Tài liệu Trọng tài kinh tế-một hình thức giải quyết tranh chấp kinh tế

Lêi Nãi §Çu Qu¸ tr×nh ®æi míi vµ hoµ nhËp cña ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng ®iÒu nµy ®· lµm cho ®Êt níc cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ, nhÊt lµ sù chuyÓn biÕn cña nÒn kinh tÕ. Sù chuyÓn biÕn nµy ®· lµm cho c¸c quan hÖ kinh tÕ trë nªn sèng ®éng ®a d¹ngvµ phøc t¹p h¬n - B¶n chÊt cña c¸c quan hÖ kinh tÕ ho¹t ®éng víi môc tiªu lµ lîi nhuËn, do vËy ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th× c¹nh tranh vµ lîi nhuËn lµ hai nh©n tè cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Doanh nghiÖp nµo c¹nh tranh cµng nhiÒu th× cã nhiÒu c¬ héi thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n vµ ngîc l¹i Doanh nghiÖp nµo c¹nh tranh Ýt th× sÏ Ýt c¬ héi h¬n dÉn ®Õn Ýt thu ®îc lîi nhuËn h¬n. Thùc tr¹ng cho thÊy trong níc c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t nhÊt lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau( gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong níc víi nhau , c¸c doanh nghiÖp trong níc víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi).Yªu cÇu ®Æt ra lµ ®Ó hoµ gi¶i tranh chÊp nµy th× c¬ quan, tæ chøc nµo cã thÈm quyÒn ®øng ra hoµ gi¶i? §èi víi níc ta hiÖn nay th× ph¬ng thøc gi¶I quyÕt tranh chÊp chñ yÕu lµ gi¶i quyÕt theo con ®êng toµ ¸n kinh tÕ –gi¶I quyÕt b»ng con ®êng nµy sÏ lµm cho c¸c doanh nghiÖp sÏ mÊt ®I uy tÝn, bÝ mËt kinh doanh cña hä,cho nªn hä kh«ng muèn sö dông ph¬ng thøc nµy mÆc dï hä vÉn biÕt lîi Ých cña m×nh vÉn ®ang bÞ x©m ph¹m dÉn ®Õn s©n ch¬I nµy kh«ng ®îc ¸p dông réng r·i. §Ó ®¸p øng nhu cÇu nµy th× Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt Nam ®· ®îc thµnh lËp bªn c¹nh phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam cã thÈm quyÒn gi¶I quyÕt c¸c tranh chÊp kinh tÕ nÕu cã sù tho¶ thuËn cña nguyªn ®¬n vµ bÞ ®¬n. Trªn thÕ giíi ph¬ng thøc gi¶I quyÕt tranh chÊp nµy ®îc ¸p dông rÊt réng r·I nhng ngîc laÞ ë ViÖt Nam th× ph¬ng thøc gi¶I quyÕt tranh chÊp nµy vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh do luËt ph¸p cña chóng ta cha cho trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt Nam nh÷ng biÖn ph¸p cã nh÷ng biÖn ph¸p cìng chÕ kh¸c. TRäng tµi kinh tÕ-mét h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ PhÇn thø nhÊt Kh¸i qu¸t chung träng tµi kinh tÕ. I.Sù ra ®êi vµ ph¸t tµi triÓn cña tæ chøc träng tµI. 1.Kh¸i niÖm vÒ träng tµi kinh tÕ. 1 Träng tµi lµ mét ph¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ®ã mét bªn thø ba ®éc lËp ( th«ng thêng lµ héi ®ång ph©n xö ) sÏ xem xÐt lÝ lÏ cña hai bªn vµ sau ®ã ®a ra quyÕt ®Þnh cã gi¸ trÞ rµng buéc ®èi víi c¶ hai bªn . Träng tµi kinh tÕ lµ tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ hîp ®ång kinh tÕ , c¸c tranh chÊp kinh tÕ gi÷a c«ng ty víi c¸c thµnh viªn c«ng ty, gi÷a c¸c thµnh viªn c«ng ty víi nhau, liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng , gi¶i thÓ c«ng ty , c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn viÖc mua b¸n cæ phiÕu , tr¸i phiÕu. 2.Nguån gèc tranh chÊp. Lý luËn vµ thùc tiÔn ®· chøng minh r»ng, ViÖc thiÕt lËp nªn c¸c quan hÖ d©n sù,th¬ng m¹i, kinh doanh…ph¶i xuÊt ph¸t tõ ý chÝ cña c¸c chñ thÓ tham gia. Sù thèng nhÊt ý chÝ ®ã ®îc thÓ hiÖn th«ng qua nhiÒu h×nh thøc giao kÕt, cã thÓ b»ng v¨n b¶n hoÆc b»ng miÖn. Dï ë h×nh thøc nµo, kÓ tõ thêi ®iÓm c¸c giao kÕt ®· ®îc chÊp thuËn cã ngih· lµ c¸c bªn ®· thÎ hiÖn sù tù do ý chÝ vµ thèng nh¸t ý chÝ th× c¸c bªn ph¶i cã nghÜa vô thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· cam kÕt, kÓ tõ thêi diÓm ®ã sÏ ph¸t sinh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c chñ trong mét quan hÖ ph¸p luËt nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i lóc nµo c¸c bªn còng thc hiÖn ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kh¶o ®· cam kÕt. ChÝnh v× vËy ®· lµm ph¸t sinh c¸c quan hÖ ttranh chÊp. ViÖc ph¸t sinh c¸c quan hÖ tranh chÊp do nhiÒu nguyªn nh©n nh÷ng nguyªn nh©n ®ã cã thÓ do kh¸c nhau vÒ ng«n ng÷, phong tôc tËp qu¸n, vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ… Trong c¸c lo¹i tranh chÊp hiÖn nay th× tranh chÊp kinh doanh lµ mét trong nh÷ng lo¹i tranh chÊp mang nh÷ng nÐt ®Æc thï gÇn tùa víi ho¹t ®äng s¶n xuÊt kinh doanh nÕu tranh chÊp kinh doanh lµ sù bÊt ®ång, m©u thuÉn vÒ quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a c¸c chñ thÓ, lµ yÕu tè kh¸ch quan trªn th¬ng trêng th× viÖc x¸c ®Þnh, gi¶i quyÕt nh÷ng tranh ch¸p ®ã lµ viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu ®îc, nh»m b¶o vÒ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ tham gia. §ã lµ nh÷ng c¸ch thøc, ph¬ng thøc ®Ó ¸p dông gi¶i quyÕt theo c¸cquy t¾c chung, phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña mäi khu vùc, cña mçi quèc gia. Khi tranh chÊp ph¸t sinh c¸c bªn ®Òu cã thÓ tiÕn hµnh lùa chän cho m×nh mét ph¬ng thøc, mét ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt phï hîp. Tuy lu¹t ph¸p cña c¸c níc cã nh÷ng quy ®Þnh riªng kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy, song tùu chung l¹i hiÖn nay cã 3 h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh doanh c¬ b¶n ®ã lµ: + Gi¶i quyÕt th«ng qua th¬ng lîng hoµ gi¶i gi÷a c¸c bªn. +Gi¶i quyÕt th«ng qua con ®êng toµ ¸n. 2 +gi¶i quyÕt b»ng ph¬ng ph¸p träng tµi. Mçi mét h×nh thøc gi¶i quyÕt cã nh÷ng nÐt ®Æc thï riªng biÖt,thÓ hiÖn râ b¶n chÊt cña nã. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn hiÖn nay, xu híng gi¶i quyÕt b»ng träng tµi ngµy cµng ®îc c¸c nhµ kinh doanh ¸p dông. 3.Sù ra ®êi cña träng tµi kinh tÕ ë ViÖt nam. Träng tµi kinh tÕ xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña chÕ ®é hîp ®ång kinh tÕ. N¨m 1960, sau khi cuéc kh«I phôc kinh tÕ hoµn thµnh th¾ng lîi, ®· c¶I t¹o c¬ b¶n xong nÒn kinh tÕ , thñ tíng chÝnh phñ ®· ban hµnh N§ sè 04/TTg ngµy 4/1/1960 ban hµnh kÌm theo ®iÒu lÖ t¹m thêi vÒ hîp ®ång kinh tÕ . Mêi ngµy sau ®ã, TTg còng ban hµnh N§ sè 20/Ttg ngµy 14/1/1960 vÒ viÖc tæ chøc ngµnh träng tµI kinh tÕ, theo nghÞ ®Þnh nµy träng tµi kinh tÕ ®îc tæ chøc ë cÊp Trung ¦¬ng, khu, thµnh phè, tØnh vµ Bé víi chøc n¨ng chñ yÕu lµ xÐt xö c¸c tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ vµ nguyªn t¾c xö lý tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ ®îc quy ®Þnh trong N§ sè 29/ CP ngµy 23/2/1962. Héi ®ång träng tµI chØ lµ mét tæ chøc gåm c¸c thµnh viªn kiªm chøc ë c¸c ngµnh tµI chÝnh ng©n hµng, vËt gi¸ , kÕ ho¹ch vµ ho¹t ®éng theo chÕ ®é häp ®Þnh kú mçi quý mét lÇn. N¨m 1972, Héi nghÞ lÇn thø 20 Ban chÊp hµnh Trung ¦¬ng ®¶ng quyÕt ®Þnh “ xo¸ bá lèi hµnh chÝnh cung cÊp, thùc hiÖn qu¶n lý kinh doanh theo ph¬ng thøc XHCN, kh¾c phôc qu¶n lý thñ c«ng , ph©n t¸n theo lèi s¶n xuÊt nhá , x©y dùng c¸c thuwc tæ chøc cña nÒn c«ng nghiÖp lín” Vµ tiÕp ®ã , cuèi n¨m 1973, NQ sè 22 cña chÝnh phñ ®Ò ra nhiÖm vô “ph¶I t¨ng cêng ph¸p chÕ XHCN” . Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh ®ã cña ban chÊp hµnh trung ¬ng ®¶ng ,chÝnh phñ ®· ban hµnh N§ sè 54/CP ngµy 10/3/1975 vÒ chÕ ®é hîp ®ång kinh tÕ vµ ngµy 14/4/1975 chÝnh phñ ban hµnh N§ sè 75/CP vÒ ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµi kinh tÕ nhµ níc. Theo nghi ®Þnh nµy , träng tµi kinh tÕ ®îc thµnh lËp nh mét c¬ quan nhµ níc cã chøc n¨ng qu¶n lý c«ng t¸c hîp ®ång kinh®kinh tÕ víi néi dung:gi÷ v÷ng kû luËt cña nhµ níc vÒ hîp ®ång kinh tÕ , gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ vµ xö lý c¸c vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ . Víi nghÞ ®dÞnh sè 24/H§BT ngµy 10/8/1981 héi ®ång träng tµI ®îc thèng nhÊt tªn gäi lµ träng tµi kinh tÕ. Víi sù ra ®êi cña “Ph¸p lÖnh vÒ hîp ®ång kinh tÕ” th× cã nhiÒu mèi quan hÖ míi ph¸t sinh , ®ßi hái ph¶I cã nh÷ng quy ®Þnh míi ®Ó ®iÒu chØnh c¸c lo¹i quan hÖ nµy. §¸p øng yªu cÇu ®ã, Héi ®ßng nhµ níc ®d· ban hµnh ph¸p lÖnh vÒ träng tµi kinh tÕ , qui ®Þnh vÒ tæ chøc , ph©n cÊp thÈm quyÒn , thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ . 4. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña träng tµi kinh tÕ. Träng tµi kinh tÕ cã nh÷ng chøc n¨ng vµ nhiÖm vô sau: 3 -Gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ. -KiÓm tra , kÕt luËn vµ xö lý c¸c hîp ®ång kinh tÕ tr¸I ph¸p luËt. -Tuyªn truyÒn , híng dÉn thùc hiÖn ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ . -Båi dìng nghiÖp vô c«ng t¸c hîp ®ång kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ . Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña träng tµi kinh tÕ ®îc thùc hiÖn chñ yÕu th«ng qua hai h×nh thøc ho¹t ®éng chñ yÕu ®ã lµ ho¹t ®éng kiÓm tra xö lý vµ ho¹t ®éng xÐt xö. Träng tµi kinh tÕ lµ c¬ quan qu¶n lý cã chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ , nªn ho¹t ®éng cña träng tµi kinh tÕ phÇn lín tËp trung vµo viÖc kiÓm tra hoatj ®éng kinh tÕ nh»m gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ ph¸p luËt cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ trong viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång kinh tÕ. Cßn ho¹t ®éng xÐt xö cña träng tµi kinh tÕ ®èi víi nh÷ng hµnh vi ,vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ võa rÊt Ýt , võa kÐm hiÖu lùc thi hµnh v× thiÕu tÝnh cìng chÕ. II.Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµi kinh tÕ . 1.ThÈm quyÒn cña träng tµi kinh tÕ. Träng tµi kinh tÕ cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp sau: Tranh chÊp vÒ hîp ®ång kinh tÕ gi÷a ph¸p nh©n víi ph¸p nh©n , gi÷a doanh nh©n víi doanh nghiÖp t nh©n, gi÷a doanh nghiÖp t nh©n víi doanh nghiÖp t nh©n vµ gi÷a ph¸p nh©n, doanh nghiÖp t nh©n víi c¸ nh©n kinh doanh. Tranh chÊp gi÷a c«ng ty víi c¸c thµnh viªn cña c«ng ty , gi÷a c¸c thµnh viªn cña c«ng ty víi nhau liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng, gi¶I thÓ c«ng ty nh tranh chÊp ®ßi rót vèn ra khái c«ng ty, ph©n chia l·I lç, nhËp, t¸c, gi¶I thÓ c«ng ty vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña thµnh viªn c«ng ty. Tranh chÊp liªn quan ®Õn viÖc mua ,b¸n cæ phiÕu -tr¸I phiÕu. 2.Tiªu chuÈn träng tµI viªn. Trong tµI viªn lµ ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc luËt hoÆc t¬ng ®¬ng ®¹i häc luËt vµ cã Ýt nhÊt 8 n¨m liªn tôc lµm c«ng t¸c ph¸p luËt vµ kinh tÕ. Nh÷ng ngêi kh«ng cã ®ñ ®iÒu kÞªn trªn hay cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®ã nhng l¹i ®ang m¾c bÖnh t©m thÇn hoÆc mét bÖnh kh¸c lµm mÊt kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn hµnh vi cña m×nh theo sù gi¸m ®Þnh cña c¸c tæ chøc y tÕ th× kh«ng ®îc trë thµnh träng tµI viªn. 3.Thñ tôc cÊp vµ thu håi giÊy phÐp thµnh lËp träng tµi kinh tÕ. a.Thñ tôc cÊp giÊy phÐp thµnh lËp . 4 Nh÷ng träng tµI viªn cã nguyÖn väng thµnh lËp trung t©m träng tµI ph¶I lµm hå s¬ xin phÐp Chñ tÞch UBND tØnh , thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng , n¬I dù ®Þnh ®Æt trô së cña trung t©m. ChËm nhÊt lµ 10 ngµy , kÓ tõ ngµy nhËn ®îc hå s¬ hîp lÖ , UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng göi mét bé hå s¬ xin phÐp thµnh lËp träng tµi kinh tÕ cho bé t ph¸p. ChËm nhÊt lµ 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®îc hå s¬, bé t ph¸p cã ý kiÕn tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n cho UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW. Trong thêi h¹n 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®îc ý kiÕn tr¶ lêi cña Bé T Ph¸p, chñ tÞch UBND tØnh, TP trùc thuéc TW quyÕt ®Þnh cÊp hoÆc tõ chèi cÊp giÊy phÐp thµnh lËp trung t©m träng tµi. b. §×nh chØ ho¹t ®éng vµ thu håi giÊy phÐp thµnh lËp. Trung t©m träng tµI bÞ ®×nh chØ vµ thu håi cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng trong c¸c trêng hîp sau. - Ho¹t ®éng tr¸I víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ träng tµi kinh tÕ vµ ®iÒu lÖ trung t©m. - Cè ý kh«ng chÊp hµnh nghiªm chØnh chÕ ®é b¸o c¸o víi c¬ quan nhµ níc cã chøc n¨ng qu¶n lý c«ng t¸c träng tµI . - Cè ý kh«ng chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c nghÜa vô do ph¸p luËt quy ®Þnh ®×nh chØ ho¹t ®éng vµ thu håi giÊy phÐp thµnh lËp trung t©m träng tµi kinh tÕ ®îc so¹n göi cho bé t ph¸p. 4. c¬ cÊu tæ chøc cña trung t©m träng tµI . Trung t©m träng tµI gåm cã chñ tÞch, phã Chñ tÞch vµ th ký trung t©m träng tµI. -Chñ tÞch trung t©m träng tµI cã quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô chÝnh sau: Qu¶n lý , ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña trung t©m vµ ®¹i diÖn cho trung t©m trong quan hÖ víi bªn ngoµI. ChØ ®Þnh träng tµI viªn gi¶I quyÕt tranh chÊp khi ®îc yªu cÇu, quyÕt ®Þnh kÕt n¹p, khai trõ träng tµI viªn theo ®Ò nghÞ cña Ýt nhÊt 2/3 sè träng tµI viªn cña trung t©m. NhiÖm kú kh«ng qu¸ 3 n¨m. -Phã chñ tÞch trung t©m träng tµI gióp chñ tÞch trung t©m träng tµI thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc theo sù ph©n c«ng cña chñ tÞch träng tµi. NhiÖm kú kh«ng qu¸ 3 n¨m vµ cã thÓ ®îc t¸I cö nÕu ®iÒu lÖ cña trung t©m träng tµI kh«ng cã quy ®Þnh kh¸c. -Th ký trung t©m träng tµI do chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh gióp chñ tÞch vµ c¸c phã chñ tÞch trong viÖc tiÕp nhËn ®¬n, göi giÊy tê cho c¸c tæ chøc c¸ nh©n cã liªn quan, thu lÖ phÝ träng tµI, lu tr÷, b¶o qu¶n… 5 5. ¦u nhîc ®iÓm cña viÖc gi¶I quyÕt tranh chÊp kinh doanh b»ng ph¬ng ph¸p träng tµi. a.