Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lêi më ®Çu
Xu híng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong ®ã cã c¶ lÜnh vùc tµi chÝnh
ngµy cµng ph¸t triÓn trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y, vµ dÇn hoµn thiÖn c¸c “luËt
ch¬i” cho c¸c quèc gia tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy. §øng tríc xu híng ®ã c¸c
quèc gia chÞu c¶ nh÷ng th¸ch thøc lÉn hëng c¸c thêi c¬ thuËn lîi, nhng c¸c níc
®ang ph¸t triÓn râ rµng lµ chÞu nhiÒu khã kh¨n h¬n c¶ vµ dÔ bÞ chÞu nh÷ng t¸c
®éng xÊu cña toµn cÇu ho¸. Tríc n¨m 1997 kh«ng mét nhµ kinh tÕ hay mét
chÝnh trÞ gia nµo cã thÓ nghÜ r»ng mét cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ l¹i diÔn ra ë
ch©u ¸, mét khu vùc víi nh÷ng sù ph¸t triÓn thÇn kú cña c¸c nÒn kinh tÕ con
rång. ThÕ nhng mét khu vùc ®îc coi lµ sÏ trë thµnh trung t©m ph¸t triÓn cña
kinh tÕ thÕ giíi ë thÕ kû 21 l¹i ph¶i ®èi mÆt víi mét cuéc khñng ho¶ng víi quy
m« vµ møc ®é ph¸ ho¹i lín nh vËy.
§Ó hç trî cho qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ c¸c níc, dÉn ®Çu lµ c¸c níc t b¶n
ph¸t triÓn, ®· thiÕt lËp nh÷ng thÓ chÕ kinh tÕ quèc tÕ cã quy m« réng lín vµ
nh÷ng môc tiªu lín lao.
Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) mét tæ chøc lín nhÊt thÕ giíi ho¹t ®éng trong
lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· thÓ hiÖn vai trß cña m×nh trong suèt gÇn nöa thÕ kû
qua vµ ®· ho¹t ®éng rÊt tÝch cùc trong cuéc khñng ho¶ng ch©u ¸, gãp søc ®a
khu vùc ra khái cuéc khñng ho¶ng.
HiÖn nay cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· ®i qua nhng nh×n l¹i diÔn
biÕn vµ vai trß cña IMF trong cuéc khñng ho¶ng lµ mét viÖc rÊt cÇn thiÕt vµ
quan träng bëi v× qua ®ã míi cã thÓ hiÓu ®îc nguyªn nh©n cña cuéc khñng
ho¶ng vµ quan träng h¬n lµ ®Ó rót ra bµi häc kinh nghiÖm cho t¬ng lai vµ c¶i
c¸ch IMF sao cho cã thÓ dù b¸o vµ kh¾c phôc khñng ho¶ng tèt h¬n. Víi tinh
thÇn ®ã bµi kho¸ luËn sÏ tËp trung nghiªn cøu nguån gèc cña cuéc khñng ho¶ng
vµ ®¸nh gi¸ vÒ vai trß cña IMF. Do sù h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc, tµi liÖu vµ thêi gian
bµi kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái thiÕu sãt. RÊt mong ®îc sù phª b×nh gãp ý
cña thÇy c« bé m«n kinh tÕ.
I-/
Mét vµi ®Æc ®iÓm vµ môc ®Ých cña IMF.
Quü tiÒn tÖ quèc tÕ lµ tæ chøc tiÒn tÖ - tÝn dông liªn chÝnh phñ. Quü ®îc
thµnh lËp trªn c¬ së NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ quèc tÕ vÒ tiÒn tÖ - tµi chÝnh cña
Liªn Hîp Quèc häp th¸ng 07 n¨m 1994 t¹i Bretton Woods (Mü) víi ®¹i diÖn
1
cña 44 níc tham gia. Tõ ngµy 1/ 3/ 1947 tæ chøc IMF b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng
chÝnh thøc. HiÖn nay cã 181 níc lµ thµnh viªn cña IMF.
Nguån vèn ho¹t ®éng chñ yÕu cña Quü lµ do c¸c níc thµnh viªn ®ãng gãp.
Tuy nhiªn trong trêng hîp cÇn thiÕt, Quü còng cã thÓ vay vèn trªn c¸c thÞ trêng
tµi chÝnh quèc tÕ ®Ó phôc vô viÖc cung cÊp nh÷ng kho¶n cho vay tµi trî. Quü
cßn cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi ng©n hµng quèc tÕ vÒ t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn
(International Bank for Recontruction and Development - IBRD) còng ®îc
thµnh lËp t¹i héi nghÞ Bretton Woods trong viÖc æn ®Þnh c¸c quan hÖ thanh to¸n
tiÒn tÖ quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña
c¸c níc thµnh viªn. IMF ®· x©y dùng mét h¹n møc cho vay vµ h¹n møc ®ãng
gãp ®èi víi c¸c thµnh viªn. Tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh møc ®ãng gãp lµ tiÒm n¨ng
kinh tÕ vµ vÞ trÝ cña mçi níc trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi sè phiÕu biÓu quyÕt cña
mçi níc tuú thuéc vµo møc ®é ®ãng gãp cña c¸c níc ®ã cho IMF. Níc Mü, nÒn
kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi ®ãng gãp phÇn nhiÒu nhÊt cho IMF chiÕm kho¶ng 18%
tæng sè cæ phÇn nªn quyÒn lùc cña Mü ë IMF lµ lín nhÊt.
Môc ®Ých cña IMF: IMF hç trî tÝn dông cho c¸c níc thµnh viªn ®Ó triÓn
khai c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi kh¾c phôc th©m hôt trong c¸n c©n
thanh to¸n quèc tÕ, gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n tµi chÝnh bÊt thêng x¶y ra do
¶nh hëng cña thiªn nhiªn hoÆc ®Ó æn ®Þnh gi¸ nh÷ng mÆt hµng nguyªn nhiªn
liÖu chiÕn lîc vµ ®iÒu chØnh quan hÖ tiÒn tÖ gi÷a c¸c níc héi viªn.
IMF chØ cho vay víi ®iÒu kiÖn lµ thµnh viªn ®ã sö dông tiÒn vay cã hiÖu
qu¶. V× vËy níc ®i vay cam kÕt ®Ò xíng mét lo¹t c¸c c¶i c¸ch mµ sÏ xo¸ bá
nguån gèc cña khã kh¨n thanh to¸n vµ chuÈn bÞ nÒn t¶ng cho t¨ng trëng kinh tÕ
cïng víi yªu cÇu xin cÊp mét kho¶n vay, ®èi tîng vay tiÒm n¨ng sÏ tr×nh bµy
víi IMF mét kÕ ho¹ch c¶i c¸ch ®iÓn h×nh lµ cam kÕt h¹ thÊp gi¸ trÞ ®ång tiÒn
cña m×nh do víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c (nÕu nh ®ång tiÒn cña níc nµy bÞ ®Þnh gi¸
cao h¬n gi¸ trÞ) khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ gi¶m chi tiªu chÝnh phñ.
Khi quèc gia nµo gÆp khã kh¨n trong vÊn ®Ò tr¶ nî níc ngoµi th× IMF ®Ò
ra “ch¬ng tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu” b»ng c¸ch gi¶m ph¸t nÒn kinh tÕ vµ gi¶m chi
tiªu cña chÝnh phñ nh»m gióp c¸c níc nµy lÊy l¹i sù kiÓm so¸t ®èi víi nÒn kinh
tÕ. MÆc dï cã nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n víi nÒn kinh tÕ quèc gia nhng khi nÒn
kinh tÕ ®îc “®iÒu chØnh” t×h mäi thø sÏ trë nªn tèt h¬n. Nhng trªn thùc tÕ ch¬ng
tr×nh nµy ®ßi hái chÝnh phñ níc ®i vay ph¶i gi¶m chi tiªu dÞch vô, t nh©n ho¸,
gi¶m thuÕ nhËp khÈu, gi¶m trî cÊp chÝnh phñ. §iÒu nµy lµm c¸c c«ng ty níc
ngoµi dÔ dµng kiÓm so¸t nÒn kinh tÕ níc ®i vay.
