Tài liệu Tổ chức hạch toán vật tư ở công ty xây dựng và phát triển nông thôn

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LêI NãI ®Çu NÒn kinh tÕ níc ta cã nhiÒu thay ®æi lín, sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc vÉn ®ang ®îc tiÕp tôc thùc hiÖn víi nhiÒu thµnh c«ng rùc rì. Tuy nhiªn ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn môc tiªu t¨ng gÊp ®«i tæng s¶n lîng quèc d©n ®Õn n¨m 2005 mµ §¶ng ta ®Ò ra, chóng ta cÇn ph¶i cã kho¶ng 250 ngµn tØ ®ång vèn ®Çu t. V× vËy, triÓn khai gi¶i quyÕt vèn lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch cho nÒn kinh tÕ. §Ó cã ®îc sè vèn lín nµy, tèt h¬n hÕt lµ vèn ®îc huy ®éng tõ trong níc qua kªnh ng©n s¸ch vµ hÖ thèng tÝn dông. ChÝnh v× lÏ ®ã viÖc më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i nãi riªng vµ cña hÖ thèng tÝn dông nãi chung rÊt ®îc coi träng vµ ®îc xem nh lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p chÝnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña hÖ thèng tÝn dông. Nh×n vµo t×nh h×nh huy ®éng vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông tiªu biÓu lµ cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trong ng©n hµng trong nh÷ng thêi gian võa qua, ta cã thÓ thÊy ®îc nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu ®¸ng khÝch lÖ, tuy nhiªn nã còng cßn nhiÒu mÆt tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt vµ n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c nµy. Trªn c¬ së lý luËn ®îc häc t¹i trêng vµ kinh nghiÖm thùc tiÔn thu ®îc trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Hoµn KiÕm vµ víi t c¸ch lµ mét sinh viªn t«i m¹nh d¹n ®i vµo nghiªn cøu vµ t×m hiÓu vÊn ®Ò nµy th«ng qua ®Ò tµi : “Mét sè biÖn ph¸p t¨ng cêng huy ®éng vèn t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Hoµn KiÕm”. Qua ®©y, t«i còng ®a ra mét vµi biÖn ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nµy t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Hoµn KiÕm. Bµi viÕt nµy ®îc tr×nh bÇy lµm 3 ch¬ng : Ch¬ng I : Vai trß cña nguån vèn trong ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th¬ng m¹i. Ch¬ng II : Thùc tr¹ng huy ®éng vèn t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Hoµn KiÕm. T Ch¬ng III : Mét sè biÖn ph¸p t¨ng cêng huy ®éng vèn t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Hoµn KiÕm. «i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Ng©n hµng vµ nhÊt lµ thÇy NguyÔn V¨n Nam, ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn Ng©n hµng C«ng th¬ng Hoµn KiÕm, mµ ®Æc biÖt lµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c c« chó, anh chÞ ®ang c«ng t¸c t¹i phßng kinh doanh trong viÖc lµm quen víi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng vµ trong viÖc thu thËp vµ tæng hîp sè liÖu cho bµi viÕt nµy. 2 §Ò tµi : Mét sè biÖn ph¸p t¨ng cêng huy ®éng vèn t¹i Ng©n hµng C«ng th¬ng Hoµn KiÕm. Ch¬ng I Vai trß cña nguån vèn trong ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th¬ng m¹i. I - kh¸i qu¸t vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i: Ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp l©u ®êi nhÊt. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi Ng©n hµng vµ nghÒ Ng©n hµng kh«ng ngõng ®îc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn. NÕu nh trong thêi kú s¬ khai ho¹t ®éng cña Ng©n hµng chØ giíi h¹n trong viÖc gi÷ hé cña c¶i hoÆc thanh to¸n hé th× cho ®Õn nay ho¹t ®éng cña Ng©n hµng ®· ®îc më ra trªn rÊt nhiÒu c¸c lÜnh vùc víi c«ng nghÖ ngµy cµng hoµn thiÖn. Thùc tÕ nhiÒu n¨m qua ®· chøng tá cho thÊy r»ng : Ng©n hµng lµ mét ngµnh nghÒ kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong nÒn kinh tÕ, nã ®ãng vai trß lµm m«i giíi, lµm trung gian cho sù gÆp gì cña cung vµ cÇu tiÒn tÖ, th«ng qua viÖc huy ®éng vèn t¹m thêi nhµn rçi tõ d©n c vµ c¸c tæ chøc trong x·a héi råi cho vay l¹i ®èi víi c¸ nh©n, c¸c tæ chøc ®ang cã nhu cÇu vÒ vèn. §iÒu nµy gãp phÇn ®Èy m¹nh tèc ®é quay vßng cña vèn t¹m thêi nhµn rçi trong x· héi, biÒn tiÒn nhµn rçi vµo ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh, tr¸nh l·nh phÝ cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. Qua ®ã ®Èy m¹nh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ mµ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña Ng©n hµng ph¶n ¸nh rÊt chÝnh x¸c t×nh h×nh nÒn kinh tÕ, sù v÷ng m¹nh, phån vinh hay yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ ®îc ph¶n ¸nh rÊt râ qua ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Ng©n hµng th¬ng m¹i ra ®êi nh mét ®øa con u tó nhÊt cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ chÝnh Ng©n hµng th¬ng m¹i ®Õn lît m×nh ®· ghãp phÇn quan träng vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Ng©n hµng th¬ng m¹i ®Çu tiªn ®îc thµnh lËp vµo n¨m 1782 vµ ®· cã rÊt nhiÒu Ng©n hµng ®îc thµnh lËp tõ nh÷ng n¨m 1800 ®Õn nay vÉn ®ang ho¹t ®éng chøng rá søc sèng bÒn bØ vµ sù tån t¹i kh¸ch quan cña c¸c NHTM. 3 Trong c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh th× NHTM lµ ®Þnh chÕ quan träng nhÊt v× nã gi÷ phÇn lín cña x· héi. HÖ thèng NHTM : Bao gåm c¸c NHTM Quèc doanh, NHTM cæ phÇn, Ng©n hµng t nh©n víi chøc n¨ng chÝnh lµ kinh doanh th«ng qua ho¹t ®éng trung gian tµi chÝnh vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô Ng©n hµng. HÖ thèng Ng©n hµng th¬ng m¹i ho¹t ®éng díi sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Nhµ níc th«ng qua c¸c quy chÕ, quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng vµ th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n, chÕ ®é cña Ng©n hµng Nhµ níc ®Ó thùc hiÖn c¸c ®Þnh híng trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tµi chÝnh cña Nhµ níc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hÖ thèng NHTM cã nh÷n ®ßn bÈy t¸c ®éng quan träng ®Õn s¶n xuÊt vµ lu th«ng ®ã lµ : tiÒn mÆt, tÝn dông, l·i suÊt ... NHTM cã mét loªn hÖ võa bao qu¸t, võa th©m nhËp vµo tõng ®¬n vÞ c¬ së cña nÒn kinh tÕ. NHTM ®· cã m¹ng líi réng kh¾p ®Þa bµn s¶n xuÊt ph©n phèi lu th«ng, tiªu dïng trong c¶ níc. H¬n thÕ n÷a, nã cßn cã quan hÖ réng r·i vµ cã vai trß quan träng vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh to¸n gi÷a níc ta víi níc ngoµi. Víi m« h×nh tæ chøc trªn, ho¹t ®éng cña NHTM bao gåm nh÷ng néi dung chñ yÕu sau : + T¹o nguån vèn th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nh : huy ®éng vèn nhµn rçi trong d©n c, trong c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi níc díi c¸c h×nh thøc: - TiÒn quü tiÕt kiÖm cã kú h¹n. - TiÒn quü tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n. - Ph¸t hµnh kú phiÕu Ng©n hµng. - HËu tiÒn ký göi v.v... Vay tõ c¸c tæ chøc tÝn dông trong vµ ngoµi níc : vay c¸c Ng©n hµng Nhµ níc, nhËn vèn ®iÒu hoµ trong hÖ thèng. + Sö dông vèn tù cã vµ vèn vay th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t díi h×nh thøc ghãp vèn hay mua tr¸i phiÕu kho b¹c, tµi trî xuÊt nhËp khÈu, ®Çu t kinh doanh bÊt ®éng s¶n, kinh doanh vµng b¹c ®¸ quý ... 4 + Thùc hiÖn c¸c dÞch vô Ng©n hµng : thanh to¸n hé, thu hé, b¶o hµnh thùc hiÖn c¸c dÞch vô t vÊn kh¸ch hµng. Ng©n hµng th¬ng m¹i ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tù chñ trong kinh doanh, thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp, tu©n thñ c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch cña Ng©n hµng Nhµ níc vµ chÝnh phñ thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô tµi chÝnh víi Bé Tµi ChÝnh, b¶o toµn vèn vµ cã l·i. Thùc tÕ ®· chøng tá r»ng, víi m« h×nh tæ chøc trªn, th× ®©y lµ m« h×nh tæ chøc thÝch hîp nhÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, v× nã ®¸p øng ®îc ®Çy ®ñ nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ, ®ång thêi ph¸t huy ®îc hÕt søc m¹nh s½n cã trong mçi NHTM vµ ph¸t huy ®îc hÕt vai trß cña c¶ hÖ thèng NHTM nãi riªng vµ c¶ hÖ thèng Ng©n hµng nãi chung. II - vai trß cña hÖ thèng NHTM ®èi víi nÒn kinh tÕ: Níc ta lµ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu, tr¶i qua mét thêi gian dµi trong c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, nªn bíc vµo c¬ chÕ thÞ trêng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. VÊn ®Ò lo ®ñ vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®îc ®a lªn hµng ®Çu. §èi víi mét nÒn kinh tÕ nh níc ta th× vèn cÇn cho ®Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng lµ hÕt søc lín vµ kh«ng ngõng t¨ng lªn. C«ng cuéc ®æi míi më ra toµn diÖn vµ b¾t ®Çu ®i vµo chiÒu s©u, yªu cÇu ph¶i cã vèn ®Ó t¨ng tèc ®Çu t, tõng bíc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ tho chiÒu híng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i hãa, ®¶m b¶o nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ l©u bÒn, t¹o sù ph¸t triÓn kinh tÕ quan träng cho c¸c n¨m tíi. §èi víi Ng©n hµng th¬ng m¹i, nã thÓ hiÖn ®îc sù ®¸p øng nµy ®èi víi nÒn kinh tÕ, th«ng qua vai trß cña m×nh lµ : 1) Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ n¬i huy ®éng tËp trung vèn t¹m thêi nhµn rçi trong x· héi ®Ó cung cÊp cho nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ : Nh chóng ta ®· biÕt trong x· héi lu«n lu«n tån t¹i m©u thuÉn vÒ sù thõa vµ sù thiÕu vèn mét c¸ch t¹m thêi, tøc lµ cã t×nh tr¹ng mét thêi kú nµo ®ã ngêi th× thõa tiÒn, trong khi l¹i cã nh÷ng ngêi cÇn tiÒn. §èi víi nh÷ng ngêi, nh÷ng tæ chøc cã tiÒn t¹m thêi nh·n rçi, th× vÊn ®Ó ®èi víi hä lµ lµm sao b¶o qu¶n ®îc sè tiÒn ®ã ®îc an toµn vµ nÕu cã thÓ sinh lîi ®îc th× cµng tèt. Nhng ®Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy, nã cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng, vµo mèi quan hÖ cña tõng ngêi, vµ th«ng thêng nh÷ng ngêi cã tiÒn t¹m thêi nhµn rçi lu«n t×m c¸ch cho nh÷ng ngêi hay nh÷ng tæ chøc ®ang cã nhu cÇu vÒ vèn vay trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh chø kh«ng trùc tiÕp ®Çu t vµo s¶n xuÊt do sù giíi h¹n 5 vµ kh¶ n¨ng thu håi tiÒn mÆt. Tuy nhiªn ®iÒu nµy hÇu nh rÊt khã thùc hiÖn ®îc. Do vËy, trong x· héi lu«n lu«n tån t¹i m©u thuÉn nµy. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ th× lîng tiÒn nµy nÕu ®îc tËp trung l¹i ®Ó cho vay víi nh÷ng ngêi ®ang cã nu cÇu sÏ ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cho c¶ ngêi cã tiÒn nhµn rçi vµ ngêi cã nhu cÇu vÒ vèn nãi riªng vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung, Ng©n hµng th¬ng m¹i chÝnh lµ ngêi thùc hiÖn chøc n¨ng cÇu nèi nµy. 2) Ng©n hµng th¬ng m¹i víi ho¹t ®éng cña m×nh ghãp phÇn t¨ng cêng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi riªng vµ cña nÒn kinh tÕ nãi chung. §Æc trng c¬ b¶n cña Ng©n hµng lµ cho vay cã hoµn tr¶ víi mét møc l·i suÊt nhÊt ®Þnh vµ víi mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh, chÝnh ®iÒu nµy ®· b¾t buéc mäi c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp khi vay vèn cña Ng©n hµng ph¶i c©n nh¾c vµ ph¶i sö dông vèn ®ã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, ®Ó cã thÓ b¶o toµn vµo sinh lîi ®îc vèn ®ã, sau ®ã ph¶i tr¶ vèn vay vµ l·i ®óng thêi h¹n. §©y chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt nhng ph¶i t¨ng chÊt lîng s¶n phÈm vµ t¨ng vßng quay cña vèn. Qua ®ã, t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. MÆt kh¸c, tríc khi quyÕt ®Þnh mét mãn vay Ng©n hµng thêng tiÕn hµnh thÈm ®Þnh tÝn dông, chØ thùc hiÖn cho vay ®èi víi nh÷ng c¸ nh©n, doanh nghiÖp ph¶i cã sù s¾p xÕp, bè trÝ tæ chøc s¶n xuÊt phï hîp, ®Ó cã c¬ héi vay vèn cña Ng©n hµng, ®©y chÝnh lµ ®éng lùc, lµ c¬ së gióp cho viÖc t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ, qua ®ã t¨ng hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ. 3) Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ tæ chøc thùc hiÖn ph©n bæ vèn gi÷a c¸c vïng qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau trong cïng mét quèc gia. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét níc vµ ®Æc biÖt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, th× hiÖn tîng thõa vµ thiÕu vèn gi÷a c¸c vïng diÔn ra thêng xuyªn. Cho nªn mét vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®îc ®Æt ra lµ lµm sao thùc hiÖn ®îc viÖc tËp trung vèn tõ vïng cã nhu cÇu nhng kh«ng cã nguån vèn sÏ cã ®ñ nguån vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh Ng©n hµng thùc hiÖn ho¹t ®éng nµy th«ng qua ho¹t ®éng ®iÒu chuyÓn vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i trung ¬ng. 6 4) Ng©n hµng th¬ng m¹i th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh ghãp phÇn quan träng vµo viÖc chèng l¹m ph¸t, æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn, æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ. Trong ho¹t ®éng cña m×nh, Ng©n hµng cã thÓ gi¶m bít lîng tiÒn mÆt trong lu th«ng b»ng c¸ch t¨ng l·i suÊt huy ®éng ®Ó thu hót tiÒn mÆt vµo ®ång thêi t¨ng l·i suÊt ë ®Çu ra ®Ó h¹n chÕ lîng tiÒn mÆt ra trong thêi kú kinh tÕ cã l¹m ph¸t cao, hoÆc c¸c Ng©n hµng cã thÓ hµnh ®éng ngîc l¹i khi nÒn kinh tÕ cã hiÖn tîng gi¶m sót. Qua viÖc thay ®æi trong chÝnh s¸ch huy ®éng vµ cho vay nh trªn, Ng©n hµng gãp phÇn lµm æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn, ng¨n chÆn ®îc sù t¨ng gi¸ ®ét ngét, kiÒm chÕ lµm ph¸t lµm æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. 5) Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ cÇu nèi gi÷a kinh tÕ trong n íc vµ ngoµi níc, t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ trong n íc hßa nhËp víi nÒn kinh tÕ trong khu vùc vµ nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi. Mét Ng©n hµng th¬ng m¹i cã ph¹m vi ho¹t ®éng vµ quan hÖ réng r·i víi rÊt nhiÒu tæ chøc kinh tÕ. Nã cã kh¶ n¨ng huy ®éng ®îc vèn tõ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc ngoµi níc hay tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông quèc tÕ, qua ®ã ®¶m b¶o ®îc vèn cho nÒn kinh tÕ trong níc, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc kinh tÕ trong níc cã thÓ më réng ho¹t ®éng cña hä ra níc ngoµi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n, th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, t vÊn tµi trî xuÊt nhËp khÈu. Ng©n hµng cã thÓ lµm ®¹i lý cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông níc ngoµi qua ®ã gióp c¸c tæ chøc kinh tÕ trong níc cã thÓ vau vèn c¸c tæ chøc nµy ®Ó nhËp c«ng nghÖ cao, nang cao chÊt lîng s¶n phÈm ®ñ søc c¹nh tr¹nh víi thÞ trêng quèc tÕ. Trªn ®©y, lµ toµn bé kh¸i qu¸t vÒ vµi trß cña hÖ thèng Ng©n hµng th¬ng m¹i ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng. Trªn gãc ®é mét sinh viªn nghiªn cøu vÒ ho¹t ®éng ®Çu vµo cña mét ng©n hµng, mµ chñ yÕu lµ ho¹t ®éng huy ®éng vèn ta sÏ xem xÐt kü h¬n vÊn ®Òn nµy th«ng qua viÖc huy ®éng vèn cña mét Ng©n hµng th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Iii - c¬ cÊu nguån vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i : Còng gièng nh mäi ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c, Ng©n hµng muèn ho¹t ®éng ®îc tríc hÕt ph¶i cã vèn. Nhng v× mÆt hµng kinh doanh cña Ng©n hµng rÊt ®Æc biÖt, v× vÞ trÝ vµ vai trß cña nã cho nªn nhu cÇu vÒ vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ rÊt lín, do vËy nguån vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i bao gåm : 7 1) Nguån vèn tù cã : Nguån vèn nµy ®îc h×nh thµnh tõ hai bé phÇn lµ : + Vèn ®iÒu lÖ: §©y lµ sè vèn ban ®Çu cña mét Ng©n hµng th¬ng m¹i, lµ tiªu chuÈn ®îc thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng cña NHTM. VÒ mÆt quy m« th× vèn ®iÒu lÖ lín h¬n hoÆc b»ng vèn ph¸p ®Þnh. Vèn ®iÒu lÖ cã thÓ do ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp (®èi víi vèn NHTM quèc doanh), cã thÓ do c¸c thµnh viªn ®ãng gãp díi h×nh thøc mua cæ phiÕu (®èi víi NHTM cæ phÇn) hoÆc vèn ®iÒu lÖ cã thÓ do c¸ nh©n tù bá vèn ra (®èi víi Ng©n hµng t nh©n). Lo¹i vèn nµy nãi lªn quy m« ho¹t ®éng vµ khat