Tài liệu Trang giang_tiet 3

KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI TRÀNG GIANG – HUY CẬN (tiết 3) Khổ 4 : Cảnh hoàng hôn và nỗi “nhớ nhà” III. Hướng dẫn học bài 1. Nội dung: Nỗi buồn trước cảnh trời rộng sông dài, tâm trạng bơ vơ, bế tắc của thi nhân trước cuộc đời, lòng yêu nước thầm kín 2. Nghệ thuật: - Thể thơ thất ngôn, thủ pháp tương phản, từ láy, các biện pháp tu từ - Vẻ đẹp cổ điển, âm điệu trầm buồn, dư ba sâu lắng - Màu sắc hiện đại trong cách thể hiện tâm trạng và dùng thi liệu. IV. Đề luyện tập số 1 Màu sắc cổ điển và hiện đại trong bài thơ Tràng giang của Huy Cận. 1. MÇu s¾c cæ ®iÓn trong Trµng Giang MÇu s¾c cæ ®iÓn ®Ëm ®µ, in dÊu Ên toµn diÖn t¹o nªn vÎ ®éc ®¸o cña mét bµi Th¬ Míi. a/ Cæ ®iÓn ë nhan ®Ò: Bµi th¬ míi l¹i cã nhan ®Ò b»ng ch÷ H¸n. “Trµng” ( mét ©m ®äc kh¸c cña “tr-êng”) gîi sù cæ kÝnh. “Giang” lµ tªn chung ®Ó chØ c¸c dßng s«ng. Hai ch÷ nµy gîi mét kh«ng gian cæ kÝnh, trang träng, b¸t ng¸t nh­ trong §­êng thi, gîi nhí c©u th¬ næi tiÕng cña Lý B¹ch: “Duy kiÕn tr-êng giang thiªn tÕ l-u” ( Hoµng H¹c L©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng) MOON.V N b/ Cæ ®iÓn ë ®Ò tõ: “B©ng khu©ng trêi réng nhí s«ng dµi”. Trêi réng gîi c¶m gi¸c vÒ sù v« biªn cña vò trô. S«ng dµi t¹o Ên t-îng vÒ c¸i v« cïng cña kh«ng gian. Trêi réng vµ s«ng dµi më ra kh«ng gian ba chiÒu gîi c¶m gi¸c rîn ngîp cña con ng-êi c« ®¬n, bÐ nhá tr-íc c¸i mªnh mang, bÊt tËn cña trêi ®Êt. T©m tr¹ng nµy tõng ®-îc diÔn t¶ mét c¸ch s©u s¾c trong nh÷ng vÇn th¬ c« ®äng, ®Çy ¸m ¶nh cña TrÇn Tö Ngang trong §¨ng U Ch©u ®µi ca : TiÒn bÊt kiÕn cæ nh©n/ HËu bÊt kiÕn lai gi¶/ NiÖm thiªn ®Þa chi du du/ §éc th-¬ng nhiªn nhi thÕ h¹ (Ng-êi tr-íc kh«ng thÊy ai/Ng-êi sau th× ch-a tíi/ NgÉm trêi ®Êt thËt v« cïng/ Mét m×nh xãt xa mµ r¬i lÖ ) c/ Cæ ®iÓn ë tø th¬ sãng ®«i d/ Cæ ®iÓn ë nghÖ thuËt ®èi e/ Sö dông hÖ thèng tõ l¸y gîi ©m h-ëng cæ kÝnh 2. MÇu s¾c hiÖn ®¹i + nçi sÇu muén ®· thÊm vµo c¸i nh×n c¶nh vËt. + nçi ¸m ¶nh vÒ c¸i hê h÷ng, mÊt liªn l¹c gi÷a con ng-êi vµ t¹o vËt cïng c¶m gi¸c trèng tr¶i cña t©m hån con ng-êi tr-íc c¸i thÕ giíi hoang v¾ng 3/ Thời gian và không gian nghệ thuật “Trµng giang” ®­îc cÊu tø trªn nÒn c¶m høng kh«ng gian sãng ®«i: Cã dßng “Trµng giang” thuéc vÒ thiªn nhiªn trong t­ c¸ch mét kh«ng gian h÷u h×nh vµ còng cã dßng “Trµng giang” t©m hån nh­ mét kh«ng gian v« h×nh trong t©m t-ëng. §©y vèn lµ cÊu tø quen thuéc cña §-êng Thi. http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI TiÕp cËn Trµng Giang trong t- c¸ch dßng s«ng