Tài liệu Vai trò và mục tiêu kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền trong kiểm toán bctc

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B S Ả TỪ V P Ầ : ỂU T TẮT ............................................................. 4 ..................................................................... 6 ẦU ........................................................................................ 7 Ý UẬ T U T Ề TRO U KỂ VỀ K Ể TOÁ TOÁ U TRÌ ÁO ÁO TÀ Í Á À – .......................... 9 I. TỔNG QUAN VỀ CHU TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN ............................... 9 1. Bản chất của chu trình bán hàng – thu tiền ....................................................................... 9 2. Các chức năng cơ bản của chu trình bán hàng – thu tiền ............................................ 10 3. Hoạt động KSNB đối với chu trình bán hàng – thu tiền ............................................. 13 3.1. Tổ chức hạch toán kế toán bán hàng – thu tiền ..................................................13 3.2. Hoạt động KSNB đối với chu trình bán hàng – thu tiền ..................................16 II. VAI TRÒ VÀ MỤC TIÊU KIỂM TOÁN CHU TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BCTC ....................................................................... 18 1. Vai trò của kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền trong kiểm toán BCTC ........ 18 2. Mục tiêu của kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền trong kiểm toán BCTC 18 III. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CHU TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ................................................................... 21 1. Lập kế hoạch kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền ................................................ 21 2. Thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền trong kiểm toán BCTC .......... 33 2.1. Thực hiện kiểm toán đối với chu trình bán hàng – thu tiền ............................34 2.2. Thực hiện thủ tục phân tích .....................................................................................37 2.3. Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết .........................................................................39 3. Kết thúc kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền trong kiểm toán BCTC ............. 45 P Ầ 2. T Ự TRẠ Ô BÁN HÀNG – T U T Ề TẠ . TỔ . KP QU Ị SỬ V ỆT VỀ Ô Ì T À TÁ Ô TỔ TY T TY T KP Ứ KỂ KP V ỆT V ỆT VÀ P ÁT TR Ể TOÁ . Ủ U TRÌ . ........ 48 ...................... 48 Ô TY T ................................................................................................ 48 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp . TỔ Ứ . TỔ Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B Ộ Ứ ÁY QUẢ OẠT Ộ Ý Ủ Ô SẢ XUẤT K 1. ác loại hình dịch vụ chủ yếu của KP 2. Khách hàng của KP . Ặ KP Ể O ............................. 53 Việt am. .......................................... 53 Việt am ................................................................................ 56 TỔ V ỆT TY ....................................... 50 Ứ OẠT Ộ KỂ TOÁ TẠ Ô TY ................................................................................................ 57 1. Đặc điểm quy trình kiểm toán chung tại công ty KPMG Việt Nam ..................... 57 2. Hồ sơ kiểm toán ..................................................................................................................... 61 .3. Hệ thống kiểm soát chất lượng kiểm toán ................................................................... 63 . T Ự TRẠ TỀ . O Ô Ặ Ô TÁ K Ể TOÁ TY KP T Ự Ệ . Ể Ủ Ô TY KP BÁN HÀNG – T U T Ề TRO U TRÌ À – THU .............................................. 66 Ả KỂ Á ƯỞ TOÁ N CHU TRÌNH ÁO ÁO TÀ Í ... 66 1. ặc điểm quy trình kiểm toán ảnh hưởng tới kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính ..................................................................... 