II-/
Nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸.
2
1-/ Mét sè diÔn biÕn.
Ngµy 2/ 7/ 1997 sau khi tung ra gÇn 24 tû USD ®Ó gi÷ gi¸ ®ång Baht nhng
kh«ng thµnh c«ng, ng©n hµng trung ¬ng Th¸i Lan buéc ph¶i tuyªn bè th¶ næi
®ång Baht më ®Çu cho cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸. Trong ®iÒu kiÖn liªn
kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c níc ASEAN hiÖn nay kh¸ chÆt chÏ viÖc ®ång Baht gi¶m gi¸
lËp tøc t¸c ®éng ®Õn ®ång tiÒn c¸c níc kh¸c trong khu vùc. Cuéc khñng ho¶ng
lan réng sang Malaysia, Philippines råi Indonesia vµ Singapore sau ®ã lan tiÕp
sang Hµn Quèc, NhËt B¶n, Hång K«ng vµ råi c¶ níc Nga g©y nªn nh÷ng khñng
ho¶ng trÇm träng trªn thÞ trêng tµi chÝnh níc nµy, c¸c ®ång tiÒn níc nµy bÞ mÊt
gi¸ chãng mÆt. C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi tõ ¢u Mü rót khái thÞ trêng ch©u ¸ nãi
chung vµ ASEAN nãi riªng ®Ó chuyÓn sang c¸c khu vùc kh¸c cã vÎ æn ®Þnh h¬n
(chu chuyÓn vèn vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸ gi¶m h¬n 60 tû USD vµ
chØ cßn 40 tû USD trong n¨m 1997). Cuéc khñng ho¶ng lµm ph¸ s¶n hµng v¹n
c¸c c«ng ty kh¾p ch©u ¸ trong ®ã cã c¸c tËp ®oµn lín trong nhiÒu lÜnh vùc nh
ng©n hµng, ®iÖn tö vµ c«ng nghiÖp. C¸c níc bÞ ¶nh hëng nÆng bëi cuéc khñng
ho¶ng hÇu hÕt ®Òu cã møc t¨ng trëng ©m vµ cã tû lÖ thÊt nghiÖp cao. §Õn 6/ 4/
1998 IMF cho r»ng thêi ®iÓm tåi tÖ nhÊt cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ë ch©u
¸ ®· qua. Nhng cuéc khñng ho¶ng l¹i tiÕp tôc víi nhiÒu diÔn biÕn khã lêng tríc
®îc cuèn c¸c quèc gia trong khu vùc ch©u ¸ vµo nh÷ng nç lùc vît bËc. Héi
nghÞ c¸c thø trëng tµi chÝnh vµ thèng ®èc ng©n hµng nhµ níc nhãm G7 vµ 11 níc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng t¹i T«ky« th¶o luËn vÒ viÖc æn ®Þnh ®ång Yªn vµ
ng¨n chÆn cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ lÇn thø 2 t¹i khu vùc vµ t×m c¸ch kh«i phôc
nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ®ang tho¸i cha tõng cã trong 23 n¨m.
C¸c dÊu hiÖu håi phôc kinh tÕ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn tõ th¸ng 4/ 1999, chÊm
døt mét thêi gian dµi mµ chØ nghe thÊy tin tøc vÒ sù sôt gi¸ cña c¸c ®ång tiÒn,
t¨ng trëng ©m...T¹i h«i nghÞ cÊp cao ASEAN + 3 diÔn ra ë Manila (Philippines)
c¸c nhµ l·nh ®¹o ch©u ¸ tuyªn bè cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ®· qua. Sù håi
phôc diÔn ra m¹nh nhÊt ë Malaysia, Singapore, Hµn Quèc vµ Th¸i Lan trong ®ã
Hµn Quèc dÉn ®Çu víi møc t¨ng GDP 9% so víi møc ©m 6% n¨m 1998. Tèc ®é
t¨ng trëng GDP cña c¸c quèc gia ASEAN n¨m 1999 ®¹t 3% so víi ©m 7,5%
n¨m 1998. §Æc biÖt lµ lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t vµo ch©u ¸ t¨ng víi sè vèn
®Çu t t¨ng nhanh.
2-/ Nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng.
2.1. Nguyªn nh©n bªn trong.
2.1.1. Thùc hiÖn chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng linh ho¹t.
3
NhiÒu níc míi næi ë ch©u ¸ ®· g¾n ®ång tiÒn cña m×nh víi ®ång ®«la Mü
vµ ®ång thêi thùc hiÖn chÝnh s¸ch níi láng viÖc kiÓm so¸t trao ®æi bu«n b¸n
ngo¹i tÖ b»ng c¸ch cho phÐp ngêi d©n trong níc thùc hiÖn c¸c kho¶n vay b»ng
®ång USD Mü vµ ngêi níc ngoµi bu«n b¸n ®ång néi tÖ kh¸ tù do. ViÖc thùc
hiÖn chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh vµ níi láng kiÓm so¸t ngo¹i tÖ nµy nh»m khuyÕn
khÝch kinh tÕ ph¸t triÓn cao tõ khÝa c¹nh tµi chÝnh b»ng c¸ch khuyÕn khÝch
dßng ch¶y t b¶n bªn ngoµi vµo vµ t¹o ra c¸c c¬ héi ®Çu t nhiÒu h¬n cho c¸c nhµ
®Çu t níc ngoµi. Tuy nhiªn dßng ch¶y t b¶n lín vµo khu vùc ®· t¹o ra sù chªnh
lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i. ViÖc gi¸ c¸c ®ång néi tÖ ®îc ®Þnh gi¸ cao h¬n gi¸ trÞ thùc
lµm cho søc c¹nh tranh cña c¸c nÒn kinh tÕ nµy bÞ suy gi¶m so víi c¸c quèc gia
kh¸c ®ång thêi bÞ chÞu c¸c ®ît ®Çu c¬ vµo dù ®o¸n c¸c ®ång tiÒn nµy sÏ bÞ gi¶m
gi¸ vµo t¬ng lai gÇn.
2.1.2. Dùa qu¸ nhiÒu vµo nî - ®Æc biÖt lµ nî ng¾n h¹n.
C¸c níc §«ng Nam ¸ lµ nh÷ng níc xuÊt khÈu lín bao gåm c¶ hµng chÕ
t¹o vµ cã thÓ dÔ dµng bï ®¾p cho nî níc ngoµi lín. Tuy nhiªn lµ chØ cã thu nhËp
tõ xuÊt khÈu th× cha ®ñ ®Ó tr¶ nî ®Æc biÖt lµ vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 xuÊt
khÈu cña c¸c níc nµy gÆp khã kh¨n do thÞ trêng ®· b·o hoµ søc c¹nh tranh
gi¶m. Khi dù tr÷ ngo¹i tÖ kh«ng ®ñ lín ®Ó tr¶ nî gèc vµ l·i ®Õn h¹n th× c¸c níc
nµy ®· tuyªn bè t×nh tr¹ng khñng ho¶ng cÇn sù gióp ®ì quèc tÕ.
