Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel
: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh
mét trong nh÷ng xu thÕ chñ yÕu cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ hiÖn
®¹i. Nh÷ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· gãp
phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Th-¬ng
m¹i thÕ giíi ®· t¨ng lªn nhanh chãng. Víi sù ra ®êi cña c¸c thÓ chÕ
toµn cÇu vµ khu vùc nh- WTO (Tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi), EU
(Céng ®ång ch©u ¢u), APEC (DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D-¬ng), NAFTA (HiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do B¾c Mü)…,
thÕ giíi ngµy nay ®ang sèng trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ m¹nh mÏ.
Qu¸ tr×nh nµy thÓ hiÖn kh«ng chØ trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i mµ c¶
trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, dÞch vô, tµi chÝnh, ®Çu t- còng nh- c¸c
lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi, m«i tr-êng víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng vµ
1
møc ®é kh¸c nhau. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ t¹o ra nh÷ng quan hÖ g¾n
bã, sù tuú thuéc lÉn nhau vµ nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i hÕt søc nhanh
nh¹y gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ. Th«ng qua qu¸ tr×nh tù do ho¸, toµn cÇu
ho¸ t¹o ra nh÷ng lîi thÕ míi thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn,
®Èy m¹nh giao l-u kinh tÕ gi÷a c¸c n-íc, gãp phÇn khai th¸c tèi ®a
lîi thÕ so s¸nh cña c¸c n-íc tham gia vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu.
Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ qu¸ tr×nh võa hîp t¸c võa ®Êu tranh
gi÷a c¸c quèc gia, kh«ng chØ gi÷a n-íc giµu vµ n-íc nghÌo mµ cßn
ngay c¶ gi÷a c¸c n-íc giµu víi nhau nh»m giµnh vÞ trÝ cã lîi nhÊt
cho m×nh trong ph©n c«ng lao ®éng vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Toµn
cÇu ho¸ víi mÆt tr¸i cña nã lµ cuéc c¹nh tranh gay g¾t trªn quy m«
thÕ giíi ®· vµ ®ang lµm n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò x· héi nh- thÊt
nghiÖp gia t¨ng, ph©n ho¸ giµu nghÌo ngµy mét s©u thªm, ®ång thêi
toµn cÇu ho¸ còng më ®-êng cho sù du nhËp nh÷ng v¨n ho¸ vµ lèi
sèng kh«ng phï hîp truyÒn thèng vµ b¶n s¾c d©n téc cña mçi quèc
gia…
Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang thóc ®Èy m¹nh mÏ sù héi nhËp cña
c¸c n-íc vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Hoµ trong bèi c¶nh ®ã
cïng víi ph-¬ng ch©m "®a d¹ng ho¸, ®a ph-¬ng ho¸ quan hÖ" vµ
"lµ b¹n víi tÊt c¶ c¸c n-íc trong céng ®ång thÕ giíi phÊn ®Êu v×
2
hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn", ViÖt Nam ®· thiÕt lËp quan hÖ
ngo¹i giao víi h¬n 160 n-íc vµ hÇu hÕt c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu
vùc quan träng. Víi viÖc gia nhËp ASEAN (7 - 1995), ký HiÖp ®Þnh
khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ víi EU (7 - 1995), tham gia APEC (111998) vµ ®ang chuÈn bÞ tÝch cùc cho c¸c cuéc ®µm ph¸n gia nhËp Tæ
chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). ViÖt Nam ®· vµ ®ang tõng b-íc
v÷ng ch¾c héi nhËp s©u réng vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.
H¬n lóc nµo hÕt, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kh«ng chØ lµ sù quan
t©m cña mçi quèc gia, mçi tæ chøc mµ cßn ®èi víi mçi c¸ nh©n
chóng ta, cã rÊt nhiÒu c¸c bµi viÕt cña c¸c nhµ nghiªn cøu vµ c¸c
chuyªn gia ®Çu ngµnh trong vµ ngoµi n-íc ®Ò cËp ®Õn c¸c khÝa c¹nh
kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
§©y lµ vÊn ®Ò réng lín, phøc t¹p vµ cã nhiÒu biÕn ®éng; cã c¶ nh÷ng
nhËn thøc vµ quan ®iÓm kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau.