n¨ng c¹nh tranh ban ®Çu cña Ng©n hµng. C¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cã tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn nµy (®èi víi NHTM quèc doanh). + Vèn tÝch lòy : Vèn nµy ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th«ng qua viÖc trÝch nép c¸c quü. Cø mçi Ng©n hµng c¨n cø vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh mµ trÝch mét phÇn lîi nhuËn nh»m bæ xung vµo vån tù cã cña Ng©n hµng. Tuy nhiªn, tû lÖ nµy l¹i tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña tõng níc. 2) Vèn dù tr÷ : Theo quy ®Þnh chung cña c¸c NHTM ®Òu ph¶i më tµi kho¶n t¹i c¸c Ng©n hµng trung ¬ng vµ nép vµo ®ã c¸c kho¶n dù tr÷ bao gåm : - Dù tr÷ tèi thiÓu ph¸p ®Þnh. - Dù tr÷ ®Ó ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. - C¸c kho¶n dù tr÷ ®Æc biÖt ®îc ph¸p luËt qui ®Þnh. 3) Nguån vèn ®iÒu hoµ trong hÖ thèng. V× c¸c NHTM ho¹t ®éng trªn c¸c ®Þa bµn kh¸c nhau nªn lu«n lu«n xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng ë Ng©n hµng nµy cã hiÖn tîng thõa vèn do huy ®éng nhiÒu nhng kh«ng sö dông hÕt, trong khi ®ã Ng©n hµng kia l¹i thiÕu vèn. Së dÜ cã t×nh tr¹ng nµy lµ do : VÒ phÝa Ng©n hµng thõa vèn cã thÓ do sù biÕn ®éng lín ë thÞ trêng ®Çu ra dÉn ®Õn viÖc kh«ng më réng ®îc ho¹t ®éng trong khi vÉn ph¶i duy tr× viÖc huy ®éng vèn v× môc ®Ých gi÷ kh¸ch hµng. Cßn vÒ phÝa bªn Ng©n hµng thiÕu vèn do thÞ trêng ®Çu ra më réng trong khi thÞ trêng ®Çu vµo kh«ng thÓ më réng ®îc h¬n n÷a, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu vèn. ChÝnh lóc nµy Ng©n 8 hµng trung ¬ng hoÆc c¸c héi së chÝnh sÏ thùc hiÖn viÖc ®iÒu phèi chuyÓn vèn tõ n¬i thõa sang n¬i thiÕu trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi. ChÝnh v× thÕ, ®©y cã thÓ coi lµ mét nguån vèn kh¸ quan träng, nã gióp Ng©n hµng cã thÓ më réng ®îc thÞ trêng ®Çu ra trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng ®Çu vµo vÉn cßn bÞ h¹n chÕ vµ qua ®ã lµm t¨ng lîi nhuËn cña Ng©n hµng. 4) Nguån vèn tÝn dông cña Ng©n hµng : + Nguån vèn vay Ng©n hµng nhµ níc: NHTM thùc hiÖn viÖc vay tiÒn cña Ng©n hµng Nhµ níc th«ng qua h×nh thøc chiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸. Khi Ng©n hµng cã nhu cÇu rót tiÒn mÆt cña kh¸ch hµng, hä cã thÓ mang c¸c giÊy tê cã gi¸ nh : tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu kho b¹c Nhµ níc, tiÒn triÕt khÊu. Nguån vèn nµy h×nh thµnh chñ yÕu lµ ®Ó ®¶m b¶o k¶h n¨ng thanh to¸n cña Ng©n hµng. + Nguån vèn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông quèc tÕ : §©y lµ lo¹i vèn vay chiÕm tû träng kh«ng lín ë nh÷n níc ®ang ph¸t triÓn, bëi v× ë c¸c níc nµy Ng©n hµng muèn cã ®îc vèn ë nguån nµy ph¶i ®îc phÐp cña Ng©n hµng Nhµ níc vµ thêng díi h×nh thøc vay theo hiÖp ®Þnh. 5) Nguån vèn huy ®éng: §©y lµ nguån vèn chñ yÕu vµ quan träng nhÊt ®Ó Ng©n hµng cã thÓ ho¹t ®éng ®Ó cho vay. §©y lµ sè tiÒn Ng©n hµng nhËn ®îc díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. - NhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng. - Vèn ®i vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông. - Vèn ph¸t hµnh. Ng©n hµng cã quyÒn sö dông sè tiÒn nµy ®Ó phôc vô cho c¸c môc ®Ých cña m×nh. NÕu nh trong thêi kú bao cÊp, viÖc huy ®éng vèn cña Ng©n hµng theo quy chÕ tËp trung toµn ngµnh vµ phô thuéc vµo chñ tiªu do trªn giao th× nµy chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh doanh, huy ®éng vèn ®uîc thùc hiÖn mét c¸ch linh ho¹t c¨n cø vµo c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc vµ nhu cÇu vay vèn cña nÒn kinh tÕ. Chi tiÕt vÒ c¸c h×nh thøc nµy sÏ ®îc tr×nh bÇy trong phÇn “ C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cña Ng©n hµng” 9 IV - c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cña NHTM : 1 TÝnh chÊt vËn ®éng cña nguån vèn huy ®éng :\ Ng©n hµng ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c “®i vay ®Ó cho vay”. Do ®ã, khi huy ®éng vèn, gi÷a Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ h×nh thµnh mét quan hÖ tÝn dông th«ng qua vËn ®éng gi¸ trÞ tiÒn göi, vån huy ®éng ®îc vËn ®éng trªn c¬ së hoµn tr¶ vµ cã l·i. Qu¸ tr×nh ®ã ®îc thÓ hiÖn ë giai ®o¹n sau : - Giai ®o¹n tËp trung nguån vèn vµo ng©n hµng, ë giai ®o¹n nµy tiÒn ®îc chuyÓn tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ, d©n c, ngêi cho vay sang Ng©n hµng - ngêi ®i vay. Nh vËy, ta thÊy r»ng ®Æc ®iÓm cë b¶n kh¸c víi viÖc ®i mua b¸n hµng ho¸ lµ gi¸ trÞ chØ thay ®æi h×nh th¸i tån t¹i. M¸c viÕt : “§èi víi hµng ho¸ ®¬n gi¶n víi t c¸ch lµ hµng ho¸ th× ë trong tay ngêi mua hay ngêi b¸n, nã còng vÉn lµ mét gi¸ trÞ nh thÕ, chØ díi h×nh thøc kh¸c nhau mµ th«i”. Ngêi b¸n vµ ngêi mua ®Òu cã mét gi¸ trÞ nh tríc, gi¸ trÞ nµy mµ hä ®· nhîng ®i, ngêi thø 1 th× nhîng ®i díi h×nh thøc hµng ho¸, ngêi thø 2 nhîng ®i díi h×nh thøc tiÒn tÖ ... trong viÖc cho vay th× chØ cã mét bªn ®îc nhËn gi¸ trÞ vµ chØ cã mét bªn nhîng ®i gi¸ trÞ mµ th«i...? ( C¸c M¸c t b¶n tËp 3 trang 32). - Sö dông vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sau khi huy ®éng vèn ng©n hµng (ngêi ®i vay) ®îc quyÒn sö dông vèn ®ã ®Ó tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu vÒ vèn nhÊt ®Þnh ë giai ®o¹n nµynguån vèn huy ®éng ®îc sö dông tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt hoÆc ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu vÒ tiªu dïng cña ngêi ®i vay. Tuy nhiªn ngêi ®i vay kh«ng cã quyÒn së h÷u vÒ gi¸ trÞ c¸c kho¶n vay kh«ng cã quyÒn së h÷u vÒ gÝa trÞ c¸c kho¶n vay ®ã mµ chØ ®îc sö dông t¹m thêi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. - ë giai ®o¹n hoµn tr¶: §©y cã thÓ nãi lµ giai ®o¹n kÕt thóc mét vßng tuÇn hoµn cña nguån vèn huy ®éng. Sau khi vèn mµ ng©n hµng ®· huy ®éng tham gia hoµn thµnh mét chu kú s¶n xuÊt ®Ó trë vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ th× ng©n hµng hoµn tr¶ cho c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ d©n c. M¸c viÕt: “ TiÒn ch¼ng qua chØ rêi khái tay ngêi së h÷umét thêi gian vµ ch¼ng qua chØ lµ t¹m thêi chuyÓn tõ tay ngêi së h÷u sang tay nhµ t b¶n ho¹t ®éng. TiÒn chØ ®em nhîng l¹i víi mét ®iÒu kiÖn lµ sÏ quay trë vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh” ( C¸c M¸c- t b¶n quyÓn 3 tËp 2 trang 57). Nh vËy, hoµn tr¶ lµ ®Æc trng thuéc vÒ b¶n chÊt vËn ®éng cña vèn tÝn dông. MÆt kh¸c sù hoµn tr¶ cña mçi nguån vèn huy ®éng lµ qu¸ tr×nh quay trë 10 vÒ gi¸ trÞ. H×nh th¸i vËt chÊt cña sù hoµn tr¶ lµ sù vËn ®éng díi h×nh thøc gi¸ trÞ. Tuy nhiªn sù vËn ®éng ®ã kh«ng ph¶i v¬Ý t c¸ch lµ ph¬ng tiÖn lu th«ng mµ víi t c¸ch lµ mét lîng gi¸ trÞ vËn ®éng. ChÝnh v× lý do ®osù hoµn tr¶ lu«n ®îc b¶o tån vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ phÇn t¨ng thªm díi h×nh thøc lîi tøc. Ngay c¶ trong ®iÒu kiÖn l¹m ph¸t sù hoµn tr¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ còng ph¶i ®îc b¶o ®¶m vµ t«n träng th«ng qua c¬ chÕ ®iÒu tiÕt b»ng l·i xuÊt. 2. Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn quy m« nguån vèn huy ®éng. Vèn huy ®éng cña ng©n hµng chñ yÕu ®îc h×nh thµnh th«ng qua qu¸ tr×nh tËp trung mét bé phËn tiÒn tÖ cña d©n c, cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ . Do vËy ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña mét ng©n hµng th¬ng m¹i chÞu t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè, tõ c¸c yÕu tè mang tÝnh chÊt vÜ m« ®Õn c¸c yÕu tè ë tÇm vi m«. Trong ®ã c¸c yÕu tè chÝnh yÕu ®îc ph©n tÝch nh sau: a. YÕu tè l·i xuÊt huy ®éng: Kh«ng ph¶i ng©n hµng cø ®a ra ®îc møc l·i xuÊt cao lµ cã thÓ thu hót ®îc vèn nhµn rçi cña d©n c mµ vÊn ®Ò lµ ë chç víi møc l·i xuÊt cô thÓ do ng©n hµng ®a ra sÏ ®em l¹i cho ngêi göi tiÒn møc lîi tøc thùc tÕ lµ bao nhiªu, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ møc l·i xuÊt mµ ng©n hµng ®a ra ph¶i ®¶m b¶o lu«n lín h¬n tØ lÖ l¹m ph¸t. Th«ng thêng quy m« cña tiÒn göi ng©n hµng biÕn ®éng tû lÖ thuËn víi l·i xuÊt huy ®éng. Tuy nhiªn trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt th× quy luËt nµy bÞ ph¸ vì. Ch¼ng h¹n khi l·i xuÊt huy ®éng gi¶m nhng ngêi g öi vÉn thu ®îc mét kho¶n lîi tøc sau khi ®· trõ ®i tû lÖ trît gi¸ th× vèn lu ®éng ë ng©n hµng vÉn cã thÓ t¨ng lªn. Nh vËy, cã thÓ nãi l·i suÊt huy ®éng lµ yÕu tè ¶nh hëng l¬n ®Õn quy m« nguån vèn thu hót vµo Ng©n hµng. Tuy nhiªn, l·i suÊt vÊn ¶nh hëng lín nhÊt ®Õn tiÒn göi tiÕt kiÖm, ChÝnh v× lÏ ®ã, khi ®a ra møc l·i suÊt huy ®éng cô thÓ, Ng©n hµng cÇn ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh nÒn kinh tÕ, vµo chÝnh s¸ch tÝn dông ph¬ng híng ph¸t triÓn kinh tÕ cña Nhµ níc. b) TÝnh chÊt æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ x· héi : Mét x· héi, mét nÒn kinh tÕ ®îc ®¸nh gi¸ lµ æn ®Þnh khi nã kh«ng cã dÊu hiÖu x¶y ra cña lµm ph¸t, cña khñng ho¶ng hay chiÕn tranh. NÕu nÒn kinh tÕ x· héi ®îc æn ®Þnh th× ®êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng cao. ViÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc ph¸t triÓn th× vèn Ng©n hµng sÏ lín. Cßn ngîc l¹i trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ bÊt æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ do ®ã søc mua cña ®ång tiÒn thau ®æi thêng xuyªn, d©n c thêng cã xu híng gi÷ tiÒn mÆt hoÆc 11 quy ®æi ra c¸c ®ång tiÒn kh¸c cã tÝnh æn ®Þnh cao vµ cÊt gi÷ trong gia ®×nh thay v× ®em sè tiÒn ®ã ®Õn göi t¹i c¸c Ng©n hµng, c¸c quü tiÕt kiÖm. §Æc biÖt lµ trong c¸c níc mµ hÖ thèng Ng©n hµng th¬ng m¹i chÞu sù kiÓm so¸t chÆt chÏ cña Ng©n hµng trung ¬ng trong vÊn ®Ò l·i suÊt th× hiÖn tîng trªn rÊt phæ biÕn do sÑ thay ®æi vña l·i suÊt huy ®éng mµ Ng©n hµng ®a ra kh«ng thau ®æi kÞp víi sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ trªn thÞ trêng. c) YÕu tè tiÕt kiÖm trong nÒn kinh tÕ: Vèn huy ®éng cña mét Ng©n hµng th¬ng m¹i chñ yÕu ®îc h×nh thµnh tõ nguån huy ®éng trong d©n c. §©y lµ lîng tiÒn t¹m thêi nhµn rçi cã ®îc chñ yÕu lµ do tiÕt kiÖm, chÝnh v× vËy mµ c«ng t¸c huy ®éng vèn cña mét Ng©n hµng chÞu ¶nh hëng rÊt lín cña yÕu tè tiÕt kiÖm. NÕu cã tiÕt kiÖm sÏ lµm t¨ng khèi lîng tiÒn nhµn rçi trong x· héi, qua ®ã cã thÓ lµm t¨ng quy m« vµ chÊt lîng c«ng t¸c huy ®éng vèn cña Ng©n hµng. Tuy nhiªn, b¶n th©n yÕu tè tiÕt kiÖm chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c nh : *0 T©m ly ngêi tiªu dïng trong d©n c : YÕu tè nµy ¶nh hëng rÊt lín ®Õn yÕu tè tÝch kiÖmm, bëi v× t©m lý tiªu dïng cña d©n rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng, c¸c ®Þa ph¬ng vµ c¸c quèc gia. Cã thÓ víi cïng mét møc thu nhËp, cïng mét gi¸ sinh ho¹t nh nhay nhng ë n¬i nµy lîng tiÒn bá ra vµo tiÕt kiÖm rÊt