¦u ®iÓm: Mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña nguyªn t¾c tù do kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ sù tù do lùa trän h×nh thøc vµ ph¬ng thøc gi¶I quyÕt tranh chÊp. Song trong tÊt c¶ c¸c h×nh thøc gi¶I quyÕt tranh chÊp kinh doanh theo th«ng lÖ chung th× h×nh thøc phæ biÕn vµ réng r·I nhÊt ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ träng tµi. nguyªn nh©n chÝnh lµ viÖc gi¶I quyÕt tranh chÊp th«ng qua träng tµI cã nh÷ng u ®iÓm næi bËt mµ c¸c h×nh thøc kh¸c kh«ng cã ®îc. Cô thÓ lµ: -C¸c bªn tham gia tranh chÊp ®îc ®¶m b¶o tèi ®a vÒ quyÒn tù do ®Þnh do¹t ë nhiÒu ph¬ng diÖn nh: Lùa chän träng tµI viªn, ®Þa ®iÓm, ph¬ng thøc gi¶I quyÕt tranh chÊp… -H×nh thøc träng tµI thêng nhanh gän, linh ho¹t, thñ tôc ®¬n gi¶n , tr¸nh ®îc l·ng phÝ vÒ mÆt thêi gian, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a sù gi¸n ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n suÊt kinh doanh. -H×nh thøc xÐt xö b»ng träng tµI lµ h×nh thøc xÐt xö kÝn nªn: + §¶m b¶o ®îc tÝnh bÝ mËt trong kinh doanh. + B¶o vÖ uy tÝn cña c¸c bªn trªn th¬ng trêng. -§¹t hiÖu qu¶ thi hµnh cao nh»m b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn tham gia tranh chÊp. -§¶m b¶o niÒm tin vÒ mÆt ph¸p lÝ cho c¸c chñ thÓ kinh doanh, tøc lµ gi¶I quyÕt tranh chÊp døt ®iÓm nh»m b¶o ®¶m tÝnh d©n chñ vµ c«ng b»ng cho c¸c bªn. Do cã nh÷ng u ®iÓm trªn mµ träng tµI dÇn dÇn trë thµnh con ®êng chñ yÕu gi¶I quyÕt tranh chÊp kinh doanh, ®ãng mét vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh xÐt xö. BiÖn ph¸p träng tµI ®îc giíi th¬ng nh©n nãi riªng vµ giíi kinh doanh nãi chung trªn thÕ giíi rÊt a chuéng. b. Nhîc ®iÓm: Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm th× ph¬ng ph¸p träng tµI cßn tån t¹i nh÷ng nhîc ®iÓm. Nh÷ng nhîc ®iÓm nµy tuy kh«ng ph¶I lµ lín l¾m, nhng nã còng lµm cho ho¹t ®éng träng tµI gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, víng m¾c: -Trong ho¹t ®éng träng tµI, cha cã biÖn ph¸p b¶o ®¶m ®Ó thùc hiÖn ph¸n quyÕt cña träng tµI. Ph¸n quyÕt cña träng tµI lµ kÕt qu¶ cña mét sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn ®¬ng sù ®a vô kiÖn ra träng tµI xÐt xö. V× vËy, th«ng thêng nã ®îc c¸c bªn tù nguyÖn chÊp hµnh. Nhng trong trêng hîp, nÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®îc chÊp hµnh th× bªn th¾ng kiÖn ph¶I yªu cÇu tµo ¸n ra 6 quyÕt ®Þnh c«ng nhËn ¸p dông cìng chÕ. Do vËy, c«ng íc NewYork 1985 vÒ viÖc c«ng nhËn vµ cìng chÕ chÊp hµnh ph¸n quyÕt träng tµI níc ngoµI ®· ra ®êi.Theo c«ng íc nµy mét khi ph¸n quyÕt träng tµI cña mét níc thµnh viªn theo c«ng íc ®îc göi ®Õn toµ ¸n cña mét níc thµnh viªn kh¸c th× toµ ¸n nay ph¶i c«ng nhËn vµ cìng chÕ bªn ®¬ng sù liªn quan trong vô viÖc thùc hiÖn ph¸n quyÕt ®ã. Së dÜ nh vËy lµ v× träng tµI phi chÝnh phñ kh«ng cã kh¶ n¨ng cìng chÕ c¸c bªn ®¬ng sù trong viÖc thi hµnh c¸c yªu cÇu vµ quyÕt ®Þnh träng tµI. §©y lµ h¹n chÕ lín nhÊt cña träng tµI phi chÝnh phñ. -Thñ tôc träng tµI rÊt phiÒn phøc. ViÖc thµnh lËp mét héi ®ång träng tµI ®Ó xÐt xö ph¶I qua nhiÒu c«ng ®o¹n. Mçi c«ng ®o¹n lµ mét sù lùa chän tho¶ thuËn. ChÝnh v× vËy, qu¸ tr×nh thµnh lËp héi ®ång träng tµI hay dÉn dÕn chç bÕ t¾c khi kh«ng ®¹t ®îc tho¶ thuËn t¬ng øng. -Kh¶ n¨ng kiÓm tra c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµI rÊt h¹n chÕ. Bëi v× tæ chøc träng tµI phi chÝnh phñ kh«ng thiÕt lËp mét c¬ chÕ ®Ó t¹o sù kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµI nh trong tè tông t ph¸p. Tè tông träng tµI chØ xÐt xö mét lÇn, ph¸n quyÕt lµ chung thÈm. Do vËy, trong mét sè trêng hîp cã sù kh«ng c«ng b»ng gi÷a c¸c bªn. Tãm l¹i, mÆc dï cßn tån t¹i mét sè nhîc ®iÓm cha ®îc kh¾c phôc nhng h×nh thøc träng tµI vÉn ®îc c¸c nhµ kinh doanh biÕt ®Õn vµ tin dïng. Mong r»ng trong t¬ng lai viÖc gi¶I quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c chñ thÓ kinh doanh b»ng ph¬ng ph¸p träng tµI phi chÝnh phñ ngµy cµng ®îc sö dông nhiÒu h¬n. II. C¸c h×nh thøc träng tµi trªn thÕ giíi. +XÐt vÒ t×nh chÊt phô thuéc vµo nhµ níc, c¸c tæ chøc träng tµi cã hai lo¹i: *Träng tµi chÝnh phñ. *Träng tµi phi chÝnh phñ. Träng tµi chÝnh phñ lµ mét tæ chøc träng tµi do chÝnh phñ thµnh lËp, träng tµi viªn lµ ngêi ®îc hëng l¬ng nhµ níc vÒ c«ng viÖc xÐt xö. Träng tµi phi chÝnh phñ lµ tæ chøc träng tµi hoÆc do b¶n th©n c¸c trän tµi viªn s¸ng lËp, hoÆc do mét tæ chøc phi chÝnh phñ(phßng th¬ng m¹i) thµnh lËp phï hîp víi luËt träng tµi. ë ®©y, c¸c träng tµi viªn kh«ng ®opùc hëng l¬ng nhµ níc vÒ c«ng viÖc xÐt xö. +XÐt vÒ m« h×nh tæ chøc c¸c Trung t©m träng tµi th¬ng m¹i vµ quèc tÕ ë ¸c«ng cô níc trªn thÕ giíi ®îc tæ chøc díi hai h×nh thøc chñ yÕu. *C¸c trung t©m träng tµi n»m bªn c¹nh phßng th¬ng m¹i. 7 VÝ dô nh: c¬ quan träng tµi hîp ®ång kinh tÕ Trung quèc do côc qu¶n lý hµnh chÝnh c«ng th¬ng nhµ níc lËp ra; C¸c trung t©m träng tµi ®îc tæ chøc díi d¹ng c«ng ty theo luËt c«ng ty hoÆc hiÖp héi co ®¨ng ký theo luËt cña hiÖp héi. C¸c trung t©m träng tµi ®îc tæ chøc díi d¹ng c«ng ty theo luËt c«ng ty hoÆc hiÖp héi cã ®¨ng ký theo LuËt vÒ hiÖp héi. VÝ dô nh: Trung t©m träng tµi quèc tÕ Singapore; Trung t©m träng tµi quèc tÕ Hång K«ng –HKIAC, Trung t©m träng träng tµi th¬ng m¹i quèc tÕ óc- ACICA. Ngoµi ra ë hÇu hÕt c¸c c¶ níc, bªn c¹nh trung t©m träng tµi thêng trùc ( träng tµi quy chÕ) cßn tån t¹i träng tµi vô viÖc ( träng tµi ad-häc) Träng tµi vô viÖc vµ Träng tµi quy chÕ lµ tæ chøc Träng tµi phi ChÝnh phñ. 1. Träng tµi vô viÖc: Lµ tæ chøc ®îc thµnh lËp chØ ®Ó gi¶i quyÕt mét vô kiÖn. Xong vô kiÖn ®ã th× tæ chøc träng tµi ph¶i ®îc gi¶i thÓ v× ®· hÕt môc ®Ých tån t¹i . Do ®ã träng tµi vô viÖc kh«ng cã c¬ quan thêng trùc. VÝ dô: ë Thuþ §iÓn tæ chøc träng tµi theo vô viÖc ( ad-hoc) do c¸c bªn ®¬ng sù tho¶ thuËn lËp ra. Khi x¶y ra tranh chÊp kinh tÕ, mçi bªn cã quyÒn ®Ò cö mét träng tµi viªn. Hai träng tµi viªn ®ã l¹i cã quyÒn ®Ò xuÊt mét träng tµi viªn thø ba ®Ó thiÕt lËp mét nhãm träng tµi gåm ba ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ. 