Tài liệu Vận dụng phương pháp dạy học thảo luận nhóm trong việc giảng dạy môn ngữ văn ở trường trung học cơ sở.

Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o B×nh giang Kinh nghiÖm VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THẢO LUẬN NHÓM TRONG VIỆC GIẢNG DẠY MÔN NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ. N¨m Häc : 2007- 2008 A. §Æt vÊn ®Ò §Þnh híng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc ®· ®îc x¸c ®Þnh trong nghÞ nghÞ quyÕt TW2 kho¸ VIII ( 12/ 1998 ) vµ ®îc thÓ chÕ ho¸ trong luËt gi¸o dôc ( 12/1998 ). LuËt gi¸o dôc ®iÒu 24 ®· ghi “ Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc phæ th«ng ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc , tù gi¸c , chñ ®éng , s¸ng t¹o cña häc sinh phï hîp víi ®Æc ®iÓm tõng líp häc , m«n häc , båi dìng ph¬ng ph¸p tù häc , rÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn , t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m , ®em l¹i niÒm vui , høng thó häc tËp cho häc sinh ”. Cã thÓ nãi , cèt lâi cña viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ híng tíi viÖc häc tËp chñ ®éng , chèng l¹i thãi quen häc tËp thô ®éng , nghÜa lµ ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong häc tËp. ViÖc ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p tÝch cùc trong d¹y häc còng cÇn ph¶i quan niÖm nh thÕ nµo cho ®óng. ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p tÝch cùc kh«ng cã nghÜa lµ g¹t bá c¸c ph¬ng ph¸p truyÒn thèng. Ngay c¶ nh÷ng ph¬ng ph¸p tËp trung vµo gi¸o viªn nh thuyÕt tr×nh , gi¶ng gi¶i…. vÉn rÊt cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh d¹y häc . Ph¸t triÓn c¸c ph¬ng ph¸p tÝch cùc còng kh«ng cã nghÜa lµ ph¶i “ nhËp néi ” mét sè ph¬ng ph¸p qu¸ xa l¹ ®èi víi gi¸o viªn. CÇn kÕ thõa , ph¸t triÓn nh÷ng mÆt tÝch cùc trong hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc vèn ®· quen thuéc , ®ång thêi ph¶i häc hái , vËn dông mét sè ph¬ng ph¸p d¹y häc míi phï hîp víi hoµn c¶nh , ®iÒu kiÖn d¹y vµ häc ë níc ta ®Ó tiÕn lªn tõng bíc v÷ng ch¾c . ph¬ng ph¸p tÝch cùc cã rÊt nhiÒu nh . - Ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p t×m tßi. - Ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Æt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. - Ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm. Nhng trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y m«n Ng÷ v¨n còng nh qua viÖc dù giê c¸c ®ång nghiÖp t«i thÊy ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm gióp cho giê d¹y thªm s«i næi, häc sinh høng thó vµ ®Æc bÞt lµ hiÖu qu¶ giê d¹y ®¹t hiÖu qu¶ h¬n. B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò . I. §iÒu tra thùc tr¹ng tríc khi nghiªn cøu vÊn ®Ò . Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y , viÖc d¹y , häc m«n Ng÷ v¨n trong trêng THCS nãi chung ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh . Trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë trêng vµ qua viÖc dù giê ®ång nghiÖp ë trong trêng còng nh trong huyÖn t«i thÊy viÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm cßn mét sè nhîc ®iÓm nh sau : - Sù hiÓu biÕt vµ vËn dông nh÷ng ®Þnh híng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña ngêi häc vµo qu¸ tr×nh d¹y häc cña c¸c gi¸o viªn cha ®îc thêng xuyªn vµ cßn m¸y mãc . ViÖc d¹y häc theo ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm cha ¸p dông nhiÒu vµ do vËy c¶ gi¸o viªn vµ häc sinh ®Òu lóng tóng . Cã gi¸o viªn ¸p dông qu¸ nhiÒu ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm trong mét tiÕt häc dÉn ®Õn cã nh÷ng c©u hái rÊt ®¬n gi¶n gi¸o viªn còng cho häc sinh th¶o luËn trong khi nh÷ng c©u hái nh vËy chØ cÇn cho häc sinh ®éc lËp suy nghÜ lµ ®ñ. - Gi¸o viªn cßn gÆp khã kh¨n trong viÖc ph©n nhãm vµ ®iÒu hµnh häc sinh th¶o luËn . - Cã mét sè gi¸o viªn coi viÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy chØ lµ h×nh thøc , cèt chØ lµ cã do vËy kÕt qu¶ ®¹t ®îc cha cao. - Gi¸o viªn dù kiÕn thêi gian cha phï hîp : cã thÓ qu¸ Ýt hoÆc qu¸ nhiÒu thêi gian . NÕu qu¸ Ýt , c¸c em sÏ kh«ng cã ®ñ thêi gian th¶o luËn nh vËy sÏ kh«ng thu ®îc kÕt qu¶ nh mong muèn . NÕu qu¸ nhiÒu thêi gian , nh vËy sÏ l·ng phÝ thêi gian dµnh cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c . Kh«ng nh÷ng thÕ líp häc sÏ lén x«n , mÊt trËt tù. - Tån t¹i lín nhÊt tõ trong häc sinh trong viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm lµ häc sinh cha cã thãi quen chñ ®éng t×m hiÓu , kh¸m ph¸ bµi häc nÕu kh«ng ®îc giao nhiÖm vô, hoÆc nÕu cã ®îc giao nhiÖm vô th× cßn lóng tóng khi cïng nhau gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. - Trªn ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò næi cém trong thùc tÕ . Tuy nhiªn kh«ng ph¶i gi¸o viªn nµo còng vËy. NÕu chóng ta biÕt chän lùa nh÷ng c©u hái phï hîp víi ®èi tîng häc sinh, tuú theo ®Æc trng cña tiÕt häc th× hiÖu qu¶ cña ph¬ng ph¸p nµy sÏ ®¹t hiÖu qu¶ nh mong muèn. - II. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu . Trong qu¸ tr×nh viÕt kinh nghiÖm nµy t«i ®· vËn dông rÊt nhiÒu ph¬ng ph¸p , tiªu biÓu lµ c¸c ph¬ng ph¸p sau : 1/ Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra. - T«i ®· ®iÒu tra viÖc gi¶ng d¹y – häc tËp ë mét sè tiÕt d¹y m«n Ng÷ v¨n ë c¸c khèi líp. 2/ Ph¬ng ph¸p ®èi chøng. - So s¸nh , ®èi chiÕu kÕt qu¶ tríc khi vËn dông biÖn ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá theo kinh nghiÖm cña t«i víi sau khi vËn dông kinh nghiÖm nµy. 3/ Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu. - Su tÇm vµ nghiªn cøu c¸c tµi liÖu cã liªn quan : s¸ch gi¸o khoa , s¸ch gi¸o viªn , s¸ch tham kh¶o…. 