Tài liệu Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống (công dân 9) nhận thức về môi trường sống quanh ta

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TP HÀ NỘI PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐẠO TẠO HUYỆN MỸ ĐỨC BÀI DỰ THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ THỰC TIỄN DÀNH CHO HỌC SINH TRUNG HỌC Năm học: 2014 -2015 Trường: THCS Đồng Tâm – Mỹ Đức – Tp Hà Nội Đ/c: Thôn Đồng Mít xã Đồng Tâm huyện Mỹ Đức tp Hà Nội Điện thoại: 0433734121 Email: [email protected] Tên tình huống “ Nhận thức về môi trường sống quanh ta” Môn học chính được vận dụng trong giải quyết tình huống: Giáo dục công dân. Các môn học tích hợp: Văn học, Sinh học, Địa lí, Hóa học… Thông tin về học sinh: 1: Họ và tên: Nguyễn Thị Ngọc Ánh Ngày sinh: 14/08/2000 Lớp 9A 2: Họ và tên: Bùi Thị Trang Ngân Ngày sinh: 03/02/2000 Lớp 9A 1 1: Tên tình huống : “ Nhận thức về môi trường sống quanh ta” Vấn đề thực tiễn xảy ra đó là: Sáng nay, là một buổi sáng mùa thu, trời trong xanh nắng nhẹ, thi thoảng chị gió đi qua phe phảy khiến những tà áo trắng của các bạn học sinh trong sân trường tung bay như những cánh bướm xinh xinh. Lúc này, ngay ở cổng trường, các bạn học sinh trường THCS Đồng Tâm cũng đang vui chơi cười nói ríu ran chờ trống truy bài. Bỗng thấy một nhóm các bạn học sinh sau khi ăn sáng xong vứt luôn túi ni lông , giấy bọc … ra trước cổng trường. Thấy vậy Ánh nói: Ơ, sao các cậu lại vứt rác ra cổng trường thế kia? Làm mất mĩ quan quá! Anh Đức vừa xả rác nói: Có ảnh hưởng gì tới ai, có phải tớ xả rác trong sân trường đâu, đây là cổng trường mà. Cậu này cứ dỗi hơi kiếm chuyện. Ánh nói: Cổng trường là bộ mặt của nhà trường đi vào trong trường chúng ta chẳng phải đi qua cổng còn gì? Anh Đức lại bảo: Cậu nhiễu sự vừa thôi, không chỉ vứt rác đâu, lát ra về bọn tớ còn rủ nhau ra bắt tổ chim trên cây nhãn, cây nhãn thấp thôi tớ chỉ cần với tay là bắt được mấy con chim non rồi. Ha ha sướng quá! Bạn Ngân nghe thấy thế bảo: Chiều qua lớp 9a vừa tổng vệ sinh khu vực này, nếu ai cũng như các bạn xả rác ra như vậy thì cổng trường mình thành bãi rác rồi chứ làm gì được xanh –sạch –đẹp như bây giờ. Còn chuyện bắt chim, chim non phải để cho chim mẹ mớm mồi chứ các bạn bắt nó về nó sẽ chết là chúng ta giết nó. Con chim sinh ra là để cất cao tiếng hót trên bầu trời. Những buổi sáng đến trường nghe tiếng chim hót líu lo, chúng xà xuống sân vui chơi cùng chúng mình các cậu không thích sao? Hai nữa chúng ta học về bảo vệ môi trường tài nguyên thiên nhiên rồi, những việc làm phá hoại chứng tỏ ta chưa cư xử có văn hóa với môi trường các bạn ạ! Không cần Ngân nói thêm, ban nào bạn nấy đều đi nhặt rác mình vừa vứt ra và nói: Chúng tớ hiểu rồi, chúng tớ không xả rác, không bắt chim và sẽ chăm chỉ tưới cây, nhổ cỏ cùng các cậu để ngôi trường mình thêm đẹp hơn. Ngân đưa ra ý kiến: Mai chủ nhật lớp mình cùng rủ nhau ra khu nghĩa trang liệt sĩ tổng vệ sinh các bạn đồng ý không? Cả nhóm vỗ tay hưởng ứng. Cùng lúc đó trống trường đã điểm cả nhóm tung tăng đi vào lớp nói cười ríu ran