Tài liệu Tóm tắt dạy học môn toán lớp 4, lớp 5 ở trường tiểu học xuân hòa, thị xã phúc yên, tỉnh vĩnh phúc và những giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học

1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Chúng ta đang sống trong một đất nước được thay da đổi thịt từng ngày, một thời đại văn minh lịch sự mà ở đó mỗi con người ngoài khả năng giao tiếp cần phải có một năng lực tư duy, sáng tạo. Để đào tạo được những con người như vậy, giáo dục được xem là lĩnh vực quan trọng nhất. Giáo dục là chìa khóa vàng cho mọi Quốc gia, dân tộc tiến bước vào tương lai, là một trong những mục tiêu chiến lược của Đảng và Nhà nước. Đảng ta đã khảng định Giáo dục và Đào tạo là một trong những động lực thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực của con người – yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Trong hệ thống giáo dục, cấp Tiểu học được xem là cấp học nền tảng, nơi đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành phát triển trí tuệ và nhân cách, là cấp học đầu tiên đặt nền móng cho giáo dục phổ thông, đặt cơ sở vững chắc cho sự phát triển toàn diện con người Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa. Chính ở cấp học này, đặc điểm tâm lí, sinh lí của trẻ em phát triển mạnh mẽ. Các nền nếp và thói quen học tập, nhu cầu và hứng thú nhận thức được hình thành mạnh mẽ ở lứa tuổi này. Trong các môn học ở Tiểu học thì môn Toán có một vị trí và ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Môn Toán cung cấp cho học sinh những tri thức ban đầu và cơ bản về số học, một số yếu tố hình học, một số yếu tố thống kê và hình thành các kĩ năng toán học. Môn Toán ở Tiểu học rất quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận và giải quyết vấn đề, góp phần phát triển trí thông minh, cách suy nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo, đóng góp vào việc 2 hình thành các phẩm chất cần thiết và quan trọng của người lao động như: cần cù, cẩn thận, có ý chí vượt khó khăn, làm việc có kế hoạch, có nền nếp và tác phong khoa học. Việc học tập môn Toán không những giúp học sinh lĩnh hội những kiến thức cơ bản về khoa học tự nhiên mà còn giúp các em bước đầu hình thành phương pháp làm việc, kĩ năng trình bày và cách giải quyết các tình huống. Từ đó giúp các em phát triển tư duy, khả năng khái quát hóa và hoạt động sáng tạo. Mục tiêu của môn Toán ở Tiểu học nhằm giúp học sinh có kiến thức cơ bản và năng lực thực hành vào thực tế đời sống. Bước đầu hình thành và phát triển năng lực trừu tượng hóa, khái quát hóa, kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập, phát triển khả năng suy luận và biết diễn đạt đúng các suy luận đơn giản, góp phần rèn luyện phương pháp học tập, làm việc linh hoạt, khoa học, sáng tạo. Chương trình môn Toán ở Tiểu học được chia làm 2 giai đoạn: - Giai đoạn 1 (các lớp 1, 2, 3) làm quen và chuẩn bị. - Giai đoạn 2 (các lớp 4, 5) hình thành và phát triển. Toán 4 và toán 5 là giai đoạn phát triển cao hơn, học tập sâu hơn, giúp học sinh rèn luyện và phát triển các năng lực tư duy, sáng tạo. Việc nắm vững kiến thức, có kĩ năng và phương pháp giải các dạng toán ở lớp 4, 5 giúp cho các em có những tiền đề chắc chắn, là cơ sở giúp các em học tốt môn Toán và các môn học khác trong những bậc học tiếp theo. Tuy nhiên, hiện nay dạy - học Toán ở Tiểu học nói chung và dạy - học Toán lớp 4, lớp 5 nói riêng là một vấn đề còn nhiều điểm cần quan tâm, đòi hỏi giáo viên cần phải đổi mới đồng bộ phương pháp để nâng cao chất lượng dạy - học nói chung và dạy - học