Tài liệu Tổng quan về rủi ro trong ngân hàng thương mại

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Mét quèc gia muèn t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn ®ßi hái ph¶i ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t. Cã ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®Çu t míi tËn dông hÕt c¸c tiÒm lùc kinh tÕ, thóc ®Èy mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ ®i lªn. §Æc biÖt trong t×nh h×nh hiÖn nay, thÕ giíi ®ang cã xu híng khu vùc ho¸ toµn cÇu ho¸ th× c¸c ho¹t ®éng ®Çu t trong vµ ngoµi níc cµng trë nªn s«i ®éng. §ã lµ thuËn lîi lín ®èi víi mét níc ®i sau, chËm ph¸t triÓn nh níc ta trong viÖc thu hót c¸c nguån vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn, rót ng¾n kho¶ng c¸ch so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §èi víi mét doanh nghiÖp, viÖc më cöa nÒn kinh tÕ, t¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng ®Çu t cña ®Êt níc ®· ®em l¹i nhiÒu thuËn lîi lín trong viÖc më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng nh më réng thÞ trêng. §ång thêi còng ®Æt doanh nghiÖp tríc nhiÒu th¸ch thøc míi do c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®Çu t cã hiÖu qu¶, tøc lµ lµm thÕ nµo ®Ó ho¹t ®éng ®Çu t võa mang l¹i lîi Ých võa phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc? Mçi ho¹t ®éng ®Çu t cã rÊt nhiÒu ®Æc ®iÓm vµ sù phøc t¹p vÒ mÆt kü thuËt l¹i chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu yÕu tè bÊt ®Þnh. Do vËy, mét c«ng cuéc ®Çu t muèn ®¹t hiÖu qu¶ ®ßi hái ph¶i cã mét sù chuÈn bÞ cÈn thËn vµ nghiªm tóc. Sù chuÈn bÞ nµy thÓ hiÖn ë viÖc so¹n th¶o dù ¸n bao gåm viÖc tÝnh to¸n toµn diÖn c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ - kÜ thuËt, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, m«i trêng x· héi ph¸p lý... cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Tuy nhiªn thùc tÕ cho thÊy, mçi ho¹t ®éng ®Çu t chØ thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ khi nã ®îc thÈm ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan trªn tÊt c¶ c¸c ph¬ng diÖn. ThÈm ®Þnh dù ¸n lµ mét kh©u quan träng trong giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t, c«ng t¸c thÈm ®Þnh cµng ®îc chuÈn bÞ tèt th× c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t cµng trë nªn ®óng ®¾n vµ dù ¸n ®¶m b¶o ®¹t hiÖu qu¶ cao. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c nµy. V× vËy hoµn thiÖn c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt hiÖn nay. Trong ph¹m vi chuyªn ®Ò nµy em xin nªu ra mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó n©ng cao chÊt lîng thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Côc ®Çu t ph¸t triÓn Hµ Néi. Chuyªn ®Ò nµy cã kÕt cÊu 3 phÇn: Lêi nãi ®Çu Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ dù ¸n vµ thÈm ®Þnh dù ¸n Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Côc ®Çu t ph¸t triÓn Hµ Néi Ch¬ng 3: Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu n©ng cao chÊt lîng thÈm ®Þnh dù ¸n t¹i Côc ®Çu t ph¸t triÓn Hµ Néi 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 KÕt luËn Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o Ph¹m ThÞ Thªu, vµ cña c¸c c¸n bé phßng thÈm ®Þnh kinh tÕ - kü thuËt Côc ®Çu t ph¸t triÓn Hµ Néi trong qu¸ tr×nh em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Víi nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu ®¹t ®îc trong luËn v¨n nµy em rÊt mong cã ®îc ®iÖu kiÖn ®Ó hoµn thiÖn tiÕp, nh»m cô thÓ ho¸ c¸c biÖn ph¸p ®Ó cã thÓ ¸p dông trong thùc tÕ c«ng t¸c cña Côc ®Çu t ph¸t triÓn Hµ Néi nãi riªng vµ cña c¸c c¬ quan lµm nhiÖm vô thÈm ®Þnh dù ¸n nãi chung hiÖn nay. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ dù ¸n vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t I) Dù ¸n ®Çu t 1) Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t §Çu t víi mét nghÜa réng nhÊt lµ sù bá ra vµ hi sinh nh÷ng c¸i g× ®ã ë hiÖn t¹i (nh tiÒn, trÝ tuÖ, søc lao ®éng...) nh»m ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ cã lîi cho ngêi ®Çu t trong t¬ng lai. §Çu t lµ qu¸ tr×nh sö dông vèn ®Çu t nh»m t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt më réng c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn kinh tÕ nãi chung, cña ®Þa ph¬ng, cña ngµnh vµ cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô nãi riªng. Nh vËy ta cã thÓ hiÓu ®Çu t trªn hai quan ®iÓm: - Theo quan ®iÓm cña chñ ®Çu t: §Çu t lµ ho¹t ®éng bá vèn kinh doanh ®Ó tõ ®ã thu ®îc vèn lín h¬n sè vèn ®· bá ra th«ng qua lîi nhuËn. - Theo quan ®iÓm cña x· héi (quèc gia): §Çu t lµ ho¹t ®éng bá vèn ph¸t triÓn ®Ó tõ ®ã thu ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi v× môc tiªu ph¸t triÓn quèc gia. 2) Kh¸i niÖm dù ¸n ®Çu t Mét quèc gia muèn t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn ®ßi hái ph¶i ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t. Cã ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®Çu t míi tËn dông ®îc hÕt c¸c tiÒm lùc cña nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ ®i lªn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®Çu t cã hiÖu qu¶, tøc lµ lµm thÕ nµo ®Ó ho¹t ®éng ®Çu t võa mang l¹i lîi Ých cho nhµ ®Çu t, võa phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc? Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ®Çu t theo dù ¸n lµ ®iÒu kiÖn cÇn, quan träng ®Ó ®¶m b¶o mét c«ng cuéc ®Çu t thµnh c«ng, hiÖu qu¶. Ta h·y xem xÐt c¸c kh¸i niÖm vÒ dù ¸n ®Çu t: VÒ mÆt h×nh thøc: Dù ¸n ®Çu t lµ mét tËp hå s¬, tµi liÖu tr×nh bµy mét c¸ch chi tiÕt vµ cã hÖ thèng c¸c ho¹t ®éng vµ chi phÝ theo mét kÕ ho¹ch ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ vµ thùc hiÖn ®îc nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh trong t¬ng lai. Trªn gãc ®é qu¶n lý: Dù ¸n ®Çu t lµ mét c«ng cô qu¶n lý viÖc sö dông vèn, vËt t, lao ®éng ®Ó t¹o ra c¸c kÕt qña kinh tÕ, tµi chÝnh trong thêi gian dµi Trªn gãc ®é kÕ ho¹ch ho¸: Dù ¸n ®Çu t lµ mét c«ng cô thÓ hiÖn kÕ ho¹ch chi tiÕt cña mét c«ng cuéc ®Çu t s¶n xuÊt, kinh doanh, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi lµm tiÒn ®Ò cho c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t vµ tµi trî cho dù ¸n. Dù ¸n ®Çu t lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ riªng biÖt, lµ kh©u ®Çu tiªn trong c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ nãi chung. VÒ mÆt néi dung: Dù ¸n ®Çu t lµ mét tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan víi nhau ®îc kÕ ho¹ch ho¸ nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®· ®Þnh b»ng viÖc t¹o ra 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 c¸c kÕt qu¶ cô thÓ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh th«ng qua viÖc sö dông c¸c nguån lùc x¸c ®Þnh. Nh vËy dù ¸n ®Çu t ph¶n ¸nh toµn bé c¸c vÊn ®Ò vÒ thÞ trêng, kinh tÕ, kü