Qua viÖc tham kh¶o tµi liÖu cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®-îc
lÜnh héi trong nhµ tr-êng, em ®· lùa chän ®Ò tµi "Toµn cÇu ho¸ vµ
héi nhËp kinh tÕ: xu thÕ, thêi c¬ vµ th¸ch thøc".
Néi dung cña bµi viÕt ®-îc tr×nh bµy trong ba phÇn:
PhÇn 1: NhËn thøc vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ
3
PhÇn 2: Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ: thêi c¬ vµ th¸ch
thøc.
PhÇn 3: ViÖt Nam víi toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ.
4
PHÇn 1: NhËn thøc vÒ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp
kinh tÕ
1. Toµn cÇu ho¸
Toµn cÇu ho¸. Nã ®Ò cËp tíi mét thÕ giíi ®ang xÝch l¹i gÇn nhau
h¬n, tíi viÖc v-ît qua nh÷ng kho¶ng c¸ch vµ sù kh¸c biÖt, tíi viÖc
mäi ng-êi cïng chia sÎ høa hÑn cña t-¬ng lai.
Toµn cÇu ho¸ lµ g×, vµ t¹i sao ®iÒu ®ã g©y ra nhiÒu tranh c·i?
Th«ng th-êng ®Ò tµi nµy ®-îc ®-a ra liªn quan ®Õn th-¬ng m¹i quèc
tÕ, nh-ng nã ®ang v-ît qua ngoµi vÊn ®Ò ®ã. Toµn cÇu ho¸ thùc ra
cã nghÜa lµ thay ®æi c¸ch thøc mµ mäi viÖc lµm trong n-íc. Nh-ng
thay ®æi kh«ng ph¶i lóc nµo còng lµ ®iÒu tèt. Giê ®©y ®èi víi mét sè
ng-êi, tõ nµy hiÖn th©n cho thÞ tr-êng tµi chÝnh tµn ph¸ c¸c nÒn kinh
tÕ, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh n-íc ngoµi nghiÒn n¸t c¸c doanh nghiÖp
trong n-íc, c¸c quan chøc hµnh chÝnh xa vêi ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh
lµm ®¶o lén x· héi.
Cã ng-êi cho r»ng hiÖn nay ®· nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ thÕ giíi
(toµn cÇu) råi. C¸ch nãi nµy thiÕu chÝnh x¸c. ChØ khi toµn bé c¸c yÕu
5
tè s¶n xuÊt (nguån vèn, hµng ho¸, nh©n viªn, dÞch vô lao ®éng) ®Òu
®-îc l-u th«ng tù do trong quy t¾c thèng nhÊt cña toµn cÇu, míi cã
thÓ gäi lµ "nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ toµn cÇu". Trong t×nh tr¹ng c¸c n-íc
vÉn tån t¹i lîi Ých kh¸c nhau th× khi thùc hiÖn "nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ
thÕ giíi" nªn chóng ta chØ cã thÓ sö dông nh÷ng kh¸i niÖm t-¬ng ®èi
chuÈn x¸c nh- "toµn cÇu ho¸ kinh tÕ" hay "hîp t¸c kinh tÕ toµn
cÇu". CÇn nhËn thÊy r»ng "Toµn cÇu ho¸" kh«ng cã ch÷ "kinh tÕ" ®i
kÌm th× hµm nghÜa cña nã réng h¬n nhiÒu bao gåm mäi vÊn ®Ò cã
liªn quan tíi hîp t¸c toµn cÇu. V× thÕ l¹i n¶y sinh quan niÖm cho
r»ng "toµn cÇu ho¸" sÏ trë thµnh mét lo¹i h×nh th¸i ý thøc vµ v¨n
ho¸ thèng nhÊt toµn cÇu. Chóng ta kh«ng ph¶n ®èi, thËm chÝ cßn
thóc ®Èy trao ®æi hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia, mong muèn häc tËp vµ
thu hót mäi tinh hoa v¨n ho¸ cã lîi cña c¸c n-íc. Nh-ng chóng ta
kh«ng thÓ nhËp khÈu h×nh th¸i ý thøc cña n-íc kh¸c, cµng kh«ng
®-îc T©y ho¸ hoµn toµn. V× vËy, ph¶i sö dông thËn träng ch÷ "toµn
cÇu ho¸", chóng ta còng ph¶i tÝnh to¸n r»ng lÜnh vùc nµo cã thÓ toµn
cÇu ho¸, lÜnh vùc nµo ph¶i hîp t¸c cã lùa chän thËm chÝ kh«ng hîp
t¸c.
