Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
1-/
TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:
N-íc ta lµ n-íc n«ng nghiÖp thuéc khu vùc nhiÖt ®íi giã mïa quanh
n¨m nãng Èm. DiÖn tÝch trång tra ë n-íc ta chiÕm mét tû träng lín trong ®Êt
®ai, d©n sè lµm nghÒ n«ng ë n-íc ta nhiÒu. Do ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ tù nhiªn
v¯ khÝ hËu thÝch hîp víi c©y trång, §°ng ta ®± x²c ®Þnh “N«ng nghiÖp l¯ mÆt
trËn h¯ng ®Çu” trªn con ®êng x©y døng chð nghÜa x± héi. §³i héi ®³i biÓu
§¶ng toµn quèc lÇn thø 6 ®· cô thÓ ho¸ b»ng 3 ch-¬ng tr×nh kinh tÕ lín lµ
“l¬ng thøc, thøc phÈm - h¯ng tiªu dïng v¯ h¯ng xuÊt khÈu”.
VÒ l-¬ng thùc, tõ chç ta ph¶i lo ®ñ ¨n ®Õn phÊn ®Êu cã xuÊt khÈu vµ ®Õn
nay ta ®· lµm ®-îc ®iÒu ®ã, s¶n l-îng l-¬ng thùc n¨m 1993 ®· ë møc 25 triÖu
tÊn/n¨m song xu h-íng nh÷ng n¨m tíi kh«ng nh÷ng võa ph¶i ®¶m b¶o ®ñ
l-¬ng thùc tiªu dïng cho toµn quèc mµ cßn phÊn ®Êu xuÊt khÈu mét l-îng lín
h¬n nhiÒu. §Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i
®¶m b¶o ®ñ c¶ vÒ sè l-îng, chñng lo¹i vµ chÊt l-îng ph©n bãn v« c¬ ®óng thêi
vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
NÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng trong thêi kú qu¸
®é. VÊn ®Ò l-u th«ng ph©n bãn v« c¬ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng ë ®iÒu kiÖn cô thÓ
cña n-íc ta hiÖn nay ph¶i ®-îc tæ chøc nh- thÕ nµo ®Ó võa ®¶m b¶o nhiÖm vô
®Æt ra, võa ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c l-u th«ng tån t¹i vµ cã l·i.
Víi t- c¸ch lµ c¸n bé c«ng t¸c t¹i Tæng C«ng ty VËt t- N«ng nghiÖp tiÕp xóc
víi qu² tr×nh kinh doanh ph©n bãn, t²c gi° xin chän ®Ò t¯i “Tæ chøc l-u
th«ng ph©n bãn v« c¬ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam” l¯m ®Ò t¯i
nghiªn cøu.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2-/
Môc ®Ých cña ®Ò tµi:
- Lµm râ c¬ së lý luËn cña l-u th«ng hµng ho¸ nãi chung vµ ®Æc ®iÓm tæ
chøc l-u th«ng ph©n bãn v« c¬ nãi riªng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
- Ph©n tÝch thùc tr¹ng tæ chøc l-u th«ng ph©n bãn v« c¬ ë n-íc ta hiÖn
nay rót ra nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh quy luËt cña qu¸ tr×nh l-u th«ng ph©n bãn.
- §Ò xuÊt kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn viÖc tæ chøc l-u th«ng ph©n bãn
v« c¬ phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta.
3-/
Ph¹m vi nghiªn cøu:
§Ò tµi nghiªn cøu vµ x©y dùng c¬ së lý luËn vµ ph-¬ng ph¸p luËn vÒ tæ
chøc l-u th«ng ph©n bãn v« c¬. §Ò tµi nghiªn cøu viÖc l-u th«ng ph©n bãn v«
c¬ trong ph¹m vi c¶ n-íc.
4-/
Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Sö dông ph-¬ng ph¸p vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö nghiªn cøu tæng
thÓ vÊn ®Ò. C¸c ph-¬ng ph¸p to¸n, thèng kª, ph©n tÝch còng ®-îc sö dông ®Ó
nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò cô thÓ.
5-/
KÕt cÊu cña ®Ò tµi.
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, phô lôc vµ danh môc tµi liÖu tham
kh¶o. §Ò tµi gåm 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng I -
§Æc ®iÓm vµ néi dung c¬ b¶n cña tæ chøc l-u th«ng
ph©n bãn v« c¬ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
Ch-¬ng II -
Nghiªn cøu, ph©n tÝch t×nh h×nh l-u th«ng ph©n bãn
v« c¬ ë ViÖt Nam hiÖn nay.
Ch-¬ng III -
Ph-¬ng h-íng vµ biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m hoµn
thiÖn qu¸ tr×nh l-u th«ng ph©n bãn v« c¬ ë ViÖt
Nam hiÖn nay.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng 1
§¨c ®iÓm vµ néi dung c¬ b¶n
cña tæ chøc l-u th«ng ph©n bãn v« c¬
trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë viÖt nam
1-/
Tæ chøc l-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt trong nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng.
1.1-/ L-u th«ng vµ vÞ trÝ cña l-u th«ng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
L-u th«ng lµ ®-a s¶n phÈm tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng, lµ cÇu nèi
trung gian mét bªn lµ s¶n xuÊt vµ ph©n phèi vµ mét bªn lµ tiªu dïng.
Thùc tÕ cho thÊy, thÝch øng víi mçi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ c«ng t¸c l-u
th«ng ®-îc thùc hiÖn b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. Trong nÒn kinh tÕ kÕ
ho¹ch ho¸ tËp trung, Nhµ n-íc qu¶n lý kinh tÕ chñ yÕu b»ng mÖnh lÖnh, c¸c c¬
quan hµnh chÝnh, kinh tÕ can thiÖp s©u vµo nghiÖp vô s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp nh-ng l¹i kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh.
Quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh lµ quan hÖ däc, ®-îc kÕ ho¹ch ho¸ b»ng chÕ ®é cÊp
ph¸t vµ lao ®éng s¶n phÈm. L-u th«ng trong thêi kú nµy chñ yÕu lµ giao nép
s¶n phÈm cho c¸c ®¬n vÞ theo ®Þa chØ vµ gi¸ c¶ do Nhµ n-íc ®Þnh s½n. Tãm l¹i
trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung khi mµ ba vÊn ®Ò trung t©m cña nÒn
kinh tÕ lµ: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt b»ng c¸ch nµo? s¶n xuÊt cho ai? ®Òu do Nhµ
n-íc quyÕt ®Þnh th× l-u th«ng hµng ho¸ chØ lµ viÖc b¸n s¶n phÈm hµng ho¸ s¶n
xuÊt ra theo kÕ ho¹ch vµ gi¸ c¶ ®-îc Ên ®Þnh tr-íc.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã quyÒn tù chñ
trong s¶n xuÊt, kinh doanh hay nãi kh¸c ®i c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù quyÕt
®Þnh ba vÊn ®Ò kinh tÕ trung t©m (s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh- thÕ nµo? s¶n
xuÊt cho ai?) th× l-u th«ng hµng ho¸ kh«ng thÓ ®¬n thuÇn lµ viÖc b¸n s¶n
phÈm hµng ho¸ ra theo kÕ ho¹ch vµ gi¸ c¶ Ên ®Þnh tr-íc.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Muèn thùc hiÖn ®-îc chøc n¨ng lµ cÇu nèi trung gian gi÷a s¶n xuÊt,
ph©n phèi vµ tiªu dïng th× l-u th«ng hµng ho¸ ph¶i ®-îc hiÓu lµ mét qu¸ tr×nh
kinh tÕ bao gåm nhiÒu kh©u tõ viÖc nghiªn cøu thÞ tr-êng, x¸c ®Þnh nhu cÇu
kh¸ch hµng, ®Æt hµng vµ tæ chøc s¶n xuÊt, thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô tiªu thô,
xóc tiÕn b¸n hµng nh»m môc ®Ých ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Quan niÖm l-u th«ng
hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, HiÖp héi kÕ to¸n quèc tÕ ®Þnh nghÜa:
Tiªu thô (b¸n hµng hµng ho¸, lao vô, dÞch vô) lµ viÖc chuyÓn dÞch quyÒn së
h÷u s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô dÞch vô ®· thùc hiÖn cho kh¸ch hµng ®ång
thêi thu ®-îc tiÒn hµng hoÆc ®-îc quyÒn thu tiÒn b¸n hµng.
