1
TRUYÏÅN TRAÅNG
Muåc luåc
Traång Ùn.......................................................................................................2
Traång Buâng ...................................................................................................7
Traång Hêìu (Maåc Àônh Chi).............................................................................9
Traång Trònh Nguyïîn Bónh Khiïm ................................................................14
Traång Hiïìn .................................................................................................. 19
Nguyïîn Hiïìn ..............................................................................................19
Traång Aác ..................................................................................................... 23
Giaáp Haãi ......................................................................................................23
Traång Moä ....................................................................................................27
Khiïëu Hûäu Thanh ........................................................................................27
Traång Lúån ...................................................................................................30
Chung Nhi...................................................................................................30
http://www.ebooks.vdcmedia.com
2
TRUYÏÅN TRAÅNG
Traång Ùn
ÚÃ Hûng Yïn, huyïån Tiïn Lûä, laâng Tiïn Chêu xûa coá möåt ngûúâi tïn laâ
Lï Nhû Höí, nhaâ ngheâo maâ hoåc gioãi, nhûng ùn khoãe quaá, möîi bûäa ùn möåt nöìi
baãy cúm (àaáng leä mûúâi ngûúâi ùn múái hïët) maâ khöng no. Cha meå öng khöng
kiïëm àuã cho con ùn, buöìn lùæm, phaãi cho Lï Nhû Höí gûãi rïí möåt nhaâ giaâu úã laâng
Thiïn Thiïn.
ÚÃ nhaâ vúå, Lï Nhû Höí ùn möîi bûäa möåt nöìi nùm, nhûng khöng daám àoâi
thïm, súå cha meå vúå buöìn. Vò thïë, öng khöng maånh nïn viïåc hoåc haânh coá yá húi
lú àaäng. Böë meå vúå phaân naân vúái böë meå àeã Lï Nhû Höí.
Öng böë àeã múái hoãi:
- Chúá töi hoãi thûåc öng, möîi bûäa öng cho chaáu ùn uöëng ra sao?
- Möîi bûäa, töi cho chaáu ùn möåt nöìi nùm.
- Thaão naâo! Nhaâ töi tuy ngheâo maâ coân phaãi cho chaáu ùn möîi bûäa möåt
nöìi baãy. Öng cho chaáu ùn ñt nïn noá biïëng nhaác laâ phaãi lùæm. Öng thûã cho chaáu
ùn thïm coi.
Öng böë vúå nghe lúâi, vïì cho con rïí ùn möîi bûäa möåt nöìi baãy. Lï Nhû Höí
hoåc coá yá chùm hún trûúác möåt chuát thöi. Meå vúå thêëy con rïí nhû thïë phaân naân vúái
chöìng:
- Ùn möåt nöìi baãy cúm möîi bûäa maâ töëi àïën chó hoåc àûúåc dùm ba tiïëng.
Öng kheáo lûåa rïí quaá. Caái ngûä naây chó ùn khoãe cho mêåp thöi, chúá coá gûúång maâ
hoåc cuäng chó laâ hoåc lêëy lïå, chúá chùèng tröng cêåy gò àûúåc àêu.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
3
Öng böë vúå noái:
- Noá ùn khoãe têët coá sûác hún ngûúâi. Trúâi cho nhaâ mònh àuã ùn thò cûá viïåc
gò noái ra noái vaâo löi thöi.
- Öng noái tûác anh aách. Cûá ùn khoãe thò laâm viïåc khoãe hay sao? Thò àêëy,
nhaâ ta coá mêëy mêîu ruöång boã hoang, coã moåc ngêåp àêìu ngûúâi àêëy, öng noá ài doån
xem coá àûúåc khöng naâo.
Lï Nhû Höí nghe thêëy meå noái thïë, tûác quaá, höm sau ùn cúm saáng xong
vaác con dao phaát búâ ra ruöång. Àïën núi thêëy, coá cêy cao boáng maát, öng nùçm nguã
möåt giêëc say sûa. Meå vúå ài chúå vïì qua àêëy, thêëy con rïí göëi àêìu lïn göëc cêy
ngaáy pho pho, lêåt àêåt chaåy vïì nhaâ gùæt vúái chöìng:
- Kòa, öng ra ruöång maâ xem con rïí öng kia. Tûúãng laâ ùn xong vaác dao
ra ruöång laâm gò, hoáa ra nguã khoeâo. Öng coân baão töi thöíi thêåt nhiïìu cúm cho noá
ùn nûäa hay thöi?
Baâ löi cho àûúåc öng chöìng ra ruöång àïí xem têån mùæt thùçng con rïí ùn
khoãe maâ "lûúâi chêíy thêy chêíy xaác" ra. Bêët ngúâ ra àïën núi thò caã hai öng baâ àaä
thêëy ruöång saåch quang caã röìi. Thò ra trong khi baâ meå vúå tûâ ruöång vïì nhaâ, ngêìy
ngaâ caäi nhau vúái chöìng thò Lï nhû Höí àaä thûác giêëc, cêìm dao phaái coã nhû àiïn.
Coã hoang buåi rêåm àïìu bõ chùåt phùng phùng, thêåm chñ coá nhûäng caái vuäng lêìy coá
caá cuäng khöng kõp chaåy, chïët nöíi lïìu bïìu caã lïn mùåt nûúác.
Àïën luác êëy, böë meå vúå Lï Nhû Höí múái biïët kyâ taâi cuãa con rïí. Cuäng tûâ
höm êëy, baâ meå vúå bûäa naâo cuäng thöíi riïng möåt nöìi mûúâi cho rïí ùn cho àuã no thò
quaã Lï Nhû Höí hoåc haânh khöng biïët mïåt.
Möåt höm, meå vúå Lï Nhû Höí sai Lï Nhû Höí ài kïu thúå vïì gùåt luáa. Lï
Nhû Höí baão:
- Meå úã nhaâ cûá thöíi cúm sùén, con kïu hoå vïì, hoå ùn xong laâ laâm viïåc
liïìn.
- Con kïu thúå gùåt, nhûng khöng ai chõu laâm. Thöi, àïí con ùn xong, laâm
möåt mònh cuäng àûúåc.
Noái xong, Lï Nhû Höí ngöìi ùn hïët caã möåt nöìi hai mûúi. Böë meå vúå
tröng thêëy phaát súå, hoãi:
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
4
- Con ùn nhû thïë khöng súå bïí buång ra?
Lï Nhû Höí cûúâi:
- Con ùn möåt nöìi hai mûúi cuäng nhû ngûúâi ta ùn ba böën cheán. Cha meå
àûâng lo, ùn xong, con ài laâm liïìn. Con xin cam àoan laâm möåt mònh àïën chiïìu
töëi thïë naâo cuäng xong.
