Tài liệu Tư tưởng hồ chí minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ nội dung và giá trị

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN THỊ THANH TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHONG CÁCH LÀM VIỆC DÂN CHỦ CỦA CÁN BỘ - NỘI DUNG VÀ GIÁ TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ HỒ CHÍ MINH HỌC Hà Nội-2018 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN THỊ THANH TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHONG CÁCH LÀM VIỆC DÂN CHỦ CỦA CÁN BỘ - NỘI DUNG VÀ GIÁ TRỊ Chuyên ngành: Hồ Chí Minh học Mã số: 60 31 02 04 LUẬN VĂN THẠC SĨ HỒ CHÍ MINH HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Ngọc Liêu Hà Nội-2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những nội dung trình bày trong luận văn này là kết quả thu hoạch tài liệu và nghiên cứu của cá nhân tôi và chưa được công bố trên các công trình khác. Tôi cũng xin khẳng định luận văn đã được trích dẫn đầy đủ, cụ thể chính xác kết quả nghiên cứu của các tác giả khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những thông tin, dữ liệu đã công bố trong luận văn này./ Hà Nội, ngày 10 tháng 04 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thanh LỜI CẢM ƠN 1. Tôi xin chân thành cảm ơn Khoa Khoa học Chính trị, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội - nơi đã cho tôi thêm những kiến thức khoa học để tôi có thể nâng cao trình độ của mình trong con đường học tập và nghiên cứu khoa học. 2. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Trần Ngọc Liêu – Người đã hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành bản Luận văn này. Thầy đã thường xuyên động viên, khích lệ và giúp đỡ tôi, tiếp thêm cho tôi nghị lực và niềm tin để tôi cố gắng tiếp tục học tập và nghiên cứu. 3. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới các Thầy giáo, Cô giáo đã quan tâm giúp đỡ tôi trên hành trình khoa học. Xin cảm ơn những người mà tôi chưa hề gặp mặt, nhưng những tư tưởng, công trình nghiên cứu của họ đã có sự tác động mạnh mẽ và sâu sắc tới tôi, tới quá trình nghiên cứu của tôi, giúp tôi có niềm tin và động lực để hoàn thành công trình khoa học này. 4. Cuối cùng, tôi xin gửi tới gia đình, đồng nghiệp, bạn bè lời biết ơn sâu sắc đã cổ vũ, khích lệ và ủng hộ tôi trong quá trình thực hiện bản Luận văn này. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thanh MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu ................................................................................. 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................ 8 3.1. Mục đích nghiên cứu .......................................................................... 8 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 8 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 9 4.1. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................... 9 4.2 Phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 9 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ................................................ 9 5.1 Cơ sở lý luận ....................................................................................... 9 5.2 Phương pháp nghiên cứu .................................................................... 9 6. Đóng góp của luận văn ............................................................................ 10 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................ 10 Chƣơng 1. TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHONG CÁCH LÀM VIỆC DÂN CHỦ CỦA CÁN BỘ ............................................................................ 11 1.1 Khái niệm cán bộ và phong cách làm việc dân chủ của cán bộ ........... 11 1.1.1: Khái niệm cán bộ ........................................................................... 11 1.1.2. Khái niệm phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. .................... 14 1.2 Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. .......................................................................................................... 19 1.2.1 Tầm quan trọng của phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. .... 20 1.2.2 Phong cách làm việc dân chủ của cán bộ trong quá trình ra quyết định ........................................................................................................... 