66 2. ặc điểm hồ sơ kiểm toán ảnh hưởng đến công tác kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền ........................................................................................................................... 66 3. ặc điểm tổ chức, bố trí nhân viên thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền .......................................................................................................................................... 67 . T Ự TRẠ Ô TY T KỂ KP TOÁ U TRÌ T Ự Ệ Á À –T UT Ề O ............................................................ 68 1. ập kế hoạch kiểm toán đối với chu trình bán hàng – thu tiền ......................... 68 2. ánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ đối với chu trình bán hàng- thu tiền ..... 92 4. K t th c kiểm toán .............................................................................................................. 122 P Ầ . Ô TÁ KỂ TOÁ Ệ ỘT S KỂ ÁO Ậ TOÁ ÁO TÀ X T VÀ K U TRÌ Í Ị Á O À Ô Ằ OÀ – T U TỀ TY T KP T Ệ TRO T Ự ................................................................................................. 123 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp 3.1. KP Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B ánh giá về quy trình kiểm toán bán hàng – thu tiền do công ty T thực hiện .................................................................................................. 123 3.1.1. V ưu điểm ..................................................................................................................... 123 3.1.2. Về như c điểm ............................................................................................................. 125 3.2. ột số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền tại công ty T 3.2.1. KP Việt am. ................................................ 126 c n thi t ph i ho n thiện quy trình kiểm toán án h ng – thu ti n. .... 126 3.2.2. M t số ki n ngh nh m ho n thiện quy trình kiểm toán áo cáo t i ch nh n i chung v kiểm toán chu trình án h ng – thu ti n n i riêng. ........................... 127 K T UẬ ........................................................................................ 130 TÀ ỆU T K ẢO 3 ................................................. 131 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B S Ả ỂU Biểu 01: Tình hình doanh thu ở Việt Nam và Campuchia trong các năm gần đây và kỳ vọng những năm tiếp theo (triệu Đô la Mỹ) ................................................................ 56 Sơ đồ 01: Quy trình luân chuyển chứng từ trong chu trình bán hàng – thu tiền......... 15 Sơ đồ 02. Hạch toán kế toán chu trình bán hàng – thu tiền ......................................... 15 Sơ đồ 03: Quy trình kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền ...................................... 21 Sơ đồ 04: Các bước lập kế hoạch kiểm toán ................................................................ 23 Sơ đồ 05: Tổ chức bộ máy của KPMG Việt Nam. ...................................................... 51 Sơ đồ 06: Quy trình lập kế hoạch kiểm toán tại công ty KPMG ................................. 59 Sơ đồ 07: Quy trình thực hiện thử nghiệm cơ bản tại công ty KPMG Việt Nam ........ 60 Sơ đồ 08: Quy trình kết thúc kiểm toán tại công ty KPMG Việt Nam ........................ 61 Bảng 01: Quy định về việc lập dự phòng ..................................................................... 13 Bảng 02: Mục tiêu kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền ........................................ 19 Bảng 03: Nguyên tắc phân công phân nhiệm đối với chu trình bán hàng- thu tiền .... 32 Bảng 04: Thử nghiệm kiểm soát nghiệp vụ bán hàng .................................................. 34 Bảng 05: Thử nghiệm kiểm soát đối với nghiệp vụ thu tiền ........................................ 