ chøc trong níc, cã thÓ ®· hoÆc cha ®îc niªm yÕt. Kh¶ n¨ng chi phèi thÞ trêng cña h×nh thøc ®Çu t nµy còng kh«ng Ýt, nhng viÖc qu¶n lý l¹i khã kh¨n h¬n do ®é lín rÊt chªnh lÖch cña c¸c kho¶n vèn ®Çu t, tÝnh láng cao, vèn nh¹y c¶m víi c¸c ®éng th¸i trªn thÞ trêng. Tuy chÞu sù ®iÒu chØnh cña c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt, song c¸c nhµ ®Çu t nµy cã thÓ b»ng c¸ch nµy hoÆc c¸ch kh¸c lîi dông c¸c kÏ hë cña ph¸p luËt ®Ó mua b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, g©y x¸o trén thÞ trêng. HiÖn tîng nµy ®· tõng diÔn ra kh¸ phæ biÕn t¹i nhiÒu TTCK, ®Æc biÖt lµ c¸c thÞ trêng míi næi. V× thÕ, nhiÒu quèc gia ®· ®a ra c¸c quy ®Þnh nghiªm ngÆt ®èi víi ®èi tîng ®Çu t nµy:  Ph¸t hµnh mét lo¹i cæ phiÕu dµnh riªng cho nhµ §TNN Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp  Quy ®Þnh tû lÖ së h÷u cæ phÇn tèi ®a cña nhµ §TNN ë c¸c c«ng ty thuéc ngµnh nghÒ kh¸c nhau tuú vµo tÝnh träng yÕu vµ tÇm ¶nh hëng cña c¸c ngµnh nghÒ ngµy tíi toµn thÞ trêng, nÒn kinh tÕ vµ an ninh quèc gia. Tãm l¹i, h×nh thøc ®Çu t gi¸n tiÕp ®îc xem lµ dÔ dµng tiÕp cËn vµ thùc hiÖn h¬n, c¸c quy ®Þnh vµ thñ tôc ®¬n gi¶n h¬n, do ®ã hÊp dÉn h¬n víi c¸c nhµ §TNN. Niªm yÕt cæ phiÕu cña c«ng ty cã vèn níc ngoµi trªn Së giao dÞch Theo h×nh thøc nµy, trªn thÞ trêng chøng kho¸n cã sù xuÊt hiÖn cña c¸c c«ng ty cã vèn §TNN. §ã lµ c¸c c«ng ty liªn doanh gi÷a ®èi t¸c trong n íc víi bªn níc ngoµi hoÆc lµ c«ng ty 100% vèn níc ngoµi. C¸c c«ng ty nµy cã thÓ ®îc thµnh lËp vµ ®Æt trô së t¹i chÝnh quèc gia niªm yÕt cæ phiÕu, trë thµnh ph¸p nh©n cña quèc gia ®ã. Còng cã thÓ c¸c c«ng ty nµy thµnh lËp ë níc ngoµi, lµ ph¸p nh©n níc ngoµi, ®a cæ phiÕu lªn giao dÞch t¹i thÞ trêng trong níc. H×nh thøc nµy ®îc c¸c c«ng ty lín, c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®Æc biÖt quan t©m bëi nhiÒu lý do kh¸c nhau. Tríc hÕt, ®èi víi c¸c c«ng ty cã vèn §TNN thµnh lËp vµ ho¹t ®éng t¹i níc së t¹i, ®îc niªm yÕt vµ huy ®éng vèn qua thÞ trêng chøng kho¸n trong níc lµ nhu cÇu tÊt yÕu cña mäi doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ®ã. §èi víi c¸c c«ng ty níc ngoµi t×m kiÕm nguån vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n quèc tÕ, mét lý do dÔ nhËn thÊy nhÊt lµ thÞ trêng chøng kho¸n trong níc kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng cung cÊp lîng vèn cÇn thiÕt cho sù më réng ngµy cµng lín m¹nh cña c¸c c«ng ty. Hay nãi c¸ch kh¸c, thÞ trêng chøng kho¸n trong níc kh«ng thÓ tiªu thô hÕt c¸c cæ phiÕu ph¸t hµnh. TiÕp theo ®ã, viÖc niªm yÕt t¹i thÞ trêng tiÒm n¨ng hay thÞ trêng môc tiªu sÏ g©y dùng ®îc vÞ thÕ t¹i thÞ trêng ®ã còng nh cñng cè ®îc h×nh ¶nh cña c«ng ty trªn thÞ trêng thÕ giíi. Còng nhê niªm yÕt trªn thÞ trêng níc ngoµi, c¸c giao dÞch b»ng ®ång b¶n tÖ t¹i thÞ trêng ®ã sÏ kh«ng cÇn sù vay mîn hay mua b¸n ngo¹i tÖ qua c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®Þa ph¬ng. MÆt kh¸c, khi mét c«ng ty chØ ph¸t hµnh cæ phiÕu ë thÞ trêng néi ®Þa, sè lîng cæ ®«ng sÏ bÞ giíi h¹n, mét lîng nhá nh÷ng nhµ ®Çu t lín sÏ së h÷u hÇu hÕt c¸c cæ phÇn. B»ng viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu trªn thÞ trêng quèc tÕ, c¸c c«ng ty nµy cã thÓ ®a d¹ng ho¸ c¸c cæ ®«ng vµ tr¸nh ®îc biÕn ®éng gi¸ cæ phiÕu khi c¸c cæ ®«ng lín b¸n cæ phÇn. Nh×n chung, c¸c c«ng ty cã vèn §TNN tham gia giao dÞch, niªm yÕt cã nhiÒu lîi thÕ nhng còng gÆp kh«ng Ýt trë ng¹i. Do viÖc thu hót vèn cña c¸c c«ng ty nµy cã tÝnh nh¹y c¶m lín nªn chÞu sù kiÓm so¸t rÊt chÆt chÏ cña c¬ quan qu¶n lý thÞ trêng. C¸c c«ng ty ph¶i tho¶ m·n nh÷ng luËt lÖ nghiªm ngÆt vÒ tÝnh minh b¹ch t×nh h×nh tµi chÝnh cña c«ng ty, triÓn väng ph¸t triÓn vµ nhu cÇu vèn trong t¬ng lai, c¬ cÊu cæ ®«ng vµ c¸c tiªu chuÈn kh¸c do UBCK níc ®ã yªu cÇu. H¬n n÷a, chØ mét sè quèc Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp gia cã thÞ trêng kh¸ ph¸t triÓn, cã tÝnh thanh kho¶n cao míi thu hót ®îc luång vèn ra vµo thÞ trêng theo h×nh thøc nµy do b¶n th©n c«ng ty ph¶i thÊy ®îc kh¶ n¨ng lîng cæ phiÕu ph¸t hµnh ra cã thÓ tiªu thô hÕt vµ mang l¹i lîi Ých nh mong muèn. Nh vËy, chóng ta ®· thÊy toµn c¶nh c¸c h×nh thøc §TNN trªn thÞ trêng chøng kho¸n thÕ giíi nãi chung, c¸c ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn ¸p dông, thÕ m¹nh còng nh sù thiÕu hÊp dÉn cña tõng h×nh thøc. Tõ ®ã cã thÓ thÊy kh«ng ph¶i thÞ trêng nµo còng cã thÓ duy tr× vµ khuyÕn khÝch mäi h×nh thøc ph¸t triÓn. ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi tÝnh chÊt ®ã. 1.2.1.2 T¹i thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ngay tõ buæi ®Çu x©y dùng ®· quan t©m tíi ho¹t ®éng §TNN tÊt yÕu diÔn ra trªn thÞ trêng. Trong c¸c v¨n b¶n ph¸p lý híng dÉn thÞ trêng ®· cã quy ®Þnh c¸c h×nh thøc nhµ §TNN ®îc phÐp tham gia vµ sù giíi h¹n tham gia cña hä trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. C¸c quy ®Þnh dï ®îc tr×nh bµy t¹i c¸c v¨n b¶n cã cÊp ®é hiÖu lùc ph¸p lý kh¸c nhau, nhng tùu chung l¹i cã mét sè h×nh thøc nhµ §TNN cã thÓ tham gia trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam nh sau: H×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp H×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp ë ViÖt Nam ®îc lÇn ®Çu tiªn quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP. Sau ®ã, tiÕp tôc ®îc nªu ra trong NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-CP cña ChÝnh phñ víi néi dung: “Tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n níc ngoµi ®îc tham gia gãp vèn mua cæ phÇn, gãp vèn liªn doanh thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n hoÆc c«ng ty qu¶n lý Quü víi ®èi t¸c ViÖt Nam…”5. Nh vËy, thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam kh«ng cho phÐp nhµ §TNN ®îc trùc tiÕp thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n hoÆc c«ng ty qu¶n lý Quü 100% vèn níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §iÒu nµy cho thÊy møc ®é h¹n chÕ mét sè lo¹i h×nh ®Çu t trùc