Toán nói riêng. Trước những nhiệm vụ và tầm quan trọng của việc dạy – học môn Toán ở Tiểu học, việc nghiên cứu đề xuất những phương án dạy 3 – học mới nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy là một việc làm cần thiết. Với mong muốn tìm hiểu sâu hơn về dạy – học môn Toán lớp 4 – 5, đồng thời góp phần nhỏ bé vào việc nâng cao chất lượng môn Toán ở Tiểu học, tôi đã chọn đề tài: “Dạy - học môn Toán lớp 4, lớp 5 tại trường Tiểu học Xuân Hòa, Thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc và những giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học” 2. Mục đích nghiên cứu Tìm hiểu về thực trạng việc dạy - học toán ở trường Tiểu học Xuân Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc và đề xuất những giải pháp để khắc phục khó khăn, nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận của đề tài. - Nghiên cứu thực trạng của việc dạy và học toán ở trường Tiểu học. - Đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng việc dạy – học môn Toán lớp 4, 5 và đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng 4.2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu lí luận, nghiên cứu thực tiễn của việc dạy – học môn Toán lớp 4, 5 trường Tiểu học Xuân Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. 5. Giả thuyết khoa học Dựa trên cơ sở hiểu được đặc điểm tâm lí của học sinh Tiểu học kết hợp với việc phân tích thực trạng của việc dạy học môn Toán 4 sẽ đề xuất những giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học. 6. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lí luận. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC DẠY – HỌC MÔN TOÁN Ở TIỂU HỌC 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm về dạy - Dạy học được hiểu là một hình thức đặc biệt của giáo dục (nghĩa rộng), xem như là một trường hợp riêng của nó (của giáo dục). Dạy học là con đường đặc biệt quan trọng trong mối quan hệ biện chứng và phối hợp với các con đường, các hoạt động khác trong quá trình giáo dục để thực hiện các mục tiêu và nhiệm vụ giáo dục đặt ra. 1.1.2. Khái niệm về học - Học, theo nghĩa rộng nhất, được hiểu là quá trình cơ bản của sự phát triển nhân cách trong hoạt động của con người, là sự lĩnh hội những “sức mạnh bản chất người” đã được đối tượng hóa trong các sản phẩm của hoạt động con người. Đó là hoạt động phản ánh những mặt nhất định của hiện thực khách quan vào ý thức người học. Tuy nhiên nó chủ yếu hướng người học vào lĩnh hội những chân lí đã được loài người phát hiện nhưng chúng lại là mới đối với họ. 1.2. Đặc điểm nhận thức của học sinh Tiểu học 1.2.1. Về tri giác Tri giác của học sinh Tiểu học mang tính chất đại thể, ít đi sâu vào chi tiết và mang tính không chủ động. Tri giác của học sinh Tiểu 5 học thường gắn với hành động, với hoạt động thực tiễn. Tính cảm xúc thể hiện rất rõ khi các em tri giác. 1.2.2. Về chú ý Ở học sinh Tiểu học có hai loại chú ý là chú ý có chủ định và chú ý không có chủ định. Trong đó sự chú ý có chủ định của các em còn rất hạn chế, còn chú ý không chủ định được phát triển, các em đặc biệt chú ý tới những gì mới mẻ, bất ngờ, rực rỡ, khác thường, sự nỗ lực của ý chí chưa được phát triển trong giai đoạn này. Khả năng chú ý của học sinh tăng dần từ lớp 1 đến lớp 5. 1.2.3. Về trí nhớ Ở học sinh Tiểu học, trí nhớ có chủ định và trí nhớ không có chủ định đều đang phát triển. Tuy nhiên, trí nhớ không chủ định vẫn chiếm ưu thế. Trí nhớ có chủ định phát triển mạnh ở lứa tuổi học sinh cuối cấp Tiểu học, học sinh đã bước đầu biết cách ghi nhớ. 1.2.4. Về tư duy Tư duy của học sinh Tiểu học còn mang tính hình tượng, tư duy dựa vào những đặc điểm trực quan của những đối tượng và hiện tượng cụ thể, trong quá trình phát triển. 