L-u th«ng hµng ho¸ nÕu xÐt trªn mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ th× ®-îc
chia ra l-u th«ng hµng ho¸ trong n-íc vµ l-u th«ng hµng ho¸ n-íc ngoµi, hay
®-îc gäi lµ néi th-¬ng vµ ngo¹i th-¬ng (xuÊt nhËp khÈu). C¨n cø vµo tÝnh chÊt
cña hµng ho¸ l-u th«ng trªn thÞ tr-êng chia ra: l-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt (vËt
t- thiÕt bÞ); l-u th«ng tiÒn vèn; søc lao ®éng vµ cuèi cïng lµ l-u th«ng vËt
phÈm tiªu dïng.
Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi bao gåm bèn kh©u: s¶n xuÊt - ph©n phèi trao ®æi (l-u th«ng) - tiªu dïng.
S¶n xuÊt lµ kh©u më ®Çu, lµ qu¸ tr×nh con ng-êi sö dông t- liÖu s¶n xuÊt
®Ó t¹o ra s¶n phÈm (d-íi hai d¹ng: t- liÖu s¶n xuÊt vµ vËt phÈm tiªu dïng) cho
con ng-êi.
Ph©n phèi lµ mét khÈu cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nãi lªn c¸ch
chia s¶n phÈm (t- liÖu s¶n xuÊt vµ vËt phÈm tiªu dïng) nh- thÕ nµo tuú theo
viÖc ai lµ chñ t- liÖu s¶n xuÊt ®ã.
Trao ®æi lµ mét khÈu trung gian ®-a t- liÖu s¶n xuÊt vµ vËt phÈm tiªu
dïng ®Õn n¬i tiªu dïng. Trao ®æi cã thÓ tiÕn hµnh d-íi d¹ng hiÖn vËt hoÆc
d-íi d¹ng mua b¸n th«ng qua ®ång tiÒn. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ ph¸t triÓn
s¶n xuÊt hµng ho¸, th× tõ ng÷ trao ®æi th-êng ®-îc dïng víi hµm ý lµ mua
b¸n, th«ng qua mua b¸n ®Ó trao ®æi hµng ho¸ víi nhau. L-u th«ng còng lµ mét
ho¹t ®éng kinh tÕ trung gian g¾n s¶n xuÊt víi tiªu dïng. Tham gia kh©u l-u
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
th«ng nµy cã c¸c ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh vËn t¶i, thu mua (l-u th«ng n«ng
s¶n vËt t-) cung øng vËt t- vµ ho¹t ®éng trao ®æi mua b¸n cña néi th-¬ng vµ
ngo¹i th-¬ng. Nh- vËy kh¸i niÖm l-u th«ng bao hµm néi dung ®Çy ®ñ h¬n,
réng h¬n kh¸i niÖm trao ®æi.
Mçi chu kú t¸i s¶n xuÊt b¾t ®Çu tõ kh©u s¶n xuÊt vµ kÕt thóc ë kh©u tiªu
dïng. S¶n xuÊt lµ ®iÓm xuÊt ph¸t, tiªu dïng lµ ®iÓm cuèi cïng, cßn ph©n phèi
trao ®æi (l-u th«ng) lµ kh©u trung gian, v× s¶n phÈm sau khi ®-îc s¶n xuÊt ra
muèn ®-îc tiªu dïng ph¶i qua ph©n phèi vµ trao ®æi. Cã thÓ thÊy râ vÞ trÝ cña
l-u th«ng trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi theo s¬ ®å d-íi ®©y.
S¶n xuÊt
Ph©n phèi
L-u th«ng
Tiªu dïng
Gi÷a c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ quyÕt ®Þnh vµ
t¸c ®éng thóc ®Èy lÉn nhau.
+ XÐt h×nh thøc bªn ngoµi, mèi quan hÖ nµy thÓ hiÖn, trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, c¸c thµnh viªn cña x· héi thÝch nghi (t¹o ra, c¶i biÕn) c¸c s¶n phÈm
cña tù nhiªn cho phï hîp víi yªu cÇu cña con ng-êi; ph©n phèi x¸c ®Þnh tû lÖ
mçi c¸ nh©n tham gia vµo s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt ra.
+ L-u th«ng ®em l¹i cho c¸ nh©n nh÷ng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh mµ anh ta
muèn dïng phÇn nhËn ®-îc do ph©n phèi ®Ó trao ®æi (l-u th«ng); cuèi cïng,
trong tiªu dïng c¸c s¶n phÈm trë thµnh ®èi t-îng tiªu dïng vµ ®èi t-îng cña
viÖc chiÕm h÷u c¸ nh©n. S¶n xuÊt s¸ng t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm thÝch hîp víi
c¸c nhu cÇu, ph©n phèi ph©n chia c¸c vËt ®o ra theo nh÷ng quy luËt x· héi;
trao ®æi (l-u th«ng) l¹i ph©n phèi l¹i c¸i ®· ®-îc ph©n phèi theo nh÷ng nhu
cÇu c¸ biÖt; cuèi cïng trong tiªu dïng, s¶n phÈm v-ît ra khái vËn ®éng x· héi
®ã, trùc tiÕp trë thµnh ®èi t-îng phôc vô cho mét nhu cÇu c¸ biÖt vµ tho¶ m·n
nhu cÇu ®ã trong qu¸ tr×nh tiªu dïng. Nh- vËy s¶n xuÊt thÓ hiÖn ra lµ ®iÓm
xuÊt ph¸t, tiªu dïng lµ ®iÓm cuèi cïng, ph©n phèi trao ®æi lµ ®iÓm trung gian.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§iÓm trung gian nµy l¹i cã hai yÕu tè vµ ph©n phèi ®-îc coi lµ yÕu tè xuÊt
ph¸t tõ x· héi vµ trao ®æi lµ yÕu tè xuÊt ph¸t tõ c¸ nh©n.
+ §i s©u ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ta
thÊy s¶n xuÊt lu«n lµ c¸i quyÕt ®Þnh, quy ®Þnh ®èi víi ph©n phèi, trao ®æi vµ
tiªu dïng. Song ph©n phèi, trao ®æi vµ tiªu dïng kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn
chÞu sù quy ®Þnh mét c¸ch thô ®éng mµ nã cßn cã t¸c ®éng trë l¹i trong mèi
quan hÖ biÖn chøng.
* Quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. S¶n xuÊt còng trùc tiÕp lµ tiªu
dïng- Tiªu dïng vÒ hai mÆt, chñ quan vµ kh¸ch quan: c¸ nh©n ph¸t triÓn n¨ng
lùc cña m×nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®ång thêi còng tiªu phÝ, tiªu dïng c¸c
n¨ng lùc ®ã trong hµnh vi s¶n xuÊt, còng gièng nh- hµnh vi sinh con ®Î c¸i lµ
sù tiªu phÝ søc sèng. MÆt kh¸c s¶n xuÊt lµ tiªu dïng c¸c t- liÖu s¶n xuÊt mµ
ng-êi ta sö dông c¸c t- liÖu s¶n xuÊt ®ã hao mßn ®i mét phÇn ph©n gi¶i thµnh
nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña s¶n phÈm. V× vËy b¶n th©n hµnh vi s¶n xuÊt trong
mäi nh©n tè cña nã còng ®ång thêi lµ hµnh vi tiªu dïng. Trong tr-êng hîp
nµy, s¶n xuÊt ®-îc coi lµ trùc tiÕp ®ång nhÊt víi tiªu dïng vµ tiªu dïng ®-îc
coi lµ trùc tiÕp ¨n khíp víi s¶n xuÊt. Vµ ®-îc c¸c nhµ kinh tÕ häc gäi lµ tiªu
dïng s¶n xuÊt.