4/ Ph¬ng ph¸p kiÓm tra. - §a mét sè bµi tËp , c©u hái tr¾c nghiÖm …….yªu cÇu häc sinh lµm ®Ó lÊy kÕt qu¶. III. Nh÷ng c«ng viÖc thùc tÕ ®· lµm. 1. Nh÷ng c«ng viÖc thùc tÕ ®· lµm. Trong häc tËp , kh«ng ph¶i mäi tri thøc , kÜ n¨ng th¸i ®é ®Òu ®îc h×nh thµnh b»ng nh÷ng ho¹t ®éng ®éc lËp cña c¸ nh©n . Líp häc lµ m«i trêng giao tiÕp thµy trß t¹o nªn mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸ nh©n trªn con ®êng chiÕm lÜnh néi dung häc tËp . Th«ng qua th¶o luËn , tranh luËn trong tËp thÓ , ý kiÕn c¸ nh©n ®îc béc lé , kh¼ng ®Þnh hay b¸c bá . Qua ®ã ngêi häc n©ng m×nh nªn mét tr×nh ®é míi . Bµi häc vËn dông ®îc vèn hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña mçi häc sinh vµ cña c¶ líp chø kh«ng ph¶i chØ dùa vµo vèn hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña thµy gi¸o. Khi ngêi gi¸o viªn ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá cÇn tiÕn hµnh theo c¸c bíc sau : a/ Lµm viÖc chung c¶ líp . - Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò , x¸c ®Þnh nhiÖm vô nhËn thøc . Gi¸o viªn ®a ra c©u hái hoÆc t×nh huèng cho häc sinh. - Tæ chøc c¸c nhãm , giao nhiÖm vô cho c¸c nhãm . Líp häc ®îc chia thµnh c¸c nhãm tõ 4-6 ngêi. Tuú môc ®Ých s ph¹m hay yªu cÇu cña môc ®Ých häc tËp c¸c nhãm ®îc ph©n chia ngÉu nhiªn hoÆc cã chñ ®Þnh ®îc duy tr× æn ®Þnh trong c¶ tiÕt häc hoÆc thay ®æi theo tõng ho¹t ®éng , tõng phÇn cña tiÕt hoÆc c¸c nhãm ®îc giao cïng mét nhiÖm vô hay nh÷ng nhiÖm vô kh¸c nhau . - Híng dÉn c¸ch lµm viÖc trong nhãm . Gi¸o viªn ®a ra c¸ch lµm viÖc trong nhãm . Trong ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá cã rÊt nhiÒu h×nh thøc häc tËp nhãm . Tuú tõng néi dung vÊn ®Ò , ngêi gi¸o viªn cã thÓ lùa chän nh÷ng h×nh thøc häc tËp nhãm cho phï hîp . ë ®©y t«i chØ xin ®a ra mét sè h×nh thøc häc tËp nhãm phæ biÕn. + Lµm viÖc theo cÆp : Hai häc sinh ngåi gÇn nhau t¹o thµnh mét cÆp cïng bµn b¹c mét vÊn ®Ò . + Th¶o luËn vßng trßn : Häc sinh trong nhãm dïng bót nÐt to ghi l¹i ý kiÕn cña m×nh trªn mét tê giÊy ®· chuÈn bÞ s½n sau ®ã lÇn lît cho nh÷ng häc sinh kh¸c trong nhãm cïng th¶o luËn . + Th¶o luËn hçn hîp : Häc sinh trong nhãm tranh luËn , nhãm trëng ( th kÝ) ghi l¹i nh÷ng ý kiÕn trong nhãm lªn tê giÊy. b/ Lµm viÖc theo nhãm. - C¸c nhãm tù bÇu ra nhãm trëng nÕu thÊy cÇn . C¸c thµnh viªn trong nhãm cã thÓ lu©n phiªn nhau lµm nhãm trëng . Nhãm trëng ph©n c«ng cho mçi thµnh viªn mét c«ng viÖc , nhãm trëng ®iÒu hµnh c¸c thµnh viªn lµm viÖc trong kh«ng khÝ thi ®ua víi c¸c nhãm kh¸c . Cã thÓ trong nhãm sÏ bÇu ra th kÝ ®Ó ghi chÐp . - Häc sinh bµn b¹c , trao ®æi trong nhãm ®Ó hoµn thµnh c©u tr¶ lêi . - Cö ®¹i diÖn ( hoÆc ph©n c«ng tríc ) chÞu tr¸ch nhiÖm tr×nh bµy kÕt qu¶ lµm viÖc cña nhãm. c/ Th¶o luËn bµn b¹c tríc c¶ líp . - C¸c nhãm lÇn lît b¸o c¸o kÕt qu¶ . Cö hai nhãm cïng chñ ®Ò tr×nh bµy xong th× dõng l¹i ®Ó c¸c b¹n trong nhãm nªu c©u hái . - Häc sinh trong nhãm th¶o luËn chung . - Gi¸o viªn tæng kÕt , ®Æt vÊn ®Ò tiÕp theo . Trªn ®©y lµ mét cÊu t¹o cña mét ho¹t ®éng trong nhãm ( trong mét