Ùn xong nöìi hai mûúi, Lï Nhû Höí àem liïìm haái vaâ gaánh àoân caân ra
ruöång. Quaá trûa, àïën chiïìu thò xong hïët. Lï Nhû Höí boá luáa laåi laâm böën gaánh
chêët caã lïn àoân caân quaãy vïì luön möåt luác. Bao nhiïu thúå cêëy thêëy öng möåt mònh
gaánh nhiïìu nhû thïë maâ cûá ài phùng phùng nhû khöng, àïìu phaãi lùæc àêìu le lûúäi.
Tûâ àoá, böë meå vúå Lï Nhû Höí hïët sûác quñ mïën Lï Nhû Höí.
Höìi êëy úã möåt laâng gêìn àêëy, nhên tiïët xuên coá múã höåi àaánh vêåt haâng
nùm. Nùm naâo. Lï Nhû Höí cuäng àïën phaá giaãi. Àö vêåt naâo thêëy öng cuäng àïìu
chõu thua, vò öng ta maånh nhû höí, khöng ai saánh kõp (vò thïë múái coá tïn Nhû
Höí).
Voä àaä gioãi, vùn öng laåi hay. Tûâ ngaây àûúåc böë meå vúå cho ùn no, Lï nhû
Höí hoåc haânh têën túái möåt caách laå kyâ. Nùm ba mûúi tuöíi, vùn öng àaä lûâng lêîy hïët
caã vuâng Hûng Yïn, sang àïën Thaái Bònh, Nam Àõnh. Öng àöî tiïën sô trong thúâi
Quang Hoâa nhaâ Maåc.
Bêëy giúâ coá möåt ngûúâi àöî àöìng khoáa vúái Lï Nhû Höí, tïn laâ Nguyïîn
Thanh, ngûúâi huyïån Hoaâng Hoáa, tónh thanh Hoáa. Möåt höm, Nguyïîn Thanh noái
vúái Lï Nhû Höí vïì nhaâ cuãa mònh:
- Nhúâ trúâi, töi cuäng khaá, chùèng giaâu coá gò nhûng ùn caã àúâi chûa hïët.
Lï Nhû Höí noái:
- Caã gia taâi cuãa baác, may ra chó àuã cho töi ùn vaâi thaáng.
Nguyïîn Thanh nghe thêëy noái thïë, cho laâ Lï Nhû Höí àuâa giai, beân noái:
- Baác khinh töi quaá. Caã gia taâi töi nhû thïë maâ baác baão chó àuã cho baác
ùn ba thaáng. Baác khöng súå mang tiïëng noái doác sao?
- Doác hay khöng, chùèng cêìn noái löi thöi laâm gò? Höm naâo baác thûã múâi
töi ùn möåt bûäa xem sao.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
5
Thêëy Lï Nhû Höí thaách nhû vêåy Nguyïîn Thanh múâi liïìn.
Lï Nhû Höí möåt höm àïën nhaâ Nguyïîn Thanh thûåc nhûng chùèng may
höm êëy Thanh laåi coá viïåc quan vùæng nhaâ.
Nhû Höí ài thùèng vaâo nhaâ noái vúái vúå Nguyïîn Thanh:
- Töi vúái quan Ngheâ àêy laâ baån têm giao, hön nay coá viïåc qua àêy vaâo
thùm baác vaâ nhúâ bûäa cúm.
Baâ vúå Nguyïîn Thanh ên cêìn tiïëp rûúác, möåt mùåt goåi gia àònh àêìy túá
laâm heo laâm gaâ, möåt mùåt hoãi Lï Nhû Höí coá bao nhiïu quên lñnh àïí liïåu àêìu
ngûúâi maâ thöíi nêëu.
Lï Nhû Höí noái:
- Thûa phu nhên, khöng coá bao nhiïu, chó coá àöå hún ba mûúi ngûúâi.
Baâ Nguyïîn Thanh sai laâm ba mûúi heo, doån baãy taám mêm cöî ra múâi
Lï Nhû Höí duâng cúm, nhûng àúåi maäi cuäng chùèng thêëy quên lñnh naâo vaâo ùn caã.
Lï Nhû Höí cûúâi maâ baão:
- ÖËi chao, hoå khöng túái thò mùåc, àïí töi ùn caã cuäng àûúåc.
Noái röìi öng ngöìi ùn hïët caã baãy taám mêy cöî, chó möåt laát thò laâm bay hïët
caã mêëy nöìi hai mûúi cúm, hai con heo, mêëy mêm söi, coân gaâ võt, rau caãi khöng
theâm kïí.
Ùn xong, Lï Nhû Höí tûâ taå ra vïì.
Àïën chiïìu töëi, öng Nguyïîn Thanh trúã vïì, baâ vúå kïí chuyïån laåi vaâ leâ
lûúäi súå öng baån ùn khoãe nhû thêìn, Nguyïîn Thanh vöî àuâi baão:
- Thöi, Lï Nhû Höí röìi!
Baâ vúå noái:
- ÚÂ, àuáng àêëy, öng ta ùn nhû höí. Töi úã nhaâ dûúái nhòn lïn thêëy öng ta
súái cúm ra cheán chó vaâ möåt miïëng thò hïët, coân söi thò öng ta chó ùn àöå mûúâi
miïëng thò hïët möåt mêm.
Möåt bûäa khaác, Nguyïîn Thanh ài qua laâng Lï Nhû Höí, bûúác vaâo nhaâ
thùm, nhên thïí àïí taå löîi, Lï Nhû Höí sai ngûúâi nhaâ cuäng laâm ba con lúån, thöíi
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
6
nùm saáu mêm söi, ba böën nöìi hai mûúi cúm, y nhû höm vúå öng Nguyïîn Thanh
àaä àaäi mònh àïí àaäi laåi Nguyïîn Thanh. Möîi ngûúâi ngöìi riïng möåt baân. Lï Nhû
Höí ùn hïët baân mònh maâ Nguyïîn Thanh thò ngùæc ngûá ùn chûa hïët möåt phêìn saáu.
Lï Nhû Höí àaânh laåi phaãi ùn giuâm cho Nguyïîn Thanh. Öng Thanh hoãi:
- Thïë thò gia nhên àêìy túá coân gò maâ ùn nûäa?
Lï Nhû Höí noái:
- Gia nhên thöíi cúm vaâ nêëu àöì riïng àïí ùn röìi. Öng khöng cêìn phaãi lo.