36 Bảng 06: Kiểm tra chi tiết nghiệp vụ bán hàng............................................................ 39 Bảng 07: Kiểm tra chi tiết nghiệp vụ thu tiền .............................................................. 41 Bảng 08: Thực hiện thủ tục phân tích đối với doanh thu ở Công ty A ...................... 104 Bảng 09: Kiểm tra tính hợp lý của doanh thu từ hoạt động cho thuê văn phòng của Công ty A ........................................................................................... 107 Bảng 10: Kiểm tra tính hợp lý của doanh thu từ hoạt động cho thuê phòng khách sạn .................................................................................................................... 109 Bảng 11: Phân tích biến động của doanh thu và tỷ suất lãi gộp đối với dịch vụ cho thuê phòng khách sạn .......................................................................................... 110 Bảng 12: Thủ tục phân tích doanh thu đối với dịch vụ ăn uống (F&B) .................... 111 Bảng 13: Thủ tục phân tích đối với doanh thu từ dịch vụ khác ................................. 112 Bảng 14: Thủ tục phân tích khoản phải thu của khách hàng ..................................... 113 Bảng 15: Thực hiện thủ tục phân tích đối với doanh thu ở Công ty B ...................... 115 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B Bảng 16:. Kiểm tra tính hợp lý của doanh thu bia Công ty B .................................... 116 Bảng 17: Kết quả thực hiện việc kiểm tra tính đúng kỳ của việc ghi nhận doanh thu .................................................................................................................... 119 Bảng 18: Thủ tục kiểm tra tính hợp lý của tài khoản giảm giá hàng bán .................. 120 Bảng 19: Thủ tục phân tích đối với tài khoản phải thu khách hàng .......................... 121 Bảng 20: Kết quả gửi thư xác nhận cho khách hàng.................................................. 121 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp NH M Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B VI 1. A1: Audit Assistant 1 (Trợ lý kiểm toán 1) 2. A2: Audit Assistant 2 (Trợ lý kiểm toán 2) 3. KAM: KPMG Audit Manual (Phương pháp kiểm toán KPMG) 4. S1: Audit Senior 1 (Kiểm toán viên cấp cao 1) 5. S2: Audit Senior 2 (Kiểm toán viên cấp cao 2) 6. TNHH: Trách nhiệm hữu hạn 7. KTV: Kiểm toán viên 8. KSNB: Hệ thống kiểm soát nội bộ 9. IFAC: International Federation of Accountants (Liên đoàn kế toán quốc tế) 10. DN: Doanh nghiệp 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B ẦU Chúng ta đang sống trong thời đại của sự phát triển mạnh mẽ về tất cả các lĩnh vực xã hội. Bao trùm lên bức tranh toàn cảnh là sự phát triển và ngày càng hoàn thiện của nền kinh tế thị trường, chính điều này đã tạo nên diện mạo mới đầy khởi sắc cho nền kinh tế - xã hội nước ta. Sự gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO đã mở ra những vận hội mới cũng như những thách thức đối với nền kinh tế đang trên bước đường phát triển và hội nhập. Điều này đòi hỏi sự phát triển đồng bộ của các yếu tố, các thực thể trong nền kinh tế quốc dân. Sự phát triển của nền kinh tế là tác động cộng hưởng của nhiều nhân tố, trong đó không thể không nói tới một trong những nhân tố quan trọng là các doanh nghiệp. Hoạt động có hiệu quả của các doanh nghiệp được phản ánh trong nhiều chỉ tiêu về kết quả kinh doanh, về khả năng thanh toán… thể hiện một phần trong chu trình bán hàng – thu tiền của đơn vị. Chu trình bán hàng – thu tiền đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động của một doanh nghiệp, nó góp phần giúp cho doanh nghiệp thu hồi được vốn đã đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh và trên hết, tạo ra lợi nhuận để cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ngày càng lớn mạnh. Thêm vào đó, chu trình bán hàng – thu tiền liên quan tới rất nhiều khoản mục trên Báo cáo tài chính, một sự sai sót nhỏ trong việc ghi nhận doanh thu cũng làm ảnh hưởng lớn đến