6
VËy toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ d-íi sù t¸c ®éng cña quèc tÕ ho¸
s¶n xuÊt vµ c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt kh«ng ngõng ph¸t triÓn,
tÝnh dùa dÉm vµo nhau, bæ sung cho nhau cña nÒn kinh tÕ c¸c n-íc
ngµy cµng gia t¨ng, yÕu tè c¶n trë s¶n xuÊt ®ang ngµy cµng mÊt ®i
bëi sù tù do l-u th«ng toµn cÇu.
MÆc dï vËy, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vÉn ë trong giai ®o¹n ®Çu cña
nã. LÜnh vùc then chèt hîp t¸c toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vÉn chØ lµ mËu
dÞch, tù do l-u th«ng nguån vèn vµ søc lao ®éng cßn lµ vÊn ®Ò trong
t-¬ng lai.
2. NhËn thøc chung vÒ héi nhËp
Trong bèi c¶nh hiÖn nay, ng-êi ta ®Òu thÊy r»ng, nhËn thøc vÒ
héi nhËp vÉn lµ mét vÊn ®Ò thêi sù. C¸c quèc gia ®Òu kh¼ng ®Þnh cÇn
x©y dùng nhËn thøc thèng nhÊt trong néi bé r»ng héi nhËp lµ cÇn
thiÕt, phï hîp víi xu thÕ chung, nhÊt lµ tham gia WTO sÏ t¹o thuËn
lîi cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc.
- Héi nhËp lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu, mét xu thÕ bao trïm mµ
träng t©m lµ më cöa kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn kÕt hîp tèt nhÊt nguån lùc
trong n-íc vµ quèc tÕ, më réng kh«ng gian ®Ó ph¸t triÓn vµ chiÕm
lÜnh vÞ trÝ phï hîp nhÊt cã thÓ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Nh-
7
vËy héi nhËp võa lµ ®ßi hái kh¸ch quan võa lµ nhu cÇu néi t¹i cña sù
ph¸t triÓn kinh tÕ mçi n-íc. CÇn ph¶i héi nhËp sím, nhÊt lµ tham gia
WTO, ®Ó tranh thñ c¸c c¬ héi kinh doanh, ®Ó cã tiÕng nãi trong qu¸
tr×nh h×nh thµnh luËt lÖ kinh tÕ, th-¬ng m¹i quèc tÕ cã lîi cho m×nh.
Héi nhËp muén sÏ ph¶i chÊp nhËn nhiÒu quy ®Þnh ®· råi, nghÜa vô
ph¶i thùc hiÖn sÏ lín h¬n vµ thêi gian chuyÓn tiÕp ng¾n h¬n.
- Kh«ng thÓ nÐ tr¸nh viÖc héi nhËp mµ vÊn ®Ò then chèt lµ cÇn
ph¶i nhËn thøc tr-íc, tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho viÖc tæ
chøc vµ vËn hµnh c¸c hiÖp ®Þnh quèc tÕ, ph¶i ®Ò ra ®-îc nh÷ng
chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p ®óng ®Ó h¹n chÕ tr¶ gi¸ ë møc thÊp nhÊt vµ
tranh thñ cao nhÊt nh÷ng c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn.
- Héi nhËp thùc chÊt lµ tham gia c¹nh tranh trªn quèc tÕ vµ ngay
trong thÞ tr-êng néi ®Þa. §Ó héi nhËp cã hiÖu qu¶, ph¶i ra søc t¨ng
c-êng néi lùc, c¶i c¸ch vµ ®iÒu chØnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, luËt lÖ, tËp
qu¸n kinh doanh, c¬ cÊu kinh tÕ trong n-íc ®Ó phï víi "luËt ch¬i
chung" cña quèc tÕ. §iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ c¸c n-íc bÞ Ðp ph¶i
c¶i c¸ch, më cöa, héi nhËp nh-ng thùc ra c¶i c¸ch, héi nhËp lµ v× sù
ph¸t triÓn cña m×nh. ChÝnh s¸ch héi nhËp ph¶i dùa vµ g¾n chÆt víi
chiÕn l-îc ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc, ®ång thêi c¶i c¸ch kinh tÕ, hµnh
chÝnh ph¶i g¾n chÆt víi yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp. C¶i c¸ch
8
trong n-íc vµ héi nhËp lµ "Con ®-êng hai chiÒu". C¶i c¸ch bªn
trong quyÕt ®Þnh tèc ®é vµ hiÖu qu¶ héi nhËp, ®ång thêi héi nhËp sÏ
hç trî, thóc ®Èy tiÕn tr×nh c¶i c¸ch trong n-íc, qua ®ã n©ng cao søc
c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. CÇn ph¶i nhËn thøc r»ng dï cã héi nhËp
hay kh«ng th× vÉn tiÕp tôc c¶i c¸ch, c¶i c¸ch m¹nh h¬n, nhanh h¬n
v× sù ph¸t triÓn cña m×nh. §iÒu quan träng lµ ph¶i duy tr× æn ®Þnh
chÝnh trÞ, x· héi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ héi nhËp cã hiÖu qu¶.