27 1.2.3 Phong cách làm việc dân chủ của cán bộ trong quá trình tổ chức thực hiện quyết định ................................................................................. 35 1.2.4 Phong cách làm việc dân chủ của cán bộ trong công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá thực hiện quyết định. ................................................. 41 Tiểu kết chƣơng 1. ......................................................................................... 49 Chƣơng 2. GIÁ TRỊ TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHONG CÁCH LÀM VIỆC DÂN CHỦ CỦA CÁN BỘ. ...................................................... 50 2.1. Giá trị lý luận ........................................................................................ 50 2.1.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ làm sâu sắc thêm giá trị truyền thống dân tộc và phương Đông về văn hóa lãnh đạo, quản lý ............................................................................... 50 2.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ góp phần phát triển lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về lãnh đạo, quản lý56 2.1.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ là cơ sở lý luận để xây dựng nguyên tắc, phương pháp và phong cách làm việc cho hệ thống chính trị ở Việt Nam hiện nay. .................................... 60 2.2. Giá trị thực tiễn ..................................................................................... 66 2.2.1. Đối với quá trình xây dựng phong cách làm việc của cán bộ trước thời kỳ đổi mới. ......................................................................................... 66 2.2.2. Tiếp tục xây dựng phong cách làm việc dân chủ của cán bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong 30 năm đổi mới(1986-2016) .......................... 73 2.2.3. Những khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả trong việc xây dựng phong cách làm việc dân chủ của bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh. ................ 76 Tiểu kết chƣơng 2. ......................................................................................... 84 KẾT LUẬN .................................................................................................... 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 87 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Phong cách là bộ mặt của tâm hồn là trang phục của tư tưởng, là cách thức riêng, độc đáo của mỗi người khi thực hiện công việc. Phong cách làm việc của cán bộ khiến người ta cảm nhận được cái đời thường, dung dị trong mỗi con người cán bộ, song nó lại phản ánh tâm hồn, đạo đức, tư tưởng đồng thời thể hiện năng lực, phẩm chất, trí tuệ, tính cách và bản thân người cán bộ. Phong cách làm việc dân chủ của cán bộ nói chung là sự thể hiện bản chất và tính cách của một con người, là cái chung biểu hiện thông qua phương pháp, cách thức và biện pháp để giác ngộ và tổ chức nhân dân hiểu và thực hiện tốt quyền làm chủ của mình thông qua việc thực hiện các nghị quyết, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm xây dựng một xã hội dân chủ. Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ là một bộ phận rất quan trọng trong di sản Hồ Chí Minh: là sản phẩm của sự kết hợp, kế thừa, phát triển những yếu tố và hình thức dân chủ trong văn hóa truyền thống Việt Nam, ảnh hưởng của văn hóa lãnh đạo dân chủ phương Đông đồng thời tiếp nhận giá trị tư tưởng và hình thức dân chủ phương Tây, những tinh hoa di sản dân chủ của nhân loại. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ, chúng ta sẽ nắm bắt một cách hệ thống những quan điểm cũng như sự chỉ đạo thực tiễn của Hồ Chí Minh trong quá trình ra quyết định, tổ chức thực hiện và kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện quyết định quản lý qua các giai đoạn lịch sử thấy được ý nghĩa to lớn của tư tưởng ấy đối với việc xây dựng khung lý thuyết về phong cách làm việc dân chủ cho đội ngũ cán bộ thời kỳ mới, góp phần làm phong phú thêm các giá trị mà phong cách làm việc dân chủ mang lại. Đồng thời, chúng ta cũng có điều kiện học tập, vận dụng, phát triển những vấn đề cụ thể về mục tiêu, chủ thể, đối tượng, nội dung, phương 1 pháp, phong cách làm việc dân chủ theo quan điểm Hồ Chí Minh