phÇn cña tiÕt häc ) . §Ó ph¬ng ph¸p häc tËp nµy mang l¹i kÕt qu¶ nh mong muèn , ngêi gi¸o viªn cÇn chó ý nh÷ng ®iÒu sau. - Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò , giao nhiÖm vô chØ cÇn ®äc c©u hái to , chËm mét lÇn kh«ng cÇn nh¾c ®i , nh¾c l¹i nhiÒu lÇn trong qu¸ tr×nh häc sinh th¶o luËn, hoÆc ph¸t c©u hái b»ng phiÕu vµ yªu cÇu c¸c nhãm tr¶ lêi trùc tiÕp vµo phiÕu häc tËp. - Gi¸o viªn cÇn dù kiÕn thêi gian cho häc sinh lµm viÖc. - Trong qu¸ tr×nh häc sinh tranh luËn gi¸o viªn kh«ng ®îc thóc giôc häc sinh . Trong khi häc sinh th¶o luËn gi¸o viªn ®i kiÓm tra ®«n ®èc häc sinh lµm viÖc. VÝ dô : Khi d¹y bµi “ Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n” , ®Ó cñng cè cho häc sinh x¸c ®Þnh râ ®îc c¸c ph¬ng ph¸p liªn kÕt . Gi¸o viªn sö dông ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm nhÈntong qu¸ tr×nh lµm bµi tËp 1 : - Qua ho¹t ®éng nµy häc sinh sÏ tr¶ lêi 4 c©u hái nh sau : +?1: Chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n lµ g×? Néi dung cña c¸c c©u trong ®o¹n v¨n phôc vô chñ ®Ò Êy nh thÕ nµo? - Líp häc ®îc chia thµnh 8 nhãm mçi nhãm 5 häc sinh . §Ó t¹o kh«ng khÝ vui vÎ , gi¸o viªn cã thÓ dïng c¸ch lËp nhãm ngÉu nhiªn nh sau : + Gi¸o viªn sao chôp l¹i 8 lo¹i h×nh trong c¸c s¸ch ( 1 h×nh , 2 h×nh , 3 h×nh , 4 h×nh , 5 h×nh , 6 h×nh , 7 h×nh , 8 h×nh ). + Ph©n ph¸t ngÉu nhiªn c¸c lo¹i h×nh sao vµ yªu cÇu häc sinh tù t×m nh÷ng b¹n cã lo¹i h×nh sao phï hîp . + Giao nhiÖm vô . Nhãm 1-5 tr¶ lêi c©u hái 1. Nhãm 2-6 tr¶ lêi c©u hái 2. Nhãm 3-7 tr¶ lêi c©u hái 3. Nhãm 4-8 tr¶ lêi c©u hái 4. Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh lµm viÖc trong nhãm . Mçi nhãm sÏ th¶o luËn theo h×nh thøc th¶o luËn hçn hîp , dïng bót nÐt to ghi l¹i nh÷ng ý kiÕn trong nhãm nªn tê giÊy lín. - Gi¸o viªn dù kiÕn thêi gian : 5 phót. b/ Lµm viÖc theo nhãm. Ph©n c«ng trong nhãm ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô. Nhãm 1 : Häc sinh x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng tõ “ ®· ”, “ vÉn ”, “ cha ”, “còng” , “ thËt ”, “ ®îc ”, “ ra ”, “ rÊt ” bæ xung ý nghÜa cho nh÷ng tõ nµo ( ®øng tríc hoÆc ®øng sau ). Nhãm trëng cã rhÓ ph©n c«ng mçi thµnh viªn trong nhãm x¸c ®Þnh cho mét tõ . Nhãm 2 : Häc sinh x¸c ®Þnh ®îc ®óng tõ lo¹i cho nh÷ng tõ “ ®i” , “ thÊy ”, “ ra ”, “ soi ”, “ lçi l¹c ”, “ to ”, “ a nh×n ”, “ bíng”. ( Cã thÓ yªu cÇu mçi thµnh viªn x¸c ®Þnh tõ lo¹i cho 1- 2 tõ ). Nhãm 3 : Häc sinh nhËn xÐt vÒ nghÜa cña c¸c tõ “ ®· ”, “ vÉn cha ”, “ còng ”, “ ®îc ”, “ ra ”, “ rÊt ”, “ thËt ”. Nhãm 4 : Häc sinh cÇn thiÕt lËp ®îc m« h×nh côm ®éng tõ ( hoÆc côm tÝnh tõ ) vµ ®iÒn vÞ trÝ cña c¸c tõ ®· t×m ®îc vµo m« h×nh. PhÇn phô tríc PhÇn trung t©m PhÇn phô sau - Häc sinh trao ®æi , th¶o luËn trong nhãm. - Cö ®¹i diÖn tr¶ lêi. c/ Th¶o luËn , tæng kÕt tríc c¶ líp. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy tríc líp : lÇn lît tõ nhãm 1 – 5 , 2 – 6 , 3 -7 , 4 – 8. - Sau khi nhãm 1-5 tr×nh bµy xong th× dõng l¹i ®Ó c¸c b¹n trong líp nªu c©u hái . - Häc sinh th¶o luËn , gi¸o viªn söa ch÷a nÕu cÇn ( bæ xung mét vµi t liÖu ®· chuÈn bÞ b»ng b¶ng phô nÕu cÇn thiÕt ). - Cuèi cïng gi¸o viªn tæng kÕt ®îc vÊn ®Ò ®· ®a ra . + Néi dung 1 : Häc sinh ph©n tÝch ®îc: ®· ®i , vÉn cha thÊy , còng ra , thËt lçi l¹c Soi g¬ng ®îc , to ra , rÊt a nh×n , rÊt bíng. + Néi dung 2 : Häc sinh x¸c ®Þnh ®îc ®óng tõ lo¹i : §éng tõ : ®i , thÊy , ra , soi . TÝnh tõ : lçi l¹c , to , a nh×n , bíng . + Néi dung 3 : Häc sinh nhËn xÐt ®îc nghÜa cña c¸c tõ “ ®· ”, “ vÉn cha ”, “ còng ”, “ ®îc ”, “ ra ”, “ rÊt ”, “ thËt ” chØ cã ý nghÜa ng÷ ph¸p , kh«ng cã ý nghÜa tõ vùng . + Néi dung 4 : Häc sinh x¸c ®Þnh ®óng vÞ trÝ cña c¸c tõ: Phô tríc “ ®· ”, “ vÉn cha ”, “ còng ”, “ rÊt ”, “ thËt” Phô sau : “ ®îc ”, “ ra ”. - Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh t×m hiÓu néi dung ghi nhí 1 ®Ó hiÓu ®îc phã tõ lµ g×. Trong líp häc , ph¬ng ph¸p häc tËp hîp t¸c trong nhãm nhá ®îc tæ chøc ë cÊp nhãm , tæ . Ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá rÊt cã nhiÒu lîi Ých ; Tuy nhiªn mçi tiÕt häc chØ nªn tõ 1 ®Õn 3 ho¹t ®éng nhãm . Kh«ng nªn sö dông qu¸ nhiÒu ¶nh hëng ®Õn néi dung kh¸c v× thêi gian cña mét tiÕt häc lµ cã h¹n ®Þnh , néi dung kiÕn thøc l¹i rÊt dµi. Ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá huy ®éng ®îc mäi häc sinh tham gia . Häc sinh ®îc nãi nhiÒu h¬n , ®îc suy nghÜ nhiÒu h¬n nh vËy ®· ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc trong mçi häc sinh . Tuy nhiªn ®Ó truyÒn thô kiÕn thøc , gi¸o viªn kh«ng chØ sö dông mét ph¬ng ph¸p d¹y häc nµy mµ lµ sù phèi kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p . 2/ KÕt qu¶ ®¹t ®îc. §Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc Ng÷ v¨n ë trêng THCS cÇn rÊt nhiÒu yÕu tè vµ mét yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®îc lµ viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p day – häc , ph¸t huy ®îc vai trß chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh . Lµ mét gi¸o viªn trÎ , kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cha nhiÒu h¬n n÷a viÖc gi¶ng d¹y cha ®îc xuyªn Suèt ch¬ng tr×nh ®æi míi nªn viÖc ¸p dông kinh nghiÖm nµy vµo thùc tÕ gi¶ng d¹y cßn h¹n chÕ nhng trong qu¸ r×nh gi¶ng d¹y t«i ®· thêng xuyªn ¸p dông ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y hîp t¸c trong nhãm nhá ë c¸c tiÕt häc vµ t«i nhËn thÊy häc sinh ®· biÕt c¸ch häc tËp theo ph¬ng ph¸p míi nµy . C¸c em h¨ng h¸i , tÝch cùc suy nghÜ . §îc nãi ra nh÷ng ®iÒu m×nh nghÜ , c¸c em c¶m thÊy hµo høng , phÊn khëi h¬n . H¬n n÷a c¸c em nhËn thÊy trong sù thµnh c«ng trung cña c¶ líp cã phÇn ®ãng gãp cña m×nh , cña nhãm m×nh. Tõ ®ã kh«ng khÝ líp häc trë nªn s«i næi , hµo høng h¬n. KÕt qu¶ mµ t«i ®¹t ®îc cha nhiÒu nhng bíc ®Çu ph¬ng ph¸p nµy ®· dÇn h×nh