Tiªu dïng ®ång thêi còng trùc tiÕp lµ s¶n xuÊt, còng nh- trong tù nhiªn,
tiªu dïng c¸c nguyªn tè ho¸ chÊt lµ sù s¶n xuÊt thùc vËt, hay trong qu¸ tr×nh
¨n uèng, mét trong nh÷ng h×nh thøc tiªu dïng con ng-êi s¶n xuÊt ra b¶n th©n
c¬ thÓ cña m×nh. §iÒu ®ã còng cã gi¸ trÞ ®èi víi mäi h×nh thøc tiªu dïng kh¸c,
nh÷ng h×nh thøc tiªu dïng nµy vÒ mÆt nµy hay mÆt kh¸c, mçi h×nh thøc mét
kiÓu ®· gãp phÇn vµo viÖc s¶n xuÊt ra con ng-êi. §ã lµ sù s¶n xuÊt cã tÝnh
chÊt tiªu dïng. Sù s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt tiªu dïng nµy - mÆc dï nã lµ mét sù
thèng nhÊt trùc tiÕp cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng - vÒ c¨n b¶n kh¸c víi s¶n xuÊt
theo ®óng nghÜa cña nã. Sù thèng nhÊt trùc tiÕp, trong ®ã s¶n xuÊt trùc tiÕp víi
tiªu dïng, vµ tiªu dïng ®ång nhÊt víi s¶n xuÊt, vÉn gi÷ tÝnh chÊt hai mÆt trùc
tiÕp cña chóng.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
VËy, s¶n xuÊt trùc tiÕp lµ tiªu dïng, tiªu dïng trùc tiÕp lµ s¶n xuÊt. Mçi
c¸i trùc tiÕp lµ c¸i ®èi lËp cña nã. Nh-ng ®ång thêi gi÷a hai c¸i ®ã cã vËn
®éng m«i giíi. S¶n xuÊt lµ m«i giíi cho tiªu dïng, s¶n xuÊt t¹o ra nh÷ng vËt
liÖu cho tiªu dïng, kh«ng cã vËt liÖu nµy th× tiªu dïng sÏ kh«ng cã ®èi t-îng.
Nh-ng tiªu dïng còng lµ m«i giíi cña s¶n xuÊt v× chØ cã tiªu dïng t¹o ra c¸c
chñ thÓ cho c¸c s¶n phÈm, míi lµm cho s¶n phÈm trë thµnh s¶n phÈm ®èi víi
chñ thÓ. S¶n phÈm chØ ®¹t ®Õn sù kÕt thóc cuèi cïng cña nã trong tiªu dïng
mµ th«i. Kh«ng cã s¶n xuÊt th× kh«ng cã tiªu dïng, nh-ng kh«ng cã tiªu dïng
còng ch¼ng cã s¶n xuÊt v× trong tr-êng hîp ®ã s¶n xuÊt sÏ kh«ng cã môc ®Ých.
Tiªu dïng t¹o ra s¶n xuÊt thÓ hiÖn chØ cã trong tiªu dïng th× s¶n phÈm míi
thùc sù trë thµnh s¶n phÈm, míi ®em ®Õn cho s¶n phÈm mét sù hoµn thiÖn
cuèi cïng vµ tiªu dïng t¹o ra nhu cÇu vÒ mét s¶n phÈm míi.
S¶n xuÊt t¹o ra tiªu dïng b»ng c¸ch, t¹o ra vËt liÖu cho tiªu dïng x¸c
®Þnh ph-¬ng thøc tiªu dïng, lµm n¶y ra ë ng-êi tiªu dïng c¸c nhu cÇu cña ®èi
t-îng lµ s¶n phÈm do s¶n xuÊt t¹o ra, do ®ã s¶n xuÊt s¶n xuÊt ra ®èi t-îng tiªu
dïng, ph-¬ng thøc tiªu dïng vµ sù kÝch thÝch tiªu dïng.
* Quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ ph©n phèi: c¬ cÊu cña sù ph©n phèi hoµn
toµn do c¬ cÊu cña s¶n xuÊt quy ®Þnh. B¶n th©n sù ph©n phèi lµ s¶n vËt cña s¶n
xuÊt, kh«ng chØ vÒ mÆt néi dung v× ng-êi ta cã thÓ ®em ph©n phèi nh÷ng kÕt
qu¶ cña s¶n xuÊt th«i mµ vÒ c¶ h×nh thøc, v× ph-¬ng thøc nhÊt ®Þnh cña viÖc
tham gia vµo s¶n xuÊt quy ®Þnh h×nh th¸i ®Æc thï cña ph©n phèi, h×nh th¸i theo
®ã ng-êi ta tham gia vµo sù ph©n phèi. Tuy nhiªn ph©n phèi cã tÝnh ®éc lËp
t-¬ng ®èi ®èi víi s¶n xuÊt. Bëi v× ph©n phèi biÓu hiÖn thµnh ph©n phèi s¶n
phÈm vµ do ®ã h×nh nh- nã rÊt c¸ch xa ®èi víi s¶n xuÊt vµ tùa hå nh- ®éc lËp
víi s¶n xuÊt. Nh-ng tr-íc khi lµ ph©n phèi s¶n phÈm th× ph©n phèi lµ ph©n
phèi nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt vµ ph©n phèi c¸c thµnh viªn x· héi theo nh÷ng
lo¹i s¶n xuÊt kh¸c nhau, c¸i ®ã tøc lµ mét sù quy ®Þnh kh¸c cña mèi quan hÖ
trªn (viÖc c¸c c¸ nh©n lÖ thuéc vµo nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh). Râ
rµng ph©n phèi s¶n phÈm chØ lµ kÕt qu¶ cña sù ph©n phèi ®ã mµ th«i, sù ph©n
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
phèi nµy ®· bao hµm trong b¶n th©n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ quyÕt ®Þnh c¬ cÊu
s¶n xuÊt. Nh- vËy, s¶n xuÊt ph¶i xuÊt ph¸t tõ mét sù ph©n phèi nhÊt ®Þnh vÒ
c«ng cô s¶n xuÊt, nªn theo ý nghÜa ®ã th× ph©n phèi Ýt nhÊt cña ph¶i cã tr-íc
s¶n xuÊt, lµ tiÒn ®Ò cña s¶n xuÊt vµ do ®ã quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt.
* Quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ trao ®æi: b¶n th©n l-u th«ng chØ lµ mét yÕu
tè nhÊt ®Þnh cña trao ®æi, hoÆc lµ cña trao ®æi xÐt trªn toµn bé cña nã. V× trao
®æi chØ lµ mét yÕu tè trung gian, mét mÆt lµ gi÷a s¶n xuÊt vµ ph©n phèi do s¶n
xuÊt quyÕt ®Þnh, vµ mÆt kh¸c lµ víi tiªu dïng, cßn b¶n th©n ph©n phèi l¹i thÓ
hiÖn ra mét yÕu tè cña s¶n xuÊt, nªn râ rµng lµ trao ®æi bao hµm trong s¶n
xuÊt víi t- c¸ch lµ yÕu tè cña s¶n xuÊt. Tr-íc hÕt, sù trao ®æi ho¹t ®éng vµ
n¨ng lùc ®-îc thÓ hiÖn trong b¶n th©n s¶n xuÊt lµ mét bé phËn trùc tiÕp cña
s¶n xuÊt vµ lµ mÆt c¨n b¶n cña s¶n xuÊt; Thø hai, ®èi víi trao ®æi s¶n phÈm sù
trao ®æi lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó s¶n xuÊt ra thµnh phÈm nh»m phôc vô cho sù tiªu
dïng trùc tiÕp. Trong ph¹m vi ®ã, b¶n th©n trao ®æi lµ mét hµnh vi bao gåm ë
trong s¶n xuÊt; Thø ba, sù trao ®æi gi÷a c¸c nhµ kinh doanh víi nhau xÐt vÒ
mÆt tæ chøc cña nã lµ hoµn toµn do s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh, ®ång thêi nã l¹i lµ
ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Trao ®æi chØ ®éc lËp víi s¶n xuÊt, kh«ng dÝnh g× víi s¶n
xuÊt ë trong giai ®o¹n cuèi cïng mµ th«i - khi s¶n phÈm ®-îc trao ®æi trùc
tiÕp ®Ó tiªu dïng. Nh-ng kh«ng cã ph©n c«ng lao ®éng th× kh«ng cã trao ®æi;
trao ®æi t- nh©n gi¶ ®Þnh ph¶i cã nÒn s¶n xuÊt t- nh©n vµ c-êng ®é cña trao
®æi, tÝnh chÊt phæ cËp cña trao ®æi còng nh- h×nh th¸i trao ®æi lµ do sù ph¸t
triÓn vµ kÕt cÊu cña nÒn s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. Do ®ã trong mäi yÕu tè cña nã
trao ®æi hoÆc lµ trùc tiÕp bao gåm trong s¶n xuÊt, hoÆc do s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh.