Nguyïîn Thanh chùæc lûúäi than:
- Öng ùn nhû thïë, mêëy luác maâ hïët nghiïåp. Ngaây xûa, öng Möå Traåch nöíi
tiïëng laâ ngûúâi ùn khoãe maâ chó ùn hïët mûúâi taám baát cúm, mûúâi hai cheán chanh laâ
cuâng. Bêy giúâ thêëy öng ùn, múái biïët öng Möå Traåch coân keám öng xa lùæm.
Hai ngûúâi cuâng cûúâi êìm caã lïn. Vïì sau, Lï Nhû Höí laâm àïën thûúång
thû, àûúåc vua phong laâm Thiïëu baão Lûä Quöëc Cöng, thoå baãy mûúi tuöíi.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
7
TRUYÏÅN TRAÅNG
Traång Buâng
(Phuâng Khùæc Khoan)
Phuâng Khùæc Khoan laâ ngûúâi laâng Phuâng Xaá, huyïån Thaåch Thêët, tónh
Sún Têy (Bùæc Viïåt).
Theo saách sûã àïí laåi thò öng Phuâng Khùæc Khoan laâ anh em cuâng meå
khaác cha vúái öng Traång Trònh. Nguyïn baâ meå öng Traång Trònh vaâ Phuâng Khùæc
Khoan laâ Tûâ Thuåc phu nhên laâ ngûúâi hoå Nhûä, con gaái quan Höå böå thûúång thû laâ
Nhûä vùn Lang úã laâng An Tûã, huyïån Tiïn Minh. Baâ laâ ngûúâi hoåc gioãi, thú hay,
laåi tinh thöng lyá söë.
Lêëy öng Vên Àõnh, sinh ra Traång Trònh Nguyïîn Bónh Khiïm, baâ Tûâ
Thuåc phu nhên nûãa àûúâng àûát gaánh, lïn Sún Têy lêëy chöìng khaác röìi sinh ra
Phuâng Khùæc Khoan. Cuäng nhû Traånh Trònh, Phuâng Khùæc Khoan coá tû chêët
thöng minh tûâ nhoã. Luác lúán lïn, baâ cho xuöëng Haãi Dûúng theo hoåc öng anh laâ
Traång Trònh Nguyïîn Bónh Khiïm.
Öng Khiïm hïët loâng daåy döî em nïn chùèng mêëy luác Phuâng Khùæc Khoan
nöíi tiïëng vùn chûúng taâi àûác.
Luác bêëy giúâ, nhaâ Lï giûä úã Thanh Hoáa. Tñnh àöån, Traång Trònh biïët rùçng
nhaâ Lï thïë naâo cuäng coá thúâi trung hûng, öng beân sai Phuâng Khùæc Khoan vaâo
Thanh Hoáa phoâ nhaâ Lï. Gùåp Phuâng Khùæc Khoan, vua Lï Trang Tön mûâng lùæm,
àaäi vaâo haâng quên sû. Phuâng Khùæc Khoan lêåp nhiïìu mûu kïë, coá nhiïìu kïë hoaåch
àïí lêëy loâng dên, thu duång ngûúâi úã caác núi lên cêån. Vua Trang Tön tin duâng hïët
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
8
sûác. Àïën thúâi vua Thïë Tön khöi phuåc thaânh Thùng Long, vua sai Phuâng Khùæc
Khoan ài sûá nhaâ Minh àïí vêån àöång phong tûúác. Nhaâ Minh phong vua Thïë Tön
laâ "An Nam àö höå sûá".
Khùæc Khoan traã laåi sùæc phong cho vua Minh vaâ têu:
- Chuáa töi laâ hoå Lï, nguyïn laâ doâng doäi nûúác Nam, khöng coá töåi tònh
nhû hoå Maåc maâ thiïn triïìu laåi phong tûúác nhû hoå Maåc, chuáa töi khöng nhêån sùæc
mïånh àûúåc. Daám mong thiïn triïìu xeát laåi, chúá quaã laâ khöng daám nhêån.
Thêëy Phuâng Khùæc Khoan trònh thïë, vua Minh tûå nhuã "quan chûác cuãa
Thïë Tön, maâ ùn noái àaâng hoaâng, lyá sûå nhû thïë, chùæc hùèn Thïë Tön khöng phaãi
ngûúâi vûâa".
Beân àöíi sùæc lïånh maâ phong cho Thïë Tön laâm "An Nam Quöëc vûúng".
Trong thúâi ky ài sûá nhaâ Minh bïn Taâu, gùåp ngaây Tïët Nguyïn Àaán, vua
Minh ra lïånh cho caác àònh thêìn vaâ caác sûá thêìn ngoaåi quöëc möîi ngûúâi phaãi laâm
möåt baâi thú chuác mûâng. Ai cuäng dêng lïn möåt baâi. Riïng Phuâng Khùæc Khoan
ngay luác àoá dêng lïn túái ba mûúi saáu baâi thú, yá khaác nhau, lúâi khaác nhau, laâm
cho vua Minh phaãi kinh ngaåc sao laåi coá ngûúâi laâm thú hay maâ nhanh àïën nhû
thïë. Vua Minh beân phï cho àöî Traång nguyïn (Traång nguyïn caã nûúác Nam lêîn
nûúác Taâu) vò thïë múái coá tïn laâ Traång Buâng (vò öng Phuâng Khùæc Khoan sinh úã
laâng Phuâng xaá, tûá laâ laâng Buâng).
Tuåc truyïìn khi Traång Buâng ài sûá vïì àïën Laång Sún öng àûúåc thêëy baâ
Liu Haånh hiïån lïn trïn àónh nuái maâ úã dûúái chên nuái thò göî àïí ngöín ngang, laåi coá
chûä "Liu Haånh" vaâ chûä "Buâng". Öng biïët yá Chuáa Liu liïìn cho lêåp àïìn thúâ Chuáa
Liu ngay taåi àoá.
Vïì sau vïì àïën Höì Têy, baâ Chuáa Liu laåi hiïån ra lêìn nûäa àïí taå ún öng.
Hai ngûúâi laâm thú sûúáng hoåa vúái nhau rêët nhiïìu, ngûúâi sau bònh phêím khöng
thïí quyïët thú cuãa ngûúâi naâo hay hún thú ngûúâi naâo.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
9
TRUYÏÅN TRAÅNG
Traång Hêìu
(Maåc Àônh Chi)
Ngoaâi Phuâng Khùæc Khoan, öng Maåc Dônh Chi cuäng laâ traång nguyïn
cuãa hai nûúác Nam vaâ nûúác Taâu.