thiªn nhiªn cã thÓ thÊy mét ®iÒu ®Æc biÖt: khæ th¬ nµo còng cã th«ng ®iÖp vÒ n­íc. Th«ng ®iÖp trùc tiÕp lµ c¸c tõ : “n-íc”, “con n-íc”, “dßng”…Th«ng ®iÖp gi¸n tiÕp lµ c¸c tõ : “sãng gîn”, “cån nhá”, “bÌo d¹t”, “bê xanh”, “b·i vµng”… Trong thiên nhiên lại có hai hÖ thèng h×nh ¶nh mang tÝnh t-¬ng ph¶n gi÷a mét bªn lµ nh÷ng sù vËt nhá bÐ, gîi suy ngÉm vÒ c¸i h÷u h¹n cña kiÕp ng-êi: thuyÒn, cñi, bÕn, bÌo, c¸nh chim…vµ mét bªn lµ nh÷ng h×nh ¶nh lín lao, hïng tr¸ng gîi liªn t-ëng vÒ c¸i v« h¹n cña vò trô: s«ng dµi, trêi réng, líp líp m©y cao, nói b¹c… Dòng sông cảm xúc Dòng sông thiên nhiên Những hình ảnh lớn lao, hùng Nh÷ng sù vËt nhá bÐ, gîi Sãng buån v« h¹n (buån tráng, gợi liên tưởng về cái vô suy ngÉm vÒ c¸i h÷u h¹n ®iÖp ®iÖp); cña kiÕp ng-êi biên của vũ trụ s«ng dµi, thuyÒn, trêi réng, cñi, BÕn s«ng c« ®¬n v¾ng vÎ: “bÕn c« liªu”; líp líp m©y cao, bÕn, Giã ®Çy tö khÝ: “®×u hiu”. nói b¹c bÌo, N-íc víi nçi buån tr¶i kh¾p kh«ng gian: “sÇu tr¨m ng¶” c¸nh chim… Thiên nhiên có đặc điểm: 1- Vô biên, vô tận: Trời rộng sông dài 2- Hoang sơ trống vắng 3 - Chảy trôi vô định Sự vật 1- Nhỏ nhoi, đơn chiếc 2- Chia lìa. 3- Lênh đênh, chìm nổi, rơi rớt Tâm trạng 1- Buồn điệp điệp, sầu trăm ngả 2- Đìu hiu, cô liêu 3- Lặng lẽ, nhớ nhà Đề luyện tập số 2: Phân biệt thơ mới, thơ cũ không ở phần xác mà ở phần hồn…ấy là cái tôi thể hiện rất phong phú trên thi đàn, nhưng chung quy nó là cái tôi nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ xanh non và cái tôi cô đơn trước vũ trụ, cuộc sống …(SGK Ngữ văn 11 chương trình Nâng cao) Anh/chị hiểu điều đó như thế nào? Dựa vào các bài Vội vàng, Tràng giang, Đây thôn Vĩ Dạ, hãy bày tỏ y kiến của mình về nhận định trên. 1. Giải thích nhận định - Thơ mới khác biệt thơ cũ ở phần xác (hình thức): phá bỏ ước lệ, khuôn mẫu gò bó cứng nhắc trong thơ xưa để thể hiện mọi cảm xúc, biến thái tinh vi phức tạp nhất của tâm hồn. - Điều quan trọng hơn là ở phần hồn (nội dung)- tinh thần Thơ mới “ngày trước là chữ ta, bây giờ là chữ tôi”. + Con người cá nhân trong thơ xưa phải ẩn mình sau cái Ta của cộng đồng, có những tài năng muốn vượt thoát…nhưng chưa bao giờ dám phô diễn cái tôi. + Đến thời hiện đại, cùng với sự chuyển mình của ý thức xã hội, ý thức cá nhân bùng phát mạnh mẽ thành nguồn cảm hứng chủ đạo. + Cái tôi trong thơ thể hiện rất phong phú trên thi đàn, nhưng chung quy nó là cái tôi nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ xanh non và cái tôi cô đơn trước vũ trụ, cuộc sống. + Nhận định này rất đúng với các nhà