trong điều kiện xây dựng, kiện toàn hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý thời kỳ đổi mới. Ở Việt Nam, công cuộc đổi mới đã trải qua hơn 30 năm (1986 – 2017). Đất nước ta đang bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập và phát triển với mục tiêu xây dựng nước ta trở thành nước công nghiệp vào năm 2020. Từ thực tế đó đã đặt ra yêu cầu cấp thiết xây dựng đội ngũ cán bộ “có đạo đức cách mạng, trình độ, năng lực, trí tuệ cao, phương pháp, phong cách làm việc dân chủ, khoa học đáp ứng yêu cầu của thực tiễn cuộc sống qua các thời kỳ phát triển”[31, tr.263]. Đặc biệt là Việt Nam đi theo con đường xã hội chủ nghĩa, là một nước dân chủ nên rất cần những cán bộ có phong cách làm việc dân chủ đưa ra những quyết định đúng đắn mang tầm chiến lược, tổ chức thực hiện hiệu quả và chú trọng công tác kiểm tra, giám sát, tổng kết kết quả thực hiện quyết định lãnh đạo, quản lý trong và sau quá trình làm việc. Quá trình cải cách hành chính xây dựng phong cách làm việc dân chủ ở nước ta hiện nay đang đặt ra nhiều vấn đề cả về lý luận và thực tiễn. Làm thế nào để xây dựng được phong cách làm việc dân chủ của đội ngũ cán bộ phù hợp với quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế hiện nay. Những cơ sở lý luận và thực tiễn là gì? Những nhân tố tác động ảnh hưởng ra sao? Đó là những câu hỏi đang đặt ra và tìm kiếm câu trả lời. Trong các hướng tìm kiếm để giải đáp những câu hỏi đang đặt ra nêu trên, nghiên cứu tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ là một hướng tìm tòi rất đáng quan tâm. Đứng trước tình hình đó việc nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ nhằm phát huy cao độ nhân tố con người trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay được coi là một yêu cầu cấp thiết, góp phần đưa công cuộc đổi mới của đất nước ta đi đến thắng lợi. 2 Về phương diện khoa học cho đến nay, việc nghiên cứu vận dụng “tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ”, ngoài một số bài viết đăng trên tạp chí và trên các báo điện tử, chưa có công trình nào nghiên cứu hệ thống, chuyên sâu, dưới góc độ mã ngành Hồ Chí Minh học đề tài “Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ _ nội dung và giá trị”. Thực tế đó đặt ra yêu cầu cần phải tiếp tục nghiên cứu làm sáng tỏ nội dung và giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. Xuất phát từ ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính thời sự của việc nghiên cứu, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ, tôi chọn đề tài: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ - Nội dung và giá trị” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu Trong khoảng 27 năm trở lại đây, từ năm 1990 cho tới nay việc nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh ở Việt Nam được đẩy mạnh và đạt được những thành tựu khả quan. Có thể nói nghiên cứu và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào công cuộc đổi mới được chú trọng như một trong những lĩnh vực chủ yếu nghiên cứu lý luận về khoa học xã hội – nhân văn. Từ đó đến nay, hàng loạt các công trình nghiên cứu về Hồ Chí Minh đã được triển khai và công bố trong thời gian qua. Nghiên cứu về vấn đề học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ nói riêng là đề tài nhận được nhiều sự chú ý của các học giả. Xuất phát từ những cách tiếp cận khác nhau các nhà nghiên cứu đã công bố rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này. Các công trình đã đề cập những quan điểm của Hồ Chí Minh về các phong cách, phương pháp và 3 đưa ra những nhận định về giá trị tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ. Nhóm tác giả với các công trình nghiên cứu tính lý luận và thực tiễn về phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh, gồm các tác giả tiểu biểu như: Phạm Ngọc Anh, Hoàng Chí Bảo, Đặng Xuân Kỳ, Bùi Đình Phong, Nguyễn Thế Thắng, Mạch Quang Thắng, Song Thành,… + Cuốn sách Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ của Bùi Đình Phong, Nxb Lao Động, Hà Nội, 2002. Cuốn sách gồm 4 chương khái quát những nội dung mang tính lý luận và thực tiễn về quá trình hình thành, tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ, công tác cán bộ của Đảng, vị trí, vai trò của cán bộ và công tác cán bộ, những yêu cầu đối với người cán bộ, đặc biệt là phong cách làm việc dân chủ và việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ hiện nay. Tác phẩm này có thể coi là công trình nghiên cứu toàn diện và sâu sắc mang tính hệ thống, khái quát được những vấn đề cơ bản trong công tác cán bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. + Cuốn Hồ Chí Minh nhà tư tưởng lỗi lạc của Song Thành, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội, 2009 gồm ba phần lớn trong đó phần thứ hai: Tư tưởng Hồ Chí Minh - những nội dung cơ bản, gồm 14 chương, đã tập trung phân tích các nội dung chính trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh trên nhiều lĩnh vực triết học, kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa – đạo đức...Người nắm vững và vận dụng sáng tạo lý luận và phương pháp luận Mác-Lênin để tổng kết lịch sử và tổng kết thực tiễn. Hồ Chí Minh nhận định: Thời đại mới đã chấm dứt sự tồn tại biệt lập giữa các quốc gia, mở ra mối quan hệ quốc tế ngày càng rộng lớn, làm cho vận mệnh mỗi dân tộc không thể tách rời vận mệnh chung của cả loài người. Người đã khai phá ra con đường cách mạng chưa từng có trong lịch sử, trong cuộc đấu tranh giải phóng của các dân tộc thuộc địa và 4 phụ thuộc, con đường gắn độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, từ đó khơi dậy sức mạnh dân tộc và thời đại đảm bảo thắng lợi của sự nghiệp giải phóng dân tộc ở Việt Nam và mở ra cao trào giải phóng dân tộc trên thế giới trong thế kỷ XX. Muốn đi tới thắng lợi phải có phong cách làm việc dân chủ. + Cuốn Phương pháp và Phong cách Hồ Chí Minh của Đặng Xuân Kỳ, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010. Cuốn sách với 3 chương, tác giả đã trình bày một cách hệ thống kết quả nghiên cứu lý luận chung về phương pháp và phương pháp cách mạng, hệ thống phương pháp cách mạng Hồ Chí Minh và phong cách Hồ Chí Minh. Từ đó, tác giả đã phân tích khá cặn kẽ nội dung, ý nghĩa của phương pháp, phong cách Hồ Chí Minh, đề cập đến các khái niệm, quan niệm và nội dung về phương pháp, phương pháp cách mạng và phương pháp cách mạng Hồ Chí Minh; chỉ ra hệ thống phương pháp cách mạng Hồ Chí Minh, hệ thống phong cách Hồ Chí Minh trong đó có phong cách làm việc dân chủ. Song trong cuốn sách tác giả chủ yếu trình bày những phong cách làm việc của Hồ Chí Minh, ít đề cập đến tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. Mặc dù vậy, đây là cuốn sách tham khảo rất có giá trị. + Hoàng Chí Bảo, Tìm hiểu phương pháp Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011. Cuốn sách chia làm 2 phần chính, Phần 1, tác giả nêu lên 10 nội dung chính từ dẫn luận cho đến mấy vấn đề và thực tiễn về phương pháp giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh. Phần 2 với 17 nội dung tác giả xuất phát từ cách nhìn của văn hóa và văn hóa chính trị Hồ Chí Minh nêu ra những vấn đề về xây dựng Đảng, tầm quan trọng của nhân tố con người trong quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Phong cách, phương pháp Hồ Chí Minh được tác giả tiếp cận từ việc phân tích nội dung các tác phẩm của Người: “di chúc”, “sửa đổi lối làm việc”, “đường cáck mệnh”, “nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”. Từ đó làm nổi 5 bật nét đặc sắc phương pháp, phong cách Hồ Chí Minh và việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ vào công cuộc đổi mới ở Việt Nam. Cũng có nhiều tác giả và các công trình tiếp cận trên lĩnh vực văn hóa như: GS. Nguyễn Khắc Mai: Dân chủ - di sản văn hóa Hồ Chí Minh, Đỗ Huy: Tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh, GS.Song Thành: Hồ Chí Minh nhà văn hóa kiệt xuất,… các công trình nói trên chỉ tiếp cận tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc một cách gián tiếp nhưng cũng cố gắng làm sáng tỏ thêm nhiều vấn đề cụ thể, đặc sắc của tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ thông qua văn hóa dân chủ. Trong các cuốn sách nêu trên, các tác giả coi tư tưởng – phương pháp – phong cách Hồ Chí Minh tuy gắn bó hữu cơ với nhau nhưng không đồng nhất, vẫn có thể và cần phải nghiên cứu độc lập. Các công trình nghiên cứu đã đưa ra được hệ thống lý luận về phương pháp, phong cách Hồ Chí Minh. Song, trong các công trình nghiên cứu kể trên các tác giả tiếp cận từ phương pháp, phong cách của Hồ Chí Minh đã sử dụng ít đề cập đến những quan diểm của Người về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. Hiện