Saách "Nam Haãi Dõ Nhên" cheáp rùçng Maåc Àônh Chi tûå laâ Tiïët Phu,
ngûúâi laâng Luäng Àöíng huyïån Chñ Linh (Haãi Dûúng, Bùæc Viïåt) nguyïn vïì gioâng
gioäi quan thaái thuá Maåc Hiïín Tñch vïì triïìu nhaâ Lyá (Hiïín Tñch àöî traång nguyïn
àúâi vua Trung Tön nhaâ Lyá, laâm àïën Laåi böå thûúång thû)
Tuåc truyïìn laâng Luäng Àöíng coá möåt khu rûâng rêåm, cêy cöëi buâm tum,
lùæm giöëng hêìu (con khó) úã. Meå öng êëy thûúâng khi vaâo rûâng kiïëm cuãi, phaãi con
hêìu àûåc bùæt hiïëp. Vïì noái vúái chöìng, chöìng ùn mùåc giaã laâm àaân baâ, giùæt sùén con
dao sùæc vaâo rûâng, con hêìu quen thoái laåi ra, bõ öng kia cheám chïët boã thêy taåi àêëy.
Saáng höm sau ra xem thò möëi àaä àuân àêët lêëp hïët, thaânh goâ maã.
Baâ kia tûâ àêëy thuå thai, àuã thaáng sinh ra Maåc Àônh Chi, mùåt muäi xêëu xñ,
ngûúâi nhoã loùæt choùæt tûåa nhû giöëng hêìu.
Maåc Àônh Chi lúán lïn böën nùm tuöíi, tû chêët thöng minh hún ngûúâi.
Bêëy giúâ Hoaâng tûã laâ Chiïu Quöëc Cöng múã trûúâng daåy hoåc troâ, Maåc Àônh Chi
vaâo hoåc. Àïën nùm gêìn hai mûúi tuöíi laâ nùm Giaáp Thòn àúâi vua Anh Tön nhaâ
Trêìn, Maåc Àônh Chi thi àònh vùn àaáng àöî àêìu caã moåi ngûúâi nhûng vua tröng
thêëy ngûúâi hònh daáng xêëu xa, toan khöng cho àöî Traång nguyïn, Àônh Chi laâm
möåt baâi phuá "Ngoå tónh liïu" àïí vñ vaâo mònh, vua múái laåi cho àöî Traång Nguyïn.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
10
Khi Maåc Àônh Chi phuång mïnh sang sûá nhaâ Nguyïn bïn Taâu, coá heån
trûúác vúái ngûúâi Taâu ngaây múã cûãa aãi. Bêët ngúâ höm êëy trúâi laåi mûa, Maåc Àônh
Chi sai heån; höm sau múái àïën thò ngûúâi Têìu àoáng cûãa khöng cho vaâo. Àônh Chi
noái tûã tïë xin cho múã cûãa. Ngûúâi Têìu ra möåt cêu tûâ trïn aãi neám xuöëng vaâ baão h
àöëi àûúåc thò múã cûãa.
Cêu ra:
"Quaá quan trò, quan quan bïë; nguyïån quaá khaách quaá quan".
Nghôa laâ: Qua aãi chêåm, ngûúâi coi aãi àoáng cûãa aãi, múâi khaách qua àûúâng
qua aãi maâ ài.
Àônh Chi viïët nagay möåt maãnh giêëy, àöëi laåi àûa lïn:
"Xuêët àöëi dõ, döëi àöëi non, thónh tiïn sinh tiïn àöëi".
Nghôa laâ: Ra àöëi d, àöëi laåi khoá, múâi tiïn sinh àöëi trûúác.
Ngûúâi Taâu khen coá taâi nhanh nhêíu, múái múã cûãa aãi cho vaâo. Khi àïën
cûãa Yïn Kim, ngûúâi taâu thêëy öng xêëu xa, coá buång khinh bó. Möåt höm, viïn tïí
tûúáng Taâu múâi vaâo phuã àûúâng ngöìi chúi, Àônh Chi tröng thêëy trïn bûác tûúâng coá
thïu con chim seã vaâng àêåu trïn caânh truác, tûúãng laâ chim thûåc, àûáng dêåy chaåy laåi
bùæt. Ngûúâi Taâu cûúâi êìm caã lïn. Àônh Chi xeá tan ngay bûác trûúáng êëy ra.
Chuáng ngaåc nhiïn hoãi cúá laâm sao thò thûa rùçng:
Töi coá nghe ngûúâi ta thûúâng veä chim seã àêåu caânh mai khöng ai veä àêåu
caânh truác. Nay tïí tûúáng sao laåi cho veä thïë. Truác laâ giöëng cêy quên tûã, chim seã laâ
loaâi vêåt tiïíu nhên, veä thïu nhû thïë laâ ra cho tiïíu nhên úã trïn quên tûã, töi e rùçng
àaåo tiïíu nhên möîi ngaây thõnh lïn, maâ àaåo quên tûã möîi ngaây suy ài, nïn töi trûâ
giuáp cho thaánh triïìu àêëy thöi:
Chuáng chõu laâ biïån baác coá leä.
Àïën khi vaâo chêìu, nhên coá ngoaåi quöëc dêng möåt àöi quaåt quyá. Vua
Taâu xai Àônh Chi vaâ möåt ngûúâi sûá Cao Ly, möîi ngûúâi àïì möåt baâi taán vaâo quaåt.
Sûá Cao Ly laâm xong trûúác.
Lúâi têu rùçng:
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
11
"Uêín loâng truâng truâng, y Doaän Chu Cöng, Vuä tuyïët thï thï, Baá Di
Thuác Tïì".
Nghôa laâ: Àang luác nùæng nûåc, thò nhû öng Y Doaän, öng Chu Cön (yá laâ
àùæc duång vúái thúâi). Àïën khi mûa tuyïët laånh ngùæt thò nhû Baá Di, öng Thuác Tïì (yá
noái laâ xïëp xoá möåt chöî).
Bêëy giúâ Maåc Àônh Chi chûa nghô ra yá tûá laâm sao, nhaác tröng sang quaãn
buát bïn kia, biïët laâ lúâi leä nhû thïë múái suy ra maâ àïì möåt baâi nhû sau naây:
"Lûu kim thûúác thaånh thiïn àõa vi lö nhi û tû thúâi hïì Y Chu cûå nho!
Bùæc phong kò lûúng, vuã tuyïët taái àö; nhi û tû thúâi hïì Di Tïì ngaä phu. Y ! duång
chi tùæc haânh xaã chi tùæc taâng, duång ngaä nhûä hûäu thõ phuâ ?"
