Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
LỜI NÓI ĐẦU
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về
những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân chủ
nhân dân đến cách mạng xã hội chủ nghĩa; là kết quả của sự vận dụng sáng
tạo và phát triển chủ nghĩa Macr-Lenin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam,
đồng thời là sự kết tinh tinh hoa dân tộc và trí tuệ thời đại nhằm giải phóng
dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người. Tư tưởng Hồ Chí Minh
đã trở thành một tài sản tinh thần quý báu của Đảng Cộng Sản Việt Nam và
của dân tộc Việt Nam. TT HCM trung thành với những nguyên lý phổ biến
của chủ nghĩa Mác – Lênin, đồng thời khi nghiên cứu, vận dụng những
nguyên lý đó, Hồ Chí Minh đã mạnh dạn loại bỏ những gì không thích hợp
với điều kiện cụ thể của nước ta, dám đề xuất những vấn đề mới do thực tiễn
đặt ra và giải quyết một cách linh hoạt, khoa học, hiệu quả. TT HCM soi
đường cho Đảng ta và nhân dân ta trên con đường thực hiện mục tiêu dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Lịch sử đã chỉ rõ những cuộc chiến tranh yêu nước thắng lợi đều là
những cuộc chiến tranh nhân dân, phát huy được sức mạnh tinh thần và vật
chất tiềm tàng của toàn dân. Kháng chiến chống Tống, chống Mông - Nguyên
thời Lý - Trần là những minh chứng hùng hồn. Từ những hoàn cảnh, đặc
điểm và thực tế của lịch sử dân tộc, một số nhân vật tiến bộ trong giai cấp
phong kiến như Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo... đã nhận thức khá sâu sắc
vai trò quyết định của nhân dân trong chiến tranh chống ngoại xâm cũng như
trong các biến cố lớn của lịch sử. Trần Hưng Đạo cho rằng "vua tôi đồng
lòng, anh em hòa thuận, cả nước chung sức" là nguyên nhân thắng lợi của
kháng chiến thời Trần. Theo ông, "chúng chí thành thành", chí dân là bức
thành giữ nước. Chính vì nhận thức về vai trò đoàn kết toàn dân là rất quan
trọng, Trần Quốc Tuấn đã đề ra "thượng sách giữ nước" là "khoan thư sức dân
làm kế rễ bén gốc". Đó là điều kiện tiên quyết để chiến thắng kẻ thù. Ông đã
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
thấy vai trò quyết định của quần chúng nhân dân đối với vĩ nhân trong lịch sử.
Trần Quốc Tuấn nói: "Chim hồng học bay được cao là nhờ ở sáu cái lông
cánh, nếu không có sáu cái lông cánh ấy thì cũng như chim thường thôi". Như
vậy, anh hùng xuất chúng làm nên nghiệp lớn là nhờ sự ủng hộ của quần
chúng nhân dân tộc.
Trên vũ đài chính trị và tư tưởng thời Lý - Trần, nhân dân đã được nhìn
nhận như một lực lượng xã hội cần phải quan tâm đến khi tiến hành những
cuộc chiến tranh giữ nước và duy trì trật tự xã hội nhằm đem lại sự thịnh
vượng cho nước nhà. Và giá trị tích cực của quan điểm thân dân, "khoan thư
sức dân" là ở chỗ đó.
I. Hình thành tư tưởng
Hồ Chí Minh (lúc nhỏ tên là Ngyễn Sinh Cung, sau đổi là Nguyễn Tất
Thành ) chịu ảnh hưởng tư tưởng thân dân, lấy dân làm hậu thuẫn cho mọi
cuộc cải cách của cụ thân sinh Nguyễn Sinh Sắc; chịu ảnh hưởng đức tính
nhân hậu, đảm đang, sống chan hòa với mọi người của mẹ là Bà Hoàng Thị
Loan; lòng yêu nước, thương nòi trong mối quan hệ và sự tác động của ba chị
em của Người; ảnh hưởng của truyền thống văn hóa, giàu lao động, chống
ngoại xâm của quê hương Nghệ Tĩnh; tấm gương của các lãnh tụ yêu nước,
của các anh hùng, liệt sĩ của quê hương.. Từ thuở thiếu thời, Nguyễn Tất
Thành đã chứng kiến cuộc sống nghèo khổ, bị áp bức, bóc lột đến cùng cực
của đồng bào mình cùng với thái độ ươn hèn của bọn phong kiến Nam triều
thêm đó là sự thất bại của các nhà yêu nước tiền bối và đương thời. Tất cả
điều đó đã thôi thúc Nguyễn Tất Thành ra đi tìm một con đường mới để cứu
nước, cứu dân. Cùng với việc phê phán hành động cầu viện Nhật và ý tưởng
“ỷ Pháp cầu tiến”, Nguyễn Tất Thành đã tự định ra cho mình một hướng đi
mới là phải đi ra nước Pháp và các nước khác.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
II. Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
1. Vì sao phải thân dân
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Nước lấy dân làm gốc; Gốc có
vững, cây mới bền. Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân. Người rất tâm đắc
với câu nói dân gian: “Dễ mười lần không dân cũng chịu. Khó vạn lần dân
liệu cũng xong”. Dân là gốc của nước. Dân là người đã không tiếc máu xương
để xây dựng và bảo vệ đất nước. Nước không có dân thì không thành nước.