nay, phong cách làm việc dân chủ của cán bộ có vai trò đặc biệt quan trọng và có ảnh hưởng đến uy tín của cán bộ và tác động đến hiệu quả thực hiện quyết định của tổ chức, phong cách của cán bộ cấp dưới, lợi ích của nhân dân. Sử dụng phong cách làm việc nào trong quá trình công tác luôn là vấn đề đặt ra cho mỗi cán bộ, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo, quản lý. Vì vậy, có rất nhiều công trình nghiên cứu về xây dựng phong cách làm việc của cán bộ đặc biệt là phong cách làm việc dân chủ theo tư tưởng Hồ Chí Minh, tiêu biểu như: + Cuốn sách: “ Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào xây dựng phong cách làm việc của cán bộ lãnh đạo, quản lý ở nước ta hiện nay” của Nguyễn 6 Thế Thắng (Chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2010. Cuốn sách gồm 2 chương, sách đã nêu lên tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc của cán bộ lãnh đạo, quản lý và vận dụng tư tưởng ấy trong việc xây dựng phong cách quản lý của cán bộ nước ta. Sách có ưu điểm là xây dựng phong cách làm việc của cán bộ lãnh đạo, quản lý ở nước ta hiện nay theo phong cách làm việc, lãnh đạo quản lý của Hồ Chí Minh. + Cuốn “ Đổi mới văn hóa lãnh đạo và quản lý ở Việt Nam hiện nay” của Phạm Ngọc Thanh (chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2013. Cuốn sách đã làm rõ những vấn đề lý luận chủ yếu về văn hóa lãnh đạo, quản lý, phân tích những kinh nghiệm, thực trạng văn hóa lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Trên cơ sở đó làm rõ các nhân tố tác động đến xu hướng biến đổi của văn hóa lãnh đạo, quản lý, tác giả đề xuất các nhóm giải pháp đổi mới văn hóa lãnh đao, quản lý trong giai đoạn mới. Ngoài ra, còn có rất nhiều công trình nghiên cứu đăng trên các tạp chí khoa học, các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ với đề tài tư tưởng Hồ Chí Minh và vận dụng các tư tưởng ấy trong cuộc sống hiện nay. Bên cạnh những đề tài đó nhiều cuộc hội thảo khoa học lớn gắn liền với những sự kiện tiêu biểu mang đậm dấu ấn tư tưởng Hồ Chí Minh. Nhìn chung, dưới nhiều góc độ nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách, phương pháp, nghệ thuật làm việc đã bước đầu làm rõ tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. Tuy nhiên, qua khảo cứu các ấn phẩm đã công bố cũng cho thấy trong các công trình nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc các tác giả thường tiếp cận theo hệ thống phong cách Hồ Chí Minh, việc nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc nói chung và phong cách làm việc dân chủ của cán bộ nói riêng vẫn còn chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều vấn đề chưa được đề cập một cách cụ thể ví dụ như: Các khái niệm cốt lõi về phong cách, 7 phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. Các công trình chưa tập trung làm rõ các giá trị và sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ trong giai đoạn hiện nay. Do vậy, tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ là mảng đề tài rất cần sự chú ý, quan tâm của các học giả và đặc biệt là các nhà nghiên cứu. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn làm rõ nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ, giá trị lý luận và thực tiễn của những tư tưởng đó và từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả cho việc tiếp tục xây dựng phong cách lãnh đạo, quản lý dân chủ của đội ngũ cán bộ ở Việt Nam hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được những mục đích, nhiệm vụ đề tài cần giải quyết là: - Làm rõ những khái niệm cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. - Phân tích và làm rõ nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. - Luận giải về những giá trị lý luận và giá trị thực tiễn của phong cách làm việc dân chủ của cán bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh. - Đề xuất một số giải pháp tiếp tục xây dựng phong cách làm việc dân chủ của cán bộ ở Việt Nam hiện nay . 8 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ và giá trị lý luận và thực tiễn của nó đối với việc xây dựng phong cách làm việc dân chủ của cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay. 