toàn bộ Báo cáo tài chính. Nhận thấy tầm quan trọng của chu trình bán hàng - thu tiền, với mong muốn tìm hiểu sâu hơn cách thức Công ty TNHH KPMG tiến hành khi thực hiện kiểm toán chu trình này, em đã chọn đề tài: “Ho n thiện kiểm toán chu trình án h ng – thu ti n trong kiểm toán áo cáo t i ch nh do ông ty NHH KPMG Việt Nam th c hiện” Ngoài Lời mở đầu, Kết luận, Luận văn tốt nghiệp bao gồm ba phần chính: Ph n 1:Lý luận chung v quy trình kiểm toán chu trình án h ng – thu ti n trong kiểm toán áo cáo t i ch nh 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B Ph n 2: h c trạng công tác tổ chức kiểm toán chu trình án h ng – thu ti n tại ông ty NHH KPMG Việt Nam. Ph n 3: M t số nhận xét v ki n ngh nh m ho n thiện công tác kiểm toán chu trình bán hàng – thu ti n trong kiểm toán áo cáo t i ch nh do công ty NHH KPMG Việt Nam th c hiện. Nhân dịp này, em xin chân thành cảm ơn Cô giáo: ThS. Bùi Thị Minh Hải đã trực tiếp hướng dẫn em trong thời gian thực tập, cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và tập thể nhân viên phòng kiểm toán công ty TNHH KPMG đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình thực tập và hoàn thiện đề tài này. Hà Nội, ngày 23 tháng 05 năm 2009 ê 8 ạnh inh Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp P Ầ : Ý Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B UẬ U VỀ K Ể BÁN HÀNG – T U T Ề TRO TOÁ KỂ U TRÌ TOÁ ÁO ÁO TÀI CHÍNH . TỔ QU VỀ U TRÌ Á À –T UT Ề 1. ản chất của chu trình bán hàng – thu tiền Trong kiểm toán tài chính, có hai cách cơ bản để phân chia đối tượng kiểm toán thành các phần hành kiểm toán: phân theo khoản mục hoặc phân theo chu trình, trong đó phân theo chu trình là cách chia phổ biến hơn. Theo cách phân chia này, hoạt động của một doanh nghiệp tiêu biểu bao gồm nhiều chu trình khác nhau như: chu trình bán hang – thu tiền, mua hàng – thanh toán, tiền lương và nhân viên, hàng tồn kho, đầu tư và chi trả, tiếp nhận và hoàn trả vốn. Các chu trình có mối liên hệ chặt chẽ với nhau và là nhân tố cần thiết tạo nên tính liên tục của quá trình kinh doanh. Chu trình trước tạo tiền đề cho chu trình sau và chu trình sau là căn cứ để đánh giá kết quả của chu trình trước. Mối liên hệ này được thể hiện rõ nét qua sơ đồ sau: Tiền Bán hàngthu tiền Tiếp nhận và hoàn trả vốn Mua hàngthanh toán Tiền lương và nhân viên Hàng tồn kho Trong các chu trình trên, chu trình bán hàng – thu tiền được xem là chu trình cuối cùng của quá trình sản xuất kinh doanh có vai trò quan trọng đó là đánh giá hiệu quả của toàn bộ quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vậy bản chất của chu trình bán hàng – thu tiền là gì? 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B Đi sâu vào tìm hiểu ta nhận thấy, bản chất chu trình bán hàng – thu tiền là quá trình chuyển quyền sở hữu sản phẩm, hàng hóa và dịch vụ từ người bán – khách thể kiểm toán sang người mua- khách hàng của họ, được thực hiện thông qua quá trình trao đổi hàng – tiền. Như vậy chu trình này bắt đầu khi khách hàng yêu cầu mua hàng và kết thúc khi hàng hóa, dịch vụ được chuyển đổi thành tiền hoặc ghi nhận khoản phải thu khách hàng nếu doanh nghiệp thực hiện việc bán chịu. Kết quả của chu trình bán hàng – thu tiền sẽ cho biết doanh nghiệp có thu hồi được vốn đã bỏ ra và có được lợi nhuận để tái sản xuất, mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, nâng cao đời sống của người lao động, đóng góp vào Ngân sách nhà nước hay không? Điều này một lần nữa nhấn mạnh vai trò của chu trình bán hàng – thu tiền đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bán hàng là một quá trình có mục đích thống nhất song phương thức thực hiện rất đa dạng. Chẳng hạn theo phương thức trao đổi và thanh toán có thể có bán hàng theo phương thức thu tiền mặt trực tiếp về két hoặc thu qua ngân hàng, bán hàng theo phương thức giao hàng trực tiếp nhưng thu tiền sau (bán chịu), bán hàng theo phương thức gửi hàng đại lý… Đối với mỗi phương thức bán hàng thì