Tài liệu Tội giết người trong luật hình sự việt nam

GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam TRƯỜNG ðẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT KHÓA (2003 - 2007) TỘIliệu GIẾT LUẬT HÌNH SỰ cứu Trung tâm Học ĐHNGƯỜI Cần ThơTRONG @ Tài liệu học tập và nghiên VIỆT NAM Giảng viên hướng dẫn Th.S Phạm Văn Beo Sinh viên thực hiện: Phạm Thị Minh Huệ MSSV: 5032002 Lớp: Luật Tư pháp Cần Thơ, 06 - 2007 SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 1 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam NHẬN XÉT CỦA GV HƯỚNG DẪN ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 2 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam MỤC LỤC
 Trang Lời nói ñầu................................................................................................................1 Chương 1: Cơ sở lý luận tội giết người......................................................................4 1. Khái quát chung về tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam.........................4 1.1 Những khái niệm liên quan ñến tội giết người.............................................4 1.1.1 Theo từ ñiển Tiếng Việt......................................................................4 1.1.2 Theo quan ñiểm Hình sự.....................................................................4 1.2 Khái quát lịch sử các quy ñịnh của pháp luật Hình sự Việt Nam về tội giết người .........................................................................................................4 1.2.1 Thời kỳ trước năm 1945 .....................................................................4 1.2.2 Thời kỳ 1945 - 1985 ...........................................................................6 1.2.3 Thời kỳ 1985 -1999 ............................................................................9 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu 1.2.4 Thời kỳ từ năm 1999 ñến nay ...........................................................12 1.3 Một số ñiểm mới trong chương các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người trong Bộ luật Hình sự năm 1999 ....14 1.4 Tội giết người trong Bộ luật Hình sự các nước..........................................18 2. Tính chất nghiêm trọng, ý nghĩa của việc nghiên cứu tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam ...................................................................................................20 2.1 Tính chất nghiêm trọng của tội giết người.................................................20 2.2 Những yếu tố tạo ñiều kiện thuận lợi cho sự phát triển của tội giết người..23 2.3 Ý nghĩa của việc nghiên cứu tội giết người ...............................................25 Chương 2: Cơ sở pháp lý của tội giết người trong Luật hình sự Việt Nam hiện hành 27 1. Cấu thành tội phạm và các dấu hiệu pháp lý của tội giết người........................27 1.1 Tội giết người trong Bộ luật Hình sự Việt Nam hiện hành ......................27 1.2 Cấu thành tội phạm và các dấu hiệu pháp lý của tội giết người .................28 1.2.1 Mặt khách thể của tội giết người.......................................................28 SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 3 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam 1.2.2 Mặt khách quan của tội giết người....................................................29 1.2.3 Mặt chủ quan của tội giết người........................................................32 1.2.4 Mặt chủ thể của tội giết người ..........................................................34 2. Trách nhiệm Hình sự ñối với tội giết người .....................................................35 2.1 Nguyên tắc xử lý.......................................................................................35 2.2 Khung cơ bản của tội giết người ...............................................................37 2.3 Những tình tiết ñịnh khung tăng nặng của tội giết người theo ðiều 93 Bộ luật Hình sự năm 1999 ............................................................................................37 2.3.1 Giết nhiều người...............................................................................37 2.3.2 Giết phụ nữ mà biết là có thai ...........................................................38 2.3.3 Giết trẻ em........................................................................................40 2.3.4 Giết người ñang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân....................................................................................................41 2.3.5 Giết ông, bà, cha, mẹ, người có công nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình Trung tâm Học liệu...................................................................................................42 ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu 2.3.6 Giết người mà liền trước ñó hoặc ngay sau ñó lại phạm một tội rất nghiêm trọng hoặc tội ñặc biệt nghiêm trọng.............................................43 2.3.7 ðể thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác ........................................45 2.3.8 ðể lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân..................................................46 2.3.9 Thực hiện tội phạm một cách man rợ................................................46 2.3.10 Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp .....................................................47 2.3.11 Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người ....................48 2.3.12 Thuê giết người hoặc giết người thuê..............................................49 2.3.13 Có tính chất côn ñồ.........................................................................51 2.3.14 Có tổ chức ......................................................................................51 2.3.15 Tái phạm nguy hiểm .......................................................................52 2.3.16 Vì ñộng cơ ñê hèn...........................................................................53 3. Phân biệt tội giết người với một số tội khác xâm phạm tính mạng người khác trong Bộ luật Hình sự năm 1999..............................................................................54 SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 4 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam 3.1 Phân biệt tội giết người với tội vô ý làm chết người ..................................54 3.2 Phân biệt tội giết người với tội không cứu giúp người khác ñang ở trong tình trạng nguy hiểm ñến tính mạng ..........................................................56 3.3 Phân biệt tội giết người với tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (khoản 3, khoản 4 ðiều 104 Bộ luật Hình sự) ....58 3.4 Phân biệt tội giết người với tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính ñáng.................................................................................................59 3.5 Phân biệt tội giết người với tội giết người do trạng thái tinh thần bị kích ñộng mạnh ................................................................................................61 Chương 3: Thực trạng tội giết người và giải pháp phòng chống tội giết người ở Việt Nam hiện nay ..................................................................................................63 1. Thực trạng tội giết người .................................................................................63 1.1 Thực trạng tội giết người trên thế giới.......................................................63 1.2 Thực trạng tội giết người ở Việt Nam .......................................................66 1.3 Thực trạng tội giết người ở Thành phố Cần Thơ .......................................69 2. Những cập ĐH và một số giải pháp @ trong công tác ñấu tranh tội cứu Trung tâm Họcbấtliệu Cần Thơ Tài liệu học tậpphòng và chống nghiên phạm giết người ......................................................................................................70 2.1 Những bất cập trong công tác ñấu tranh phòng chống tội phạm giết người70 2.1.1 Trong lĩnh vực pháp luật...................................................................70 2.1.2 Trong các lĩnh vực khác ...................................................................74 2.1.2.1 Bất cập trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội.............................74 2.1.2.2 Bất cập trong công tác giáo dục.............................................75 2.1.2.3 Bất cập trong công tác quản lý, thanh tra, giám sát ................77 2.2 Một số giải pháp trong công tác ñấu tranh phòng chống tội phạm giết người ..............................................................................................................78 2.2.1 Trong lĩnh vực pháp luật...................................................................78 2.2.2 Trong các lĩnh vực khác ...................................................................81 2.2.2.1 Giải pháp trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội ............................81 2.2.2.2 Giải pháp trong công tác giáo dục ............................................82 2.2.2.3 Giải pháp trong công tác quản lý, thanh tra, giám sát ...............83 SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 5 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam Kết luận ..................................................................................................................85 Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 6 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam MỞ ðẦU 1. Tính cấp thiết của ñề tài: Nước ta từ khi ñổi mới ñến nay nền kinh tế ñã ñạt ñược nhiều thành tựu to lớn, vượt bậc. ðó là sự nổ lực không ngừng của ðảng, Nhà nước và nhân dân ta. Kinh tế tăng trưởng, văn hoá-xã hội ngày càng vững mạnh, ñời sống nhân dân tiếp tục ñược cải thiện và nâng cao về vật chất lẫn tinh thần. ðáng kể nhất là sự kiện Việt Nam ñã chính thức là thành viên của WTO-Tổ chức thương mại thế giới. ðây là kết quả của quá trình ñàm phán nổ lực, gay go, phức tạp. Tham gia WTO là một cột mốc quan trọng ñối với Việt Nam. Nó tạo ra sự biến ñổi to lớn, sâu sắc về kinh tế-xã hội. Sự nghiệp cách mạng này chỉ thành công khi và chỉ khi có sự tham gia năng ñộng tích cực và nhiệt tình của ñông ñảo quần chúng nhân dân, sự thanh liêm chí công vô tư của các công chức Nhà nước. Song song ñó, việc ban hành các văn bản pháp luật ñồng bộ sẽ tạo hành lang pháp lí vững mạnh ñể phát huy sức mạnh của toàn xã hội vào sự nghiệp chung trong ñó có lĩnh vực ñấu tranh phòng chống tội phạm. Ngày nay, tình hình tội phạm ở Việt Nam là một vấn ñề vô cùng nhức nhối, có hướng ngàyliệu càngĐH gia tăng cả về số lượng lẫn mức ñộ học nghiêm trọng, hưởng ñến Trung xu tâm Học Cần Thơ @ Tài liệu tập vàảnh nghiên cứu sự phát triển chung của ñất nước. Việt Nam sẽ xuất hiện nhiều loại tội phạm mới mang tính quốc tế khi gia nhập WTO nên phải hoàn thiện văn bản pháp luật nhằm phục vụ có hiệu quả công cuộc ñấu tranh phòng chống tội phạm. Ngày nay, quy mô các tội phạm nghiêm trọng, ñặc biệt nghiêm trọng ngày càng gia tăng ñáng kể. Trong ñó, chúng ta không thể không nhắc ñến Tội giết người- loại tội phạm có tính chất nguy hiểm ñặc biệt, xâm phạm trực tiếp ñến quyền cơ bản của con người. ðó là quyền sống, ðiều 71 Hiến pháp năm 1992 cũng ñã khẳng ñịnh ñiều ñó: “Công dân có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, ñược bảo vệ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm”. Theo số liệu thống kê thì giai ñoạn 1986-1995 cả nước ñã xảy ra 10.514 vụ giết người. Như vậy, trung bình mỗi năm xảy ra 1.051 vụ giết người. Tội giết người chiếm 3,53 % so với những vụ án Hình sự ñã ñược khởi tố. Tính ñến ngày 30 tháng 9 năm 2006, trong tổng số các vụ án Hình sự mà các Tòa án ñã xét xử thì một số tội phạm chiếm tỉ lệ cao và tăng hơn cùng kỳ năm trước, trong ñó tội giết người tăng 15 %. Có rất nhiều vụ án giết người ñặc biệt nghiêm trọng xảy ra, ñể lại hậu quả rất nặng nề không chỉ cho gia ñình nạn nhân, gia ñình hung thủ mà còn ảnh hưởng ñến dư luận, ñến sự phát triển của ñất nước. “Con người” là một trong những nguồn nội lực quan trọng nhất ñể phát triển ñất nước, là vốn quý nhất của xã hội. Từ trước ñến nay, tội giết người luôn SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 7 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam luôn ñược xác ñịnh là hành vi có tính ñặc biệt nguy hiểm cho xã hội. Vì vậy, trong bất cứ giai ñoạn lịch sử nào Nhà nước ta cũng luôn chú trọng hoàn thiện cơ sở pháp lý ñể xử lý có hiệu quả nhất loại tội phạm này. Bên cạnh ñó, cũng có rất nhiều công trình nghiên cứu, bài viết…về những vấn ñề liên quan ñến tội giết người. Chính vì thế nên thời gian qua so với nhiều loại tội phạm khác, loại tội phạm này có lúc dường như không còn là vấn ñề nổi cộm, nóng bỏng nhất hiện nay. Ngược lại, loại tội phạm này hàng ngày, hàng giờ không ngừng gia tăng về số lượng, quy mô lẫn tính nguy hiểm cho xã hội. Xét ở một góc ñộ nào ñó, ñiều này ñã và ñang ñặt ra không ít câu hỏi cho những ai quan tâm ñến sự tồn vong của xã hội. Người viết là một trong những số ñó nên ñã chọn ñề tài “Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam”. 2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu của ñề tài: Như chúng ta ñã biết, ñây là loại tội phạm ñang xã hội ñặc biệt quan tâm chú ý nên ở nhiều góc ñộ khác nhau có rất nhiều công trình nghiên cứu, ấn phẩm, bài viết của nhiều tác giả trên toàn quốc viết về ñề tài này. Tham khảo kiến thức từ những công trình ñó cộng thêm những hiểu biết hạn chế của bản thân, người viết ñi sâu vào phân tích cơ sở pháp lí của tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam hiện hành; thực tiễn áp dụng của pháp luật. Từ ñó, rút ra những thành tựu và hạn chế nhằm ñưa ra những pháp có ýliệu nghĩa ĐH thiết thực. Trung giải tâm Học Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu 3. Phương pháp nghiên cứu: Cơ sở khoa học pháp lí và những nội dung là nền tảng trong việc nghiên cứu. Phương pháp biện chứng duy vật ñược sử dụng như là cơ sở phương pháp luận ñể xây dựng toàn bộ các vấn ñề của luận văn. Bên cạnh ñó, người viết còn sử dụng các phương pháp sau: − Phương pháp phân tích luật viết ñược dùng ñể tìm hiểu các quy ñịnh của Pháp luật Việt Nam hiện hành. − Phương pháp so sánh ñược sử dụng ñể ñối chiếu với các quy ñịnh của pháp luật có liên quan. − Phương pháp chứng minh ñược vận dụng ñể ñưa ra những dẫn chứng cụ thể. − Phương pháp tổng hợp, thống kê...sử dụng các trang web... ñể tìm kiếm tài liệu. SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 8 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam 4. Bố cục ñề tài: Chương 1: Cơ sở lí luận tội giết người. 1. Khái quát chung về tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam. 2. Tính chất nghiêm trọng, ý nghĩa của việc nghiên cứu tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam. Chương 2: Cơ sở pháp lý của tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam hiện hành. 1. Cấu thành tội phạm và các dấu hiệu pháp lý tội giết người. 2. Trách nhiệm Hình sự ñối với tội giết người. 3. Phân biệt tội giết người với một số tội khác xâm phạm tính mạng trong Bộ luật Hình sự năm 1999. Chương 3: Thực trạng tội giết người và giải pháp phòng chống ở Việt Nam hiện nay. 1. Thực trạng tội giết người. 2. Những bất cập và một số giải pháp trong công tác ñấu tranh phòng chống tội Trung phạm tâmgiết Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu người. SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 9 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN TỘI GIẾT NGƯỜI 1. Khái quát chung về tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam: 1.1. Những khái niệm liên quan ñến tội giết người: 1.1.1. Theo từ ñiển Tiếng Việt: − Tội: Hành vi trái với quy ñịnh của pháp luật, vi phạm những ñiều cấm của ñạo ñức, tôn giáo. − Giết: Làm cho chết hay gây ra cái chết ñột ngột, là mất khả năng sống. − Người: Loài ñộng vật có tổ chức cao nhất, có khả năng tư duy, có tư thế ñứng thẳng, tay và chân khác hẳn về chức năng, có óc lớn, có ngôn ngữ, có khả năng trừu tượng và khái quát hóa. 1.1.2. Theo quan ñiểm Hình sự: Bộ luật Hình sự năm 1999 ðiều 93 quy ñịnh về tội giết người nhưng không hề Trung nêu tâm liệugiết ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu lênHọc khái niệm người là gì? Một số nhà nghiên cứu luật học ñã nêu ñịnh nghĩa tội giết người như sau: “Giết người là hành vi cố ý tước ñoạt tính mạng