- Héi nhËp kh«ng ph¶i ®Ó ®-îc h-ëng -u ®·i, nh©n nh-îng ®Æc
biÖt. Héi nhËp lµ më réng c¸c c¬ héi kinh doanh, th©m nhËp thÞ
tr-êng, cã m«i tr-êng ph¸p lý vµ kinh doanh æn ®Þnh dùa trªn quy
chÕ, luËt lÖ cña c¸c thÓ chÕ héi nhËp, kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö,
kh«ng bÞ c¸c ®éng c¬ chÝnh tÞ hay nh÷ng lý do kh¸c c¶n trë viÖc
giao l-u hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t-. Tõ æn ®Þnh vÒ thÞ tr-êng, c¸c
n-íc sÏ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t-, s¶n
xuÊt, kinh doanh æn ®Þnh dùa trªn quy chÕ, luËt lÖ cña c¸c thÓ chÕ
héi nhËp, kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö, kh«ng bÞ c¸c ®éng c¬ chÝnh trÞ
hay nh÷ng lý do kh¸c c¶n trë viÖc giao l-u hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu
t-. Tõ æn ®Þnh vÒ thÞ tr-êng, c¸c n-íc sÏ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó
x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t-, s¶n xuÊt, kinh doanh æn ®Þnh, gi¶i quyÕt
viÖc lµm ph¸t triÓn kinh tÕ. Ngoµi ra, c¸c n-íc cã thÓ sö dông nh÷ng
9
luËt lÖ, quy ®Þnh, c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña c¸c thÓ chÕ héi
nhËp ®Ó b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh.
- Ph¶i t¨ng c-êng th«ng tin, tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch ®Ó giíi kinh
doanh nhËn thøc s©u s¾c vµ ñng héi héi nhËp, chuÈn bÞ thËt tèt mäi
mÆt ®Ó chñ ®éng héi nhËp tõng b-íc, tËn dông nh÷ng lîi thÕ so s¸nh
cña mçi n-íc ®Ó c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr-êng. §Æc biÖt quan
t©m ®Õn viÖc th«ng tin, gi¶i thÝch cho doanh nghiÖp vµ nh©n d©n, ®Æc
biÖt c¸c thµnh phÇn bÞ ¶nh h-ëng bëi më cöa vµ tù do ho¸, vÒ lîi Ých
cña héi nhËp vµ tham gia WTO. CÇn tham kh¶o vµ thu hót giíi
doanh nghiÖp tham gia x©y dùng chÝnh s¸ch, lé tr×nh, c¸c biÖn ph¸p
héi nhËp v× chÝnh hä sÏ thùc hiÖn c¸c cam kÕt vµ b¶o ®¶m hiÖu qu¶
cña qu¸ tr×nh héi nhËp.
10
PHÇn 2: Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ:
Thêi c¬ vµ th¸ch thøc
1. Toµn cÇu ho¸ vµ nh÷ng ®éng lùc.
Theo thuËt ng÷ kinh tÕ, ®éng lùc cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ cã
thÓ ®-îc biÓu hiÖn th«ng qua 3 xu h-íng chñ ®¹o sau ®©y:
- Xu h-íng thø nhÊt, vµ lµ xu h-íng cã t¸c ®éng s©u s¾c nhÊt lµ
sù thay ®æi vÒ khoa häc - c«ng nghÖ. Khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai
trß quyÕt ®Þnh lîi thÕ c¹nh tranh vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c quèc
gia.