các thủ tục giao, nhận hàng và thanh toán khác nhau, tổ chức kế toán và kiểm soát cũng có điểm khác biệt dẫn đến nội dung và cách thức kiểm toán cụ thể khác nhau. Điều này đạt ra yêu cầu cho KTV khi thực hiện kiểm toán phải tìm hiểu kỹ lưỡng đặc điểm cụ thể của Công ty khách hàng để đưa ra chương trình kiểm toán phù hợp. 2. ác chức năng cơ bản của chu trình bán hàng – thu tiền Xuất phát từ bản chất và hình thức biểu hiện, chu trình bán hàng – thu tiền được cụ thể hóa thành các chức năng sau: Xử lý đơn đặt h ng của người mua Được xem là điểm khởi đầu của chu trình bán hàng- thu tiền. Hình thức đặt hàng của người mua rất phong phú, có thể là đơn đặt hàng hay phiếu yêu cầu mua hàng, có thể là người mua xem hàng qua catalog hay trên trang web của Công ty rồi tiến hành 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B đặt hàng qua thư điện tử hay điện thoại… Dù theo hình thức nào thì về mặt pháp lý, việc đặt hàng thể hiện nhu cầu và sự sẵn sàng mua theo những điều kiện xác định của khách hàng. Đối với khách thể kiểm toán, khi nhận được đơn đặt hang, cần cân nhắc xem xét một số yếu tố như: khả năng cung ứng của doanh nghiệp có đáp ứng được nhu cầu của khách hàng hay không; khả năng thanh toán của khách hàng; điều kiện về giá cả, phương thức thanh toán… để đi đến quyết định có cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho khách hàng hay không. Xét duyệt án ch u Ngay từ thỏa thuận ban đầu, sau khi quyết định bán hàng, việc doanh nghiệp xem xét vấn đề bán chịu một phần hay bán chịu toàn bộ lô hàng là vô cùng quan trọng. Vì nếu doanh nghiệp không thực hiện chính sách bán chịu tức là không tạo ra sự linh hoạt trong thanh toán, tất yếu sẽ không khuyến khích bán hàng. Nhưng nếu doanh nghiệp không xem xét, kiểm soát chặt chẽ chính sách này thì có thể dẫn đến tình trạng nợ khó đòi, thậm chí là thất thu do khách hàng mất khả năng thanh toán hoặc cố tình không thanh toán. Do vậy, các chính sách phê chuẩn bán chịu được thực hiện tại đơn vị bán hàng để làm giảm thiểu những khoản phải thu không thu hồi được. Quá trình xét duyệt bán chịu thường gồm việc đánh giá về các đơn đặt hàng và thông tin nợ của khách hàng và được phê chuẩn bởi người có thẩm quyền trong doanh nghiệp để có thể quản lý một cách tốt nhất các khoản phải thu. Chuyển giao hàng Đối với sản phẩm, hàng hóa thì chuyển giao hàng là việc chuyển hàng từ kho người bán đến kho người mua hoặc địa điểm khác theo thỏa thuận giữa doanh nghiệp và khách hàng. Còn đối với dịch vụ thì chuyển giao hàng là việc thực hiện dịch vụ mà khách hàng yêu cầu. Một bộ phận trong doanh nghiệp sẽ thực hiện việc vận chuyển hoặc thuê các nhà vận chuyển bên ngoài. Khi hàng ra khỏi kho của doanh nghiệp thì phải lập phiếu xuất kho và chứng từ vận chuyển. Hóa đơn vận chuyển là một tài liệu có tính pháp lý thể hiện trách nhiệm đối với người chuyển giao hàng. Các công ty có quy mô lớn, các nghiệp vụ bán hàng diễn ra thường xuyên thường lập sổ vận chuyển để cập nhật các chứng từ vận chuyển. Ngoài ra, các cơ quan thuế quan thường yêu cầu 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B khi hàng vận chuyển trên đường cần phải có chứng từ chứng minh xuất xứ của lô hàng như phiếu xuất kho, hóa đơn bán hàng... Gửi h a đơn t nh ti n cho khách h ng v ghi sổ nghiệp vụ án h ng Hóa đơn bán hàng được lập khi có thông báo về việc hàng hóa đã được chuyển giao cho người mua. Hóa đơn cần cung cấp đầy đủ các thông tin: Số lượng hàng hóa, mẫu mã, giá cả gồm giá gốc, chi phí vận chuyển, bảo hiểm và các yếu tố khác, thời hạn thanh toán... Như vậy, khi nhận được hóa đơn khách hàng sẽ biết rõ số tiền và thời gian hoàn trả số tiền đó. Tại doanh nghiệp bán hàng, kế toán căn cứ vào hóa đơn bán hàng để ghi vào Nhật ký bán hàng và theo dõi các khoản phải thu. Xử lý v ghi sổ các kho n thu ti n Khi khách hàng thanh toán thì kết quả của quá trình này thể hiện trên phiếu thu (nếu thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt) hay giấy