chẳng khác gì những chú chim non hót líu lo trên vòm cây. 2: Mục tiêu của vấn đề môi trường Thứ nhất: Nhận thức môi trường sống rộng rãi và phong phú đối với sự sống. Thứ hai: Để nhận thức và bảo vệ được môi trường sống của mình không thuộc về trách nhiệm riêng của một cá nhân nào, mà đối với mỗi người, mỗi nhà, mỗi tổ chức cộng 2 đồng xã hội. Để mọi người cùng học tập, nhận thức, bảo vệ tuyên truyền về môi trường sống đến cộng đồng, để từ đó cùng chung tay hành động. Thứ ba: Với học sinh chúng em khi giải quyết tình huống này, sẽ phải vận dụng kiến thức ở trường qua các môn học: Sinh học, Văn học, Giáo dục công dân, Địa lí, Hóa học… Để từ đó có sự hiểu biết sâu rộng, làm tăng khả năng của mình trong việc vận dụng kiến thức môn học để giải quyết vấn đề thực tiễn trong đời sống. 3: Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đến việc giải quyết tình huống Để giải quyết được tình huống trên nhóm chúng em đi vào tìm hiểu và nhận thấy mình có thể vận dụng kiến thức của các môn học trong nhà trường, để giải quyết hợp lý, khoa học tình huống mà chúng em đã đưa ra ở trên. Cụ thể là ở các môn: Môn Giáo dục công dân: Vai trò, trách nhiệm và ý thức của mỗi học sinh, mỗi người trong cuộc sống và cộng đồng. Môn Sinh học: Cây xanh và môi trường sống. Môn Địa lí: Các vấn đề gây ô nhiễm môi trường ở nước ta nói riêng và trên thế giới nói chung. Môn Hóa học: Phân tích nguyên nhân ô nhiễm môi trường khí, nước. Môn Ngữ Văn: Đặt vấn đề , Giải quyết vấn đề và liên hệ thực tế. 4: Giải pháp giải quyết tình huống a: Khái niệm về môi trường ? Nêu tầm quan trọng về môi trường đối với sự sống. b: Những nhận thức lệch lạc, chưa đúng về môi trường sống c: Những hành vi làm hại, phá hủy môi trường sống. d: Nêu một số dẫn chứng về bảo vệ môi trường sống và không bảo về môi trường sống. e: Mặt lợi – hại khi bảo vệ môi trường và không bảo vệ môi trường. g: Trách nhiệm của mọi người về bảo vệ môi trường. 5: Thuyết minh về tiến trình giải quyết tình huống. Vận dụng kiến thức môn Sinh học: Theo em hiểu "Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo, quan hệ mật thiết với nhau bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên” Ảnh minh họa môi trường xanh sạch đẹp 3 Vận dụng kiến thức môn Địa lí: Ngày nay: Trong quá trình phát triển kinh tế và sinh hoạt của số dân ngày càng đông trên thế giới đã tác động lớn đến môi trường, làm cho môi trường đang bị suy giảm nghiêm trọng. Ảnh minh họa môi trường bị suy giảm Theo những thống kê cho thấy hiện nay diện tích, chất lượng rừng bị suy giảm nghiêm trọng, môi trường sinh sống của các sinh vật bị mất dần, một số loài còn có nguy cơ bị tuyệt chủng. Ảnh minh họa tài nguyên rừng bị giảm sút Chúng ta thử suy ngẫm nếu môi trường bị ô nhiễm, thiên nhiên bị phá hoại trầm trọng thì con người sẽ làm sao?. 4 Vận dụng kiến thức môn Sinh học: Theo những thống kê thì cho thấy khi môi trường: không khí, nước, đất bị ô nhiễm sẽ gây ra hàng loạt các căn bệnh lạ ngày càng nguy hiểm cho con người như: Bệnh về đường hô hấp: Nhẹ bị cảm cúm, bệnh lao phổi , nặng