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ có nội dung rộng, phong phú, đa dạng, trong luận văn này chỉ tập trung nghiên cứu, làm rõ những đặc trưng cơ bản của phong cách quản lý dân chủ trên các phương diện: Ra quyết định; Tổ chức thực hiện quyết định và kiểm tra, giám sát, đánh giá thực hiện quyết định quản lý Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, toàn diện. Trong khuôn khổ của luận văn theo hướng nghiên cứu cơ bản nên những giá trị về lý luận và thực tiễn được tiếp cận dưới góc độ vĩ mô. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1 Cơ sở lý luận - Thực hiện đề tài, tác giả dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phong cách làm việc của cán bộ. - Kế thừa kết quả nghiên cứu của các nhà nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc của người cán bộ đặc biệt là phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. 5.2 Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, tác giả vận dụng các phương pháp chung, các phương pháp liên ngành và chuyên ngành để thực hiện mục đích đề tài đã đặt ra, như: Phương pháp lôgic 9 - lịch sử, phương pháp phân tích,tổng hợp; Phương pháp quy nạp, diễn dịch; Phương pháp nghiên cứu tài liệu… 6. Đóng góp của luận văn - Luận văn góp phần làm sáng tỏ tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. - Luận giải giá trị lý luận và thực tiễn của tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách dân chủ đối với việc tiếp tục xây dụng phong cách làm việc dân chủ của cán bộ ở Việt Nam hiện nay. - Kết quả của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ, công tác cán bộ nói chung, tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ nói riêng. - Luận văn có thể là tài liệu tham khảo trong công tác chỉ đạo thực tiễn của các cơ quan Đảng và Nhà nước trong việc xây dựng phong cách của cán bộ nói chung và phong cách làm việc dân chủ nói riêng trong điều kiện hiện nay. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 2 chương: Chương 1: Tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. Chương 2: Giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. 10 Chƣơng 1 TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHONG CÁCH LÀM VIỆC DÂN CHỦ CỦA CÁN BỘ 1.1 Khái niệm cán bộ và phong cách làm việc dân chủ của cán bộ 1.1.1: Khái niệm cán bộ Cho tới nay, có nhiều quan niệm khác nhau về cán bộ, tùy theo cách diễn đạt của từng chuyên ngành, lĩnh vực khác nhau, có thể kể ra một số quan niệm sau: Khái niệm “cán bộ” được hiểu theo cách phổ biến nhất là: Người làm có chức vụ lãnh đạo quản lý, hoặc nhà chuyên môn, khoa học hay công chức, viên chức làm việc tại các cơ quan, tổ chức của hệ thống chính trị, hưởng lương hay phụ cấp từ ngân sách nhà nước. Từ điển Tiếng Việt giải thích, “Cán bộ là người làm công tác nghiệp vụ chuyên môn trong cơ quan nhà nước hay người làm công tác có chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức, phân biệt với người thường không có chức vụ”[106. Tr. 234]. Luật cán bộ công chức 2008 quy định tại điều 4: “Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.” Theo quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam thể hiện trong các văn kiện thì: Cán bộ bao gồm tất cả cán bộ, công chức, viên chức làm việc trong các tổ chức của hệ thống chính trị, lực lượng vũ trang, các doanh nghiệp nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập; những người được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý và những người làm công tác chuyên 11 môn, nghiệp vụ trong các tổ chức thuộc phạm vi công tác tổ chức và cán bộ của Đảng. Luận văn này tôi xin phép được đi sâu nghiên cứu phong cách làm việc dân chủ của cán bộ lãnh đạo, quản lý. * Khái niệm cán bộ lãnh đạo Cho đến nay, chưa có một quan điểm đầy đủ và chính thức về cán bộ lãnh đạo. Xuất phát các hướng nghiên cứu được tiếp cận và từ quan điểm riêng của cá nhân, tác giả nêu lên nhận thức ban đầu về nội hàm khái niệm cán bộ lãnh đạo, như sau: Cán bộ lãnh đạo là những người đứng đầu, phụ trách đơn vị, địa phương, phong trào nào đó do dân bầu cử hoặc chỉ định. Cán bộ lãnh đạo có trách nhiệm đề ra phương hướng, chủ trương, quyết định, trước hết là những quyết định có tính chiến lược của tổ chức, địa phương, đơn vị mình. Cán bộ lãnh đạo là những người có quyền đề ra những quyết định có tầm quan trọng nhất. Cán bộ lãnh đạo là những người dẫn dắt, tổ chức phong trào theo một hướng đi cụ thể, là người điều hành, chỉ đạo bằng quyền hành qua các mệnh lệnh. Họ còn điều chỉnh những quyết định cho phù hợp với những thay đổi của điều kiện khách quan. Về phẩm chất cá nhân, cán bộ lãnh đạo phải là người có uy tín, là người đại diện cho số đông, cho tập thể. Cán bộ lãnh đạo phải là người có khả năng thu phục nhân tâm, nhân tài, có khả năng sử dụng “đúng người, đúng việc” là người có tri thức, có kinh nghiệm ở những lĩnh vực phụ trách, có tầm nhìn, biết quy tụ nhân tài, vật lực. Cán bộ lãnh đạo là người chịu trách nhiệm cụ thể hay một bộ phận cụ thể trong hệ thống tổ chức quản lý, là người đại diện và là đại biểu đại diện cho lợi ích của Đảng, Nhà nước, tập thể, tổ chức nào đó. Dựa vào bộ máy quản lý, vào hệ thống tổ chức, tập thể, vào những nhiệm vụ được giao phó. Cán bộ 12 lãnh đạo chịu trách nhiệm cá nhân về giải quyết kịp thời những vấn đề cơ bản, phối hợp hoạt động với các hệ thống quản lý. Một số cán bộ lãnh đạo được gọi là lãnh tụ tiêu biểu như Hồ Chí Minh, chính khách_ là những cán bộ lãnh đạo xuất sắc, có ảnh hưởng lớn, có uy tín rất cao trong cộng đồng xã hội. Lê nin chỉ rõ : “thường thường trong phần nhiều các trường hợp, hay ít ra trong những nước văn minh hiện nay thì các giai cấp đều do các chính đảng lãnh đạo của các nhóm có ít nhiều tính chất ổn định, gồm những người có uy tín nhất, được bầu ra giữ trách nhiệm trọng yếu nhất và nhân dân gọi là các lãnh tụ”[6; tr.30] Trên đây là những quan niệm chung nhất, rõ ràng và dễ hiểu nhất về cán bộ lãnh đạo. Song trải qua các thời kỳ ngoài yêu cầu chung thì những yêu cầu về phẩm chất, trí tuệ, năng lực của cán bộ lãnh đạo sẽ khác nhau. * Cán bộ quản lý Từ những quan niệm bước đầu của các nhà nghiên cứu, trên cơ sở kế thừa và phát triển, tác giả luận văn đưa ra khái niệm cán bộ quản lý như sau: Cán bộ quản lý là những người có hoạt động nghề nghiệp của họ hoàn toàn hay chủ yếu chủ yếu gắn với việc thực hiện chức năng quản lý, là người điều hành hướng dẫn tổ chức những quyết định của cán bộ lãnh đạo. Cán bộ quản lý được trao quyền đánh giá độc lập, chỉ đạo hoạt động công việc của người khác hay của một đơn vị tổ chức, một khâu trung gian tran trong quá trình quản lý các nhiệm vụ được giao. Nhằm làm tốt công việc quản lý của mình cán bộ quản lý cần phải giỏi chuyên môn, có năng lực, phẩm chất điều khiển, tổ chức công việc và đoàn thể tập thể. Họ trực tiếp làm việc với các đối tượng quản lý, trực tiếp tổ chức thực hiện các quyết định của các lãnh đạo nên các cán bộ quản lý phải thường xuyên thu nhận các thông tin từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên. Cán bộ quản lý còn cần có khả năng nhìn nhận đúng – sai, phải – trái trong các 13 chủ trương chính sách khi tổ chức thực hiện. Do vậy, cán bộ quản lý cũng là những người tham mưu cho lãnh đạo chấn chỉnh, điều chỉnh và hoàn thiện quyết định cũ hoặc ra quyết định mới. Cán bộ quản lý có thể phân loại theo nghề nghiệp, năng lực và chức vụ. Trên thực tiễn việc phân định cán bộ lãnh đạo và cán bộ quản lý chỉ là tương đối. Trong một số lĩnh vực và phạm vi quy mô nhỏ cán bộ lãnh đạo đồng thời là cán bộ quản lý hoặc ngược lại. Khi vừa làm cán bộ lãnh đạo, vừa làm cán bộ quản lý, cán bộ đó vừa có quyền ra quyết định vừa tổ chức thực hiện quyết định đó. Trên tầm vĩ mô, sự phân chia giữa lãnh đạo và quản lý tương đối rõ ràng nhất là khi nói về vai trò lãnh đạo của Đảng và vai trò quản lý của nhà nước. Như vậy, đối tượng cán bộ mà luận văn nghiên cứu thông qua cách tiếp cận khái niệm cán bộ lãnh đạo, quản lý nhằm đề cập cả cán bộ lãnh đạo cũng như cán bộ quản lý và cả trường hợp song, trùng nhiệm vụ lãnh đạo quản lý trong một người cán bộ. 1.1.2. Khái niệm phong cách làm việc dân chủ của cán bộ. Khái niệm “phong cách” đã được bàn đến từ rất lâu ở cả Phương Tây và Phương Đông. Khái niệm này có nguồn gốc từ tiếng Latinh là Stylus và từ tiếng Hy Lạp là Stylos. Ở Phương Tây, khái niệm “phong cách” được hiểu theo nghĩa hẹp, chỉ giới hạn trong giới văn hóa, nghệ thuật. Phong cách không phải là hiện tượng phổ biến mà là hiện tượng cá biệt và chỉ những nghệ sĩ lớn, những người có tài năng lớn mới có phong cách. Tìm hiểu theo nguồn gốc Hán Việt thì “phong” có nghĩa là phong thái, “cách” có nghĩa là cách điệu. Phong cách có nghĩa là phong thái cách điệu. Trong các cuốn Từ điển tiếng Việt Nam, khái niệm “phong cách” được diễn giải ra thành bốn cách hiểu: 14