Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Tổng quan về làng nghề nông thôn việt nam...

Tài liệu Tổng quan về làng nghề nông thôn việt nam

.PDF
22
83
131

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi më ®Çu Nh÷ng thËp niªn cuèi cña thÕ kû 20 vµ ®Çu thÕ kû 21, sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËtvµ trÝ tuÖ con ng-êi lµm cho nÒn s¶n xuÊt t¨ng nhanh, nh-ng m«i tr-êng ®· vµ ®ang xÊu dÇn ®i, m«i tr-êng ®Êt, n-íc, kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm nÆng, c©n b»ng sinh th¸i bÞ ph¸ vì, b¸o hiÖu nguy c¬ suy tho¸i ®èi víi sù sèng cña mäi sinh vËt trªn toµn tr¸i ®Êt trong ®ã cã con ng-êi. §Ó kh¾c phôc hiÖn t-îng xÊu ®i cña m«i tr-êng sèng, céng ®ång thÕ giíi ®· cã nh÷ng héi nghÞ bµn vÒ vÊn ®Ò m«i tr-êng vµ chÊt th¶i c«ng nghiÖp, nh÷ng tæ chøc phi chÝnh phñ hoËt ®éng d-íi mäi h×nh thøc v¬is môc ®Ých cøu lÊy tr¸i ®Êt tr-íc nguy c¬ huû diÖt vµ b¶o vÖ m«i tr-êng toµn cÇu. HÇu hÕt c¸c n-íc ®Òu cã luËt b¶o vÖ m«i tr-êng, cã bé m¸y qu¶n lý nhµ n-íc vÒ m«i tr-êng, c¸c c¬ quan, ban ngµnh chuyªn ghiªn cøu lÜnh vùc m«i tr-êng… ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi c¬ chÕ më, xuÊt hÞªn kh¸ nhiÒu khu c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, lµng nghÒ. Nh÷ng c¬ së kinh tÕ nµy gãp phÇn kh«ng nhá ®-a nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc ®i lªn. ®¶ng vµ nhµ n-íc ta ®· sím quan t©m ®Õn vÊn ®Ò m«i tr-êng, 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kÞp thêi ®ua ra c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc « nhiÔm m«i tr-êng. C«ng t¸c qu¶n lý m«i tr-êng ®· d¹t nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ nh-ng chñ yÕu ë c¸c ®« thÞ, c¸c khu c«ng nghiÖp. ë n«ng th«n, m«i tr-êng ®Æc biÖt lµ m«i tr-êng lµng nghÒ ch-a ®-îc quan t©m ®óng møc. Tr-íc ®©y lµng nghÒ s¶n xuÊt víi quy m« nhá, c«ng nghÖ ®¬n gi¶n, l-îng chÊt th¶i nhá m«i tr-êng tù nhiªn cã thÓ ®ång ho¸ ®-îc. Nh-ng ngµy nay víi sù gia t¨ng cña s¶n xuÊt vµ tiªu thô kÌm theo nh÷ng c«ng nghÖ phøc t¹p ®· th¶i ra m«i tr-êng mét l-îng lín chÊt th¶i v-ît qu¸ kh¶ n¨ng ®ång ho¸ cña m«i tr-êng xung quanh, g©y « nhiÔm m«i tr-êng, ®e do¹ ®Õn m«i tr-êng vµ søc khoÎ ng-êi d©n. §¶m b¶o m«i tr-êng xanh s¹ch vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ viÖc kh«ng dÔ dµng cho c¸c lµng nghÒ n«ng th«n. do quy m« s¶n xuÊt nhá d-íi d¹ng kinh tÕ hé gia ®×nh nªn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ¸p dông ph-¬ng ph¸p xö lý cuèi ®-êng èng. MÆt kh¸c s¶n xuÊt l¹i ®-îc tiÕn hµnh t¹i ngay chÝnh n¬i ë nªn ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn søc khoÎ ng-êi d©n. cho ®Õn nay m«i tr-êng lµng nghÒ n«ng th«n ®· vµ ®ang trë thµnh vÊn ®Ò bøc xóc, møc ®é ¶nh h-ëng ngµy cµng nghiªm träng v× sè hé lµm nghÒ phô rÊt lín, ph¹m vi réng. V× vËy vÊn ®Ò cÊp thiÕt lµ ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch -u tiªn ®Ó c¶i thiÖn m«i tr-êng lµng nghÒ gãp phÇn ph¸t triÓn mét c¸ch bÒn v÷ng h¬n. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tæng quan vÒ lµng nghÒ n«ng th«n ViÖt Nam Trong nh÷ng n¨m cña qu¸ tr×nh ®æi míi, sù ph¸t triÓn cña c¸c lµng nghÒ còng cã nh÷ng b-íc th¨ng trÇm chung nh- nÒn kinh tÕ quèc d©n. cã thÓ nªu mét sè nÐt næi bËt sau: Cã nhiÒu lµng nghÒ truyÒn thèng ®-îc kh«i phôc vµ h×nh thµnh lµng nghÒ míi. Ch¼ng h¹n ë Nam §Þnh vµ Hµ Nam lµ 123 lµng nghÒ, Hµ T©y lµ 73 lµng nghÒ, B¾c Ninh lµ 63 lµng nghÒ,…Sù ph¸t triÓn cña nh÷ng lµng nghÒ ®ã ®· më vµ kÐo theo nhiÒu dÞch vô kh¸c cã liªn quan. Ch¼ng h¹n s¶n phÈm phô cña ngµnh chÕ biÕn l-¬ng thùc thùc phÈm gãp phÇn ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia ®×nh; c¸c ngµnh s¶n xuÊt ngò kim vµ t¸i chÕ kh¸c t¹o viÖc lµm cho hÖ thèng mµng l-íi thu gom nguyªn liÖu, phÕ liÖu, phÕ phÈm,… trong ®ã cã nh÷ng ngµnh nghÒ ®· cã nh÷ng ®æi míi ®Ó v-¬n lªn c¹nh tranh víi hµng ngo¹i víi møc ®é nhÊt ®Þnh nh- lµng nghÒ gèm sø B¸t Trµng,…Cã lµng nghÒ phôc håi ®-îc nghÒ truyÒn thèng nh- nghÒ d¸t vµng quú ë Kiªu KÞ 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ( Gia L©m - Hµ Néi) cã lµng nghÒ ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh- mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ b»ng ®¸ ë Mai L©m ( §«ng Anh - Hµ Néi ),…L¹i cã nh÷ng lµng víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t nh- ë x· §«ng Héi(§«ng Anh - Hµ Néi) cã th«n lµm bÕp lß ®un than tæ ong, th«n lµm chæi tre, th«n lµm b»ng giÊy xi m¨ng ®ùng hµng kh«, th«n lµm b¸nh møt kÑo… §ång thêi còng cã nh÷ng lµng nghÒ cßn tiÕp tôc gÆp khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn mÆt hµng s¶n xuÊt sao cho phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr-êng nh- lµng nghÒ giÊy b-ëi ( Hµ Néi), chÕ biÕn cãi, hoÆc nh- hoÆc nh- mÆt hµng dao kÐo cña lµng rÌn §a SÜ ( Hµ §«ng) tuy chÊt l-îng tèt nh-ng gi¸ l¹i kh«ng c¹nh tranh næi víi mÆt hµng dao kÐo Th¸i,Trung Quèc v× thua kÐm vÒ mÆt mÉu m·, h×nh d¸ng, nguyªn liÖu sö dông. Nh×n chung víi nhiÒu lo¹i h×nh s¶n phÈm: Phong phó vÒ chñng lo¹i ®a d¹ng vÒ mÉu m·, ®éc ®¸o tinh s¶o, c¸c lµng nghÒ thñ c«ng ®· mang l¹i cho nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc nãi chung vµ nÒn kinh tÕ n«ng th«n ViÖt Nam nãi riªngmét s¾c diÖn míi, t¹o nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¨ng dÇn møc sèng cña ng-êi d©n, ®ång thêi cung cÊp mét l-îng hµng ho¸ khæng lå cho c¶ n-íc vµ khu vùc. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tõ nh÷ng b-íc ®æi míi trong thêi gian gÇn ®©y ®· khuyÕn khÝch c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch xem xÐt vµ nh×n nhËn ph¸t triÓn lµng nghÒ thñ c«ng nh- lµ mét sù lùa chän ®óng ®¾n cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n. Tuy nhiªn sù thay ®æi quy tr×nh, më réng quy m« s¶n xuÊt lµm cho m«i tr-êng lµng nghÒ bÞ suy tho¸i dÇn, cã nguy c¬ bÞ huû ho¹i. ¶nh h-ëng kh«ng nhá tíi søc khoÎ cña ng-êi d©n ë ®Þa ph-¬ng. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 LÞch sö ph¸t triÓn lµng nghÒ n«ng th«n viÖt nam C¸c lµng nghÒ thñ c«ng ®ãng vai trß quan träng trong lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ viÖt nam. V-ît lªn trªn nh÷ng nhu cÇu cña n«ng nghiÖp, c¸c lµng nghÒ ®iÓn h×nh ®· s¶n xuÊt ra mÆt hµng thñ c«ng víi chÊt l-îng cao vµ cã ý nghÜa rÊt lín tíi ®êi sèng v¨n ho¸, tinh thÇn d©n sinh. Vµo ®Çu thÕ kû 20, ng-êi ta ®· liÖt kª vïng ch©u thæ s«ng Hång cã tíi 108 nghÒ thñ c«ng, sö dông gÇn nöa triÖu lao ®éng. Däc theo c¸c dßng s«ng cña tØnh Hµ T©y, B¾c Ninh, tû lÖ ng-êi n«ng d©n tham gia vµo thñ c«ng nghiÖp chiÕm 20%-30%. Mét sè chuyÓn h¼n sang thñ c«ng nghiÖp. 1 Trong giai ®o¹n 1945- 1963 nghÒ thñ c«ng kh«ng ®-îc coi träng trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn ®Êt n-íc. Nhµ n-íc chØ chó träng 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vµo nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, do vËy ng-êi thî thñ c«ng ®-îc khuyÕn khÝch tham gia vµo s¶n xuÊt ë c¸c hîp t¸c x·. Vµo nh÷ng n¨m 1963- 1978 d-íi ¸p lùc cña nÒn kinh tÕ thêi chiÕn, s¶n xuÊt thñ c«ng kh«ng kh«ng v-ît qua khái nÒn kinh tÕ bao cÊp. Trong c¬ chÕ tËp chung, nhµ n-íc giao kÕ ho¹ch vµ thu mua s¶n phÈm, s¶n xuÊt tËp trung ë c¸c lµng nghÒ ®· cã biÕn ®æi. Song ch-a cã chÝnh s¸ch gi¸ c¶ hîp lý, m«i tr-êng kinh doanh ch-a phï hîp nªn ng-êi thî thñ c«ng kh«ng sèng ®-îc b»ng nghÒ cña m×nh, thî tµi hoa ngµy mét Ýt ®i. Sau nhiÒu n¨m tr× trÖ, tõ cuèi nh÷ng n¨m 70, kinh tÕ ®Êt n-íc cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ. Nhµ n-íc më réng thÞ tr-êng cho c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam sang §«ng ¢u ®· gióp cho lµng nghÒ thñ c«ng mü nghÖ, s¶n xuÊt hµnh xuÊt khÈu cã c¬ héi ph¸t triÓn. Do thiÕu kinh nghiÖm trong qu¶n lý, tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt yÕu kÐm, l¹i thªm cÊm vËn cña Mü, trong mét thêi gian dµi nÒn kinh tÕ cña chóng ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 §¶ng ta chñ tr-¬ng xo¸ bá hoµn toµn hÖ thèng bao cÊp, chuyÓn sang “nÒn kinh tÕ h¯ng ho¸ nhiÒu th¯nh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa”. Nh÷ng n¨m ®Çu ®æi míi do thiÕu nguån vèn ®Çu t- cho c«ng nghÖ nªn sù thay ®æi cña c¸c lµng nghÒ diÔn ra chËm ch¹p, khã kh¨n. Trong 10 n-m trë l¹i ®©y, ®¶ng vµ nhµ n-íc ®· quan t©m tíi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n, th«ng qua c¶i c¸ch luËt ph¸p, ch-¬ng trnhf cho vay vèn, n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng. KÕt qu¶ lµ trong 