thuËt, c«ng nghÖ, x©y dùng, tæ chøc thi c«ng, x©y l¾p, kh¶ n¨ng thu håi vèn vµ sinh lêi cña ho¹t ®éng ®Çu t. TÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò ®ã cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc vËn hµnh, khai th¸c vµ hiÖu qu¶ thùc tÕ cña ho¹t ®éng ®Çu t. V× vËy viÖc t×m kiÕm vµ lùa chän ®Çu t, viÖc ph©n tÝch c¸c th«ng tin cÇn thiÕt liªn quan ®Õn s¶n phÈm cña dù ¸n, viÖc ®Ò ra c¸ch tæ chøc qu¶n lý dù ¸n.... cÇn ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc vµ khoa häc. Dù ¸n ®îc thiÕt lËp ph¶i cã môc tiªu vµ ph¬ng tiÖn huy ®éng phï hîp vµ s¸t thùc víi t×nh h×nh thùc tÕ. 3) Vai trß cña dù ¸n ®Çu t Dù ¸n ®Çu t cã vai trß to lín vÒ mäi mÆt ®èi víi nÒn kinh tÕ. §ã lµ: 3.1- Dù ¸n ®Çu t gi¶i quyÕt mèi quan hÖ cung cÇu vÒ vèn trong ph¸t triÓn Tríc ®æi míi, trong c¬ chÕ qu¶n lý quan liªu bao cÊp cña mét nÒn kinh tÕ chØ huy, ViÖt Nam kh«ng cã thÞ trêng tµi chÝnh. Mäi nguån vèn ®Òu tËp trung vµo tay Nhµ níc ®Ó ph©n phèi theo kÕ ho¹ch cho tõng dù ¸n ®Çu t vµ tõng xÝ nghiÖp. Khi c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ b¾t ®Çu diÔn ra tõ n¨m 1986 th× c¸c nguån vèn ®îc gi¶i phãng vµ d©ng lªn m¹nh mÏ ë tÊt c¶ c¸c khu vùc. NÕu nh n¨m 1989, tØ lÖ ®Çu t cña nÒn kinh tÕ chØ ®¹t 8,9% GDP th× ®Õn n¨m 1991, tØ lÖ ®Çu t lµ 15% GDP, tØ lÖ tiÕt kiÖm lµ 10,1% GDP. TiÕt kiÖm vµ ®Çu t ®Òu t¨ng m¹nh ë c¶ hai khu vùc Nhµ níc vµ t nh©n. ChÝnh phñ ®· chuyÓn m¹nh tõ c¬ chÕ ®Çu t b»ng vèn ng©n s¸ch ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc cã tÝnh chÊt bao cÊp sang tÝn dông ®Çu t, më réng liªn doanh, liªn kÕt, thu hót vèn trong níc vµ vèn níc ngoµi. Do ®ã chÝnh phñ ®· tËp trung h¬n nguån vèn cña ng©n s¸ch Nhµ níc cho ph¸t triÓn h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi. §Çu t cña khu vùc t nh©n ®îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ phÇn lín ë quy m« võa vµ nhá nhng còng cã mét sè doanh nghiÖp t nh©n cã quy m« lín, thu hót nhiÒu lao ®éng. Bé mÆt nÒn kinh tÕ ®· thay ®æi mét c¸ch c¬ b¶n vµ ph¸t triÓn theo chiÒu híng tÝch cùc vÒ mäi mÆt. T×nh h×nh huy ®éng vèn ®Çu t vµ møc ®Çu t trong nh÷ng n¨m qua ®îc thÓ hiÖn qua biÓu sau: BiÓu 1: §Çu t vµ tiÕt kiÖm ë ViÖt Nam trong thêi gian qua N¨m 2002 2003 2004 2005 2006 §Çu t/GDP (%) 25.5 27.3 27.9 27.6 23.6 TiÕt kiÖm/GDP(%) 16.9 17.0 16.7 20.1 17.0 Qua sè liÖu trªn cho thÊy r»ng nÒn kinh tÕ níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong viÖc thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng ®Çu t, huy ®éng nguån vèn ®Çu t cho t¨ng trëng kinh tÕ. §Æc biÖt trong giai ®o¹n 1991 - 2003, møc tiÕt kiÖm vµ ®Çu t trong GDP t¨ng m¹nh, tèc ®é t¨ng trëng thêi kú nµy t¬ng ®èi cao vµ æn ®Þnh. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 N¨m 2003 cã tØ lÖ ®Çu t/ GDP lµ 27,3%, tiÕt kiÖm/ GDP lµ 17,0% vµ ®¹t tèc ®é t¨ng trëng cao nhÊt trong suèt thêi kú qua lµ 12,7%, tØ lÖ l¹m ph¸t díi hai con sè lµ 9,5%.Tuy nhiªn nÕu xÐt toµn c¶nh nÒn kinh tÕ vµ so s¸nh t×nh h×nh ®Çu t cña níc ta víi c¸c níc trong khu vùc ta thÊy r»ng møc tÝch luü vµ ®Çu t cña ViÖt Nam cßn rÊt thÊp. TÝch luü cña nÒn kinh tÕ h¹n hÑp, møc tiÕt kiÖm (% trªn GDP) gÇn nh kh«ng t¨ng vµ chÞu lÖ thuéc mét phÇn vµo lîng kiÒu hèi bªn ngoµi. Tèc ®é vèn ®Çu t b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng nhanh tõ 7,8% ë thêi kú 1986 - 1990 lªn 28,3% thêi kú 1991 - 2003 ®· gi¶m cßn kho¶ng 15% suèt hai n¨m 2004 - 2005 vµ n¨m 2006 vÉn tiÕp tôc xu híng gi¶m. Thùc tÕ ®· cho thÊy vèn ®Çu t cho ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam tuy ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu nhng vÉn cßn lµ mét lÜnh vùc nãng báng vµ lµ mét th¸ch thøc l©u dµi ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ViÖt Nam. Do ®ã cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch thóc ®Èy ®Çu t phï hîp ®Ó t¨ng cêng viÖc ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vÒ vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi níc nh»m phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam trong thêi kú míi. 3.2- Dù ¸n ®Çu t t¸c ®éng ®Õn quan hÖ cung cÇu vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô trªn thÞ trêng, c©n ®èi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong x· héi. Theo quy luËt cña kinh tÕ thÞ trêng vËn ®éng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc, c¸c dù ¸n ®Çu t sÏ cung cÊp nhiÒu s¶n phÈm vµ dÞch vô víi nh·n hiÖu míi, kiÓu c¸ch míi, chÊt lîng vµ gi¸ thµnh hîp lý, ®¸p øng ®ßi hái ngµy cµng cao cña ngêi tiªu dïng. §©y lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña viÖc huy ®éng tiÒm n¨ng vÒ vèn ®Çu t, viÖc t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ dÞch vô ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nguêi lao ®éng... 3.3- Dù ¸n ®Çu t lµ ph¬ng tiÖn ®Ó chuyÓn dÞch vµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ C¸c dù ¸n ®Çu t ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n ®Çu t míi cã vai trß to lín trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Dù ¸n ®Çu t cã t¸c dông gi¶i quyÕt nh÷ng mÊt c©n ®èi vÒ ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, khai th¸c c¸c thÕ m¹nh vÒ nguån lùc vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn sinh th¸i cña tõng vïng. Mét c¬ cÊu ®Çu t hîp lý vµ c¸c chÝnh s¸ch u ®·i t¬ng øng sÏ gióp c¸c vïng kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn tho¸t khái ®ãi nghÌo, gi¶m kho¶ng c¸ch so víi nh÷ng vïng cã møc ph¸t triÓn cao cña c¶ níc. Trong “ ChiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2010” ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña ho¹t ®éng ®Çu t nh sau: “Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®îc thùc hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t vµ s¶n xuÊt kinh doanh cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ díi t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng ®îc Nhµ níc híng dÉn vµ thóc ®Èy b»ng ch¬ng tr×nh ®Çu t dùa vµo nguån vèn tËp trung” 3.4- Dù ¸n ®Çu t t¸c ®éng ®Õn t¨ng cêng kh¶ n¨ng khoa häc vµ c«ng nghÖ 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia c«ng nghÖ th× tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ViÖt Nam nãi chung hiÖn nay lµ rÊt thÊp, c«ng nghÖ ViÖt Nam ®ang l¹c hËu so víi c¸c níc ph¸t triÓn kho¶ng 50 - 100 n¨m. Trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, hÖ thèng m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn t¹i l¹c hËu tõ 2 - 4 thÕ hÖ so víi thÕ giíi vµ ®îc h×nh thµnh ch¾p v¸ tõ nhiÒu nguån. C¸c chØ tiªu chñ yÕu nh møc tiªu hao nhiªn liÖu, vËt liÖu thêng lín gÊp 1,5 -2 lÇn so víi møc chung cña thÕ giíi. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cao, do nhiÒu yÕu tè, nhng tríc hÕt lµ do c«ng nghÖ sö dông l¹c hËu dÉn ®Õn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thÊp, khã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. Còng do sù bÊt cËp cña c«ng nghÖ nªn n¨ng suÊt lao ®éng rÊt thÊp, tØ lÖ s¶n phÈm háng cao (n¨ng suÊt lao ®éng c«ng nghiÖp chØ ®¹t 30% møc trung b×nh cña thÕ giíi). Tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng do b¶n th©n c«ng nghÖ vµ do s¶n phÈm mµ nã t¹o ra, v× thÕ chi phÝ kh«ng chØ cña riªng doanh nghiÖp mµ cña x· héi ph¶i bá ra ®Ó kh¾c phôc « nhiÔm m«i trêng lµ lín. ViÖt Nam ®ang trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, c¸c ho¹t ®éng ®Çu t diÔn ra s«i ®éng, sè lîng c¸c dù ¸n ngµy cµng nhiÒu, yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng còng ngµy mét cao h¬n. §Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña c¸c dù ¸n ®Çu t cÇn thiÕt ph¶i ®¶m b¶o ®Çu t c¸c trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ thÝch hîp, s¶n phÈm cña dù ¸n ph¶i ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu vÒ kü, mÜ thuËt, chÊt lîng vµ c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng. ViÖt Nam cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch c«ng nghÖ vµ ®Þnh híng c«ng nghÖ trong thêi gian tíi ®Ó t¨ng cêng tr×nh ®é c«ng nghÖ cña m×nh vµ ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña t×nh h×nh ®Çu t trong thêi kú míi. 4) Chu tr×nh cña dù ¸n ®Çu t Dù ¸n ®Çu t ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn trong mét qu¸ tr×nh gåm nhiÒu giai ®o¹n riªng biÖt song g¾n bã chÆt chÏ víi nhau vµ ®i theo mét tiÕn tr×nh l«gic ®îc gäi lµ chu tr×nh dù ¸n.Cã nhiÒu c¸ch ph©n chia chu tr×nh dù ¸n nhng ë ®©y ®Ó tiÖn cho viÖc ph©n tÝch, ta ph©n chia thµnh 5 giai ®o¹n lµ: x©y dùng dù ¸n, thùc hiÖn dù ¸n, vËn hµnh dù ¸n, ®¸nh gi¸ sau thùc hiÖn dù ¸n vµ kÕt thóc dù ¸n. 4.1. Giai ®o¹n x©y dùng dù ¸n 4.1.1 - Nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t Nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn trong chu tr×nh dù ¸n. §©y lµ nh÷ng ý tëng ban ®Çu ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së ph¸t hiÖn nh÷ng lÜnh vùc cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó ®Çu t, tõ ®ã h×nh thµnh s¬ bé c¸c ý ®å ®Çu t. Trªn thùc tÕ, ý ®å vÒ mét dù ¸n míi cã thÓ xuÊt ph¸t tõ c¸c nguån sau: - Tõ chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh hay chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n - Th«ng qua viÖc ph¸t hiÖn c¸c nguån tµi nguyªn, nh©n lùc, vËt liÖu cha ®îc khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Dù ¸n cã thÓ ®îc ®Ò xuÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt, tiªu dïng ë thÞ trêng trong níc vµ níc ngoµi cßn cha ®îc tho¶ m·n. - ý ®å cña dù ¸n cã thÓ n¶y sinh tõ yªu cÇu kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vµ trë ng¹i ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi do thiÕu c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt cÇn thiÕt. Trªn cë së c¸c ý ®å ®Çu t kh¸c nhau ®îc h×nh thµnh vµ ®Ò xuÊt, cÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu chi tiÕt ho¸, lùa chän ra nh÷ng ý ®å dù ¸n cã triÓn väng nhÊt (ph¬ng ¸n tèi u) ®Ó tiÕn hµnh chuÈn bÞ vµ ph©n tÝch trong giai ®o¹n tiÕp theo. ViÖc x¸c ®Þnh vµ sµng läc c¸c ý ®å dù ¸n cã ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn dù ¸n sau nµy. 4.1.2 - Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi Khi x¸c ®Þnh s¬ bé ®îc ý ®å, môc tiªu, ph¬ng tiÖn cña dù ¸n, ta cã thÓ tiÕn hµnh nghiªn cøu s¬ bé vÒ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña dù ¸n nh: Quy m«, c«ng nghÖ, c«ng suÊt thiÕt kÕ, thiÕt bÞ, nhu cÇu vÒ vèn còng nh tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n. Trong giai ®o¹n nµy ngêi ta còng x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu c¬ b¶n ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n ®Ó lµm c¬ së cho viÖc xem xÐt, lùa chän dù ¸n. KÕt qu¶ nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi lµ c¬ së cho viÖc quyÕt ®Þnh tiÕp tôc hoÆc chÊm døt viÖc nghiªn cøu dù ¸n ë bíc tiÕp theo. 4.1.3 - Nghiªn cøu kh¶ thi Nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n ®Çu t lµ giai ®o¹n nghiªn cøu chi tiÕt vµ toµn diÖn c¸c yÕu tè cña dù ¸n trªn mäi ph¬ng diÖn: Kü thuËt, tæ chøc qu¶n lý, thÓ chÕ x· héi, th¬ng m¹i, tµi chÝnh, kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy ph¶i thu thËp ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc nghiªn cøu vÒ thÞ trêng, m«i trêng tù nhiªn, c¸c nguån nguyªn vËt liÖu, c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan cña chÝnh phñ, c¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi cña d©n c trong vïng. Nghiªn cøu kh¶ thi cßn ®îc gäi lµ lËp luËn chøng kinh tÕ kü thuËt, lµ bíc nghiªn cøu dù ¸n ®Çy ®ñ nhÊt, cã nhiÖm vô t¹o c¬ së ®Ó chÊp thuËn hay b¸c bá dù ¸n còng nh ®Ó x¸c ®Þnh mét ph¬ng ¸n tèt nhÊt trong sè c¸c phong ¸n cßn l¹i. Nghiªn cøu kh¶ thi ®óng nh tªn gäi cña nã, nh»m chøng minh kh¶ n¨ng thùc hiÖn cña dù ¸n vÒ tÊt c¶ mäi ph¬ng diÖn cã liªn quan. ChuÈn bÞ tèt vµ kü lìng qu¸ tr×nh nµy sÏ lµm gi¶m nh÷ng khã kh¨n trong giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n còng nh cho phÐp ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n h¬n tÝnh hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña dù ¸n. 4.1.4 - Th«ng qua dù ¸n (duyÖt vµ thÈm ®Þnh dù ¸n) Giai ®o¹n nµy thêng ®îc thùc hiÖn víi sù tham gia cña c¸c c¬ quan Nhµ níc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ c¸c thµnh phÇn tham gia dù ¸n nh»m x¸c minh l¹i toµn bé nh÷ng kÕt luËn ®· ®îc ®a ra trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ ph©n tÝch dù ¸n, trªn c¬ së ®ã th«ng qua hay b¸c bá dù ¸n. Dù ¸n sÏ ®îc th«ng qua vµ ®a vµo thùc 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 hiÖn nÕu nã ®îc chøng minh lµ cã tÝnh kh¶ thi. Ngîc l¹i trong trêng hîp cßn cã nh÷ng bÊt hîp lý trong thiÕt kÕ dù ¸n th× tuú theo møc ®é, dù ¸n cã thÓ ®îc yªu cÇu söa ®æi hay buéc ph¶i x©y dùng l¹i hoµn toµn. 4.2. Giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n Thùc hiÖn dù ¸n lµ giai ®o¹n triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n. Giai ®o¹n nµy bao gåm mét lo¹t c¸c qu¸ tr×nh kÕ tiÕp hoÆc xen kÏ nhau tõ khi thiÕt kÕ ®Õn khi ®a dù ¸n vµo vËn hµnh khai th¸c. Thùc hiÖn dù ¸n lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ ph©n tÝch kü lìng. Song trong thùc tÕ rÊt Ýt khi dù ¸n ®îc tiÕn hµnh hoµn toµn ®óng nh ho¹ch ®Þnh. NhiÒu dù ¸n ®· kh«ng ®¶m b¶o ®îc tiÕn ®é thêi gian vµ chi phÝ dù kiÕn, thËm chÝ mét sè dù ¸n ®· ph¶i thay ®æi thiÕt kÕ ban ®Çu do gi¶i ph¸p kü thuËt kh«ng thÝch hîp hay do thiÕu vèn... Nãi chung nh÷ng rñi ro buéc ho¹t ®éng ®Çu t khã thùc hiÖn theo nh kÕ ho¹ch lµ c¸c khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, c¸c h¹n chÕ vÒ mÆt qu¶n lý, c¸c vÊn ®Ò kü thuËt ph¸t sinh thêng xuyªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n