lín nhng ë n¬i kh¸c l¹i rÊt nhá do t©m lý thÝch tiªu dïng cña d©n c ë ®©y. ChÝnh v× lÏ ®ã thu nhËp cao cha h¼n tiÕt kiÖm ®· cao. *1 Thu nhËp cña d©n c : D©n c cã thu nhËp cµng cao th× khèi lîng tiÒn dµnh cho tiÕt kiÖm cã thÓ còng t¨ng nhiÒu, bëi v× víi møc thu nhËp lín th× kh¶ n¨ng tho¶ m·n c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu sÏ cao h¬n vµ do ®ã sÏ cã nhiÒu kho¶n tiÕt kiÖm h¬n d) Mét sè yÕu tè kh¸c: *2 C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cña Ng©n hµng : NÕu h×nh thøc nµy mµ Ng©n hµng ®a ra cµng phong phó, ®a d¹ng, linh ho¹t vµ thuËn tiÖn th× kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t tõ trong nÒn kinh tÕ cµng lín. Tuy nhiªn, møc ®é ®a d¹ng cña c¸c h×nh thøc huy ®éng mµ Ng©n hµng ®a ra cßn phô thuéc rÊt lín vµo ®Æc ®iÓm kinh tÕ khu vùc, vµo kh¶ n¨ng cña Ng©n hµng, chÝnh v× vËy mµ Ng©n hµng cÇn ph¶i lùa chän xem h×nh thøc huy ®éng nµo lµ mang tÝnh hiÖu qu¶ cao nhÊt. *3 C¸c dÞch vô kÌm theo : Ng©n hµng còng lµ ho¹t ®éng dÞch vô, nhng dÞch vô kÌm theo c¸c nghiÖp vô chÝnh cña nã kh«ng v× thÕ mµ mÊt ®i sÐc hÊp 12 dÉn, trong c«ng t¸c huy ®éng vèn Ng©n hµng nµo tæ chøc tèt ®îc c«ng t¸c dÞch vô kÌm theo c¸c h×nh thøc tæ chøc huy ®éng cña m×nh sÏ cã kh¶ n¨ng thu hót ®îc nhiÒu kh¸ch hµng h¬n vµ viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c dÞch vô kÌm theo trong c«ng t¸c huy ®éng vèn nãi riªng, trong ho¹t ®éng cña Ng©n hµng nãi chïng ®îc xem lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p nh»m më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Trªn ®©y, lµ nh÷n nh©n tè chÝnh ¶nh hëng ®Õn quy m« nguån vèn huy ®éng cña mét Ng©n hµng th¬ng m¹i trong ®ã yÕu tè tiÕt kiÖm ®îc xem lµ yÕu tè chÝnh n»m bªn ngoµi Ng©n hµng, Ng©n hµng chØ cã thÓ t¸c ®éng ®Õn yÕu tè nµy th«ng qua ho¹t ®éng qu¶ng c¸o vµ sù phèi hîp gióp ®ì cña c¸c c¬ quan, tæ chøc Nhµ níc vµ d©n c trong x· héi. C¸c yÕu tè cßn l¹i lµ c¸c yÕu tè néi t¹i trong Ng©n hµng, do vËy mäi Ng©n hµng ph¶i cã chÝnh s¸ch vµ ho¹t ®éng mét c¸ch tÝch cùc, cã lîi vµ hiÖu qu¶ nhÊt ®èi víi c«ng t¸c huy ®éng vèn. Tuy vËy, kÕt qu¶ ra sao cßn tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cña mçi Ng©n hµng. 3) C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cña Ng©n hµng. Mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu nhÊt cña Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ huy ®éng vèn ®Ó cho vay, ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i ta cã thÓ ph©n lo¹i ra nghiÖp vô vèn theo s¬ ®å sau : 13 Nguån vèn huy ®éng cña Ng©n hµng th¬ng m¹i TiÒn göi cña kh¸ch hµng TiÒn ký göi TiÒn tiÕt kiÖm Ký göi kh«ng kú h¹n Ký göi cã kú h¹n Vèn ®i vay cña tµi chÝnh tÝn dông Vèn ph¸t hµnh Ph¸t hµnh kú phiÕu Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu Göi rót ra ph¶i Göi ®Ó dµnh 3.1cãTiÓn b¸o tríchµng: h¹n göi cña kh¸ch TiÒn göi cña kh¸ch hµng bao gåm : tiÒn göi tiÕt kiÖm vµ tiÒn ký göi. a) TiÒn ký göi: TiÒn ký göi gåm c¸c kho¶n tiÒn göi vµo Ng©n hµng cã kú h¹n vµ kh«ng kú h¹n. LÞch sö ph¸t triÓn ho¹t ®éng Ng©n hµng cho thÊy ®Ó b¶o qu¶n tèt tiÒn vµng, ngêi ta ®· thuª së ®óc tiÒn gi÷ hé vµ së nµy sÏ cã mét kho¶n thu nhËp tõ viÖc b¶o qu¶n tiÒn vµng. §©y lµ h×nh thøc ban ®Çu cña nghiÖp vô ký göi. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu lo¹i tiÒn ký göi. §ã lµ nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong tµi kho¶n cña c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp. §Ó cã ®îc tuËn lîi trong s¶n xuÊt kinh doanh c¸c c¬ së kinh tÕ cã thÓ lùa chän mét hay nhiÒu Ng©n hµng 14 th¬ng m¹i ®Ó giao dÞch nh»m gi¶i quyÕt viÖc thu chi chuyÓn tiÒn thanh to¸n vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c. XÐt vÒ mÆt nghiÖp vô Ng©n hµng th× tiÒn ký göi cã thÓ ph©n thµnh hai lo¹i chÝnh ®ã lµ : *4 TiÒn göi kh«ng kú h¹n : ®©y lµ sè tiÒn n»m trong tµi kho¶n v·ng lai hoÆc tµi kho¶n thanh to¸n vµ cã thÓ rót ra vµo kú lóc nµo. Ph¸p luËt mét sè níc kh«ng cho phÐp tÝnh l·i ®èi víi tiÒn t¹m thêi nh·n rçi trong tµi kho¶n c¬ quan xn. Tuy nhiªn, còng cã níc cho phÐp tÝnh l·i nhng rÊt thÊp. TiÒn göi kh«ng kú h¹n tríc hÕt ®îc dïng ®Ó thanh to¸n v·ng lai, vÞec thanh to¸n v·ng lai nµy cã thÓ tiÕn hµnh díi d¹ng tiÒn mÆt, sÐc hoÆc uû nhiÖm chi. Sau khi më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i Ng©n hµng, chñ tµi kho¶n ph¶i giao cho Ng©n hµng quyÒn ghi chÐp, theo dâi c¸c nghiÖp vô ph¸t dinh trªn tµi kho¶n cña hä ë Ng©n hµng. Chi phÝ ho¹t ®éng nµy cña Ng©n hµng kh¸ lín nhng trªn thùc tÕ Ng©n hµng cã thÓ bï ®¾p ®îc kho¶n chi phÝ nµy qua viÖc sö dông sè d c¸c tµi kho¶n nµy ®Ó cho vay l¹i, vµ ®©y chÝnh lµ nguån mang l¹i lîi nhuËn lín cho Ng©n hµng. TiÒn göi kh«ng kú h¹n cã thÓ ®Ó ë tµi kho¶n v·ng lai hay tµi kho¶n tiÒn göi. Hai lo¹i tµi kho¶n nµy kh¸c nhau ë chç nÕu ®Ó ë tµi kho¶n tiÒn göi th× chñ tµi kho¶n ®îc sö dông sè thùc cña m×nh nghÜa lµ tµi kho¶n kh¸ch hµng ph¶i lu«n lu«n d cã. Lo¹i tµi kho¶n nµy thuËn lîi, an toµn, tuy cã l·i suÊt thÊp, thuËn tiÖn trong thanh to¸n (cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh tiÒn mÆt 100%) nªn ®©y lµ lo¹i tµi kho¶n rÊt hÊp dÉn kh¸ch hµng, t¹o ra mét lîng vèn lín phôc vô ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng. NÕu ë tµi kho¶n v·ng lai th× chñ tµi kho¶n cã