Nghôa laâ: Nùæng chaãy vaâng tan àaá, trúâi àêët nhû loâ lûãa, ngûúâi vïì luác êëy vñ
nhû Y, Chu, hai öng quan to. Gioá bêëc laånh leäo, mûa tuyïët lêëp àûúâng, ngûúâi vïì
luác êëy vñ nhû Di Tïì, hai ngûúâi chïët àoái. Than öi ! Khi duâng àïë thò ra khi khöng
duâng àïën thò cêët ài, chó ta vúái ngûúâi àuúåc thöi.
Àïì xong dêng lïn, vua Taâu cêìm buát khuyïn chûä "y", phï rùçng "Lûúäng
quöëc traång nguyïn" nghôa laâ traång nguyïn hai nûúác.
Thûúâng khi Maåc Àônh Chi cûúäi lûâa ài àûúâng, chaåm phaãi ngûåa Taâu.
Ngûúâi kia àoåc lïn möåt cêu rùçng:
"Suá ngaä kyå maä, Àong di chi nhên daä ! Têy di chi nhên daä ! Têy di chi
nhên daä".
Nghôa laâ: Chaåm vaâo ngûåa cuãa ta cûúäi, êëy laâ ngûúâi Àöng di hay Têy di?
Maåc Dônh Chi chaã lúâi liïìn:
"AÁt dû thûâa lû, nam Phûúng chi cûúâng dû ! Bùæc Phûúng chi cûúâng dû
!"
Nghôa laâ: Chùæn àûúâng lûâa ta ài, thûã xem ngûúâi Nam phûúng maånh hay
ngoúâi Bùæc phûúng maånh.
Laåi thûúâng àöëi àaáp ngûúâi Taâu, Taâu ra rùçng:
"An nûä khûá, thi nhêåp vi gia"
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
12
Nghôa laâ chûä an, boã chûä nûä, chûä vaâo laâ chûä gia.
Àöëi rùçng:
"Tuâ, nhên xuêët; vûúng lai thaánh quöëc"
Nghôa laâ: Chuã tûâ boã chûä nhên, chuä vûúng àïën thò laâ chûä quöëc.
Ngûúâi Taâu phï rùçng:
- Con chaáu vïì sau têët caã ngûúâi laâm àïën àïë vûúng nhûng hiïìm vïì chûä
quöëc àún thò hûúãng nûúác khöng àûúåc traâng cûãu mêëy nöîi.
Laåi ra:
"Nhêåt hoãa vên yïn; baåch chuá thiïu taân ngoåc thoã".
nghôa laâ: Lûãa mùåt trúâi khoái àaám mêy, ngaây trùæng àöët taân con thoã ngoåc.
Àöëi:
"Nguyïåt cung tinh àaån, hoaâng hön xaå laåc kim ö".
Nghôa laâ: Cung mùåt nguyïåt, daån nhöi sao chiïìu höm bùæn ruång caái ö
vaâng.
Ngûúâi Taâu phï rùçng:
- Con chaáu vïì sau têët coá ngûúâi cûúáp nûúác. (Maåc Àùång Dung vïì sau
giïët vua cûúáp nûúác).
Möåt khi baâ hoaâng hêåu úã Taâu mêët, vua Taâu sai öng Maåc Àônh Chi vaâo
àoåc vùn tïë. Àïën luác quò xuöëng cêìm baãn vùn àoåc thò chó thêëy möåt túâ giêëy trùæng,
coá böën chûä "nhêët". Àônh Chi khöng nghô ngúåi gò, àoåc ngay rùçng:
"Thanh thiïn nhêët àoáa vên, höìng tö nhêët àiïím tuyïët, ngoåc uyïín nhêët
chi hoa, giao trò nhêët phiïën nguyïåt. Y ! Vên taán, tuyïët tiïu, hoa taân, nguyïåt
khuyïët".
Nghôa laâ: Möåt àaám mêy trïn trúâi xanh, möåt gioåt tuyïët trong loâ àoã, möåt
caânh hoa vûúân thûúång uyïín, möåt vêìng trùng ao Giao trò. Than öi, mêy raä, tuyïët
tan, hoa taân, trùng khuyïët.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
13
Baâi vùn naây coân cheáp vaâo sûã Taâu. Ngûúâi Taâu ai cuäng chõu taâi ûáng biïën
nhanh.
Àônh Chi laâm quan liïm chñnh hïët sûác, vua Minh Tön thûúâng sai ngûúâi
àem mûúâi quan tiïìn, rònh luác töëi boã vaâo cûãa nhaâ öng êëy. Súám mai, öng vaâo têu
ngay vúái vua, xin boã tiïìn êëy vaâo kho.
Vua baão rùçng:
- Tiïìn êëy khöng coá ai nhêån thò nhaâ ngûúi cûá viïåc lêëy maâ tiïu.
Bêëy giúâ Maåc Àônh Chi múái lêëy. Àïën triïìu vua Hiïìn Tön, laâm nïn àïën
chûá Taã böåc xaå (Tïí tûúáng). Vùn chûúng lûu truyïìn laåi vïì sau rêët nhiïìu. Con öng
laâ Khêín, Trûåc, cuâng laâm àïën ngoaåi lang. Chaáu laâ Àõch, Toaåi, Viïn cuâng coá
quyïìn thïë, laâm quan luác nhaâ Minh cai trõ. Àúâi chaáu chùæt thiïn sang úã laâng Cöí
Trai, huyïån Nghõ dûúng thò coá Àùång Dung laâ chaáu bêíy àúâi, laâm vua nhaâ Maåc.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
14
TRUYÏÅN TRAÅNG
Traång Trònh
Nguyïîn Bónh Khiïm
Tiïn sinh huáy laâ Bónh Khiïm, hiïåu laâ Baåch vên cû sô ngûúâi laâng Trung
am, huyïån Vônh laåi, tónh Haãi dûúng. Tiïn thïë nhaâ ngaâi coá êm àûác, àúâi öng laâ
Vùn Tónh àûúåc phong tùång Thiïëu baão Tû quêån cöng, àûúåc ngöi dûúng cú, húåp
vaâo kiïíu àêët cuãa Cao Biïìn. Àúâi thên phuå ngaâi laâ Vùn Àõnh àûúåc phong tùång
laâm Thaái baão Nghiïm quêån cöng. Meå ngaâi laâ Tûâ Thuåc phu nhên hoå Nhûä,
nguyïn laâ con gaái höå böå thûúång thû Nhûä vùn Lan, úã laâng An Tûã, huyïån Tiïn
Minh. Baâ êëy thöng kinh sûã, gioãi vùn chûúng, maâ laåi tinh nghïì tûúáng söë.
