Nguyên nhân phát sinh khiếu nại có nhiều vấn đề như: Cơ chế chính
sách của Nhà nước bất cập, không phù hợp với thực tế; tình hình chính trị,
kinh tế xã hội tác động và tạo điều kiện dễ dàng để thực hiện khiếu nại; người
khiếu nại không nắm vững các quy định của pháp luật, chính sách của Nhà
nước; cán bộ công chức, người thi hành công vụ yếu kém về năng lực trình
độ, tha hoá về đạo đức phẩm chất v.v…đều dẫn đến phát sinh khiếu nại.
Trong quá trình thực hiện chức năng quản lý, các cơ quan hành chính
nhà nước tác động đến đối tượng quản lý thông qua quyết định hành chính,
hành vi hành chính, nên khi quyết định hành chính, hành vi hành chính trái
pháp luật là nguyên nhân phát sinh khiếu nại hành chính.
* Quyết định hành chính trái Pháp luật thể hiện chủ yếu là vi phạm về:
- Hình thức, thủ tục của quyết định hành chính.
- Thẩm quyền ban hành quyết định hành chính.
- Nội dung, phạm vi điều chỉnh của quyết định hành chính.
Thực tế, một quyết định hành chính trái Pháp luật có thể vi phạm một
hoặc cả hai, ba dạng trên. Về phương diện pháp lý không chấp nhận bất kỳ
một dạng vi phạm nào. Tuy nhiên, những khiếu nại về vi phạm pháp luật của
quyết định hành chính thường tập trung vào những vi phạm nội dung, phạm vi
điều chỉnh của quyết định. Bởi vì vi phạm về nội dung, phạm vi điều chỉnh
của quyết định hành chính trực tiếp tác động, gây thiệt hại đối với quyền, lợi
ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.
* Hành vi hành chính trái Pháp luật:
Người thừa hành công vụ có thể có hành vi trái Pháp luật bị khiếu nại
khi thực hiện nhiệm vụ theo thẩm quyền, hoặc trực tiếp thi hành các quyết
định hành chính. Hành vi hành chính được biểu thị bằng hành động, việc làm.
Hành vi hành chính có thể do hành động hoặc không hành động mà vi phạm
Pháp luật, khi đó là đối tượng của khiếu nại.
Luật khiếu nại, tố cáo chỉ qui định các quyết định hành chính hoặc hành
vi hành chính trái pháp luật trong các cơ quan hành chính Nhà nước, xâm hại
đến các quyền, lợi ích công dân, cơ quan, tổ chức được pháp luật bảo vệ là
đối tượng của khiếu nại hành chính.
II. NỘI DUNG QUYỀN KHIẾU NẠI CỦA CÔNG DÂN.
1. Quyền khiếu nại của công dân được Hiến pháp ghi nhận.