10 n¨m ®ã tû lÖ t¨ng tr-ëng hµng n¨m cña c¸c ngµnh tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®¹t 8% 1. NhiÒu lµng nghÒ truyÒn thèng ®-îc kh«i phôc vµ xuÊt hiÖn thªm mét sè lµng nghÒ míi. S¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn m¹nh. ChiÕn l-îc ph¸t triÓn lµng nghÒ n«ng th«n ®· thu ®-îc kÕt qu¶ to lín vµ ®ang tõng b-íc kh¼ng ®Þnh vai trß tÊt yÕu trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña lµng nghÒ n«ng th«n viÖt nam ®Æc ®iÓm vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ. C«ng nghÖ s¶n xuÊt cña lµng nghÒ n«ng th«n mang tÝnh truyÒn thèng, cã tõ l©u ®êi.C«ng cô lao ®éng chÝnh cña ng-êi thî lµ ®«i bµn tay vµ c¸c dông cô, thiÕt bÞ ®¬n gi¶n, do vËy mµ n¨ng suÊt thÊp, quy m« s¶n xuÊt thÊp, quy m« s¶n xuÊt nhá, tiªu hao nguyªn liÖu lín.Tõ sau ®¹i héi toµn quèc lÇn thø VI ®-îc ®¶ng vµ nhµ n-íc ®Çu tkhuyÕn khÝch lµng nghÒ n«ng th«n ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi b-íc ®Çu vÒ c«ng nghÖ th«ng qua c¶i tiÕn theo h-íng hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ truyÒn thèng. Theo ®iÒu tra phi n«ng nghiÖp cña bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cho thÊy37% c¸c doanh nghiÖp ë n«ng th«n ®· cã nh÷ng thay ®æi vÒ c«ng nghÖ, tõng b-íc c¬ khÝ ho¸ c¸c kh©u trong s¶n xuÊt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c lµng nghÒ ®· ®Çu t- m¸y mãc thiÕt bÞ vµo s¶n xuÊt nh-: lµng §a Héi, ®Çu t- h¬n 600 m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi cho s¶n xuÊt; Phong Khª ( Yªn Phong) ®Çu t- 40 d©y chuyÒn s¶n xuÊt giÊy hoµn chØnh c«ng suÊt tõ 150 - 750 tÊn giÊy mét 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 n¨m.. nh-ng nh×n chung tèc ®é cßn chËm, ®Þa bµn cßn ch-a ®-îc më réng, chñng lo¹i mÉu m· ch-a phong phó ®a d¹ng. Kü thuËt c«ng nghÖ cßn l¹c hËu phÇn lín lµ thñ c«ng; còng ®· cã n¬i mua l¹i c«ng nghÖ cña n-íc ngoµi( Trung Quèc, §µi Loan) nh-ng hÇu hÕt ®· qua sö dông, do vËy n¨ng suÊt chÊt, l-îng kh«ng vµ hµm l-îng c«ng nghÖ cña s¶n phÈmkh«ng cao, søc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng gi¶m. mÆt kh¸c tÝnh b¶o thñ tr× trÖ vÒ kü thuËt cßn kh¸ phæ biªn trong c¸c lµng nghÒ do thiÕu th«ng tin, thiÕu kiÕn thøc vµ nguån vèn h¹n hÑp. Thùc tÕ hiÖn nay ë c¸c lµng nghÒ cho thÊy( ë B¾c Ninh) - c¬ së cã gi¸ trÞ thiÕt bÞ d-íi 100 triÖu ®ång chiÕm 47% - c¬ së cã gi¸ trÞ thiÕt bÞ tõ 100 - 500 triÖu chiÕm 32% - c¬ së cã gi¸ trÞ thiÕt bÞ tõ 500 triÖu ®Õn 1 tû chiÕm 12% - c¬ së cã gi¸ trÞ thiÕt bÞ trªn 1 tû chiÕm 9% Nh÷ng thay ®æi vÒ c«ng nghÖ nµy lµ minh chøng quan träng cho sù ph¸t triÓn n«ng th«n, c«ng nghÖ míi t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l-îng tèt, s¶n l-îng cao. Tuy c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña c¸c lµng nghÒ ë n«ng th«n vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ chñ yÕu sau: 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Tr×nh ®é c«ng nghÖ ë n«ng th«n cßn thÊp, sù thay ®æi diÔn ra thÊp, sù thay ®æi diªn x ra chËm ch¹p, lao ®éng gi¶n ®¬n kh«ng ®-îc ®µo t¹o c¬ b¶n, s¶n xuÊt chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm. - ®æi míi c«ng nghÖ ch-a chó ý tíi vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr-êng vµ an toµn lao ®éng. - §æi míi c«ng nghÖ thùc hiÖn ch-a cã hÖ thèng c¬ b¶n, míi chØ dõng l¹i ë ®æi míi cã träng ®iÓm vµ tËp chung vµo mét sè kh©u chÝnh. - ch-a cã lùc l-îng nghiªn cøu, triÓn khai, t- vÊn vÒ c«ng nghÖ cho ng-êi d©n. kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô cho kü thuËt ch-a cao. Nh×n chung tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ vÉn cßn ë tr×nh ®é thÊp kÐm, chñ yÕu dùa vµo lao ®éng thñ c«ng, vµo tr×nh ®é thµnh th¹o nghÒ nghiÖp vµ tµi phèi liÖu cña ng-êi thî. ®iÒu kiÖn lao ®éng khã kh¨n nªn ng-êi thî lµm viÖc rÊt vÊt v¶, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao, chÊt l-îng s¶n phÈm thÊp. Do vËy kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng rÊt khã kh¨n vµ h¹n chÕ. Nh÷ng h¹n chÕ trªn ®· ¶nh h-ëng rÊt nhiÒu tíi sù ph¸t triÓn chung cña lµng nghÒ vµ t¸c ®éng nghiªm trong ®Õn m«i tr-êng lµng nghÒ. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®Æc ®iÓm vÒ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt. Hé gia ®×nh lµ mét ®¬n vÞ c¬ b¶n cña s¶n xuÊt trong c¸c lµng nghÒ n«ng th«n, víi ngu«n nh©n lùc lµ c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh vµ c¬ së h¹ tÇng s½n cã. Nh÷ng nghÒ ®¬n gi¶n Ýt c«ng ®o¹n th× mét hé s¶n xuÊt sÏ ®¶m b¶o tõ c«ng ®o¹n ®Çu cho ®Õn c«ng ®o¹n cuèi lµ cho gia s¶n phÈm. C¸c lµng nghÒ phøc t¹p, cµng cã nhiÒu c«ng ®o¹n, chi phÝ cho c«ng ®o¹n ®ã cµng lín th× cµng dÔ ®-îc chuyªn m«n ho¸. Mçi gia ®×nh chØ thùc hiÖn mét trong c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ViÖc quy ho¹ch, ®Þnh h-íng ph¸t triÓn cho lnµg nghÒ cña c¸c tØnh cßn chËm, nhÊt lµ viÖc quy ho¹ch mÆt b»ng cho s¶n xuÊt, qu¶n lý nhµ n-íc cßn lóng tóng thiÕu chÆt chÏ. Cho ®Õn nay ë c¸c ®Þa ph-¬ng ( th«n, x·) ®Õn huyÖn thÞ - ngµnh cßn bu«ng láng vµ ch-a ®-îc ph©n cÊp, ph©n ®Þnh râ rµng nªn ch-a ®¸p øng ®-îc nhu cÇu ph¸t triÓn tÊt yÕu kh¸ch quan nÒn kinh tÕ cña tØnh. Do c¸c chØ tiªu vÒ lµng nghÒ ch-a cã c¬ quan nµo qu¶n lý chÆt chÏ vµ ®Çy ®ñ, nªn ®· g©y ra sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c lµng nghÒ. Tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm ®Òu do c¸ nh©n vµ c¸c hé trong lµng tù lo liÖu. Do ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lµng nghÒ nµo t×m ®-îc thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm th× lµng ®ã tån t¹i ph¸t triÓn, cßn lµng nghÒ nµo kh«ng 