- Xu h-íng thø hai lµ viÖc ngµy cµng cã nhiÒu ChÝnh phñ theo
®uæi chÝnh s¸ch tù do ho¸, më cöa thÞ tr-êng vµ lo¹i bá nh÷ng c¶n
trë vÒ mÆt luËt lÖ ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ.
- Xu h-íng thø ba lµ sù kÕt hîp cña nh÷ng c«ng nghÖ míi vµ
nh÷ng thÞ tr-êng tù do h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c khu vùc kinh
doanh ë nhiÒu n-íc cã thÓ quèc tÕ ho¸ c¸c ho¹t ®éng cña m×nh, dÖt
nªn mét m¹ng l-íi phøc t¹p h¬n bao giê hÕt c¸c ho¹t ®éng liªn kÕt
víi nhau trªn b×nh diÖn toµn cÇu.
11
C¶ 3 xu h-íng nµy: tiÕn bé c«ng nghÖ, tù do ho¸ kinh tÕ, quèc
tÕ ho¸ s¶n xuÊt - ®· lµm cho c¸c quèc gia trë nªn phô thuéc lÉn nhau
h¬n vÒ mÆt kinh tÕ, t¹o ra nh÷ng c¬ héi còng nh- nh÷ng th¸ch thøc
vÒ kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ ch-a tõng cã.
2. Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ: Nh÷ng lîi Ých.
Toµn cÇu ho¸ lµ xu h-íng tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tËp trung,
chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Khi nÒn
kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn thµnh mét thÞ tr-êng thèng nhÊt th× kh«ng
mét quèc gia nµo cã thÓ ®øng ngoµi tiÕn tr×nh nµy mµ cã thÓ tån t¹i
vµ ph¸t triÓn ®-îc.
Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng xu
thÕ chñ yÕu cña quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i vµ sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn
m¹nh trong thÕ kû tíi. Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®-îc thÓ hiÖn râ
trong sù gia t¨ng rÊt nhanh trao ®æi quèc tÕ vÒ hµng ho¸, dÞch vô, tµi
chÝnh vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt.
Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ cßn ®-îc thÓ hiÖn qua sù h×nh
thµnh vµ cñng cè cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc.
Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®-îc quyÕt ®Þnh bëi nhiÒu yÕu tè
liªn quan tíi c«ng nghÖ, thÞ tr-êng vµ chÝnh s¸ch, næi lªn lµ: sù c¹nh
12
tranh gia t¨ng trong kinh tÕ thÕ giíi thóc ®Èy t×m kiÕm nh÷ng thÞ
tr-êng cã lîi nhÊt cho hµng xuÊt khÈu vµ nguån nhËp khÈu rÎ nhÊt;
nh÷ng yÕu tè thóc ®Èy c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ph©n bè l¹i d©y
chuyÒn s¶n xuÊt, tiªu thô, h×nh thµnh nªn c¸c m¹ng l-íi toµn cÇu vµ
khu vùc. Sù ph¸t triÓn trong c«ng nghÖ th«ng tin, thÞ tr-êng tµi
chÝnh, dÞch vô vµ giao th«ng vËn t¶i…
Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ cã t¸c dông hç trî, bæ sung cho
nhau vµ cïng nh»m môc tiªu thóc ®Èy trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô,
vèn vµ lao ®éng. Liªn kÕt khu vùc võa cñng cè qu¸ tr×nh toµn cÇu
ho¸ võa gióp c¸c n-íc trong tõng khu vùc b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh.
MÆt kh¸c, toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ còng lµm cho sù c¹nh tranh
gi÷a c¸c thùc thÓ kinh tÕ trë nªn gay g¾t ch-a tõng cã.
Toµn cÇu ho¸ ®· vµ ®ang mang l¹i nh÷ng c¬ héi to lín cho nÒn
kinh tÕ thÕ giíi vµ cho mçi quèc gia tham gia vµo qu¸ tr×nh héi
nhËp:
- Héi nhËp quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh,
thóc ®Èy viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, tranh thñ
®-îc lîi Ých cña viÖc ph©n bæ nguån tµi lùc hîp lý trªn b×nh diÖn
quèc tÕ tõ ®ã ph¸t huy cao ®é nh©n tè s¶n xuÊt h÷u dông cña tõng
quèc gia.