thµnh trong häc sinh ph¬ng ph¸p häc tËp theo híng ®oµn kÕt , hîp t¸c , gióp ®ì lÉn nhau, huy ®éng ®îc sù tham gia tÝch cùc cña tõng c¸ nh©n vµ tËp thÓ t¹o kh«ng khÝ thi ®ua häc tËp vµ mang l¹i kÕt qu¶ häc tËp cao h¬n. KÕt qu¶ nµy kh«ng chØ ®¹t ®îc ë m«n Ng÷ v¨n mµ cßn ë tÊt c¶ c¸c m«n häc kh¸c. Díi ®©y lµ mét vµi sè liÖu chøng minh cho nh÷ng kÕt luËn cña t«i . Sè liÖu cã ®îc trªn c¬ së t«i sö dông ph¬ng ph¸p ®iÒu tra , thèng kª ë líp B¶ng 1 : Th¸i ®é häc tËp cña häc sinh ®èi víi m«n Ng÷ v¨n : Thêi Líp Kh«ng thÝch B×nh thêng ThÝch ®iÓm §Çu Cuèi kú §Çu Cuèi §Çu Cuèi n¨m I n¨m kú I n¨m kú I N¨m häc : 20052006. B¶ng 2 : KÕt qu¶ häc tËp m«n Ng÷ v¨n ( lÊy ®iÓm thi KSCL ). Thêi Líp Díi TB ( % ) TB – Kh¸ Giái ®iÓm §Çu Cuèi kú §Çu Cuèi §Çu n¨m I n¨m kú I n¨m N¨m häc : 20052006. Cuèi kú I 3/ So s¸nh ®èi chøng. Tríc khi ¸p dông kinh nghiÖm 2. Gi¸o viªn chØ ®a ra mét h×nh thøc th¶o luËn vµ yªu cÇu häc sinh th¶o luËn . 3. ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y häc nµy chØ lµ h×nh thøc , gi¸o viªn ®a ra c©u hái cho häc sinh th¶o luËn qu¸ dÔ , c¸c em cã thÓ tr¶ lêi ngay ®îc. 4. Gi¸o viªn dù kiÕn thêi gian kh«ng hîp lÝ. Sau khi ¸p dông kinh nghiÖm 2. Gi¸o viªn ®· vËn dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc häc tËp nhãm trong khi cho häc sinh th¶o luËn. 3. Gi¸o viªn ®a ra ®îc c¸c c©u hái phï hîp ®Ó häc sinh lµm viÖc theo nhãm. 4. Gi¸o viªn ®· biÕt ph©n bè thêi 5. Líp häc lén xén v× c¸c em tranh nhau nãi hoÆc do lµm xong tríc thêi gian quy ®Þnh hoÆc trÇm buån v× c¸c em kh«ng ai chÞu trao ®æi , bµn b¹c. gian hîp lÝ cho tõng c©u hái. 5. Häc sinh häc tËp tÝch cùc h¬n , tham gia th¶o luËn s«i næi h¬n. Kh«ng khÝ líp häc vui vÎ , hµo høng h¬n. Khi cha ¸p dông kinh nghiÖm nµy, qua dù giê t«i thÊy gi¸o viªn cßn lóng tóng trong viÖc híng dÉn häc sinh th¶o luËn . NhiÒu gi¸o viªn kh«ng thêng xuyªn sö dông ph¬ng ph¸p nµy trong d¹y häc hoÆc sö dông ph¬ng ph¸p nµy chØ lµ h×nh thøc . §øng tríc thùc tr¹ng ®ã t«i ®· m¹nh d¹n ®a ra kinh nghiÖm nµy . T«i nhËn thÊy khi ¸p dông kinh nghiÖm nµy ho¹t ®éng thµy – trß , trß – trß phèi hîp nhÞp nhµng h¬n , kh«ng khÝ líp häc s«i næi h¬n , häc sinh h¨ng h¸i häc tËp h¬n. Tuy nhiªn khi ¸p dông kinh nghiÖm nµy t«i còng gÆp mét sè khã kh¨n : - VÒ gi¸o viªn : + Thêi gian cho mét tiÕt häc cã h¹n ®Þnh , néi dung bµi häc rÊt dµi . NÕu cho häc sinh th¶o luËn mµ kh«ng gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò ®a ra sÏ lµm ¶nh hëng ®Õn viÖc truyÒn thô néi dung bµi häc . + Cßn líp häc cã sè lîng häc sinh ®«ng g©y khã kh¨n trong viÖc tæ chøc , theo dâi , ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng. - VÒ häc sinh . + C¸c em cßn cha quen víi ph¬ng ph¸p häc tËp míi nªn cßn gÆp khã kh¨n , ®«i khi ®iÒu nµy dÉn ®Õn c¸c em rôt rÌ trong ho¹t ®éng häc , kh«ng d¸m nãi nªn nh÷ng suy nghÜ cña m×nh. + Mét sè em häc kh¸ , giái kh«ng tham gia th¶o luËn trao ®æi cïng c¸c b¹n ; C¸c em thêng lµm viÖc ®éc lËp. Mét sè em yÕu hay û l¹i c¸c b¹n kh¸c trong nhãm. + Mét sè ph¬ng tiÖn d¹y häc cßn thiÕu ( tranh ¶nh , m¸y chiÕu …..) g©y khã kh¨n cho gi¸o viªn vµ häc sinh trong viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc nµy . Ph¬ng ph¸p míi kÐo theo nhiÒu ®iÒu míi l¹ , bÊt ngê , høng thó nhng nã còng g©y cho chóng ta kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n . Do yªu cÇu ®æi míi gi¸o dôc phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt níc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ . Ph¬ng ph¸p tÝch cùc cÇn ®îc ph¸t triÓn vµ nhanh chãng trë thµnh phæ biÕn trong nhµ trêng. V× vËy gi¸o viªn ph¶i ®îc ®µo t¹o chu ®¸o , ®îc tËp huÊn c¸c líp thay s¸ch thêng xuyªn ®Ó thùc hiÖn vai trß lµ ngêi gîi më , cè vÊn , träng tµi trong ho¹t ®éng t×m tßi , tranh luËn s«i næi cña häc sinh . IV. Bµi häc kinh nghiÖm. §óc rót mét kinh nghiÖm hay lµ mét qu¸ tr×nh lao ®éng vÊt v¶ , khã nhäc vµ khoa häc . Nã ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i tËn t©m , kiªn nhÉn . Trong qu¸ tr×nh thÓ nghiÖm , t«i rót ra ®îc mét sè bµi häc bæ Ých sau : * §èi víi gi¸o viªn : - Khi so¹n bµi , gi¸o viªn ph¶i ®Çu t nhiÒu c«ng søc vµ thêi gian ®Ó thùc hiÖn bµi trªn líp víi ®óng vai trß cña m×nh. - Gi¸o viªn ph¶i tÝch cùc tù häc , tù båi dìng chuyªn m«n , nghiÖp vô . ChØ khi ta hiÓu ®óng vµ s©u vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc th× khi ¸p dông míi thµnh c«ng. - Gi¸o viªn cÇn coi träng viÖc chuÈn bÞ nh÷ng c©u hái ®Æc biÖt nh÷ng c©u hái cã yªu cÇu cao vÒ nhËn thøc cã thÓ cho häc sinh th¶o luËn trong nhãm . * §èi víi häc sinh. - Ph¶i chuÈn bÞ bµi tríc ë nhµ , ®äc thªm c¸c s¸ch tham kh¶o ®Ó n©ng cao vèn hiÓu biÕt. - Tham gia nhiÖt t×nh , tù gi¸c vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp . - M¹nh d¹n tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt , suy nghÜ cña m×nh tríc tËp thÓ. V. Ph¹m vi ¸p dông . Kinh nghiÖm nµy cña t«i cã thÓ ¸p dông trong c¸c tiÕt d¹y Ng÷ v¨n ë nhµ trêng THCS. VI. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn bá ngá . §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi . Kh«ng thÓ ngµy mét , ngµy hai mµ ®«ng ®¶o gi¸o viªn tõ bá ®îc kiÓu d¹y häc truyÒn thô kiÕn thøc theo kiÓu tiÕp thu thô ®éng ®· quen thuéc tõ tríc . ViÖc ph¸t triÓn c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc ®ßi hái c¶ thµy vµ trß ph¶i t×m hiÓu , nghiªn cøu kÜ t¸c phÈm , ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian , c«ng søc h¬n nghÜa lµ ph¶i lµm viÖc nhiÒu h¬n . PhÇn tr×nh bµy vÒ kinh nghiÖm nµy cßn lµ mét vÊn ®Ò nhá trong c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc . Cßn mét sè ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc kh¸c cÇn ®îc ph¸t triÓn mµ t«i cha cã ®iÒu kiÖn ®Ò cËp ®Õn . §Ó gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ mét giê häc m«n