của người khác một cách trái pháp luật”. Như vậy, trước tiên hành vi giết người phải là hành vi cố ý (cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp). Người phạm tội mong muốn gây ra cái chết cho nạn nhân và nhận thức ñược hành vi phạm tội của mình có khả năng tước ñoạt tính mạng nạn nhân. Hành vi tước ñoạt tính mạng của người khác là hành vi trái pháp luật tức là pháp luật không cho phép làm mà vẫn làm. 1.2. Khái quát lịch sử các quy ñịnh của pháp luật Hình sự Việt Nam về tội giết người: 1.2.1. Thời kỳ trước năm 1945: Việt Nam tự hào về lịch sử hàng nghìn năm dựng nước, có biết bao bài học kinh nghiệm, di sản ñược ñể lại. Một trong những thành tựu Việt Nam có quyền tự hào là nền pháp luật nói chung và luật Hình sự nói riêng. Thời kì Hùng Vương ñến thời kì Nhà nước Âu Lạc chúng ta chưa có tài liệu khẳng ñịnh ñã hình thành pháp Luật Hình sự chưa. Trong thời kì Bắc thuộc, Luật SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 10 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam Hình sự Việt Nam ñã có những ñặc ñiểm riêng tuy có bị ảnh hưởng của pháp luật Trung Hoa. Bộ luật nhà Hán và các bộ luật nhà ðường là hai bộ luật ñược áp dụng chủ yếu trong thời kì này. Các văn bản pháp luật Hình sự khác trong thời kì này chúng ta không có nhiều tài liệu ñể nghiên cứu. Tuy nhiên, có thể khẳng ñịnh pháp luật trong thời kì này rất hà khắc, dã man. Thời kì nhà Ngô, ðinh, Tiền Lê việc ban hành pháp luật, trong ñó có pháp luật Hình sự không làm ñược nhiều do tình hình chiến tranh và cơ sở của quyền lực tập trung còn yếu. Năm 1042, Lý Thánh Tông sai Trung thư sảnh lập ra bộ luật Hình Thư. ðây là bộ luật thành văn ñầu tiên của nước ta. Nhưng tiếc là hiện nay không còn nữa. Nghiên cứu các chiếu vua Lý ban trong thời kì trị vì ñất nước, có thể thấy pháp luật Hình sự thời kì này có một số ñặc ñiểm sau: Thứ nhất, bảo vệ hoàng cung triều ñình nhà Lý; Thứ hai, bảo vệ nguồn bóc lột của giai cấp thống trị; Thứ ba, bảo vệ sản xuất nông nghiệp; Thứ tư, bảo vệ tính mạng sức khỏe con người; Thứ năm, bảo vệ trật tự pháp luật; Thứ sáu, quy ñịnh về tha miễn hình phạt. Như vậy, có thể nói thời kì này ñã xuất hiện các quy ñịnh về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe con người. Từ thời nhà Lý ñến thời nhà Nguyễn, pháp luật Hình sự Việt Nam nói chung, các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự con người nói riêng còn quy ñịnh rất tổng quát, không phù hợp thực tiễn, thiếu sự rõ ràng. Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu Từ năm 1858, Việt Nam phải chịu sự thống trị của thực dân Pháp. Chúng ta lệ thuộc Pháp nhiều mặt từ chính trị, kinh tế ñến xã hội. Bởi chúng thực hiện chính sách “chia ñể trị” ở nước ta. Ở Nam kỳ áp dụng Bộ luật Gia Long. Tuy nhiên, ñến ngày 31 /12/1912, toàn quyền ðông Dương ra sắc lệnh sửa ñổi 56 ñiều luật của Bộ luật Hình sự Pháp cho áp dụng ở Nam Kỳ. Luật An Nam áp dụng ở Bắc kỳ còn Trung kỳ thì áp dụng Hoàng Việt hình luật. Pháp luật Hình sự Việt Nam thời kỳ này lại bị chi phối, lệ thuộc mạnh vào Bộ luật Hình sự của Pháp. Hình phạt của nó rất dã man, tàn bạo nhằm phục vụ cho thực dân Pháp và tay sai, là công cụ chủ yếu ñể bọn chúng duy trì sự thống trị của mình. Thời kỳ này chưa có một ñiều luật cụ thể nào nói về tội giết người. Tuy nhiên, ta có thể nhìn thấy ñược quy ñịnh hình phạt của tội này trong các nhóm tội của từng Bộ luật. ðiều 28 chương ðấu Tụng Bộ luật Hồng ðức quy ñịnh: “Thầy thuốc chữa bệnh cho người, mà cố ý dằng dai hãm bệnh ñể lấy tiền, thì phải biếm ba tư. Nếu vì oán thù riêng hay là vì người khác thuê mà bốc thuốc có vị ñộc, ñể cho người bệnh chết thì bị khép vào tội giết người”. Trên cơ sở tiếp thu những giá trị lập pháp của Luật Hồng ðức trong phần Danh Lệ Phần Thượng của Hoàng Việt luật lệ (Luật Gia Long) có quy SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 11 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam ñịnh 10 tội ác trong ñó tội thứ tư là ác nghịch (chỉ những tội ác như ñánh hay giết ông, bà, cha mẹ, ông bà ngoại, chú bác, cô, anh chị của ông nội, chồng). Nhìn chung, phạm tội giết người trong thời kỳ này tùy theo việc áp dụng Luật nào mà xét xử nhưng hình phạt rất nghiêm khắc, dã man. 1.2.2. Thời kỳ 1945 – 1985: Việt Nam dân chủ cộng hòa trong những ngày ñầu mới thành lập gặp rất nhiều khó khăn (giặc ñói, giặc dốt, các thế lực thù ñịch vẫn chưa từ bỏ âm mưu xâm chiếm). ðể ổn ñịnh tình hình ñất nước, chủ tịch Hồ Chí Minh ñã ký Sắc lệnh 47/SL ngày 10/10/1945. Theo ñó, nước ta trong giai ñoạn này ñược phép áp dụng pháp luật của ñế quốc và phong kiến miễn là không trái với nguyên tắc ñộc lập của Việt Nam và chính thể dân chủ cộng hòa. Như vậy ba vùng Bắc, Trung, Nam tiếp tục áp dụng ba Bộ luật Hình sự khác nhau (Bắc Kỳ là Hình sự An Nam, Trung Kỳ là Hoàng Việt hình luật, Nam kỳ là Hình luật pháp tu chính)1. ðiều này tất yếu dẫn ñến ñòi hỏi việc ban hành các văn bản pháp luật bởi lẽ ba vùng áp dụng ba bộ luật khác nhau không phù hợp với chính thể dân chủ cộng hòa. Ngày 28/02/1946 Sắc lệnh số 27/SL ra ñời truy tố các tội bắt cóc, tống tiền và sát, Sắc lệnh số 133/SL ngày 20/01/1953 trừng trị những tội xâm phạm an ninh ñối Trung ám tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu nội và an toàn ñối ngoại của Nhà nước, Thông tư số 442/TTg ngày 19/01/1955 về việc trừng trị một số tội phạm2. Như vậy, thời kỳ này cũng không có một văn bản nào quy ñịnh riêng về tội giết người. Tuy nhiên, ta có thể thấy tội giết người ñược nhắc ñến trong các văn bản quy ñịnh về