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tiÕp cËn ®-îc thÞ tr-êng th× r¬i vµo t×nh rr¹ng khã kh¨n, thËm chÝ ®Õn nay vÉn kh«ng phôc håi næi ChÝnh h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n lÎ ë quy m« hé gia ®×nh ®· t¹o nhiÒu khã kh¨n cho chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng trong qu¶n lý, cung øng nguyªn liÖu, bao tiªu s¶n phÈm §Æc biÖt khã kh¨n h¬n c¶ lµ viÖc qu¶n lý l-îng chÊt th¶i, th¶i vµo m«i tr-êng cña mçi hé s¶n xuÊt. HiÖn nay cã mét sè lµng nghÒ cã ®iÒu kiÖn tæ chøc l¹i s¶n xuÊt nh- ë §ång Kþ B¾c Ninh ®· x©y dùng ®-îc khu vùc s¶n xuÊt riªng t¸ch h¼n ë víi khu d©n c-. nh- vËy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý, thu gom chÊt th¶i, xö lý tËp trung vµ gi¶m gi¸ thµnh xö lý. NÕu nh- tÊt c¶ c¸c lµng nghÒ ®Òu lµm ®-îc nh- vËy th× m«i tr-êng lµng nghÒ sÏ ®-îc c¶i thiÖn. ®Æc ®iÓm vÒ quy m« s¶n xuÊt Quy m« s¶n xuÊt cña lµng nghÒ ViÖt Nam hiÖn nay ®Òu nhá chØ ë møc ®é quy m« hé gia ®×nh. Tr-íc ®©y, khi s¶n xuÊt cña c¸c hé gia ®×nh hÇu hÕt lµ thñ c«ng nªn quy m« s¶n xuÊt nhá. Môc ®Ých cña s¶n xuÊt chØ lµ ®Ó tËn dông søc lao ®éng lóc n«ng nhµn vµ duy tr× nghÒ truyÒn thèng. Tõ khi kinh 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tÕ ph¸t theo c¬ chÕ më, hµng ho¸ cã thÞ tr-êng tiªu thô th× quy m« s¶n xuÊt t¨ng lªn ®¸ng kÓ gÊp:5-10 lÇn tr-íc kia. C«ng nghÖ truyÒn th«ng ®· tõng b-íc hiÖn ®¹i ho¸, gãp phÇn lµm t¨ng nhanh s¶n l-îng, ®em l¹i lîi cao h¬n cho ng-êi s¶n xuÊt. Tuy nhiªn ®iÒu nµy lµm t¨ng nhanh h¬n nguy c¬ « nhiÔm m«i tr-êng lµng nghÒ vèn ®· rÊt phøc t¹p. C¸c d¹ng lµng nghÒ vµ m«i tr-êng ë mét sè lµng nghÒ ®iÓn h×nh Lµng nghÒ s¶n xuÊt ®å thñ c«ng mü nghÖ Lµng nghÒ s¶n xuÊt ®å thñ c«ng mü nghÖ th-êng lµ c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng cã tõ l©u ®êi, chuyªn s¶n xuÊt ®å gç mü nghÖ cao cÊp ( bµn, ghÕ, gi-êng, tñ, ®å trang trÝ néi thÊt…) nh÷ng lo¹i h×nh s¶n phÈm nµy mang gi¸ trÞ thÈm mü cao vµ cã ý nghÜa lín ®èi víi ®êi sèng tinh thÇn. Hµng mü nghÖ chØ ®Ñp vµ tinh s¶o d-íi bµn tay cña c¸c nghÖ nh©n, nã kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®-îc hµng lo¹t b»ng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. ®iÒu ®ã cho thÊy tÇm quan träng vµ thÕ m¹nh cña lµng nghÒ thñ c«ng mü nghÖ trong c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng hiÖn nay. Lµng nghÒ §ång Kþ lµ mét trong nh÷ng lµng nghÒ s¶n xuÊt ®å thñ c«ng mü nghÖ thuéc x· §«ng Quang - Tõ S¬n - B¾c Ninh, nguån 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nguyªn liÖu chÝnh lµ gç, tiªu thô mçi n¨m lµ 15000 m3 gç quý nh-: Tr¾c, Gô, P¬mu, H-¬ng…trang thiÕt bÞ rÊt ®¬n gi¶n nh- : c-a, bµo, khoan, ®ôc, bóa, m¸y mµi, m¸y khoan…3 Søc s¶n xuÊt cña lµng nghÒ rÊt lín, thÞ tr-êng tiªu thô r«ng kh¾p trong vµ ngoµi n-íc, ®Æc biÖt Trung Quèc. Bªn c¹nh sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt lµ vÇn ®Ò « nhiÔm m«i tr-êng. M«i tr-êng kh«ng khÝ cña lµng nghÒ rÊt phøc t¹p. bôi tõ c¸c kh©u c-a gç, trµ, mµi cã kÝch th-íc nhá, mÞn cã kh¶ n¨ng ph©n t¸n réng, kÕt hîp víi c¸c lo¹i dung m«i h÷u c¬ ®éc h¹i tõ kh©u hoµn thiÖn vÐcni, s¬n gç ®· vµ ®ang g©y ra nh÷ng bÖnh nguy hiÓm vÒ phæi, ®-êng h« hÊp…kh«ng chØ cho nh÷ng ng-êi trùc tiÕp tham gia mµ cßn c¶ khu vùc xung quanh. Lµng nghÒ dÖt nhuém N-íc ta cã c¸c lµng nghÒ dÖt nhuém truyÒn thèng nh-:lµng nghÒ dÖt nhuém T-¬ng Giang - B¾c Ninh, Lôa Nho X¸ - Hµ Nam, t¬ t»m Väng NguyÖt - B¾c Ninh…nh÷ng lµng nghÒ nµy ®¸p øng mét phÇn kh«ng nhá nhu cÇu cña x· héi. Lµng nghÒ dÖt ®iÓn h×nh lµ T-¬ng Giang - Tõ S¬n - B¾c Ninh víi s¶n xuÊt theo nhu cÇu thÞ tr-êng. S¶n l-îng hµng ngµy cña T-¬ng Giang: 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 V¶i th«: 3690m/ngµy Kh¨n c¸c lo¹i: 12,92 t¹/ ngµy V¶i g¹c y tÕ: 5730m/ ngµy 3 Nguyªn liÖu s¶n xuÊt lµ sîi tæng hîp polyeste, sîi pha PE/Co, sîi b«ng Coton M«i tr-êng lµng nghÒ dÖt nhuém nh×n chung ®Òu « bÞ nhiÔm nÆng. Ë lµng nghÒ T-¬ng Giang m«i tr-êng kh«ng khÝ cã nguy c¬ « nhiÔm nhÊt, c¸c chÊt th¶i chñ yÕu lµ bôi b«ng nhá to chñ yÕu trong khu vùc dÖt, h¬i ho¸ chÊt t¹i c¸c khu vùc tÈy, nhuém vµ khÝ than tõ lß ®èt lµm ¶nh h-ëng ®Õn ng-êi lao ®éng nh-: g©y ra mÖt mái, suy nh-îc c¬ thÓ, g©y bÖnh vÒ ®-êng h« hÊp…C«ng nghÖ dÖt nhuém sö dông nhiÒu ho¸ chÊt trong qu¸ tr×nh tÈy, nhuém, lµm bãng nªn n-íc th¶i cã COD, BOD, ®é kiÒm, ®é mµu cao, chøa nhiÒu chÊt h÷u c¬ ®éc h¹i… - COD = 148 - 357mg/l v-ît TCVN( 5945-1995) : 1,79- 3,6 lÇn - BOD = 92,5 - 190mg/l v-ît TCVN( 5945-1995) : 1,8-3,5 lÇn c¸c chØ tiªu kh¸c nh- ®é kiÒm cao: PH = 6,78 - 8,5, ®é mµu lín3 n-íc th¶i trùc tiÕp vµo nguån tiÕp nhËn lµm ¶nh h-ëng ®Õn m«i tr-êng n-íc mÆt, n-íc ngÇm vµ tíi søc khoÎ ng-êi d©n. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 m«i tr-êng ®Êt Ýt bÞ « nhiÔm, « nhiÔm tiÕng ån v-ît qu¸ TCCP 5,7 10,2 dB lµm cho ng-êi d©n dÔ bÞ bÖnh ®iÕc nghÒ nghiÖp. côm lµng nghÒ t¸i chÕ chÊt th¶i * c¸c lµng nghÒ giÊy t¸i sinh t¸i chÕ giÊy lµ mét trong nh÷ng nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®-îc ph¸t triÓn víi quy m« lín, tèc ®é cao ®Æc biÖt trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh. Lµng giÊy Phong Khª vµ Phó L©m lµ hai lµng nghÒ tiªu biÓu cho lo¹i h×nh s¶n xuÊt nµy.c¶ hai ®Òu cã nguån gèc tõ lµng nghÒ giÊy truyÒn thèng D-¬ng æ Phong Khª, chuyªn s¶n xuÊt giÊy dã. Nguyªn liÖu cña lµng nghÒ lµ giÊy b×a, giÊy viÕt th¶i thu gom tõ kh¾p n¬i.c«ng nghÖ t¸i chÕ giÊy t-¬ng ®èi æn ®Þnh. ThiÕt bÞ ®· ®-îc c¬ giíi ho¸, nhiÒu m¸y mãc ®· thay cho lao ®éng thñ c«ng. Quy m« s¶n xuÊt më réng ra khái ph¹m vi gia ®×nh. ViÖc t¸i sö dông nguyªn liÖu giÊy th¶i kh«ng chØ lµm gi¶m chi phÝ cho xö lý r¸c mµ cßn tiÕt