Baâ êëy keán chöìng àïën ngoaâi hai mûúi tuöíi thêëy öng Vùn Àõnh coá tûúáng
sinh ra quñ tûã múái lêëy. Vïì sau, laåi gùåp möåt chaâng treã tuöíi ài qua bïën Haâ, ngaåc
nhiïn noái rùçng: "Tiïëc thay ! Khi trûúác khöng gùåp ngûúâi naây! " Hoãi ra thò chaâng
êëy laâ Maåc Àùng Dung (vïì sau laâm vua nhaâ Maåc).
Bónh Khiïm sinh nùm Tên Húåi àúâi Höìng Àûác (niïn hiïåu vua Lï Thaánh
Tön); àêîy àaâ to lúán, mùåt muäi khöi ngö, chûa àêìy tuöíi töi àaä biïët noái.
Möåt khi Vùn Àõnh ùém trïn tay, böîng dûng noái rùçng "Mùåt trúâi moåc vïì
phûúng Àöng". Vùn Àõnh lêëy laâm kyâ dõ. Àïën nùm ngaâi lïn böën tuöíi, phu nhên
dêåy ngaâi hoåc chñnh vùn trong kinh truyïån dêåy àïën àêu thuöåc loâng àïën àêëy. Baâ
êëy laåi dêåy hoåc thuöåc loâng vaâi baâi thú nöm.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
15
Möåt bûäa, phu nhên ài vùæng, Vùn Àõnh keáo möåt caái dêy àuâa vúái con, röìi
ngêm àuâa möåt cêu rùçng: "Nguyïåt treo cung, nguyïåt treo cung". Àûúng àoåc dúã
dang thò Bónh Khiïm tiïëp: "Veán tay tiïn höët höët rung". Vùn Àõnh thêëy con
thöng minh, mûâng lùæm, vïì khoe taâi vúái phu nhên. Phu nhên noái rùçng:
- Mùåt trùng laâ phêån baây töi, sao öng laåi dêåy con àiïìu êëy?
Vùn Àõnh theån thoâ xin chõu löîi, nhûng baâ êëy vêîn coân cùm tûác, xin tûâ
vïì, nhêët àõnh khöng úã àêëy nûäa, vïì sau baâ êëy giaâ àoâi úã nhaâ böë meå àeã. Nhûng tuåc
truyïìn baâ êëy tûác öng Vùn Àõnh lïn Sún Têy, lêëy chöìng khaác sinh ra öng Phuâng
Khùæc Khoan (xem baâi Traång Buâng).
Khi Bónh Khiïm coân àïí hai traái àaâo, cuâng boån treã tùæm úã bïën Haân, coá
ngûúâi ài thuyïìn tröng thêëy noái rùçng:
- Tiïëc thay cho thùçng beá naây, böå da dêìy lùæm chó laâm àûúåc Traång
nguyïn, Tïí tûúáng thöi!
Khi ngaâi beá thò úã nhaâ, àïën luác lúán, nghe tiïëng öng Baãng Nhúän Lûúng
àùæc Bùçng hay chûä, múái vaâo Thanh Hoáa theo hoåc öng Baãng Nhúän.
Lûúng àùæc Bùçng vöën úã laâng Höåi Traâo, huyïån Hoaâng Hoáa, nguyïn coá
möåt chi hoå laåc sang úã Vên Nam, àúâi àúâi laâm quan bïn Taâu. Khi Àùæc Bùçng sang
sûá nhaâ Minh gùåp möåt ngûúâi cuâng hoå laâ Lûúng nhûä Höët cho möåt quyïín "Thaái AÁt
thêìn Kinh". Àùæc Bùçng àem vïì hoåc têåp cho nïn tinh nghïì lyá söë, viïåc gò cuäng tñnh
biïët àûúåc trûúác.
Nguyïîn Bónh Khiïm hoåc hïët àûúåc pheáp thuêåt cuãa öng Lûúng Àùæc
Bùçng. Khi öng Àùæc Bùçng mêët, dùån laåi Nguyïîn Bónh Khiïm vïì sau phaãi tröng
nom con mònh laâ Lûúng hûäu Khaánh.
Trong nùm Quang Thiïu (Lï Chiïu Tön) coá viïåc biïën loaån, Nguyïîn
bónh Khiïm úã êín möåt chöî, khöng muöën cêìn tiïëng tùm vúái àúâi. Bêëy giúâ Trõnh
Tuy, Maåc Àùng Dung cuäng cöë yá muöën tranh quyïìn, àaánh nhau luöng mêëy nùm.
Ngaâi tñnh söë Thaái ÊËt, biïët coá nhaâ Lï laåi khöi phuåc àûúåc.
Ngaâi coá laâm baâi thú caãm hûáng sau naây:
Non söng naâo phaãi buöíi bònh thúâi
Thuá àaánh nhau chi kheáo nûåc cûúâi
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
16
Caá vûåc, chim rûâng, ai khiïën àuöíi?
Nuái xûúng söng tuyïët, thaãm àêìy vúi
Ngûåa phi chùæc coá höìi quay cöí (1)
Thuá dûä nïn phoâng luác cùæn ngûúâi (2)
Ngaán ngêîm viïåc àúâi chi noái nûäa
Bïn àêìm say haát, nhúãn nhú chúi.
Vïì sau nhaâ Maåc chiïëm giûä kinh thaânh, böën phûúng húi yïn öín, caác
baån beâ nhiïìu ngûúâi khuyïn ngaâi ra laâm quan. Ngaâi bêët àùéc dô phaãi ra thi àöî
Traång Nguyïn nùm Àaåi Chñnh thûá nhaâ Maåc. Bêëy giúâ ngaâi àaä böën mûúi tû tuöíi.
Vua nhaâ Maåc cùæt ngaâi laâm Taã thõ lang, Àöng Caác àaåi hoåc sô. Ngaâi laâm
quan àûúåc taám nùm, trûúác sau dêng súá haåch mûúâi taám ngûúâi löång thêìn, nhên coá
chaâng rïí laâ Phaåm Àaåo cuäng kiïu hoaånh, ngaâi súå phaãi vaå lêy, múái tûâ quan caáo vïì
dûúäng laäo.