báo Có của ngân hàng (nếu thanh toán bằng chuyển khoản). Từ các chứng từ đó, kế toán ghi vào Nhật ký thu tiền, sổ chi tiết, sổ Cái TK 111, 112. Xử lý v ghi sổ h ng án tr lại v kho n ớt giá Các khoản giảm trừ doanh thu phát sinh khi khách hàng không hài lòng về hàng hóa mà doanh nghiệp cũng cấp như hàng kém phẩm chất, không đúng chủng loại quy cách.... (hàng bán bị trả lại, giảm giá hàng bán) hoặc khi khách hàng mua hàng với số lượng lớn (chiết khấu thương mại). Tất cả các khoản này phải được kiểm tra và phê chuẩn trước khi ghi sổ. Lập d phòng ph i thu kh đòi Lập dự phòng phải thu khó đòi là cần thiết khi doanh nghiệp thực hiện việc bán chịu sau do không phải lúc nào khách hàng cũng trong điều kiện kinh doanh thuận lợi và có khả năng thanh toán ổn định, dẫn đến tình trạng các khoản nợ đã đến hạn mà khách hàng vẫn chưa trả được nợ. Thời điểm lập dự phòng là cuối kỳ đối với các công ty chứng khoán và cuối năm đối với các công ty khác. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B Theo thông tư số 13/2006/TT-BTC của Bộ Tài chính về việc hướng dẫn chế độ trích lập và sử dụng các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho, tổn thất các khoản đầu tư tài chính, nợ khó đòi và bảo hành sản phẩm, hàng hóa, công trình xây lắp tại doanh nghiệp, quy định về việc lập dự phòng phải thu khó đòi như sau: B ng 01: Quy đ nh v việc lập d phòng Thời gian quá hạn Tỷ lệ lập dự phòng 3 tháng – 12 tháng 30% 12 tháng – 2 năm 50% 2 năm – 3 năm 70% >3 năm Xóa sổ Doanh nghiệp có thể xóa sổ trước thời hạn trong trường hợp khách nợ chết, mất tích có sự xác nhận của cơ quan công an hoặc khách nợ bị phá sản có chứng nhận của tòa án. Khi lập dự phòng hoặc xóa sổ phải đảm bảo đầy đủ chứng từ hợp lý, hợp lệ. Sau khi xóa sổ không được hủy chứng từ và phải theo dõi trên TK 004. hẩm đ nh v x a sổ kho n ph i thu không thu hồi được Việc tồn tại các khoản phải thu không thu hồi được thường khó tránh khỏi khi doanh nghiệp thực hiện chính sách bán chịu. Sau khi thẩm định, có chứng cứ chắc chắn không thể thu hồi được khoản nợ đó do khách hàng mất khả năng thanh toán (phá sản, giải thể...), doanh nghiệp cần tiến hành xóa sổ các khoản phải thu này. 3. oạt động KS đối với chu trình bán hàng – thu tiền 3.1. ổ chức hạch toán k toán án h ng – thu ti n * Trong chu trình bán hàng – thu tiền, các chứng từ sổ sách được sử dụng chủ yếu bao gồm: - Đơn đặt hàng, phiếu yêu cầu mua hàng 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B - Phiếu tiêu thụ - Hóa đơn bán hàng - Chứng từ vận chuyển thường là hóa đơn vận chuyển (hay vận đơn) - Phiếu xuất kho - Biên bản thanh lý hợp đồng - Bảng kê hàng hóa bán ra - Phiếu thu, Giấy báo Có của Ngân hàng - Nhật ký bán hàng, nhật ký thu tiền - Sổ Cái, sổ chi tiết các TK 111, 112, 131, 155, 156, 511... ............. * Các tài khoản sử dụng trong chu trình bán hàng – thu tiền TK 511: Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ TK 512: Doanh thu bán hàng nội bộ TK 521: Chiết khấu thương mại TK 531: Hàng bán bị trả lại TK 532: Giảm giá hàng bán TK 33311: Thuế GTGT đầu ra TK 3387: Doanh thu chưa thực hiện TK 111: Tiền mặt TK 112: Tiền gửi ngân hàng TK 131: Phải thu của khách hàng TK 136: Phải thu nội bộ TK 139: Dự phòng phải thu khó đòi TK 6426: Chi phí dự phòng 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B TK 004: Nợ khó đòi đã xử lý ......... ơ đồ 01: Quy trình luân chuyển chứng từ trong chu trình bán hàng – thu ti n Khách hàng Đơn đặt hàng Bộ phận bán hàng Thủ trưởng đơn vị Phiếu tiêu thụ, lệnh bán Phê chuẩn lệnh bán, phương thức bán chịu Bộ phận bán hàng Bộ phận kho Hóa đơn bán hàng, vận đơn Phiếu xuất kho Kế toán thanh toán Ghi sổ, lập BC Bảo quản, lưu trữ chứng từ ơ đồ 02. Hạch toán k toán chu trình án h ng – thu ti n TK 521, 531, 532 TK 511, 512 TK 111, 112 (1) (3) TK 33311 TK004 (1) (2) TK 911 TK 131 TK 642 (4) (8) (2) TK 139 (7) (5) (6) 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B Ghi chú: (1): Doanh thu bán hàng (có VAT) thu tiền ngay (2): Doanh thu bán chịu (có VAT) (3): Cuối kỳ kết chuyển các khoản giảm trừ doanh thu (4): Kết chuyển doanh thu thuần cuối kỳ (5): Lập dự phòng nợ phải thu khó đòi (6): Hoàn nhập dự phòng (7): Bù đắp bởi quỹ dự phòng (8): Xóa sổ nợ phải thu khó đòi 3.2. Hoạt đ ng K NB đối với chu trình án h ng – thu ti n Bán hàng – thu tiền là chu trình cực kỳ quan trọng trong mọi doanh nghiệp. Do vậy hoạt động KSNB đối với chu trình này được đặc biệt quan tâm bởi các cấp quản lý trong doanh nghiệp.  