Nước do dân xây dựng nên, do dân đem xương máu ra bảo vệ, do vậy dân là
chủ của nước. Nhân dân đã cung cấp cho Đảng những người con ưu tú nhất.
Lực lượng của Đảng có lớn mạnh được hay không là do dân. Nhân dân là
người xây dựng, đồng thời cũng là người bảo vệ Đảng, bảo vệ cán bộ của
Đảng. Dân như nước, cán bộ như cá. Cá không thể sinh tồn và phát triển được
nếu như không có nước. Nhân dân là lực lượng biến chủ trương, đường lối
của Đảng thành hiện thực. Do vậy, nếu không có dân, sự tồn tại của Đảng
cũng chẳng có ý nghĩa gì. Đối với Chính phủ và các tổ chức quần chúng cũng
vậy.
2. Thân dân thì phải làm thế nào?
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, biểu hiện trước hết của dân là gốc là phải
tin ở dân, gần gũi dân, và biết dựa vào dân; Phải có ý thức rõ “dân chúng rất
khôn khéo, rất hăng hái, rất anh hùng”. Muốn hoàn thành nhiệm vụ, muốn
biến đường lối chủ trương của Đảng thành phong trào quần chúng, thành sức
mạnh cách mạng thì Đảng phải có đường lối đúng đắn; cán bộ đảng viên
“phải liên lạc mật thiết với dân chúng, xa rời dân chúng là cô độc. Cô độc thì
nhất định thất bại”. Cán bộ đảng viên còn phải học hỏi dân, “nếu không học
hỏi dân thì không lãnh đạo được dân”, mà “muốn hiểu biết, học hỏi dân thì ắt
phải có nhiệt thành, có quyết tâm”.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
Phải thực hiện dân chủ với dân để phát huy tinh thần làm chủ của dân là
cốt lõi của vấn đề dân là gốc. Người thường nói: “Chế độ ta là chế độ dân
chủ, tức là nhân dân làm chủ”. Vậy quyền hạn, nghĩa vụ của người làm chủ
phải thế nào? Câu trả lời của Người là: “Nếu Chính phủ sai thì phải phê bình,
phê bình nhưng không phải là chửi”. Và người yêu cầu: người làm chủ trước
hết phải làm tròn bổn phận công dân, tức là phải tuân theo pháp luật Nhà
nước; tuân theo kỷ luật lao động; giữ gìn trật tự chung; nộp thuế đúng kỳ, bảo
vệ tài sản công cộng; bảo vệ Tổ Quốc. “Phải chăm lo việc nước như việc
nhà”, “phải biết tự mình lo toan gánh vác, không ỷ lại, không ngồi chờ”; “làm
chủ sao cho ra làm chủ, không phải làm chủ là muốn ăn bao nhiêu thì ăn, làm
bao nhiêu thì làm”.
Thiết thực nhất của việc bồi dưỡng “cái gốc” là phải thường xuyên chăm
lo đời sống cho dân, chăm lo lợi ích chính đáng của dân. Người thường nhắc
tới những câu của người xưa “có thực với vực được đạo”, “dân dĩ thực vi
thiên”. Người nhắc nhở cán bộ, đảng viên: “Đối với nhân dân không thể lý
luận suông”. Chính sách của Đảng và Chính phủ là phải hết sức chăm lo đời
sống của dân: “Nếu dân đói, Đảng và Chính phủ có lỗi. Nếu dân rét là Đảng
và Chính phủ có lỗi. Nếu dân dốt là Đảng và Chính phủ có lỗi. Nếu dân ốm là
Đảng và Chính phủ có lỗi”.
