Tài liệu Tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tổ chức công tác tính giá thành sản phẩm tại công ty tnhh sa ra

Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính Ngành dịch vụ là ngành kinh tế có nhiều đặc điểm riêng có, khác biệt với các ngành sản xuất vật chất thuần túy khác, cũng là ngành có đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của nền kinh tế. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế quốc dân,nhất là khi nước ta tiến hành công cuộc “Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa” một cách sâu rộng, toàn diện, công cuộc xây dựng và phát triển kinh té đang được tiến hành với tốc độ và quy mô lớn, ngành dịch vụ cũng phát triển ngày một lớn mạnh. Do đặc thù riêng có của ngành, dặt ra đòi hỏi phải có cơ chế quản lý và cơ chế tài chính một cách chặt chẽ cả ở tầm vi mô và vĩ mô đối với công tác nghiên cứu cung cấp dịch vụ. Kế toán với tư cách là một công cụ quản lý kinh tế hữu hiệu phải được tổ chức như thế nào để đáp ứng yêu cầu, đó là tất yếu khách quan nhằm góp phần đắc lực vào việc tăng cường quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ. Chí phí sản xuất là cơ sở tạo nên giá thành sản phẩm. Chí phí giá thành là các chỉ tiêu quan trọng trong hệ thống các chi tiêu kinh tế phục vụ cho công tác quản lý. Việc hạch toán chí phí sản xuất vào giá thành giúp cho doanh nghiệp xác định được kết quả kinh doanh. Từ đó kịp thời đề ra các biện pháp nhằn tiết kiệm chi phí hạ giá thành sản phẩm. Chính vì vậy , tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là vấn đề thiết thực trong điều kiện hiện nay. Nhận thực được tầm quan trọng của vấn đề, qua thời gian thực tập tại Công Ty Trách Nhiệm Hữu Hạn SA RA, được sự giúp đỡ của cán bộ phòng kế toán, em đã chọn đề tài: tổ chức kế toán chi phi sản xuất và tổ chức công tác tính giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp Công Ty Trách Nhiệm Hữu Nguyễn Thu Giang 1 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính Hạn SA RA. Với kiến thức lý luận và thực tiễn đã tiếp thu được em xin trình bày đề tài nghiên cứu theo những nội dung chính sau đây: Chương 1:Lý luận chung về tổ chức công tác kế toán tập hopwj chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại doanh nghiệp. Chương 2: Tình hình thực tế về kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Công ty TNHH SA RA. Chương 3: Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện công tác tập hợp chi phí và tính giá thành tại chi nhánh Công ty TNHH SA RA. Mặc dù đã có những cố gắng nhất định, được sự giúp đỡ của cán bộ kế toán tại công ty , được sự chi dạy tận tình của thầy cô giáo trường Học Viện Tài Chính đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của thầy Mai Ngọc Anh trong quá trình tìm hiểu nghiên cứu, hoàn thiện luận văn này. Nhưng do nhưng hạn chế trong giao tiếp cũng như kinh nghiệm làm việc cộng với nhũng hạn chế về thời gian nên em không tránh khỏi được những khuyết điểm nhất định, nên em rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý giá từ phía thầy cô và bạn đọc. Em xin chân thành cảm ơn! Nguyễn Thu Giang 2 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI DOANH NGHIỆP 1.1 Sự cần thiết phải tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp 1.1.1 Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm : Bất kì một doanh nghiệp nào, để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh đều phải có đủ ba yếu tố cơ bản đó là : Tư liệu lao động, đối tượng lao động và sức lao động. hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp thực chất là quá trình tiêu dùng các yếu tố sản xuất kinh doanh để tạo ra các sản phẩm, công việc, lao vụ nhất định nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của xã hội. Trong quá trình này một mặt doanh nghiệp tiêu dùng một bộ phận nguồn lực, mặt khác doanh nghiệp tạo ra