tiÕp cña ViÖt Nam so víi thÕ giíi. H¬n n÷a, theo NghÞ ®Þnh 144, viÖc thµnh lËp c«ng ty liªn doanh ph¶i ®îc Uû ban Chøng kho¸n Nhµ níc cÊp giÊy phÐp vµ phÝa níc ngoµi ph¶i chÞu mét møc giíi h¹n vÒ tû lÖ gãp vèn cña m×nh. ViÖc ®èi t¸c níc ngoµi tham gia kinh doanh chøng kho¸n víi h×nh thøc liªn doanh cã nhiÒu t¸c dông tèt ®èi víi phÝa ViÖt Nam:  Chóng ta tranh thñ ®îc vèn, c«ng nghÖ kü thuËt, häc hái kü n¨ng vµ kinh nghiÖm qu¶n trÞ kinh doanh cña níc ngoµi. 5 §iÒu 101, Ch¬ng X, NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-CP ngµy 28 th¸ng 11 n¨m 2003 cña ChÝnh phñ Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp  ViÖc chØ cho phÐp thµnh lËp liªn doanh víi c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ kh¸c cña ChÝnh phñ ®¶m b¶o cho phÝa ViÖt Nam trong liªn doanh n¾m quyÒn qu¶n lý, kiÓm so¸t, tr¸nh sù thao tóng cña ®èi t¸c níc ngoµi khi chóng ta cha cã nhiÒu kinh nghiÖm trong lÜnh vùc nµy. H×nh thøc ®Çu t gi¸n tiÕp Víi h×nh thøc ®Çu t gi¸n tiÕp, nhµ §TNN cã thÓ tham gia trªn c¶ hai lo¹i thÞ trêng: thÞ trêng s¬ cÊp vµ thÞ trêng thø cÊp Trªn thÞ trêng s¬ cÊp, nhµ ®Çu t ph¶i tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh cña luËt ph¸p ViÖt Nam vµ c«ng ty ph¸t hµnh nh ®èi víi nhµ ®Çu t ViÖt Nam. Song hiÖn nay cã mét sè quy ®Þnh cña ViÖt Nam h¹n chÕ tû lÖ tham gia cña nhµ §TNN trªn thÞ trêng s¬ cÊp: Theo NghÞ ®Þnh 01/2000/N§-CP ngµy 13/1/2000 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh ngêi §TNN kh«ng ®îc mua TPCP khi ph¸t hµnh trªn thÞ trêng s¬ cÊp. Theo tinh thÇn cña QuyÕt ®Þnh 145/1999/Q§-Ttg cña Thñ tíng ChÝnh phñ, QuyÕt ®Þnh 36/2003/Q§-Ttg ngµy 11/3/2003 cña Thñ tíng chÝnh phñ ®· quy ®Þnh “ Møc gãp vèn, mua cæ phÇn cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ë doanh nghiÖp ViÖt Nam b»ng 30% vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp ViÖt Nam”6. Theo quy ®Þnh nµy, nhµ §TNN cã thÓ mua cæ phÇn ph¸t hµnh lÇn ®Çu cña c¸c DNNN thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. Trªn thÞ trêng thø cÊp, viÖc mua b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu còng ®îc quy ®Þnh cô thÓ vÒ lo¹i h×nh vµ tû lÖ ®îc phÐp n¾m gi÷ t¬ng øng víi tõng lo¹i chøng kho¸n “ tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi mua, b¸n cæ phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®îc n¾m gi÷ tèi ®a 30% tæng sè cæ phiÕu niªm yÕt cña tæ chøc ph¸t hµnh ”, “ tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi ®îc n¾m gi÷ kh«ng giíi h¹n tû lÖ tr¸i phiÕu lu hµnh trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam” 7. Qua ®©y chóng ta thÊy hÇu hÕt c¸c lo¹i h×nh ®Çu t gi¸n tiÕp ®Òu ®îc ph¸p luËt cho phÐp víi c¸c tû lÖ n¾m gi÷ theo quy ®Þnh kh¸c nhau. C¸c quy chÕ nµy nh»m khuyÕn khÝch cã møc ®é c¸c nhµ §TNN gãp vèn, mua cæ phÇn cña doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ doanh nghiÖp ®îc niªm yÕt nãi riªng nh»m huy ®éng vèn, c«ng nghÖ, ph¬ng ph¸p qu¶n lý doanh nghiÖp cña níc