vµ do c¸c biÕn ®éng chÝnh trÞ t¸c ®éng kh«ng tèt ®Õn qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n. 4.3. Giai ®o¹n vËn hµnh dù ¸n ®Çu t Giai ®o¹n vËn hµnh dù ¸n ®Çu t ®îc x¸c ®Þnh tõ khi chÝnh thøc ®a dù ¸n vµo vËn hµnh, khai th¸c cho ®Õn khi kÕt thóc dù ¸n. §©y lµ giai ®o¹n thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng theo chøc n¨ng cña dù ¸n vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ®ã theo kÕ ho¹ch ®· dù tÝnh. Giai ®o¹n vËn hµnh dù ¸n cã thÓ tiÕn hµnh ngay c¶ trong giai ®o¹n thùc hiÖn. Cã thÓ chia giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n thµnh nh÷ng thêi kú nhá h¬n, ch¼ng h¹n, thêi kú thø nhÊt lµ thi c«ng x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së, sau khi hoµn thµnh XDCB dù ¸n chuyÓn sang thêi kú ph¸t triÓn. Trong thêi kú nµy, dù ¸n b¾t ®Çu sinh lîi vµ tr¶ dÇn nh÷ng kho¶n nî trong thêi kú ®Çu. Thêi kú thø ba b¾t ®Çu khi dù ¸n ®¹t tíi sù ph¸t triÓn toµn bé, nãi c¸ch kh¸c c¸c c«ng tr×nh ®Çu t ban ®Çu ®· sö dông hÕt c«ng suÊt vµ kÐo dµi tíi khi dù ¸n chÊm døt ho¹t ®éng. 4.4. Giai ®o¹n ®¸nh gi¸ sau thùc hiÖn dù ¸n §¸nh gi¸ sau thùc hiÖn dù ¸n thùc chÊt lµ viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu kinh tÕ - kü thuËt cña dù ¸n trong giai ®o¹n vËn hµnh, khai th¸c. ViÖc ®¸nh gi¸ nµy nh»m hiÖu chØnh c¸c th«ng sè kinh tÕ - kü thuËt ®¶m b¶o møc ®· ®îc dù kiÕn trong nghiªn cøu kh¶ thi trªn c¬ së ph¸t hiÖn vµ t×m biÖn ph¸p ®¶m b¶o c¸c th«ng sè vËn hµnh cña dù ¸n. §ång thêi t×m kiÕm c¸c c¬ héi ph¸t triÓn, më réng hoÆc ®iÒu chØnh c¸c yÕu tè cña dù ¸n cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña dù ¸n. Dùa vµo c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch, c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh vËn hµnh, khai th¸c dù ¸n ®Ó cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vÒ sù cÇn thiÕt kÐo dµi hoÆc chÊm døt thêi h¹n ho¹t ®éng cña dù ¸n. 4.5 Giai ®o¹n kÕt thóc dù ¸n 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 §©y lµ giai ®o¹n tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Ó chÊm døt ho¹t ®éng cña dù ¸n (thanh to¸n c«ng nî, thanh lý tµi s¶n vµ hoµn thµnh c¸c thñ tôc kh¸c) Qu¸ tr×nh nghiªn cøu, so¹n th¶o mét dù ¸n ®Çu t ®îc thùc hiÖn theo tõng giai ®o¹n rÊt cÈn thËn nhng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt nhÊt ®Þnh. Do ®ã, chóng ta cÇn ph¶i cã mét quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n thÝch hîp nh»m ph¸t hiÖn ra nh÷ng sai sãt ®Ó cã biÖn ph¸p kh¾c phôc, ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 BiÓu 3: Chu tr×nh ph¸t triÓn cña mét dù ¸n ®Çu t Giai ®o¹n 1 X©y dùng dù ¸n 1. Nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi Nghiªn cøu kh¶ thi ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t Giai ®o¹n 2: Thùc hiÖn dù ¸n ThiÕt kÕ kü thuËt KÝ kÕt hîp ®ång, ®Êu thÇu §µo t¹o CB -CNV kü thuËt, qu¶n lý Ch¹y thö, nghiÖm thu Giai ®o¹n3: VËn hµnh khai th¸c dù ¸n II) ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t Giai ®o¹n 4: §¸nh gi¸ sau thùc hiÖn dù ¸n 1) Kh¸i niÖm thÈm ®Þnh dù ¸n Mçi mét ho¹t ®éng ®Çu t ®Òu cã rÊt nhiÒu ®Æc ®iÓm vµ sù phøc t¹p vÒ mÆt kü thuËt l¹i chÞu ¶nh hëng cña Giai nhiÒu®o¹n yÕu5:tèKÕt bÊt thóc ®Þnh. Do vËy tríc khi quyÕt ®Þnh hoÆc chÊp thuËn viÖc thùc hiÖn mét dùdù ¸n,¸ncÊp cã thÈm quyÒn cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ toµn diÖn néi dung dù ¸n xem dù ¸n cã thùc sù cã lîi nhuËn kh«ng, cã ®¸p øng ®îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn chung cña quèc gia hay kh«ng. NÕu cã th× b»ng c¸ch nµo vµ ®Õn møc ®é nµo. qu¸ tr×nh xem xÐt ®¸nh gi¸ dù ¸n nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu nãi trªn ®îc gäi lµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t. Ta h·y xem xÐt hai c¸ch kh¸i niÖm sau: ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t lµ viÖc tæ chøc xem xÐt mét c¸ch kh¸ch quan, cã khoa häc vµ toµn diÖn c¸c néi dung c¬ b¶n ¶nh hëng trùc tiÕp tíi tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n, tõ ®ã ra quyÕt ®Þnh ®Çu t vµ cho phÐp ®Çu t. ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t lµ ho¹t ®éng chuÈn bÞ dù ¸n, ®îc thùc hiÖn b»ng kü thuËt ph©n tÝch dù ¸n ®· ®îc thiÕt lËp ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®Çu t, tho¶ m·n c¸c yªu cÇu thÈm ®Þnh cña Nhµ níc. Nh vËy, thÈm ®Þnh dù ¸n lµ kh©u n»m trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ dù ¸n nhng t¸ch biÖt víi kh©u so¹n th¶o dù ¸n. Thùc chÊt cña viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n lµ kiÓm 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 tra ®¸nh gi¸ toµn diÖn néi dung cña dù ¸n trªn c¬ së c¸c tiªu chuÈn, quyÕt ®Þnh, ®Þnh møc cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc, c¸c tiªu chuÈn vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Tõ ®ã cã c¸c kÕt luËn vÒ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ®Ó lµm c¬ së cho c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Nhµ níc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t vµ cho phÐp ®Çu t. 2) Sù cÇn thiÕt ph¶i thÈm ®Þnh dù ¸n HiÖn nay, ®ang cã nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra trong viÖc lËp vµ qu¶n lý dù ¸n lín, ®©y lµ mét bµi to¸n tæng thÓ phøc t¹p nhng cÇn thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt. Trong sù ph¸t triÓn tiÕp theo cña qu¶n lý c¸c dù ¸n ë thËp niªn 70, sau cuéc khñng ho¶ng dÇu má næi lªn hai ®Æc ®iÓm: Mét lµ sè lîng còng nh møc ®é c¸c rñi ro vÒ kinh tÕ (nguån nguyªn liÖu c¹n kiÖt, khan hiÕm...) x· héi (thÊt nghiÖp gia t¨ng, l¹m ph¸t cao... ) chÝnh trÞ (kh«ng æn ®Þnh...) ®· ®a vµo dù ¸n c¸c m« h×nh x¸c suÊt thèng kª cho phÐp tÝnh ®Õn ®é bÊt ®Þnh cña c¸c d÷ kiÖn. Hai lµ cïng víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghÖ tin häc (m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ c¸c phÇn mÒm t¬ng øng) ngêi ta ®· tiÕn hµnh m« pháng ®Ó so s¸nh nhiÒu ph¬ng ¸n kh¸c nhau (lµm nhiÒu tÝnh to¸n ®¬n gi¶n thay v× mét tÝnh to¸n duy nhÊt nhng phøc t¹p nh tríc ®©y). Giai ®o¹n thËp niªn 80 ®¸nh dÊu b»ng sù h×nh thµnh ngµy cµng nhiÒu c¸c dù ¸n kinh tÕ vi m« vµ c¸c dù ¸n khu vùc víi sù tham gia cïng mét lóc cña nhiÒu quèc gia trong ®ã cã dù ¸n liªn kÕt gi÷a c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Cuèi cïng trong viÖc lËp, ph©n tÝch, qu¶n lý dù ¸n nh÷ng n¨m gÇn ®©y næi lªn mét sè vÊn ®Ò míi nh lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao chÊt lîng c¸c dù ¸n mang tÝnh chÊt nghiªn cøu ph¸t triÓn, chó träng ®Õn c¸c vÊn ®Ò ®Þnh tÝnh nh: ®Æc ®iÓm v¨n ho¸, ¶nh hëng m«i trêng sinh th¸i, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm... Ngµy nay cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c quèc gia lµ c¸c c«ng cuéc ®Çu t cã quy m« ngµy cµng lín vµ tÝnh ®a d¹ng cao. C¹nh tranh trªn thÞ trêng trë nªn gay