Nî níc ngoµi vµ dù tr÷ ngo¹i hèi (®Õn cuèi n¨m 1997)
§¬n vÞ: tû USD
Níc
Th¸i Lan
Indonesia
Hµn Quèc
Malaysia
Tæng sè nî
91,7
137,4
154,4
44,1
Nî ng¾n h¹n
(trong tæng sè nî)
65
60
70
55
Dù tr÷
ngo¹i hèi
27,0
16,6
20,4
21,7
2.1.3 Sù h×nh thµnh bong bãng kinh tÕ.
Trong nÒn kinh tÕ néi ®Þa khu vùc phi hµng ho¸ bao gåm c¸c ngµnh bÊt
®éng s¶n vµ x©y dùng ®· dÇn trë nªn cã kh¶ n¨ng kiÕm ®îc nhiÒu lîi nhuËn so
víi khu vùc kinh doanh hµng ho¸ còng chÝnh v× vËy mµ c¸c nguån lùc ®· ®îc
ph©n bæ nhiÒu h¬n vµo khu vùc phi hµng ho¸ nµy. Trong thêi kú nµy c¸c kho¶n
®Çu t míi vµ trî gióp vÒ vèn thêng tËp trung vµo lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n vµ c¸c
ngµnh phi kinh doanh hµng ho¸ kh¸c. Trong khi ®ã sù yÕu kÐm vÒ qu¶n lý cña
c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ sù n¬i láng trong kiÓm tra vµ gi¸m s¸t cña c¸c tæ chøc
nµy ®· gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn qu¸ møc cña khu vùc phi th¬ng m¹i. KÕt qu¶
4
lµ nh÷ng kho¶n vèn ®îc tËp trung vµo lÜnh vùc kh«ng sinh lêi ®· trë thµnh
nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi hoÆc kh«ng thÓ ®ßi ®îc. Tæng møc nî khã ®ßi cña c¸c
nÒn kinh tÕ ASEAN ®· lªn tíi 130 - 140% GDP. Khi ®ång tiÒn bÞ ph¸ gi¸ khu
vùc bÊt ®éng s¶n bÞ sôp xuèng th× b¶n c©n ®èi cña c¸c c«ng ty tµi chÝnh c¸c
ng©n hµng bÞ ph¬i ra, vì nî lan nhanh.
2.1.4. Sù yÕu kÐm cña hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng.
C¸c ng©n hµng thuéc c¸c níc ASEAN ®· chi vµ ®Çu t mµ kh«ng tÝnh ®Õn
kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi níc ngoµi ®· ®¶m b¶o vµ khÝch lÖ c¸c c«ng ty trong níc
vay kh«ng cÇn giíi h¹n dïng c¸c quan hÖ “tÝn chÊp” thay cho c¸c quan hÖ thÕ
chÊp tµi s¶n qu¸ l¹c quan khi ®¸nh gi¸ cao vai trß cña c¸c ®ång néi tÖ...chç m¹nh
vµ ®ång thêi còng lµ chç yÕu cña c¸c níc §«ng ¸ lµ mèi liªn hÖ gi÷a chÝnh
quyÒn ng©n hµng vµ doanh nghiÖp. Mèi liªn kÕt chÆt chÏ nµy nh»m vµo viÖc thùc
hiÖn c¸c môc tiªu vµ ®Ò ¸n ph¸t triÓn lín lao do nhµ níc ®Ò ra. ChÝnh sù liªn kÕt
nµy lµm cho c¸c thÓ chÕ kiÓm so¸t vµ ®¸nh gi¸ tµi chÝnh nhiÒu khi kh«ng cÇn
thiÕt hoÆc trë nªn mÊt hiÖu lùc, th«ng tin bÞ nhiÔu hoÆc kh«ng nhiÒu th× chÝnh
quyÒn còng b»ng mäi c¸ch vùc dËy c¸c doanh nghiÖp trªn ®µ ph¸ s¶n. Do hËu
qu¶ cña nh÷ng yÕu kÐm ®ã c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh trong níc ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng
rñi ro lín tËp trung do ®Çu t vµo nh÷ng bong bãng kiÓu nh bÊt ®éng s¶n vµ nh÷ng
rñi ro vÒ l·i suÊt vµ tû gi¸ hèi ®o¸i vÒ mÆt nghÜa vô nî.
2.2. Nguyªn nh©n bªn ngoµi.
2.2.1. Tù do ho¸ dßng ch¶y t b¶n. Toµn cÇu ho¸ g©y khñng ho¶ng.
Di chuyÓn vèn quèc tÕ lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña c¸c giao
dÞch kinh tÕ quèc tÕ t¹o nªn sù lu ®éng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ c¸c lo¹i tiÒn vèn
trªn thÞ trêng thÕ giíi. Tõ nh÷ng n¨m 80 xu thÕ toµn cÇu ho¸ thÞ trêng tiÒn vèn
quèc tÕ ph¸t triÓn rÊt m¹nh ®· t¨ng cêng ¶nh hëng cña lu ®éng tiÒn vèn quèc tÕ
®èi víi t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi. H¬n n÷a do tiÒn vèn ký hiÖu ngµy cµng ph¸t
triÓn ®Æc biÖt lo¹i tiÒn vèn ng¾n h¹n quèc tÕ ®îc gäi lµ “vèn lang thang” qóa
lín trong tæng sè vèn lu ®éng trªn thÞ trêng thÕ giíi ®· lµm t¨ng tÝnh biÕn ®éng
cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. HiÖn nay cã kho¶ng 1500 tû USD ®îc gäi lµ “vèn lang
thang” trªn thÕ giíi h×nh thµnh lùc lîng ®Çu c¬ m¹nh dÔ g©y nªn nh÷ng biÕn
®éng tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ. Sù xuÊt hiÖn tiÒn ®iÖn tö t¹o ®iÒu kiÖn lµm cho
tiÒn vµ hµng kh«ng cßn gi÷ mèi quan hÖ ®¸ng ph¶i cã, dÉn ®Õn rèi lo¹n hÖ
thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ. C¸c dßng ch¶y t b¶n ng¾n h¹n ®Òu cã ®Æc ®iÓm chung lµ
cã thÓ biÕn dæi c¶ nÒn kinh tÕ tøc lµ chóng t¨ng m¹nh lªn khi nÒn kinh tÕ ®ang
ph¸t triÓn vµ rót ®i nhanh chãng khi nÒn kinh tÕ cã dÊu hiÖu bÊt æn.
5
2.2.2. §Çu c¬ quèc tÕ.
C¸c ®ång tiÒn cña c¸c níc trong khu vùc §«ng ¸ ®· chÞu c¸c ®ît tÊn c«ng
cña c¸c nhµ ®Çu c¬ tµi chÝnh quèc tÕ lµm ®ång tiÒn mÊt gi¸ liªn tôc kÓ c¶ khi
ng©n hµng trung ¬ng can thiÖp lín céng víi sù gióp ®ì quèc tÕ. Ngoµi ra cßn cã
c¸c t¸c ®éng cña mét sè thÕ lùc tµi chÝnh ph¬ng T©y. Hä muèn lµm gi¶m gi¸
®ång tiÒn c¸c níc §«ng ¸ ®Ó mét lµ n©ng cao gi¸ trÞ ®ång USD ®Ó cã lîi vÒ
kinh tÕ cho níc giµu; hai lµ dÔ bÒ thóc Ðp c¸c níc nµy chuyÓn ®æi c¬ c¸u kinh tÕ
vµ c¶ chÝnh trÞ.
III-/ C¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc khñng ho¶ng cña IMF.
ë c¸c níc bÞ cuéc khñng ho¶ng hoµnh hµnh, t×nh tr¹ng sôt gi¸ tiÒn tÖ còng
nh chøng kho¸n diÔn ra mang tÝnh chÊt d©y chuyÒn nghiªm träng vµ khã chÆn
®øng. Ngêi ta ®æ x« ®i mua USD Mü vµ c¸c ngo¹i tÖ m¹nh trong khi c¸c nhµ
®Çu t hèi h¶ chuyÓn vèn ra níc ngoµi. Cho ®Õn ®Çu n¨m 1998 cuéc khñng
ho¶ng ®Èy lªn cao tíi cao trµo ho¶ng lo¹n, kÌm theo sù sôp ®æ cña tiÒn tÖ lµ sù
rèi lo¹n thÞ trêng chøng kho¸n. C¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸ chao ®¶o ®Æc biÖt
nghiªm träng tËp trung vµo 3 níc Hµn Quèc, Indonexia vµ Th¸i Lan. chÝnh phñ
cña c¸c níc nµy l©m vµo t×nh tr¹ng thiÕu hôt ngo¹i tÖ nÆng nÒ ®Ó ng¨n chÆn qu¸
tr×nh ph¸ gi¸ vµ gi¶i quyÕt nî níc ngoµi, trong khi ®ã nguån ®Çu t tõ níc ngoµi
kh«ng nh÷ng gi¶m m¹nh mµ cßn cã xu híng rót ra cµng lµm t×nh h×nh thªm
khã kh¨n. §øng tríc t×nh h×nh nµy mét sè quèc gia l©m vµo khñng ho¶ng ®· ®Ò
nghÞ IMF trî gióp.