Thân dân thì phải hiểu dân, nghe được dân nói, nói được cho dân nghe,
làm được cho dân tin, là nhận biết được những nhu cầu của họ, biết được họ
đang suy nghĩ gì, trăn trở cái gì? Họ mong muốn những gì? Và họ đang mong
đợi gì ở người khác, nhất là ở người lãnh đạo, quản lý; phải biết phát hiện và
đáp ứng kịp thời những nhu cầu và lợi ích thiết thực của dân; là nhìn thấy cả
cái thực tại và vạch ra được viễn cảnh (tương lai) đúng đắn cho dân phát triển;
là biết chia sẻ, đồng cảm và gần gũi với cuộc sống của dân, mọi suy nghĩ và
hành động đều xuất phát từ nhu cầu và lợi ích của dân, phản ánh đúng tâm tư,
tình cảm, nguyện vọng của dân. Từ thực tiễn cuộc sống, Hồ Chí Minh lưu ý:
“Bất kỳ nơi nào có quần chúng, thì nhất định có ba hạng người: hạng hăng
hái, hạng vừa vừa và hạng kém… Người lãnh đạo phải dùng hạng hăng hái
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
làm trung kiên cho sự lãnh đạo, do hạng hăng hái đó mà nâng cao hạng vừa
vừa và kéo hạng kém lên. Phải học hỏi dân chúng, nhưng “không phải dân
chúng nói gì, ta cũng cứ nhắm mắt theo”; phải “tìm ra mâu thuẫn trong những
ý kiến khác nhau, xem cái nào đúng, cái nào sai” để vận dụng
Một sự kiện được nhiều người nhắc tới là tháng 10/1949 khi cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp đang ở giai đoạn quyết liệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh
viết bài báo Dân vận. Người diễn đạt rất khái quát: “Bao nhiêu lợi ích đều vì
dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Chính quyền từ xã đến Chính phủ
Trung ương do dân cử ra. Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của
dân. Sự nghiệp kháng chiến kiến quốc là công việc của dân. Đoàn thể từ
Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng
đều ở nơi dân. Quan điểm của Người thật rõ ràng: Nhà nước ta là Nhà nước
của dân, do dân, vì dân.Tháng 10-1945, trong thư gửi Ủy ban nhân dân các
kỳ, tỉnh, huyện và làng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “...Nếu nước độc lập
mà dân không hưởng hạnh phúc, tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý
gì... Chúng ta phải hiểu rằng, các cơ quan của Chính phủ từ toàn quốc cho đến
các làng, đều là công bộc của dân, nghĩa là để gánh việc chung cho dân, chứ
không phải để đè đầu dân như trong thời kỳ dưới quyền thống trị của Pháp,
Nhật. Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, ta phải hết
sức tránh. Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta”1.
Người yêu cầu cán bộ từ Chủ tịch nước trở xuống đều phải là đày tớ trung
thành của nhân dân. Theo Người: “Dân làm chủ thì Chủ tịch, Bộ trưởng, Thứ
trưởng, Ủy viên này khác là làm gì? Làm đày tớ. Làm đày tớ cho nhân dân,
chứ không phải là làm quan cách mạng”
Điều mà cả cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh nung nấu trăn trở là vấn đề
thực hiện dân chủ với dân; làm thế nào để nhân dân “biết dùng quyền dân
chủ” và “hưởng quyền dân chủ”. Ngày 6/1/1946, chỉ bốn tháng sau khi khai
sinh nền Dân chủ Cộng hòa, Chính phủ lâm thời do Người đứng đầu đã tổ
chức cuộc tổng tuyển cử phổ thông, trực tiếp, bình đẳng lần đầu tiên trong
lịch sử Việt Nam. Tháng 11/1946, Quốc hội khóa I, kỳ họp thứ 2 đã thông
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
qua bản Hiến pháp do Người chỉ đạo soạn thảo. Nhà nước dân chủ, pháp
quyền từ ý tưởng của Người đã dần dần trở thành hiện thực trên đất nước Việt
Nam. Quan điểm của Người trong những sự kiện lịch sử này rất mẫu mực, rõ
ràng: “Tổng tuyển cử là một dịp cho toàn thể quốc dân tự do lựa chọn những
người có tài, có đức để gánh vác công việc nước nhà”, “Hễ là những người
muốn lo việc nước thì đều có quyền ra ứng cử; hễ là công dân thì đều có
quyền đi bầu cử”. Nhà nước của dân còn bao hàm việc dân có quyền bãi miễn
Chính phủ và nhân viên chính quyền Nhà nước các cấp, nếu họ có tư tưởng
hoặc việc làm có hại đến nhà nước, hại đến dân.
Nhà nước Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập là Nhà nước kiểu
mới: Nhà nước của dân. Sức mạnh và sự trường tồn của nhà nước bắt nguồn
từ lực lượng toàn dân đoàn kết, với tinh thần làm chủ - tự chủ. Bởi thế nhà
nước ta còn là nhà nước do dân. Bác viết: “Trong thế giới không gì mạnh
bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”, “Không có lực lượng nhân dân thì
việc nhỏ mấy, dễ mấy làm cũng không xong”; “Vậy nên Chính phủ với nhân
dân phải đoàn kết thành một khối”.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà nước của dân, do dân phải được thể
hiện ở các chủ trương, chính sách của nhà nước trong mọi mặt đời sống xã
hội là vì dân. Ngay sau khi nước nhà dành được độc lập, Người nói rõ: “…
nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc thì độc lập cũng chẳng có
nghĩa lý gì”.
Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân. Nhân dân đã và sẽ mãi
mãi là người làm nên lịch sử. Thực hiện tốt Di huấn của Bác về lấy dân làm
gốc, chắc chắn bộ máy Nhà nước ta sẽ “chạy” đều, hiệu quả quản lý điều
hành chắc chắn có hiệu lực cao. Đó là việc làm có ý nghĩa lý luận và thực tiễn
to lớn.