g¾t, kho¶ng thêi gian mµ mçi s¶n phÈm trô ®îc trªn thÞ trêng ngµy mét ng¾n. V× vËy viÖc h×nh thµnh ý tëng dù ¸n, lËp dù ¸n còng nh qu¶n lý tèt dù ¸n trë thµnh mét vÊn ®Ò hÕt søc bøc thiÕt. Mçi doanh nghiÖp thêng ph¶i tiÕn hµnh mét lóc nhiÒu dù ¸n liªn quan, phô thuéc lÉn nhau (dù ¸n s¶n phÈm míi thêng ®i liÒn víi nhu cÇu thay ®æi c¬ cÊu tæ chøc, tin häc ho¸ doanh nghiÖp...) sè lîng dù ¸n nhiÒu, quy m« dù ¸n còng lín lªn vµ phøc t¹p h¬n do sù ph¸t triÓn cña kü thuËt vµ c«ng nghÖ, nhiÒu dù ¸n ®ßi hái ph¶i cã chuyªn gia thuéc nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau cïng tham gia. Trong khi ®ã c¸c dù ¸n ph¶i ®øng tríc nh÷ng h¹n chÕ vÒ kinh tÕ nh nguån lùc cã h¹n, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i trêng sinh th¸i, yªu cÇu ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng... Nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng nghiªm kh¾c ®ã cña thùc tÕ buéc c¸c nhµ ®Çu t ph¶i quan t©m ®Õn viÖc nghiªn cøu tæ chøc tèi u toµn bé qu¸ tr×nh chuÈn bÞ dù ¸n vµ thùc hiÖn dù ¸n. §ång thêi ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ ph¶i cã kiÕn thøc, kinh nghiÖm, phÈm chÊt... ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n hiÖu qu¶ tµi chÝnh, hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña dù ¸n ®Ó ra quyÕt ®Þnh hîp lý vÒ ®Çu t hay quyÕt ®Þnh cho 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 vay, tµi trî cho dù ¸n. Qu¸ tr×nh c¸c nhµ qu¶n lý thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nµy chÝnh lµ qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t. MÆt kh¸c, mét dù ¸n ®Çu t cho dï ®îc so¹n th¶o kü lìng ®Õn ®©u th× vÉn mang ý kiÕn chñ quan cña nhµ ®Çu t vµ sÏ cã nh÷ng sai sãt nhÊt ®Þnh trong viÖc nh×n nhËn ®¸nh gi¸ c¸c vÊn ®Ò cña dù ¸n. Dù ¸n ®îc lËp thêng kh«ng tr¸nh khái t×nh tr¹ng bá sãt c¸c yÕu tè trong khi tÝnh to¸n, t×nh tr¹ng thiÕu kh¸ch quan thiªn vÒ môc tiªu lîi nhuËn mµ coi nhÑ lîi Ých cña x· héi. Ngoµi ra do chñ ®Çu t h¹n chÕ vÒ nguån th«ng tin, tr×nh ®é chuyªn m«n, qu¶n lý còng nh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ cña chñ ®Çu t cßn yÕu nªn dù ¸n ®îc lËp ra cha ch¾c ®· thùc sù kh¶ thi, ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña thÞ trêng còng nh c¸c môc tiªu ph¸t triÓn cña x· héi. C«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n nh»m lµm râ tÝnh ®óng ®¾n, hîp lý cña dù ¸n trªn c¬ së ph©n tÝch mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn hiÖu qu¶ thùc hiÖn dù ¸n nh môc tiªu cña dù ¸n, thÞ trêng s¶n phÈm, kü thuËt - c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña dù ¸n... Nh vËy, thÈm ®Þnh dù ¸n cã mét vai trß to lín ®èi víi chñ ®Çu t, víi Nhµ níc vµ ®èi víi c¸c nhµ tµi trî trong viÖc ®¶m b¶o cã mét dù ¸n thùc hiÖn theo ®óng kÕ ho¹ch, thu håi ®ñ vèn ban ®Çu, cã l·i vµ ®¸p øng ®îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc. §èi víi chñ ®Çu t, thÈm ®Þnh dù ¸n nh lµ mét qu¸ tr×nh kiÓm tra ®¸nh gi¸ l¹i toµn bé c¸c ph¬ng diÖn cña dù ¸n díi mét c¸i nh×n kh¸ch quan h¬n. Gi¶ sö r»ng, nÕu lÊy môc tiªu lîi nhuËn tèi ®a ®Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh ®Çu t ta sÏ dÔ dµng so s¸nh gi÷a lîi nhuËn cã thÓ ®¹t ®îc víi chi phÝ ®Çu t ®· bá ra. Tuy nhiªn vÊn ®Ò kh«ng hoµn toµn ®¬n gi¶n nÕu chóng ta chØ xem xÐt mét khÝa c¹nh biÓu hiÖn cña ho¹t ®éng ®Çu t lµ chi phÝ bá ra ë hiÖn t¹i nhng lîi nhuËn lµ nh÷ng kho¶n tiÒn nhËn ®îc trong t¬ng lai, thËm chÝ sau 15 n¨m hoÆc 20 n¨m. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ so s¸nh nh thÕ nµo gi÷a chi phÝ ®Çu t bá ra vµ lîi nhuËn thu ®îc? §©y chÝnh lµ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc luËn cø khoa häc cña thÈm ®Þnh dù ¸n. Trªn thùc tÕ, sau khi thÈm ®Þnh mét dù ¸n, bé phËn thÈm ®Þnh sÏ cã ý kiÕn ®¸nh gi¸ vÒ dù ¸n vµ cã yªu cÇu chñ ®Çu t hoµn thiÖn bæ xung th«ng tin trong trêng hîp dù ¸n cã thiÕu sãt hoÆc cã ý kiÕn b¸c bá ®èi víi nh÷ng dù ¸n kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu. Th«ng qua ®ã, chñ ®Çu t sÏ x¸c ®Þnh vµ lùa chän ®îc ph¬ng ¸n ®Çu t tèt nhÊt, rñi ro thÊp nhÊt ®ång thêi lo¹i bá ®îc c¸c ph¬ng ¸n ®Çu t kh«ng hiÖu qu¶. C«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t kh«ng chØ cã Ých ®èi víi nhµ ®Çu t mµ cßn cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi Nhµ níc. Bëi lÏ, mét doanh nghiÖp khi cã dù ¸n ®Çu t sÏ cã rÊt nhiÒu môc tiªu cô thÓ nhng quy tô l¹i vÉn lµ môc tiªu lîi nhuËn. Kh¶ n¨ng sinh lêi cµng lín th× cµng hÊp dÉn doanh nghiÖp tham gia ®Çu t. V× vËy, khi lËp dù ¸n ®Çu t, chñ ®Çu t thêng cã khuynh híng thiªn vÒ môc tiªu t¹o ra nhiªu lîi nhuËn cho m×nh mµ kh«ng quan t©m ®óng møc ®Õn c¸c lîi Ých x· héi kh¸c. Tr¸ch nhiÖm cña bé phËn thÈm ®Þnh dù ¸n lµ ®¸nh gi¸ dîc tÝnh phï hîp cña dù ¸n ®èi víi quy ho¹ch ph¸t triÓn chung cña ngµnh, vïng l·nh thæ vµ cña c¶ níc. §Æc biÖt ph¶i x¸c ®Þnh ®îc phÇn lîi Ých mµ dù ¸n ®ãng gãp cho x· héi vµ 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 phÇn chi phÝ mµ x· héi ph¶i bá ra ®Ó tõ ®ã xem xÐt kh¶ n¨ng sinh lîi cña dù ¸n trªn phu¬ng diÖn x· héi. Tõ ®ã cã kÕt luËn lo¹i bá nh÷ng dù ¸n kh«ng cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ - x· héi hoÆc hiÖu qu¶ thÊp. §iÒu nµy sÏ ®¶m b¶o c¸c c«ng cuéc ®Çu t ®Òu ®ãng gãp vµo lîi Ých chung cña x· héi, ho¹t ®éng ®Çu t ®îc tiÕn hµnh theo ®óng môc tiªu vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn cña ®Êt níc. §èi víi c¸c nhµ tµi trî, c¸c tæ chøc ng©n hµng, viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n mang l¹i cho hä nh÷ng th«ng tin vÒ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n, gióp hä ®¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh tµi chÝnh cña chñ ®Çu t vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña dù ¸n.... Tõ ®ã gióp hä ra quyÕt ®Þnh nªn hay kh«ng nªn cho vay hoÆc tµi trî cho dù ¸n. Nh vËy, thÈm ®Þnh dù ¸n lµ cÇn thiÕt kh¸ch quan b¾t nguån tõ ®ßi hái cÇn ph¶i ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t ph¸t triÓn, ®iÒu hoµ c¸c lo¹i lîi Ých trong x· héi, thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi mäi c«ng cuéc ®Çu t trong thêi kú míi. ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t cã t¸c dông ®¶m b¶o lîi Ých cña chñ ®Çu t, ®¶m b¶o sö dông vèn cã hiÖu qu¶ còng nh ®¶m b¶o sù trêng tån cña doanh nghiÖp. Th«ng qua thÈm ®Þnh dù ¸n sÏ gióp chñ ®Çu t lùa chän ®îc ph¬ng ¸n tèt nhÊt theo quan ®iÓm tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n. Ngoµi ra cßn gióp c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc thùc hiÖn sù ®iÒu tiÕt cña m×nh trong ®Çu t, ®¶m b¶o sù c©n ®èi gi÷a lîi Ých kinh tÕ - x· héi cña quèc gia víi lîi Ých cña chñ ®Çu t vµ gióp c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ra quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c vÒ cho vay hoÆc tµi trî cho dù ¸n. 3) Môc ®Ých thÈm ®Þnh dù ¸n Môc ®Ých cña viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n tuú theo c¬ quan (hoÆc c¸ nh©n) thÈm ®Þnh cã sù kh¸c nhau. VÝ dô: Trong trêng hîp doanh nghiÖp lµ nhµ ®Çu t, thÈm ®Þnh dù ¸n tríc hÕt ®Ó kiÓm tra kh¶ n¨ng sinh lêi vÒ mÆt tµi chÝnh cho doanh nghiÖp m×nh, trong khi ®ã ®èi víi mét c¬ quan qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n ®Ó xem xÐt ra quyÕt ®Þnh vÒ chñ tr¬ng ®Çu t ®ång thêi còng ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng cña dù ¸n ®Çu t ®Õn ch¬ng tr×nh, môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Ó cã biÖn ph¸p phßng ngõa hoÆc h¹n chÕ hËu qu¶; hoÆc xem xÐt ®Ó cã biÖn ph¸p hç trî nh miÔn thuÕ, cÊp giÊy phÐp ... cho dù ¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. Víi ph¬ng ch©m ®ång thêi lÊy hiÖu qu¶ chung cña nÒn kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ riªng cña doanh nghiÖp lµm môc ®Ých, c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ph¶i nh»m c¸c môc tiªu sau: - Cã quyÕt ®Þnh chñ tr¬ng bá vèn ®Çu t ®óng ®¾n, cã c¬ së, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t. - Ph¸t hiÖn vµ bæ xung thªm c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cao cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n, h¹n chÕ gi¶m bít c¸c yÕu tè rñi ro. - T¹o ra c¨n cø ®Ó kiÓm tra viÖc sö dông vèn ®óng môc ®Ých, ®óng ®èi tîng vµ tiÕt kiÖm vèn ®Çu t trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Cã c¬ së t¬ng ®èi v÷ng ch¾c ®Ó x¸c ®Þnh ®îc hiÖu qu¶ ®Çu t cña dù ¸n còng nh kh¶ n¨ng hoµn vèn hoÆc kh¶ n¨ng tr¶ nî cña dù ¸n vµ chñ ®Çu t. - Rót ra kinh nghiÖm vµ bµi häc ®Ó phôc vô tèt c¸c yªu cÇu nghiÖp vô chung vÒ thÈm ®Þnh dù ¸n. 4) C¸c yªu cÇu khi thÈm ®Þnh dù ¸n Khi thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t, c¸n bé thÈm ®Þnh cÇn ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau: Ph¶i n¾m v÷ng chñ tr¬ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña Nhµ níc, cña ngµnh kinh tÕ, cña ®Þa ph¬ng vµ c¸c quy ®Þnh, luËt ph¸p vÒ qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng cña Nhµ níc. Trong mét sè trêng hîp, c¸c kiÕn thøc vÒ th¬ng m¹i ®Çu t quèc tÕ còng hÕt søc quan träng. CÇn cã hiÓu biÕt thùc tÕ vÒ bèi c¶nh, ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña dù ¸n vµ t×nh h×nh, tr×nh ®é kinh tÕ chung cña ®Êt níc, cña ®Þa ph¬ng. Ph¶i biÕt x¸c ®Þnh vµ kiÓm tra ®îc c¸c chØ tiªu kinh tÕ - kü thuËt quan träng cña dù ¸n, ®ång thêi ph¶i thêng xuyªn x©y dùng, ®óc kÕt, thu thËp c¸c chØ tiªu kinh tÕ - kü thuËt tæng hîp ®Ó phôc vô cho viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n. Ph¶i n¾m ®îc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c sè liÖu vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ - tµi chÝnh - tÝn dông cña doanh nghiÖp víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, c¸c ng©n hµng vµ ng©n s¸ch nhµ níc. BiÕt c¸ch khai th¸c sè liÖu trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Ó ph©n tÝch ho¹t ®éng chung cña doanh nghiÖp, tõ ®ã cã thªm c¨n cø v÷ng ch¾c ®Ó ra quyÕt ®Þnh phï hîp. Nghiªn cøu mét c¸ch kh¸ch quan, khoa häc vµ toµn diÖn vÒ néi dung dù ¸n vµ t×nh h×nh tæng thÓ cña chñ dù ¸n, cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan chuyªn m«n vµ c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi ngµnh. TiÕn hµnh thÈm ®Þnh kÞp thêi theo ®óng thêi gian quy ®Þnh ®Ó sím rót ra c¸c kÕt luËn cÇn thiÕt. C«ng t¸c thÈm ®Þnh ph¶i ®îc tiÕn hµnh theo quy tr×nh hîp lý võa ph¸t huy ®îc trÝ tuÖ tËp thÓ, võa khoa häc, tr¸nh g©y phiÒn hµ cho chñ ®Çu t. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 5) Ph¬ng ph¸p thÈm ®Þnh dù ¸n §Ó ®¶m b¶o c¸c dù ¸n ®Çu t ®îc thÈm ®Þnh ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c cÇn ph¶i cã ph¬ng ph¸p thÈm ®Þnh khoa häc kÕt hîp víi c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý thùc tiÔn vµ c¸c nguån th«ng tin ®¸ng tin cËy. Ta còng cÇn ph¶i ph©n biÖt chøc n¨ng cña c¬ quan lËp dù ¸n víi chøc n¨ng cña bé phËn thÈm ®Þnh dù ¸n: C¸n bé lµm c«ng t¸c thÈm ®Þnh kh«ng lµm l¹i toµn bé c«ng viÖc cña ngêi lËp dù ¸n mµ ®i s©u t×m hiÓu nh÷ng nhîc ®iÓm, tån t¹i cña dù ¸n ®Ó cã ý kiÕn vÒ viÖc cã nªn ®Çu t cho dù ¸n hay kh«ng, hoÆc ®Ò xuÊt nh÷ng néi dung cÇn bæ xung, ®iÒu chØnh ®èi víi dù ¸n tríc khi tiÕp tôc thÈm ®Þnh. Trong thùc tÕ, ngêi ta thêng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p thÈm ®Þnh sau: 5.1- Ph¬ng ph¸p so s¸nh Ph¬ng ph¸p so s¸nh lµ ph¬ng ph¸p phæ biÕn vµ ®¬n gi¶n, c¸c chØ tiªu kinh tÕ - kü thuËt chñ yÕu cña dù ¸n ®îc so s¸nh víi c¸c dù ¸n ®· vµ ®ang x©y dùng hoÆc ®ang ho¹t ®éng trªn mét sè chØ tiªu sau: - Tiªu chuÈn thiÕt kÕ, x©y dùng, tiªu chuÈn vÒ cÊp c«ng tr×nh do Nhµ níc quy ®Þnh hoÆc ®iÒu kiÖn tµi chÝnh mµ dù ¸n cã thÓ chÊp nhËn ®îc - Tiªu chuÈn vÒ c«ng nghÖ, thiÕt bÞ trong quan hÖ víi chiÕn lîc ®Çu t c«ng nghÖ cña quèc gia, quèc tÕ. - Tiªu chuÈn ®èi víi lo¹i s¶n phÈm cña dù ¸n mµ thÞ trêng ®ßi hái. - §Þnh møc vÒ s¶n xuÊt, tiªu hao n¨ng lîng, nguyªn liÖu, nh©n c«ng, tiÒn l¬ng, chi phÝ qu¶n lý... cña ngµnh. - C¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ ®Çu t cña dù ¸n. Mét ®iÒu cÇn lu ý trong tiÕn hµnh ph¬ng ph¸p so s¸nh lµ c¸c chØ tiªu dïng ®Ó tiÕn hµnh so s¸nh ph¶i ®îc vËn dông phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña dù ¸n vµ doanh nghiÖp. CÇn hÕt søc tranh thñ ý kiÕn cña c¸c c¬ quan chuyªn gia (kÓ c¶ c¸c th«ng tin tr¸i ngîc) ®Ó tr¸nh khuynh híng so s¸nh m¸y mãc, cøng nh¾c. 5.2- Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®é nh¹y C¬ së cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®é nh¹y lµ dù kiÕn mét sè t×nh huèng bÊt tr¾c cã thÓ x¶y ra trong t¬ng lai nh vît chi phÝ ®Çu t, s¶n lîng ®¹t thÊp, gi¸ c¸c chi phÝ ®Çu vµo t¨ng vµ gi¸ tiªu thô s¶n phÈm gi¶m, cã thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch thuÕ theo híng bÊt lîi... kh¶o s¸t t¸c ®éng cña nh÷ng yÕu tè ®ã ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t vµ kh¶ n¨ng hoµ vèn cña dù ¸n. Møc ®é sai lÖch cña c¸c bÊt tr¾c thêng ®îc chän tõ 8 ®Õn 10% vµ nªn chän c¸c yÕu tè tiªu biÓu, dÔ g©y ra t¸c ®éng xÊu ®Õn lîi nhuËn cña dù ¸n ®Ó xem xÐt. NÕu dù ¸n vÉn tá ra cã hiÖu qu¶ kÓ c¶ trong trêng hîp cã nhiÒu bÊt tr¾c ph¸t sinh ®ång thêi th× ®ã lµ nh÷ng dù ¸n v÷ng ch¾c vµ cã ®é an toµn cao. Trong trêng hîp ngîc l¹i, cÇn ph¶i xem l¹i kh¶ n¨ng ph¸t sinh bÊt tr¾c ®Ó ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ c¸c 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó kh¾c phôc hay h¹n chÕ. Nãi chung biÖn ph¸p nµy nªn ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶ cao h¬n møc b×nh thêng nhng cã nhiÒu yÕu tè thay ®æi do kh¸ch quan. Víi sù trî gióp cña kü thuËt tin häc, ph¬ng ph¸p nµy còng dÔ thùc hiÖn h¬n vµ lµ mét ph¬ng ph¸p ®¸ng chó ý ®Ó sö dông. 5.3- Ph¬ng ph¸p triÖt