Víi môc ®Ých lµ cung cÊp cho c¸c níc héi viªn vµ tÝn dông ng¾n h¹n vµ
trung h¹n khi gÆp khã kh¨n vÒ tiÒn tÖ do c¸n c©n thanh to¸n thiÕu hôt, IMF ®·
lËp ra c¸c kÕ ho¹ch gióp nh÷ng níc yªu cÇu sù gióp ®ì, ®ång thêi cßn ®Ó cøu c¶
c¸c bªn t nh©n níc ngoµi khái bÞ vì nî nÕu nh÷ng níc nµy kh«ng ®îc IMF cÊp
tiÒn. Trong ch¬ng tr×nh cøu gióp cña m×nh IMF ®· ®Ò ra c¸c môc tiªu chÝnh lµ :
kiªn quyÕt ng¨n chÆn viÖc trèn tr¸nh thi hµnh c¸c nghÜa vô víi níc ngoµi (hµm
ý nghÜa tr¶ nî níc ngoµi); kh«i phôc l¹i c©n b»ng tµi chÝnh trong ®ã ®¶m b¶o
c©n b»ng ng©n s¸ch lµ quan träng, kiÒm chÕ l¹m ph¸t gia t¨ng; t¸i lËp vµ cñng
cè dù tr÷ ngo¹i hèi; c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
vµ ®é tin cËy cña hÖ thèng nµy; xo¸ bá ®éc quyÒn tiÕn hµnh c¶i c¸ch s©u réng
khu vùc phi tµi chÝnh trong níc; khèng chÕ sù suy gi¶m s¶n lîng.
§Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu nµy, IMF cung cÊp cho c¸c níc thµnh viªn
nh÷ng kho¶n vay khæng lå ®Ó hç trî ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch nµy. IMF phª duyÖt
kho¶ng 26 tû SDR t¬ng ®¬ng kho¶ng 36 tû USD trî gióp c¸c níc yªu cÇu hç
trî, khëi ®Çu viÖc huy ®éng kho¶ng 77 tû USD tµi chÝnh bæ sung tõ nguån ®a
6
ph¬ng vµ song ph¬ng ®Ó hç trî cho c¸c ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch nµy. Sù trî gióp
nµy gióp c¸c quèc gia gÆp khñng ho¶ng, t¹m thêi ng¨n chÆn viÖc xuèng gi¸ tiÕp
tôc cña c¸c ®ång tiÒn vµ t¸i lËp, cñng cè dù tr÷ ngo¹i hèi vµ quan träng lµ gióp
thùc hiÖn c¸c nghÜa vô quèc tÕ, gióp c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi nhËn ®îc mãn nî
tõ c¸c bªn t nh©n lÉn nhµ níc ë c¸c níc gÆp khñng ho¶ng.
Bª c¹nh viÖc trî gióp tµi chÝnh, IMF gióp ®ì 3 quèc gia bÞ ¶nh hëng nhÊt Indonesia, Hµn Quèc vµ Th¸i Lan - giµn xÕp c¸c ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ cã
kh¶ n¨ng phôc håi lßng tin vµ ®îc IMF ñng hé. Ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ
nµy nh»m xo¸ bá nguån gèc cña khã kh¨n thanh to¸n, ng¨n chÆn sù lan truyÒn
cña khñng ho¶ng, kh¾c phôc khñng ho¶ng vµ chuÈn bÞ nÒn t¶ng cho t¨ng trëng
kinh tÕ. IMF cho r»ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña thiÕu hôt c¸n c©n thanh to¸n
quèc tÕ lµ nhu cÇu vÒ tiÒn tÖ qu¸ lín, liªn quan tríc hÕt ®Õn viÖc t¨ng qu¸ lín
khèi lîng tiÒn tÖ vµ t¨ng chi phÝ cña nhµ níc. §ång thêi gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ
gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô ë nh÷ng níc s¶n xuÊt chñ yÕu kh«ng phï hîp víi
nhau. V× vËy, ®Ó kh¾c phôc sù thiÕu hôt c¸n c©n thanh to¸n theo ®Ò nghÞ cña
IMF, cÇn thùc hiÖn hai ph¬ng ph¸p: Thø nhÊt gi¶m tæng nhu cÇu vÒ tiÒn nhê
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ - tÝn dông vµ qu¶n lý ng©n s¸ch (t¨ng l·i suÊt chÝnh thøc, dù
tr÷ tèi thiÓu, hîp lý ho¸ tÝn dông, h¹n chÕ chi tiªu ng©n s¸ch vÒ nhu cÇu x· héi,
vÒ trî cÊp nhµ níc, t¨ng thuÕ...); Thø hai lµ ph¸ gi¸ tiÒn tÖ hoÆc chuyÓn sang
chÕ ®é th¶ næi.
Víi c¸ch tiÕp cËn nh trªn, IMF buéc ¸p dông ph¬ng thøc tû gi¸ hèi ®o¸i
linh ho¹t ë nh÷ng n¬i cha sö dông ph¬ng thøc nµy. Söa ®æi chÝnh s¸ch tµi chÝnh
c«ng céng, c¸c chÝnh phñ ph¶i thùc hµnh tiÕt kiÖm, c¾t gi¶m chi tiªu c«ng céng,
t¨ng c¸c nguån thu ng©n s¸ch tõ thuÕ nh»m b¶o vÖ sù c©n b»ng tµi kho¶n v·ng
lai còng nh t¸i cñng cè dù tr÷ ngo¹i hèi quèc gia. Theo IMF c¶ ba nÒn kinh tÕ
§«ng vµ §«ng Nam ¸ ®Òu ph¶i th¾t chÆt chi tiªu ng©n s¸ch b»ng c¸ch ho·n
hoÆc huû bá tÊt c¶ nh÷ng dù ¸n ®Çu t lín, cã ®é m¹o hiÓm cao, ®ång thêi thu
hÑp khu vùc kinh tÕ nhµ níc b»ng ch¬ng tr×nh t nh©n ho¸ do sù ho¹t ®éng kinh
tÕ kÐm hiÖu qu¶, vµ mèi quan hÖ kh¨ng khÝt ®Õn dÔ tham nhòng gi÷a doanh
nghiÖp vµ nhµ níc. chÝnh phñ Th¸i Lan ph¶i cã mét ng©n s¸ch th©m hôt tõ 1 2% GDP so víi møc th©m hôt cao tríc ®©y, ë Indonesia, ng©n s¸ch chuyÓn tõ
th©m hôt sang thÆng d b»ng 1% GDP. Ngoµi ra, t¨ng nguån thu ng©n s¸ch b»ng
n©ng thuÕ hoÆc gi¶m møc trî gi¸, trî cÊp. ë Indonesia ph¶i bá trî gi¸ ®iÖn vµ
dÇu, t¨ng thuÕ mét sè mÆt hµng, t¨ng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë Th¸i Lan vµ
Indonesia.