Sự đồng bộ của sổ sách Tức là đòi hỏi hệ thống kế toán từ chứng từ kế toán cho tới bảng tổng hợp cân đối kế toán phải có tác dụng kiểm soát tối đa. Như vậy, các trình tự kế toán phải có trước khi thiết lập các mục tiêu của KSNB. Khung pháp lý về kế toán là như nhau đối với mọi đơn vị nhưng lại rất phong phú và đa dạng về các hình thức kế toán, các phương thức kế toán áp dụng tại từng đơn vị. Do đó, mỗi đơn vị cần định sẵn trình tự cụ thể tương ứng với hệ thống sổ sách tạo thành yếu tổ kiếm soát có hiệu lực.  Đánh số thứ tự các chứng từ một cách liên tục Đây là một hoạt động KSNB hiệu quả, có tác dụng vừa đề phòng bỏ sót, giấu giếm vừa tránh trùng lặp các khoản phải thu, các khoản ghi sổ bán hàng. Tuy nhiên việc đánh số trước phải có mục đích rõ ràng kèm theo việc tổ chức hợp lý theo hướng tích cực để đạt mục đích đó.  Lập bảng cân đối thanh toán tiền hàng và gửi cho người mua 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B Các Công ty có nghiệp vụ bán hàng và thu tiền với quy mô lớn, thông thường hàng tháng có tổng hợp và lập bảng cân đối giữa giá trị hàng bán với các khoản đã thu tiền, và các khoản còn phải thu để kiểm soát công việc bán hàng và thu tiền. Đây là một hoạt động kiểm soát hiệu quả nếu quá trình lập và gửi bảng cân đối thanh toán tiền hàng đảm bảo tính khách quan (được lập bởi người độc lập với chức năng thu tiền hàng, ghi sổ bán hàng và gửi qua đường bưu điện hoặc qua máy fax).  Xét duyệt nghiệp vụ bán hàng Hầu hết các nghiệp vụ bán hàng phải được phê chuẩn trên ba mặt: + Việc bán chịu phải được phê duyệt một cách cẩn trọng trước khi bán hàng + Hàng bán chỉ được vận chuyển sau khi được duyệt với đầy đủ chứng cứ (tài khoản, con dấu, chữ ký hợp pháp của bên mua). + Giá bán phải được phê duyệt bao gồm cả phí vận chuyển giảm giá, bớt giá và điều khoản thanh toán  Phân cách nhiệm vụ đầy đủ trong tổ chức công tác tài chính kế toán Đây là hoạt động KSNB trọng yếu được thiết lập với mục đích ngăn ngừa sai sót và gian lận trong kế toán nói chung và trong chu trình bán hàng – thu tiền nói riêng. Việc phân cách phải được thực hiện ít nhất ở ba mặt sau: phân cách người ghi sổ bán hàng với người ghi sổ khoản phải thu, phân cách người thu tiền với người ghi sổ khoản phải thu, phân cách người thực hiện chức năng bán hàng với người chịu trách nhiệm phê chuẩn việc bán chịu.  Tính độc lập của người kiểm tra, kiểm soát Đây là yếu tố chủ yếu trong việc phát huy hiệu lực của kiểm soát nội bộ. Thông thường, sử dụng kiểm toán viên nội bộ để kiểm soát việc xử lý và ghi sổ các nghiệp vụ bán hàng và thu tiền sẽ đảm bảo chất lượng kiểm soát và phục vụ tốt cho việc thực hiện các mục tiêu kiểm toán. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp .V Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B TRÒ VÀ T U T Ề TRO KỂ T ÊU K Ể TOÁ TOÁ U TRÌNH BÁN HÀNG – T 1. Vai trò của kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền trong kiểm toán BCTC Kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền là một phần hành cụ thể của kiểm toán tài chính, có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với cả hoạt động kinh doanh và hoạt động kiểm toán. Bán hàng – thu tiền là chu trình cuối cùng của quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nó không những đánh giá hiệu quả của các chu trình trước như chu trình mua hàng – thanh toán, tiếp nhận – hoàn trả vốn... mà còn đánh giá hiệu quả của toàn bộ quá trình kinh doanh