* Sù ph©n tÝch gi÷a quan hÖ gi÷a c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cho
thÊy gi÷a s¶n xuÊt - ph©n phèi- l-u th«ng - tiªu dïng lµ nh÷ng bé phËn cña
tæng thÓ, lµ nh÷ng sù ph©n biÖt trong néi bé mét khèi thèng nhÊt. Trong ®ã
s¶n xuÊt chi phèi b¶n th©n nã víi tÊt c¶ sù ®èi lËp trong tÊt c¶ nh÷ng tÝnh quy
®Þnh cña nã, còng nh- nã chi phèi c¸c yÕu tè kh¸c chÝnh lµ b¾t ®Çu tõ s¶n xuÊt
mµ qu¸ tr×nh lÆp l¹i kh«ng ngõng. B¶n th©n s¶n xuÊt ®Õn l-ît nã còng do c¸c
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
yÕu tè kh¸c quyÕt ®Þnh. Khi thÞ tr-êng nghÜa lµ lÜnh vùc trao ®æi më réng ra
th× quy m« s¶n xuÊt còng t¨ng lªn vµ sù ph©n c«ng trong s¶n xuÊt còng trë nªn
s©u s¾c h¬n; ph©n phèi biÕn ®æi, s¶n xuÊt còng biÕn ®æi theo; cuèi cïng th×
nh÷ng yªu cÇu cña tiªu dïng quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt.
1.2-/ L-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung
L-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt còng lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt víi s¶n xuÊt, lµ
m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu ®-îc gi÷a c¸c chu kú s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn ph©n
c«ng lao ®éng ®± ph²t triÓn. Lu th«ng kh«ng chØ ®¬n thuÇn l¯ viÖc “ph©n
phèi ” t liÖu s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, nã thùc sù lµ tÊm
g-¬ng ph¶n chiÕu kh¸ ®Çy ®ñ bé mÆt kinh tÕ cña mét ®Êt n-íc; MÆc dï vËy
b¶n chÊt cña nã ®ã lµ mét kh©u cña t¸i s¶n xuÊt cã thÓ xem lµ b¾t ®Çu cña s¶n
xuÊt vµ còng lµ kÕt thóc cña s¶n xuÊt. K- M¸c ®· tãm t¾t l-u th«ng t- b¶n bëi
c«ng thøc:
T - H (sx) H-T- H(sx)- H-....
(1)
L-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt x¶y ra ë (1) tøc lµ nèi s¶n xuÊt víi s¶n xuÊt.
MÆt kh¸c K.M¸c ®· chøng minh luËn ®Ò: L-u th«ng kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ hµng
ho¸. Nh-ng trong (1) Ta thÊy cã søc xuÊt hiÖn cña tiÒn (T) tøc lµ ph¶i cã sù
trao ®æi th«ng qua h×nh th¸i tiÒn tÖ. X· héi ph¸t triÓn h×nh thµnh mét bé phËn
míi ®ã lµ nh÷ng tæ chøc vµ c¸ nh©n chuyªn kinh doanh trong lÜnh vùc l-u
th«ng. Trong ®ã cã kinh doanh t- liÖu s¶n xuÊt. LÜnh vùc ho¹t ®éng nµy ngµy
cµng ph¸t triÓn vµ trong sù ph¸t triÓn ®a d¹ng ®ã n¶y sinh nh÷ng h×nh thøc
kinh doanh g©y thiÖt h¹i cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi, mµ tr-íc tiªn lµ nã
g©y thiÖt h¹i cho chÝnh nh÷ng ng-êi lµm l-u th«ng thùc sù vµ ch©n chÝnh.
Tõ s¬ ®å sau:
TLSX- SL§
Pk
S¶n xuÊt
TLTD
A
Pk+1
TLSX.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Trong ®ã gi¶ sö nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt n lo¹i hµng ho¸ .
Gäi: Pk = (Pjk ) lµ gi¸ hµng t¹i chu kú s¶n xuÊt thø k cña lo¹i hµng ho¸
J (J = 1,n)
A = (aij )nxn - lµ ma trËn chi phÝ
§Ó ®¬n gi¶n gi¶ ®Þnh tiªu dïng SL§ khi tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt nh- TLTD
Nh- vËy trong ®iÒu kiÖn c©n b»ng vµ nÕu kinh tÕ hÇu nh- ®ãng trªn thÞ
tr-êng khu vùc th×:
n
Pi aij Pj
j 1
Hay P= A.P
NÕu tÝnh theo chu kú ta sÏ cã:
n
n
n
j 1
j 1
j 1
Pik 1 aijPik aijPjk aijPjk (1 )
Trong ®ã lµ tû xuÊt lîi nhuËn b×nh qu©n, tøc lµ:
Pk+1 = (1+) A Pk.
Do ®ã, sau t chu kú s¶n xuÊt:
Pt = (1 + )t At P0.
Trong ®iÒu kiÖn b×nh th-êng ta cã thÓ chän sao cho Pt héi tô ®Õn P,
víi mét gi¸ gèc nhÊt ®Þnh. Vµ c«ng thøc P = A.P chÝnh lµ c¬ së ®Ó gi¶i thÝch
nguån gèc cña lîi nhuËn- ®ã lµ søc lao ®éng, lµ chi phÝ lao ®éng sèng. §-¬ng
nhiªn kh«ng ph¶i v× thÕ mµ lao ®éng vËt ho¸ kh«ng cã vai trß quan träng, ®«i
khi lµ quyÕt ®Þnh trong viÖc t¹o ra lîi nhuËn. V× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ: Muèn
thùc hiÖn ®óng b¶n chÊt cña l-u th«ng th× bÊt kú mét lo¹i t- liÖu s¶n xuÊt nµo
còng cÇn x¸c ®Þnh mét con ®-êng qua l-u th«ng ng¾n nhÊt, cã thÓ hiÓu theo
nghÜa chi phÝ chø kh«ng chØ cã ý nghÜa ®Þa lý. Th-êng th× l-u th«ng hµng ho¸
nãi chung hay t- liÖu s¶n xuÊt nãi riªng cña c¸c n-íc ph¸t triÓn hay ch-a ph¸t
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
triÓn, th× c¸c tæ chøc, c¸ nh©n hay c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c«ng t¸c l-u
th«ng còng kh«ng thÓ b¸n rÎ vµ kh«ng chÞu mua rÎ.
ë ViÖt Nam trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung c¸c hµng ho¸
mua b¸n trªn thÞ tr-êng ch-a ph¶i ®· vËn ®éng theo quy luËt Cung- cÇu, nhiÒu
yÕu tè cña s¶n xuÊt ch-a trë thµnh hµng ho¸, ch¼ng h¹n: ®Êt ®ai, søc lao ®éng,
ph©n bãn, x¨ng dÇu, chÊt x¸m, tiÒn tÖ... Nã lµ nÒn kinh tÕ víi nhiÒu ho¹t ®éng
kinh tÕ trong x· héi ch-a hoµn toµn theo ®óng c¸c quy luËt cña nÒn kinh tÕ,
trong ®ã viÖc mua b¸n t- liÖu s¶n xuÊt lµ mét tr-êng hîp ®iÓn h×nh. Trong thêi
kú nµy l-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt ë n-íc ta ®-îc ®¸nh gi¸ lµ: Lén xén, vßng
vÌo, tÝnh x· héi thÊp.
§iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç ng-êi mua cña ng-êi lµm l-u th«ng kh«ng ph¶i
lµ ng-êi s¶n xuÊt tøc lµ x¶y ra hiÖn t-îng l-u th«ng -l-u th«ng ... s¶n xuÊt,
trong ®ã môc ®Ých cña l-u th«ng vÒ mÆt x· héi hÇu nh- kh«ng ph¶i lµ s¶n xuÊt
dï ng-êi mua lµ ng-êi s¶n xuÊt. Tõ ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lén xén kinh doanh
theo kiÓu “cß måi, chØ trà”. MÆt kh²c t³o nªn nhu cÇu gi° t³o h³n chÕ s÷c s°n
xuÊt, gi¸ c¶ kh«ng ph¶n ¸nh ®óng quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu. Hµng
ho¸ t- liÖu s¶n xuÊt l-u th«ng vßng vÌo nh mét “vËt ngon” th²ch th÷c ngêi
s¶n xuÊt. Vµ cuèi cïng chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng do ph¶i chÊp nhËn gi¸ t- liÖu s¶n
xuÊt qu¸ cao (gi¸ h¹ch to¸n). Cßn l-u th«ng hÇu nh- chØ ®Ó l-u th«ng- ®Ó
kiÕm lêi, qua qu¸ tr×nh l-u th«ng nhiÒu cÊp. VËy c¸c tæ chøc, c¸ nh©n hay c¸c
doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c l-u th«ng trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ thu ®-îc
lîi nhuËn ë ®©u ra. Vµ ®iÒu nµy ®ùoc kh¼ng ®Þnh lµ ch¾c ch¾n do mét chñ thÓ
kinh doanh m¹nh d¹n bá vèn ra, do ®ã ph¶i thu l·i. Nªn mçi lÇn mua b¸n l¹i
ph¶i tu©n theo qu¸ tr×nh lµ: Khi ng-êi s¶n xuÊt b¸n t- liÖu s¶n xuÊt cho ng-êi
chuyªn kinh doanh t- liÖu s¶n xuÊt th× ph¶i trÝch ra mét phÇn lîi nhuËn rßng
cða m×nh ®Ó “nhê ”b²n h¯ng. PhÇn trÝch ®ã sÏ kh«ng bÐ h¬n c«ng s÷c ngêi
kinh doanh t- liÖu s¶n xuÊt sÏ bá ra ®Ó b¸n hé hµng cho m×nh. (K.M¸c còng
®· chØ ra lîi nhuËn th-¬ng nghiÖp h×nh thµnh nh- vËy). HoÆc ë gãc ®é kh¸c
nÕu ng-êi kinh doanh ®Çu tiªn kh«ng chia lîi nhuËn ®ñ cho ng-êi kinh doanh
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tiÕp theo vµ sau n÷a th× phÇn lîi nhuËn ®ã cã ng-êi øng tr-íc cho hä- ®ã chÝnh
lµ ng-êi s¶n xuÊt hay ®óng h¬n lµ chu kú s¶n xuÊt sau ®ã. V× 2 lý do: Thø
nhÊt cã thÓ hä vÉn cßn l·i dï l·i Ýt ; Thø hai lµ hä buéc ph¶i s¶n xuÊt nÕu
kh«ng muèn ph¸ s¶n vµ cho kh«ng toµn bé phÇn vèn cè ®Þnh ®· mua s¾m. HÖ
qu¶ dÉn ®Õn lµ sù luÈn quÈn trong l-u th«ng vµ lµm ¶nh h-ëng ®Õn c¸c tæ chøc
vµ c¸ nh©n cã liªn quan. Trong tr-êng hîp ®ã chØ cã mét c¸ch duy nhÊt lµ ph¸
s¶n mét sè ngµnh vµ gi¶m l-¬ng cña b¶n th©n ng-êi lao ®éng ®Ó cã thÓ lµm cho
chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m tèi thiÓu. §iÒu nµy dÉn ®Õn thÊt nghiÖp t-¬ng ®èi vµ søc
lao ®éng, kÓ c¶ sè ng-êi ®-îc ®µo t¹o ngµy cµng hao mßn, n¨ng suÊt lao ®éng
gi¶m. MÆc nhiªn do yÕu tè t©m lý l-u th«ng chu kú sau sÏ chÊp nhËn gi¸ cao
h¬n mét chót vµ chÝnh ®iÒu ®ã lµm cho ng-êi chuyªn kinh doanh t- liÖu s¶n
xuÊt thÊy cã thÓ chÊp nhËn gi¸ mua vµo cao h¬n, nÕu xÐt mét chu kú s¶n xuÊt,
l-u th«ng th× thÊy hä cã l·i, nh-ng nÕu kÐo dµi, chu kú t¨ng lªn th× tû lÖ l·i
gi¶m dÇn mµ thuÕ doanh thu t¨ng dÇn, quan hÖ ®ã cã thÓ m« t¶ nh- sau:
PtT
Dt
L
C
T
T0
t
Dt: Doanh thu
T: ThuÕ
C: Chi phÝ (gi¶ ®Þnh ®¬n gi¶n)
Khi ®ã nÕu ta thÊy kh«ng cã sù can thiÖp ®ñ m¹nh th× sau chu kú(t),
kinh doanh b¾t ®Çu thua lç thËm chÝ ph¸ s¶n ®iÒu ®ã dÉn ®Õn mét nghÞch lý
®èi víi ng-êi kinh doanh t- liÖu s¶n xuÊt chuyªn nghiÖp, chuyªn doanh lµ
cµng bu«n cµng lç chø kh«ng ph¶i bu«n g× còng l·i. VËy l·i vµo tay ai-®ã lµ
nh÷ng nhµ kinh doanh th-¬ng m¹i cÊp 2, cÊp 3... thËm chÝ kh«ng cÇn vèn mµ
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chØ b»ng vay ng©n hµng hoÆc m«i giíi - ®ã lµ nh÷ng nhµ lµm l-u th«ng kiÓu
“cß måi, chØ trà” Nhöng ngêi tham gia ph² trËt tø lu th«ng n¯y thu l±i. VÒ
mÆt lý thuyÕt l·i cßn ®-îc chi vµo thuÕ ng©n s¸ch nhµ n-íc, song thùc tÕ
kh«ng h¼n nh- vËy. Trong khi ®ã râ rµng thÞ tr-êng khu vùc còng nh- thÞ
tr-êng thÕ giíi th«ng th-êng cã tÝnh æn ®Þnh theo thêi kú, nh- vËy mét ®Êt
n-íc qu¸ nhiÒu t- liÖu s¶n xuÊt nh- n-íc ta thêi kú nµy, th× gi¸ t- liÖu s¶n
xuÊt trªn thÞ tr-êng thùc chÊt phô thuéc vµo gi¸ nhËp khÈu. Gi¸ c¸c lo¹i t- liÖu
s¶n xuÊt kh«ng trùc tiÕp phô thuéc vµo søc s¶n xuÊt trong n-íc mµ phô thuéc
vµo gi¸ chuyÓn ®æi ®ång ngo¹i tÖ m¹nh vµ c¸c chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu. ë
®©y l¹i xuÊt hiÖn mét nguy c¬ cho ng-êi s¶n xuÊt còng nh- ng-êi chuyªn kinh
doanh t- liÖu s¶n xuÊt, lµ lµm cho qu¸ tr×nh thua lç võa kÐo dµi võa ®ét biÕn
kh«ng dù b¸o ®-îc.
Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch ®èi víi ho¹t ®éng l-u th«ng TLSX trong
nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, mét sè kÕt luËn ®-îc rót ra lµ:
- Nhµ n-íc kh«ng kiÓm so¸t ®-îc m¹ng l-íi lµm l-u th«ng TLSX b»ng
ph¸p luËt, do thÞ tr-êng chØ cã mét gi¸; mÆt kh¸c mét sè TLSX cÇn cho sù
ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc, c¸c TLSX chñ chèt cÇn nhËp khÈu nhµ n-íc ®· ®éc
quyÒn - ®éc quyÒn nhËp vµ ®éc quyÒn qua chÝnh s¸ch thuÕ quan.
- §èi víi tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n ®¬n vÞ s¶n xuÊt, kinh doanh nhµ n-íc ch-a
thùc hiÖn ®-îc chÕ ®é kiÓm to¸n, ch-a buéc c¸c c¸ nh©n, ®¬n vÞ ph¶i ghi chÐp
h¹ch to¸n, theo mét hÖ thèng chøng tõ thèng nhÊt nh»m ®¶m b¶o thu quèc
doanh, thuÕ kh«ng bÞ thÊt tho¸t.