7
C¸c níc ph¶i t¹m thêi th¾t chÆt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó h¹n chÕ ¸p lùc ®èi víi
c¸n c©n thanh to¸n. Theo yªu cÇu cña IMF, c¸c níc thùc hiÖn th¾t chÆt tÝn dông
trong níc, kiÓm so¸t vÊn ®Ò nî cña khu vùc t nh©n thËt chÆt chÏ, h¹n chÕ vay tÝn
dông b»ng c¸ch buéc c¸c chÝnh phñ ph¶i n©ng l·i suÊt vay lªn møc cao. Mét
trong nh÷ng khÝa c¹nh dÉn ®Õn khñng ho¶ng tiÒn tÖ lµ dßng vèn lín ch¶y vµo
khu vùc §«ng Nam ¸ do c¸c chÝnh phñi níc nµy thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch níi
láng hoÆc khuyÕn khÝch dßng vèn bªn ngoµi vµo. KÕt qu¶ lµ t nh©n tù do vay
vèn níc ngoµi chñ yÕu lµ ®Çu t vµo bÊt ®éng s¶n vµ c¸c ngµnh xuÊt khÈu nh»m
kiÕm nhiÒu lîi nhuËn. C¬ së cña chñ tr¬ng th¾t chÆt tÝn dông lµ Ðp cÇu ®Çu t
còng nh cÇu tiªu dïng cña x· héi xuèng mét møc hîp lý ®Ó dÇn dÇn söa ch÷a
hËu qu¶ cña nÒn kinh tÕ bong bãng. ë Th¸i Lan, chÝnh phñ ph¶i duy tr× l·i suÊt
cao (vµo kho¶ng 20%). NÒn kinh tÕ cña c¸c níc §«ng vµ §«ng Nam ¸ chøa
®ùng nhiÒu ®iÓm yÕu bÊt hîp lý do ®ã IMF buéc c¸c níc nµy hµnh ®éng tøc th×
®Ó kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu dÔ thÊy trong hÖ thèng tµi chÝnhvµ c¸c lÜnh vùc
kh¸c - ®· cÊu thµnh nh÷ng yÕu tè chÝnh g©y nªn khñng ho¶ng vµ nh»m ®¹t ®îc
sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong t¬ng lai.
IMF nhËn ®Þnh sù yÕu kÐm trong hÖ thèng tµi chÝnh vµ ë møc ®é ®¸ng kÓ
trong vÊn ®Ò qu¶n lý ®· g©y ra khñng ho¶ng. Sù kÕt hîp cña qu¸ tr×nh gi¸m s¸t
lÜnh vùc tµi chÝnh kh«ng ®Çy ®ñ. Sù ®¸nh gi¸ vµ qu¶n lý rñi ro tµi chÝnh yÕu
kÐm, sù duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i t¬ng ®èi cè ®Þnh ®· khiÕn cho c¸c ng© hµng vµ
c«ng ty vay mét lîng vèn quèc tÕ, phÇn lín trong sè ®ã lµ ng¾n h¹n b»ng ngo¹i
tÖ vµ kh«ng ®îc b¶o hiÓm. Theo n¨m th¸ng, nguån vèn níc ngoµi cã xu híng ®îc sö dông ®Ó tµi trî cho nh÷ng kho¶n ®Çu t kh«ng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ, ho¹t
®éng kinh doanh tiÒn tÖ cña ng©n hµng kh«ng ®îc x©y dùng trªn nguyªn t¾c t«n
träng hiÖu qu¶ tèi ®a mµ bÞ chi phèi bëi c¸c mèi quan hÖ thiÕu lµnh m¹nh gi÷a
chÝnh phñ doanh nghiÖp ng©n hµng. Do ®ã, IMF buéc c¸c quèc gia gÆp khñng
ho¶ng ph¶i c¶i thiÖn hiÖu qu¶ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian còng nh tÝnh
lµnh m¹nh cña hÖ thèng tµi chÝnh. ë Th¸i Lan, chÝnh phñ ph¶i c¶i tæ c¬ cÊu cña
khu vùc tµi chÝnh tËp trung vµo ®×nh chØ vµ c¬ cÊu l¹i c¸c thiÕt chÕ kh«ng thÓ
®øng v÷ng ®îc (bao gåm 58 c«ng ty tµi chÝnh) ë Hµn Quèc chÝnh phñ ph¶i më
cöa thÞ trêng tµi chÝnh cho c¸c ng©n hµng níc ngoµi, ®×nh chØ ho¹t ®éng cu¶
chÝn ng©n hµng ®Çu t mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n.
Nh»m ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong t¬ng lai, IMF buéc c¸c níc gÆp
khñng ho¶ng c¶i c¸ch c¬ cÊu nh»m xo¸ bá nh÷ng ®Æc ®iÓm yÕu kÐm cña nÒn
kinh tÕ, g©y c¶n trë cho sù ph¸t triÓn (nh ®éc quyÒn, hµng rµo mËu dÞch, th«ng
lÖ kh«ng minh b¹ch trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp) c¸c níc nµy ph¶i ®iÒu
chØnh c¬ cÊu th«ng qua gi¶m quan thuÕ, më cöa cho ®Çu t níc ngoµi vµo c¸c
8
ngµnh kinh doanh vµ gi¶m bít u ®·i dµnh cho c¸c tæ chøc ®éc quyÒn, tu©n thñ
nghiªm ngÆt nguyªn t¾c kÕ to¸n ph¬ng T©y vµ b¶o ®¶m ®é trung thùc vµ minh
b¹ch trong kinh doanh. ë Hµn Quèc chÝnh phñ ph¶i c¶i c¸ch thÞ trêng lao ®éng,
më réng thÞ trêng cho hµng ho¸ níc ngoµi vµ dän ®êng cho níc ngoµi së h÷u ®a
sè cæ phÇn cña c¸c c«ng ty Hµn Quèc. ë Indonesia ph¶i tù do ho¸ th¬ng m¹i,
gi¶i thÓ c¸c cacten chÝnh thøc vµ kh«ng chÝnh thøc, c¸c ®éc quyÒn, chÊm døt
trî cÊp mét sè mÆt hµng.
IV-/ §¸nh gi¸ vÒ vai trß cña IMF trong cuéc khñng ho¶ng
1-/ Mét sè ®¸nh gi¸.
1.1-/ TÝch cùc.
IMF më ®êng cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t vµ c¸c kho¶n trî gióp tµi chÝnh cña
c¸c tæ chøc quèc tÕ còng nh c¸c quèc gia kh¸c. Sau khi IMF tho¶ thuËn ®îc víi
c¸c quèc gia §«ng ¸ vÒ cam kÕt can thiÖp vµo cuéc khñng ho¶ng vµ c¸c ®iÒu
kiÖn ®Ó nhËn kho¶n viÖn trî cña IMF, th× c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ kh¸c nh
ng©n hµng thÕ giíi, ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ vµ c¸c trî gióp song ph¬ng
kh¸c cña NhËt, Mü, Anh ... míi ®ång ý gióp tµi chÝnh cho c¸c níc nµy. IMF ®·
®ãng vai trß trung t©m trong viÖc gi¶i quyÕt khñng ho¶ng. Tæ chøc nµy ®·
®øng ra giµn xÕp c¸c gi¶i ph¸p ®Ó c¸c níc nµy ®îc vay sè tiÒn kho¶ng 117 tû
USD.
C¸c kho¶n trî gióp tµi chÝnh cña IMF cã t¸c dông t«t sng¨n chÆn sù l©y
lan còng nh sù xuèng dèc tiÕp tôc cña nhiÒu nÒn kinh tÕ Ch©u ¸. MÆc dï cã
nhiÒu giai ®o¹n ®ång tiÒn cña c¸c níc ®îc IMF cho vay xuèng gi¸ liªn tôc vµ
khñng ho¶ng kinh tÕ s©u s¾c h¬n nhng ®Õn b©y giê th× nÒn kinh tÕ cña c¸c níc
khñng ho¶ng ®· lÊy l¹i tèc ®é t¨ng trëng cao. C¸c dÊu hiÖu phôc håi nÒn kinh tÕ
®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn tõ th¸ng 4 - 1999 cho thÊy cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn
tÖ kÐo dµi 21 th¸ng ®· qua thêi kú ch¹m ®¸y vµ t¸c ®éng xÊu cña nã phai nh¹t
dÇn.