thơ mới. Nhưng cũng cần thấy sự phân cực không phải bao giờ cũng rõ ràng, ở một số nhà thơ có sự kết hợp. 2. Phân tích, chứng minh A. Cái tôi nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ xanh non - Với cái tôi nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ xanh non nên Xuân Diệu mới thấy: + Phát hiện ra bức tranh trần thế là một mâm cỗ thịnh soạn với vô số thực đơn: gần gũi thân quen như nắng gió hoa lá…tràn đầy sức sống, tươi đẹp, đầy niềm vui như đồng nội xanh rì, cảnh tơ phơ phất, thần vui gõ ửa…tình tứ quyến rũ như ong bướm, tuần tháng mật, cặp môi gần… + Thay đổi cách nhìn về chuẩn mực cái đẹp (nhìn qua lăng kính tình yêu) + Bộc lộ những ham muốn khác thường đoạt quyền tạo hóa… MOON.V N http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98 KHÓA CHUYÊN ĐỀ LTĐH – Cô NGUYỄN THANH MAI + Cảm nhận thế giới bằng mọi giác quan… - Ta cũng bắt gặp cái tôi ấy trong thơ Hàn Mặc Tử. Vẻ đẹp trần thế thôn Vĩ qua hồi tưởng: + Đẹp tinh khôi, thanh khiết, sống động: nắng mới, vườn mướt, xanh như ngọc. + Hữu tình: lá trúc che ngang mặt chữ điền… B. Cái tôi cô đơn trước vũ trụ, cuộc đời. - Mặc dù với Xuân Diệu, cái tôi chủ đạo là cái tôi nhìn đời bằng cặp mắt tươi trẻ xanh non, thiết tha giao cảm với đời, khát khao hưởng thụ nhưng người đọc vẫn nhận ra cái buồn cố hữu mang đặc trưng thơ mới. + Buồn vì sự hữu hạn của đời người… + Buồn vì quy luật cuộc đời có sinh có tử, có tàn phai (một loạt động từ thể hiện sự tiêu tan, mất mát) - Cũng như Xuân Diệu, Hàn Mặc Tử, sau cái tôi say mê với cuộc sống thôn dã là cái buồn chia lìa, hụt hẫng, nuối tiếc…càng về cuối, nỗi buồn càng đong đầy bởi ảo ảnh nhạt nhòa ngoài tầm tay với…Kết thúc là câu hỏi nhưng thực chất là tiếng than…Cái buồn của Hàn Mặc Tử còn thể hiện qua dòng hồi tưởng đứt nối chập chờn vô định. - Trong ba nhà thơ, cái tôi cô đơn nhất không ai khác là Huy Cận: + Cảm thức trong thơ Huy Cận là cảm thức về thân phận con người trước vũ trụ lớn lao… (Tràng giang có hai đối cực: cái lớn lao rợn ngợp mênh mông vô tận…biểu tượng cho cuộc đời, dòng đời; cái nhỏ bé lạc loài … biểu tượng cho kiếp người lạc lõng cô đơn bơ vơ…) + Cuộc đời và con người mất liên lạc: thuyền về nước lại, nắng xuống trời lên…Không tín hiệu: không tiếng, không cầu, không đò… + Huy Cận tìm ra đối cực để diễn tả nỗi buồn, sự mất phương hướng của con người trước cảnh nước mất nhà tan… - Đánh giá: Sự ra đời của thơ mới, sự xuất hiện của cái tôi là bước chuyển mình của văn học… MOON.V N http://moon.vn - hotline: 04.32.99.98.98