- Nhµ n-íc ch-a tæ chøc ®-îc nh÷ng c¬ quan th«ng tin kinh tÕ chuyªn
ngµnh nh»m th«ng b¸o kh«ng chØ gi¸ c¶ mµ cßn cã chøc n¨ng h-íng dÉn, lµm
cÇu nèi gi÷a cung- cÇu vÒ th«ng tin qua viÖc b¸n tin, b¸n nh÷ng bé sè liÖu khëi
th¶o còng nh- ®· xö lý. Lµm cho Cung- cÇu gÆp nhau vµ gi¶m ®¸ng kÓ h×nh
thøc l-u th«ng TLSX kh«ng trùc tiÕp ®Õn ng-êi s¶n xuÊt. C¸c doanh nghiÖp nhê
®ã cã thÓ kÕt hîp c¸c th«ng tin kh¸c nhau mµ quyÕt ®Þnh sö dông TLSX.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- §èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt còng nh- c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®¨ng ký kinh
doanh vËt t- cÇn hoµn thiÖn dÇn qui tr×nh nghiªn cøu thÞ tr-êng cña m×nh. Së
dÜ trong thßi kú nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung l-u th«ng rèi lo¹n mét
phÇn còng do chÝnh ng-êi s¶n xuÊt kh«ng nghiªn cøu thÞ tr-êng cÈn thËn, mÆt
kh¸c, ng-êi kinh doanh TLSX còng kh«ng cã c¸ch n¾m ch¾c Cung- cÇu hµng
m×nh kinh doanh. §iÒu ®ã tÊt yÕu dÉn ®Õn viÖc xuÊt hiÖn líp ng-êi lµm l-u
th«ng chØ víi môc ®Ých kiÕm lêi nªu trªn. Lµm ®-îc viÖc nµy b¶n th©n c¸c
doanh nghiÖp ph¶i ®-îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ thÞ tr-êng ®Æc biÖt lµ thÞ
tr-êng TLSX céng víi kinh nghiÖm ®Æc thï thùc tiÔn khi kinh doanh mçi
ngµnh hµng.
- VÒ së h÷u nhµ n-íc ch-a cã ng-êi chñ thùc sù cña tµi s¶n ®ã theo
nghÜa chñ së h÷u. §©y lµ vÊn ®Ò phøc t¹p vµ kh«ng dÔ gi¶i quyÕt ngay.
Nguyªn nh©n kh«ng thÓ mua rÎ còng chÝnh tõ vÊn ®Ò së h÷u sinh ra, thËm chÝ
s¶n xuÊt kh«ng cÇn cã l·i (L·i thùc chø kh«ng ph¶i l·i gi¶) còng xuÊt ph¸t tõ
vÊn ®Ò së h÷u.
1.3-/ Kinh tÕ thÞ tr-êng vµ tæ chøc l-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt.
1.3.1. Kinh tÕ thÞ tr-êng vµ vai trß cña l-u th«ng.
Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, ë ®ã
s¶n xuÊt c¸i g×, nh- thÕ nµo, cho ai ®Òu ®-îc quyÕt ®Þnh th«ng qua thÞ tr-êng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c c¸ nh©n, c¸c
doanh nghiÖp ®Òu biÓu hiÖn qua mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ tr-êng.
Th¸i ®é c- xö cña c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr-ßng lµ h-íng vµo t×m kiÕm
lîi Ých cña m×nh theo sù dÉn d¾t cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng.
Kinh tÕ thÞ tr-êng vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, ®Õn l-ît nã, c¬ chÕ
thÞ tr-êng t¸c ®éng d-íi sù chi phèi cña c¸c quy luËt thÞ tr-êng trong m«i
tr-êng c¹nh tranh nh»m môc tiªu lîi nhuËn.
Nh©n tè c¬ b¶n cña thÞ tr-êng, c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ hµng ho¸ tiÒn tÖ,
ng-êi b¸n, ng-êi mua, tõ ®ã h×nh thµnh mèi quan hÖ c¬ b¶n cña c¬ chÕ thÞ
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tr-êng lµ quan hÖ cung cÇu. VÒ b¶n chÊt, c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ c¬ chÕ gi¸ c¶ tù
do. C¬ chÕ nµy cã mét sè ®Æc tr-ng sau:
-C¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ph©n bæ, sö dông c¸c nguån tµi nguyªn, lao
®éng, vèn ®-îc quyÕt ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan th«ng qua ho¹t ®éng cña c¸c
quy luËt kinh tÕ.
-HÇu nh- tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®Òu
®-îc tiÒn tÖ ho¸.
- Lîi nhuËn lµ ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, thóc ®Èy t¨ng
tr-ëng kinh tÕ vµ lîi Ých kinh tÕ. C¬ chÕ thÞ tr-êng dïng lç l·i ®Ó quyÕt ®Þnh
c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n.
- C¹nh tranh lµ m«i tr-êng ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr-êng, lµ yÕu tè
thóc ®Èy tiÕn bé kü thuËt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt.
- C¬ chÕ thÞ tr-êng kh«ng ph¶i lµ mét mí hçn ®én mµ lµ mét trËt tù
kinh tÕ, trËt tù nµy ®-îc h×nh thµnh bëi sù t¸c ®éng cña hÖ thèng quy luËt cña
thÞ tr-êng.Th«ng qua sù ho¹t ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ, sù linh ho¹t cña
hÖ thèng gi¸ c¶, nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã kh¶ n¨ng duy tr× ®-îc sù c©n b»ng
cña søc cung vµ søc cÇu vÒ hµng ho¸, dÞch vô, Ýt khi g©y ra sù khan hiÕm vµ
thiÕu thèn hµng ho¸.
Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi cã liªn quan mËt thiÕt víi sù tuÇn hoµn vµ
chu chuyÓn cña vèn s¶n xuÊt - kinh doanh cña doanh nghiÖp, thÓ hiÖn ë lao
®éng x· héi trong nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau cña nã. Sù vËn ®éng cña lao
®éng x· héi t¹o thµnh néi dung c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi ph¸t sinh tõ trong c¬ cÊu
cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña thÞ tr-êng.
Do cã mèi liªn hÖ lÉn nhau trong qu¸ tr×nh chu chuyÓn vèn kinh doanh
nªn ®ßi hái ph¶i cã sù trao ®æi ho¹t ®éng gi÷a nh÷ng ng-êi lao ®éng, gi÷a
nh÷ng tËp thÓ s¶n xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp ...v.v. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸
viÖc trao ®æi ®-îc thùc hiÖn ®-îc th«ng qua mua b¸n trªn thÞ tr-êng. Th-êng
th× sù trao ®æi c¸c ho¹t ®éng trong néi bé doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt trùc
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tiÕp kü thuËt cßn sù trao ®æi diÔn ra gi÷a c¸c doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt l-u
th«ng hµng ho¸. Râ rµng l-u th«ng chØ lµ mét giai ®o¹n trao ®æi nhÊt ®Þnh bao
trïm mét lÜnh vùc c¸c quan hÖ s¶n xuÊt réng lín h¬n.