2. Träng tµi quy chÕ : Lµ tæ chøc träng tµi ho¹t ®éng thêng xuyªn, trªn c¬ së mét quy chÕ ®Þnh s½n. Nã xÐt sö hÕt vô kiÖn nµy ®Õn vô kiÖn kh¸c theo quy t¾c tè tông cña nã. VÝ dô: Träng tµi th¬ng m¹i Stonkolm ®îc thµnh lËp trªn c¬ së quy chÕ vÒ träng tµi ban hµnh n¨m 1917, vµ n¨m 1949 ®îc x©y dùng thµnh mét c¬ quan ®éc lËp cña phßng th¬ng m¹i Stockolm ®îc tæ chøc l¹i thµnh mét c¬ quan träng tµi ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn cã thÓ gi¶i quyÕt c¶ tranh chÊp kinh tÕ m¹ng tÝnh chÊt quèc tÕ. §Ó ®¹t ®îc mét tho¶ thuËn träng tµi, ngêi ta cã thÓ ¸p dông mét sè lo¹i thñ tôc tè tông träng tµi kh¸c nhau. Träng tµi ad-hoc vµ träng tµi quy chÕ lµ hai trong sè c¸c m« h×nh tè tông ®ã. Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ mét tho¶ thuËn träng tµi, tríc hÕt vµ c¬ b¶n nhÊt cÇn lùa chän xem thñ tôc träng tµi sÏ ®îc ¸p dông lµ träng tµi adhoc hay träng tµi quy chÕ. 8 - Trong nhiÒu h×nh thøc träng tµi an-hoc cã mét sè ph¬ng thøc kh¸c nhau vµ nÕu chän h×nh thøc träng tµi an-hoc th× c¸c bªn ph¶i tiÕp tôc lùa chän mét trong sè c¸c h×nh thøc ®ã. Khi lùa chän h×nh thøc träng tµi adhoc, c¸c bªn tham gia träng tµi cã thÓ ho¹ch ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c riªng cña m×nh vÌ tr×nh tù thñ tôc tè tông cho phï hîp víi tranh chÊp cña hä hoÆc thay vµo ®ã, hä cã thÓ chÊp nhËn mét hÖ thèng quy ®Þnh mÉu vÒ träng tµi . §ã lµ b¶n “ Quy ®Þnh vÒ träng tµi” cña Uû ban Liªn hîp quèc vÒ LuËt th¬ng m¹i quèc tÕ ( UNCITRAL). Tuy nhiªn, nÕu v× mét lý do g× ®ã mµ ngêi ta chän h×nh thøc träng tµi ad-hoc , ngêi ta sÏ tiÕt kiÖm thêi gian b»ng c¸ch ®a mét sè quy ®Þnh s½n cã cho h×nh thøc träng tµi nµy vµo trong tho¶ thuËn vÒ h×nh thøc träng tµi ad-hoc mµ ®îc ¸p dông riªng cho hîp ®ång ®ã. MÆc dï ®iÒu nµy ®¬ng nhiªn sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ ®èi víi tranh chÊp trªn thùc tª. Khi chän h×nh thøc träng tµi ad-hoc , trong tiÕn tr×nh tè tông, c¸c bªn tham gia tè tông chØ cã thÓ tr«ng cËy vµo quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n träng tµi còng nh c¸c lç lùc cña chÝnh hä. Bëi v×, quy ®Þnh träng tµi UNCITRAL ®· bao hµm toµn bé qu¸ tr×nh tè tông träng tµi tõ lóc b¾t ®Çu ®Õn kÕt thóc. V¨n phßng UNCITRAL kh«ng cã chøc n¨ng trî gióp, híng dÉn tiÕn tr×nh nµy. - NÕu c¸c bªn chän h×nh thøc träng tµi quy chÕ ( hay cßn gäi lµ träng tµi chÝnh thøc), hä cã thÓ lùa chän ph¬ng thøc träng tµi chÝnh thøc “ trän gãi” hoÆc ph¬ng thøc träng tµi chÝnh thøc tõng phÇn. + H×nh thøc träng tµi chÝnh thøc “ trän gãi” lµ h×nh thøc mµ trong ®ã tæ chøc träng tµi ®¶m nhiÖm vai trß truyÒn ®¹t mäi th«ng tin, th tÝn gi÷a toµ ¸n träng tµi vµ c¸c bªn ®¬ng sù, còng nh c¸c bªn cã liªn quan t¹i mäi giai ®o¹n cña tiÕn tr×nh tè tông , bao gåm: viÖc trao ®æi c¸c v¨n b¶n tr×nh bµy, c¸c th«ng b¸o Ên ®Þnh phiªn häp cña Toµ ®Ó nghe c¸c bªn tr×nh bµy, hoÆc phiªn häp cña Toµ ®Ó th«ng b¸o quyÕt ®Þnh cña Tßa ®èi víi c¸c bªn. HÖ thèng nµy ®îc nhiÒu Toµ ¸n ¸p dông. + §iÓn h×nh cho h×nh thøc träng tµi chÝnh thøc phÇn lµ quy ®Þnh cña Phßng th¬ng m¹i quèc tÕ ( ICC). Toµ ¸n träng tµi cña ICC chØ ®Þnh Toµ ¸n träng tµi còng nh ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh tè tông träng tµi nÕu nh c¸c bªn kh«ng ®¹t ®îc sù tho¶ thuËn vÒ c¸c vÊn ®Ò nµy. Toµ còng sÏ Ên ®Þnh lÖ phÝ träng tµi còng nh c¸c phÝ tæn hµnh chÝnh kh¸c vµ quyÕt ®Þnh cña Toµ ®îc xem xÐt kü lìng, tríc khi c«ng bè cho c¸c bªn. Tuy nhiªn, mÆt dï v¨n phßng cña ICC ®· nhËn ®îc b¶n sao, sù chÊp nhËn b»ng v¨n b¶n cña c¸c bªn ®¬ng sù ®èi víi quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n träng tµi, ph¸n quyÕt cña träng tµi còng nh mäi quyÕt ®Þnh kh¸c trong suÊt qu¸ tr×nh tè tông träng tµi sÏ tuú thuéc vµo sù tháa thuËn cña c¸c bªn 9 trong viÖc thùc hiÖn ph¸n quyÕt ®ã. NÕu tho¶ thuËn nµy kh«ng ®¹t ®îc th× sÏ phô thuéc vµo sù chØ ®¹o cña Toµ ¸n träng tµi. Nh÷ng ph©n tÝch trªn cho chóng ta thÊy r»ng khi th¬ng lîng mét hîp ®ång quan träng, nh»m lêng tríc c¸c tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh trong t¬ng lai, ngêi ta cã thÓ lùa chän h×nh thøc lùa chän h×nh thøc träng tµi chÝnh thøc trõ khi cã nh÷ng lý do chÝnh ®¸ng ®Ó kh«ng lùa chän h×nh thøc nµy. Së dÜ nh vËy lµ v× träng tµi ad-hoc ph¶i bµn luËn ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò song kÕt qu¶ bµn luËn Êy chØ ®îc dïng vµo mét vô kiÖn mµ th«i. Trong khi ®ã träng tµi chÝnh thøc l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm u viÖt hiÓn nhiªn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng tho¶ thuËn cã kh¶ n¨ng ph¸t sinh trach chÊp cÇn ph¶i ®a ra träng tµi. H×nh thøc träng tµi nµy cã thÓ gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò bÊt ngê míi n¶y sinh. C¸c quy ®Þnh träng tµi chÝnh thøc bao qu¸t toµn bé qu¸ tr×nh tètông träng tµi tõ khi b¾t ®Çu tiÕn hµnh tè tông ®Õn lóc kÕt thóc kÓ c¶ trong trêng bªn bÞ ®¬n tá ra bÊt hîp t¸c víi träng tµi. Tãm l¹i, xuÊt ph¸t tõ sù thuËn tiÖn vµ tiÕt kiÖm chi phÝ ngµy nay trªn thÕ giíi, ngêi ta cã khuynh h¬ng sö dông träng tµi h¬n lµ sö dông toµ ¸n, thÝch dïng träng tµi phi ChÝnh phñ h¬n träng tµi ChÝnh phñ vµ thÝch dïng träng tµi chÝnh thøc h¬n lµ träng tµi vô viÖc . III/ Mét sè nÐt c¬ b¶n trong tè tông träng tµI kinh tÕ. 1.NhËn ®¬n. Khi gi¶I quyÕt tranh chÊp, nguyªn ®¬n ph¶I göi cho trung t©m träng tµI kinh tÕ v¨n b¶n tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn vÒ viÖc ®a vô tranh chÊp ra gi¶I quyÕt t¹i trung t©m träng tµi kinh tÕ ®ã . Néi dung cña ®¬n yªu cÇu ph¶I ®óng theo quy t¾c tè tông cña ph¸p luËt quy ®Þnh. KÌm theo ®¬n yªu cÇu, nguyªn ®¬n ph¶I göi cho trung t©m träng tµi kinh tÕ c¸c tµI liÖu cÇn thiÕt ®Ó chøng minh cho yªu cÇu cña m×nh. Khi göi ®¬n yªu cÇu,nguyªn ®¬n ph¶I nép tiÒn t¹m øng lÖ phÝ träng tµI. LÖ phÝ träng tµI ®îc Ên ®Þnh theo khung lÖ phÝ do bé tµI chÝnh vµ bé t ph¸p quy ®Þnh. LÖ phÝ träng tµI do ngêi thua kiÖn tr¶, nÕu c¸c bªn kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c. Trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc ®¬n yªu cÇu, th ký trung t©m träng tµi kinh tÕ ph¶I göi b¶n sao ®¬n yªu cÇu cña nguyªn ®¬n vµ danh s¸ch cña träng tµI viªn cña trung t©m träng tµi kinh tÕ cho bÞ ®¬n. Trong thêi h¹n ®· ®îc trung t©m träng tµI kinh tÕ Ên ®Þnh, bÞ ®¬n ph¶I göi v¨n b¶n tr¶ lêi cho trung t©m vµ cho nguyªn ®¬n. V¨n b¶n tr¶ lêi cã néi dung nh ®¬n yªu cÇu cña nguyªn ®¬n. BÞ ®¬n cã thÓ göi kÌm theo c¸c tµI liÖu cÇn thiÕt kh¸c cho trung t©m träng tµi kinh tÕ. 2. Lùa chän träng tµI viªn. 10 Trong trêng hîp vô