ngoµi vµ më réng thÞ trêng, t¨ng søc c¹nh tranh cho doanh nghiÖp ViÖt Nam. Niªm yÕt cæ phiÕu cña c«ng ty cã vèn níc ngoµi trªn TTGDCK Hå ChÝ Minh 6 7 QuyÕt ®Þnh sè 36/2003/Q§-Ttg ngµy 11/3/2003 cña Thñ tíng ChÝnh phñ QuyÕt ®Þnh sè 146/2003/Q§-Ttg ngµy 17/7/2003 cña Thñ tíng ChÝnh phñ Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp H×nh thøc ®Çu t nµy ®ang ®îc ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan Nhµ níc dµnh sù quan t©m ®Æc biÖt. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn bíc ®Çu cho c¸c c«ng ty cã vèn §TNN ®îc niªm yÕt, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 38/2003/N§-CP ngµy 15/4/2003 vÒ viÖc chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp cã vèn §TNN sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. §©y lµ bíc chuyÓn biÕn quan träng trong c¬ cÊu vµ h×nh thøc së h÷u cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TNN tõ tríc ®Õn nay vèn chØ tån t¹i díi h×nh thøc c«ng ty TNHH. Ngoµi môc tiªu t¹o thªm nguån hµng cho thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam, viÖc chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp cã vèn §TNN sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc C«ng ty cæ phÇn cßn nh»m:  N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi.  Huy ®éng vèn cña c¸c nhµ ®Çu t ngoµi níc, trong níc ®Ó ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o thªm viÖc lµm, ph¸t triÓn doanh nghiÖp.  §a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®Çu t, cØa hitÑn m«i trêng ®Çu t, t¹o søc hÊp dÉn ®Ó thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. 8 Qua t×m hiÓu c¸c h×nh thøc §TNN vµo TTCK hiÖn cã ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi, ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n ®· t¹o ®îc c¬ së ph¸p lý cho phÐp hÇu hÕt c¸c h×nh thøc §TNN ph¸t triÓn. MÆc dï vËy, kh«ng ph¶i mäi h×nh thøc ®Òu ph¸t triÓn víi tr×nh ®é gièng nhau. C¸c u ®·i cña ChÝnh phñ còng nh sù hÊp dÉn cña b¶n th©n thÞ trêng vµ nÒn kinh tÕ ®ang lµ ®éng lùc kÝch thÝch hay k×m h·m møc ®é tham gia cña c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. 1.2.2 Vai trß cña ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam Nh ®· tr×nh bµy ë trªn, sù tham gia cña c¸c nhµ §TNN trªn thÞ trêng ViÖt Nam lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, phï hîp víi ®Þnh híng cña §¶ng, Nhµ níc vµ xu thÕ thêi ®¹i. Song bÊt kú mét vÊn ®Ò nµo còng cã tÝnh hai mÆt. §Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam sÏ mang l¹i lîi Ých cho thÞ trêng nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung bªn c¹nh nh÷ng th¸ch thøc thÞ trêng ph¶i ®èi mÆt khi më réng ®ãn nhËn luång vèn níc ngoµi. 1.2.2.1 Nh÷ng lîi Ých mang l¹i tõ ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n Qua kinh nghiÖm c¸c thÞ trêng trªn thÕ giíi vµ c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña ViÖt Nam, lîi Ých cña ho¹t ®éng §TNN trªn TTCK ®îc nh×n nhËn trªn c¶ bèn gãc ®é: 8 NghÞ ®Þnh sè 38/2003/N§-CP ngµy 15/4/2003 cña ChÝnh phñ. Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp §èi víi nÒn kinh tÕ. Tríc hÕt, víi vai trß lµ kªnh huy ®éng vèn dµi h¹n, thÞ trêng chøng kho¸n sÏ thu hót vèn vµ cung øng cho nÒn kinh tÕ tõ c¸c nhµ ®Çu t, trong ®ã cã c¸c nhµ §TNN. §Çu t níc ngoµi cã tiÒm lùc m¹nh vÒ tµi chÝnh vµ tÝnh chÊt trêng vèn cao nªn ®©y sÏ lµ nguån ngo¹i tÖ m¹nh v« cïng tiÒm n¨ng gãp phÇn gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn dµi h¹n ngµy cµng lín cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay khi nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp ®ang cã xu híng gi¶m xuèng, hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc khã cã kh¶ n¨ng gia t¨ng. ViÖc nhµ ®Çu t ®a vèn ngo¹i tÖ vµo qua kªnh thÞ trêng chøng kho¸n sÏ lµm gi¶m mét phÇn ®¸ng kÓ luång vèn ngo¹i tÖ ch×m ®ang vµo ViÖt Nam víi khèi lîng lín. Qua ®ã, NHNN sÏ cã thÓ thùc hiÖn tèt h¬n c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i hèi, l êng tríc vµ ®èi phã kÞp thêi víi nh÷ng biÕn ®éng m¹nh, bÊt thêng vÒ ngo¹i hèi. Ho¹t ®éng §TNN trªn TTCK lµ nguån thuÕ nép hµng n¨m cho ng©n s¸ch Nhµ níc. Tuy hiÖn nay víi c¸c chÝnh s¸ch u ®·i cho ho¹t ®éng nµy, lîng thuÕ thu ®îc kh«ng nhiÒu nhng nÕu suy réng ra, nguån thuÕ nµy sÏ lín h¬n rÊt nhiÒu khi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c c«ng ty niªm yÕt, c¸c c«ng ty cæ phÇn trë nªn cã hiÖu qu¶ h¬n nhê sù tham gia cña c¸c nhµ §TNN. Mét khi nguån thu ng©n s¸ch t¨ng lªn, hiÖu qu¶ kinh tÕ cña mét bé phËn kh«ng nhá c¸c doanh nghiÖp trong n íc ®îc c¶i thiÖn, ChÝnh phñ cã thÓ dµnh nhiÒu thêi gian vµ kinh phÝ vµo c¸c vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m nh mËu dÞch, gi¸o dôc, y tÕ, phóc lîi x· héi, an ninh quèc phßng. §èi víi thÞ trêng. ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn cßn lµ mét vÊn ®Ò kh¸ míi mÎ víi c«ng chóng ®Çu t trong níc. Do tÝnh trõu tîng cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng nªn viÖc t¹o dùng lßng tin vµ sù hiÓu biÕt ®óng ®¾n cña ngêi d©n vÒ thÞ trêng lµ viÖc kh«ng ®¬n gi¶n. Sù tham gia cña c¸c nhµ §TNN vµo thÞ trêng víi kinh nghiÖm dµy d¹n vÒ ®Çu t chøng kho¸n, qu¶n lý danh môc ®Çu t, kh¶ n¨ng phÇn tÝch dù b¸o, kü n¨ng nghiÖp vô tµi chÝnh sÏ gióp g©y dùng vµ cñng cè lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t trong níc víi thÞ trêng. Bªn c¹nh ®ã, qua nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t thùc tÕ cña c¸c nhµ §TNN, c¸c nhµ ®Çu t trong níc sÏ tù ®óc kÕt vµ t×m cho m×nh mét ph¬ng thøc ®Çu t hiÖu qu¶ nhÊt. Cïng víi sù më réng c¸c h×nh thøc §TNN trªn TTCK ViÖt Nam, viÖc cho phÐp c¸c c«ng ty cã vèn §TNN ®îc niªm yÕt giao dÞch trªn thÞ trêng chøng kho¸n sÏ t¹o mét ®éng lùc lín ®èi víi thÞ trêng. Mét thùc tÕ hiÖn nay lµ thÞ trêng ViÖt Nam cha cã ®îc c¸c hµng ho¸ chÊt lîng cao ®îc c«ng chóng ®Çu t chÊp nhËn. C¸c c«ng ty cã vèn §TNN ®a cæ phiÕu lªn niªm yÕt sÏ n©ng cung thÞ trêng c¶ vÒ chÊt lîng vµ sè lîng. Víi tr×nh ®é qu¶n lý, khoa häc c«ng nghÖ, n¨ng lùc chuyªn m«n trong c¸c ngµnh nghÒ, thÞ trêng réng lín trong vµ ngoµi níc cña c¸c c«ng ty nµy, c¸c Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ häc hái ®îc nhiÒu kinh nghiÖm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña b¶n th©n doanh nghiÖp m×nh. §èi víi c¸c tæ chøc hç trî, cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh trªn thÞ trêng, viÖc c¸c c«ng ty chøng kho¸n níc ngoµi tham gia ho¹t ®éng kinh doanh díi h×nh thøc liªn doanh sÏ gióp cung cÊp c¸c dÞch vô chuyªn nghiÖp cã chÊt lîng tèt vµ ®é an toµn cao. C¸c tæ chøc nµy sÏ gãp phÇn b«i tr¬n m¹ch nèi gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi mua, gi÷a nhµ ®Çu t vµ doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. §èi víi doanh nghiÖp. Vai trß lín nhÊt cña §TNN thÓ hiÖn trªn thÞ trêng s¬ cÊp. HiÖn nay ViÖt Nam chØ cho phÐp nhµ §TNN tham gia mua cæ phÇn ph¸t hµnh lÇn ®Çu cña c¸c DNNN cæ phÇn ho¸. Khi cã ho¹t ®éng mua b¸n nµy, sè tiÒn thu ®îc tõ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ cã thÓ nhiÒu h¬n do ¸p lùc cña viÖc ®Êu thÇu hoµn toµn mang tÝnh c¹nh tranh gi÷a c¸c bªn liªn quan, c¶ trong níc lÉn ngoµi níc. Ngoµi ra, cæ phÇn ho¸ DNNN víi sù cã mÆt cña c¸c nhµ §TNN sÏ kÌm theo nh÷ng lîi thÕ vÒ c«ng nghÖ, kiÕn thøc vµ kü n¨ng qu¶n lý quèc tÕ. ViÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ kiÕn thøc cho nh©n viªn trong níc còng cã thÓ x¶y ra nhiÒu h¬n khi cã sù tham gia cña c¸c nhµ §TNN. ViÖc hîp doanh víi ngêi níc ngoµi còng gióp doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ tiÕp cËn víi nhiÒu lo¹i s¶n phÈm tèt nhÊt trªn thÕ giíi cã gi¸ c¶ mang tÝnh c¹nh tranh, víi c¸c thÞ trêng lín trªn thÕ giíi, tõ ®ã thóc ®Èy hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. YÕu tè níc ngoµi trªn thÞ trêng thø cÊp còng kh«ng kÐm phÇn quan träng ®èi víi c¸c CTCP. B»ng c¸c yªu cÇu cao vÒ tÝnh minh b¹ch cña t×nh h×nh tµi chÝnh, triÓn väng ph¸t triÓn trong t¬ng lai, n¨ng lùc qu¶n trÞ c«ng ty, yÕu tè §TNN sÏ kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp muèn tËn dông ®îc nguån ngo¹i lùc nµy ph¶i lu«n hoµn thiÖn m×nh ë tÊt c¶ c¸c gi¸c ®é trªn. §èi víi c«ng chóng ®Çu t, ngêi tiªu dïng. Ngoµi lîi Ých n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt, kh¶ n¨ng ®Çu t cña c«ng chóng ®Çu t, ®iÓm lîi cña §TNN ®èi víi nhãm ®èi tîng nµy ®îc thÓ hiÖn khi c¸c c«ng ty, doanh nghiÖp lu«n nç lùc gia t¨ng tÝnh minh b¹ch trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÉn ®Õn sù ph©n phèi lîi nhuËn cho cæ ®«ng hîp lý, ®¶m b¶o lîi Ých cña cæ ®«ng nhá vµ chñ nî. C¸c c«ng ty nµy khi h¹n chÕ ®îc sù mê ¸m trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh sÏ ®ång nghÜa víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ chÊt lîng cao, gi¸ c¶ phï hîp, tho¶ m·n tèt h¬n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. Qua ph©n tÝch trªn, cã thÓ thÊy vai trß cña §TNN trªn TTCK kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc mang l¹i lîi Ých cho mét hay mét nhãm ngêi, mµ h¬n thÕ cßn mang l¹i lîi Ých cho toµn nÒn kinh tÕ-x· héi. Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LuËn v¨n tèt nghiÖp 1.2.2.2 Mét sè ¶nh hëng tiªu cùc g©y ra bëi ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam MÆt tr¸i cña ho¹t ®éng §TNN trªn thÞ trêng chøng kho¸n chÝnh lµ nh÷ng nguy c¬ biÕn ®éng m¹nh theo chiÒu híng tiªu cùc cña thÞ trêng g©y ra bëi c¸c nhµ §TNN. C¸c nhµ nghiªn cøu thêng tËp trung vµo hai nguy c¬ chÝnh: Thø nhÊt, nguy c¬ x¶y ra hiÖn tîng ®Çu c¬ cã tæ chøc lín. Nguy c¬ nµy x¶y ra khi cã thÞ trêng cã nh÷ng yÕu ®iÓm, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c kÎ ®Çu c¬ cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh tÊn c«ng thÞ trêng b»ng c¸ch dïng vèn cña m×nh t¹o ra th«ng tin kh«ng chÝnh x¸c, dÉn ®Õn c¸c giao dÞch chøng kho¸n kh«ng c«ng b»ng cho c¸c nhµ ®Çu t. HiÖn tîng nµy thêng x¶y ra ®èi víi c¸c thÞ trêng nhá, tiÒm lùc kinh tÕ kh«ng ®ñ m¹nh hoÆc ®èi víi c¸c thÞ trêng chøng kho¸n míi næi, hÖ thèng kiÓm so¸t cha chÆt chÏ. T×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ suy tho¸i hay khi mét sè c«ng ty lín cã ¶nh h ëng m¹nh tíi thÞ trêng gÆp khã kh¨n còng cã thÓ lµ m«i trêng tèt cho c¸c kÎ ®Çu c¬ thùc hiÖn ý ®å cña m×nh. HËu qu¶ cña ®Çu c¬ tríc hÕt lµ c¸c nhµ ®Çu t ®a ra quyÕt ®Þnh sai lÇm g©y ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi trùc tiÕp cña m×nh trong khi ®em l¹i lîi nhuËn siªu ng¹ch cho nh÷ng kÎ chñ mu. §èi víi nÒn kinh tÕ, hiÖn tîng ®Çu c¬ g©y sù bÊt æn ®Þnh khi nhµ níc kh«ng thÓ ®¬ng ®Çu vµ ®èi phã cña tµi phiÖt quèc tÕ, g©y hiÖn tîng mÊt gi¸ ®ång néi tÖ nh ë mét sè thÞ trêng chøng kho¸n ch©u ¸ vµo cuèi thËp kû 90’. H¬n n÷a, qua giao dÞch kh«ng c«ng b»ng, kh¶ n¨ng c¸c c«ng ty cã cæ phiÕu bÞ tÊn c«ng r¬i vµo t×nh tr¹ng bÞ th«n tÝnh, thay ®æi c¬ cÊu tæ chøc, ph¬ng híng, chiÕn lîc kinh doanh lµ ®iÒu hoµn toµn cã thÓ x¶y ra. KÕt qu¶ xÊu nhÊt cã thÓ tÝnh ®Õn lµ sù sôp ®æ thÞ trêng chøng kho¸n, kÐo theo c¸c khñng ho¶ng cña thÞ trêng tµi chÝnh trong níc, khu vùc vµ quèc tÕ. Thø hai, nguy c¬ rót vèn å ¹t ra khái thÞ trêng. TÝnh “láng” cao cña thÞ trêng chøng kho¸n cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ dÔ dµng rót vèn khái thÞ trêng. Khi cã dÊu hiÖu vÒ suy tho¸i kinh tÕ, tiÒm n¨ng lîi nhuËn gi¶m hay mét th«ng tin bÊt lîi ®èi víi thÞ trêng, mét sè nhµ ®Çu t sÏ nhanh chãng b¸n c¸c chøng kho¸n hä ®ang n¾m gi÷, thu håi tiÒn mÆt, b¶o toµn ®ång vèn cña m×nh. Khi th«ng tin nµy bÞ lan truyÒn, hiÖu øng “®«min«” sÏ x¶y ra. C¸c nhµ ®Çu t kh¸c sÏ ®æ x« rót vèn ra khái thÞ trêng. NÕu kh«ng cã biÖn ph¸p kÞp thêi, sÏ dÉn ®Õn khñng ho¶ng thÞ trêng, khñng ho¶ng tµi chÝnh. §©y còng lµ bµi häc ®¾t gi¸ cho rÊt nhiÒu thÞ trêng chøng kho¸n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tõ tríc tíi nay. Tr¬ng DiÖu Linh - TTCK 42A-KTQD 20