IMF ®· ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p c¶i c¸ch c¬ cÊu kinh tÕ tµi chÝnh phï hîp
®Ó ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong t¬ng lai.
C¸c biÖn p¸p kh¾c phôc do IMF ®a ra cã c¨n cø trªn c¸c nguyªn nh©n g©y
ra sù suy tho¸i kinh tÕ ë c¸c níc §«ng ¸. MÆc dï c¸c biÖn ph¸p nµy g©y ®au
®ín cho nÒn kinh tÕ c¸c níc nµy nhng nã lµ cÇn thiÕt. Tríc hÕt ®Ó xo¸ ®i mèi
quan hÖ kh¨ng khÝt ®Õn møc dÔ dµng tham nhòng gi÷a chÝnh phñ vµ doanh
nghiÖp b»ng c¸ch th¾t chÆt chi tiªu ng©n s¸ch vµ huû bá c¸c dù ¸n ®Çu t lín cã
®é m¹o hiÓm cao, ®ång thêi thu hÑp khu vùc kinh tÕ nhµ níc. IMF cho r»ng
9
trong ba nÒn kinh tÕ §«ng ¸ nµy cßn tån t¹i nhiÒu tæ chøc kinh tÕ ho¹t ®éng
kÐm hiÖu qu¶, c¸c kho¶n vèn khæng lå ®îc quyÕt ®Þnh ®Çu t xuÊt ph¸t tõ sù ®éc
®o¸n hoÆc tõ ý ®å mê ¸m trôc lîi h¬n lµ tõ hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®Æc biÖt ë
Indonesia, quyÒn lùc cña gia ®×nh tæng thèng Suhacto.
ChÊn chØnh c¸c hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng ë c¸c níc trong khu vùc
b»ng nh÷ng c¶i c¸ch s©u réng ®ãng cöa s¸t nhËp, siÕt chÆt ho¹t ®éng kiÓm to¸n,
qu¶n lý chÆt chÏ c¸c d nî lµm cho c¸c ng©n hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ t¨ng
tÝnh “trong suèt” cña c¸c ho¹t ®éng.
IMF cßn buéc c¸c nÒn kinh tÕ nµy ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ. ë c¸c níc
gÆp khñng ho¶ng, c¸c tËp ®oµn c«ng nghiÖp ®éc quyÒn ®îc hëng nhiÒu u ®·i tõ
chÝnh phñ nhê quan hÖ th©n h÷u ®· ®Èy nÒn tµi chÝnh quèc gia vµo thÕ yÕu
nghiªm träng lµm gi¶m sót hiÖu qu¶ ®Çu t vµ sa sót kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ
trêng quèc tÕ. Do ®ã, IMF buéc c¸c níc nµy ph¶i ngõng ngay lËp tøc nh÷ng u
®·i, b·i bá b¶o hé, tù do th¬ng m¹i vµ ®Çu t, t nh©n ho¸ m¹nh mÏ... nh»m gi¶m
thiÓu nh÷ng bÊt tr¾c x¶y ra do bÊt æn vÒ kinh tÕ - x· héi.
1.2-/ Tiªu cùc
1.2.1-/ IMF ®· kh«ng dù ®o¸n ®îc cuéc khñng ho¶ng
C¸c thµnh viªn trao cho IMF nhiÖm vô lµ ®¸nh gi¸ thµnh tùu cña nÒn kinh
tÕ cho toµn thÓ c¸c thµnh viªn mét c¸ch trung thùc lµ kh¶o s¸t tÊt c¶ c¸c khÝa
c¹nh cña nÒn kinh tÕ níc thµnh viªn do ®ã viÖc IMF kh«ng dù ®o¸n ®îc khñng
ho¶ng còng cÇn ®îc xem xÐt.
T¹i phiªn häp thêng nªn cña IMF vµ ng©n hµng thÕ giíi t¹i Hång K«ng
vµo th¸ng 9-1997, «ng Michel Camdessus, gi¸m ®èc ®iÒu hµnh IMF tuyªn bè
r»ng chÝnh hä ®· lªn tiÕng c¶nh b¸o vÒ cuéc khñng ho¶ng trong b¶n têng tr×nh
n¨m tríc. Tuy nhiªn trong mét bµi viÕt ®¨ng trªn Financial times vµo th¸ng 12 1997, gi¸o s Jeffrey Sachs thuéc ®¹i häc Havard, ngêi ®· tõng cè vÊn gióp c¸c
níc §«ng ¢u ®· chØ trÝch r»ng trong b¶n têng tr×nh Êy “... tuyÖt nhiªn kh«ng cã
chót dÊu hiÖu b¸o ®äng nµo c¶ ngo¹i trõ nh÷ng lêi khuyªn cÇn c¶i tæ thªm”.
Ngay c¶ ®èi víi Hµn Quèc, IMF còng “... ®· kh«ng hÒ nh¾c nhë ®Õn vÊn
®Ò c¸c ®¹i c«ng ty (chaebol) hay ®Æt vÊn ®Õ níc ngoµi n¾m chñ quyÒn ng©n
hµng, hoÆc söa ®æi qu¶n lý ng©n hµng lµ nh÷ng ®iÒu giê ®©y míi th©y xuÊt hiÖn
trong nh÷ng ch¬ng tr×nh do IMF ®Ò ra”. §èi víi Malaysia ngay håi th¸ng 6 1997, IMF cßn lªn tiÕng ca ngîi m« h×nh kinh tÕ níc nµy vµ khen chÝnh phñ
Malaysia lµ ®· gi÷ v÷ng ®îc c¬ cÊu tµi chÝnh trong mét hoµn c¶nh ®Çy th¸ch
10
®è khi nÒn kinh tÕ t¨ng trëng nhanh, chØ bèn th¸ng sau ®ã, IMF l¹i trë ngîc vµ
nÆng lêi phª ph¸n Malaysia.
ThËm chÝ ngµy 6 -4 - 1998, IMF cho r»ng thêi ®iÓm tåi tÖ nhÊt cña cuéc
khñng ho¶ng kinh tÕ ë Ch©u ¸ ®· qua nhng ngay sau ®ã, ®ång tiÒn cña c¸c níc
nµy tiÕp tôc mÊt gi¸ chãng mÆt ®¹t c¸c møc lÞch sö, c¸c chØ sè chøng kho¸n tiÕp
tôc gi¶m...
1.2.2-/ IMF ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc sai lÇm hay qu¸ tay.
Nh÷ng yªu cÇu vÒ kinh tÕ vÜ m« mµ IMF ®a ra ®Òu nh»m ®Ó æn ®Þnh c¸c
®ång tiÒn vµ lÊy l¹i ch÷ tÝn trªn th¬ng trêng. T¹i Th¸i Lan, Hµn Quèc vµ
Indonesia, ®ång tiÒn c¸c níc nµy tiÕp tôc mÊt gi¸ víi tèc ®é ngµy cµng t¨ng,
ngay c¶ sau khi ®· cã sù can thiÖp cña IMF. §iÒu nµy cho thÊy c¸c chÝnh s¸ch
kinh tÕ cña IMF võa kh«ng tróng ®Ých, võa kh«ng cã t¸c ®éng “kú diÖu” kh«i
phôc lßng tin cña c¸c thÞ trêng vµ c¸c nhµ ®Çu t. IMF còng ®· thay ®æi liÒu
thuèc nhiÒu lÇn khi thÊy c¸c “bÖnh nh©n” m×nh bÞ dÞ øng qu¸ m¹nh. Tríc viÔn
c¶nh khã kh¨n do sè ngêi thÊt nghiÖp vµ møc nghÐo ®ãi t¨ng nhanh t¹i
Indonesia, IMF ®· 5 lÇn thay ®æi ®¬n thuèc vµ ngµy 20 -10 -1998, ®a ra mét sè
®Ò nghÞ míi trong ch¬ng tr×nh c¶i tæ nh»m kÝch thÝch nÒn kinh tÕ b»ng c¸ch gia
t¨ng møc chi tiªu cña chÝnh phñ. ë Th¸i Lan còng vËy, IMF ®ång ý chÊp nhËn
møc th©m hôt ng©n s¸ch b»ng 1 - 2% GDP ngÇm ý c«ng nhËn r»ng ®ßi hái ban
®Çu mµ IMF ®a ra víi thÆng d ng©n s¸ch lµ sai lÇm vµ cã thÓ thùc tÕ ®· gãp
phÇn lµm trÇm träng thªm cuéc khñng ho¶ng do t¸c ®éng cña nã ®èi víi quyÕt
®Þnh ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp.
ë c¸c níc Th¸i Lan, Hµn Quèc, Indonesia, mét trong nh÷ng ®iÒu ®Çu tiªn
IMF ®· mang ra thi hµnh lµ lËp tøc b¾t “®ãng cöa” mét sè ng©n hµng, viÖc nµy
lµm cho mäi ngêi thªm sî h·i véi v· rót tiÒn ra khái ng©n hµng kh«ng kÓ tèt
xÊu vµ lµm mÊt lßng tin tÊt c¶.
IMF gióp cho c¶ nh÷ng ngêi cho vµ ngêi ®i vay tr¸nh khái nh÷ng hËu qu¶
do nh÷ng quyÕt ®Þnh lùa chän ®Çu t kÐm kh«n ngoan do hä g©y ra. §iÒu nµy cã
thÓ g©y ra mét cuéc khñng ho¶ng trong t¬ng lai khi kh«ng ®Ó cho c¸c bªn t
nh©n dÝnh lÝu, chia sÎ sù thÊt b¹i vµ gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n cña hä mµ l¹i dùa
vµo sù gióp ®ì cña IMF. Trong khi ®ã, ngêi d©n ph¶i chÞu ®ùng nh÷ng hËu qu¶
cña cuéc khñng ho¶ng nhiÒu nhÊt víi sù sôt gi¶m m¹nh møc sèng nh lµ mét
®iÓn h×nh cña kÕt qu¶ IMF can thiÖp mét ®iÒu tr¸i víi môc ®Ých cña IMF. C¸c
biÖn ph¸p tµi chÝnh trän gãi khæng lå mµ IMF ®Ò xuÊt cho Th¸i Lan, Indonexia
vµ Hµn Quèc còng kh«ng thÝch hîp. NÕu IMF ®ãng vai trß nh mét ngêi cho vay
®èi víi nguån dù tr÷ cuèi cïng ®Ó chÊm døt khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ ng¨n
11
chÆn sù th¸o ch¹y cña c¸c nhµ ®Çu t vµ chñ nî th× nguån vèn cña IMF cÇn ph¶i
®îc sö dông cho c¸c kho¶n chi tiªu tøc thêi tríc m¾t chø kh«ng bÞ gi÷ l¹i cho
®Õn khi c¸c níc nµy s½n sµng thùc hiÖn c¸c c¶i c¸ch c¬ b¶n vÒ c¬ cÊu.
Cuéc khñng ho¶ng ch©u ¸ lµ cuéc khñng ho¶ng cña khu vùc t nh©n cã liªn
quan ®Õn t×nh tr¹ng vay nî qu¸ nhiÒu tõ c¸c nguån tµi chÝnh dÔ tiÕp cËn, tiÕp
sau viÖc tù do ho¸ c¸c tµi kho¶n vèn b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 1980. V× thÕ chÝnh
s¸ch cña IMF yªu cÇu tù do h¬n n÷a ngµnh tµi chÝnh vµ c¸c luång lu th«ng tµi
chÝnh lµ sai lÇm vµ lµm t¨ng kh¶ n¨ng khñng ho¶ng trong t¬ng lai.
MÆt kh¸c cuéc khñng ho¶ng ë Ch©u ¸ lµ do n»m ë khu vùc t nh©n kh¸c
víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Mexico n¨m 1994 n¬i mµ nh÷ng mãn nî chñ
yÕu chång chÊt lªn khu vùc kinh tÕ nhµ níc. Do ®ã biÖn ph¸p ®ßi c¾t gi¶m chi
tiªu c«ng céng lµ thiÕu c¬ së, thËm chÝ còng theo Liªn Hîp Quèc khi nÒn kinh
tÕ ®ang th¬ng tæn l¹i bÞ ®Ì bÑp xuèng h¬n n÷a díi søc nÆng cña nh÷ng b¾t buéc
tiÕt chÕ nghiªm kh¸c ®· ®Èy tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn nh÷ng c¬n nãng báng míi.
ViÖc t¨ng tû lÖ l·i suÊt lªn cao ®· lµm cho hµng lo¹t c¸c c«ng ty ph¸ s¶n g©y ra
g¸nh nÆng thÊt nghiÖp. Ngoµi ra IMF ®· nh©n c¬ héi c¸c níc bÞ khñng ho¶ng ®Ó
bá qua nh÷ng quy tr×nh chÝnh trÞ cña c¸c qèc gia vµ ¸p ®Æt nh÷ng thay ®æi vÒ
mÆt kinh tÕ. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ c¸c ®ît ph¶n ®èi IMF cã ë hÇu hÕt c¸c
níc khñng ho¶ng vµ sù thay ®æi chÝnh phñ ë nhiÒu níc
1.2.3-/ IMF ho¹t ®éng v× lîi Ých cña c¸c cêng quèc, ®Æc biÖt lµ Mü.
Sau khi cuéc khñng ho¶ng kÕt thóc víi sù can thiÖp cña IMF rÊt dÔ nhËn
thÊy sù thay ®æi chñ nh©n trong c¸c c«ng ty gÆp khã kh¨n ë Ch©u ¸ vµ nh÷ng
cam kÕt më réng c¸c thÞ trêng cho hµng ho¸ cña c¸c níc kh¸c trµn vµo, céng
víi sù tù do ho¸ dßng ch¶y t b¶n tµi chÝnh ®iÒu mµ Mü rÊt quan t©m. Trong trêng hîp nµy IMF ®· cã quan ®iÓm t¬ng ®ång tuyÖt ®èi víi cæ ®«ng lín nhÊt
cña quü lµ Mü.
Charlene Barshefky, ®¹i diÖn th¬ng m¹i ®Æc biÖt cña Mü, trong b¶n ®iÒu
trÇn tríc TiÓu ban nhµ ë vµ ph¬ng tiÖn mËu dÞch ®· m« t¶ nh÷ng lîi Ých cña Mü
cã thÓ sÏ ®îc IMF thóc ®Èy h¬n nh thÕ nµo “nhiÒu thµnh phÇn c¶i c¸ch c¬ cÊu
trong c¸c kÕ hoach c¶ gãi cña IMF sÏ trùc tiÕp gãp phÇn c¶i thiÖn chÕ ®é mËu
dÞch ë c¸c níc nµy. NÕu ®îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c ch¬ng tr×nh
nµy sÏ bæ sung vµ t¨ng cêng c¸c môc tiªu vÒ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i”.
IMF ®· kh«ng ®øng ra tæ chøc thùc hiÖn ho·n nî nh biÕn nî ng¾n h¹n
thµnh nî dµi h¹n - mét biÖn ph¸p gi¶i quyÕt t×nh thÕ nh»m gi¶m cÇu ngo¹i tÖ vµ
lÊy l¹i lßng tin. ChØ cã thÓ hiÓu ®iÒu nµy trªn c¬ së lµ IMF ®· trë thµnh c«ng cô
12
cña Mü nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Ëp ph¸ c¸c hµng rµo ng¨n ngõa tù do dßng
ch¶y t b¶n tµi chÝnh.