thÓ rót tµi kho¶n ra bÊt cø lóc nµo hoÆc t¹m vay trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh v× tµi kho¶n cã thÓ d nî hoÆc d cã. Nhng trªn thùc tÕ hiÖn nµy trong c¸c tµi kho¶n tiÒn göi còng cã thÓ d nî nÕu cã sù tho¶ thuËn tríc gi÷a kh¸ch hµng vµ Ng©n hµng. §èi víi tµi kho¶n v·ng lai cã hai lo¹i l·i suÊt ®îc ¸p dông ®ång thêi: l·i suÊt mµ ®¬n vÞ ph¶i tr¶ cho Ng©n hµng (nÕu d nî trªn tµi kho¶n) vµ l·i suÊt l·i suÊt nµy do chñ tµi kho¶n vµ Ng©n hµng ph¶i tr¶ cho ®¬n vÞ (nÕu tµi kho¶n d cã), hai l·i suÊt nµy di chñ tµi kho¶n vµ Ng©n hµng tho¶ thuËn tríc vµ l·i suÊt tr¶ cho sè d nî lu«n lín h¬n l·i suÊt tr¶ cho sè d cã. ChÝnh v× vËy mµ 15 kh¸ch hµng lu«n t×m c¸ch bá tiÒn vµo tµi kho¶n nh»m gi¶m møc d nî ®Õn møc thÊp nhÊt, tõ ®ã lµm t¨ng nguån vèn cña Ng©n hµng. Trong nh÷ng n¨m qua ý nghÜa cña tiÒn göi kh«ng kú h¹n ë Ng©n hµng t¨ng lªn râ rÖt. NÕu tríc ®©y nh÷ng tµi kho¶n tiÒn göi ë Ng©n hµng chñ yÕu cña doanh nghiÖp vµ cña nh÷ng ngêi thu nhËp cao th× ngµy nay ®a sè c«ng nh©n viªn chøc ®Òu cã tµi kho¶n tiÕt kiÖm bëi v× mét mÆt c¸c c«ng ty, xÝ nghiÖp hîp lý nhÊt lµ tr¶ l¬ng kh«ng b»ng tiÒn mÆt, thªm vµo ®ã ng©n hµng th¬ng m¹i l¹i cã rÊt nhiÒu dÞch vô gióp cho chñ tµi kho¶n thanh thanh to¸n kÞp thêi nhanh chãng c¸c tµi kho¶n chi tiªu thêng kú cña hä nh : tiÒn thuª nhµ, thuª bao ®iÖn tho¹i, nép thuÕ ... Do ®ã tiÒn göi kh«ng kú h¹n ®· trë thµnh mét nguån cho vay hÕt søc quan träng ®ång thêi còng ®em l¹i nguån lîi nhuËn lín cho Ng©n hµng. *5 TiÒn g öi cã kú h¹n : lµ lo¹i tiÒn göi kh«ng dïng ®Ó thanh to¸n mµ chñ yÕu lµ ®Ó kiÕm lêi cao. So víi tiÒn göi v·ng lai th× lo¹i tiÒn göi nµy cã thêi h¹n göi tiÒn dµi h¬n th«ng thêng Ýt nhÊt lµ 1 th¸ng. TiÒn göi cã kú h¹n ®èi v¬i snhh lµ sè tiÒn göi ®Õn mét ngµy nhÊt ®Þnh míi ph¶i tr¶ l¹i cho kh¸ch hµng. §iÒu nµy gióp cho Ng©n hµng n¾m ®îc vèn trong c¸c thêi kú ®· cã kÕ ho¹hc cho vay kh«ng ph¶i tån quü cao ®Ó ®Ò phßng sù rót vèn bÊt thêng. §o ®ã viÖc sö dông nguån vèn nµy cho vay rÊt hiÖu qu¶, v× vËy l·i suÊt tr¶ cho tiÒn göi cã kú h¹n cao h¬n tiÒn göi kh«ng kú h¹n. §èi víi tiÒn cã kú h¹n ®Õn h¹n míi ®îc lÊy ra, nÕu xÐt vÒ nguyªn t¾c. Tuy nhiªn trong trêng hîp ngo¹i lÖ ngêi göi muèn rót tiÒn ra tríc thêi h¹n, trong trêng hîp nµy cã 2 c¸ch gi¶i quyÕt. *6 HoÆc ngêi göi tiÒn Êy ®îc vay cña Ng©n hµng mét kho¶n tiÒn mµ hä cÇn, sau ®ã khi ®Õn h¹n tr¶ tiÒn sÏ sö dông tiÒn ®ã ®Ó hoµn tr¶ cho Ng©n hµng. *7 HoÆc tho¶ thuËn víi Ng©n hµng rót tríc thêi h¹n nhng hëng l·i suÊt thÊp. Ta thÊy trong mäi trêng hîp th× Ng©n hµng lu«n tù chñ ®îc vÒ thêi h¹n hoµn tr¶ tiÒn ký göi cho kh¸ch hµng, v× vËy ®Êy lµ mét nguån rÊt quan träng, cã ®é æn ®Þnh cao cña Ng©n hµng. b) TiÒn göi tiÕt kiÖm: ë c¸c níc trªn thÕ giíi, nhÊt lµ c¸c níc c«ng nghiÖp ho¸ ph¸t triÓn tiÒn tiÕt kiÖm lµ lo¹i tiÒn cã sè lîng lín thø hai trong sè c¸c lo¹i tiÒn göi vµo 16 Ng©n hµng. §Æc ®iÓm cña lo¹i tiÒn göi nµy lµ ngêi göi tiÒn ®îc giao cÇm sæ tiÕt kiÖm, sæ nµy ®îc coi nh lµ giÊy chøng nhËn viÖc göi tiÒn vµo Ng©n hµng cña kh¸ch hµng. Göi tiÕt kiÖm lµ nh÷ng ngêi cã ®îc mét sè tiÒn tÝch luü b»ng ngo¹i tÖ hay néi tÖ nhÊt ®Þnh vµ muèn tÝch luü sè tiÒn nµy theo kiÓu “tÝch tiÓu thµnh ®¹i”, HoÆc do sè tiÒn cña hä kh«ng ®ñ lín ®Ó ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh, hoÆc ngêi chñ kh«ng cã kh¶ n¨ng hoÆc kh«ng thÝch kinh doanh, khi ®ã hä sÏ ®Õn Ng©n hµng ®Ó göi tiÒn. TiÒn göi tiÕt kiÖm chia lµm 2 lo¹i : - Göi tiÒn cã kú h¹n. - Göi tiÒn kh«ng kú h¹n. *8 Göi tiÒn cã kú h¹n : nghÜa lµ göi tiÒn theo mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Õn mét ngµy míi tr¶ l¹i cho ngêi göi tiÒn. TiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n 3 th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng, 12 th¸ng... Víi lo¹i tiÒn göi nµy tuú theo ph¸p luËt cña tõng nøoc mµ sÏ cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ kh¸c nhau vÒ viÖc rót tiÒn. §èi víi lo¹i göi tiÒn nµy th× ngêi göi tiÒn vµ quü tiÕt kiÖm kh«ng ph¶i tho¶ thuËn tríc vÒ thêi h¹n rót tiÒn mµ c¶ hai bªn ®Òu ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. VÝ dô nh : trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh ngêi göi tiÒn chØ ®îc rót ra mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh, muèn rót sè tiÒn lín h¬n ph¶i b¸o tríc cho Ng©n hµng trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®îc quy ®Þnh. *9 Göi tiÒn kh«ng kú h¹n : ®©y lµ h×nh thøc göi tiÒn mµ thêi h¹n rót do bªn ngêi göi vµ Ng©n hµng tù tho¶ thuËn. §èi víi tiÒn göi nµy c¸c Ng©n hµng thuéc cÊc thµnh phÇn nh nh©n d©n lao ®éng, c«ng nh©n viªn chøc, häc sinh, c¸c kho¶n tiÒn nµy chñ yÕu lµ ®Ó dµnh dôm nh»m trang tr¶i chi tiªu cÇn thiÕt, ®ång thêi cã mét kho¶n tiÒn l·i bï ®¾p co sÞnh ho¹t hµng ngµy. Trong trêng hîp ®a sè thêi h¹n b¸o tríc lµ mét vµi ngµy kÓ tõ sau thêi h¹n tho¶ thuËn rót tiÒn ban ®Çu. Qua mét sè ®iÓm ph©n tÝch ta thÊy, víi lo¹i tiÒn göi cã kú h¹n th× Ng©n hµng cã thÓ dù tÝnh ®îc toµn bé c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh ®èi víi kho¶n tiÒn nµy nh : khi nµo ph¶i tr¶ tiÒn vµ sö dông bao nhiªu vµ trong bao l©u theo c¸c thêi h¹n kh¸c nhau cho Ng©n hµng chñ ®éng biÕt ®îc thêi h¹n cña ngêi göi tiÒn vµ do tÝnh thêi h¹n æn ®Þnh cña lo¹i tiÒn göi nµy. Trong khi ®ã víi lo¹i