tranh chÊp do mét héi dßng träng tµI gi¶I quyÕt th× mçi bªn trän mét träng tµI viªn, hai träng tµI viªn ®îc c¸c bªn chän sÏ chän träng tµI viªn thø 3 lµm chñ tÞch héi ®ång träng tµi Trong thêi h¹n 10 ngµy, kÓ tõ ngµy träng tµi viªn thø 2 ®· ®îc chän, nÕu hai träng tµi viªn ®îc c¸c bªn chän kh«ng chän ®îc träng tµI viªn thø 3 th× chñ tÞch trung t©m träng tµi kinh tÕ chØ ®Þnh träng tµi viªn thø 3 lµm chñ tÞch héi ®ång träng tµI . Trong trêng hîp c¸c bªn cã tho¶ thuËn vô tranh chÊp do mét träng tµi viªn gi¶i quyÕt nhng kh«ng tho¶ thuËn ®îc viÖc chän träng tµi viªn nµo th× trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy c¸c bªn ®îc th«ng b¸o vÒ viÖc chän träng tµi viªn, chñ tÞch trung t©m träng tµi kinh tÕ chØ ®Þnh träng tµi viªn ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp. Träng tµi viªn ph¶I khíc tõ hoÆc bÞ c¸c bªn yªu cÇu khíc tõ nÕu cã c¨n cø cho thÊy träng tµi viªn cã thÓ kh«ng v« t trong viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp. Trong trêng hîp cã träng tµi viªn kh«ng thÓ tiÕp tôc tham gia gi¶i quyÕt tranh chÊp, th× viÖc chän, chØ ®Þnh träng tµi viªn kh¸c thay thÕ ®îc tiÕn hµnh theo h×nh thøc ®· ®îc nªu trªn. 3. Gi¶I quyÕt vµ ph¸n quyÕt träng tµi. Träng tµi viªn nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt cho viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp. Theo yªu cÇu cña mét hoÆc c¸c bªn, hoÆc theo s¸ng kiÕn cña m×nh, träng tµi viªn cã thÓ nghe c¸c bªn tr×nh bµy ý kiÕn. Träng tµi viªn còng cã thÓ t×m hiÓu sù viÖc tõ nh÷ng ngêi kh¸c víi sù cã mÆt cña c¸c bªn hoÆc sau khi ®· b¸o c¸o cho c¸c bªn biÕt. Theo yªu cÇu cña c¸c bªn träng tµi viªn cã thÓ trng cÇu gi¸m ®Þnh. Khi cÇn thiÕt träng tµi viªn cã thÓ yªu cÇu c¸c bªn cung cÊp c¸c b¶n gi¶I thÝch, c¸c b»ng chøng vµ tµI liÖu kh¸c cã liªn quan. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp, tiÕng, ch÷ viÕt ph¶I sö dông b»ng tiÕng viÖt. C¸c bªn cã thÓ yªu cÇu trung t©m träng tµi kinh tÕ mêi phiªn dÞch hoÆc tù mêi phiªn dÞch, nhng ph¶I ®îc trung t©m träng tµi kinh tÕ chÊp thuËn. Bªn yªu cÇu ph¶I tr¶ chi phÝ cho phiªn dÞch. Khi quyÕt ®Þnh, héi ®ång träng tµi biÓu quyÕt theo ®a sè. Träng tµi cã thÓ ra c¸c ph¸n quyÕt t¹m thêi. Mäi diÔn biÕn cña phiªn häp, gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¶I ®îc th ký trung t©m träng tµi kinh tÕ ghi thµnh biªn b¶n vµ biªn b¶n ph¶I ®îc c¸c träng tµi vµ th ký cïng ký. Héi ®ång träng tµI hoÆc träng tµi viªn cã thÓ ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt tõng phÇn cña vô tranh chÊp, nÕu ®iÒu ®ã lµ hîp lý. QuyÕt ®Þnh träng tµi ph¶I cã ch÷ ký cña tÊt c¶ c¸c träng tµi viªn. 11 QuyÕt ®Þnh träng tµi ®îc c«ng bè cho c¸c bªn ngay khi kÕt thóc phiªn häp hoÆc cã thÓ c«ng bè sau nhng chËm nhÊt lµ 5 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc phiªn häp. QuyÕt ®Þnh träng tµi ®îc göi cho c¸c bªn trong vßng 3 ngµy kÓ tõ ngµy ra quyÕt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh gi¶I quyÕt tranh chÊp, nÕu c¸c bªn tho¶ thuËn b»ng th¬ng lîng thi héi ®ång träng tµi hoÆc träng tµi viªn chÊm døt viÖc gi¶i quyÕt. C¸c bªn cã thÓ yªu cÇu chñ tÞch trung t©m träng tµi kinh tÕ x¸c ®Þnh sù tho¶ thuËn ®ã b»ng v¨n b¶n. V¨n b¶n nµy cã gi¸ trÞ nh quyÕt ®Þnh träng tµI. Trong trêng hîp quyÕt ®Þnh träng tµi kh«ng ®îc mét bªn chÊp hµnh th× bªn kia cã quyÒn yªu cÇu toµ ¸n nh©n d©n cã thÈm quyÒn xÐt xö theo thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ. PhÇn II Gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ b»ng h×nh thøc träng tµi theo ph¸p luËt ViÖt nam hiÖn hµnh. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, quan hÖ kinh tÕ trë nªn sèng ®éng, ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Môc ®Ých nh»m ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a ®· trë thµnh ®éng lùc trùc tiÕp cña c¸c bªn tham gia quan hÖ kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn nh vËy tranh chÊp kinh tÕ kh«ng nh÷ng lµ mét vÊn ®Ò khã tr¸nh khái mµ sÏ cßn lµ mét vÊn ®Ò lín ®ßi hái ph¶I cã sù quan t©m gi¶i quyÕt mét c¸ch tho¶ ®¸ng. §ã võa lµ yªu cÇu nghiªm ngÆt cña nguyªn t¾c ph¸p chÕ, võa lµ mét ®ßi hái bøc xóc cña quan hÖ kinh tÕ thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p vÒ néi dung, gay g¾t vÒ møc ®é tranh chÊp vµ phong phó h¬n nhiÒu vÒ chñng lo¹i. §· vËy, xuÊt ph¸t tõ lîi Ých kinh tÕ cña mçi bªn tranh chÊp, viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ph¶I b¶o ®¶m nh÷ng yªu cÇu sau: -Nhanh vµ thuËn lîi, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a sù gi¸n ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. -B¶o vÖ uy tÝn cña c¸c bªn trªn th¬ng trêng -§¶m b¶o d©n chñ trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp. 12 -§¶m b¶o c¸c yÕu tè bÝ mËt trong kinh doanh. -§¹t hiÖu qu¶ thi hµnh cao. V× vËy, trong bíc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, ë níc ta ®ang diÔn ra mét cuéc ®æi míi s©u s¾c trong viÖc tæ chøc c¸c c¬ quan tµI ph¸n kinh tÕ nh»m ®¸p øng yªu cÇu míi do nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Æt ra. Gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ trong c¬ chÕ hiÖn nay, yªu cÇu hiÖn nay lµ: + Thõa nhËn vµ b¶o hé quyÒn së h÷u còng nh nh÷ng lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n. +B¶o ®¶m d©n chñ trong ho¹t ®éng kinh tÕ, sù b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi Ých gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong hîp t¸c c¹nh tranh. +Nhµ níc kh«ng nªn can thiÖp trùc tiÕp vµ s©u vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c d¬n vÞ kinh tÕ c¬ së mµ ph¶I b»ng c¸c chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt t¹o lËp mét hµnh lang ®Ó nh÷ng quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®îc x©y dùng vµ thùc hiÖn theo nguyªn t¾c t do, b×nh ®¼ng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vµ cïng cã lîi. Trong ®iÒu kiÖn míi nh vËy sù tån t¹i cña träng tµi kinh tÕ víi t c¸ch lµ mét c¬ quan qu¶n lý trùc thuéc héi ®ång bé trëng kh«ng cßn phï hîp n÷a nguyªn nh©n v×: + träng tµI kinh tÕ víi t c¸ch lµ mét c¬ quan trong hÖ thèng c¸c c¬ quan chÊp hµnh vµ ®iÒu hµnh nhµ níc kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu míi do nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®Æt ra cô thÓ lµ víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nhiÒu lo¹i quan hÖ kinh tÕ míi ph¸t sinh mµ tranh chÊp x¶y ra trong nh÷ng quan hÖ kinh tÕ kh«ng thuéc thÈm quyÒn cña träng