có thể gây ung thư phổi. Bệnh ngoài da và tay chân miệng: Khi môi trường bị ô nhiễm nó còn tác động đến các loài sinh vật khác, thiệt hại lớn về kinh tế mà còn tạo mầm mống gây bệnh cho con người như: các dịch cúm gia cầm H5N1, bệnh liên cầu khuẩn ở lợn.... Với sự tổng hợp các yếu tố môi trường bị suy giảm đã làm xuất hiện nhiều hơn các bệnh ung thư theo thống kê thì hàng năm trên thế giới có 2/3 số người chết vì bệnh ung thư. Còn ở Việt Nam có tới 75000 người chết do căn bệnh quái ác này, nó gấp tới 7 lần số a 5 người tử vong do tai nạn giao thông. Nguy hiểm hơn ngày nay càng xuất hiện nhiều căn bệnh lạ như bệnh E bô la ở các nước thuộc khu vực Tây Phi Phi, nó còn tiềm tang nguy cơ phát tán cao lây trên diện rộng có thể là toàn thế giới. Vận dụng kiến thức môn Địa lí: Vậy những nguyên nhân nào gây ô nhiễm môi trường: Các nhà máy, công ty, khu công nghiệp thải khí thải, nước thải, rác thải trong sinh hoạt, đồng thời cũng do các hoạt động trong nông nghiệp( thuốc trừ sâu dư thừa trên đồng ruộng ), nạn chặt phá rừng bừa bãi làm cho diện tích và chất lượng rừng bị suy giảm … là những nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm môi trường. Tài nguyên thiên nhiên là một bộ phận kinh tế, khai thác tài nguyên thiên nhiên dù tốt hay xấu đều có tác động đến môi trường. Nhưng thực tế hiện nay môi trường lại đang bị xuống cấp nặng nề. Theo thống kê của các nhà khoa học tại hội nghị về môi trường ở Hà Lan vào cuối năm 2000 thì các nước có lượng khí rác thải bình quân trên đầu người như: Hoa Kỳ: 281421000 người. Tổng: 5628420000 tấn. Pháp: 593300000 người. Tổng: 355980000 tấn. Theo thống kê của Viện Môi trường đô thị và công nghiệp Việt Nam, bình quân mỗi năm cả nước phát sinh thêm khoảng 25.000 tấn rác thải sinh hoạt, tổng lượng rác thải sinh hoạt phát sinh từ các đô thị có xu hướng tăng trung bình từ 10% - 16%. Trong đó, tỉ lệ thu gom rác thải tại cả đô thị bình quân cả nước chỉ đạt khoảng 70% - 85%. Đáng lưu ý khác là hiện nay, không chỉ ở các đô thị lớn mà các vùng nông thôn cũng đã bắt đầu... ngập rác; trong khi đó, những khu vực này lại thiếu bãi chôn lấp và công nghệ xử lý. Do đó, phần lớn chưa tổ chức thu gom, xử lý chất thải , các chất thải ở khu vực này chủ yếu vứt bừa bãi ra môi trường tự nhiên như ao, hồ, sông ngòi... Ảnh minh họa nguồn nước bị ô nhiễm do rác thải, nước thải 6 Theo em dự đoán với tốc độ phát triển hiện nay thì chỉ một thời gian ngắn nữa, VN sẽ không thể giải quyết và khó kiểm soát được lượng rác thải phát sinh. Không những vậy khi môi trường đất bị ô nhiễm còn nguy hại đến môi trường nước chúng ta cùng quan sát mô hình sau: Mô hình nguy cơ ô nhiễm nguồn nước ngầm ở nước ta Qua mô hình ta thấy những nước thải của nhà máy xí nghiệp, cùng hoạt động sản xuất sinh hoạt của con người, có tác động to lớn đến nguồn nước mà đặc biệt là nguồn nước ngầm. Vận dụng kiến thức môn Hóa học: Khi các khí thải của các nhà máy xí nghiệp mang theo nhiều chất hóa học như: Hình vẽ minh họa về tác động của khí thải đến môi trường nước 7 Theo kiến thức môn Hóa học