tiÒn göi kh«ng kú h¹n, thêi h¹n rót tiÒn kh«ng æn ®Þnh do kh¸ch hµng cã thÓ rót tiÒn vµo bÊt cø lóc nµo, nÕu hä cÇn v× vËy Ng©n hµng kh«ng thÓ sù dông toµn bé 17 sè tiÒn nµy ®Ó cho vay mµ chØ dïng mét phÇn mµ chñ yÕu lµ cho vay ng¾n h¹n, sè cßn l¹i thêng th× Ng©n hµng ®Çu t vµo cÇm cè bÊt ®éng s¶n, vµo mua chøng kho¸n, c«ng tr¸i nhµ níc ... ®Ô dÔ dµng nhanh chãng chuyÓn ®Ó thanh thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. ChÝnh v× vËy mµ l·i suÊt tiÕt kiÖm cã kú h¹n lu«n cao h¬n l·i suÊt tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n vµ Ng©n hµng lµm nh vËy lµ nh»m t¨ng cêng khèi lîng vèn æn ®Þnh cho m×nh. Trªn ®©y lµ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn tõ d©n c vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ trong khu«n khæ nguån tiÒn ký göi vµ tiÕt kiÖm. HiÖn nay, ë c¸c níc trªn thÕ giíi (kÓ c¶ ViÖt Nam) ngêi ta cho r»ng vËn ®éng nh©n d©n göi tiÕt kiÖm lµ mét trong c¸c nghiÖp vô quan träng cña Ng©n hµng. Bëi v× nÕu huy ®éng ®îc nguån vèn nhµn rçi trong d©n c sÏ cã tiÒn cÊp ph¸t cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Bªn c¹nh c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn nh trªn, Ng©n hµng th¬ng m¹i cßn mét sè h×nh thøc huy ®éng tiÒn tiÕt kiÖm cña d©n c nh : + TiÕt kiÖm x©y dùng nhµ ë : ®©y lµ h×nh thøc “®i vay ®Ó cho vay” cña Ng©n hµng. H×nh thøc ®a ra nh»m môc ®Ých t¹o vèn cho Ng©n hµng nhng ®ång thêi gióp d©n c cã tiÒn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nhµ ë, th«ng qua ®ã gi¶m bít thêi gian vèn bÞ ø ®äng. Theo h×nh thøc nµy th× kh¸ch hµng ph¶i göi ®ñ tiÒn theo hîp ®ång ®· ký kÕt víi Ng©n hµng, sau mét thêi gian tèi thiÓu lµ 1 n¨m kh¸ch hµng ®îc rót tiÒn göi c¶ gèc vµ l·i ®ång thêi ®îc Ng©n hµng cho vay mét sè vèn tèi ®a b»ng sè tiÒn ®· göi vµ Ng©n hµng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc huy ®éng vèn vµ chuÈn bÞ ®ñ vèn ®Ó thanh thanh to¸n víi kh¸ch hµng theo quy ®Þnh. + Tµi kho¶n sÐc dïng cho c¸ nh©n : thñ tôc më tµi kho¶n nµy gièng nh thñ tôc göi tiÒn tiÕt kiÖm nhøng thay v× ®îc ph¸t mét quyÓn sæ tiÕt kiÖm ngêi më tµi kho¶n sÏ ®îc cÊp mét tËp sÐc. Mäi kho¶n thanh to¸n cña hä cã thÓ thùc hiÖn díi h×nh thøc ph¸t sÐc. 3.2. Vèn ®i vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông : Trong thùc tÕ , c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i lu«n cã sù kh«ng c©n ®èi gi÷a nguån vèn huy ®éng vµ nguån vèn sö dông, v× vËy khi thiÕu vån ®ét xuÊt Ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c th«ng qua thÞ trêng liªn Ng©n hµng. ThÞ trêng nµy gióp cho Ng©n hµng th¬ng m¹i bæ sung nguån vèn cho nhau, gi¶i quyÕt nhanh nhu cÇu thiÕu hôt trong thanh to¸n vña nÒn kinh tÕ. 18 Ho¹t ®éng cña thÞ trêng nµy nh»m tËn dông ®Õn møc cao nhÊt c¸c kh¶ n¨ng s½n cã mét c¸ch triÖt ®Ó tríc khi cÇn yªu cÇu ®Õn tiÒn trung ¬ng. Tû träng cña nguån nµy trong tæng nguån vèn ph¶n ¸nh quan hÖ cña Ng©n hµng víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c vµ chÊt lîng c«ng t¸c thanh to¸n cña Ng©n hµng bëi nÕu tû träng cña nguån nµy lín, chøng tá r»ng Ng©n hµng rÊt cã uy tÝn trong quan hÖ thanh to¸n c¶ ®èi víi kh¸ch hµng vµ ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. ë níc ta ho¹t ®éng cña thÞ trêng liªn Ng©n hµng cßn h¹n chÕ vÒ quy m« ho¹t ®éng , do ®ã khã kh¨n chung vÒ nguån vèn vña c¶ hÖ thèng vµ thiÒu c¸c ®Þnh chÕ thÝch hîp. 3.3. Vèn ph¸t hµnh: Vèn ph¸t hµnh cña Ng©n hµng thuéc lo¹i : “ chñ ®éng thu gom” ®©y lµ h×nh thøc huy ®éng th«ng qua ph¸t hµnh kú phiÕu, tr¸i phiÕu. Nh÷ng h×nh thøc huy ®éng vèn ë trªn ®ùoc xÕp vµo lo¹i “bÞ ®éng thu gom”. XÐt vÒ b¶n chÊt th× hai lo¹i nµy kh«ng kh¸c nhau nhiÒu, tuy nhiªn nã kh¸c nhau ë chç : *10 L·i suÊt “vèn chñ ®éng ®i vay” cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm. *11 “vèn chñ ®éng ®i vay” ®îc huy ®éng theo s¸ng kiÕn cña tõng Ng©n hµng, ®©y lµ kho¶n tiÒn nhËn göi cã b¶o ®¶m chÐ kh«ng ph¶i tiÒn göi ®¬n thuÇn. Vèn nµy còng thuéc lo¹i tÝn dông dµi h¹n, trung h¹n, ng¾n h¹n. Víi lo¹i “vèn chñ ®éng ®i vay” Ng©n hµng hoµn thanh to¸nµn tù chñ vÒ mÆt thêi h¹n hoµn tr¶ do ®ã cã thÓ sö dông cho vay ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n lµ tuú thuéc vµo thêi h¹n cña vèn vay vµ mÆc dï l·i suÊt xao h¬n th«ng thêng Ng©n hµng vÉn ®îc lîi nhiÒu tõ h×nh thøc huy ®éng nµy. Tãm l¹i, víi nh÷ng h×nh thøc huy ®éng vèn nh trªn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i, c¸c Ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn ®îc viÖc kÕt hîp gi÷© huy ®éng vèn vµ cho vay mét c¸ch nhÞp nhµnh. Do ®ã, nÕu thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nguyªn t¾c cña mçi h×nh thøc huy ®éng vèn nãi trªn, Ng©n hµng cã thÓ võa më réng ®uîc thÞ trêng ®Çy vµo ®ång thêi më réng ®îc lu«n thÞ trêng ®Çu ra cho m×nh, b¶o ®¶m cho Ng©n hµng lu«n lu«n n¾m ®îc thÕ chñ ®éng trong kinh doanh kinh doanh. Tuy nhiªn, tuú theo ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ, ®Æc ®iÓm cña tõng khu vùc ho¹t ®éng vµ ®Æc ®iÓm cña tõng Ng©n hµng mµ c¸c h×nh thøc huy ®éng nµy ®uîc biÕn ®æi vµ thùc hiÖn cho phï hîp. 19 §Ó thÊy râ h¬n ®îc ho¹t ®éng nµy t¹i ViÖt Nam, ta sÏ ®i s©u vµo xem xÐt thùc tÕ cña ho¹t ®éng huy ®éng vèn t¹i mét Ng©n hµng th¬ng m¹i cô thÓ, ®ã lµ Ng©n hµng c«ng th¬ng Hoµn KiÕm. 20