nguồn lực mới dưới dạng sản phẩm công việc lao vụ Chi phí sản xuất là : Toàn bộ các hao phí về lao động sống , lao động vật hóa và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp buộc phải chi ra trong quá trình hoạt động sản xuất , biểu hiện bằng tiền và tính trong một thời kỳ nhất định. Xét về thực chất thì chi phí sản xuất là sự dịch chuyeenrvoons của doanh nghiệp vào đối tượng tính giá thành nhất định, nó là vốn của doanh nghiệp bỏ vào quá trình sản xuất. Xuất phát từ mục đích và nguyên tắc kinh doanh trong nền kinh tế thị trường thì mọi sản phẩm khi được tạo ra luôn được doanh nghiệp quan tâm đến hiệu quả nó mang lại. Vì vậy, để quản lí có hiệu quả và kịp thời đối với hoạt dộng sản xuất kinh doanh của mình, doanh nghiệp Nguyễn Thu Giang 3 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính luôn cần biết số chi phí đã chi ra cho từng hoạt động, từng loại sản phẩm, dịch vụ là bao nhiêu, số chi phí đã chi ra đã cấu thành trong số sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành là bao nhiêu, tỷ trọng từng loại chi phí, khả năng hạ thấp các loại chi phí này ? Chỉ tiêu thỏa mãn được những thông tin trên chính là giá thành sản phẩm. Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu mang tính giới hạn và xác định, vừa mang tính chất khách quan vừa mang tính chất chủ quan Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền toàn bộ những hao phí về lao động sống và lao động vật hóa được tính trên một khối lượng sản phẩm lao phụ, dịch vụ nhất định đã hoàn thành. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là các chỉ tiêu quan trọng trong hệ thống các chỉ tiêu kinh tế phục vụ cho công tác quản lý doanh nghiệp và có mối quan hệ mật thiết với doanh thu, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, do vậy được chủ doanh nghiệp rất quan tâm. 1.1.2 Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm Về mặt bản chất chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là biểu hiện hai mặt của quá trình sản xuất kinh doanh. Chúng giống nhau về chất vì đều cùng biểu hiện bằng tiền những hao phí về lao động sống và lao động vật hóa mà doanh nghiệp đã bỏ ra, nhưng khác nhau về lượng. Khi nói đến chi phí sản xuất là giới hạn cho chúng một thời thì nhất định, không phân biệt là cho loại sản phẩm nào, đã hoàn thành hay chưa, còn khi nói đến giá thành sản phẩm sản xuất là xác định một lượng chi phí sản xuất nhất định, tính cho một đại lượng kết quả hoàn thành nhất định Đứng trên góc độ quá trình hoạt động để xem xét thì quá trình sản xuất là một quá trình hoạt động liên tục còn việc tính giá thành sản phẩm thực hiện tại một điểm cắt có tính chất chu kỳ để so sánh chi phí với khồi lượng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành. Tại thời điểm tính giá thành có thể có một Nguyễn Thu Giang 4 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính khối lượng sản phẩm chưa hoàn thành, chứa đựng một lượng chi phí cho nó – đó là chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ. Tương tự như vậy, đầu kỳ có thể có một số khối lượng sản phẩm sản xuất chưa hoàn thành ở kỳ trước chuyển sang để tiếp tục sản xuất, chứa đựng một lượng chi phí cho nó – đó là chi phí sản xuất dở dang đàu kỳ. Như vậy giá thành sản phẩm hoàn thành trong kỳ bao gồm chi phí sản xuất của kỳ trước chuyển sang và một phần của chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ. Giá thành sản xuất = CPSX dở dang đầu kì + CPSX trong kì - CPSX dở dang cuối kì Hơn nữa, giá thành sản phẩm mang tính chất chủ quan, việc giới hạn chi phí tính vào giá thành sản phẩm gồm những chi phí nào còn tùy thuộc vào quan điểm tính toán xác định chi phí, doanh thu và kết quả, cũng như quy định của chế độ quản lý kinh tế - tài chính, chế độ kế toán hiện hành. 1.1.3 Vai trò, nhiệm vụ của kế toán tập hợp chi phi sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Tổ chức kế toán chi phí, tính giá thành sản phẩm một cách khoa học, hợp lý và đúng đắn có ý nghĩa rất lớn trong công tác quản lý chi phí, giá thành sản phẩm. Việc tổ chứa kiểm tra tính hợp pháp, hợp lý của chi phí phát sinh ở doanh nghiệp, ở từng bộ phận, từng đối tượng, góp phần tăng cường quản lý tài sản, vật tư lao động, tiền vốn một cách tiết kiệm, có hiệu quả. Mặt khác, giá thành sản phẩm còn là cơ sở để định giá bán sản phẩm, là cơ sở để đánh giá hạch toán kinh tế nội bộ,phân tích chi phí, đồng thời còn là căn cứ để xác định kết quả kinh doanh kế toán chi phí và tính giá thành sản Nguyễn Thu Giang 5 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính phẩm với nội dung chủ yếu thuộc về kế toán quản trị và cung cấp thông tin phục vụ cho công tác quản lý doanh nghiệp. Kế toán doanh nghiệp cần phải xác định rõ vai trò và nhiệm vụ của mình trong việc tổ chức kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm như sau: 1. Xác định đúng đắn đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp và yêu cầu quản lý. 2. Tổ chức bộ máy kế toán một cách khoa học, hợp lý trên cơ sở phân công rõ ràng trách nhiệm của từng nhân viên, từng bộ phận kế toán có lên quan đặc biệt bộ phận kế toán các yếu tố chi phí. 3. Tổ chức vận dụng hệ thống chứng từ , hạch toán ban đầu, hệ thống tài khoản sổ kế toán phù hợp với các nguyên tắc chuẩn mực, chế độ kế toán đảm bảo đạp úng yêu cầu thu nhận- xử lý- hệ thống hóa thông tin về chi phí giá thành của doanh nghiệp. 4. Tổ chức tập hợp, kết chuyển hoặc phân bổ chi phí sản xuất theo đúng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất đã xác định bằng phương pháp thích hợp, trên cơ sở đó tính giá thành thục tế cho từng đối tượng đảm bảo đúng kì, đúng phương pháp, đảm bảo tính chính xác. 5. Lập báo cáo chi phí sản xuất theo yếu tố, định kì tổ chức phân tích chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm doanh nghiệp. 6. Tổ chức kiểm kê và đánh giá khối lượng dản phẩm dở dang khoa học, hợp lý, xác định và hạch toán giá thành trong một kì đầy đủ chính xác. 1.2 Phân loại chi phí sản xuất và tính giá thánh sản phẩm 1.2.1 Phân loại chi phí sản xuất Chi phí sản xuất của doanh nghiệp bao gồm nhiều loại nhiều thứ khác nhau. Để thuận tiện cho công tác quản lý, hạch toán, kiểm tra chi phí cũng như Nguyễn Thu Giang 6 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính phục vụ cho việc ra các quyết định kinh doanh, chi phí sản xuất kinh doanh cần được phân loại theo những tiêu thức phù hợp. 1.2.1.1 Phân loại chi phí sản xuất theo hoạt động và công dụng kinh tế Căn cứ vào chức năng và công dụng kinh tế của chi phí thì chi phí sản xuất của doanh nghiệp được chia thành: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là toàn bộ các chi phí nguyên vát liệu được sử dụng trực tiếp cho quá trình sản xuất chế tạo sản phẩm lao vụ dịch vụ. - Chi phí nhân công trực tiếp: bao gồm tiền lương và các khoản phải trả trực tiếp cho công nhân sản xuất, các khoản trích theo lương của công nhân sản xuất như kinh phí công đoàn, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. - Chi phí sản xuất chung: Chi phí sản xuất chung là các khoản chi phí sản xuất liên quan đến việc phục vụ và quản lí sản xuất trong phạm vi các phân xưởng, đội sản xuất. Chi phí sản xuất chung bao gồm các yếu tố sản xuất sau: + Chi phí nhân viên phân xưởng: Bao gồm chi phí tiền lương, các khoản trích theo lương của nhân viên phân xưởng, đội sản xuất. + Chi phí vật liệu: Bao gồm chi phí vật liệu dùng chung cho phân xưởng sản xuất với mục đích là phục vụ và quản lý sản xuất. + Chi phí dụng cụ: Bao gồm chi phí về công cụ, dụng cụ dùng ở phân xưởng để phục vụ sản xuất và quản lý sản xuất. + Chi phí khấu hao tài sản cố định: Bao gồm toàn bộ chi phí khấu hao của tài sản cố định thuộc các phân xưởng sản xuất quản lý và sử dụng. Nguyễn Thu Giang 7 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính + Chi phí dịch vụ mua ngoài: Bao gồm các chi phí dịch vụ mua ngoài dùng cho hoạt đông phục vụ và quản lý sản xuất của phân xưởng, đội sản xuất. + Chi phí bằng tiền khác: là các khoản chi phí trục tiếp khác bằng tiền dùng cho việc phục vụ và quản lý sản xuất ở phân xưởng sản xuất Cách phân loại trên là cơ sở xây dựng hệ thống tài khoản kế toán tập hợp chi phí, là cơ sở để doanh nghiệp mở sổ chi tiết tập hợp chi phí, đây là cách phân loại thường gặp và phổ biến trong thực tế. 1.2.1.2 Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh cắn cứ vào nội dung và tính chất của chi phí. Theo cách phân loại này, các chi phí có cùng nội dung tính chất được xếp vào một loại gọi là yếu tố chi phí, mà không phân biệt chi phí đó phát sinh ở đâu và có tác dụng như thế nào.Cách phân loại này còn được gọi là phân loại chi phí theo yếu tố.Theo chế độ kế toán hiện hành tại Việt Nam chi phí sản xuất tại các doanh nghiệp phải được theo dõi và hạch toán theo năm yêu tố sau: - Chi phí nguyên liệu và vật liệu: Yếu tố chi phí nguyên vật liệu bao gồm giá mua , chi phí mua của nguyên vật liệu dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong kì. Yếu tố này gồm: chi phí nguyên vật liệu chính, chi phí nguyên vật liệu phụ, chi phí nguyên liệu, chi phí phụ tùng thay thế và các chi phí nguyên vật liệu khác. - Chi phí nhân công: Yêu tố chi phí nhân công là khoản chí phí tiền lương phải trả cho người lao động, các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn theo tiền lương của người lao động. Nguyễn Thu Giang 8 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính - Chi phí khấu hao máy móc thiết bị: Yếu tố chi phí này bao gồm khấu hao của tất cả tài sản cố ddinhjdungf vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kì của doanh nghiệp. - Chi phí dịch vụ mua ngoài: Là số tiền phải trả cho các dịch vụ mua ngoài phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp -Chi phí khác bằng tiền: Là các khoản chi phí khác bằng tiền phát sinh ngoài các khoản chi phí kể trên. Cách phân loại này chỉ tính chi phí phát sinh lần đầu, không tính chi phí luân chuyên nội bộ. Phân loại chi phí theo yếu tố có tác dụng cho biết nội dung, kết cấu tỉ trọng từng loại chi phí mà doanh nghiệp đã sử dụng vào quá trình sản xuất trong tổng chi phí sản xuất doanh nghiệp. Số liệu chi phí sản xuất theo yếu tố là cơ sở để xây dựng các dự toán chi phí sản xuất, xác định nhu cầu vốn của doanh nghiệp, xây dựng các kế hoạch về laao dộng, vật tư tài sản... trong doanh nghiệp. Nó còn là cơ sở phân tích tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất, cung cấp số liệu để lập thuyets minh báo cáo tài chính, từ đó để tính và tổng hợp thu nhập quốc dân... 1.2.1.3 Phân loại chi phí sản xuất với các khoản mục trên báo cáo tài chính Xét theo mối quan hệ giữa chi phí với các khoản mục trên báo các tài chính, chi phí sản xuất được phân thanh hai loại là chi phí sản phẩm và chi phí thời kì. • Chi phí sản phẩm: Là những khoản chi phí gắn liền với quá trình sản xuất sản phẩm hay quá trình mua hàng hóa để bán. - Nếu sản phẩm, hàng hóa chưa được bán ra thì chi phí sản phẩm sẽ nằm trong giá vốn của hàng hóa tồn kho trên bảng cân đối kế toán. Nguyễn Thu Giang 9 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính - Nếu sản phẩm hàng hóa được bán ra thì chi ohis sản phẩm sẽ trở thành chi phí của giá vốn hàng bán trên báo các kết quả hoạt động kinh doanh. Sự phát sinh và bù đắp chi phí sản phẩm có thể trải qua nhiều kì sản xuất kinh doanh khác nhau. • Chi phí thời kì: Là các chi phí liên quan đến hoạt động kinh doanh của cả kì, các chi phí này không tạo nên giá trị của hàng tồn kho mà chúng ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh doanh trong kì chúng phát sinh, chúng có ảnh hưởng đến lợi nhuận và nó được ghi nhận , báo cáo trên kết quả kinh doanh. 1.2.1.4 Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ giữa chi phí với quy trình công nghệ và quá trình kinh doanh. Theo tiêu thức này chi phí sản xuất kinh doanh bao gồm chí phí cơ bản và chi phí chung. • Chi phí cơ bản: Là những chi phí liên quan trực tiếp với quy trình công nghệ sản xuất chế tạo sản phẩm, nếu thiếu một chi phí nào đó thì quy trình công nghệ không thực hiện được như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí KHTSCĐ... • Chi phí chung: là những chi phí tổ chức, quản lí và phục vụ sản xuất mang tính chất chung như chi phí quản lí phân xưởng, chi phí quản lí doanh nghiệp. 1.2.1.5 Phân loại chi phí sản xuất theo khả năng quy nạp chi phí vào đối tượng kế toán tập hợp chi phí Theo cách phân loại này CPSXKD được chia thành 2 loại: Nguyễn Thu Giang 10 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính • Chi phí trực tiếp: là những khoản chi phí chỉ liên quan đến một đối tượng tập hợp chi phí. Nó được tính và tập hợp trực tiếp cho đối tượng chịu chi phí đó. • Chi phí gián tiếp : là những chi phí mà cùng một lúc liên quan đến nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí và được tập hợp cho từng đối tượng đó theo phương pháp gián tiếp. 1.2.1.6 Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với múc độ hoạt động Xét theo mối quan hệ giữa chi phí với khối lượng sản phẩm chi phí sản xuất kinh doanh bao gồm : • Chi phí biến đổi ( biến phí ) là những chi phí thay đổi về tổng số khi có sự thay đồi mức độ hoạt động của doanh nghiệp. Mức độ hoạt đọng có thể là số lượng sản phẩm sản xuất, số lượng sản phẩm tiêu thụ, số giờ máy hoạt động, doanh thu bán hàng thực hiên... Biến phí có thể được phân loại chi tiết hơn thành biến phí tỷ lệ và biến phí thay đổi không tỷ lệ trực tiếp. • Chi phí cố định ( định phí ) là những chi phí mà tổng số không thay đổi khi có sự thay đổi về mức độ hoạt động. Định phí cũng được thành : Định phí tuyệt đối, định phí tương đối, định phí bắt buộc tương đối, định phí không bắt buộc. • Chi phí hỗn hợp : Chi phí hỗn hợp là loại chi phí mà bản thân nó gồm cả các yếu tố của định phí và biến phí . Việc phân chia chi phí như ở trên giúp nhà quản trị đưa ra những quyết định phù hợp trong quá trình xây dựng kế hoạch, dự toán chi phí của doanh nghiệp, cũng như có nhũng cách thức quản lí phù hợp đối với mỗi loại chi phí. Việc phân loại như trên cũng có ý nghĩa trong việc thiết kế, xây dựng Nguyễn Thu Giang 11 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính mô hình chi phí trong mối quan hệ giữa chi phí, khối lượng và lợi nhuận, xác định điểm hòa vốn cũng như ra các quyết định kinh doanh quan trọng. Mặt khác còn giúp các nhà quản trị doanh nghiệp xác định đúng đắn phương hướng để nâng cao hiệu quả của chi phí, làm cơ sở cho việc xây dụng dự toán chi phí hợp lí ứng vói mọi múc hoạt động theo dự kiến. Ngoài các cách phân loại đã xét ở trên, chi phí sản xuất còn có thể phân loại theo một số tiêu thực khác như : - Theo thẩm quyền ra quyết định : Chi phí được chia thành chi phí kiểm soát được và chi phí không kiểm soát được. - Phân loại chi phí trong lựa chọn các phương án : bao gồm chi phí chênh lệch, chi phí cơ hội và chi phí chìm 1.2.2 Các loại giá thành sản phẩm Để đáp ứng yêu cầu của quản lý và hạch toán, giá thành sản phẩm được phân chia thành nhiều loại khác nhau, tùy theo các tiêu thức sử dụng để phân loại giá thành. 1.2.2.1 Căn cứ vào cơ sở số liệu và thời điểm tính giá thành Theo cách phân loại này, giá thánh sản phẩm được chia thành 3 loại sau : • Giá thành sản phẩm kế hoạch : là giá thành sản phẩm được tính toán trên cơ sở chi phí kế hoạch và số lượng sản phẩm sản xuất kế hoạch. Giá thành kế hoạch bao giờ cũng được tính toán trước khi bắt đầu quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cho một thời kỳ. • Giá thành sản phẩm định mức : Giá thành sản phẩm định mức là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở các định mức chi phí hoàn thành và chỉ tính cho một đơn vị sản phẩm. Định mức chi phí được xác định trên cơ sở các định mức kinh tế - kỷ thuật của từng doanh nghiệp trong Nguyễn Thu Giang 12 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính từng thời kỳ. Giá thành sản phẩm định mức cũng được xác định trước khi bắt đầu quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. • Giá thành sản phẩm thực tế : Là giá thành sản phẩm được tính toán và xác định trên cơ sỡ số liệu chi phí sản xuất thực tế phát sinh và tập hợp được trong kỳ cũng như số lượng sản phẩm thực tế đã sản xuất và tiêu thụ trong kỳ. Giá thành thực tế chỉ có thể tính toán được khi kết thúc quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm và được tính toán cho cả chỉ tiêu tổng giá thành và giá thành đơn vị. 1.2.2.2 Căn cứ vào phạm vi tính toán Trong công tác quản trị, doanh nghiệp còn thực hiện phân loại giá thành sản phẩm theo phạm vi tính toán chi phí chi tiết hơn bao gồm: Giá thành toàn bộ sản phẩm: Là loại giá thành mà trong đó bao gồm toàn bộ biến phí và định phí thuộc chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung tính cho sản phẩm hoàn thành. Giá thành sản phẩm theo biến phí: Là loại giá thành mà trong đó chỉ gồm biến phí thuộc chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung tính cho sản phẩm hoàn thành. Giá thành sản phẩm có phân bổ hợp lý chi phí cố định: Là loại giá thành trong đó bao gồm toàn bộ biến phí sản xuất tính cho sản phẩm sản xuất hoàn thành và một phần định phí sản xuất được phân bổ trên cơ sở múc độ hoạt động thực tế so với mức độ hoạt động theo công suất thiết kế. 1.3 Đối tượng kế toán tập hợp chi phí và đối tượng kế toán tính giá thành sản phẩm 1.3.1 Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất Khi xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất trước hết các nhà quản trị phải căn cứ vào mục đích sử dụng của chi phí sau đó phải căn cứ vào đặc Nguyễn Thu Giang 13 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, quản lý sản xuất kinh doanh, quy trình công nghệ sản xuất, loại hình sản xuất sản phẩm, khả năng, trình độ và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp có thể phát sinh ở nhiều địa điểm khác nhau, liên quan đến việc sản xuất chế tạo các loại sản phẩm, lao vụ khác nhau. Các nhà quản trị doanh nghiệp cần biết được các chi phí phát sinh đó ở đâu, dùng vào việc sản xuất sản xuất sản phẩm nào .... Chính vì vậy chi phí sản xuất kinh doanh phát sinh trong kì phải được kế toán tổng hợp theo một phạm vi, giới hạn nhất định. Đó chính là đối tượng kế toán chi phí sản xuất. Đối tượng kế toán chi phí sản xuất là phạm vi và giới hạn tập hợp chi phí sản xuất Xác định đối tượng chi phí sản xuất là khâu đầu tiên trong việc tổ chức kế toán chi phí sản xuất. Thực chất của việc xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất là xác định nơi phát sinh chi phí ( phân xưởng, bộ phận sản xuất, giai đoạn công nghệ...) hoặc đối tượng chịu chi phí ( sản phẩm, đơn đặt hàng ....) Xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất làm cơ sở để mở sổ kế toán phục vụ cho việc tập hợp chi phí sản xuất. 1.3.2 Đối tượng tính giá thành sản phẩm Đối tượng tính giá thàng sản phẩm là các loại sản phẩm, công việc, lao vụ mà doanh nghiệp đã sản xuất hoàn thành cần phải tính tổng giá thành và giá thành đơn vị. Các chi phí phát sinh, sau khi đã được tập hợp xác định theo các đối tượng kế toán chi phí sản xuất sẽ làm cơ sở để tính giá thành sản phẩm, lao vụ, dịch vụ theo đối tượng đã xác định. Nguyễn Thu Giang 14 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính Xác định đối tượng tính giá thành làm cơ sở kế toán mở các bảng, phiếu tính giá thành Cơ sở xác định đói tượng tính giá thành phụ thuộc đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, quản lý sản xuất kinh doanh, đặc điểm quy trình coogn nghệ sản xuất, lạo hình sản xuất sản phẩm, khả năng, trình độ và yêu cầu của coogn tác quản lý và công tác kế toán của doanh nghiệp, công dụng của chi phí và đặc điểm của sản phẩm. Nếu doanh nghiệp sản xuất đơn chiếc thì đối tượng tính giá thành là từng sản phẩm. Nếu doanh nghiệp tổ chức sản xuất hàng loạt thì từng loại sản phẩm là một đối tượng tính giá thành. Đối với quy trình sản xuất giản đơn thì đối tượng tính giá thành sẽ là sản phẩm hoàn thành cuối cùng của quy trình công nghệ, còn các doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất và chế biến phức tạp thì đối tượng tính giá thành có thể là nửa thành phẩm ở từng gia đoạn và thành phẩm hoàn thành ở giai đoạn cong nghệ cuối cùng hoặc cũng có thể là từng bộ phận từng chi tiết và sản phẩm đã lắp giáp hoàn thành. 1.3.3 Mối quan hệ giữa đối tượng kế toán tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành sản phẩm Khái niệm đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành sản phẩm cho thấy : Đối tượng kế toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành giống nhau ở bản chất, đều là những phạm vi, giới hạn nhất định để tập hợp chi phí sản xuất đó và phục vụ cho công tác quản lý, phân tích và kiểm tra chi phí, giá thành sản phẩm. Tuy vậy giữa hai khái niệm này vẫn có sự khác nhau nhất định - Một đối tượng tập hợp chi phí sản xuất chỉ liên quan đến một đối tượng tính giá thành, nhưng cũng có trường hợp một đối tượng tập hợp chi phí sản xuất liên quan đến nhiều đối tượng tinh giá thành Nguyễn Thu Giang 15 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính - Xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất là xác định phạm vi, giới hạn tổ chức kế toán chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ. - Xác định đối tượng tính giá thành là xác định phạm vi, giới hạn của chi phí liên quan đến kết quả sản phẩm đã hoàn thành của quy trình sản xuất. 1.4 Kế toán tập hợp chi phí sản xuất Việc tập hợp chi phí sản xuất trong doanh nghiệp có thể được tiến hành theo hai phương pháp : Phương pháp tập hợp trực tiếp và phương pháp phân bổ gián tiếp Phương pháp tập hợp trực tiếp : Phương pháp này áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất phát sinh có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất riêng biệt. Do đó, có thể căn cứ vào chứng từ ban đầu để hạch toán trực tiếp cho từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất. Phương pháp phân bổ gián tiếp : phương pháp này áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất phát sinh liên quan đến nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất, không tổ chức ghi chép ban đầu riêng cho từng đối tượng được. Trong trường hợp đó phải tập hợp chung cho nhiều đối tượng. Sau đó, lựa chọ tiêu chuẩn phân bổ thích hợp để phân bổ khoản chi phí này cho từng đối tượng kế toán chi phí. Kế toán có thể áp dụng phương pháp tập hợp chi phí thích hợp theo từng loại chi phí và điều kiện cụ thể. 1.4.1 Kế toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, bao gồm các khoản chi phí về nguyên vật liệu chính, nửa thành phẩm mua ngoài, vật liệu phụ.... Sử dụng trực tiếp cho việc sản xuất chế tạo sản phẩm hoặc trực tiếp thực hiện các lao vụ dịch vụ. Nguyễn Thu Giang 16 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm của các doanh nghiệp. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thường liên quan trực tiếp đến đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất nên thường sử dụng phương pháp trực tiếp để tập hợp cho từng đối tượng liên quan căn cứ vào chứng từ xuất kho vật liệu và báo cáo sử dụng vật liệu ở từng phân xưởng sản xuất hoặc hóa đơn giá trị gia tăng ( trường hợp mua về phục vụ ngay cho sản xuất không qua kho). Trong trường hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp liên quan đến nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất thì phải tiến hành phân bổ cho từng đối tượng theo công thức : Ci = Ti x H Tổng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp H= Tổng tiêu chuẩn dùng để phân bổ Trong đó : Ci : Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp phân bổ cho đối tượng i Ti : Tiêu chuẩn phân bổ cho đối tượng i H : Hệ số phân bổ Tổng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp cần phân bổ được xác định theo công thức : CPNVL trực tiếp trong kì = Trị giá NVL chưa sử dụng hết đầu lì tại PX Trị giá + NVL dùng TTSX trong kì _ Trị giá VL chưa sủ dụng hết còn lại cuối kì tại PX _ Giá trị phế liệu thu hồi (nếu có) Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp sử dụng tài khoản 621 (theo quyết định 15- BTC) và theo quyết định 48-BTC là tài khoản 154 – Đối với nhưng doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp khai thường xuyên hoặc Nguyễn Thu Giang 17 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính TK 631 Đối với nhưng doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiêm kê định kì. Sơ đồ 01- Kế toán tập hợp chi phí NVLTT theo QĐ 48/ BTC TK 154 (631) (ct theo yêu cầu quản lí) TK 152( TK 611) TK 152(TK 611) Xuát kho vật liệu dùng Phế liệu, NVL sử dụng không trực tiếp cho sản xuất hết nhập kho TK331,111.. TK 632 Mua NVL về dùng ngay cho SXSP Phần CPNVLTT vượt trên TK 133 mức bình thường Thuế GTGT 1.4.2 Kế toán tập hợp chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm: tiền lương, các khoản có tính chất lương, các khoản trích theo lương của công nhân trực tiếp sản xuất. Tương tự như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp (tiền lương theo sản phẩm) thường liên quan trực tiếp đến từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất nên thường sử dụng phương pháp trực tiếp. Nguyễn Thu Giang 18 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính Trường hợp chi phí nhân công trực tiếp ( tiền lương chính theo thời gian, tiền lương phụ ) liên quan đến nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất phải phân bổ cho từng đối tượng. Công thức: Ci = Ti x H Tổng chi phí nhân công trực tiếp H= Tổng tiêu chuẩn dùng để phân bổ Trong đó: Ci: Chi phí nhân công trực tiếp phân bổ cho đối tượng i Ti: Tiêu chuẩn phân bổ cho đối tượng i H: Hệ số phân bổ. Tiêu chuẩn phân bổ chí phí nhân công trực tiếp thường là chi phí nhân công trực tiếp theo kế hoạch ( định mức) , giờ công thực tế, giờ công định mức, khối lượng sản phẩm sản xuất. Các khoản trích theo lương được tính theo tỉ lệ quy định cho từng đối tượng theo số tiền lương đã tập hợp phân bổ. Tài khoản kế toán sử dụng theo quyết định 15- BTC là TK 622, theo quyết định 48- BTC là TK 154( Kê khai thường xuyên) hoặc TK 631( kiêm kê định kì) Sơ đồ 02- kế toán tập hợp chi phí NCTT theo QĐ 48/ BTC Nguyễn Thu Giang 19 K45/21.12 Luận Văn Cuối Khóa Học Viện Tài Chính TK 154( TK 631) ( chi tiết theo yêu cầu quản lí TK 334 Tiền lương, phụ cấp lương phải trả TK 632 CPNCTT vượt trên cho CNSX TK 338 Các khoản trích theo lương của CNSX mức bình thường TK 335 Trích trước tiền lương của CNSX 1.4.3 Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung Chi phí sản xuất chung là những khoản chi phí cần thiết phục vụ cho quá trình sản xuất sản phẩm. Chi phí sản xuất chung bao gồm: - Chi phí nhân viên phân xưởng - Chi phí vật liệu - Chi phí dụng cụ sản xuất - Chi phí khấu hao tài sản cố định - Chi phí dịch vụ mua ngoài - Chi phí bằng tiền khác. Chi phí sản xuất chung được tập hợp theo bộ phận sản xuất có tách riêng phần định phí và biến phí. Trường hợp một bộ phận trong kì sản xuất nhiều loại sản phẩm thì phải tiến hành phân bổ cho từng loại sản phẩm. Tiêu chuẩn phân bổ thường dùng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp. Nguyễn Thu Giang 20 K45/21.12