Ng÷ v¨n cÇn cã sù phèi kÕt hîp linh ho¹t cña c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng ®æi míi vµ c¸c ph¬ng ph¸p truyÒn thèng. C. KÕt luËn. Vai trß cña ngêi gi¸o viªn lµ hÕt søc to lín , quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh vµ chÊt lîng gi¸o dôc . Trong gi¶ng d¹y m«n Ng÷ v¨n , gi¸o viªn chØ cã nhiÖt t×nh th«i cha ®ñ , mµ ph¶i cã ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y theo híng tÝch cùc lÊy häc sinh lµm trung t©m. Khi thùc hiÖn kinh nghiÖm nµy , t«i cã mét sè b¨n kho¨n muèn ®a ra ®Ó ®ång nghiÖp vµ c¸c c¸c nghµnh quan t©m h¬n n÷a : - Mét lµ : Gi¸o viªn ph¶i tÝch cùc h¬n n÷a trong phong trµo ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y , t¹o høng thó , say mª trong häc V¨n ë häc sinh. - Hai lµ : CÇn ®Çu t më réng th viÖn phßng ®äc , bæ xung c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o , tranh ¶nh minh ho¹ cho c¸c t¸c phÈm , m¸y chiÕu… ®Ó phôc vô cho gi¸o viªn vµ häc sinh. - Ba lµ : Kinh nghÞªm cña t«i ®a ra rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cô thÓ cña ®ång nghiÖp ®Ó viÖc gi¶ng d¹y ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n gãp phÇn kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc. Trªn ®©y lµ nh÷ng suy nghÜ cña t«i nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y m«n Ng÷ v¨n . Cã thÓ trong kinh nghiÖm nµy cña t«i cßn nhiÒu thiÕu sãt . T«i rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c thµy c« vµ c¸c em häc sinh . T«i xin tr©n träng c¶m ¬n. môc lôc Sè TT A. B. I. II. III. 1. 2. 3. IV. V. VI. C. Néi dung §Æt vÊn ®Ò Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. §iÒu tra thùc tr¹ng tríc khi nghiªn cøu vÊn ®Ò. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. Nh÷ng c«ng viÖc thùc tÕ ®· lµm. Nh÷ng c«ng viÖc thùc tÕ ®· lµm. KÕt qu¶ ®¹t ®îc. So s¸nh ®èi chøng. Bµi häc kinh nghiÖm . Ph¹m vi ¸p dông. Nh÷ng vÊn ®Ò bá ngá. KÕt luËn. Trang NhiÒu u ®iÓm tuy häc sinh míi ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy nhng c¸c em ®Òu høng thó trong häc tËp vµ kÕt qu¶ häc tËp ®¹t rÊt cao . Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y , t«i lu«n quan t©m , t×m tßi ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc vµ ®îc c¸c ®ång nghiÖp ®éng viªn gióp ®ì . MÆt kh¸c t«i ®· ®îc häc tËp vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p qua c¸c v¨n b¶n chØ ®¹o , c¸c tµi liÖu cña nghµnh , qua c¸c buæi héi th¶o , c¸c líp häc båi dìng thêng xuyªn. Nªn t«i m¹nh d¹n ®a ra ®©y mét kinh nghiÖm gi¶ng d¹y cã nhan ®Ò “ VËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá trong viÖc gi¶ng d¹y m«n Ng÷ v¨n ë trêng trung häc c¬ së ”. Khi ®a ra kinh nghiÖm nµy t«i kh«ng hy väng ®ã lµ mét ph¬ng ph¸p tèi u nhng t«i hy väng kinh nghiÖm nµy cña t«i gãp phÇn nhá bÐ trong viÖc n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y vµ häc tËp m«n Ng÷ v¨n ë trêng THCS.