một nhóm tội nhằm mục ñích bảo vệ chính quyền cộng sản. ðiều 1 Sắc lệnh số 27 quy ñịnh: “Bắt cóc, tống tiền, ám sát bị xử phạt tù từ hai năm ñến mức mười năm và có thể bị xử tử hình”. ðiều 4 mục 2 Sắc lệnh số 133/SL ngày 20 /01/1953 quy ñịnh: “kẻ nào … giết… cán bộ và nhân dân … sẽ tùy tội nặng nhẹ mà xử phạt… Bọn chủ mưu, tổ chức, chỉ huy sẽ bị xử tử hình hoặc chung thân..” ðiểm 3 Thông tư số 442/TTg quy ñịnh: “Cố ý giết người phạt tù từ năm năm ñến hai mươi năm, nếu có trường hợp nhẹ có thể hạ xuống một năm, giết người có dự mưu có thể phạt xuống tử hình” còn ðiều 4 Thông tư này quy ñịnh: “không cẩn thận … mà gây tai nạn làm người khác bị thương thì sẽ bị phạt tù từ ba tháng ñến ba năm. Nếu gây tai nạn làm chết người thì có thể bị phạt tù ñến mười năm”. Kháng chiến chống Pháp thắng lợi, hòa bình lập lại, cách mạng Việt Nam bước sang giai ñoạn mới. Những văn bản pháp luật của ñế quốc và phong kiến mặc dù ñược 1 Th.S ðỗ ðức Hồng Hà (2003), Quy ñịnh về tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam giai ñoạn từ năm 1945 ñến trước Bộ luật Hình sự năm 1985, Tạp chí Luật học, (số 5), trang 20. 2 Bộ Tư Pháp (1957), Tập luật lệ về tư pháp, theo các văn bản ñã công bố ñến ngày 10/7/1957, Hà Nội. SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 12 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam áp dụng theo tinh thần mới nhưng không còn phù hợp nữa. Ngày 30/6/1955 Thông tư số 19/VHH-HS của Bộ Tư pháp ra ñời yêu cầu các Tòa án không áp dụng Pháp luật của ñế quốc phong kiến nữa, mở ra trang sử mới cho pháp luật Hình sự Việt Nam nói chung, pháp luật về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người nói riêng. Việc xét xử tội phạm thuộc nhóm tội này dựa vào ñường lối, chính sách và các văn bản pháp luật do Tòa án nhân dân tối cao ban hành. Tội giết người ñược quy ñịnh trong nhóm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người cụ thể như sau: Các tội xâm phạm tính mạng gồm hai tội, năm cấu thành3: − Về tội giết người: + Cố ý giết người; + Cố ý giết người với các tình tiết giảm nhẹ; + Cố ý giết người có dự mưu. − Về tội vô ý giết người: + Vô ý giết người; Trung tâm Thơ @ chết Tàivàliệu tập và nghiên cứu + VôHọc ý giếtliệu ngườiĐH dẫn Cần ñến nhiều người thiệthọc hại nghiêm trọng tài sản của nhân dân. Các tội xâm phạm sức khỏe gồm hai tội: − Về tội cố ý gây thương tích; + Cố ý gây thương tích; + Cố ý gây thương tích dẫn ñến cố tật nặng hay dẫn ñến chết người. − Về tội vô ý gây thương tích. Tuy chưa ñược quy ñịnh trong một văn bản cụ thể nhưng những quy ñịnh về tội giết người ở giai ñoạn này thể hiện ñược các nguyên tắc của nền pháp luật Việt Nam mà cha ông ta ñể lại: “Nghiêm trị kẻ chủ mưu, cầm ñầu; gây hậu quả nghiêm trọng”. Kháng chiến chống Pháp thắng lợi, hòa bình lập lại, cách mạng chuyển sang giai ñoạn mới. Nhà nước ta ñã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn ñường lối xét xử tội giết người: Chỉ thị số 1025/TATC ngày 15/6/1960 của Tòa án nhân dân tối cao về 3 Trần Văn Luyện (2000), Các tội xâm phạm tính mạng sức khoẻ danh dự nhân phẩm của con người, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, trang 17. SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 13 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam ñường lối xử lí tội giết người và mê tín; Chỉ thị số 01/NCCS ngày 14/3/1963 của Tòa án nhân dân tối cao về ñường lối xử lí tội giết trẻ sơ sinh; Sắc luật Nghị quyết số 425/TATC ngày 10/8/1970 của Tòa án nhân dân tối cao về thực tiễn xét xử các tội giết người. Ngày 30/4/1975 miền Nam hoàn toàn giải phóng tiến lên thống nhất cả nước nên cần thiết phải ban hành pháp luật mới thay cho pháp luật của chính quyền Sài Gòn. Ngày 15/3/1976 Hội ñồng chính phủ cách mạng lâm thời ñã ban hành sắc luật số 03/SL -76 quy ñịnh về tội phạm và hình phạt, ðiều 5 của sắc luật 03 có quy ñịnh về tội giết người như sau: − Phạm tội cố ý giết người thì bị phạt tù từ mười lăm năm ñến tù chung thân hoặc bị xử tử hình. Trường hợp có tình tiết giảm nhẹ thì mức hình phạt có thể thấp hơn. − Phạm tội vô ý làm chết người thì bị phạt tù từ sáu tháng ñến năm năm. Trường hợp gây hậu quả ñặc biệt nghiêm trọng thì bị phạt tù ñến hai mươi năm. Về lĩnh vực lỗi trong cấu thành tội phạm, sắc luật số 03 ñã có bước tiến trong việc xác ñịnh tội cố ý giết người, vô ý làm chết người ñã khắc phục ñược trước ñây luật quy ñịnh “vô ý giết người”. bản quy về tội giết @ người nóiliệu trên thể hiện tương cụ thể giai Trung tâm Các Họcvănliệu ĐHñịnh Cần Thơ Tài học tập vàñối nghiên cứu ñoạn trước ñó. ðã có sự phân biệt tình tiết tăng nặng với tình tiết tăng nặng ñặc biệt, tình tiết giảm nhẹ với tình tiết giảm nhẹ ñặc biệt và bổ sung thêm một số tình tiết mới. Những tình tiết tăng nặng ñặc biệt mới ñược bổ sung như giết người vì ñộng cơ ñê hèn; giết phụ nữ mà biết là có thai.. những tình tiết giảm nhẹ mới ñược bổ sung như giết người vì mê tín, giết người hủi, người ñiên, người tàn tật. Như vậy quy ñịnh về tội giết người giai ñoạn từ khi hủy bỏ pháp luật của ñế quốc và phong kiến ñến trước ngày áp dụng pháp luật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam dù chưa hoàn thiện và có một số hạn chế nhất ñịnh nhưng cũng phần nào thể hiện ñược những nguyên tắc cơ bản của nền lập pháp Hình sự Việt Nam. Nước ta ñã hoàn toàn thống nhất sau khi miền Nam giải phóng. Tòa án nhân dân tối cao ñã có bản sơ thảo chỉ thị số 54/TATC ngày 06/7/1976 hướng dẫn việc thi hành pháp luật thống nhất, trong ñó nêu: “Văn bản quy ñịnh tội giết người ñang