Là người phục vụ nhân dân, cán bộ Đảng, Nhà nước, đoàn thể đồng thời
là người lãnh đạo, người hướng dẫn của nhân dân. Theo Người: Nếu không
có nhân dân thì Chính phủ không đủ lực lượng, nếu không có Chính phủ, thì
nhân dân không ai dẫn đường. Cán bộ, đảng viên phải làm thế nào để xứng
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
đáng vừa là người lãnh đạo, vừa là người đày tớ thật trung thành của nhân
dân. Điều này cho thấy, Hồ Chí Minh không bao giờ đối lập vai trò người
lãnh đạo với người đày tớ của nhân dân trong bản thân người cán bộ của
Đảng và Nhà nước, mà trái lại Người yêu cầu phải làm thế nào để xứng đáng
vừa là người lãnh đạo, vừa là người đày tớ thật trung thành của nhân dân. Là
lãnh đạo không có nghĩa là đè đầu cưỡi cổ nhân dân. Bởi vì: “Chế độ ta là chế
độ dân chủ, nghĩa là nhân dân làm chủ. Đảng ta là Đảng lãnh đạo, nghĩa là tất
cả các cán bộ, từ trung ương đến khu, đến tỉnh, đến huyện, đến xã, bất kỳ cấp
nào và ngành nào đều phải là người đày tớ trung thành của nhân dân”
Từ thực tế, Bác đã thẳng thắn phê phán nhiều cán bộ, kể cả cán bộ cấp
cao, khi xuống cấp dưới triển khai công việc thì khệnh khạng như “ông quan”
và nội dung truyền đạt thì rất đại khái, hình thức, vì vậy mà quần chúng
không hiểu và rất sợ đi họp. Đó là bệnh xa quần chúng, bệnh hình thức, không
phải vì lợi ích của quần chúng.
Việc đặt ra chương trình làm việc, kế hoạch hành động, tuyên truyền,
nhiều cán bộ cũng không hỏi xem quần chúng cần cái gì, muốn nghe, muốn
biết cái gì, “chỉ mấy ông cán bộ đóng cửa lại mà làm, ngồi ỳ trong phòng giấy
mà viết, cứ tưởng những cái mình làm ra là đúng, mình viết là hay. Nào có
biết, cách làm chủ quan đó, kết quả là “đem râu ông nọ chắp cằm bà kia”,
không ăn thua, không thấm thía, không lợi ích gì cả”.
báo Việt Nam độc lập, số 3 ra ngày 21-8-1941, ngay trên trang nhất, báo
đã in trang trọng câu thơ: "Có Tổ quốc mới có ta; Nước là rất trọng ta là rất
khinh" (Khinh là xem nhẹ - TVH, Người kịch liệt phê phán những cán bộ
miệng thì nói dân chủ, nhưng khi thực hiện công việc thì lại theo lối quân chủ
và xa rời nhân dân. Người viết: Bệnh quan liêu mệnh lệnh từ đâu mà ra?
Nguyên nhân bệnh ấy là:
Xa nhân dân: do đó mà không hiểu tâm lý của nhân dân, nguyện vọng của
nhân dân.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
Khinh nhân dân: cho là dân ngu khu đen, bảo sao làm vậy, không hiểu
được chính trị cao xa như mình.
Sợ nhân dân: Khi có sai lầm khuyết điểm thì lại sợ nhân dân phê bình, sợ
mất thể diện, sợ phải sửa chữa.
Không tin cậy nhân dân: họ quên rằng không có lực lượng nhân dân thì
việc nhỏ mấy dễ mấy làm cũng không xong; có lực lượng nhân dân thì việc
khó mấy to mấy cũng làm được.
Không hiểu biết nhân dân: họ quên rằng nhân dân cần trông thấy quyền
lợi thiết thực, lợi ích gần và lợi ích xa, lợi ích riêng và lợi ích chung, lợi ích
bộ phận và lợi ích toàn cuộc, đối với dân không thể lý luận suông.
Không yêu thương nhân dân: do đó họ chỉ biết đòi hỏi nhân dân, không
thiết thực giúp đỡ nhân dân tăng gia sản xuất, cải thiện sinh hoạt, để bồi
dưỡng sức của sức người của nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã biểu
dương những tấm gương người tốt, việc tốt, qua đó để giáo dục tinh thần yêu
nước, đoàn kết dân tộc, tinh thần dám xả thân vì độc lập tự do của dân tộc.
Cuối cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra cách chữa bệnh quan liêu
mệnh lệnh là phải theo đúng đường lối quần chúng và phải thực hiện tốt 6
điều:
+Đặt lợi ích nhân dân lên trên hết;
+Liên hệ chặt chẽ với nhân dân;
+Việc gì cũng bàn với nhân dân, giải thích cho nhân dân hiểu rõ;
+Có khuyết điểm thì thật thà tự phê bình trước nhân dân và hoan nghênh
nhân dân phê bình mình.
+Sẵn sàng học hỏi nhân dân;
+Tự mình phải làm kiểu mẫu cần kiệm liêm chính, để nhân dân noi theo.