1.2.5. Về tưởng tượng Đối với học sinh Tiểu học, tưởng tượng còn tản mạn, ít có tổ chức, chịu nhiều tác động của hứng thú và kinh nghiệm sống. Học sinh cuối Tiểu học, tưởng tượng của các em gần với hiện thực hơn. 1.3. Năng lực học Toán của học sinh Tiểu học Năng lực học Toán của học sinh biểu hiện qua các đặc trưng sau: - Ham hiểu biết, ham thích học Toán và giải bài tập toán. - Có trí nhớ tốt, hiểu bài nhanh. 6 - Xác định được kế hoạch giải bài toán, thích tìm ra những cách giải khác nhau. - Biết học hỏi, không nản lòng khi gặp những bài toán khó. 1.4. Nội dung và mục tiêu dạy học trong sách giáo khoa Toán 4, 5 1.4.1. Mục tiêu dạy học môn Toán ở Tiểu học - Giúp cho học sinh có những kiến thức cơ bản về môn Toán. - Hình thành ở học sinh các kĩ năng tính, đo lường, giải bài toán có nhiều ứng dụng thiết thực trong đời sống. - Góp phần bước đầu phát triển năng lực tư duy, kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập toán. 1.4.2. Phân tích nội dung Sách giáo khoa Toán 4, 5 1.4.2.1. Nội dung Sách giáo khoa Toán 4 1.4.2.2. Nội dung Sách giáo khoa Toán 5 1.5. Một số kĩ năng và yêu cầu dạy học Toán ở Tiểu học 1.5.1. Kĩ năng dạy học Toán ở Tiểu học 1.5.1.1. Kĩ năng dạy học Kĩ năng dạy học là sự thực hiện có kết quả một số thao tác hay một loạt thao tác phức tạp của một hay nhiều hành động dạy học bằng cách lựa chọn và vận dụng những tri thức, những cách thức, những quy trình đúng đắn, đảm bảo cho hoạt động dạy học của người giáo viên đạt kết quả cao. 1.5.1.2. Kĩ năng dạy học Toán ở Tiểu học - Kĩ năng xác định mục tiêu, yêu cầu, phân tích và lựa chọn nội dung bài học cụ thể trong chương trình môn Toán. - Kĩ năng lựa chọn và sử dụng các phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức dạy học. - Kĩ năng tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. 7 1.5.2. Yêu cầu chuẩn kiến thức và kĩ năng đối với giáo viên Tiểu học trong dạy học môn Toán 1.5.2.1. Yêu cầu chuẩn kiến thức và kĩ năng đối với giáo viên dạy học các môn học nói chung a. Yêu cầu về chuẩn kiến thức - Nắm vững mục tiêu, nội dung cơ bản của chương trình, sách giáo khoa của các môn học được phân công giảng dạy. - Có kiến thức cơ bản và kiến thức chuyên sâu về môn học. b. Yêu cầu về chuẩn kĩ năng sư phạm - Lập được kế hoạch dạy học; biết cách soạn giáo án theo hướng đổi mới. - Tổ chức và thực hiện các hoạt động dạy học trên lớp phát huy được tính năng động sáng tạo của học sinh. 1.5.2.2. Yêu cầu chuẩn kiến thức và kĩ năng đối với giáo viên Tiểu học trong dạy học môn Toán a. Yêu cầu về chuẩn kiến thức - Nắm được chương trình, nội dung Sách giáo khoa môn Toán ở Tiểu học và ở lớp được phân công giảng dạy. - Nắm được mối liên hệ giữa các mạch kiến thức trong môn Toán ở một lớp hay giữa các lớp. - Có kiến thức về cơ sở toán học trực tiếp có liên quan đến một số nội dung dạy học ở Tiểu học. - Nắm được nội dung kiến thức cụ thể, trọng tâm trong từng bài; biết cách lựa chọn các yêu cầu, bài tập phù hợp với từng học sinh. b. Yêu cầu về chuẩn kĩ năng - Kĩ năng lập kế hoạch dạy học và soạn giáo án theo hướng đổi mới. 8 - Kĩ năng tổ chức và thực hiện các hoạt động học trên lớp nhằm phát huy tính năng động, sáng tạo của học sinh. - Kĩ năng phân tích chương trình, nội dung Sách giáo khoa, xác định mục tiêu bài học. 1.6. Mối quan hệ giữa thầy và trò, giữa gia đình, nhà trường, xã hội trong dạy học môn Toán ở Tiểu học 1.6.1. Mối quan hệ giữa thầy và trò - Trong dạy học các môn học nói chung và dạy học môn Toán nói riêng, mối quan hệ giữa thầy và trò luôn chặt chẽ, không thể tách rời nhau. - Trong hoạt động dạy học, thầy và trò đều là các nhân tố trung tâm, là chủ thể của hoạt động. Thầy là người định hướng, giúp đỡ, tổ chức, điều chỉnh và động viên hoạt động học tập của học sinh. Trò là người tự giác, tích cực, chủ động chiếm lĩnh kiến thức. 1.6.2. Nhà trường - Nhà trường có một vai trò quan trọng trong việc giảng dạy và giáo dục học sinh. Trong nhà trường, người trực tiếp truyền thụ kiến thức cho học sinh chính là đội ngũ giáo viên. 1.6.3. Gia đình - Gia đình có vai trò đặc biệt đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. Gia đình là nơi sản sinh, nuôi dưỡng và là trường học đầu tiên của trẻ. Gia đình còn là đối tác tích cực nhất của nhà trường trong tổ chức việc học tập ở nhà theo yêu cầu của nhà trường. 1.6.4. Xã hội Giáo dục là một hoạt động mang tính xã hội cao. Do đó, muốn thực hiện được sự giáo dục toàn diện học sinh, phải coi trọng cả giáo dục nhà trường lẫn giáo dục gia đình và xã hội. 9 Xã hội là môi trường thực tế giúp học sinh hoàn thiện một số kỹ năng cuộc sống, chi phối một phần rất lớn trong suy nghĩ và hành động của học sinh. Kết luận chương 1 Mục tiêu của chương này là tìm hiểu về những cơ sở lí luận của việc dạy – học môn Toán ở Tiểu học. Cụ thể là đã đề cập đến các vấn đề sau:  Tìm hiểu về khái niệm dạy – học.  Đặc điểm nhận thức của học sinh Tiểu học.  Nêu những năng lực học toán của học sinh Tiểu học.  Mục tiêu và nội dung dạy học Toán trong Sách giáo khoa lớp 4, 5.  Một số kĩ năng và yêu cầu dạy học Toán ở Tiểu học.  Mối quan hệ tác động qua lại giữa thầy – trò, nhà trường – gia đình – xã hội trong dạy học Toán ở Tiểu học. Chương 2 THỰC TRẠNG DẠY – HỌC MÔN TOÁN LỚP 4, LỚP 5 Ở TRƯỜNGTIỂU HỌC XUÂN HÒA, THỊ XÃ PHÚC YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC 2.1. Khái quát về thực trạng dạy – học môn Toán lớp 4, lớp 5 ở trường Tiểu học Xuân Hòa 2.1.1. Về công tác quản lí của nhà trường 2.1.1.1. Khái quát về đội ngũ quản lí của nhà trường Các thành viên trong Ban Giám hiệu của trường đều là những người có năng lực chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, có nhiều năm kinh nghiệm trong công tác giảng dạy và quản lí. Luôn có trách nhiệm cao trong công việc. 10 2.1.1.2. Thực trạng công tác quản lí hoạt động dạy – học môn Toán lớp 4, lớp 5 a. Quản lí việc thực hiện nội dung, chương trình dạy – học môn Toán lớp 4, lớp 5 - Quản lí kế hoạch, chương trình dạy học môn Toán lớp 4, lớp 5 - Quản lí việc chuẩn bị kế hoạch bài dạy môn Toán lớp 4, lớp 5 - Quản lí việc thực hiện kế hoạch bài dạy môn Toán lớp 4, lớp 5 b. Quản lí việc đổi mới phương pháp, phương tiện và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán lớp 4, lớp 5 Ban Giám hiệu trường Tiểu học Xuân Hòa cũng thường xuyên quản lí việc đổi mới phương pháp, phương tiện và ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán nói chung và môn Toán lớp 4, lớp 5 nói riêng qua những việc làm cụ thể. Tuy nhiên, việc tổ chức quán triệt cho giáo viên về định hướng đổi mới phương pháp dạy học vẫn mang tính chất chung chưa cụ thể, chi tiết. c. Quản lí hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu Hằng năm, việc quản lý các hoạt động này đều được nhà trường thực hiện thường xuyên. d. Quản lí kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh Công tác quản lí kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 4, lớp 5 trường Tiểu học Xuân Hòa cũng rất được chú trọng và thực hiện khá tốt. e. Quản lí cơ sở vật chất phục vụ cho dạy học môn Toán lớp 4, lớp 5 và việc sử dụng thiết bị dạy học trong từng bài dạy 11 Ban Giám hiệu xây dựng kế hoạch kiểm tra việc sử dụng Thiết bị dạy học trong từng bài dạy của giáo viên thông qua giáo án, lịch báo giảng, dự giờ, kiểm tra đột xuất… Tuy nhiên việc kiểm tra còn hình thức, chưa thường xuyên, chưa thực sự hiệu quả nên đôi khi giáo viên còn “dạy chay”. 2.1.2. Về đội ngũ giáo viên 2.1.2.1. Khái quát về đội ngũ giáo viên tổ 4 – 5 Giáo viên giảng dạy trong khối 4, khối 5 của trường đều có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng, rất nhiệt tình với công việc. 2.1.2.2. Thực trạng về chất lượng dạy của giáo viên khối 4 – 5 Căn cứ vào kết quả điều tra thực tế cho thấy chất lượng về nhận thức chuyên môn cũng như chất lượng giảng dạy môn Toán của giáo viên khối 4, khối 5 trường Tiểu học Xuân Hòa là tương đối tốt, tỉ lệ giáo viên được xếp loại khá, tốt trong hoạt động giảng dạy cao. Trong đó, số giáo viên được xếp loại tốt chiếm tỉ lệ cao (trên 50% với đánh giá, xếp loại của Phòng Giáo dục; đánh giá, xếp loại của trường: trên 70%, khảo sát thực tế: 50%). Như vậy, tổ 4 – 5 trường Tiểu học Xuân Hòa có một đội ngũ giáo viên rất tốt, đảm bảo được các yêu cầu giảng dạy. Tuy nhiên, hình thức tổ chức các hoạt động trong từng tiết dạy của giáo viên chưa thực sự đạt hiệu quả cao. Trong các tiết dạy, nhiều giáo viên chỉ quan tâm đến những nội dụng cụ thể của từng bài dạy, từng tiết dạy mà chưa có sự tổng hợp, lô gíc của cả chương trình. Nhiều khi giáo viên chỉ chú trọng vào việc truyền thụ cho hết những nội dung theo quy định của chương trình. 2.1.3. Về học sinh lớp 4, lớp 5 2.1.3.1. Khái quát về học sinh lớp 4, lớp 5 12 Nhìn chung học sinh lớp 4, lớp 5 trong trường đều ngoan, có ý thức học tập; nhiều em có nhận thức nhanh, tư duy tốt và có niềm say mê, học tập với môn Toán. 2.1.3.2. Thực trạng về chất lượng học tập môn Toán của học sinh khối 4 – 5 Qua số liệu thống kê về chất lượng học tập của học sinh và qua khảo sát thực tế, chúng tôi nhận thấy rằng chất lượng môn Toán của học sinh lớp 4, lớp 5 trường Tiểu học Xuân Hòa đạt được là tương đối cao, về cả chất lượng đại trà cũng như chất lượng mũi nhọn. Tỉ lệ học sinh đạt loại khá, giỏi trong các kì thi khảo sát chất lượng đại trà đạt cao (trên 70%). Tuy nhiên, vẫn còn nhiều em đạt loại yếu; kĩ năng làm bài của học sinh còn chưa tốt. Bên cạnh đó, chất lượng học sinh giỏi của học sinh khối 4, khối 5 còn thấp. Qua các bài khảo sát, tỉ lệ học sinh đạt điểm dưới 5 nhiều (khối 4: 74,5%; khối 5: 65%), trong khi đó số học sinh đạt điểm giỏi không có. 2.1.4. Về sự quan tâm của xã hội và phụ huynh với việc học tập của con em mình Qua tìm hiểu, quan sát thực tế cho thấy sự quan tâm của xã hội và phụ huynh học sinh lớp 4, lớp 5 trường Tiểu học Xuân Hòa với việc học tập của con em mình được thực hiện thường xuyên và khá hiệu quả. Cụ thể như sau: Đại đa số phụ huynh rất quan tâm đến việc học của con em mình, thường xuyên liên hệ, trao đổi với giáo viên về tình hình học tập của con. Gia đình trang bị cho học sinh đầy đủ sách vở, đồ dùng và tài liệu tham khảo phục vụ cho việc học tập. 13 Nhiều gia đình đã cho con em học thêm một số lớp học rất bổ ích như: Ucmas. Nhiều em được bố mẹ tạo điều kiện và hướng dẫn thi các cuộc thi giải toán qua Internet. Sự quan tâm của xã hội và phụ huynh đến việc học tập của con em mình còn được thể hiện qua việc làm tốt công tác xã hội hóa của trường. Tuy nhiên, một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học của con cái, còn “phó mặc” việc học của con cho giáo viên. Bên cạnh đó, một số phụ huynh chưa nắm bắt được chương trình, nội dung kiến thức về môn Toán lớp 4, lớp 5, chính vì vậy việc kèm cặp con học ở nhà chưa có hiệu quả. 2.1.5. Về sự chỉ đạo của các cấp quản lí giáo dục có liên quan đến chất lượng môn Toán Đánh giá về sự chỉ đạo của các cấp quản lí giáo dục, chúng tôi thu được một số kết quả sau: - Hàng năm, Phòng Giáo dục luôn có những chủ trương, đường lối chỉ đạo phù hợp về hoạt động dạy – học cho các nhà trường. - Tổ chức thanh tra, kiểm tra đánh giá thường xuyên về hoạt động dạy – học trong các nhà trường. - Xây dựng kế hoạch, tổ chức các chuyên đề dạy – học về môn Toán. - Hàng năm, Phòng Giáo dục tổ chức nhiều cuộc thi Toán giành cho học sinh. Bên cạnh những việc đã làm được vẫn tồn tại một số hạn chế, cụ thể: Chưa tổ chức được các buổi tập huấn cho giáo viên về kiến thức chuyên môn môn Toán cũng như việc đổi mới phương pháp dạy học môn Toán. 14 Kế hoạch, chủ trương chỉ đạo hoạt động dạy học đôi khi còn chưa nhất quán, chưa cụ thể. Việc tổ chức thi khảo sát kiến thức chuyên môn của giáo viên chưa thực sự nghiêm túc. 2.1.6. Về cơ sở vật chất 2.1.6.1. Diện tích trường học Trường Tiểu học Xuân Hòa có tổng diện tích là 10993m2 gồm hai khu: khu trường chính và khu lẻ. 2.1.6.2. Phòng học của học sinh Năm học 2013 – 2014 trường Tiểu học Xuân Hòa có 28 phòng học với tổng diện tích 1242m2. Trong phòng được trang bị đầy đủ bàn ghế và ánh sáng phục vụ cho học sinh học tập. Tuy nhiên, không gian cho học sinh học tập còn hạn chế, không có diện tích dành cho góc học tập và trưng bày sản phẩm của học sinh. Trường chưa xây dựng được phòng học chức năng, phòng thực hành. 2.1.6.3. Sân chơi cho học sinh học những tiết thực hành Trường Tiểu học Xuân Hòa có tổng diện tích sân chơi là 4700m2 được chia thành nhiều sân nhỏ. Trường chưa có khu sân chơi dành riêng cho học sinh học những tiết thực hành. 2.1.6.4. Phương tiện kĩ thuật hiện đại để dạy - học môn toán Ban Giám hiệu trường Tiểu học Xuân Hòa có kế hoạch mua sắm, bổ sung thiết bị, đồ dùng dạy, học cho giáo viên và học sinh. Nhà trường chưa trang bị được nhiều phương tiện kĩ thuật hiện đại phục vụ cho hoạt động dạy – học nói chung và dạy – học môn Toán nói riêng. 15 2.2. Nhận xét tổng quát về chất lượng dạy - học môn Toán lớp 4, lớp 5 trường Tiểu học Xuân Hòa 2.2.1. Chất lượng dạy học của giáo viên Qua các kết quả đánh giá về nhận thức chuyên môn và xếp loại giảng dạy của Phòng giáo dục, của trường và các kết quả điều tra, khảo sát thực tế, chúng tôi nhận thấy rằng chất lượng về nhận thức cũng như giảng dạy môn Toán của giáo viên lớp 4, lớp 5 trường Tiểu học Xuân Hòa là tương đối tốt. Giáo viên tổ 4 – 5 đều có trình độ đào tạo cao, nhận thức chuyên môn (cả kiến thức và nghiệp vụ) của giáo viên vững vàng. Chất lượng giảng dạy trên lớp của giáo viên bước đầu đáp ứng được nhiệm vụ dạy học của nhà trường và nguyện vọng của phụ huynh, cộng đồng. Giáo viên nhiệt tình trong giảng dạy và linh hoạt trong việc rèn học sinh. Chất lượng giờ dạy có sự chuyển biến tích cực.Tuy nhiên, một số giáo viên chưa có nhận thức về trình độ chuyên môn và giảng dạy sâu, rộng. Giáo viên còn chưa tích cực trong việc tự bồi dưỡng để nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ. Trong giảng dạy, giáo viên chưa thường xuyên quan tâm đến việc đổi mới phương pháp, hình thức dạy học mà còn nói nhiều, làm nhiều, chưa biết cách giao việc, tổ chức các hoạt động học tập giúp học sinh tự tìm tòi, phát hiện tri thức. 2.2.2. Chất lượng học tập của học sinh Qua những kết quả điều tra thực tế về thực trạng học môn Toán của học sinh lớp 4, lớp 5 trường Tiểu học Xuân Hòa, chúng tôi có những đánh giá về chất lượng học môn Toán của học sinh lớp 4 – 5 như sau: Nhìn chung chất lượng học tập môn Toán của học sinh tương đối tốt. Qua số liệu thống kê của trường và qua các bài khảo sát thực 16 tế, điểm trung bình của học sinh toàn khối tương đối cao (từ 6,5 – 7,5 điểm. Hàng năm, chất lượng học môn Toán của học sinh khối 4, khối 5 luôn được xếp ở tốp đầu trong các đợt khảo sát của Phòng giáo dục. Bên cạnh đó, chất lượng học sinh giỏi môn Toán cũng đạt được kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, chất lượng học tập môn Toán của học sinh không đồng đều. Sự chênh lệch điểm số giữa học sinh cao. Kết quả chất lượng học sinh giỏi môn Toán chưa cao. Kĩ năng phân tích đề và trình bày bài khi làm các bài tập, bài kiểm tra môn Toán của học sinh còn chưa tốt. 2.3. Kinh nghiệm dạy học môn Toán lớp 4, lớp 5 ở một số trường Tiểu học Giáo viên cần nắm vững mục tiêu, nội dung chương trình môn Toán của lớp được phân công giảng dạy. Giáo viên cần hiểu rõ từng đối tượng học sinh. Biết cách vận dụng linh hoạt các phương pháp, hình thức tổ chức trong từng bài phù hợp với đối tượng học sinh của lớp mình, tạo ra sự hợp tác tích cực giữa thầy và trò. Dành nhiều thời gian cho học sinh được ôn tập, củng cố những kiến thức trong các bài học. Khuyến khích những em học sinh có đủ năng lực tham gia các cuộc thi Toán do trường, Phòng giáo dục tổ chức. Thường xuyên liên lạc, trao đổi với phụ. Giáo viên thường xuyên học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ. Kết luận chương 2 17 Mục tiêu của chương này là tìm hiểu về thực trạng dạy – học môn Toán lớp 4, lớp 5 ở trường Tiểu học Xuân Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. Cụ thể là đã đề cập đến các vấn đề sau:  Tìm hiểu khái quát về thực trạng dạy – học môn Toán lớp 4, lớp 5 ở trường Tiểu học Xuân Hòa qua các vấn đề: + Về công tác quản lí của nhà trường. + Về đội ngũ giáo viên. + Về học sinh lớp 4, lớp 5. + Về sự quan tâm của xã hội và phụ huynh với việc học tập của con em mình. + Về sự chỉ đạo của các cấp quản lí giáo dục có liên quan đến chất lượng môn Toán. + Về cơ sở vật chất.  Đưa ra những nhận xét tổng quát về chất lượng dạy và học môn Toán lớp 4, lớp 5 trường Tiểu học Xuân Hòa.  Nêu được một số kinh nghiệm dạy học môn Toán lớp 4, lớp 5 ở một số trường Tiểu học. 18 Chương 3 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TIỂU HỌC 3.1. Các căn cứ xây dựng giải pháp 3.1.1. Căn cứ vào đòi hỏi đối với ngành giáo dục nói chung và giáo dục Tiểu học nói riêng trong xã hội hiện nay Giáo dục có vai trò hết sức quan trọng quyết định đến sự phát triển của xã hội bởi giáo dục đào tạo nên con người, nhân tố quyết định đến mọi thành công, sự phát triển của một quốc gia. Trước trọng trách to lớn đó đòi hỏi ngành giáo dục nói chung và giáo dục Tiểu học nói riêng cần luôn có sự “vận động, chuyển mình” để nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục đáp ứng sự phát triển của xã hội. 3.1.2. Căn cứ vào yêu cầu và sự chỉ đạo của ngành Giáo dục và Đào tạo - Căn cứ vào Nghị quyết của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI. Nghị quyết đã xác định: “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế” và “phát triển nhanh nguồn lực, nhất là nguồn lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân”. - Căn cứ vào hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục: Tiếp tục đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đồng thời đẩy mạnh triển khai các cuộc vận động. - Căn cứ vào sự thay đổi về cách đánh giá học sinh Tiểu học theo Thông tư số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. 