kiÖm ho¸ chÊt, n¨ng l-îng, tiÕt kiÖm ®-îc ngo¹i tÖ nhËp khÈu bét ®Æc biÖt lµ gi¶m ®-îc nguyªn liÖu chÆt ph¸ rõng. Tuy nhiªn bªn c¹nh sù ph¸t triÓn s¶n xó©t, chÊt l-îng m«i tr-êng c¸c lµng nghÒ t¸i chÕ giÊy cµng trë nªn phøc t¹p. do trang thiÕt bÞ tù l¾p ®· cò kh«ng ®ång bé nªn hiÖu suÊt kh«ng cao, bét giÊy trong qu¸ xeo theo n-íc th¶i ra nhiÒu, t¹o thµnh líp dµy næi lªn trªn 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 mÆt n-íc. C¸c lo¹i bao b× th¶i, nil«ng… ®-îc ®æ vµo c¸c ao hå, bê s«ng, g©y « nhiÔm nguån n-íc mÆt, « nhiÔm ®Êt, ¶nh h-ëng tíi c¸c ®éng vËt thuû sinh vµ g©y mÊt mü quan. N-íc th¶i tõ kh©u ng©m kiÒm, tÈy giÊycã chøa c¸c ho¸ chÊt ( nh- xót, n-íc giaven, chÊt tÈy quang ho¹t …) kh«ng xö lý tr-íc khi ®-a vµo s«ng Ngò HuyÖn Khuª nªn ®· lµm « nhiÔm n-íc s«ng, lµm cho c¸ vµ ®éng vËt thuû sinh kh«ng ph¸t triÓn ®-îc ®ång thêi ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi søc khoÎ ng-êi d©n sèng däc hai bªn bê s«ng. Lµng nghÒ t¸i chÕ nhùa Minh Khai - Nh- Quúnh - Mü V¨n - H-ng Yªn lµ lµng nghÒ t¸i chÕ nhùa ®iÓn h×nh víi 80% sè hé tham gia s¶n xuÊt, ®©y lµ lµng nghÒ míi ®-îc h×nh thµnh tõ n¨m 1978. Nguyªn liÖu chÝnh cña c«ng nghÖ t¸i chÕ nhùa lµ c¸c ®å nhùa háng ®-îc thu gom tõ c¸c nguån c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, sinh ho¹t ë nhiÒu n¬i ®-a vÒ lµng, ph©n lo¹i råi míi ®-a vµo s¶n xuÊt. S¶n phÈm cña lµng nghÒ rÊt phong phó vµ ®a d¹ng nh- c¸c lo¹i tói nil«ng, chËu nhùa, ®å dïng sinh ho¹t… tõ khi cã nghÒ t¸i chÕ nhùa phÕ liÖu, cuéc sèng cña ng-êi d©n cã nhiÒu ®æi míi, c¬ së h¹ tÇng 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cña lµng nghÒ ®-îc n©ng cÊp. Tuy nhiªn cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt th× chÊt l-îng m«i tr-êng còng bÞ xuèng cÊp nghiªm träng. ®Æc tr-ng « nhiÔm cña lµng nghÒ chñ yÕu lµ m«i tr-êng kh«ng khÝ: - bôi trong kh«ng khÝ 0,24 - 1,22 mg/m3 v-ît TCCP 1 - 4 lÇn, chñ yÕu lµ bôi nhùa cã ch-a c¸c hîp chÊt h÷u c¬, khãi. ®Æc biÖt t¹i c¸c sµng ph©n lo¹i h¹t nhùa hµm l-îng bôi cao ( 2.36 mg/m3 ). - nång ®é CO vµ CN- ®-îc ph¸t hiÖn ra v-ît TCCP 1- 3 lÇn ( CO: 13,35 - 25,36 mg/m3) 1 c¸c chÊt khÝ sinh ra do ®èt than lín: CO, CO2, SO2, NOx… Mïi h«i do chÊt th¶i phÕ liÖu ph©n lo¹i, h¬i h÷u c¬ trong c«ng ®o¹n bïn Ðp. C¸c nguån g©y « nhiÔm trªn lµm ¶nh h-ëng nghiªm träng ®Õn m«i tr-êng kh«ng khÝ. G©y ra c¸c bÖnh nguy hiÓm vÒ phæi, ®-êng h« hÊp, ¶nh h-ëng ®Õn hÖ thÇn kinh cña con ng-êi. N-íc th¶i lµm s¹ch phÕ liÖu cã chøa hµm l-îng chÊt « nhiÔm kh¸ cao, vµ do ch-a cã ph-¬ng ph¸p giÆt röa hîp lý nªn dïng n-íc rÊt l·ng phÝ, ®©y lµ nguån g©y « nhiÔm cho m«i tr-êng ë Minh Khai. Ngoµi ra t¸i chÕ nhùa cßn g©y « nhiÔm nhiÖt vµ tiÕng ån tõ c¸c c«ng ®o¹n: t¹o h¹t, ®ïn, Ðp vµ xay nghiÒn. 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan