Tài liệu Tổ chức lập và phân tích báo cáo tài chính trong doanh nghiệp

LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 Ch−¬ng 1 Lý luËn chung vÒ tæ chøc lËp vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh trong doanh nghiÖp 1.1 Môc ®Ých, ý nghÜa, yªu cÇu vµ nguyªn t¾c lËp BCTC 1.1.1. Môc ®Ých, ý nghÜa vµ yªu cÇu cña b¸o c¸o tµi chÝnh. BCTC lµ ph−¬ng ph¸p tæng hîp sè liÖu tõ c¸c sæ kÕ to¸n theo c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh cã hÖ thèng t×nh h×nh tµi s¶n, nguån h×nh thµnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp, t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n suÊt kinh doanh, t×nh h×nh l−u chuyÓn c¸c dßng tiÒn vµ t×nh h×nh vËn ®éng sö dông vèn cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Do ®ã, BCTC võa lµ ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n, võa lµ h×nh thøc thÓ hiÖn vµ chuyÓn t¶i th«ng tin kÕ to¸n tµi chÝnh ®Õn nh÷ng ng−êi sö dông ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. HÖ thèng BCTC cña c¸c doanh nghiÖp ®−îc lËp víi môc ®Ých sau: - Tæng hîp vµ tr×nh bµy mét c¸ch tæng qu¸t, toµn diÖn t×nh h×nh tµi s¶n, nguån vèn, c«ng nî, t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trong mét kú kÕ to¸n. - Cung cÊp c¸c th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh chñ yÕu cho viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp trong kú ho¹t ®éng ®E qua vµ nh÷ng dù ®o¸n trong t−¬ng lai. BCTC cã ý nghÜa quan träng trong lÜnh vùc qu¶n lý kinh tÕ, thu hót sù quan t©m cña nhiÒu ®èi t−îng ë bªn trong còng nh− bªn ngoµi doanh nghiÖp. Mçi ®èi t−îng quan t©m ®Õn BCTC trªn mét gi¸c ®é kh¸c nhau, song nh×n chung ®Òu nh»m cã ®−îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp víi môc tiªu cña m×nh. - Víi nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp, BCTC cung cÊp th«ng tin tæng hîp vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, nguån h×nh thµnh tµi s¶n còng nh− t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh sau mét kú ho¹t ®éng, trªn c¬ së ®ã c¸c nhµ qu¶n lý sÏ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vµ ®Ò ra ®−îc c¸c gi¶i ph¸p, quyÕt ®Þnh qu¶n lý kÞp thêi, phï hîp cho sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp trong t−¬ng lai. 1 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 - Víi c¸c c¬ quan h÷u quan cña nhµ n−íc nh− tµi chÝnh, ng©n hµng kiÓm to¸n, thuÕ... BCTC lµ tµi liÖu quan träng trong viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t, h−íng dÉn, t− vÊn cho doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. - Víi c¸c nhµ ®Çu t−, c¸c nhµ cho vay BCTC gióp hä nhËn biÕt kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh, t×nh h×nh sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, nguån vèn, kh¶ n¨ng sinh lêi, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, møc ®é rñi ro... ®Ó hä c©n nh¾c, lùa chän vµ ®−a ra quyÕt ®Þnh phï hîp. - Víi nhµ cung cÊp, BCTC gióp hä nhËn biÕt kh¶ n¨ng thanh to¸n, ph−¬ng thøc thanh to¸n, ®Ó tõ ®ã hä quyÕt ®Þnh b¸n hµng cho doanh nghiÖp n÷a hay th«i, hoÆc cÇn ¸p dông ph−¬ng thøc thanh to¸n nh− thÕ nµo cho hîp lý. - Víi kh¸ch hµng, BCTC gióp cho hä cã nh÷ng th«ng tin vÒ kh¶ n¨ng, n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, møc ®é uy tÝn cña doanh nghiÖp, chÝnh s¸ch ®Ei ngé kh¸ch hµng... ®Ó hä cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong viÖc mua hµng cña doanh nghiÖp. - Víi cæ ®«ng, c«ng nh©n viªn, hä quan t©m ®Õn th«ng tin vÒ kh¶ n¨ng còng nh− chÝnh s¸ch chi tr¶ cæ tøc, tiÒn l−¬ng, b¶o hiÓm xE héi, vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn lîi Ých cña hä thÓ hiÖn trªn BCTC. §Ó thùc sù trë thµnh c«ng cô quan träng trong qu¶n lý kinh tÕ, BCTC ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu c¬ b¶n d−íi ®©y: - BCTC ph¶i ®−îc lËp chÝnh x¸c, trung thùc, ®óng mÉu biÓu ®E qui ®Þnh, cã ®Çy ®ñ ch÷ ký cña nh÷ng ng−êi cã liªn quan vµ ph¶i cã dÊu x¸c nhËn cña c¬ quan, ®¬n vÞ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý cña b¸o c¸o. - BCTC ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ néi dung, tr×nh tù vµ ph−¬ng ph¸p lËp theo quyÕt ®Þnh cña nhµ n−íc, tõ ®ã ng−êi sö dông cã thÓ so s¸nh, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng s¶n suÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp qua c¸c thêi kú, hoÆc gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau. Sè liÖu ph¶n ¸nh trong BCTC ph¶i râ rµng, ®ñ ®é tin cËy vµ dÔ hiÓu, ®¶m b¶o thuËn tiÖn cho nh÷ng ng−êi sö dông th«ng tin trªn BCTC ph¶i ®¹t ®−îc môc ®Ých cña hä. BCTC ph¶i ®−îc lËp vµ göi theo ®óng thêi h¹n quy ®Þnh. 2 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 Ngoµi ra BCTC cßn ph¶i ®¶m b¶o tu©n thñ c¸c kh¸i niÖm, nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc kÕ to¸n ®−îc thõa nhËn vµ ban hµnh. Cã nh− vËy hÖ thèng BCTC míi thùc sù h÷u Ých, míi ®¶m b¶o ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña c¸c ®èi t−îng sö dông ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp. 1.1.2. Nguyªn t¾c c¬ b¶n lËp BCTC. Tr×nh bµy trung thùc: Th«ng tin ®−îc tr×nh bµy trung thùc lµ th«ng tin ®−îc ph¶n ¸nh ®óng víi b¶n chÊt cña nã, kh«ng bÞ bãp mÐo hay xuyªn t¹c dï lµ v« t×nh hay cè ý. Ng−êi sö dông th«ng tin lu«n ®ßi hái th«ng tin ph¶i trung thùc ®Ó hä ®−a ra ®−îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. Do vËy, xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých cung cÊp th«ng tin cho ng−êi sö dông th× nguyªn t¾c ®Çu tiªn cña viÖc lËp BCTC lµ ph¶i tr×nh bµy trung thùc. - Kinh doanh liªn tôc: Khi lËp BCTC doanh nghiÖp ph¶i ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng kinh doanh liªn tôc vµ c¨n cø vµo ®ã ®Ó lËp. Tuy nhiªn, tr−êng hîp nhËn biÕt ®−îc nh÷ng dÊu hiÖu cña sù ph¸ s¶n, gi¶i thÓ hoÆc gi¶m phÇn lín quy m« hoËt ®éng cña doanh nghiÖp hoÆc cã nh÷ng nh©n tè cã thÓ ¶nh h−ëng lín ®Õn kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh nh−ng viÖc ¸p dông nguyªn t¾c kinh doanh liªn tôc vÉn cßn phï hîp th× cÇn diÔn gi¶i cô thÓ. - Nguyªn t¾c dån tÝch: C¸c BCTC ( trõ BCLCTT) ph¶i ®−îc lËp theo nguyªn t¾c dån tÝch. Theo nguyªn t¾c nµy th× tµi s¶n, c¸c kho¶n nî, nguån vèn chñ së h÷u, c¸c kho¶n thu nhËp vµ chi phÝ ®−îc ghi sæ khi ph¸t sinh vµ ®−îc thÓ hiÖn trªn c¸c BCTC ë c¸c niªn ®é kÕ to¸n mµ chóng cã liªn quan. - Lùa chän vµ ¸p dông chÝnh s¸ch kÕ to¸n: chÝnh s¸ch kÕ to¸n lµ nh÷ng nguyªn t¾c, c¬ së, ®iÒu −íc, quy ®Þnh vµ th«ng lÖ ®−îc doanh nghiÖp ¸p dông trong qu¸ tr×nh lËp vµ tr×nh bµy BCTC. CÇn lùa chän chÕ ®é kÕ to¸n phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp vµ ph¶i ®−îc Bé Tµi ChÝnh chÊp nhËn. Khi ®E lùa chän vµ ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n phï hîp, BCTC ph¶i ®−îc lËp vµ tr×nh bµy theo nh÷ng nguyªn t¾c cña chÕ ®é kÕ to¸n ®ã. - Nguyªn t¾c träng yÕu vµ sù hîp nhÊt: Träng yÕu lµ kh¸i niÖm vÒ ®é lín vµ b¶n chÊt cña th«ng tin mµ trong tr−êng hîp nÕu bá qua c¸c th«ng tin nµy ®Ó xÐt ®o¸n th× cã thÓ dÉn ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh sai lÇm. Do vËy, nguyªn t¾c nµy ®ßi hái nh÷ng th«ng tin träng yÕu riªng lÎ kh«ng ®−îc s¸p nhËp víi nh÷ng th«ng tin kh¸c mµ ph¶i tr×nh bµy riªng biÖt. Ng−îc l¹i nh÷ng th«ng tin ®¬n lÎ kh«ng träng yÕu, cã thÓ tæng hîp ®−îc th× cÇn ®−îc ph¶n ¸nh d−íi d¹ng th«ng tin tæng qu¸t. 3 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 - Nguyªn t¾c bï trõ: theo nguyªn t¾c nµy khi lËp c¸c BCTC kh«ng ®−îc phÐp bï trõ gi÷a tµi s¶n vµ c¸c kho¶n c«ng nî, gi÷a thu nhËp víi chi phÝ. Trong tr−êng hîp vÉn tiÕn hµnh tiÐn hµnh bï trõ gi÷a c¸c kho¶n nµy th× ph¶i dùa trªn c¬ së tÝnh träng yÕu vµ ph¶i diÔn gi¶i trong TMBCTC. - Nguyªn t¾c nhÊt qu¸n: §Ó ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vµ kh¶ n¨ng so s¸nh ®−îc cña c¸c th«ng tin trªn BCTC th× viÖc tr×nh bµy vµ ph©n lo¹i c¸c kho¶n môc trªn BCTC ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c nhÊt qu¸n gi÷a c¸c niªn ®é kÕ to¸n. NÕu thay ®æi ph¶i cã th«ng b¸o tr−íc vµ ph¶i gi¶i tr×nh trong TMBCTC. Trong qu¸ tr×nh lËp hÖ thèng BCTC ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn ®ång thêi c¸c nguyªn t¾c trªn v× chóng cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau, bæ sung cho nhau, lµm c¬ së ®Ó c¸c BCTC cung cÊp ®−îc nh÷ng th«ng tin tin cËy, ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ phï hîp víi yªu cÇu cña ng−êi sö dông trong viÖc ra quyÕt ®Þnh. 1.1.3. C¸c c«ng viÖc kÕ to¸n ph¶i lµm tr−íc khi lËp BCTC. §Ó lËp ®−îc c¸c BCTC tr−íc hÕt ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c c¬ së d÷ liÖu ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc, kh¸ch quan c¸c sù kiÖn vµ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh t¹i doanh nghiÖp. C¸c sè liÖu nµy ®E ®−îc ph¶n ¸nh kÞp thêi trªn c¸c chøng tõ kÕ to¸n, tµi kho¶n kÕ to¸n vµ sæ kÕ to¸n. V× thÕ, tr−íc khi lËp BCTC ph¶i thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: - Ph¶n ¸nh tÊt c¶ c¸c chøng tõ kÕ to¸n hîp ph¸p vµo sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt cã liªn quan. - §«n ®ãc, gi¸m s¸t vµ thùc hiÖn viÖc kiÓm kª ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n, tÝnh chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ®ã vµo sæ kÕ to¸n liªn quan tr−íc khi kho¸ sæ kÕ to¸n. - §èi chiÕu, x¸c minh c«ng nî ph¶i thu, c«ng nî ph¶i tr¶, ®¸nh gi¸ nî ph¶i thu khã ®ßi, trÝch lËp vµ hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng. - §èi chiÕu gi÷a sè liÖu tæng hîp vµ sè liÖu chi tiÕt, gi÷a c¸c sæ tæng hîp víi nhau, ®èi chiÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n víi thùc tÕ kiÓm kª, kho¸ sæ kÕ to¸n vµ tÝnh sè d− c¸c tµi kho¶n. - ChuÈn bÞ c¸c mÉu biÓu BCTC ®Ó s½n sµng cho viÖc lËp BCTC. 1.2. Néi dung cña BCTC. 1.2.1. HÖ thèng BCTC. Theo quyÕt ®Þnh sè 167/ 2000/ Q§-BTC ngµy 25/10/2000 vµ söa ®æi bæ sung theo th«ng t− sè 89/2002/TT-BTC ngµy 09/10/2002 cña Bé tr−ëng 4 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 Bé Tµi ChÝnh hiÖn cã 4 biÓu mÉu BCTC qui ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi lÜnh vùc, mäi thµnh phÇn kinh tÕ nh− sau: - B¶ng c©n ®èi kees to¸n. MÉu sè B01-DN. - KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. MÉu sè B02 - DN. - L−u chuyÓn tiÒn tÖ. MÉu sè B03 - DN. - ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. MÉu sè B09 -DN. Mçi BCTC ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô, sù kiÖn ë c¸c ph¹m vi vµ gãc ®é kh¸c nhau, do vËy chóng cã sù t−¬ng hç lÉn nhau trong viÖc thÓ hiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp kh«ng cã BCTC nµo chØ phôc vô cho mét môc ®Ých hoÆc cã thÓ cung cÊp mäi th«ng tin cÇn thiÕt lµm tho¶ mEn mäi nhu cÇu sö dông. §iÒu nµy nãi lªn tÝnh hÖ thèng cña BCTC trong viÖc cung cÊp th«ng tin cho ng−íi sö dông. Néi dung, ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n, h×nh thøc tr×nh bµy trong tõng BCTC qui ®Þnh trong chÕ ®é nµy ®−îc ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, ®Ó phôc vô yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ - tµi chÝnh, yªu cÇu qu¶n lý ®iÒu hµnh c¸c ngµnh, c¸c tæng c«ng ty, c¸c tËp ®oµn s¶n xuÊt, liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp, c¸c c«ng ty liªn doanh ... Cã thÓ c¨n cø vµo ®Æc thï cña m×nh ®Ó nghiªn cøu, cô thÓ ho¸ vµ x©y dùng thªm c¸c BCTC chi tiÕt kh¸c cho phï hîp, nh−ng ph¶i ®−îc Bé Tµi ChÝnh chÊp thuËn b»ng v¨n b¶n. 1.2.2. Tr¸ch nhiÖm, thêi h¹n lËp vµ göi c¸c BCTC . TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp vµ göi BCTC theo ®óng c¸c qui ®Þnh cña chÕ ®é BCTC doanh nghiÖp hiÖn hµnh(Theo quyÕt ®Þnh sè 167/ 2000/ Q§-BTC ngµy 25/10/2000 vµ söa ®æi bæ sung theo th«ng t− sè 89/2002/TTBTC ngµy 09/10/2002 cña Bé tr−ëng Bé Tµi ChÝnh). Riªng BClCTT t¹m thíi ch−a qui ®Þnh lµ b¸o c¸o b¾t buéc nh−ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp lËp vµ sö dông. BCTC cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp vµ göi vµo cuèi quÝ, cuèi n¨m tµi chÝnh cho c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ N−íc vµ cho doanh nghiÖp cÊp trªn theo qui ®Þnh. Tr−êng hîp cã c«ng ty con th× ph¶i göi kÌm theo b¶n sao BCTC cïng quÝ cung n¨m cña c«ng ty con. N¬i nhËn BCTC XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Thêi h¹n lËp BCTC XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXxXXXXXX 5 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 1.3. Néi dung, kÕt cÊu vµ ph−¬ng ph¸p lËp BCTC. 1.3.1. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. 1.3.1.1. B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña BC§KT. BC§KT lµ mét ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n, mét b¸o c¸o kÕ to¸n chñ yÕu ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh tµi s¶n cña doanh nghiÖp theo hai c¸ch ph©n lo¹i: cÊu thµnh vèn vµ nguån h×nh thµnh vèn hiÖn cã cña doanh nghiÖp ë mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ biÓu hiÖn d−íi h×nh th¸i tiÒn tÖ. Nh− vËy, b¶n chÊt cña BC§KT lµ BCTC tæng hîp, ph¶n ¸nh tæng qu¸t toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n ®ã cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Sè liÖu trªn BCC§KT cho biÕt toµn bé gia trÞ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp theo c¬ cÊu cña tµi s¶n vµ c¬ cÊu nguån h×nh thµnh c¸c tµi s¶n ®ã. C¨n cø vµo BCDKT cã thÓ nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn, môc ®Ých sö dông c¸c nguån vèn còng nh− nh÷ng triÓn väng kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. 1.3.1.2. Néi dung vµ kÕt cÊu BC§KT. a) Néi dung cña BC§KT thÓ hiÖn qua hÖ thèng c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n. - PhÇn “Tµi s¶n”: Ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o, ®−îc chia thµnh: + Lo¹i A: Tµi s¶n l−u ®éng vµ ®Çu t− ng¾n h¹n. + Lo¹i B: Tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t− dµi h¹n. - PhÇn “Nguån vèn”: ph¶n ¸nh c¸c nguån h×nh thµnh c¸c lo¹i tµi s¶n t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o, ®−îc chia thµnh: + Lo¹i A: Nî ph¶i tr¶. + Lo¹i B: Nguån vèn chñ së h÷u. Trong mçi lo¹i nµy l¹i bao gåm c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh nh÷nh néi dung cô thÓ t−¬ng ®èi phï hîp víi néi dung cña c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n. Ngoµi ra, BC§KT cßn cã phÇn”C¸c chØ tiªu ngoµi b¶ng” ph¶n ¸nh c¸c tµi kho¶n kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nh−ng ®ang thuéc quyÒn qu¶n lý hoÆc sö dông cña doanh nghiÖp, hoÆc mét sè chØ tiªu kh«ng thÓ ph¶n ¸nh trong BC§KT. 6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 b) KÕt cÊu. TÝnh chÊt c¬ b¶n cña BC§KT chÝnh lµ tÝnh c©n ®èi gi÷a tµi s¶n vµ nguån vèn ë mäi thêi ®iÓm Tæng tµi s¶n = Tæng nguån vèn Hay : Tæng tµi s¶n = Nî ph¶i tr¶ + Nguån vèn chñ së h÷u Trªn c¬ së tÝnh chÊt c©n ®èi cña kÕ to¸n, ®ång thêi phï hîp víi néi dung cña BC§KT th× kÕt cÊu cña nã ®−îc chia lµm 2 phÇn:Tµi s¶n vµ nguån vèn. - PhÇn tµi s¶n: c¸c chØ tiªu phÇn nµy ®−îc s¾p xÕp theo néi dung kinh tÕ cña c¸c lo¹i tµi s¶n cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.VÒ mÆt kinh tÕ, sè liÖu ë phÇn nµy thÓ hiÖn sè vèn vµ kÕt cÊu c¸c lo¹i vèn hiÖn cã cña ®¬n vÞ ®Õn thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o. VÒ mÆt ph¸p lý, nã thÓ hiÖn sè vèn ®ang thuéc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông cña doanh nghiÖp. - PhÇn nguån vèn: c¸c chØ tiªu phÇn nµy ®−îc s¾p xÕp ph©n chia theo tõng nguån h×nh thµnh tµi s¶n cña ®¬n vÞ.VÒ mÆt kinh tÕ, sè liÖu phÇn nµy thÓ hiÖn quy m«, néi dung vµ tÝnh chÊt kinh tÕ cña c¸c nguån vèn ®ã. VÒ mÆt ph¸p lý, nã thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña doanh nghiÖp ®èi víi sè tµi s¶n mµ doanh nghiÖp ®ang qu¶n lý vµ sö dông. BC§KT cã thÓ x©y dùng theo kiÓu mét bªn hay theo kiÓu hai bªn.víi kiÓu mét bªn, phÇn tµi s¶n ®−îc s¾p xÕp tr−íc sau ®ã ®Õn phÇn nguån vèn.víi kiÓu hai bªn, bè trÝ phÇn tµi s¶n ë bªn tr¸i cong phÇn nguån vèn ë bªn ph¶i cña BC§KT.ë c¶ hai phÇn ngoµi cét chØ tiªu cßn cã c¸c cét ph¶n ¸nh mE sè cña chØ tiªu, cét sè ®Çu n¨m, sè cuèi kú. 1.3.1.3. C¬ së sè liÖu vµ ph−¬ng ph¸p lËp BC§KT. a) C¬ së sè liÖu. - C¨n cø vµo c¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt cña kú b¸o c¸o - C¨n cø vµo BC§KT kú tr−íc (quý tr−íc, n¨m tr−íc ). b) Ph−¬ng ph¸p chung lËp BC§KT. - Cét sè ®Çu n¨m: C¨n cø vµo cét “cuèi kú” cña BC§KT cuèi niªn ®é kÕ to¸n tr−íc ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu t−¬ng øng. - Cét sè cuèi kú:C¨n cø vµo sè d− cña c¸c tµi kho¶n trªn c¸c sæ kÕ to¸n liªn quan ®E kho¸ sæ ë thêi ®iÓm lËp BC§KT ®Ó ghi nh− sau. Nh÷ng chØ tiªu trªn BC§KT cã néi dung phï hîp víi sè d− cña c¸c tµi kho¶n th× c¨n cø trùc tiÕp vµo sè d− c¸c tµi kho¶n ®Ó ghi nh− sau: 7 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 + Sè d− nî cña c¸c TK ghi vµo c¸c chØ tiªu t−¬ng øng phÇn “tµi s¶n”. + Sè d− cã cña c¸c TK ghi vµo c¸c chØ tiªu t−¬ng øng phÇn “nguån vèn ”. Tuy nhiªn, cã nh÷ng chØ tiªu trªn BC§KT l¹i kh«ng hoµn toµn phï hîp víi TK kÕ to¸n mµ liªn quan ®Õn nhiÒu TK, mét chi tiÕt cña TK, nhiÒu chi tiÕt cña TK.... Do ®ã, ph¶i tuú thuéc vµo néi dung cña tõng chØ tiªu ®Ó lÊy sè d− cña c¸c TK t−¬ng øng ®Ó lËp BC§KT cho phï hîp. * Mét sè tr−êng hîp ®Æc biÖt: - Nh÷ng chØ tiªu thuéc c¸c kho¶n ph¶i thu, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ c¨n cø vµo toáng sè d− chi tiÕt cña c¸c TK ®Ó ghi: nÕu tæng sè d− chi tiÕt d− Nî th× ghi ë phÇn tµi s¶n, nÕu tæng sè d− chi tiÕt d− Cã th× ghi ë phÇn nguån vèn kh«ng ®−îc bï trõ lÉn nhau. - §èi víi nhãm TK ®iÌu chØnh gi¶m nh− c¸c TK liªn quan ®Õn dù phßng, TK hao mßn TSC§ lµ nh÷ng TK cã sè d− cã, ®iÌu chØnh gi¶m cho c¸c TK phÇn tµi s¶n, trong BC§KT do ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ thuÇn nªn c¸c kho¶n nµy vÉn ®−îc ph¶n ¸nh ë bªn tµi s¶n ( ghi liÒn kÒ vµ cung phÇn víi c¸c chØ tiªu ®−îc ®iÒu chØnh) d−íi h×nh thøc ghi sè ©m. - Mét sè TK l−ìng tÝnh nh− TK 412 - Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n, TK 413 - Chªnh lÖch tû gi¸, TK421 - LEi ch−a ph©n phèi, thùc chÊt lµ c¸c TK ph¶n ¸nh nguån vèn nªn ®−îc ph¶n ¸nh bªn nguån vèn, nÕu d− Cã th× ghi bØnh th−êng, nÕu d− Nî ghi sè ©m. - §èi víi c¸c chØ tiªu ngoµi BC§KT lµ c¸c TK cã sè d− Nî, ®−îc ghi ®¬n nªn c¨n cø trùc tiÕp vµo sè liÖu ë cét “ cuèi kú ” cña BC§KT cuèi niªn ®é kÕ to¸n tr−íc ®Ó ghi vµo cét sè “®Çu n¨m”c¨n cø vµo sè d− c¸c TK trªn c¸c sæ kÕ to¸n liªn quan ®E kho¸ sæ ë thêi ®iÓm lËp BC§KT ®Ó ghi c¸c chØ tiªu t−¬ng øng ë cét “cuèi kú”. Ph−¬ng ph¸p lËp cô thÓ tõng chØ tiªu d−îc tr×nh bµy trong QuyÕt ®Þnh sè 167/2000/Q§ - BTC ngµy 25/10/2000 vµ söa ®æi bæ sung theo th«ng t− sè 89/2002/TT - BTC ngµy 09/10/2002 cña Bé tr−ëng Bé Tµi ChÝnh. 1.3.2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. 1.3.2.1. B¶n chÊt vµ ý nghiD cña BCKQH§KD. BCKQH§KD lµ BCTC tæng hîp, ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh trong mét kú kÕ to¸n cña doang nghiÖp, chi tiÕt theo ho¹t 8 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 ®éng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c: t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi nhµ n−íc vÒ thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c. Th«ng qua b¸o c¸o nµy cã thÓ biÕt ®−îc t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh, t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi nhµ n−íc ë doanh nghiÖp, ®ång thêi qua ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu trªn BCKQH§KD ë c¸c kú kh¸c nhau cho thÊy xu h−íng ph¸t triÓn ë doanh nghiÖp. 1.3.2.2. Néi dung vµ kÕt cÊu cña BCKQH§KD. a) BCKQH§KD gåm 3 néi dung: - T×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, bao gåm c¸c ho¹t ®«ng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®«ng kh¸c. - T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi nhµ n−íc bao gåm thuÕ, phÝ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c. - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ, thuÕ GTGT ®−îc hoµn l¹i, ®−îc miÔn gi¶m, thuÕ GTGT cña hµng b¸n néi ®Þa. 1.3.2.3. C¬ së sè liÖu vµ ph−¬ng ph¸p lËp BCKQH§KD. a) C¬ së sè liÖu. - BCKQH§KD cña kú tr−íc. - C¸c sæ kÕ to¸n cña c¸c TK tõ lo¹i 5 ®Õn lo¹i 9 vµ TK 133 - “thuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ”, TK333 - “thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép nhµ n−íc”. - C¸c tµi liÖu liªn quan kh¸c. b) Ph−¬ng ph¸p lËp. PhÇn I: - Sè liÖu ®Ó ghi vµo cét “kú tr−íc” cña b¸o c¸o nµy kú nµy lÊy tõ cét “kú nµy” cña b¸o c¸o nµy kú tr−íc. - Sè liªu ghi vµo cét “ kú nµy” lÊy tõ c¸c TK tæng hîp vµ chi tiÕt tõ lo¹i 5 ®Õn lo¹i 9 vµ TK 421 - “ lîi nhuËn ch−a ph©n phèi ”, TK3334 - “thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ” trong kú. - Sè liÖu ghi ë cét “luü kÕ tõ ®Çu n¨m” cña kú nµy lµ tæng cña sè liÖu ë cét “luü kÕ tõ ®Çu n¨m” cña kú tr−íc vµ sè liÖu cét “ kú nµy” cña b¸o c¸o nµy kú nµy. 9 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 PhÇn II: C¨n cø chñ yÕu vµo sè liÖu trªn BCKQH§KD kú tr−íc, vµo c¸c TK cÊp 2 ( chi tiÕt theo tõng lo¹i thuÕ ) cña TK 333 - “ thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép nhµ n−íc ”, TK 338 - “ph¶i tr¶ ph¶i nép kh¸c ”vµ c¸c sæ chi tiÕt liªn quan kh¸c. KÕ to¸n tÝnh to¸n lÊy sè liÖu ®Ó ghi vµo c¸c chØ tiªu phï hîp thuéc phÇn nµy. PhÇn III: Sè liÖu dïng ®Ó ghi vµo phÇn nµy ®−îc c¨n cø vµo BCKQH§KD ë kú tr−íc, kÕt hîp víi sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt TK133 “thuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ ”, TK 3331 - “thuÕ GTGT cña hµng ho¸ dÞch vô”,vµ c¸c tµi liÖu liªn quan kh¸c ®Ó tÝnh to¸n, ghi vµo c¸c chØ tiªu phï hîp cña phÇn nµy. Ph−¬ng ph¸p lËp cô thÓ tõng chØ tiªu d−îc tr×nh bµy trong QuyÕt ®Þnh sè 167/2000/Q§ - BTC ngµy 25/10/2000 vµ söa ®æi bæ sung theo th«ng t− sè 89/2002/TT - BTC ngµy 09/10/2002 cña Bé tr−ëng Bé Tµi ChÝnh. 1.3.3. L−u chuyÓn tiÒn tÖ. 1.3.3.1. B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña BCLCTT. LCTC lµ BCTC tæng hîp, ph¶n ¸nh viÖc h×nh thµnh vµ sö dông l−îng tiÒn ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o cña doanh nghiÖp. Dùa vµo BCLCTT, ng−êi sö dông cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc kh¶ n¨ng t¹o ra tiÒn, sù biÕt ®éng tµi s¶n thuÇn cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖpvµ dù ®o¸n ®ùoc luång tiÒn trong kú tiÕp theo. 1.3.3.2. Néi dung vµ kÕt cÊu cña BCLCTT. a) Néi dung BCLCTT gåm 3 phÇn: - L−u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng kinh doanh: ph¶n ¸nh toµn bé dßng tiÒn thu - chi liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. - L−u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng ®Çu t−: ph¶n ¸nh toµn bé dßng tiÒn thu - chi liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t− cña doanh nghiÖp. - L−u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh: ph¶n ¸nh toµn bé dßng tiÒn thu - chi liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. b) KÕt cÊu:Phï hîp víi néi dung trªn th× BCLCTT ®−îc kÕt cÊu thµnh 3 phÇn: - L−u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng kinh doanh. - L−u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng ®Çu t−. - L−u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh. 10 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 1.3.3.3. C¬ së sè liÖu vµ ph−¬ng ph¸p lËp BCLCTT. a)ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp. - C¬ së sè liÖu:BC§KT, Sæ kÕ to¸n vèn b¨ng tiÒn , sæ kÕ to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶. - Nguyªn t¾c chung:theo ph−¬ng ph¸p nµy BCLCTT ®−îc lËp b»ng c¸ch x¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch c¸c kho¶n thùc thu, chi b»ng tiÒn trªn c¸c sæ kÕ to¸n vèn b»ng tiÒn theo tõng lo¹i ho¹t ®éng vµ theo néi dung thu, chi. b) Ph−¬ng ph¸p gi¸n tiÕp : - C¬ së sè liÖu: BC§KT, BCKQH§KD, c¸c tµi liÖu kh¸c liªn quan - Nguyªn t¾c chung : theo ph−¬ng ph¸p nµy, BCLCTT ®−îc lËp b»ng c¸ch ®iÒu chØnh lîi nhuËn tr−íc thuÕ cña ho¹t ®éng SXKD khái ¶nh huëng cña c¸c nghiÖp vô kh«ng trùc tiÕp thu - chi tiÒn ®E lµm t¨ng gi¶m lîi nhuËn: lo¹i trõ lEi, lç cña c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− vµ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh ®E tÝnh vµo lîi nhuËn tr−íc thuÕ: ®iÒu chØnh c¸c kho¶n môc thuéc vèn l−u ®éng. Ph−¬ng ph¸p lËp cô thÓ tõng chØ tiªu d−îc tr×nh bµy trong QuyÕt ®Þnh sè 167/2000/Q§ - BTC ngµy 25/10/2000 vµ söa ®æi bæ sung theo th«ng t− sè 89/2002/TT - BTC ngµy 09/10/2002 cña Bé tr−ëng Bé Tµi ChÝnh. 1.3.4.ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. 1.3.4.1. B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña TMBCTC. TMBCTC lµ mét bé phËn hîp thµnh cña hÖ thèng BCTC doanh nghiÖp, ®−îc lËp ®Ó gi¶i thÝch vµ bæ xung th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng SXKD, t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o mµ c¸c BCTC kh¸c kh«ng thÓ tr×nh bµy râ dµng vµ chi tiÕt. 1.3.4.2. Néi dung TMBCTC. TMBCTC tr×nh bµy kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông t¹i doanh nghiÖp, t×nh h×nh vµ lý do biÕn ®éng cña mét sè ®èi t−îng tµi s¶n vµ nguån vèn quan träng,ph©n tÝch mét sè chØ tiªu tµi chÝnh chñ yÕu, c¸c kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra nã cã thÓ gi¶i thÝch chi tiÕt vÒ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD, ph−¬ng h−íng SXKD trong kú tíi cña doanh nghiÖp. 1.3.4.3. C¬ së sè liÖu vµ ph−¬ng ph¸p lËp TMBCTC. a) C¬ së sè liÖu: - C¸c sæ kÕ to¸n kú b¸o c¸o - BC§KT kú b¸o c¸o 11 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 - BCKQH§KD kú b¸o c¸o - TMBCTC kú tr−íc, n¨m tr−íc b) nguyªn t¾c chung: - PhÇn tr×nh bµy b»ng lîi ph¶i ng¾n gän, râ rµng, dÔ hiÓu. PhÇn tr×nh bµy b»ng sè liÖu ph¶i thèng nhÊt víi sè liÖu trªn c¸c b¸o c¸o kh¸c. - §èi víi b¸o c¸o quý, c¸c chØ tiªu thuéc vÒ phÇn chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông t¹i doanh nghiÖp ph¶i thèng nhÊt trong c¶ niªn ®é kÕ to¸n. NÕu cã sù thay ®æi ph¶i tr×nh bµy râ lý do. - Trong c¸c biÓu sè liÖu, cét sè kÕ ho¹ch lµ sè liÖu kÕ ho¹ch kú b¸o c¸o, cét sè thùc hiÖn kú tr−íc thÓ hiÖn sè liÖu cña kú ngay t−íc kú b¸o c¸o. - C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp chØ sö dông trong BCTC n¨m. Ph−¬ng ph¸p lËp cô thÓ tõng chØ tiªu d−îc tr×nh bµy trong QuyÕt ®Þnh sè 167/2000/Q§ - BTC ngµy 25/10/2000 vµ söa ®æi bæ sung theo th«ng t− sè 89/2002/TT - BTC ngµy 09/10/2002 cña Bé tr−ëng Bé Tµi ChÝnh. 1.4. Ph©n tÝch BCTC trong doanh nghiÖp. 1.4.1. Sù cÇn thiÕt cña ph©n tÝch BCTC Ph©n tÝch tµi chÝnh ®ùoc hiÓu lµ qu¸ tr×nh xö lý c¸c sè liÖu, th«ng tin tµi chÝnh nh»m ®¸nh gi¸ cã hÖ thèng vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, t×m nguyªn nh©n, x¸c ®Þnh nh©n tè ¶nh h−ëng vµ ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p phï hîp víi quyÕt ®Þnh cña c¸c ®èi t−îng sö dông.Tµi liÖu chñ yÕu trong ph©n tÝch tµi chÝnh lµ hÖ thèng BCTC doanh nghiÖp, nãi c¸ch kh¸c ph©n tÝch BCTC lµ bé phËn c¬ b¶n cña ph©n tÝch tµi chÝnh. Th«ng qua ph©n tÝch tµi chÝnh nãi chung vµ ph©n tÝch BCTC nãi riªng, c¸c ®èi t−îng sö dông th«ng tin ®¸nh gi¸ ®−îc t×nh h×nh tµi chÝnh, thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, hiÓu ®−îc b¶n chÊt vÊn ®Ò hä quan t©m vµ gióp hä ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp. Tãm l¹i, cã thÓ nãi ph©n tÝch tµi chÝnh nãi chung vµ ph©n tÝch BCTC nãi riªng lµ mét c«ng viÖc cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp còng nh− c¸c ®èi t−îng kh¸c quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp. Tãm l¹i, cã thÓ nãi ph©n tÝch nãi chung vµ ph©n tÝch BCTC nãi riªng lµ mét c«ng viÖc cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp còng nh− c¸c ®èi t−îng kh¸c quan t©m ®Õn tinhf h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp. 12 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 1.4.2. Môc ®Ých,ý nghÜa cña ph©n tÝch BCTC 1.4.2.1. Ph©n tÝch BCTC vÒ c¬ b¶n nh»m ®¹t ®−îc c¸c môc ®Ých sau: - Cung cÊp kÞp thêi, ®Çy ®ñ, trung thùc c¸c th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt cho nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ c¸c ®èi t−îng kh¸c cã quan t©m ®Õn t×nh h×nh doanh nghiÖp. - §¸nh gi¸ ®óng trùc tr¹ng tµi chÝnh doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn, kh¶ n¨ng huy ®éng vèn, kh¶ n¨ng sinh lêi vµ hiÖu qu¶ SXKD cña doanh nghiÖp. - Cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh c«ng nî vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n, kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm, nh÷ng vÊn ®Ò cã ¶nh h−ëng tíi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, nh÷ng th«ng tin dù ®o¸n vÒ xu h−íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp trong t−¬ng lai. - Nh×n chung, môc ®Ých cña ph©n tÝch BCTC lµ gióp cho c¸c ®èi t−îng sö dông th«ng tin trªn BCTC cã ®−îc nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ c¸c vÊn ®Ò mµ hä quan t©m ë doanh nghiÖp, tõ ®ã hä cã thÓ ®−a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ®Ó ®¹t tíi nh÷ng môc tiªu cô thÓ cña m×nh. 1.4.2.2. ý nghÜa. Trong cuéc sèng ®Ó giµnh ®−îc phÇn th¾ng nhÊt thiÕt chóng ta ph¶i hiÓu ®−îc m×nh vµ hiÓu ®−îc ng−êi. Trong kinh doanh còng vËy, c¬ chÕ thÞ tr−êng lu«n ®ßi hái chung ta ph¶i hiÓu ta lµ ai, ta ®ang ë ®©u, ®èi t¸c cña ta nh− thÕ nµo, t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ SXKD, t×nh h×nh tµi chÝnh cña ta vµ hä ra sao....... Th«ng qua viÖc ph©n tÝch BCTC chóng ta sÏ cã ®−îc ®¸p ¸n cho nh÷ng c©u hái ®ã. §iÒu nµy cho chóng ta thÊy ý nghÜa v« cïng to lín cña ph©n tÝch BCTC trong qu¶n lý kinh tÕ. 1.4.3. Ph−ong ph¸p ph©n tÝch BCTC. Trong ph©n tÝch BCTC ng−êi ta sö dông rÊt nhiÒu ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau,cã nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu riªng cña ph©n tÝch vµ cã c¶ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña mét sè m«n khoa häc kh¸c. C¸c ph−¬ng ph¸p th−êng ®−îc vËn dông trong ph©n tÝch BCTC lµ: 1.4.3.1. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ kinh tÕ. a) Ph−ong ph¸p ph©n chia c¸c hiÖn t−îng vµ kÕt qu¶ kinh tÕ. C¸c hiÖn t−îng vµ kÕt qu¶ kinh tÕ ®−îc biÓu hiÖn trªn BCTC th−¬ng rÊt ®a r¹ng vµ phøc t¹p. Do vËy, ®Ó hiÓu ®−îc chóng cÇn ph©n chia chóng 13 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 theo c¸c nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau nh− theo yÕu tè cÊu thµnh, theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh vµ theo thêi gian, qua ®ã x¸c ®Þnh ®−îc nguyªn nh©n còng nh− chØ ra ®−îc träng ®iÓm cña c«ng t¸c qu¶n lý, ®ång thêi cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh thÝch hîp nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n trong t−¬ng lai. b) Ph−¬ng ph¸p so s¸nh. Lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt trong ph©n tÝch BCTC.Tuú thuéc vµo môc tiªu cô thÓ cña viÖc ph©n tÝch cã thÓ so s¸nh theo c¸c c¸ch kh¸c nhau: So s¸nh gi÷a thùc tÕ víi kÕ ho¹ch ®Ó thÊy ®−îc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch, so s¸nh gi÷a thùc tÕ n¨m nay víi thùc tÕ n¨m tr−íc( hoÆc hµng lo¹t n¨m tr−íc ) ®Ó thÊy ®ùoc møc ®é t¨ng gi¶m hoÆc xu h−íng ph¸t triÓn, so s¸nh sè liÖu cña doanh nghiÖp víi doanh nghiÖp kh¸c ( hoÆc sè b×nh qu©n chung cña ngµnh ) ®Ó thÊy ®−îc vÞ trÝ vµ søc m¹nh cña doanh nghiÖp . Khi ph©n tÝch cã thÓ sö dông ph©n tÝch theo chiªu ngang hay ph©n tÝch theo chiÒu däc. Ph©n tÝch theo theo chiÒu ngang lµ viÖc so s¸nh c¶ sè t−¬ng ®èi vµ sè tuyÖt ®èi cña cïng mét chØ tiªu trªn BCTC, qua ®ã cho ta thÊy ®−îc sù biÕn ®éng cña cïng mét chØ tiªu. Ph©n tÝch theo chiÒu däc lµ viÖc xem xÐt c¸c tû träng cña tõng chØ tiªu tronh tæng thÓ quy m« chung, qua ®ã thÊy ®−îc møc ®é quan träng cña tõng chØ tiªu trong tæng thÓ. 1.4.3.2. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h−ëng cña tõng nh©n tè ®Õn kÕt qu¶ kinh tÕ. §Ó x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h−ëng cña tõng nh©n tè ®Õn kÕt qu¶ kinh tÕ, ph©n tÝch kinh tÕ cã thÓ sö dông mét hÖ thèng c¸c ph−¬ng ph¸p nh− thay thÕ liªn hoµn, ph−¬ng ph¸p sè chªnh lÖch, ph−¬ng ph¸p c©n ®èi. Ngoµi ra khi ph©n tÝch BCTC ng−êi ta cßn sö dông mét sè ph−¬ng ph¸p cña to¸n häc,song chñ yÕu nhÊt lµ ph−¬ng ph¸p t−¬ng quan quy håi. ViÖc vËn dông c¸c ph−¬ng ph¸p to¸n sÔ phôc vô cho c«ng t¸c dù ®o¸m, dù b¸o lµm c¬ së ®Ó ®Ò ra c¸c môc tiªu vÇ x©y dùng kÕ ho¹ch trong t−¬ng lai. Ph−¬ng ph¸p nµy cßn kh¸ míi mÎ trong ph©n tÝch BCTC nãi riªng vµ trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp nãi chung. 1.4.4. Néi dung ph©n tÝch BCTC. 1.4.4.1. Ph©n tÝch kh¸i qu¸t BC§KT. * BC§KT tr−íc hÕt ®−îc sñ dông ®Ó ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh biÕt ®éng cña tµi s¶n vµ nguån vèn. B»ng c¸ch so s¸nh gi÷a sè cuèi kú víi sè ®Çu n¨m cña toµn bé (hoÆc tõng lo¹i) tµi s¶n (hoÆc nguån vèn ) nh»m thÊy 14 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 ®−îc sù biÕn ®éng vÒ quy m« ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp ®ång thêi, cÇn x¸c ®Þnh tû trräng cña tõng lo¹i chiÕm trong tæng sè cña nã ë c¶ thêi ®iÓm ®Çu n¨m vµ cuèi kú, sau ®ã th«ng qua tû träng cña tõng chØ tiªu mµ rót ra c¸c nhËn xÐt, kÕt luËn cÇn thiÕt vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp (phô lôc 1.1) * Sau khi ®i ph©n tÝch kh¸i qu¸t chóng ta ®i xem xÐt mét sè mèi quan hÖ c©n ®èi gi÷a c¸c chØ tiªu, kho¶n môc quan träng trªn BC§KT. Cô thÓ nh− sau: Nguån vèn chñ së h÷u = TSC§ vµ ®Çu t− dµi h¹n + TSL§ vµ ®Çu t− ng¾n h¹n C©n ®èi nµy x¶y ra khi nguån vèn chñ së h÷u võa ®ñ trang tr¶i c¸c lo¹i tµi s¶n dïng vµo ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp mµ kh«ng ph¶i ®i vay hoÆc chiÕm dông. Nguån vèn chñ së h÷u + C¸c kho¶n nî dµi h¹n = TSC§ vµ ®Çu + t− dµi h¹n TSL§ vµ ®Çu t− ng¾n h¹n C©n ®èi nµy cã nghÜa lµ toµn bé tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp ®−îc h×nh thµnh tõ nguån vèn mµ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông trong dµi h¹n, nã ®em l¹i sù æn dÞnh cña doanh nghiÖp trong qua tr×nh kinh doanh. Nguån vèn chñ së h÷u + C¸c kho¶n nî dµi h¹n = TSC§ vµ ®Çu t− dµi h¹n Khi hai c©n ®èi nµy x¶y ra chøng tá doanh nghiÖp ®E dïng vèn dµi h¹n ®Ó tµi trî cho nhu cÇu trong dµi h¹n, dïng vèn ng¾n h¹n ®Ó tµi trî cho nhu cÇu trong ng¾n h¹n. ®©y lµ m« h×nh tµi trî mang l¹i sù æn ®Þnh vµ an toµn vÒ mÆt tµi chÝnh. C¸c c©n ®èi trªn ®©y chØ mang tÝnh lý thuyÕt vµ lµ hg−íng phÊn ®Êu lµ chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp nh»m sö dông vèn hîp lý vµ lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh. Trªn thùc tÕ th−êng x¶y ra mét trong hai tr−êng hîp sau: - TH1: VÕ tr¸i > VÕ ph¶i. 15 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 C¸c nguån vèn dµi h¹n dïng ®Ó tµi trî cho TSC§ vµ ®Çu t− dµi h¹n kh«ng hÕt, sè cßn l¹i doanh nghiÖp sö dông cho nhu cÇu ng¾n h¹n. §ång thêi TSL§ vµ ®Çu t− ng¾n h¹n lín h¬n nî ng¾n h¹n. §iÒu nµy chøng tá kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp lµ tèt. - TH2: VÕ tr¸i < VÕ ph¶i. C¸c nguån vèn dµi h¹n ®Òu nhá h¬n gi¸ trÞ c¸c tµi s¶n mµ chóng cÇn tµi trî, khi ®ã doanh nghiÖp ®E dïng mét phÇn nî ng¾n h¹n ®Ó tµi trî cho nhu cÇu dµi h¹n cßn thiÕu. Khi doanh nghiÖp ë trong t×nh tr¹ng nµy chóng tá kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp lµ yÕu, t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp kÐm lµnh m¹nh. * TiÕp theo cÇn t×nh to¸n c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh ®Çu t− vµ kh¶ n¨ng tù tµi trî: TSC§ vµ ®Çu t− dµi h¹n Tû suÊt ®Çu t− tæng qu¸t = x 100% Tæng tµi s¶n Nguyªn gi¸TSC§HH + Chi phÝ XDCBDD Tû suÊt ®Çu t− vÒ TSC§HµNG HO¸ = x100% Tæng tµi s¶n Nguån vèn chñ së h÷u Tû suÊt tù tµi trî tæng qu¸t = x100% Tæng tµi s¶n Nguån vèn chñ së h÷u Tû suÊt tù tµi trî = vÒ TSC§ x100% Nguyªn gi¸TSC§+Chi phÝ XDCBDD 16 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch:so s¸nh gi÷a sè cuèi kú víi sè ®Çu n¨m cu¶ tõng chØ tiªu ®ång thêi c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña doanh nghiÖp ®Ó tõ ®ã cã kÕt luËn cho phï hîp. Sè liÖu trªn BC§KT cßn ®−îc sö dông ®Ó ph©n tÝch vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n, møc dé rñi ro tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. 1.4.4.2. Ph©n tÝch kh¸i qu¸t BCKQH§KD. Khi ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp th«ng qua BCKQH§KD, tr−íc hÕt sö dông kü thuËt so s¸nh theo cét däc kÕt hîp so s¸nh theo chiÒu ngang vµ sö dông m½u ph©n tÝch kÕt qu¶ kinh doanh sau ®ã ®i ph©n tÝch mét sè nhãm chØ tiªu.(phô lôc1.2) - Nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh chi phÝ: + Tû suÊt gi¸ vèn hµng b¸n trªn doanh thu thuÇn + Tû suÊt chi phÝ b¸n hµng trªn doanh thu thuÇn + Tû suÊt chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp trªn doanh thu thuÇn - Nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh lîi nhuËn. + Tû suÊt lîi nhuËn gép trªn doanh thu thuÇn + Tû suÊt lîi nhuËn thuÇn trªn daonh thu thuÇn + Tû suÊt lîi nhuËn tr−íc thuÕ (sau thuÕ ) trªn doanh thu - ChØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ n−íc. + Tû lÖ hoµn thµn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ n−íc: ®ùoc tÝnh b»ng c¸nh lÊy tæng sè tiÒn ph¶i nép chia cho tæng sè ph¶i nép ng©n s¸ch nhµ n−íc. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch nhãm chØ tiªu nµy lµ so s¸nh gi÷a sè liÖu kú b¸o c¸o víi sè liÖu kú gèc (kú kÕ ho¹ch, kú tr−íc ) cña tõng chØ tiªu, tõ ®ã ®¸nh gi¸ møc ®ä hoµn thµnh kÕ ho¹ch hoÆc cho thÊy xu thÕ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. §Ó lµm râ h¬n kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD cña tõng doanh nghiÖp ng−êi ta cßn sö dông c«ng thøc sau: Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng SXKD = Doanh thu thuÇn - TrÞ gi¸ vèn hµng b¸n - Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ QLDN 17 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 §ång thêi sö dông ph−¬ng ph¸p c©n ®èi ®Ó x¸c ®Þnh sù biÕn ®éng cña Doanh thu thay ®æi Doanh thu thuÇn Doanh thu thuÇn kú nµy kú tr−íc c¸c nh©n tè ®Õn lîi nhuËn. vÝ dô ¶nh h−ëng cña doanh thu tíi lîi nhuËn: = (¶nh h−ëng c¸c nh©n tè kh¸c x¸c ®Þnh t−¬ng tù) 1.4.4.3. Ph©n tÝch kh¸i qu¸t BCLCTT - §Ó biÕt ®−îc luång tiÒn vµo ra doanh nghiÖp ra sao, ng−êi ta lËp b¶ng ph©n tÝch sau:(xem phô lôc 1.3) - Tr−íc hÕt so s¸nh l−u chuyÓn tiÒn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c, ®ång thêi so s¸nh tõng kho¶n tiÒn thu chi cña c¸c ho¹t ®éng ®Ó thÊy ®−îc tiÒn t¹o ra tõ ®©u, nguån nµo t¹o ra nhiÒu tiÒn nhÊt ...... tõ ®ã ®¸nh gi¸ søc m¹nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, trong ®ã søc m¹nh tµi chÝnh thÓ hiÖn chñ yÕu ë kh¶ n¨ng t¹o tiÒn tõ ho¹t ®éng kinh doanh. - So s¸nh c¶ sè tuyÖt ®èi vµ sè t−¬ng ®èi gi÷a kú nµy víi kú tr−íc cña tõng kho¶n môc trªn BCLCTT ®ÓthÊy ®−îc sù biÕn ®éng vÒ kh¶ n¨ng t¹o tiÒn cña tõng kho¶n môc thu chi. - §ång thêi cã thÓ tÝnh to¸n møc ®é t¹o tiÒn tõ ho¹t ®éng kinh doanh so víi tæng sè tiÒn t¹o ra trong kú. L−u chuyÓn tiÒn thuÇn tõ H§KD Møc ®é t¹o tiÒn tõ ho¹t ®éng kinh doanh = x100% L−u chuyÓn tiÒn thuÇn trong kú 1.4.4.4. Ph©n tÝch t×nh h×n c«ng nî vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n. a) Ph©n tÝch t×nh h×nh c«ng nî. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch néi dung nµy th−¬ng ®−îc tiÕn hµnh qua c¸c b−íc sau. - B−íc 1: LËp b¶ng ph©n tÝch c«ng nî( xem phô lôc 1.4) 18 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 - B−íc 2: So s¸nh tæng c«ng nî ph¶i tr¶ víi t«ngr c«ng nî ph¶i thu vµ ng−îc l¹i ®Ó xem xÐt doanh nghiÖp ®ang trong t×nh tr¹ng bÞ chiÕm dông vèn hay ®i chiÕm dông vèn. - B−íc 3: X¸c ®Þnh mét sè chØ tiªu cô thÓ ph¶n ¸nh t×nh h×nh c«ng nî. Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Sè ngµy doanh thu b¸n chÞu = x360 Doanh thu thuÇn Doanh thu thuÇn HÖ sè vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu = C¸c kho¶n phØa thu b×nh qu©n Sè ngµy trong kú(90,360) Sè ngµy thu tiÒn b×nh qu©n = HÖ sè vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch: So s¸nh gi÷a kú nµy víi kú tr−íc vÒ tõng chØ tiªu kÕt hîp víi viÖc xem xÐt møc ®é biÕn ®éng cña c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ tõ ®ã t×m ra nguyªn nh©n vµ biªn ph¸p gi¶i quyÕt. b) Ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n. Kh¶ n¨ng thanh to¸n lµ kh¶ n¨ng doanh nghiÖp dïng tiÒn hoÆc c¸c kho¶n t−¬ng ®−¬ng tiÒn ®Ó thanh to¸n cacs kho¶n nî ng¾n h¹n. Th«ng qua ®ã ng−êi ta cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc thùc tr¹ng tµi chÝnh còng nh− xu h−íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Khi ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n, tr−íc hÕt c¨n cø vµo sè liÖu trªn BC§KT ®Ó tÝnh to¸n lËp b¶ng ph©n tÝch (phô lôc 1.5) Sau ®ã, ®Ó lµm râ h¬n vÒ t×nh h×nh kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp, ng−êi ta cßn kÕt hîp víi sè liÖu trªn BCLCTT ®Ó x¸c ®Þnh mét sè chØ tiªu sau: L−u chuyÓn tiÒn thuÇn tõ H§KD 19 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ph¹m Ngäc Ba K37 - 21.16 HÖ sè thanh to¸n nî ng¾n h¹n = Tæng nî ng¾n h¹n L−u chuyÓn tiÒn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh HÖ sè tr¶ lEi vay = TÊt c¶ kho¶n lEi ®E tr¶ ng¾n h¹n vµ dµi h¹n Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch: So s¸nh sè cuèi kú víi sè ®Çu n¨m cña tõng chØ tiªu nh»m thÊy ®−îc kh¶ n¨ng doanh nghiÖp tr¶ ®−îc c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ khi ®Õn h¹n thanh to¸n. NÕu doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao cho thÊy t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, kh¶ quan vµ ng−îc l¹i. 1.4.4.5. Ph©n tÝch rñi ro tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Rñi ro tµi chÝnh doanh nghiÖp th−¬ng ®−îc ph¶n ¸nh th«ng qua c¸c chØ tiªu sau: + HÖ sè ttæng nî trªn tµi s¶n + HÖ sè nî ng¾n h¹n trªn tµi s¶n l−u ®éng C¸c hÖ sè nµy biÕn thiªn cïng chiÒu víi møc ®é rñi ro cña doanh nghiÖp. Doanh thu thuÇn (hoÆc gi¸ vèn) HÖ sè vßng quay hµng tån kho = TrÞ gi¸ hµng tån kho b×nh qu©n NÕu chu kú s¶n xuÊt ng¾n, hµng tån kho gi¶m, hÖ sè quay vßng hµng tån kho t¨ng khi ®ã rñi ro tµi chÝnh gi¶m vµ ng−îc l¹i. Lîi nhuËn tr−íc thuÕ vµ lEi vay HÖ sè thanh to¸n lEi vay = LEi vay ph¶i tr¶ HÖ sè nµy cho biÕt vèn vay ®E ®−îc sö dông tèt tíi møc nµo vµ ®em l¹i mét kho¶n lîi nhuËn lµ bao nhiªu, cã ®ñ bï ®¾p lEi vay ph¶i tr¶ kh«ng. 20