13
- Tù do ho¸ lu©n chuyÓn hµng ho¸, dÞch vô vµ vèn víi viÖc h¹
thÊp hµng
rµo thuÕ quan, ®¬n gi¶n ho¸ trong kh©u thñ tôc, c¾t
gi¶m kiÓm so¸t hµnh chÝnh sÏ gãp phÇn gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, ®Çu
t-, t¨ng s¶n l-îng, gi¶m thÊt nghiÖp vµ t¨ng thªm lîi Ých cho ng-êi
tiªu dïng.
- Toµn cÇu ho¸ t¹o ra nhiÒu c¬ héi ®Çu t- míi, t¨ng nhanh vßng
quay vèn vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®Çu t- nhê
®ã võa n©ng cao hiÖu qu¶ võa h¹n chÕ rñi ro ®Çu t-.
- Toµn cÇu ho¸ thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ,
chuyÓn giao vèn, kü n¨ng qu¶n lý, qua ®ã më réng ®Þa bµn ®Çu tcho c¸c n-íc ph¸t triÓn, ®ång thêi gióp c¸c n-íc tiÕp nhËn ®Çu t- cã
thªm nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn.
3. Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ: Nh÷ng th¸ch thøc.
- Sù bÊt æn ®Þnh cña thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ. Thùc vËy, cã
sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a t- b¶n c«ng nghiÖp vµ t- b¶n tµi chÝnh, hay
nãi c¸ch kh¸c lµ kh¸c biÖt gi÷a ®Çu t- trùc tiÕp vµ ®Çu t- tµi chÝnh.
C¸c nhµ ®Çu t- trùc tiÕp ®· bá tiÒn ®Çu t- x©y dùng nhµ x-ëng th×
kh«ng dÔ g× mét sím mét chiÒu cã thÓ
rót l¹i vèn ®Çu
t-. Trong khi ®ã, c¸c nhµ ®Çu t- tµi chÝnh cã lîi thÕ linh ho¹t h¬n
nhê tÝnh chuyÓn nh-îng cao cña chøng kho¸n. MÆt kh¸c nguån tµi
14
chÝnh ®-îc ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, tËp trung vµo mét sè trung t©m
tµi chÝnh lín lµ c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hµng ®Çu thÕ giíi.
Qu¸ tr×nh héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ cµng lµm cho dßng vèn ch¶y
m¹nh h¬n, dÔ dµng h¬n vµ tÊt nhiªn rñi ro sÏ lín h¬n.
- Nguy c¬ tôt hËu cña mét sè quèc gia. Mét sè quèc gia tranh
thñ ®-îc lîi Ých cña héi nhËp mËu dÞch quèc tÕ vµ thÞ tr-êng tµi
chÝnh quèc tÕ, ph¸t huy ®-îc lîi thÕ so s¸nh, nhê ®ã thóc ®Èy t¨ng
tr-ëng, më réng th-¬ng m¹i, thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c n-íc
ph¸t triÓn, th× mét sè n-íc kh¸c l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng héi nhËp vµo
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn th-¬ng m¹i, thu hót vèn ®Çu t- vµ kÕt côc tÊt yÕu
lµ sÏ bÞ ®Èy lïi xa h¬n n÷a vÒ phÝa sau.
- ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ - tµi chÝnh cña c¸c n-íc yÕu bÞ phô thuéc
vµo chÝnh s¸ch cña c¸c n-íc m¹nh.
- Mèi ®e do¹ cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ã chÝnh lµ xu h-íng
h×nh thµnh thÕ ®éc quyÒn, tËp trung quyÒn lùc vµo mét sè tËp ®oµn
®Çu sá quèc tÕ. Xu h-íng s¸t nhËp ®ang diÔn ra m¹nh mÏ ch-a tõng
cã trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi cËn ®¹i. VËy thÕ th× ®©u lµ
®iÓm dõng cña xu thÕ s¸t nhËp nµy? Bëi lÏ nÕu xu thÕ s¸t nhËp tiÕp
tôc gia t¨ng ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c ®éng xÊu ®Õn "thÞ tr-êng c¹nh tranh
15
hoµn h¶o - nh©n tè ®· gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ
trong suèt hµng thÕ kû qua.
- Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn, khi tham gia vµo c¸c tæ chøc
kinh tÕ quèc tÕ, c¸c n-íc nhÊt lµ ®ang ph¸t triÓn ph¶i gi¶m dÇn thuÕ
vµ bá hµng rµo phi quan thuÕ, nghÜa lµ bá hµng rµo mËu dÞch, th× c¸c
hµng ho¸ n-íc ngoµi sÏ å ¹t ®æ vµo, bãp chÕt ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh trong n-íc.
- Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn lµm tan vì c¸c hµng rµo b¶o
hé cña c¸c quèc gia. Do vËy c¸c quèc gia kh«ng chØ chÞu t¸c ®éng
tÝch cùc cña qu¸ tr×nh nµy mµ cßn ph¶i chÞu c¶ nh÷ng chÊn ®éng
cña hÖ thèng kinh tÕ toµn cÇu trong c¸c lÜnh vùc tiÒn tÖ, tµi chÝnh,
nguyªn nhiªn liÖu… C¸c n-íc cµng yÕu kÐm, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ
vÜ m« cµng kh«ng ®ñ th«ng tho¸ng phï hîp víi c¸c ®Þnh chÕ quèc
tÕ, tÖ tham nhòng vµ quan liªu cµng nÆng, hÖ thèng ng©n hµng - tµi
chÝnh cµng l¹c hËu…th× cµng chÞu t¸c ®éng nÆng nÒ h¬n.
- Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn, kh«ng chØ cã c¸c lùc l-îng
kinh tÕ
tiÕn bé tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy mµ cßn cã c¶ c¸c thÕ
lùc ph¶n ®éng, bän mapha, c¸c tæ chøc khñng bè… M¹ng l-íi ho¹t
®éng cña maphia hiÖn ®ang lan kh¾p toµn cÇu, c¸c ®-êng d©y bu«n
lËu ma tuý ®· len lái ®Õn c¶ c¸c tr-êng häc. C¸c thÕ lùc ph¶n ®éng
16
còng kh«ng bá lì thêi c¬ x©m nhËp vµo n-íc ta ph¸ ho¹i chÝnh s¸ch
®óng ®¾n lµ ph¶i ng¨n chÆn, chèng l¹i mäi ho¹t ®éng ph¸ ho¹i.
Nh-ng kh«ng thÓ v× nã mµ ®ãng cöa ®Êt n-íc hay h¹n chÕ sù héi
nhËp cña ®Êt n-íc vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸.
- Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn cßn n¶y sinh nh÷ng mÆt tiªu
cùc kh¸c n÷a nh-: sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c n-íc
giµu vµ nghÌo cã thÓ t¨ng lªn, sù xung ®ét gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸
kh¸c nhau cã thÓ x¶y ra, c¸c n-íc lín cã thÓ bÞ ph©n r·…
Song nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nµy cã thÓ lín nhá ®Õn ®©u, ®iÒu
®ã l¹i tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch héi nhËp quèc tÕ cña c¸c quèc gia.
Mét chÝnh s¸ch héi nhËp quèc tÕ ®óng ®¾n vµ thÝch hîp, th× t¸c h¹i
cña nh÷ng mÆt tiªu cùc nµy sÏ bÞ h¹n chÕ vµ ng-îc l¹i.
17
PhÇn 3: ViÖt Nam víi toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp
kinh tÕ
1. TiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam.
Chóng ta ®i vµo thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trïng víi
thêi ®iÓm trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra nh÷ng thay ®æi to lín vÒ chÝnh
trÞ vµ kinh tÕ. Hoµ b×nh, hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn ngµy cµng trë thµnh
®ßi hái bøc xóc cña c¸c d©n téc vµ quèc gia trªn thÕ giíi. C¸c n-íc
®Òu -u tiªn ph¸t triÓn kinh tÕ, cÇn cã m«i tr-êng hoµ b×nh, æn ®Þnh
vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa.