em thấy các loại khí thải trong môi trường có thể phản ứng hình thành một số loại a xít như: 2SO2 + O2  2SO3 SO3 + H2O  H2SO4 sau đó hòa vào với nước mưa làm cho nguồn nước có thể chứa hàm lượng a xít... Ô nhiễm môi trường làm cho bầu không khí nặng nề u ám, gây ra các trận mưa axít, làm cho nguồn nước bị ô nhiễm, trái đất nóng lên gây hiệu ứng nhà kính, phá hủy tầng ô dôn, đang dần phá hủy môi trường sống quanh ta. Vận dụng kiến thức môn Giáo dục công dân: Trở lại với tình huống ban đầu, khi Anh Đức và một số bạn làm thế là không đúng, những hành động đó dù nhỏ nhưng đã gây ra tác hại lớn, gây ô nhiễm môi trường và làm thiên nhiên xuống cấp... nhưng bạn ấy đã biết sửa sai và rút ra kinh nghiệm. Vậy bạn cùng tôi chúng ta cần làm gì để bảo vệ môi trường quanh ta?, từ những việc làm nhỏ như: Không vứt rác thải bừa bãi, phá hoại cây xanh, trông thấy rác thì chúng ta nhặt để vào nơi qui định… chúng ta có thể trồng và chăm sóc cây trong khu vực trường, nhà mình, nơi mình sinh sống để môi trường được trong lành xanh – sạch – đẹp hơn. Ảnh minh họa các bạn học sinh trồng cây xanh Không những vậy tôi và các bạn cùng tuyên truyền cho những người thân trong gia đình, cộng đồng nơi ta sinh sống để nâng cao ý thức môi trường thiên nhiên trong mỗi con người, toàn xã hội bảo vệ ngôi nhà chung của chúng ta. . Không những vậy chúng ta cần kêu gọi, tuyên truyền cho các bạn, cho mọi người trong cộng đồng nơi ta sinh sống về ý thức trách nhiệm bảo vệ, môi trường, bởi môi trường không phải chỉ của riêng tôi, mà còn của các bạn, mọi người và của toàn xã hội. 8 Nào chúng ta cùng chung tay bảo vệ môi trường, bảo vệ trái đất – Ngôi nhà chung của chúng ta. Ảnh minh họa chúng ta cùng chung tay để trái đất giữ mãi được mầu xanh 6: Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống Với tình huống trên, chúng em thiết nghĩ nếu được tuyên truyền rộng rãi đến tất cả các bạn học sinh nói chung và các bạn trường THCS Đồng Tâm nói riêng sẽ có những ý nghĩa quan trọng. Các bạn sẽ có ý thức tự bảo vệ môi trường sống ngôi nhà chung của chúng ta. Từ đó các bạn thấy rằng tất cả những điều chúng ta được học từ các bộ môn đều có tác dụng và ý nghĩa lớn trong đời sống. Không kiến thức nào, không môn học nào gọi là kiến thức hoặc môn học không quan trọng nữa. Như vậy tự các bạn sẽ có ý thức học tốt hơn ở tất cả các môn, không xem nhẹ, coi thường môn học nào. Và hơn thế nữa, thông qua cách vận dụng các kiến thức để giải quyết các tình huống, các hiện tượng mà các bạn thường gặp trong thực tiễn. Trên cơ sở đó sẽ kích thích tính tò mò, ham học hỏi, đồng thời xác định rõ là việc học tập quan trong như thế nào. Từ đó sẽ thúc đẩy mạnh mẽ phong trào học tập trong mỗi học sinh và mỗi nhà trường. Trên đây là một trong nhiều tình huống thực tiễn mà chúng em học sinh trường THCS Đồng Tâm đã gặp và giải quyết. Trong quá rình giải quyết tình 9 huống có thể còn có những hạn chế nhất định, rất mong sự góp ý của các thầy cô và các bạn. Em xin trân trọng cảm ơn! Học sinh1: Nguyễn Thị Ngọc Ánh Học sinh 2: Bùi Thị Trang Ngân 10