của doanh nghiệp. Có thể nói bán hàng – thu tiền là một bộ phận quan trọng tạo nên bức tranh tài chính của doanh nghiệp, ảnh hưởng quan trọng đến những người ra quyết định kinh tế, do đó kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền luôn luôn là một trong những chu trình thu hút được nhiều sự quan tâm nhất của KTV trong một cuộc kiểm toán. 2. ục tiêu của kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền trong kiểm toán BCTC CMKT số 200, khoản 11 đã xác định rõ: “Mục tiêu của kiểm toán BCTC là giúp cho KTV và công ty kiểm toán đưa ra ý kiến xác nhận rằng BCTC có được lập trên cơ sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành hoặc được chấp nhận rằng BCTC có được lập trên cơ sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành hoặc được chấp nhận, có tuân thủ pháp luật liên quan và có phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu hay không”. Bên cạnh đó, đối với đơn vị được kiểm toán, mục tiêu kiểm toán BCTC giúp đơn vị thấy rõ những tồn tại, sai sót để khắc phục nhằm nâng cao chất lượng thông tin tài chính của mình. Do vậy, có thể khẳng định mục tiêu kiểm toán là đích cần đạt tới đồng thời là thước đo kết quả kiểm toán cho mỗi cuộc kiểm toán cụ thể. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B Khi tiến hành kiểm toán, bước đầu tiên KTV cần hiểu được mục tiêu kiểm toán chung, sau đó cụ thể hóa các mục tiêu chung này vào từng phần hành cụ thể gọi là các mục tiêu kiểm toán đặc thù. Đối với kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền, chu trình này bao gồm nghiệp vụ bán hàng và nghiệp vụ thu tiền. Mặc dù hai loại nghiệp vụ này có quan hệ chặt chẽ với nhau tạo nên chu trình xác định nhưng mỗi loại lại có yêu cầu riêng và phản ánh cụ thể vào sổ kế toán riêng theo trình tự độc lập tương đối. Do đó, mục tiêu đặc thù của hai loại nghiệp vụ này mang những điểm riêng biệt, cụ thể là: B ng 02: Mục tiêu kiểm toán chu trình án h ng – thu ti n ục tiêu kiểm toán chung ục tiêu kiểm toán đặc thù ục tiêu kiểm toán nghiệp vụ nghiệp vụ bán hàng thu tiền I. Mục tiêu Tất cả các nghiệp bán hàng đều Các khoản thu tiền đều đảm bảo hợp lý chung có căn cứ hợp lý tính hợp lý chung Các mục tiêu chung khác Hiệu lực Hàng bán vận chuyển đến Các khoản phải thu ở khách khách hàng là có thật hàng là có thật, các khoản thu tiền được ghi sổ đã thực tế được nhận. Các thông tin phản ánh trên chứng từ, sổ sách và Báo cáo có liên quan đến nghiệp vụ này là hoàn toàn có thật Trọn vẹn Mọi nghiệp vụ bán hàng đều Tiền thu được, mọi khoản phải được ghi sổ thu ở khách hàng đều được ghi sổ Quyền và Hàng hóa đã bán thuộc sở hữu Doanh nghiệp có quyền đối với nghĩa vụ của đơn vị Định giá Các khoản bán hàng đã ghi sỏ Các khoản tiền thu đã ghi sổ và các khoản phải thu đúng số lượng, chủng loại hàng đã nhận đều đúng với giá hàng 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Luận văn tốt nghiệp Lê Mạnh Ninh- Kiểm toán 47B hóa đã vận chuyển và hóa đơn bán, các khoản phải thu khách bán hàng đã được lập đúng hàng được định giá một cách đáng tin cậy theo giá trị ròng có thể thực hiện được. Đối với nghiệp vụ thu tiền bằng ngoại tệ, KTV cần quan tâm đến tỷ giá hối đoái quy đổi Chính xác số Các nghiệp vụ bán hàng được Các khoản thu tiền được tính học tính toán đúng, các con số cộng toán chính xác, được cộng sổ, sổ, chuyển sổ, lên Báo cáo khớp chuyển sổ và lên Báo cáo đúng với nhau Phân loại và Các nghiệp vụ bán hàng được Các khoản tiền được phân loại trình bày phân loại thích hợp: theo từng đúng; các khoản phải thu được loại doanh thu, theo các mức ghi nhận theo đúng đối tượng thuế suất Đúng kỳ theo dõi Các nghiệp vụ bán hàng được Các khoản tiền ghi đúng thời ghi đúng thời gian phát sinh gian Sau khi đã xác định rõ các mục tiêu kiểm toán đặc thù của phần hành kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền, KTV tiến hành cụ thể hóa các công việc tương ứng với mỗi mục tiêu, từ đó xác định những phần việc cần phải thực hiện. 20