Trong mét thÕ giíi ngµy cµng ®-îc toµn cÇu ho¸, bÊt cø n-íc
nµo muèn kh«ng bÞ g¹t ra ngoµi dßng ch¶y ph¸t triÓn, ®Òu ph¶i nç
lùc héi nhËp vµo xu thÕ chung, ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch, gi¶m dÇn
hµng rµo quan thuÕ vµ dì bá hµng rµo phi quan thuÕ, lµm cho viÖc
trao ®æi hµng ho¸, lu©n chuyÓn vèn, lao ®éng, c«ng nghÖ vµ kü thuËt
trªn ph¹m vi thÕ giíi ngµy cµng th«ng tho¸ng h¬n. ViÖt Nam kh«ng
ph¶i lµ ngo¹i lÖ, vÊn ®Ò lµ ph¶i chän tiÕn tr×nh héi nhËp sao cho phï
hîp víi hoµn c¶nh vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. §¹i héi ®¹i biÓu
toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng (1986) ®· khëi x-íng c«ng cuéc ®æi
18
míi mµ mét trong nh÷ng h-íng quan träng lµ më réng quan hÖ vµ
hîp t¸c quèc tÕ. §¹i héi VII (1992), §¹i héi VIII (1996) ®· tiÕp tôc
ph¸t triÓn ®-êng lèi ®æi míi cña §¹i héi VI, ®a d¹ng ho¸, ®a ph-¬ng
ho¸ quan hÖ theo tinh thÇn: ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c
n-íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t
triÓn (V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, NXB ChÝnh
trÞ quèc gia, Hµ Néi 1996, trang 130) nh»m ®Èy m¹nh quan hÖ ®èi
ngo¹i, ph¸ thÕ bÞ bao v©y cÊm vËn, tham gia tÝch cùc vµo ®êi sèng
cña céng ®ång quèc tÕ. Chñ tr-¬ng nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy
tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ta. Chóng ta còng nhËn thøc râ héi
nhËp quèc tÕ thùc chÊt lµ cuéc ®Êu tranh phøc t¹p ®Ó gãp phÇn ph¸t
triÓn kinh tÕ vµ cñng cè an ninh chÝnh trÞ, ®éc lËp kinh tÕ vµ b¶n s¾c
d©n téc cña mçi n-íc th«ng qua viÖc thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ tuú
thuéc lÉn nhau, ®an xen, nhiÒu chiÒu, ë nhiÒu tÇng nÊc víi c¸c quèc
gia kh¸c.
ChÝnh s¸ch héi nhËp quèc tÕ tõng b-íc ®-îc h×nh thµnh trong
qu¸ tr×nh triÓn khai ®-êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, ®a ph-¬ng
ho¸, ®a d¹ng ho¸ cña §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII.
TiÕp ®ã, NghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII ®·
quyÕt ®Þnh:"NhiÖm vô ®èi ngo¹i trong thêi gian tíi lµ cñng cè m«i
19
tr-êng hoµ b×nh vµ t¹o ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi h¬n n÷a ®Ó ®Èy
m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt
n-íc", x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi
nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.
Chóng ta ®· nç lùc thóc ®Èy hîp t¸c víi tÊt c¶ c¸c n-íc vµ thÓ
chÕ chÝnh trÞ kh¸c nhau. Chóng ta ®· ph¸ ®-îc thÕ bao v©y c« lËp vÒ
chÝnh trÞ, cÊm vËn vÒ kinh tÕ, thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi h¬n
160 n-íc trong ®ã cã tÊt c¶ c¸c n-íc lín, ph¸t triÓn quan hÖ th-¬ng
m¹i víi 130 n-íc vµ l·nh thæ. §ång thêi, chóng ta ®· khai th«ng
®-îc quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ nh- IMF, WB
vµ c¸c tæ chøc ph¸t triÓn kh¸c trong hÖ thèng liªn hîp quèc. Chóng
ta ®· cè g¾ng c¶i c¸ch qu¶n lý kinh tÕ, bao gåm c¶ lÜnh vùc ph¸p lý
vµ x©y dùng c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo ®Þnh
h-íng x· héi chñ nghÜa, phï hîp víi luËt ph¸p vµ tËp qu¸n quèc tÕ.
B-íc ph¸t triÓn tiÕp theo lµ chóng ta tiÕp tôc thóc ®Èy tiÕn tr×nh
héi nhËp qua viÖc tham gia c¸c tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ, th-¬ng m¹i
khu vùc vµ thÕ giíi nh- ASEAN (7 - 1995), APEC (11 - 1998), §µm
ph¸n th-¬ng m¹i ViÖt - Mü vµ tÝch cùc chuÈn bÞ tham gia WTO.
2. CÇn qu¸n triÖt nh÷ng quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c cña §¶ng
vÒ héi nhËp.
20