Tiếp nhận dòng chảy văn hóa truyền thống của dân tộc và thời đại, Hồ
Chí Minh đã sớm nhận thức được vai trò to lớn của nhân dân. Không chỉ
dừng lại ở đó, Người còn luôn luôn tôn trọng, tin tưởng và đặt lợi ích của
nhân dân lên trên hết, trước hết. Chính vì vậy, cả cuộc đời của Hồ Chí Minh
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn
toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo
mặc, ai cũng được học hành. Về thực chất, đây cũng chính là tư tưởng thân
dân. Người cán bộ giữ nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn
tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học được cần, kiệm,
liêm, chính, chí công, vô tư, là người có ý thức phục vụ nhân dân, đặt lợi ích
của nhân dân, của Tổ quốc, của Đảng lên trên hết, là thân dân. Điều này được
thể hiện rõ trong Quan điểm của Khổng Tử và các thế hệ học trò về sau qua
câu nói: "Quân vi khinh, xã tắc thứ chi, dân vi bản", nghĩa là: vua không quan
trọng, xã tắc cũng chỉ là thứ yếu, quan trọng và cơ bản là dân. Vận dụng tư
tưởng Nho gia Nguyễn Trãi đã cùng với Lê Lợi xây dựng lên đỉnh cao của
các triều đại Phong kiến việt Nam và ông đã từng phát biểu: "Có lật thuyền
mới biết sức dân như nước". Và trong thời đại ngày nay tư tưởng gần dân vẫn
vẹn nguyên giá trị. Chẳng vậy mà tư tưởng Mác - Lênin đã khẳng định luận
đề: người sáng tạo ra lịch sử là nhân dân đó thôi.
3. Tình hình hiện nay
Hiện nay, đại đa số cán bộ, đảng viên ta đã nhận thức và làm tốt việc coi
trọng nhân dân, vì nhân dân phục vụ, làm cho kinh tế, văn hóa và xã hội có
tiến bộ trên nhiều mặt; đời sống các tầng lớp nhân dân được cải thiện...
Tuy nhiên, dưới tác động mặt trái của cơ chế thị trường và mở cửa, hội
nhập cùng những thiếu sót, khuyết điểm chủ quan của chúng ta trong lãnh
đạo, quản lý cũng như trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước
nên thời gian qua ở nước ta, các hiện tượng tiêu cực xã hội phát triển, một bộ
phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng, chính trị, phẩm chất,
đạo đức, lối sống. Tệ tham nhũng diễn ra nghiêm trọng, có nguy cơ làm biến
chất Đảng, làm suy giảm niềm tin của nhân dân vào Đảng, vào Nhà nước và
chế độ, làm giảm sút mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng với nhân dân,
gây nguy hại cho sự nghiệp cách mạng.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
Trong quan hệ giữa Đảng với nhân dân, những biểu hiện như quan liêu,
cửa quyền, vô cảm với nhân dân, xa dân, sách nhiễu dân đang có nguy cơ
phát triển. Sự tha hóa của một bộ phận cán bộ có chiều hướng phát triển, thể
hiện ở xa dân, sách nhiễu dân, tệ quan liêu, tham nhũng… Cán bộ lãnh đạo
một số nơi còn lúng túng trước nhiệm vụ đặt ra, hội họp nhiều nhưng giải
quyết công việc chưa hiệu quả, không sâu sát thực tế...
Đối thoại giữa chính quyền và người dân chưa thường xuyên. Còn đùn
đẩy, né tránh trách nhiệm nên giải quyết khiếu nại, tố cáo chậm. Bệnh che
giấu khuyết điểm, nơi này đổ lỗi cho nơi kia còn khá phổ biến...Tình trạng
hành dân, khinh dân, thậm chí lợi dụng quyền hành để bắt dân cống nạp, vẫn
xảy ra ở nơi này nơi kia trong bộ máy chính quyền các cấp, kể cả cấp cơ sở, ở
các vùng nghèo, vùng sâu.
Nhiều cơ quan công quyền thường có thói quen ra những mệnh lệnh,
những quyết định bắt người dân phải thi hành mà không tham khảo ý kiến của
nhân dân. Ở nhiều địa phương việc xây dựng Quy chế dân chủ còn hình thức,
trên thực tế người dân chưa được thực hiện quyền chính đáng của mình.
Chính quyền một số nơi, nhất là ở cơ sở, nơi trực tiếp với nhân dân nhưng lại
xa dân, ít quan tâm đến đời sống của nhân dân, không chú ý tìm hiểu những
khó khăn, vướng mắc và tâm tư, nguyện vọng của dân, phong cách chỉ đạo,
quản lý nặng về quan liêu, mệnh lệnh, vô cảm trước khó khăn, vất vả của dân.
Những chủ trương liên quan đến nghĩa vụ và quyền lợi của dân không được
đưa ra bàn bạc, thảo luận, lấy ý kiến của nhân dân hoặc giải thích cho nhân
dân hiểu rõ để nhân dân tự giác chấp hành. Vì vậy, một số quyết định của
chính quyền cấp cơ sở không được nhân dân đồng tình, có nơi khiến nhân dân
bất bình, là một trong những nguyên nhân làm nảy sinh tình trạng khiếu kiện
vượt cấp, kéo dài.