tµi kinh tÕ. + Träng tµi kinh tÕ víi thñ tôc vµ ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt theo lèi “ hoµ gi¶I” vµ “ dµn xÕp” còng kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cã sù gi¶i quyÕt, c«ng khai, d©n chñ, ®óng ph¸p luËt vµ døt kho¸t. QuyÕt ®Þnh xÐt sö cña träng tµi kinh tÕ vÉn mang nÆng tÝnh hoµ gi¶I, rÊt yÕu vÒ tÝnh cìng chÕ. Do dã trªn thùc tÕ, quyÕt ®Þnh xÐt xö cña träng tµi kinh tÕ ®¹t hiÖu lùc thi hµnh thÊp. §iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu ph¶I tæ chøc l¹i hÖ thèng c¸c c¬ quan gi¶I quyÕt tranh chÊp kinh tÕ mét c¸ch phï hîp. NhËn thøc s©u s¾c yªu cÇu ®ã, nhµ níc ®· chñ tr¬ng xo¸ bá träng tµi kinh tÕ nhµ níc thµnh lËp toµ ¸n kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ víi t c¸ch lµ mét tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp. I/.Quy t¾c tè tông träng tµI trong níc. C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh sè 114/TTg ngµy 16/12/1996 cña thñ tíng chÝnh phñ níc céng hoµ XHCNVN. Quy t¾c nµy ¸p dông cho c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh ph¸t sinh trong níc. 13 1. ThÈm quyÒn. Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong níc. Trung t©m träng tµI gäi t¾t lµ trung t©m, xÐt xö ®ùa trªn c¬ së tho¶ thuËn träng tµI. Tho¶ thuËn träng tµi cã thÓ lµ ®iÒu kho¶n träng tµi trong hîp ®ång, hoÆc mét tho¶ thuËn riªng hoÆc thÓ hiÖn trong th tõ, telex, fax… gi÷a c¸c bªn víi nhau. 2. C«ng t¸c ®iÒu tra vµ thñ tôc xÐt xö. a. §¬n kiÖn vµ c«ng t¸c ®iÒu tra §Ó ph¸t sinh tranh chÊp th× b¾t ®Çu b»ng mét ®¬n kiÖn do nguyªn ®¬n nép cho trung t©m. §¬n ph¶I cã néi dung theo dóng quy dÞnh cña ph¸p luËt. Sau khi nhËn ®îc ®¬n kiÖn, th ký cña trung t©m b¸o c¸o cho bÞ ®¬n biÕt vµ göi cho bÞ ®¬n b¶n sao ®¬n kiÖn, c¸c tµI liÖu kÌm theo cïng víi quy t¾c tè tông träng tµi trong níc vµ danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m. Trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®îc b¶n sao ®¬n kiÖn vµ c¸c tµI liÖu kÌm theo, bÞ ®¬n ph¶I trän träng tµi viªn cã tªn trong danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m vµ b¸o cho trung t©m biÕt, hoÆc yªu cÇu chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµi viªn cho m×nh. NÕu qu¸ thêi h¹n nµy mµ bÞ ®¬n kh«ng chän trän träng tµi viªn hoÆc kh«ng yªu cÇu chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµi viªn, chñ tÞch trung t©m sÏ chän träng tµi viªn cho bÞ ®¬n. Còng trong thêi h¹n ®ã th ký trung t©m còng yªu cÇu bÞ ®¬n göi cho m×nh b¶n bµo ch÷a cña bÞ ®¬n, kh«ng qu¸ 45 ngµy kÓ tõ ngµy bÞ ®¬n nhËn ®îc b¶n sao ®¬n kiÖn. C¸c träng tµi viªn ®îc c¸c bªn trän hoÆc ®îc chØ ®Þnh sÏ bÇu mét träng tµi viªn thø 3 trong danh s¸ch träng tµi viªn cña trung t©m lµm chñ tÞch uû ban träng tµI phô tr¸ch gi¶I quyÕt vô kiÖn nÕu sau 15 ngµy kÓ tõ ngµy träng tµI viªn thø 2 ®îc chän hoÆc chØ ®Þnh mµ c¸c träng tµi viªn kh«ng chän ®îc träng tµi viªn thø 3 ®Ó lËp uû ban träng tµI th× chñ tÞch trung t©m sÏ chØ ®Þnh chñ tÞch uû ban träng tµI. Khi vô kiÖn cã hai hay nhiÒu nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n, c¸c nguyªn ®¬n hay bÞ ®¬n nµy ph¶I tho¶ thuËn víi nhau vµ thèng nhÊt chän mét träng tµI viªn trong danh s¸ch träng tµI viªn cña trung t©m. Nõu c¸c bªn kh«ng tho¶ thuËn ®îc víi nhau th× chñ tÞch trung t©m sÏ chän träng tµi vªn cho hä. Sau khi ®îc chän hoÆc chØ ®Þnh, träng tµi viªn ph¶I nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®iÒu tra b»ng mäi biÖn ph¸p thÝch hîp.Träng tµI viªn cã quyÒn trùc tiÕp nghe c¸c bªn tr×nh bµy ý kiÕn, theo yªu cÇu cña mét bªn hoÆc c¶ hai bªn hoÆc theo s¸ng kiÕn cña m×nh. Träng tµi viªn cã 14 thÓ quyÕt ®Þnh t×m hiÓu sù viÖc tõ nh÷ng ngêi kh¸c tríc mÆt c¸c bªn hoÆc sau khi b¸o cho c¸c bªn biÕt. b. Thñ tôc xÐt xö. Ngµy xÐt xö do chñ tÞch Uû ban träng tµI quÕt ®Þnh, hai bªn ®¬ng sù ®îc triÖu tËp ®Õn phiªn xÐt xö b»ng giÊy triÖu tËp cã ghi râ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm xÐt xö. GiÊy triÖu tËp ®îc göi tríc Ýt nhÊt lµ 15 ngµy tríc ngµy xÐt xö. Víi sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn, thêi h¹n nµy cã thÓ rót ng¾n hoÆc kÐo dµI mét c¸ch hîp lý theo quyÕt ®Þnh cña Uû ban träng tµI. C¸c bªn cã thÓ trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh xÐt xö hoÆc cã thÓ uû quyÒn cho ngêi ®¹i diÖn, nhng ph¶I cã giÊy uû quyÒn hîp lÖ vµ cã thÓ mêi luËt s b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh. Trong trêng hîp mét hoÆc c¸c bªn v¾ng mÆt mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng, uû ban träng tµI cã thÓ tiÕn hµnh xÐt xö c¨n cø vµo tµI liÖu vµ chøng cø hiÖn cã. 3. Ph¸n quyÕt ViÖc xÐt xö ®îc kÕt thóc b»ng mét ph¸n quyÕt hoÆc quyÕt ®Þnh cña uû ban träng tµI sau khi kÕt thóc phiªn xÐt xö cuèi cïng hoÆc cã thÓ c«ng bè sau. Ph¸n quyÕt hay quyÕt ®Þnh cña träng tµI ®îc göi cho c¸c bªn ®¬ng sù chËm nhÊt lµ 15 ngµy sau phiªn xÐt xö cuèi cïng. Trong trêng hîp ®Æc biÖt uû ban träng tµI cã thÓ quyÕt ®Þnh göi ph¸n quyÕt sau thêi h¹n 30 ngµy. Uû ban träng tµI cã thÓ ra quyÕt ®Þnh bæ sung nÕu xÐt thÊy ph¸n quyÕt ®· ra cã ®iÓm cha râ hoÆc cha gi¶I quyÕt ®îc. Ph¸n quyÕt cña uû ban träng tµi lµ trung thÈm kh«ng thÓ kh¸ng c¸o tríc bÊt kú toµ ¸n hoÆc tæ chøc nµo kh¸c. c¸c bªn ph¶I tù nguyÖn thi hµnh ph¸n quyÕt trong thêi quy dÞnh trong ph¸n quyÕt. NÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®îc tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh, sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cìng chÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Víi trêng hîp nguyªn ®¬n rót kiÖn, khi c¸c bªn ®¹t ®îc sù tho¶ thuËn trùc tiÕp mµ kh«ng cÇn ®Õn viÖc xÐt xö cña uû ban träng tµI, khi thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó xem xÐt vµ gi¶I quyÕt vô kiÖn, kÓ c¶ trêng hîp nguyªn ®¬n kh«ng hµnh ®éng ®Ó vô kiÖn tiÕn triÓn trong 3 th¸ng… th× Uû ban träng tµI quyÕt ®Þnh kÕt thóc vô kiÖn. II/ Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý vÒ trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam. 1.Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Trung t©m trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam bªn c¹nh Phßng th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam ( Trung t©m ) ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 204/TTg ngµy 28/4/1993 cña thñ tíng chÝnh phñ trªn c¬ së hîp nhÊt Héi ®ång träng tµI Ngo¹i Th¬ng (thµnh lËp n¨m 1963) vµ héi ®ång träng tµi Hµng h¶I (thµnh lËp n¨m 1964). Theo quyÕt ®Þnh, trung t©m cã thÈm 15 quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nÕu c¸c bªn ®¬ng sù, trong ®ã Ýt nhÊt ph¶I cã mét bªn níc ngoµI, tho¶ thuËn ®a vô tranh chÊp ra tríc trung t©m hoÆc do mét ®iÒu íc quèc tÕ rµng buéc c¸c bªn ph¶I lµm nh v©þ. Thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp quèc tÕ ®îc quy ®Þnh trong “qui t¾c tè tông cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam “ cã hiÖu lùc tõ ngµy 20/8/1993. §¸p øng nguyÖn väng cña céng ®ång doanh nghiÖp, ngµy 16/2/1996,thñ tíng chÝnh phñ ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 114/TTg cho phÐp trung t©m më réng thÈm quyÒn xÐt xö c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong níc. Thùc hiÖn quyÕt ho¹ch nµy, t¹i kú häp thø VII ngµy 2526/3/1996 Héi ®ång qu¶n trÞ Phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· th«ng qua Quy t¾c tè tông träng tµI trong níc, biÓu phÝ träng tµI trong níc vµ chØ ¸p dông cho c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong níc, cã hiÖu lùc tõ ngµy 15/4/1996. Trung t©m cã them quyÒn gi¶I quyÕt tranh chÊp trªn c¬ së tho¶ thuËn träng tµI. Do ®ã, trung t©m khuyÕn nghÞ c¸c doanh nghiÖp nÕu muèn chän trung t©m ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh doanh trong níc nªn ®a ®iÒu kho¶n träng tµI sau ®©y vµo hîp ®ång: “ Mäi tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång nµy sÏ ®îc gi¶I quyÕt chung thÈm t¹i Trung t©m träng tµI quèc tÕ VN bªn c¹nh Phong th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp VN, theo quy t¾c tè tông träng tµI trong níc cña trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt Nam”. 2. §Æc ®iÓm cña trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam. Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: -Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam lµ mét tæ chøc phi chÝnh phñ n»m bªn c¹nh phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt nam. Nh vËy,vÒ m« h×nh tæ chøc phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ còng nh thùc tiÔn ViÖt nam trong mÊy chôc n¨m qua. -Quy t¾c tè tông cña trung t©m lµ do phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp th«ng qua. -Quy t¾c tè tông cña nã vÒ c¬ b¶n phï hîp víi thùc tiÔn träng tµI th¬ng m¹i quèc tÕ, nghÜa lµ chØ thô lý mét lÇn, ph¸n quyÕt lµ trung thùc, c¸c bªn kh«ng cã quyÒn chèng ¸n, c¸c ®¬ng sù cã quyÒn lùa chän träng tµi viªn vµ nÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®îc tù nguyÖn chÊp hµnh th× toµ ¸n sÏ cìng chÕ chÊp hµnh. -Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam xÐt xö nh÷ng vô tranh chÊp cã yÕu tè níc ngoµI lµ mét bªn hoÆc c¶ hai bªn lµ ph¸p nh©n hoÆc chñ thÓ lµ ngêi níc ngoµi. 1.VÒ thÈm quyÒn. 16 Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyªn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nh cÊc hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng, c¸c hîp ®ång ®Çu t, du lÞch, vËn t¶I vµ b¶o hiÓm quèc tÕ, chuyÓn giao c«ng nghÖ, x©y dùng vµ thanh to¸n quèc tÕ… Trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn gi¶I quyÕt c¸c tranh chÊp trong trêng hîp: -Khi mét bªn hay c¸c bªn ®¬ng sù lµ thÓ nh©n hay ph¸p nh©n níc ngoµi. -NÕu tríc hay sau khi x¶y ra tranh chÊp, c¸c bªn ®¬ng sù tho¶ thuËn ®a vô viÖc ra tríc trung t©m träng tµI quèc tÕ ViÖt nam, hoÆc nÕu cã mét ®iÒu uíc quèc tÕ rµng buéc c¸c bªn ph¶I ®a vô tranh chÊp ra tríc trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam. Ngµy 16/2/1996 TTg chÝnh phñ l¹i ra Q§ sè 114/ TTg theo ®ã thÈm quyÒn xÐt xö cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam ®· ®îc më réng thªm mét bíc n÷a. Trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn gi¶I quyÕt c¶ tranh chÊp ph¸t sinh tõ nhqng quan hÖ kinh doanh trong níc, nÕu c¸c bªn ®¬ng sù ®a ra trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam gi¶I quyÕt. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, gi÷a c¸c doanh nghiÖp ph¸t sinh nhiÒu lo¹i tranh chÊp kh¸c nhau. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶I tranh chÊp nµo còng do träng tµi kinh tÕ gi¶i quyÕt. C¸c trung t©m träng tµi kinh tÕ chØ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp kinh tÕ mµ kh«ng gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d©n sù, lao ®éng, h«n nh©n- gia ®×nh … nh vËy, xÐt thÈm quyÒn vô viÖc th× gi÷a toµ ¸n kinh tÕ vµ träng tµi kinh tÕ nãi chung lµ kh«ng cã g× kh¸c nhau, toµ ¸n kinh tÕ còng cã thÈm quyÒn nh vËy, trõ thÈm quyÒn gi¶I quyÕt viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Nh vËy, trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam cã thÈm quyÒn xÐt xö c¸c vô tranh chÊp th¬ng m¹i ë trong vµ ngoµI níc. Trªn lÜnh vùc gi¶I quyÕt tranh chÊp ngoµI níc nã ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Cßn viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ trong níc lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng míi mÎ. 4. Quy t¾c tè tông cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt nam (VIAC). Quy t¾c tè tông nµy ®îc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 204/TTg ngµy 28/4/1993 cña thñ tíng chÝnh phñ. a.Tho¶ thuËn träng tµI vµ bíc ®Çu thñ tôc. Muèn ®a vô kiÖn ra xÐt xö t¹i trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam th× trøoc hay sau khi x¶y ra tranh chÊp, c¸c bªn ®¬ng sù tho¶ thuËn ®ua vô tranh chÊp ra tríc trung t©m díi h×nh thc v¨n b¶n, trong ®ã ph¶I ghi râ sù l¹ chän trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam lµ tæ chøc träng tµI xÐt xö. Thñ tôc tè tung träng tµI b¾t ®Çu b»ng mét ®¬n kiÖn do nguyªn ®¬n nép cho trung t©m. §¬n kiÖn ph¶I ghi râ: 17 -Tªn vµ ®Þa chØ cña nguyªn ®¬n vµ bÞ ®¬n -C¸c yªu cÇu cña nguyªn ®¬n ,cã tr×nh bµy sù viÖc cã kÌm theo b»ng chøng. -Nh÷ng c¨n cø ph¸p lý mµ nguyªn ®¬n dùa vµo ®ã ®Ó ®I kiÖn -TrÞ gi¸ cña vô kiÖn. -Tªn träng tµI viªn mµ nguyªn ®¬n lùa chän trong danh s¸ch träng tµI viªn cña trung t©m hoÆc ®Ò nghÞ cña nguyªn ®¬n víi chñ tÞch trung t©m chØ ®Þnh träng tµI viªn cho m×nh. §¬n kiÖn ph¶I viÕt b»ng tiÕng viÖt nam hay b»ng mét thø tiÕng níc ngoµI th«ng dông trong giao dÞch quèc tÕ. Khi göi ®¬n kiÖn th× nguyªn ®¬n ph¶I nép mét b¶n chÝnh vµ mét sè b¶n sao cho trung t©m vµ nguyªn ®¬n ph¶I øng tríc toµn bé chi phÝ träng tµI tÝnh theo “BiÓu phÝ träng tµI, phÝ tæn thÊt cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam vµ chi phÝ cña c¸c bªn”. Sè tiÒn nµy ph¶I nép vµo tµI kho¶n cña phßng Th¬ng M¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. b. Lùa chän vµ chØ ®Þnh träng tµI viªn. Sau khi nhËn ®îc ®¬n kiÖn , th ký cña trung t©m b¸o cho bÞ ®¬n biÕt vµ göi cho bÞ ®¬n b¶n sao ®¬n kiÖn vµ c¸c tµI liÖu kÌm theo cïng víi danh s¸ch träng tµI viªn, theo ®ã bÞ ®¬n sÏ chän cho m×nh mét träng tµI viªn . NÕu kh«ng th× chñ tÞch trung t©m sÏ chØ ®Þnh träng tµi viªn cho bÞ ®¬n. Hai träng tµi viªn l¹i lùa chän vµ bÇu ra träng tµI viªn thø 3 lµm chñ tÞch UB träng tµi. C¸c bªn cã quyÒn khíc tõ träng tµi viªn , chñ tÞch UB träng tµI hoÆc träng tµi viªn duy nhÊt, nÕu ®¬ng sù nghi ngê vÒ sù v« t cña träng tµi viªn , nhÊt lµ khi hä cho r»ng träng tµi viªn cã liªn quan trùc tiÕp hoÆc giÊn tiÕp ®Õn vô tranh chÊp. c.Thñ tôc xÐt xö . §Ó tiÕn hµnh xÐt xö th× träng tµi viªn ph¶I ®iÒu tra vô tranh chÊp th«ng qua viÖc nghiªn cøu hå s¬ vµ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®iÒu tra b»ng mäi biÖn ph¸p thÝch hîp. Còng gièng nh quy t¾c tè tông träng tµI trong níc th× hai bªn ®¬ng sù ®îc triÖu tËp ®Õn phiªn häp xÐt xö b»ng giÊy triÖu tËp, cã nªu râ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm xÐt xö... Ng«n ng÷ lµm viÖc cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam lµ tiÕng ViÖt. C¸c ®¬ng sù nÕu thÊy cÇn thiÕt th× cã thÓ yªu cÇu phiªn dÞch. C¸c v¨n b¶n vµ chøng tõ göi ®Õn trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam cÇn cã b¶n dÞch ra tiÕng ViÖt nÕu nh b¶n gèc lµ tiÕng níc ngoµi(Anh , Ph¸p, Nga). d. Ph¸n quyÕt . 18 ViÖc xÐt xö ®îc kÕt thóc bµng mét ph¸n quyÕt cña UB träng tµi ph¸n quyÕt träng tµi ®îc c«ng bè ngay sau khi kÕt thóc phiªn häp xÐt xö cuèi cïng hoÆc cã thÓ c«ng bè sau. Uû ban träng tµi cã thÓ ra quyÕt ®Þnh bæ sung nÕu thÊy ph¸n quyÕt ®· cã ®iÓm cha râ hoÆc cha ®îc gi¶i quyÕt . Ph¸n quyÕt cña Uû ban träng tµi lµ quyÕt ®Þnh chung thÈm, kh«ng thÓ kh¸ng c¸o tríc bÊt kú toµ ¸n hay tæ chøc nµo. C¸c bªn ph¶I tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh trong ph¸n quyÕt. NÕu ph¸n quyÕt kh«ng ®îc tù nguyÖn thi hµnh trong thêi h¹n quy ®Þnh, sÏ ¸p dông biÖn ph¸p cìng chÕ theo ph¸p luËt cña níc n¬I ph¸n quyÕt ®îc yªu cÇu thi hµnh vµ theo ®iÒu íc quèc tÕ h÷u quan cã hiÖu lùc ®èi víi lo¹i vô kiÖn nµy. Tuy nhiªn, ë ViÖt Nam ph¸n quyÕt cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam cßn cha ®îc toµ ¸n cho cìng chÕ thi hµnh. 5. BiÓu phÝ träng tµi , phÝ tæn cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam vµ chi phÝ cña c¸c bªn. a. §Þnh nghÜa: PhÝ träng tµi lµ chi phÝ trong tõng vô kiÖn ®Ó tr¶ cho nh÷ng chi phÝ chung cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gi¶i quyÕt tranh chÊp cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam nh lµ thï lao träng tµi viªn, chi phÝ v¨n phßng... PhÝ träng tµi kh«ng bao gåm phÝ ®I l¹i, ¡n ë... cña träng tµi viªn vµ nh©n viªn cña trung t©m khi tiÕn hµnh gi¶i quyÕt vô kiÖn. -“ phÝ tæn cña trung t©m “ lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ riªng cña trung t©m cã liªn qu©n ®Õn viÖc xÐt xö vô kiÖn nh thï lao cho gi¸m ®Þnh viªn, nh©n chøng,chi phÝ ®I l¹i, ¨n ë… cña träng tµi viªn vµ nh©n viªn trung t©m khi tiÕn hµnh xÐt xö .C¸c phÝ tæn nµy sÏ do UB träng tµi quyÕt ®Þnh vµ ph©n bæ cho c¸c bªn. - “Chi phÝ cña c¸c bªn “ lµ c¸c kho¶n chi tiªu cña c¸c bªn ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña hä tríc trung t©m nh chi phÝ ®i ®êng cña c¸c bªn, tiÒn thuª luËt s, phiªn dÞch... PhÝ träng tµi ®îc coi lµ ®· nép khi nguyªn ®¬n ®· chuyÓn toµn bé chi phÝ träng tµi vµo tµI kho¶n Phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam sè 61.111.000.005 t¹i Ng©n hµng Ngo¹i Th¬ng Hµ néi(VIETCOMBANK HANOI) hoÆc nép trùc tiÕp cho trung t©m. Trong trêng hîp nguyªn ®¬n rót l¹i ®¬n kiÖn tríc khi nhËn ®îc giÊy triÖu tËp phiªn xÐt xö ®Çu tiªn, nguyªn ®¬n sÏ ®îc tr¶ l¹i 75% phÝ träng tµi , tuy nhiªn kho¶n tiÒn cßn l¹i kh«ng Ýt h¬n 700.000®. 19 Trong trêng hîp nguyªn ®¬n rót l¹i ®¬n kiÖn tríc khi UB träng tµi ®îc thµnh lËp, trung t©m sÏ tr¶ l¹i 80% phÝ träng tµi tuy nhiªn, kho¶n tiÒn cßn l¹i kh«ng Ýt h¬n 500.000®. Trong trêng hîp nguyªn ®¬n rót l¹i ®¬n kiÖn sau khi nhËn ®îc giÊy triÖu tËp phiªn xÐt xö ®Çu tiªn nhng tríc khi phiªn xÐt xö nµy ®îc tiÕn hµnh, trung t©m sÏ tr¶ cho nguyªn ®¬n 60% phÝ träng tµi . Tuy nhiªn , kho¶n tiÒn cßn l¹i kh«ng Ýt h¬n 1.500.000®. Trong trêng hîp t¹i phiªn toµ xÐt xö ®Çu tiªn hai bªn hoµ gi¶I ®îc víi nhau, trung t©m sÏ tr¶ l¹i 30% phÝ träng träng tµi cho nguyªn ®¬n . NÕu hai bªn yªu cÇu UB träng tµi ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn hoµ gi¶i. trung t©m sÏ tr¶ l¹i 25% phÝ träng tµi . Khi nguyªn ®¬n rót kiÖn tríc khi nhËn ®îc giÊy b¸o ngµy ®em ra xÐt xö, trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam sÏ tr¶ l¹i 75% sè phÝ träng tµi cho nguyªn ®¬n. Tuy nhiªn, sè phÝ träng tµi cßn l¹i kh«ng díi 200$. Khi nguyªn ®¬n rót ®¬n kiÖn sau khi nhËn ®ù¬c giÊy b¸o ngµy xÐt xö nhng tríc ngµy häp phiªn häp xÐt xö ®µu tiªn, trung t©m sÏ tr¶ l¹i 50% sè phÝ träng tµi cho nguyªn ®¬n. NÕu hai bªn hoµ gi¶I ®îc víi nhau t¹i phiªn xÐt xö ®Çu tiªn cña UB träng tµi mµ kh«ng cÇn ph¶I ra ph¸n quyÕt, trung t©m träng tµi sÏ tr¶ l¹i 25% sè phÝ träng tµi cho nguyªn ®¬n. Trong trêng hîp vô kiÖn kÕt thóc tríc khi thµnh lËp Uû ban träng tµi , trung t©m sÏ hoµn tr¶ l¹i cho nguyªn ®¬n 78% sè phÝ träng tµi. III/ Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña träng tµi mang tÝnh chÊt x· héi nghÒ nghiÖp (Tæ chøc phi chÝnh phñ). 1. Sù cÇn thiÕt thµnh lËp träng tµi mang tÝnh chÊt x· héi nghÒ nghiÖp ë níc ta. Mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña nguyªn t¾c tù do kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ sù tù do lùa chän h×nh thøc vµ ph¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kh¸c nhau nh: th¬ng lîng ,hoµ gi¶I, träng tµi , kiÖn tông, trong ®ã träng tµi lµ h×nh thøc ®îc sö dông phæ biÕn vµ réng r·I nhÊt ë nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Lý do c¬ b¶n lµ gi¶i quyÕt tranh chÊp th«ng qua träng tµi cã nhng u ®iÓm mµ c¸c h×nh thøc kh¸c kh«ng cã ®îc. Cô thÓ lµ, trong tè tông träng tµi , c¸c bªn tham gia ®îc ®¶m b¶o tèi ®a vÒ quyÒn tù do ®Þnh ®o¹t vÒ nhiÒu ph¬ng diÖn nh lùa chän träng tµi viªn , ®Þa ®iÓm, thñ tôc, ph¬ng thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp ... MÆt kh¸c, h×nh thøc träng tµi thêng nhanh gän, linh ho¹t, thñ tôc ®¬n gian, tr¸nh ®îc sù l·ng phÝ vÒ mÆt thêi gian vµ b¶o ®¶m ®îc tÝnh bÝ mËt trong kinh doanh. 20