S¸ng kiÕn Quü tiÒn tÖ ch©u ¸ do NhËt B¶n ®a ra ®Ó gi¶i quyÕt cuéc khñng
ho¶ng mét quü ®· ®éng ch¹m vµo vÞ trÝ ®éc quyÒn cña IMF vÒ t duy kinh tÕ vµ
më réng thÞ trêng cho nh÷ng ý tëng vµ nh÷ng kiÓu ý thøc kinh tÕ míi. Nhng
chÝnh NhËt B¶n l¹i ph¶i rót l¹i ®Ò nghÞ víi lý do lµ “ cã sù ph¶n ®èi m¹nh mÏ tõ
phÝa c¸c quan chøc Bé tµi chÝnh Mü vµ IMF....”.
2-/ Nh÷ng bµi häc tõ cuéc khñng ho¶ng cña IMF.
IMF ®· x¸c ®Þnh ®îc 6 khu vùc chÝnh mµ nh÷ng s¸ng kiÕn ®· ®îc ®a ra
cÇn ph¶i t¨ng cêng.
- Gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶ h¬n chÝnh s¸ch vµ thùc thi chÝnh s¸ch kinh tÕ cña
c¸c quèc gia, hç trî b»ng qu¸ tr×nh c«ng khai ho¸ ®Çy ®ñ h¬n tÊt c¶ c¸c d÷ liÖu,
kinh tÕ vµ tµi chÝnh quan träng. IMF ®· lËp vµ sÏ tiÕp tôc c¶i tiÕn c¸c chuÈn
mùc d÷ liÖu ®Ó híng dÉn c¸c quèc gia thµnh viªn c«ng bè d÷ liÖu mét c¸ch
®¸ng tin cËy vµ kÞp thêi.
- C¶i c¸ch lÜnh vùc tµi chÝnh, kÓ c¶ viÖc ban hµnh c¸c quy ®Þnh an toµn vµ
gi¸m s¸t cao h¬n.
- ViÖc nu«i díng qóa tr×nh tù do ho¸ tµi kho¶n vèn ®îc tiÕn hµnh tõng bíc
cã trËt tù vµ bµi b¶n ®Ó tèi ®a ho¸ lîi Ých, gi¶m thiÓu rñi ro cña sù tù do di
chuyÓn vèn.
- Thóc ®Èy qu¸ tr×nh gi¸m s¸t trong khu vùc.
- Nç lùc trªn kh¾p thÕ giíi ®Ó thóc ®Èy qu¶n lý nhµ níc vµ chèng tham
nhòng.
- Nh÷ng c¬ cÊu h÷u hiÖu h¬n ®Ó gi¶i quyÕt nî mét c¸ch tuÇn tù kÓ c¶ luËt
ph¸ s¶n tèt h¬n ë cÊp ®é quèc gia vµ c¸c gi¶i ph¸p tèt h¬n ë cÊp ®é quèc tÕ, ®Ó
liªn hiÖp c¸c chñ nî vµ c¸c nhµ ®Çu t cña lÜnh vùc t nh©n víi c¸c nç lùc chÝnh
thøc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nî quèc gia vµ nî t nh©n.
TÊt c¶ c¸c bíc trªn nh»m phôc vô môc tiªu dµi h¹n trong gi¶i ph¸p cña
IMF ®èi víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸ cho phÐp c¸c nÒn kinh tÕ bÞ
t¸c ®éng ë Ch©u ¸ ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a ®Ó nhanh chãng håi phôc t¨ng trëng vµ gióp t¨ng cêng hÖ thèng tiÒn tÖ quèc tÕ ®¬ng ®Çu víi nh÷ng thö th¸ch
cña thÕ kû tíi.
13
KÕt luËn
HiÖn nay cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· qua ®i còng lµ lóc chóng
ta xem xÐt l¹i nh÷ng ®iÒu mµ IMF ®· ®em l¹i cho c¸c quèc gia thµnh viªn gÆp
ph¶i khñng ho¶ng. MÆc dï IMF ®· ®em l¹i nhiÒu thµnh c«ng trong kh¾c phôc
khñng ho¶ng nhng còng ®· ®Ó l¹i nhiÒu vÕt th¬ng khã lµnh g©y ra sù lªn ¸n ë
nhiÒu quèc gia vÒ ph¬ng thuèc qu¸ ®¾ng mµ lÏ ra IMF cã thÓ lµm tèt h¬n. Mét
thiÕt chÕ ®îc thiÕt lËp tõ 1994 tr¶i qua h¬n nöa thÕ kû tá ra cã nhiÒu bÊt cËp tríc t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®æi c¨n b¶n do ®ã viÖc c¶i c¸ch hÖ
thèng thÓ chÕ tµi chÝnh - tiÒn tÖ quèc tÕ lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó tr¸nh ®îc mét cuéc
khñng ho¶ng trong t¬ng lai.
14
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1-/ Vâ B¸ H©n. Ch©u ¸ tõ khñng ho¶ng nh×n vÒ thÕ kû 21 - NXB Hå
ChÝ Minh - TP HCM, 2000.
2-/ NguyÔn Anh TuÊn. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ ë khu
vùc, nguyªn nh©n vµ t¸c ®éng. Häc viÖn Quan hÖ quèc tÕ - NXB ChÝnh trÞ
quèc gia Hµ Néi, 1999.
3-/ ng©n hµng thÕ giíi. §«ng ¸ con ®êng dÉn ®Õn phôc håi - NXB
ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi, 1999.
4-/ T« Xu©n D©n. Kinh tÕ häc quèc tÕ (gi¸o tr×nh) - NXB Gi¸o dôc,
1995.
5-/ Bé Th¬ng m¹i. Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ - Nguyªn
nh©n vµ bµi häc, 1998.
6-/ Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ - Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra
hiÖn nay, 1998.
7-/ Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam.
8-/ Kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng.
9-/ Toshixuki Kobayashi. Lessons from the Asian Currency Criss.
Published by Fuji Research Institute Corporation, 1998.
10-/ Sustainable Development in South East Asia - Today’ s Crisis
Lesson for future, 1998.
15
môc lôc
lêi më ®Çu......................................................................................................1
I-/ Mét vµi ®Æc ®iÓm vµ môc ®Ých cña IMF................................................2
II-/ Nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ
ch©u ¸.......................................................................................................................3
1-/ Mét sè diÔn biÕn.................................................................................3
2-/ Nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶ng...............................................4
2.1. Nguyªn nh©n bªn trong....................................................................4
2.1.1. Thùc hiÖn chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng linh ho¹t.......................4
2.1.2. Dùa qu¸ nhiÒu vµo nî - ®Æc biÖt lµ nî ng¾n h¹n........................5
2.1.3 Sù h×nh thµnh bong bãng kinh tÕ..................................................5
2.1.4. Sù yÕu kÐm cña hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng.............................6
2.2. Nguyªn nh©n bªn ngoµi....................................................................6
2.2.1. Tù do ho¸ dßng ch¶y t b¶n. Toµn cÇu ho¸ g©y khñng ho¶ng......6
2.2.2. §Çu c¬ quèc tÕ............................................................................7
III-/ C¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc khñng ho¶ng cña imf..........................7
IV-/ §¸nh gi¸ vÒ vai trß cña IMF trong cuéc khñng ho¶ng........11
1-/ Mét sè ®¸nh gi¸................................................................................11
1.1-/ TÝch cùc..........................................................................................11
1.2-/ Tiªu cùc..........................................................................................12
1.2.1-/ IMF ®· kh«ng dù ®o¸n ®îc cuéc khñng ho¶ng........................12
1.2.2-/ IMF ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc sai lÇm hay qu¸ tay.. .13
1.2.3-/ IMF ho¹t ®éng v× lîi Ých cña c¸c cêng quèc, ®Æc biÖt lµ Mü...15
2-/ Nh÷ng bµi häc tõ cuéc khñng ho¶ng cña IMF...............................16
KÕt luËn........................................................................................................17
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o.........................................................18
16
.DOC 
16 
66 
127 