tiªu rñi ro Dù ¸n ®Çu t lµ mét tËp hîp c¸c tÝnh to¸n dù kiÕn trong t¬ng lai vµ thêi gian tõ khi thùc hiÖn dù ¸n ®Õn khi ®i vµo khai th¸c, hoµn vèn thêng rÊt dµi, do ®ã sÏ cã nhiÒu rñi ro ph¸t sinh ngoµi ý muèn chñ quan. §Ó ®¶m b¶o tÝnh v÷ng ch¾c vµ cã hiÖu qu¶ cña dù ¸n, ngêi ta thêng x¸c ®Þnh mét sè lo¹i rñi ro cã thÓ xÈy ra ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ hoÆc hµnh chÝnh thÝch hîp nh»m h¹n chÕ thÊp nhÊt t¸c ®éng cña rñi ro hoÆc ph©n t¸n bít rñi ro cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan ®Õn dù ¸n. B¶ng 2: C¸c lo¹i rñi ro vµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro Lo¹i rñi ro BiÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro I) Giai ®o¹n thi c«ng thùc hiÖn dù ¸n 1. Rñi ro chËm tiÕn ®é §Êu thÇu/ chän thÇu, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång. thi c«ng 2. Rñi ro vît tæng vèn Hîp ®ång mét gi¸, gi¸ cè ®Þnh hoÆc c¸c diÒu kiÖn vÒ ®Çu t ph¸t sinh gi¸ c¶ khèi lîng ph¶i ®îc Ên ®Þnh. 3. Cung cÊp kü thuËt Hîp ®ång ®Êu thÇu trän gãi (kÓ c¶ chuyÓn giao c«ng nghÖ, s¸ng chÕ) b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång. 4. Rñi ro vÒ tµi chÝnh C¸c cam kÕt ®¶m b¶o nguån vèn cña c¸c bªn cÊp vèn 5. Rñi ro bÊt kh¶ Mua b¶o hiÓm ®Çu t, b¶o hiÓm x©y dùng kh¸ng II) Giai ®o¹n sau khi dù ¸n ®i vµo ho¹t ®éng 1. Rñi ro vÒ cung cÊp Hîp ®ång cung cÊp dµi h¹n cña c¸c c«ng ty cung øng c¸c yÕu tè ®Çu vµo chñ cã uy tÝn vµ c¸c nguyªn t¾c tho¶ thuËn vÒ gi¸ mua b¸n. yÕu 2. Rñi ro vÒ tiªu thô Hîp ®ång bao tiªu dµi h¹n vµ c¸c nguyªn t¾c tho¶ s¶n phÈm thuËn vÒ gi¸ tiªu thô 3. Rñi ro vÒ tµi chÝnh Cã cam kÕt ®¶m b¶o nguån vèn tÝn dông, më L/C cña c¸c c¬ quan cÊp vèn 4. Rñi ro vÒ qu¶n lý §¸nh gi¸ n¨ng lùc qu¶n lý cña doanh nghiÖp hiÖn t¹i, ®iÒu hµnh cã hîp ®ång thuª qu¶n lý (nÕu cÇn). 5. Rñi ro bÊt kh¶ Mua b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm kinh doanh kh¸ng 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Trong thùc tÕ, biÖn ph¸p ph©n t¸n rñi ro ®¬n gi¶n nhÊt vµ quen thuéc nhÊt lµ b¶o l·nh cña ng©n hµng, cña doanh nghiÖp uy tÝn kh¸c vµ biÖn ph¸p thÕ chÊp tµi s¶n. 6. Néi dung c¬ b¶n cña thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t Sau khi kiÓm tra tÝnh ph¸p lý vµ tÝnh ®Çy ®ñ cña c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt, viÖc thÈm ®Þnh tµi chÝnh dù ¸n ®îc tiÕn hµnh theo c¸c néi dung sau: 6.1- Ph©n tÝch sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t Víi quan ®iÓm mçi dù ¸n ®Çu t lµ mét m¾t xÝch quan träng trong ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ dµi h¹n, trung h¹n cña ngµnh, vïng l·nh thæ , viÖc ph©n tÝch sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t ph¶i tr¶ lêi ®îc c¸c c©u hái sau: - Dù ¸n cã vÞ trÝ u tiªn thÕ nµo ®Õn quy ho¹ch ph¸t triÓn chung? - Dù ¸n nÕu ®îc ®Çu t sÏ ®ãng gãp g× cho c¸c môc tiªu: gia t¨ng thu nhËp cho nÒn kinh tÕ vµ doanh nghiÖp, sö dông hîp lý nguån tµi nguyªn vµ c¬ së vËt chÊt s½n cã, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu (hoÆc gi¶m chi) ngo¹i tÖ...? BiÖn ph¸p ®¸nh gi¸ cô thÓ chÝnh lµ ph¶i n¾m ®îc ®éng lùc thóc ®Èy sù h×nh thµnh ý ®å dù ¸n, ph¸t hiÖn nh÷ng trêng hîp chñ ®Çu t ch¹y theo lîi Ých tríc m¾t mµ kh«ng quan t©m ®óng møc ®Õn c¸c môc tiªu x· héi. 6.2 - ThÈm ®Þnh dù ¸n vÒ ph¬ng diÖn thÞ trêng 6.2.1 - KiÓm tra c©n ®èi nhu cÇu vÒ s¶n phÈm cña dù ¸n Tuú theo ph¹m vi tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n (trong vïng, trong toµn quèc hay xuÊt khÈu) cÇn c©n ®èi vÒ nhu cÇu thÞ trêng hiÖn t¹i tÝnh theo thèng kª trong mét sè n¨m vµ dù b¸o møc gia t¨ng trung b×nh hµng n¨m vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng cña c¸c nguån cung cÊp hiÖn cã vµ xu híng ph¸t triÓn cña c¸c nguån cung cÊp. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ møc ®é tham gia thÞ trêng mµ dù ¸n cã thÓ ®¹t ®îc. NÕu kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy triÓn väng thÞ trêng chØ mang tÝnh nhÊt thêi hay ®ang dÇn dÇn bÞ thu hÑp th× cÇn ph¶i thËn träng trong viÖc xem xÐt ®Çu t cho dù ¸n. 6.2.2 - Nghiªn cøu kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña dù ¸n Ngêi thÈm ®Þnh dù ¸n cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ s¶n phÈm cña dù ¸n trªn c¸c mÆt: u thÕ vÒ chÊt lîng, gi¸ thµnh, ®iÒu kiÖn lu th«ng, tiªu thô, kinh nghiÖm vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp trong quan hÖ thÞ trêng vÒ s¶n phÈm vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc tÕ vÒ tiªu thô s¶n phÈm (c¸c hîp ®ång vÒ tiªu thô s¶n phÈm ®· thùc hiÖn trong qu¸ khø, c¸c kÝ kÕt kh¶ n¨ng trong t¬ng lai...). CÇn xem xÐt kü lìng tÝnh ph¸p lý vµ kh¶ n¨ng thùc thi hîp ®ång v× trong thùc tÕ, do nhiÒu lý do mét sè lo¹i hîp ®ång chØ mang tÝnh h×nh thøc, kh«ng thÓ lµ c¨n cø v÷ng ch¾c ®Ó ®¸nh gi¸ thùc chÊt cña hîp ®ång. §èi víi s¶n phÈm xuÊt khÈu cÇn ph¶i ph©n tÝch thªm: 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - T¬ng quan gi÷a hµng xuÊt khÈu vµ hµng ngo¹i vÒ chÊt lîng, h×nh thøc bao b×, mÉu m·. - Kh¶ n¨ng giao hµng æn ®Þnh, ®óng tiÕn ®é, ph¬ng thøc thanh to¸n vµ vËn t¶i thuËn tiÖn. 6.3- ThÈm ®Þnh dù ¸n vÒ ph¬ng diÖn kü thuËt 6.3.1- Xem xÐt viÖc lùa chän ®Þa ®iÓm vµ mÆt b»ng x©y dùng Ngêi thÈm ®Þnh dù ¸n ph¶i xem xÐt kü c¸c vÊn ®Ò sau: VÞ trÝ cña dù ¸n ph¶i ®îc tèi u ho¸ vÒ: - Tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ quy ho¹ch x©y dùng vµ kiÕn tróc cña ®Þa ph¬ng vµ c¸c quy ®Þnh cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc cã thÈm quyÒn. - ThuËn lîi vÒ ®iÒu kiÖn giao th«ng ®Ó vËn chuyÓn nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸, ra vµo víi ph¬ng tiÖn vËn t¶i phï hîp, gi¸ cíc h¹. - GÇn nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu chñ yÕu ®Ó x©y dùng vµ phôc vô s¶n xuÊt còng nh gÇn c¸c hé tiªu thô s¶n phÈm quan träng. - Hîp lý víi viÖc ®i l¹i cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn, tËn dông ®îc c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt h¹ tÇng cã s½n trong vïng ®Ó gi¶m chi phÝ. - C¸c chÊt phÕ th¶i, níc th¶i nÕu ®éc h¹i ®Òu ph¶i qua kh©u xö lý vµ ph¶i gÇn tuyÕn th¶i cho phÐp. NÕu c«ng tr×nh cã khÝ th¶i ®éc h¹i vµ tiÕng ån lín cÇn ph¶i tr¸nh x©y dùng ë c¸c khu d©n c. MÆt b»ng ®îc chän còng cÇn ®ñ réng ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn trong t¬ng lai phï hîp víi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. MÆt b»ng còng kh«ng nªn qu¸ chËt ®Ó ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh c«ng nghiÖp, phßng ch¸y, ch÷a ch¸y... ViÖc ®Çu t ®ßi hái x©y dùng ë ®Þa ®iÓm míi còng cÇn xem xÐt kü kh¶ n¨ng thùc thi viÖc ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó cã thÓ íc lîng t¬ng ®èi ®óng chi phÝ vµ thêi gian thùc hiÖn dù ¸n. 6.3.2 - Xem xÐt viÖc lùa chän h×nh thøc ®Çu t vµ c«ng suÊt cña dù ¸n ViÖc xem xÐt lùa chän h×nh thøc ®Çu t vµ c«ng suÊt cña dù ¸n nãi chung lµ nhiÖm vô cña chñ dù ¸n vµ nh÷ng nhµ chuyªn m«n, ngêi thÈm ®Þnh dù ¸n chØ cã nhiÖm vô xem xÐt, ph¸t hiÖn vÊn ®Ò vµ trªn c¬ së c¸c kinh nghiÖm vµ th«ng tin cña m×nh ®Ó kiÕn nghÞ víi chñ dù ¸n. Ngêi thÈm ®Þnh ph¶i nghiªn cøu kü lìng n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp míi cã thÓ ®Ò xuÊt ®îc h×nh thøc ®Çu t thÝch hîp: Khi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ s¶n xuÊt hiÖn cã ®· tá ra l¹c hËu, chÊt lîng vµ n¨ng suÊt lao ®éng ®¹t thÊp hoÆc chi phÝ s¶n xuÊt cao dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp th× cÇn ph¶i cã ph¬ng ¸n ®Çu t chiÒu s©u ®æi míi trang thiÕt bÞ. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Khi c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt s½n cã cha ®ång bé, cha ph¸t huy hÕt c«ng suÊt trang thiÕt bÞ, viÖc ®a ra ph¬ng ¸n ®Çu t bæ xung thªm thiÕt bÞ lµ mét híng ®Çu t thÝch hîp, nÕu thÞ trêng ®ang vµ vÉn cßn nhu cÇu vÒ s¶n phÈm. ViÖc ®Çu t më réng hoÆc ®Çu t míi nãi chung chØ nªn ®Æt ra khi c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ sè lîng s¶n phÈm vµ c¸c h×nh thøc ®Çu t chiÒu s©u hoÆc ®Çu t bæ xung thiÕt bÞ kh«ng thùc hiÖn ®îc hoÆc nÕu thùc hiÖn ®îc th× còng sÏ tèn kÐm vµ hiÖu qu¶ kh«ng cao. Trong thÈm ®Þnh dù ¸n, c«ng suÊt thùc tÕ lu«n ®îc chän ®Ó ph©n tÝch. C«ng suÊt thùc tÕ lµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng trong c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh thêng cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan nh thêi tiÕt, tÝnh n¨ng c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý vµ vËn hµnh, chÕ ®é lµm viÖc, thêi gian b¶o tr× b¶o dìng, ®iÒu kiÖn cung øng vËt t, nguyªn liÖu... 6.3.3- Nghiªn cøu vÒ d©y chuyÒn c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ lùa chän. §èi víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ta, c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®îc lùa chän cho dù ¸n ph¶i lµ c«ng nghÖ ®· qua kiÓm chøng thùc hµnh ë quy m« ®¹i trµ. §Ó xö lý vÊn ®Ò nµy cÇn thu thËp, tÝch luü th«ng tin vÒ kinh nghiÖm cña c¸c nhµ s¶n xuÊt cã s¶n phÈm c«ng nghiÖp t¬ng tù. NÕu lµ c«ng nghÖ lÇn ®Çu tiªn ¸p dông trong níc cÇn ph¶i cã ý kiÕn cña c¬ quan gi¸m ®Þnh c«ng nghÖ. ViÖc ¸p dông c¸c c«ng nghÖ míi l¹ thêng mang tÝnh rñi ro cao do ®ã c¸c hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ hoÆc ®iÒu kho¶n vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ trong hîp ®ång mua b¸n thiÕt bÞ ph¶i râ rµng, chÆt chÏ vÒ néi dung chuyÓn giao, tr¸ch nhiÖm cña bªn chuyÓn giao vÒ c¸c mÆt ®µo t¹o huÊn luyÖn, cö chuyªn gia l¾p ®Æt, vËn hµnh thö, b¶o hµnh chÊt lîng... KiÓm tra tÝnh ®ång bé vÒ c«ng suÊt cña c¸c thiÕt bÞ, c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt víi nhau, møc ®é tiªu hao nguyªn vËt liÖu, n¨ng lîng, tuæi thä, yªu cÇu söa ch÷a. b¶o dìng... §èi chiÕu danh môc thiÕt bÞ cÇn ®Çu t víi danh môc thiÕt bÞ hiÖn ®ang s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp vÒ sè lîng, chñng lo¹i, quy c¸ch, kh¶ n¨ng ho¹t ®éng ®ång bé ®Ó triÖt ®Ó tËn dông ®îc c¸c n¨ng lùc hiÖn cã, tr¸nh l·ng phÝ. §èi víi lo¹i thiÕt bÞ nhËp khÈu, ngoµi viÖc kiÓm tra néi dung trªn cßn cÇn kiÓm tra thªm c¸c mÆt: - C¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång nhËp khÈu cã ®óng víi luËt vµ th«ng lÖ ngo¹i th¬ng kh«ng - ViÖc chÊp hµnh ®óng quy ®Þnh cña Thñ tíng chÝnh phñ vÒ viÖc qu¶n lý c¸c hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ ®Çu t b»ng vèn Nhµ níc. - §èi víi viÖc nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ ®· qua sö dông (second-hand) cÇn ph¶i chÊp hµnh ®óng chØ thÞ cña Nhµ níc. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 6.3.4- KiÓm tra vÒ gi¶i ph¸p x©y dùng Ngêi thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t c¨n cø vµo yªu cÇu c«ng nghÖ, c¸c ®Þnh møc tiªu chuÈn x©y dùng lo¹i dù ¸n, nhu cÇu x©y dùng c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh vµ xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu tËn dông tèi ®a c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh x©y dùng s½n cã, tiÕt kiÖm vèn ®Çu t vµ thêi gian thi c«ng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ®îc u tiªn ®Ó tËp trung thi c«ng døt ®iÓm ®Ó nhanh chãng ®a dù ¸n vµo ho¹t ®éng, ph¸t huy sím hiÖu qu¶ ®Çu t. HiÖn nay chñ ®Çu t cã xu híng ®Çu t nÆng vÒ x©y l¾p mµ kh«ng quan t©m ®Õn kh¶ n¨ng vèn ®Çu t vµ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt kh¸c ®Ó nhanh chãng ®a dù ¸n vµo s¶n xuÊt. NÕu kh«ng nghiªn cøu, thÈm tra néi dung nµy sÏ dÉn ®Õn hËu qu¶ ®Çu t l·ng phÝ, ¶nh hëng xÊu ®Õn tiÕn ®é thi c«ng , g©y ø ®äng vèn, gi¶m hiÖu qu¶ ®Çu t cña dù ¸n. 6.3.5- §¸nh gÝa vÒ ch¬ng tr×nh, tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n §Ó cã ®îc sè liÖu hîp lý vÒ ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña dù ¸n cÇn ph©n tÝch kü hÖ sè ph¸t huy c«ng suÊt cña dù ¸n trong nh÷ng n¨m ®Çu ho¹t ®éng. Do ®é dµi thêi gian tõ khi dù ¸n hoµn thµnh cho ®Õn khi ®¹t c«ng suÊt mong muèn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh: lo¹i c«ng nghÖ, chÊt lîng chÕ t¹o vµ l¾p ®Æt thiÕt bÞ, kinh nghiÖm vµ tay nghÒ cña c«ng nh©n vËn hµnh, kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh s¶n xuÊt vµ cung øng...nªn cÈn träng trong khi x¸c ®Þnh hÖ sè (%) sö dông c«ng suÊt cña dù ¸n, tr¸nh xu híng ®¸nh gi¸ c¶m tÝnh, qu¸ l¹c quan dÉn ®Õn cã sù sai lÖch lín gi÷a dù kiÕn vµ møc ®é s¶n xuÊt thùc tÕ, g©y khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn cam kÕt vay, tr¶ 6.4 - ThÈm ®Þnh vÒ ph¬ng diÖn tæ chøc Trong nhiÒu trêng hîp, møc ®é thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña dù ¸n kh«ng ph¶i do yÕu tè vÒ thÞ trêng hay kü thuËt mµ do chÝnh n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý vµ tæ chøc thùc hiÖn cña c¸c c¬ quan cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn vµ vËn hµnh dù ¸n. V× vËy ®èi víi c¸c dù ¸n cã yªu cÇu ®Çu t lín vµ yªu cÇu kü thuËt cao, cÇn ph¶i xem xÐt n¨ng lùc thùc tÕ cña c¸c c¬ quan cã liªn quan còng nh quan hÖ phèi hîp gi÷a hä, ®ã lµ: chñ dù ¸n, c¸c tæ chøc thiÕt kÕ thi c«ng, cung øng thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu, ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt chÞu tr¸ch nhiÖm vËn hµnh dù ¸n. 6.5- ThÈm ®Þnh vÒ mÆt tµi chÝnh cña dù ¸n 6.5.1- ThÈm tra viÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh tæng vèn ®Çu t vµ tiÕn ®é bá vèn Vèn ®Çu t x©y l¾p: Vèn ®Çu t x©y l¾p thêng ®îc íc tÝnh trªn c¬ së khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p vµ ®¬n gi¸ x©y l¾p tæng hîp. Néi dung kiÓm tra tËp trung vµo viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu x©y dùng hîp lý cña dù ¸n vµ møc ®é hîp lý cña suÊt vèn ®Çu t ®îc ¸p dông so víi kinh nghiÖm ®óc kÕt tõ c¸c dù ¸n hoÆc lo¹i c«ng t¸c x©y l¾p t¬ng tù. 20