Thời đại Hồ Chí Minh, những giá trị văn hóa chính trị yêu nước, thương
dân, lấy dân là gốc được soi sáng và phát triển rực rỡ, trở thành chân lý khoa
học, kim chỉ nam cho hành động. Thân dân, luôn coi dân là gốc là đạo đức
cách mạng của cán bộ, đảng viên. Mỗi cán bộ, đảng viên phải tự đặt mình vào
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
địa vị của người dân mà mình đại diện để hiểu, suy xét, chia sẻ tâm tư,
nguyện vọng, kiến nghị, đề xuất , mong muốn của họ. Có lắng nghe, thấu hiểu
nguyện vọng chính đáng của dân thì đại biểu dân cử mới thực hiện tốt việc
“Việc gì có lợi cho dân ta phải hết sức làm, việc gì hại đến cho dân ta phải hết
sức tránh”. Bởi, ta có yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta.
Nói và thực hành “Thân dân” trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay
càng đòi hỏi cán bộ, đảng viên phải gần dân, sát dân, luôn luôn lắng nghe và
thấu hiểu mọi tâm tư, tình cảm và nguyện vọng của dân, nhằm giải quyết kịp
thời những nhu cầu và lợi ích chính đáng, thiết thực và cụ thể của quần
chúng; phải từ trong dân, từ ý chí và tâm trạng của dân để phục vụ nhân dân.
4. Biện pháp của đảng và nhà nước ta về vấn đề thân dân
Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là mục tiêu, động lực của công
cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa
Đảng, Nhà nước và nhân dân. Đảng thông qua Nhà nước để lãnh đạo xã hội
và quản lý đất nước; Nhà nước đại diện quyền làm chủ của nhân dân, đồng
thời là người tổ chức và thực hiện đường lối chính trị của Đảng cầm quyền.
Mọi chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước đều có sự tham gia xây
dựng của nhân dân, phản ánh lợi ích của đại đa số nhân dân. Nhân dân không
chỉ có quyền mà còn có trách nhiệm, không chỉ là người thụ hưởng mà còn
góp phần tích cực, quan trọng vào việc xây dựng, hoạch định và thi hành các
chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Thể chế hoá và xây dựng cơ chế vận hành của Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa, bảo đảm nguyên tắc tất cả quyền lực Nhà nước đều thuộc về
nhân dân. Quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp giữa
các cơ quan trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Xây
dựng cơ chế bảo vệ Hiến pháp, định rõ cơ chế, cách thức bảo đảm tính tối cao
của Hiến pháp và luật trong đời sống kinh tế - xã hội.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
Hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng tính cụ thể, khả thi của các quy định
trong văn bản pháp luật, bảo đảm vận hành thông suốt nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa và thực hiện tốt các cam kết quốc tế, bảo vệ lợi ích
quốc gia, dân tộc.
Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội. Nâng cao chất
lượng đại biểu Quốc hội, tăng hợp lý số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động
chuyên trách. Nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng dân tộc và các Uỷ
ban của Quốc hội. Đổi mới hơn nữa quy trình xây dựng luật, giảm mạnh việc
ban hành pháp lệnh. Thực hiện tốt hơn nhiệm vụ quyết định các vấn đề quan
trọng của đất nước và chức năng giám sát, tổ chức lại một số Uỷ ban để giúp
Quốc hội quyết định phân bổ ngân sách Trung ương, giám sát thực hiện ngân
sách, giám sát hoạt động của các cơ quan tư pháp.
Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ theo hướng xây
dựng nền hành pháp thống nhất, thông suốt, trong tổng thể một hệ thống
chính trị trong sạch, vững mạnh. Luật hoá cơ cấu, tổ chức của Chính phủ; tổ
chức bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực, bảo đảm tinh gọn và hợp lý. Thành lập
cơ quan tài phán hành chính để giải quyết các khiếu kiện hành chính. Thực
hiện việc phân cấp mạnh, hợp lý cho chính quyền địa phương, giao quyền chủ
động hơn nữa cho địa phương, nhất là trong việc quyết định về ngân sách, tài
chính, đầu tư, nguồn nhân lực, thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với Trung
ương.
Xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo
vệ công lý, quyền con người. Đẩy mạnh việc thực hiện Chiến lược cải cách tư
pháp đến năm 2020. Cải cách tư pháp khẩn trương, đồng bộ; lấy cải cách hoạt
động xét xử làm trọng tâm; thực hiện cơ chế công tố gắn với hoạt động điều
tra. Tổ chức lại cơ quan điều tra theo hướng thu gọn đầu mối. Thống nhất cơ
quan thi hành án. Xây dựng cơ chế phán quyết về những vi phạm Hiến pháp
trong hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
Nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân
dân trong phạm vi được phân cấp. Bảo đảm quyền tự chủ và tự chịu trách
nhiệm của cơ quan chính quyền địa phương. Phát huy vai trò giám sát của Hội
đồng nhân dân. Tổ chức hợp lý chính quyền địa phương, phân định lại thẩm
quyền đối với chính quyền ở nông thôn, đô thị, hải đảo.