L-u th«ng hµng ho¸ ph¸t sinh trong lÜnh vùc l-u th«ng; VËy lÜnh vùc l-u
th«ng lµ g×? vµ thùc chÊt lµ g×? Tr-íc hÕt cÇn kh¼ng ®Þnh lÜnh vùc l-u th«ng lµ
lÜnh vùc ho¹t ®éng mµ dùa vµo ®ã sù tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña vèn kinh
doanh cña doanh nghiÖp ®-îc thùc hiÖn. Nã còng ®ßi hái cã ®èi t-îng lao
®éng vµ t- liÖu lao ®éng cho viÖc thùc hiÖn ho¹t ®éng ®ã. ViÖc ho¹t ®éng b×nh
th-êng cña lÜnh vùc nµy, phï hîp víi nhiÖm vô vµ chøc n¨ng x· héi cña nã ®ßi
hái h×nh thµnh hÖ thèng c¸c tæ chøc kinh doanh nh- doanh nghiÖp th-¬ng m¹i,
vËn t¶i, kho vËn, chuÈn bÞ hµng ho¸...v.v. Th«ng qua hÖ thèng nµy mét khèi
l-îng hµng ho¸ khæng lå, nhÊt lµ vÒ t- liÖu s¶n xuÊt ®-îc l-u chuyÓn.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i, khi mµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt
vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn cao ®é th× hÇu nh- mäi s¶n phÈm ®Òu
®-îc s¶n xuÊt vµ tiªu dïng d-íi h×nh thøc hµng ho¸. V× vËy, sù vËn ®éng cña
mét sè l-îng lín s¶n phÈm x· héi tõ lÜnh vùc s¶n xuÊt ®Õn lÜnh tiªu dïng ®·
h×nh thµnh qu¸ tr×nh l-u th«ng. Trªn thùc tÕ, qu¸ tr×nh l-u th«ng chÝnh lµ qu¸
tr×nh hµng ho¸ kh«ng ngõng t¸ch rêi ng-êi s¶n xuÊt ®Ó tiÕp cËn víi ng-êi tiªu
dïng, còng chÝnh lµ sù tæng hoµ c¸c hµnh vi chuyÓn nh-îng ph¸t sinh gi÷a c¸c
chñ thÓ cña thÞ tr-êng kh¸c nhau. V× thÕ trao ®æi lµ tÕ bµo riªng biÖt vµ yÕu tè
cÊu thµnh l-u th«ng. Do m©u thuÉn bªn trong cña qu¸ tr×nh trao ®æi s¶n sinh
ra tiÒn tÖ, cho nªn trong l-u th«ng, mét mÆt lµ hiÖn t-îng biÓu hiÖn trong l-u
th«ng cña mét sè l-îng lín hµng ho¸, mÆt kh¸c lµ sù vËn ®éng cña tiÒn tÖ
ng-îc l¹i víi ph-¬ng h-íng l-u th«ng hµng ho¸. Sù tæng hîp c¸c vËn ®éng
cña tiÒn tÖ trªn ph-¬ng h-íng kh¸c nhau ®· h×nh thµnh l-u th«ng tiÒn tÖ. V×
vËy qu¸ tr×nh l-u th«ng trªn thùc tÕ lµ sù thèng nhÊt cña l-u th«ng hµng ho¸
vµ sù l-u th«ng tiÒu tÖ. L-u th«ng hµng ho¸ quyÕt ®Þnh l-u th«ng tiÒn tÖ,
nh-ng l-u th«ng tiÒn tÖ l¹i cã t¸c ®éng ng-îc l¹i ®Õn l-u th«ng hµng ho¸ nã lµ
chÊt kÝch thÝch l-u th«ng hµng ho¸, thËm chÝ sù vËn ®éng cña tiÒn tÖ cßn cã
t¸c dông h-íng hµng ho¸ ch¶y vÒ ®©u.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nh- vËy, l-u th«ng lµ mét qu¸ tr×nh kh¸ch quan cã liªn hÖ víi sù vËn
®éng cña gi¸ trÞ s¶n phÈm x· héi. L-u th«ng lµ sù thay ®æi h×nh thøc gi¸ trÞ
cña hµng ho¸. Dï lµ nh÷ng hµng ho¸ dïng cho tiªu dïng s¶n xuÊt tiªu dïng c¸
nh©n th× còng nh- thÕ. B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh l-u th«ng hµng ho¸ lµ mua vµ
b¸n nh÷ng hµng ho¸ nµy hay hµng ho¸ kia ®-îc thùc hiÖn kh¸c nhau. §iÒu
nµy lµ do ®Æc tÝnh vÒ c«ng dông cña nh÷ng hµng ho¸ Êy quyÕt ®Þnh. §iÒu cÇn
nhÊn m¹nh ë ®©y lµ l-u th«ng hµng ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt kh«ng phô
thuéc vµo c«ng dông cña hµng ho¸ nh-ng c¸c h×nh thøc tæ chøc ®Ó chuyÓn ®-a
®Õn tay ng-êi tiªu dïng l¹i kh¸c nhau.
Vai trß cña l-u th«ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng: D-íi gãc ®é vi m«,
l-u th«ng ®ãng vai trß quan träng, quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh
nghiÖp. Khi qu¸ tr×nh l-u th«ng kÕt thóc, tøc lµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp
®-îc tiªu thô, lµ nã ®· ®-îc ng-êi tiªu dïng chÊp nhËn ®Ó tho¶ m·n mét nhu
cÇu nµo ®ã. Søc tiªu thô s¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp thÓ hiÖn ë møc b¸n ra,
uy tÝn cña doanh nghiÖp, chÊt l-îng s¶n phÈm, sù thÝch øng víi nhu cÇu ng-êi
tiªu dïng vµ sù hoµn thiÖn cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô. Nãi c¸ch kh¸c l-u th«ng
hµng ho¸ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña doanh nghiÖp.
L-u th«ng hµng ho¸ g¾n gi÷a ng-êi s¶n xuÊt víi ng-êi tiªu dïng, nã
gióp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt hiÓu thªm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña m×nh vµ nhu cÇu
cña kh¸ch hµng.
Trªn gi¸c ®é vÜ m«, l-u th«ng hµng ho¸ cã vai trß quan träng trong viÖc
c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu, v× nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ mét thÓ thèng nhÊt víi
nh÷ng c©n b»ng, víi nh÷ng t-¬ng quan tØ lÖ nhÊt ®Þnh. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra
®-îc tiªu thô (l-u th«ng) tøc lµ s¶n xuÊt ®ang diÔn ra mét c¸ch b×nh th-êng,
tr«i ch¶y, tr¸nh ®-îc sù mÊt c©n ®èi, gi÷ ®-îc b×nh æn trong x· héi. §ång thêi
l-u th«ng gióp c¸c ®¬n vÞ, ngµnh, x¸c ®Þnh ph-¬ng h-íng vµ b-íc ®i cña kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt cho giai ®o¹n tiÕp theo.
Th«ng qua l-u th«ng hµng ho¸ cã thÓ dù ®o¸n nhu cÇu tiªu dïng cña x·
héi nãi chung vµ tõng khu vùc nãi riªng ®èi víi tõng lo¹i s¶n phÈm. Trªn c¬
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
së ®ã c¸c doanh nghiÖp sÏ x©y dùng ®-îc c¸c kÕ ho¹ch phï hîp nh»m ®¹t
hiÖu qu¶ cao nhÊt.
1.3.2. L-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
L-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ qu¸ tr×nh ho¹t
®éng kinh tÕ ®-a s¶n phÈm vËt t- s¶n xuÊt sang l·nh vùc tiªu dïng. Nã lµ tªn
gäi chung cña ho¹t ®éng trao ®æi vËt t- s¶n xuÊt dïng cho s¶n xuÊt gi÷a c¸c
h×nh thøc kinh tÕ, c¸c ngµnh kinh tÕ vµ gi÷a c¸c doanh nghiÖp. VËt t- l-u
th«ng lµ s¶n vËt ®-îc x· héi ph©n c«ng, nã ph¸t triÓn theo sù ph¸t triÓn cña
ph©n c«ng x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt. nã lÊy s¶n xuÊt lµm ®iÓm khëi
®Çu, lÊy ngµnh s¶n xuÊt kh¸c lµm ®iÓm kÕt thóc, ®ång thêi nã lµ cÇu nèi gi÷a
s¶n xuÊt vµ tiªu dïng mang tÝnh s¶n xuÊt. S¶n xuÊt quyÕt ®Þnh l-u th«ng, l-u
th«ng l¹i t¸c ®éng ng-îc l¹i s¶n xuÊt. qu¸ tr×nh l-u th«ng th«ng suèt, thóc ®Èy
s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh. Ng-îc l¹i, qu¸ tr×nh l-u th«ng ng-ng trÖ sÏ ¶nh
h-ëng ®Õn s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ kimh tÕ ®· ph¸ vì dÇn chÕ ®é
l-u th«ng t- liÖu s¶n xuÊt qu¸ tËp trung tr-íc ®©y, thay ®æi c¸ch lµm cò kh«ng
hîp lý nh-: qu¸ nhiÒu kh©u l-u th«ng, c¬ cÊu tæ chøc trïng lÆp, kho b·i mäi
n¬i, vËn chuyÓn vßng vÌo... dùa vµo c¸c khu vùc kinh tÕ ®Ó tæ chøc l-u th«ng
t- liÖu s¶n xuÊt hîp lý, tøc lµ dùa vµo c¸c nh©n tè nh-: ph©n bè s¶n xuÊt, ph©n
bè c¸c xÝ nghiÖp, quan hÖ cung cÇu, quan hÖ s¶n xuÊt, quan hÖ tiªu dïng, giao
th«ng vËn t¶i ph¶i thùc hiÖn hîp lý ho¸, khoa häc ho¸ vµ tèi -u ho¸ l-u th«ng
vËt t-. Tõ ®ã, th«ng qua l-u th«ng t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt. Trong nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng th× thÞ tr-êng, g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸, thÞ
tr-êng lµ trung t©m cña toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt: CÇn s¶n
xuÊt nh÷ng hµng ho¸ g×? víi sè l-îng bao nhiªu? cÇn cã nh÷ng dÞch vô g×?