có hiệu lực thi hành là Sắc luật số 03/SL – 76 ngày 15/3/1976. Vì vậy, Tòa án các tỉnh phía Nam vẫn áp dụng văn bản này như hiện nay. Trong khi áp dụng, cần nghiên cứu Bản chuyên ñề tổng kết thực tiễn xét xử loại tội giết người số 452/HS2 ngày 10/8/1970 ñể nắm ñược dấu hiệu và ñường lối xử lý loại tội phạm này. Các Tòa án thuộc các tỉnh, SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 14 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam thành phía Bắc có thể áp dụng văn bản này thay cho Thông tư số 442/TTg ngày 19/01/1955”4. Thời gian này, thông qua các bản tổng kết công tác hàng năm của ngành Tòa án, Tòa án nhân dân tối cao ñã hướng dẫn việc áp dụng pháp luật trong ñó có việc áp dụng quy ñịnh về tội giết người cho Tòa án các cấp. Cụ thể như sau: − Người phạm tội có thể bị phạt tù chung thân hoặc tử hình nếu phạm tội giết người kèm theo một trong những tình tiết tăng nặng sau ñây: có tổ chức, ñể che giấu tội phạm khác.. − Người phạm tội có thể bị phạt tù thấp hơn mười lăm năm hoặc có thể cho hưởng án treo thậm chí có thể miễn hình phạt nếu phạm tội giết người kèm theo một trong những tình tiết giảm nhẹ sau ñây: trong trường hợp thần kinh bị kích ñộng quá mạnh do vượt quá phạm vi phòng vệ cần thiết. − Các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ sau ñây lần ñầu tiên ñược bổ sung vào quy ñịnh tội giết người: Vì trả thù; ñể che giấu khuyết ñiểm; giết người một cách trắng trợn, công khai trước mặt người khác; giết người có nợ máu ñể trả thù… và cũng lần ñầu tiên chế ñịnh miễn hình phạt ñược ñưa vào trong tội giết người: “Nếu rõ ràng bị cáo vì bức bách sự phải vào con ñường giết học con …rồi sát… thì.. có thể Trung bịtâm Họcthật liệu ĐHñiCần Thơ @cùng Tàimàliệu tậptựvà nghiên cứu (ñược) miễn hình phạt”. Ta thấy quy ñịnh này vừa thể hiện tính nhân ñạo vừa thể hiện nguyên tắc khoan hồng ñối với người phạm tội là phụ nữ. Những quy ñịnh về tội giết người trong giai ñoạn này có sự tiếp thu từ các văn bản pháp luật trước ñó ñồng thời phát triển hơn thêm một số bước mới, thể hiện rõ nét nguyên tắc phân hóa trách nhiệm Hình sự, tạo ñiều kiện thuận lợi cho việc cá thể hóa hình phạt trong thực tiễn áp dụng ñể ñấu tranh phòng chống tội phạm nói chung và tội giết người nói riêng. Hơn nữa, ñây cũng tạo tiền ñề cho công cuộc xây dựng Bộ luật Hình sự năm 1985. 1.2.3. Thời kì 1985 – 1999: ðất nước thống nhất tất yếu nền pháp luật cũng phải thống nhất là ñòi hỏi khách quan ñáp ứng kịp thời trong giai ñoạn mới. Trong một quốc gia, pháp luật ñược áp dụng ở mỗi nơi khác nhau là công việc hết sức khó khăn, thiếu sự ñồng bộ. Do ñó ngày 27/6/1985 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ñã cho ra ñời Bộ luật Hình sự năm 1985. ðây là Bộ luật Hình sự ñầu tiên của nước ta ñánh dấu bước 4 Trần Văn Luyện (2000), Các tội xâm phạm tính mạng sức khỏe nhân phẩm danh dự của con người, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, trang 32. SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 15 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam ngoặc quan trọng trong sự phát triển của pháp luật nước nhà. Có thể nói Bộ luật Hình sự năm 1985 là thành tựu nổi bật của trí tuệ luật pháp Hình sự Việt Nam, có tác dụng hết sức quan trọng trong công cuộc bảo vệ và xây dựng ñất nước theo ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa, tăng cường công tác ñấu tranh phòng chống tội phạm. Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người ñược quy ñịnh tại Chương II (Phần các tội phạm) của Bộ luật, bao gồm 17 ðiều luật (từ ðiều 101 ñến ðiều 117) và hình phạt bổ sung (ðiều 118). Cụ thể 17 tội ñó là: Tội giết người, tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính ñáng, tội xâm phạm tính mạng hoặc sức khỏe của người khác trong khi thi hành công vụ, tội vô ý làm chết người, tội bức tử, tội xúi giục hoặc giúp người khác tự sát, tội cố ý không cứu giúp người ñang trong tình trạng nguy hiểm ñến tính mạng, tội ñe dọa giết người, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại người khác, tội hành hạ người khác, tội hiếp dâm, tội cưỡng dâm, tội giao cấu với người dưới 16 tuổi, tội mua bán phụ nữ, tội làm nhục người khác, tội vu khống. Hình phạt áp dụng ñối với 17 tội ñó là: cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, cải tạo ở ñơn vị kỷ luật quân ñội, tù có thời hạn, tù chung thân, tử hình… Ngoài ra, Bộ luật còn quy ñịnh các hình phạt bổ sung bao gồm: cấm ñảm nhiệm những chức làmHọc nhữngliệu nghềĐH hoặc Cần công việc nhất cấmtập cư trú, danh hiệu Trung vụ, tâm Thơ @ñịnh, Tàiquản liệuchế,học vàtước nghiên cứu quân nhân…. Cùng với việc Bộ luật Hình sự năm 1985 ra ñời thì hàng loạt các văn bản hướng dẫn thi hành Bộ luật cũng ñược ban hành như: − Thông tư liên ngành số 04/TTLN ngày 02/11/1985 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân, Bộ Nội vụ hướng dẫn áp dụng một số quy ñịnh của Bộ luật Hình sự. − Nghị quyết số 04/HðTP ngày 29/11/1986 của Hội ñồng thẩm phán, Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy ñịnh trong phần các tội phạm của Bộ luật Hình sự. Với cơ cấu bao gồm 12 chương, 280 ñiều luật. Tội giết người ñược quy ñịnh tại ðiều 101 trong chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người bao gồm 4 khung hình phạt. Tùy theo mức ñộ nguy hiểm cho xã hội mà người phạm tội phải chịu mức hình phạt tương ứng. Tử hình là mức hình phạt cao nhất dành cho người phạm tội. Lại một lần nữa, Bộ luật Hình sự năm 1985 cũng thể hiện một bước tiến mới cao hơn, xa hơn nhiều các văn bản trước ñó với việc phân hóa trách nhiệm Hình sự cho người phạm tội. Ngoài việc quy ñịnh những tình tiết tăng nặng, SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 16 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam những tình tiết giảm nhẹ, nhà làm luật còn quy ñịnh thêm trường hợp gây ra hậu quả chết người nhưng không phải là tội phạm. − Khoản 1 quy ñịnh các tình tiết tăng nặng, hình phạt là bị phạt tù từ mười hai năm ñến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình: vì ñộng cơ ñê hèn, giết nhiều người hoặc giết phụ nữ mà biết là có thai, ñể thực hiện hoặc ñể che giấu tội phạm khác… − Khoản 3 quy ñịnh các tình tiết giảm nhẹ, hình phạt tù từ sáu tháng ñến năm năm, phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích ñộng mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân ñối với người thân thích của người ñó. − Giết người không thuộc tình tiết ñịnh khung tăng nặng hoặc tình tiết giảm nhẹ ñặc biệt thì bị phạt tù từ năm năm ñến hai mươi năm (khoản 2). − Riêng người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan ñặc biệt mà giết con mới ñẻ hoặc vứt con mới ñẻ dẫn ñến hậu quả ñứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ ñến một năm hoặc bị phạt tù từ ba tháng ñến hai năm (khoản 4 – tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm Hình sự ) − Người phạm tội sẽ không chịu trách nhiệm Hình sự khi gây ra cái chết cho nạn nhân trong những trường hợp sau ñây: Sự kiện bất ngờ (ðiều 11); Phòng vệ chính Trung ñáng tâm(ðiều Học13);liệu Cần TìnhĐH thế cấp thiếtThơ (ðiều @ 14)..Tài liệu học tập và nghiên cứu Khoản 1 có nhiều quy ñịnh tăng nặng mới ñược ñưa vào trong Bộ luật phản ánh ñúng hiện thực xã hội: vì lý do công vụ của nạn nhân, có tổ chức, có tính chất côn ñồ, tái phạm nguy hiểm. Lần ñầu tiên hình phạt bổ sung ñược ñưa vào trong Bộ luật Hình sự năm 1985 (ðiều 118) ñể hổ trợ cho hình phạt chính ñồng thời nâng cao hiệu quả của việc áp dụng hình phạt. Từ khi ra ñời ñến năm 1999, Bộ luật Hình sự năm 1985 ñã trải qua bốn lần sửa ñổi, bổ sung vào các năm 1989, 1991, 1992 và 1997. Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người theo ñó cũng ñược sửa ñổi bổ sung vào các năm 1989, 1991 và 1997. Lần sửa ñổi, bổ sung thứ nhất (1989) bao gồm ba tội: Tội giết người, Tội cố ý gây thương tích, Tội giao cấu với người dưới mười sáu tuổi. Cụ thể là Tội giết người (ðiều 101): Khoản 2 quy ñịnh “Hình phạt tù từ năm năm ñến mười lăm năm”, ñược sửa ñổi thành “hình phạt tù từ năm năm ñến hai mươi năm”. Khoản 3 quy ñịnh: “Phạm tội gây cố tật nhẹ dẫn ñến chết người thì bị phạt tù từ năm năm ñến hai mươi năm”. SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 17 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam Luật sửa ñổi, bổ sung thêm: “Phạm tội gây cố tật nặng, dẫn ñến chết người hoặc trong trường hợp ñặc biệt nghiêm trọng khác thì bị phạt tù từ năm năm ñến hai mươi năm”. Lần sửa ñổi, bổ sung thứ hai (1991) gồm hai tội: Tội xâm phạm tính mạng hoặc sức khỏe của người khác trong khi thi hành công vụ và tội hiếp dâm. Về Tội xâm phạm tính mạng hoặc sức khỏe của người khác trong khi thi hành công vụ (ðiều 103): Khoản 1 quy ñịnh: “Người nào trong khi thi hành công vụ mà làm chết người do sử dụng vũ khí ngoài những trường hợp luật pháp cho phép …,” cụm từ “Sử dụng vũ khí” sửa lại là “dùng vũ lực”. “Phạm tội làm chết nhiều người thì…” ñược bổ sung là: “Phạm tội làm chết nhiều người hoặc trong trường hợp nghiêm trọng khác”. Lần sửa ñổi, bổ sung thứ ba (1992) và thứ tư (1997) tuy có sửa ñổi bổ sung trong chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm con người nhưng riêng về tội giết người thì không có gì thay ñổi. Tóm lại, Bộ luật Hình sự năm 1985 qua bốn lần sửa ñổi ñã bổ sung thêm một số ñiều luật mới, cụ thể các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người ñã bổ sung thêm hai tội mới ở lần sửa ñổi bổ sung thứ tư. Quy ñịnh về tội giết người tuy có sửa ñổi nhưng nhìn chung vẫn chưa thể ñáp ứng nhu cầu của thực tiễn. Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu ðất nước ta ngày càng phát triển, nền kinh tế ñạt ñược những thành tựu ñáng kể. Vì vậy, nền pháp luật nước nhà phải ñược thay ñổi, hoàn thiện sao cho phù hợp với tình hình mới. Mặc dù Bộ luật Hình sự năm 1985 ñã qua bốn lần sửa ñổi, bổ sung nhưng cơ bản không còn phù hợp trong tình hình mới. 1.2.4. Thời kỳ từ năm 1999 ñến nay: Bộ luật Hình sự năm 1985 là bước tiến vuợt bậc của pháp luật Việt Nam. Trải qua mười mấy năm tồn tại, Bộ luật Hình sự năm 1985 ñã qua bốn lần sửa ñổi, bổ sung cho ñến nay nhìn chung vẫn chưa hoàn chỉnh ñể phù hợp với tình hình mới của ñất nước. Các quy ñịnh về tội giết người tuy có nhiều thay ñổi nhưng nhìn chung vẫn tồn tại một số hạn chế nhất ñịnh như Khoản 2 ðiều 101 khung hình phạt quy ñịnh quá rộng từ năm năm ñến hai mươi năm tù dễ dẫn ñến tình trạng áp dụng thiếu chính xác, thiếu sự ñồng bộ…. Vì vậy, ñể ñáp ứng nhu cầu ñổi mới của ñất nước, trên cơ sở tiếp thu Bộ luật Hình sự năm 1985 và tham khảo Bộ luật Hình sự của các nước trên thế giới, ngày 21/12/1999 Quốc hội khóa X ñã thông qua Bộ luật Hình sự năm 1999 thay thế cho Bộ luật Hình sự năm 1985, có hiệu lực ngày 01 tháng 7 năm 2000. Bộ luật Hình sự năm 1999 ñã ñược sửa ñổi bổ sung một cách toàn diện, phù hợp với thực tiễn hơn so với Bộ luật Hình sự năm 1985. Hơn nữa, Bộ luật này còn SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 18 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam ñánh dấu bước phát triển vượt bậc nền lập pháp Việt Nam, là cơ sở ñể xây dựng xã hội phồn vinh, người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người ñược quy ñịnh tại chương XII gồm 30 tội quy ñịnh từ ðiều 93 ñến ðiều 122 (Bộ luật Hình sự năm 1985 bao gồm 19 tội, 20 ñiều luật). Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người ñược quy ñịnh trong Bộ luật Hình sự năm 1999 có nhiều ñiểm mới so với Bộ luật Hình sự năm 1985: Năm tội trong Bộ luật Hình sự năm 1985 ñược tách ra thành mười hai tội trong Bộ luật Hình sự năm 1999; bổ sung thêm bốn tội danh mới; chia nhỏ các khung hình phạt ra; tăng nặng hình phạt trong sáu tội danh và bổ sung thêm một số tình tiết tăng nặng ñịnh khung; hình phạt bổ sung không quy ñịnh riêng tại một ñiều luật (ðiều 118 Bộ luật Hình sự năm 1985) mà ñược ñưa vào trong từng ñiều luật cụ thể; hình phạt tiền ñược bổ sung trong ba tội; tỷ lệ thương tật trong các ñiều luật ñược quy ñịnh một cách cụ thể; phạm tội ñối với trẻ em nhất thiết phải bị xử lý nghiêm khắc…5Tội giết người ñược quy ñịnh tại ðiều 93 chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người bao gồm hai khung hình phạt chính và một khung hình phạt bổ sung. Khoản 1 bổ sung thêm một số tình tiết ñịnh khung tăng nặng mà Bộ luật Hình sự năm 1985 không quy ñịnh: Giết trẻ em; Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình; ðể lấy bộ phận cơ thể của nạn Trung nhân; tâm Thuê Họcgiết liệu ĐHhoặc Cần Tài liệu tập và nghiên cứu người giếtThơ người@ thuê. Việc bổ học sung thêm các tình tiết ñịnh khung tăng nặng thể hiện sự phân hóa trách nhiệm Hình sự cao hơn, chặt chẽ hơn phù hợp với thực tiễn, giúp cho việc chọn lựa hình phạt phù hợp với tính chất, mức ñộ nguy hiểm của hành vi phạm tội. Tội giết người (ðiều 101) ñược tách thành 3 tội trong Bộ luật Hình sự năm 1999. Tội giết người (ðiều 93), Tội giết con mới ñẻ (ðiều 94), Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính ñáng (ðiều 95). Với quy ñịnh này ñã khắc phục ñược ñiểm hạn chế trong Bộ luật Hình sự năm 1985 ñồng thời giúp Tòa án trong công tác xét xử ñược thuận lợi hơn. Bộ luật Hình sự năm 1999 còn hạ mức hình phạt tối ña và nâng mức hình phạt tối thiểu lên (Khoản 2 ðiều 93 từ “năm năm” lên “bảy năm” và từ “hai mươi năm” xuống “mười lăm năm”) bởi vì hình phạt áp dụng ñối với tội giết người trong cấu thành cơ bản (Khoản 2 ðiều 93) và hình phạt ñối với người phạm tội cố ý gây thương tích dẫn ñến chết người lại bằng nhau. Như vậy là không hợp lí trong việc quy ñịnh khi căn cứ vào tính chất nghiêm trọng của hành vi phạm tội. 5 Trần Văn Luyện (2000), Các tội xâm phạm tính mạng sức khoẻ nhân phẩm danh dự của con người, Nhà xuất bản chính trị quốc gia, trang 48-55. SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 19 GVHD: Th.S Phạm Văn Beo Tội giết người trong luật Hình sự Việt Nam Bộ luật Hình sự năm 1999 tồn tại cho ñến nay, cơ bản phù hợp ñáp ứng ñược yêu cầu của ñất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện ñại hóa. Những ñổi mới trong quy ñịnh về tội giết người là thành tựu khoa học của các nhà làm luật góp phần trong công tác ñấu tranh phòng ngừa tội phạm, ñưa ñất nước ñi lên bắt kịp nhịp ñộ chung của thế giới. 1.3. Một số ñiểm mới trong chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người trong Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1999: Từ khi ra ñời Bộ luật Hình sự năm 1985, trải qua 14 năm tồn tại với bốn lần sửa ñổi và bổ sung ñã ñược thay thế bằng Bộ luật Hình sự năm 1999; với các quy ñịnh của Bộ luật Hình sự năm 1985 nói chung; các tội xâm phạm, tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người nói riêng ñã bộc lộ những bất cập, không phù hợp thực tiễn. Chúng ta có thể nhận thấy một số ñiểm mới trong Chương các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người như sau: − Thứ nhất, so với Bộ luật Hình sự năm 1985, Bộ luật Hình sự năm 1999 ñã tách ra riêng lẽ một số tội phạm thành các tội ñộc lập, quy ñịnh thành những tội danh mới. Như vậy, Bộ luật Hình sự năm 1999 ñã bổ sung thêm một số cấu thành tội phạm cơ bản mới dựa vào các tình tiết ñịnh khung tăng nặng trong ñiều luật cũ. ðiều này phản Trung ánh tâm Họctắcliệu Cầnnhiệm ThơHình @sựTài tập một và bước nghiên cứu nguyên phânĐH hóa trách ñượcliệu thựchọc hiện thêm cao hơn, phù hợp với nguyên tắc xử lý của Bộ luật Hình sự là mọi hành vi phạm tội phải ñược phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh, nhanh chóng theo ñúng pháp luật. Qua thực tiễn xét xử, ta nhận thấy có rất nhiều vụ án mà tính chất, mức ñộ nguy hiểm rất khác nhau nhưng lại nằm trong quy ñịnh của một ñiều luật gây khó khăn trong việc vận dụng sao cho phù hợp, sao cho hợp lý, bảo ñảm tính chính xác. Việc tách các hành vi phạm tội ra thành một số tội phạm ñộc lập không chỉ tạo ñiều kiện thuận lợi cho các Thẩm phán khi áp dụng, phục vụ công tác ñấu tranh phòng ngừa tội phạm mà còn thể hiện bước phát triển hoàn thiện nền lập pháp Việt Nam phù hợp với xu hướng chung của thời ñại. Do ñó, Bộ luật Hình sự năm 1999 ñã tách một số ñiều thành các tội phạm riêng lẽ (cụ thể là 5 tội trong Bộ luật Hình sự năm 1985 tách thành 12 tội trong Bộ luật Hình sự năm 1999). + Tội giết người (ðiều 101 Bộ luật Hình sự năm 1985) tách thành 3 tội: Tội giết người (ðiều 93); Tội giết con mới ñẻ (ðiều 94); Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích ñộng mạnh (ðiều 95). + Tội xâm phạm tính mạng và sức khỏe của người khác trong khi thi hành công vụ (ðiều 103 Bộ luật Hình sự năm 1985) tách thành 2 tội: Tội làm chết người trong khi SVTH: Phạm Thị Minh Huệ Trang 20