Khi ngaâi trñ sô röìi, laâm nhaâ chúi maát úã meá dûúái laâng goåi laâ Baåch Vên
Am, laåi bùæc hai nhõp cêìu goåi laâ Nghïnh phong vaâ cêìu Traâng Xuên, thûúâng
thûúâng ra chúi hoáng maát. Laåi laâm möåt caái quaán Trung tên úã bïn söng Tuyïët
Giang, dûång bia kyá sûå mònh. Khi thò ngaâi búi thuyïìn chúi úã bïí Kim Haãi vaâ bïí
UÁc haãi, khi thò ài chúi úã caác nuái An tûã, nuái Ngoåa vên vaâ nuái Àöì sún. Ài àïën àêu
laâm thú ngêm võnh àïën àêëy, hoùåc gùåp chöî naâo coá cêy cöëi maát, chim kïu rñu rñt
thò lêëy laâm khoaái chñ lùæm, nhúãn nhú caã ngaây.
Ngaâi tuy úã nhaâ, nhûng vua nhaâ Maåc vêîn coi ngaâi quñ troång, nhaâ nûúác
coá cöng viïåc gò to thò sai sûá àïën hoãi têån nhaâ, hoùåc khi múâi vïì Kinh maâ hoãi. Ngaâi
baân àõnh lùæm àiïìu ñch lúåi cho nhaâ nûúác, nhaâ Maåc phong ngaâi laâm Laåi böå thûúång
thû, Thaái phoá Trònh quöëc cöng vò thïë ta thûúâng goåi laâ Traång Trònh. Nùm ÊËt dêåu,
ngaâi phaãi bïånh, Maåc Hêåu Húåp sai sûá àïën thùm vaâ hoãi viïåc hêåu sûå.
Ngaâi baão rùçng:
- Ngaây sau nûúác coá viïåc, úã xûá Cao Bònh tuy nhoã nhûng cuäng coá thïí
hûúãng phuác àûúåc vaâi àúâi nûäa.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
17
Àïën sau nhaâ Maåc mêët nûúác, chaåy lïn Cao Bònh, quaã nhiïn coân giûä
àûúåc böën àúâi röìi múái tuyïåt.
Ngaây 28 thaáng möåt nùm ÊËt Dêåu, ngaâi mêët, thoå 95 tuöíi. Hoåc troâ goåi
ngaâi laâ "Tuyïët giang phu tûã".
Ngaâi hoåc tinh vïì thuêåt söë, phaâm caác viïåc tai, tûúâng hoåa, phuác cuâng laâ
ngaây mûa, ngaây nùæng, viïåc gò cuäng biïët trûúác.
Coá möåt ngûúâi hoåc troâ tïn laâ Buâi Sinh, ngaâi baão ngûúâi êëy vïì sau têët phuá
quñ. Àïën khi Buâi Sinh gêìn baãy mûúi tuöíi vêîn coân ngheâo heân, cho laâ ngaâi àoaán
söë mònh sai; ngaâi cûúâi khöng noái gò. Möåt höm ngaâi baão Buâi Sinh mûúån möåt
chiïëc thuyïìn àaánh caá cho búi ra bïën Höìng Àaâm úã bïí Vaån Ninh, àúåi àïën giúâ
êëy... h gùåp caái gò thu lêëy dem vïì, chùæc àûúåc thûúãng to. Buâi Sinh tuên lúâi, quaã
nhiïn gùåp möåt baâ cuå giaâ, aáo muä chónh tïì, ài thuyïìn bõ baåt phong àïën àêëy.
Buâi Sinh àem vïì phuång dûúäng tûã tïë. Àûúåc vaâi höm coá öng töíng àöëc
Quaãng Àöng sai ngûúâi sang noái vúái vua ta rùçng: Thaái phu nhên chúi bïí baåt
phong, xem thiïn vùn thò thêëy úã phûúng Nam xin nhaâ vua vò nghôa laáng giïìng
cho kiïëm giuáp. Ngaâi sai Buâi Sinh àem baâ cuå êëy dêng lïn, vò thïë àûúåc phong
tûúác laâ Thao quêån Cöng.
Nùm Thuêån bònh thûá 8 nhaâ Lï (1556) vua Trung tön mêët, khöng coá
con, bêëy giúâ Trõnh Kiïím àang cêìm quyïìn coá buång höì nghi, khöng nghô ra thïë
naâo. Hoãi Phuâng Khùæc Khoan cuäng khöng biïët thïë naâo cho phaãi, múái sai ngûúâi
leán ra Haãi Dûúng àïí hoãi ngaâi, ngaâi chùèng noái gò chó ngoaãnh laåi baão ngûúâi àêìy
túá.
- Nùm nay mêët muâa, thoác giöëng khöng töët, chuáng maây nïn tòm giöëng
cuä maâ gieo maå.
Noái röìi, sai tiïíu queát doån àöët hûúng àïí ngaâi ra chúi chuâa vaâ baão tiïíu.
- Giûä chuâa thúâ phêåt thò ùn oaãn.
Àoá laâ coá yá khuyïn Trõnh Kiïím tòm lêëy doâng doäi nhaâ Lï maâ lêåp lïn, maâ
phaãi cûá giûä àaåo laâm töi ùn maây phêåt thò múái hûúãng phuác.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
18
Sûá giaã vïì noái vúái Trõnh Kiïím. Trõnh Kiïím hiïíu yá, múái àoán vua Anh
Tön lêåp lïn, quaã nhiïn dûång laåi àûúåc cú àöì nhaâ Lï maâ hoå Trõnh cuäng àúâi àúâi
vinh hiïín.
Khi êëy àûác Duå töí triïìu Nguyïîn ta (Àûác Nguyïîn Hoaâng) àang coá hiïìm
vúái Trõnh Kiïím. Trõnh Kiïím coá yá muöën aám haåi, àûác Duå töí lo súå, khöng biïët laâm
thïë naâo àïí traánh khoãi naån, múái sai ngûúâi ra hoãi ngaâi. Bêëy giúâ ngaâi àang chöëng
gêåy chúi trong vûúân caãnh. Trong vûúân, coá vaâi mûúi ngoån nuái non böå, laåi chöìng
àaá laâm möåt rùång nuái ngang. Trïn nuái cêy cöëi rûúâm raâ, coá àaân kiïën àang boâ trïn
taãng àaá, ngaâi nhòn xem àaân kiïën, röìi tuãm tóm cûúâi noái:
- Möåt daäy nuái Hoaânh Sún (nuái ngang) kia, coá thïí yïn thên àûúåc muön
àúâi.
Ngûúâi kia thêëy noái vêåy. Vïì noái vúái àûác Duå Töí. Àûác Duå Töí biïët yá, múái
xin vaâo trêën thuã trong xûá Thuêån Quaãng (trong êëy, coá daäy nuái Hoaânh Sún), quaã
nhiïn möîi ngaây möåt thõnh, múã ra cú nghiïåp Nguyïîn triïìu.