3.1.3. Xuất phát từ thực tiễn dạy – học ở trường Tiểu học Qua quan sát, điều tra thực trạng dạy – học môn Toán lớp 4, 5 trường Tiểu học Xuân Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc, chúng 19 tôi thấy rằng chất lượng dạy – học của trường nhìn chung tương đối tốt. Tuy nhiên, để hiệu quả giảng dạy và giáo dục phát triển toàn diện và đạt hiệu quả hơn nữa cần phải có giải pháp đồng bộ, phù hợp về tất cả các lĩnh vực: xã hội, phụ huynh, học sinh, giáo viên và cơ sở vật chất. 3.2. Giải pháp sư phạm 3.2.1. Tăng cường công tác quản lí 3.2.1.1. Đối với nhà trường a. Tăng cường xây dựng, củng cố nề nếp dạy học - Chỉ đạo việc thực hiện quy chế chuyên môn, xây dựng và hoàn thiện các nội quy của nhà trường, thực hiện một cách có nền nếp các nội quy đó. - Chỉ đạo việc kiểm tra đánh giá việc thực hiện nền nếp dạy và học. Từ đó có những biện pháp điều chỉnh và hỗ trợ khi cần thiết. b. Tăng cường chỉ đạo công tác chuyên môn b1. Ban Giám hiệu cũng như các tổ chuyên môn cần tăng cường quản lí kế hoạch dạy học của tổ và của giáo viên. b2. Tăng cường việc tổ chức, chỉ đạo hoạt động dạy học c. Để giúp nâng cao chất lượng dạy học, nhà trường cần phối hợp với tổ chức Đoàn, Đội phát động, làm tốt các phong trào giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Kết hợp với Đội Thiếu niên Tiền phong tổ chức phát động thi đua trong học tập nhân các ngày lễ lớn. - Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, các trò chơi học tập. - Có những biện pháp khích lệ, động viên kịp thời với những học sinh xuất sắc trong các hoạt động. 3.2.1.2. Đối với Phòng Giáo dục, Sở Giáo dục 20 Là đơn vị trực tiếp quản lí hoạt động dạy – học trong các nhà trường, Phòng Giáo dục, Sở Giáo dục cần phải có những chủ trương, đường lối, sự chỉ đạo phù hợp về các mặt: cơ sở vật chất, xây dựng đội ngũ, chỉ đạo các hoạt động dạy học, công tác xã hội hóa giáo dục để giúp cho hoạt động giáo dục các nhà trường đạt hiệu quả cao. 3.2.2. Phát triển đội ngũ giáo viên 3.2.2.1. Giáo viên cần nâng cao lòng yêu ngành, yêu nghề Yêu ngành, yêu nghề là tiêu chuẩn quyết định mọi thành công của nghề dạy học. Bởi vậy, muốn dạy tốt, trước hết, người giáo viên cần có lòng yêu nghề. Phải có lòng yêu nghề mới có động lực thực sự để nâng cao chuyên môn, có khát vọng tìm kiếm biện pháp đổi mới trong giảng dạy đạt hiệu quả cao. 3.2.2.2. Nâng cao trách nhiệm nhà giáo trước học sinh, phụ huynh và xã hội Để nâng cao hiệu quả giảng dạy, người giáo viên cần luôn có ý thức, trách nhiệm trước học sinh, phụ huynh và xã hội chứ không chỉ từ các quy định tiêu chuẩn của ngành. Trách nhiệm của giáo viên với học sinh thể hiện ở chỗ dạy thật, học thật. Ở trên lớp, yêu cầu truyền đạt kiến thức từ bài giảng bằng sự hướng dẫn tậm tân chứ không chỉ là giảng bài. Khi đánh giá về kiến thức, kĩ năng, năng lực, phẩm chất của học sinh đòi hỏi giáo viên phải nghiêm túc, chính xác bằng cái tâm của mình. 3.2.2.3. Giáo viên tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ Mỗi giáo viên cần phải tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và coi đây là nhiệm vụ phải thực hiện thường xuyên. Thứ nhất, giáo viên phải thường xuyên bồi dưỡng về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lí tưởng nghề nghiệp.