®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr-êng. Qua thÞ tr-êng nhu cÇu cña c¶
ng-êi s¶n xuÊt lÉn ng-êi tiªu dïng ®-îc tho¶ m·n. Ng-êi s¶n xuÊt cÇn b¸n
hµng, chuyÓn tiÒn thµnh nh÷ng gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau.
Nh- vËy, ta cã thÓ thÊy râ thÞ tr-êng lµ n¬i diÔn ra c¸c qu¸ tr×nh trao
®æi, mua b¸n hµng ho¸, thÞ tr-êng cã tÝnh kh«ng gian vµ thêi gian, theo nghÜa
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nµy thÞ tr-êng cã thÓ lµ c¸c chî, c¸c ®Þa danh hoÆc c¸c khu vùc tiªu thô ph©n
theo mÆt hµng, ngµnh hµng.
S¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn, l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ l-u
th«ng trªn thÞ tr-êng ngµy cµng dåi dµo vµ phong phó, thÞ tr-êng ®-îc më
réng. ThÞ tr-êng hiÓu theo nghÜa ®Çy ®ñ h¬n, nã lµ lÜnh vùc trao ®æi hµng ho¸
th«ng qua tiÒn tÖ lµm m«i giíi. T¹i ®©y ng-êi mua vµ ng-êi b¸n t¸c ®éng qua
l¹i lÉn nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ sè l-îng hµng ho¸ l-u th«ng trªn thÞ tr-êng.
NÕu nãi ®Õn thÞ tr-êng, tr-íc hÕt ph¶i nãi tíi c¸c nh©n tè c¬ b¶n cÊu
thµnh thÞ tr-êng, ®ã lµ hµng vµ tiÒn, ng-êi mua vµ ng-êi b¸n, tõ ®ã h×nh thµnh
c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ, mua-b¸n, cung-cÇu vµ gi¸ c¶ hµng ho¸.
Nãi tíi thÞ tr-êng lµ ph¶i nãi tíi c¹nh tranh tù do, ë ®©y lu«n diÕn ra sù
ganh ®ua, cä s¸t lÉn nhau gi÷a c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr-êng ®Ó giµnh
phÇn cã lîi cho m×nh, ®éng lùc cña c¹nh tranh lµ lîi nhuËn. Víi ®éng lùc ®ã
trªn thÞ tr-êng khã tr¸nh khái sù lõa g¹t vµ gian lËn.
Nãi tíi thÞ tr-êng lµ nãi tíi tù do kinh doanh tù do mua b¸n, thuËn mua
võa b¸n, tù do giao dÞch. Quan hÖ gi÷a c¸c chñ thÓ trªn thÞ tr-êng lµ b×nh ®¼ng.
Theo lý thuyÕt hiÖn ®¹i vÒ kinh tÕ thÞ tr-êng cã thÓ chia thÞ tr-êng
thµnh 2 lo¹i:
Mét lµ: ThÞ tr-êng hµng tiªu dïng vµ dÞch vô, ë thÞ tr-êng nµy, ng-êi ta
mua b¸n nh÷ng t- liÖu sinh ho¹t vµ dÞch vô nh-: l-¬ng thùc, thùc phÈm, v¶i,
quÇn ¸o, c¸c ph-¬ng tiÖn sinh ho¹t gia ®×nh, thuèc ch÷a bÖnh...vv. Nh÷ng
hµng ho¸ tiªu dïng ngµy cµng nhiÒu theo ®µ t¨ng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ
hµng ho¸. Ngoµi nh÷ng hµng ho¸ vËt chÊt phôc vô tiªu dïng cho c¸ nh©n vµ
gia ®×nh, cã nh÷ng hµng ho¸ phi vËt chÊt ®-îc coi lµ dÞch vô nh-: söa ch÷a,
ph-¬ng tiÖn ®i l¹i, söa ch÷a Ra®io, tñ l¹nh, may v¸, c¾t tãc, lµm ®Çu.... c¸c
ho¹t ®éng dÞch vô ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®-a l¹i thu nhËp ngµy cµng cao.
Hai lµ: ThÞ tr-êng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt: trªn thÞ tr-êng nµy ng-êi ta mua,
b¸n c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh nh- c¸c lo¹i
nguyªn nhiªn vËt liÖu, thiÕt bÞ m¸y mãc, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, søc lao ®éng...
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Sù ph©n chia thµnh 2 lo¹i thÞ tr-êng nh- trªn lµ dùa trªn c¬ së chñng
lo¹i hµng ho¸ ®-a ra trao ®æi trªn thÞ tr-êng vµ dùa vµo sù më réng, ph¸t triÓn
cña chÝnh ph¹m trï hµng ho¸. Hµng ho¸ më réng ra tíi ®©u th× thÞ tr-êng còng
më réng ra tíi ®ã.
ThÞ tr-êng gi÷ vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
ThÞ tr-êng lµ trung t©m, cña toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt lµ lùc l-îng h-íng
dÉn, ®Æt nhu cÇu cho s¶n xuÊt.
S¶n xuÊt lµ sù kÕt hîp gi÷a t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng theo mét mèi
quan hÖ nhÊt ®Þnh, quan hÖ tû lÖ tuú thuéc vµo tr×nh ®é kü thuËt cña s¶n xuÊt,
nÕu nh- kü thuËt tiªn tiÕn th× víi mét l-îng søc lao ®éng nhÊt ®Þnh sÏ vËn hµnh
®-îc nhiÒu t- liÖu s¶n xuÊt h¬n. §Ó s¶n xuÊt, cÇn ph¶i cã c¸c yÕu tè cña s¶n
xuÊt. ThÞ tr-êng chÝnh lµ n¬i cung cÊp nh÷ng yÕu tè ®ã, b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ®-îc tiÕn hµnh mét c¸ch b×nh th-êng.
S¶n xuÊt hµng ho¸ lµ s¶n xuÊt ®Ó trao ®æi, ®Ó b¸n, thÞ tr-êng lµ n¬i tiªu
thô nh÷ng hµng ho¸ cho c¸c doanh nghiÖp; th«ng qua thÞ tr-êng, gi¸ trÞ hµng
ho¸ ®-îc thùc hiÖn, doanh nghiÖp thu håi ®-îc vèn vµ cã l·i.
Nh- vËy doanh nghiÖp lµ ng-êi mua c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt vµ b¸n c¸c
s¶n phÈm m×nh lµm ra. Qui m« cña viÖc mua vµo vµ b¸n ra sÏ quyÕt ®Þnh qui
m« cña s¶n xuÊt. NÕu coi doanh nghiÖp nh- mét c¬ thÓ sèng th× thÞ tr-êng lµ
n¬i b¶o ®¶m c¸c yÕu tè cho sù sèng vµ còng lµ n¬i thùc hiÖn sù trao ®æi chÊt
®Ó sù sèng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Trªn ý nghÜa ®ã, thÞ tr-êng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn,
lµ m«i tr-êng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
ThÞ tr-êng lµ n¬i kiÓm tra cuèi cïng vÒ chñng lo¹i hµng ho¸ còng nhchÊt l-îng s¶n phÈm. ThÞ tr-êng kiÓm nghiÖm tÝnh phï hîp cña s¶n xuÊt ®èi
víi tiªu dïng x· héi. Trªn ý nghÜa ®ã cã thÓ nãi thÞ tr-êng ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt
kinh doanh vµ lµ ®éng lùc cña s¶n xuÊt kinh doanh. Th«ng qua thÞ tr-êng,
ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng n¨ng ®éng, s¸ng t¹o h¬n,
hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng ®-îc n©ng cao.
ThÞ tr-êng cßn lµ n¬i cuèi cïng ®Ó chuyÓn nh÷ng lao ®éng t- nh©n, lao
®éng c¸ biÖt thµnh lao ®éng x· héi.
20