Hoåc troâ ngaâi rêët nhiïìu nhûng chó coá Phuâng Khùæc Khoan, Lûúng Hûäu
Khanh, Nguyïîn Dûä, Trûúng thúâi Cûã laâm nïn to maâ coá danh hún caã. Phuâng,
Lûúng thêm thuáy vïì nghïì lyá hoåc, cuâng laâm danh thêìn luác nhaâ Lï trung hûng.
Khi trûúác öng Phuâng Khùæc Khoan thuï nhaâ àïën hoåc ngaâi. Luác hoåc gioãi
röìi, ngaâi àang àïm àïën chúi úã nhaâ troå, goä cûãa maâ baão rùçng:
- Gaâ àaä gaáy röìi, sao khöng àûáng dêåy maâ thöíi cúm ùn, coân nùçm maäi laâm
gò?
Lúâi êëy coá yá giuåc öng Khùæc Khoan vaâo Thanh Hoáa giuáp nhaâ Lï. Öng
Khùæc Khoan biïët yá thïë múái cuâng Nguyïîn Dûä vaâo giuáp nhaâ Lï, laâm àïën cöng
thêìn.
Ngaâi laâm thú phuá rêët nhiïìu, àïën nay vêîn coân möåt têåp thú àïì laâ "Baåch
vên am thi têåp" vaâ möåt quyïín sêëm kyá bêy giúâ vêîn goåi laâ "Sêëm Traång Trònh".
(Theo Phan Kïë Bñnh)
(1) ÛÁng vïì sau nhaâ Lï khöi phuåc àuúåc nûúác.
(2) ÛÁng vïì sau nhaâ Trõnh giûä quyïìn nhaâ Lï.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
19
TRUYÏÅN TRAÅNG
Traång Hiïìn
Nguyïîn Hiïìn
Trong caác öng traång nûúác ta, Nguyïîn Hiïìn laâ öng traång àöî traång
nguyïn súám nhêët - tûâ luác múái coá mûúâi hai tuöíi.
Öng hoå Nguyïîn tïn Hiïìn, quï laâng Haâ Dûúng, huyïån Thûúång nguyïn,
tónh Nam Àõnh (Bùæc Viïåt) àöî thuã khoa nùm Bñnh ngoå thúâi vua Thaái Tön nhaâ
Trêìn, àïën nùm sau thi àònh àöî Traång.
Luác múái lïn saáu, baãy tuöíi, öng ài hoåc nhaâ sû úã chuâa, nhaâ sû möîi buöíi
daåy mûúâi túâ giêëy, Nguyïîn Hiïìn hoåc qua laâ thuöåc laâu.
Theo saách "Nam Haãi Dõ Nhên" cuãa Phan Kïë Bñnh, möåt höm nhaâ sû
tuång kinh vûâa xong vaâo phoâng nùçm nghó, mú thêëy Phêåt giaáng xuöëng baão rùçng:
"Nhaâ sû sao khöng baão Traång cûá àïí cho lïn chuâa lúân vúái Phêåt ?" Nhaâ sû tónh
dêåy, soi àeân xem caác tûúång Phêåt thò thêëy sau lûng möîi tûúång coá chûä àïì "Phaåt 30
trûúång" vaâ sau mònh hai tûúång höå phaáp thò coá chûä "Phaåt 60 trûúång" Nhêån xeát
chûä thò chñnh chûä Nguyïîn Hiïìn. Nhaâ sû quúã mùæng Nguyïîn Hiïìn, bùæt phaãi lêëy
nûúác têíy ài.
Nguyïîn Hiïìn hoåc caác saách, qua mùæt möåt lûúåt laâ nhúá ngay. Thú tûâ phuá
saách, noái ra tûác laâ vùn chûúng. Nùm mûúâi möåt tuöíi àaä nöíi tiïëng thêìn àöìng, bêëy
giúâ coá ngûúâi hoåc troâ úã Kinh Bùæc tïn laâ Àùång Tñnh, tûå thõ taâi mònh hún caã àúâi.
http://www.ebooks.vdcmedia.com
TRUYÏÅN TRAÅNG
20
Nghe tiïëng Haâ Dûúng coá thêìn àöìng àïën chúi têån nhaâ, thûã xem taâi hoåc ra laâm
sao. Khi àïën ra möåt baâi phuá:
"Phuång hoaâng saâo vu A caát Kò lên du vu Uyïín hûåu"
Nghôa laâ: Chim phuång hoaâng laâm töí trïn A caát, con Kò lên chúi úã vûúân
Uyïín lûåu.
Nguyïîn Hiïìn àoåc ngay böën cêu dõch nghôa nhû sau:
Khöng phaãi con ruâa úã söng Laåc Thuãy
Khöng phaãi con röìng úã söng Maånh Haâ
ÊËy kia nûúác Hûäu huâng (huâng laâ con gêëu)
Àoáng àö úã goâ Traác löåc (löåc nghôa laâ con hûúu).
(Böën cêu trïn, cêu naâo cuäng coá tïn caâm thuá cho nïn hay)
Àùång Tñnh múái nghe àûúåc böën cêu, àaä lùæc àêìu leâ lûúäi noái rùçng:
- Thiïn taâi xin nhûúâng bêåc treã tuöíi naây !
Nùm êëy thi àöî thuã khoa. Nùm sau vaâo thi àònh, vua ra baâi phuác "êëp tûâ
tûâ kï mêîu phi höì" nghôa laâ con võt tûâ giaä meå gaâ vïì höì. Vùn Nguyïîn Hiïìn hay
nhêët, vua cêëy lïn àöî Traång Nguyïn, bêëy giúâ múái mûúâi hai tuöíi.
Traång vaâo baái maång vua trong sên röìng, vua thêëy coân beá loùæt chùæt, lêëy
laâm laå hoãi rùçng:
- Traång nguyïn hoåc ai úã nhaâ?
Traång thûa rùçng:
Têu bïå haå, töi sinh ra àaä biïët ngay, coân chöî naâo khöng biïët thò hoãi nhaâ
sû möåt vaâi chûä maâ thöi.
Vua thêëy Traång ûáng àöëi, chûa biïët l pheáp, ùn noái khöng àûúåc khiïm
töën, múái cho vïì hoåc l pheáp, ba nùm röìi múái duâng laâm quan.
Nguyïîn Hiïìn vïì nhaâ úã khöng àûúåc bao lêu coá sûá Têìu àem möåt baâi thú
nguå ngön sang thûã nhên taâi nûúác Nam. Thú rùçng:
http://www.ebooks.vdcmedia.com
- Xem thêm -