Thực hiện các giải pháp nhằm chấn chỉnh bộ máy và quy chế hoạt động
của cơ quan, cán bộ, công chức. Cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức và đào
tạo, bồi dưỡng theo yêu cầu nâng cao chất lượng cả về năng lực và phẩm chất
đạo đức. Có cơ chế bãi miễn những người không xứng đáng, đưa ra khỏi bộ
máy Nhà nước những công chức kém phẩm chất và năng lực. Thực hiện chế
độ trách nhiệm trong đề cử, bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo theo hướng cấp
trưởng giới thiệu cấp phó, cấp sử dụng trực tiếp giới thiệu để cấp có thẩm
quyền xem xét, quyết định.
Tích cực phòng ngừa và kiên quyết chống tham nhũng, lãng phí
Bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, quy định về quản lý kinh tế - tài chính,
quản lý tài sản công, ngân sách Nhà nước, các quỹ do nhân dân đóng góp và
do nước ngoài viện trợ; cơ chế thanh tra, kiểm tra, kiểm kê, kiểm soát. Tiếp
tục đẩy mạnh cải cách hành chính, đổi mới công tác giáo dục, giám sát và
quản lý cán bộ, công chức nhằm xây dựng một nền hành chính quốc gia hiện
đại, một đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, tận tuỵ, có đức, có tài. Bảo
đảm công khai, minh bạch các hoạt động kinh tế, tài chính trong các cơ quan
hành chính, đơn vị cung ứng dịch vụ công cộng và doanh nghiệp Nhà nước.
Tiếp tục đổi mới chế độ tiền lương đối với cán bộ, công chức.
Xử lý kiên quyết, nghiêm minh, kịp thời, công khai người tham nhũng
bất kể ở chức vụ nào, đương chức hay đã nghỉ hưu, tịch thu, sung công tài sản
có nguồn gốc từ tham nhũng. Xử lý nghiêm theo kỷ luật Đảng và pháp luật
Nhà nước những người bao che cho tham nhũng, cố tình ngăn cản việc chống
tham nhũng hoặc lợi dụng việc tố cáo tham nhũng để vu khống, làm hại người
khác, gây mất đoàn kết nội bộ. Có cơ chế khuyến khích và bảo vệ những
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
người tích cực đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực. Biểu dương và nhân
rộng những gương cần kiệm liêm chính, chí công vô tư.
Hoàn thiện cơ chế dân chủ, thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở; phát
huy vai trò của cơ quan dân cử, của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội và của nhân dân trong việc giám sát cán bộ, công chức và cơ quan
công quyền; phát hiện, đấu tranh với các hiện tượng tham nhũng. Đẩy mạnh
việc hợp tác quốc tế về phòng, chống tham nhũng.
Các cấp uỷ và tổ chức đảng, các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể nhân
dân, cán bộ lãnh đạo, trước hết là cán bộ cấp cao, phải trực tiếp tham gia và đi
đầu trong việc phòng chống tham nhũng, lãng phí.
Để thực sự phát huy dân chủ ở mức cao nhất, động viên ý chí và nâng cao
tính Đảng của từng đảng viên tham gia gánh vác công việc của Đảng mà
không xen lợi ích cá nhân vào, nên khuyến khích tự do ứng cử, đề cử những
đảng viên không phải là đại biểu của đại hội. Đồng thời, khuyến khích người
đề cử hay người ứng cử trình bày rõ về mình để đại hội có cơ sở cân nhắc và
quyết định.
Trung thực và chân thành lắng nghe tiếng nói của đảng viên và quần
chúng, khách quan và thực sự cầu thị, nhất định sẽ chọn được những người ưu
tú đủ năng lực và uy tín xứng đáng tham gia Ban Chấp hành Trung ương. Đó
cũng là cách hay nhất để làm cho Dân tin Đảng, theo Đảng và xây dựng Đảng
lãnh đạo của mình, Đảng của giai cấp và của dân tộc, đưa sự nghiệp của đất
nước bước vào thời kỳ mới.
5.
Liên hệ bản thân
Thân dân biểu hiện ở việc cán bộ, đảng viên thực hiện nghĩa vụ và quyền
lợi do pháp luật quy định. Tức là, phải trung thành với mục tiêu lý tưởng, với
chính sách, pháp luật của Nhà nước, phải hướng đến một nền hành chính, một
tổ chức, một bộ máy phục vụ nhân dân; luôn gương mẫu hoàn thành kế hoạch
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
được giao và nếu có chức vụ phải biết sử dụng quyền lực để giao việc, kiểm
tra, theo dõi, đánh giá, phê bình, khen thưởng một cách công minh chính trực;
phải lắng nghe và dựa vào quần chúng nơi cơ quan để xây dựng quy chế làm
việc, quy chế dân chủ cơ sở, quy chế chi tiêu tài chính, các biện pháp thực
hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng, làm cho cơ quan đoàn kết
nhất trí; không xu nịnh, không ưa nịnh, không chia bè chia cánh, cục bộ, bản
vị; phải luôn đề cao trách nhiệm vì dân để giải quyết nhanh chóng, kịp thời
những chế độ, chính sách liên quan đến người dân; phải thận trọng trong việc
xem xét, quyết định các vấn đề hệ trọng có ảnh hưởng đến quyền bình đẳng,
quyền lợi của các tầng lớp nhân dân. Khi nhân dân có ý kiến, khiếu nại, tố
cáo, kể cả tố cáo cá nhân mình, thì phải biết bình tĩnh lắng nghe, phân tích và
có thái độ kiên quyết sửa chữa khuyết điểm, nếu quyết định của mình chưa
đúng. Không né tránh, đùn đẩy, gây phiền hà và khó khăn, tốn kém cho dân…
Nói tóm lại là phải gần dân, làm sao để dân tin tưởng, yêu mến và thương
yêu, xem ta là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân.
Giữa cán bộ, đảng viên và nhân dân hoàn toàn không có khoảng cách, phân
biệt.
Yêu nước ngày nay phải kết hợp chặt chế với việc chống tham nhũng, bởi
nó chính là một trong những thù trong vô cùng nguy hiểm. Về phía Nhà nước,
cần phải xây dựng được một cơ chế quản lý thích hợp, đồng thời cũng cần có
những biện pháp xử lý nghiêm minh đối với những kẻ tham nhũng. Về phía
nhân dân, không nên tiếp tay hay tạo cơ hội cho việc tham nhũng, mà cần
phát hiện, tố cáo với các cơ quan hữu quan để xử lý kịp thời. Các tố chức
đảng cũng cần tăng cường công tác phê và tự phê một cách có hiệu quả, tiến
tới làm trong sách hàng ngũ của Đảng để Đảng ta thực sự làm tốt vai trò lãnh
đạo của mình. Cần khắc phục tình trạng quan liêu, cửa quyền, hách dịch đang
xảy ra rất phổ biến ở nhiều cơ quan nhà nước hiện nay đe Nhà nước ta thực sư
là Nhà nước của dân, do dân và vì dân
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
Bản thân em luôn phấn đấu thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của mình.
Chấp hành nghiêm chỉnh luật pháp, cố gắng học tập tốt để trở thành người
công dân tốt cho Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
III. Kết luận
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm thân dân là quan điểm khoa học,
toàn diện. Đó là sự kế thừa những tinh hoa dân tộc, là sự vận dụng sáng tạo
quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin và xuất phát từ lòng yêu nước thương
dân vô bờ bến của Chủ tịch vào thực tiễn cách mạng Việt Nam. Trong bối
cảnh của thế giới ngày nay, TT HCM giúp chúng ta nhận thức đúng những
vấn đề lớn có liên quan đến việc bảo vệ nền độc lập dân tộc, phát triển xã hội
và bảo đảm quyền con người. TT HCM là nền tảng vững chắc để Đảng ta
vạch ra đường lối CM đúng đắn, là sợi chỉ đỏ dẫn đường cho toàn Đảng, toàn
quân ta đi tới thắng lợi
Hồ Chí Minh đã từng là người đứng ở vị trí quyền lực cao nhất của Đảng
và Nhà nước của một nước Việt Nam đã giành được độc lập, tự do trong 24
năm, từ tháng 8.1945 đến tháng 9.1969, sau cũng ngần ấy năm đã từng là lãnh
tụ của Đảng, của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc trước 1945.
So với V.I Lênin chỉ có 7 năm lãnh đạo Nhà nước Xô Viết (1917-1924),
Hồ Chí Minh có hơn gấp ba thời gian ở cương vị Chủ tịch nước.
Với 24 năm là lãnh tụ của một Đảng cầm quyền, là Chủ tịch Nước, đứng
ở đỉnh cao quyền lực, song Hồ Chí Minh trước sau vẫn thủy chung như nhất
là người lãnh tụ của nhân dân, gắn bó máu thịt với nhân dân, chiếm trọn trái
tim của nhân dân, xứng đáng với lời ghi nhận của nhân dân và của Đảng:
“Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ Chủ tịch,
người anh hùng dân tộc vĩ đại, và chính Người đã làm rạng rỡ dân tộc ta,
nhân dân ta và non sông đất nước ta
So với C.Mác, Ph. Angghen và V.I Lênin, học vấn của Hồ Chí Minh
không bằng, bù vào đấy là sự thâm nhập vào cuộc sống, lăn lộn nhiều hơn, đi
nhiều hơn, thấy nhiều hơn, đến được nhiều chân trời hơn, sống với nỗi khổ
đau của con người nhiều hơn. Những con người ở nhiều đất nước, nhiều châu
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
lục, nhiều màu da, nhiều tiếng nói, nhất là tiếng nói của những người cùng
khổ.
Quả là hiếm có lãnh tụ cách mạng nào có điều kiện tắm mình trong
những quằn quại suy tư, những khát vọng rộng lớn của con người đến như
vậy.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU......................................................................................... 1
I. Hình thành tư tưởng...............................................................................2
II. Tư tưởng thân dân của Hồ Chí Minh...................................................3
1. Vì sao phải thân dân...........................................................................3
2. Thân dân thì phải làm thế nào?.........................................................3
3. Tình hình hiện nay..............................................................................9
4. Biện pháp của đảng và nhà nước ta về vấn đề thân dân...............11
5. Liên hệ bản thân................................................................................14
III. Kết luận.................................................................................................16
19