Tài liệu Tổ chức công tác kế toán quản trị tại công ty tnhh an cơ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG ------------------------ DIỆP THÀNH VINH TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY TNHH AN CƠ LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN ĐỒNG NAI - NĂM 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG  DIỆP THÀNH VINH TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY TNHH AN CƠ Chuyên ngành: Kế Toán Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. HUỲNH ĐỨC LỘNG ĐỒNG NAI - NĂM 2015 LỜI CAM ĐOAN  Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, đƣợc thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, khảo sát và dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS.Huỳnh Đức Lộng. Các số liệu , những nghiên cứu và những kết quả trong luận văn là trung thực, chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào. Tác giả luận văn Diệp Thành Vinh LỜI CẢM ƠN  Lời đầu tiên tác giả xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giảng viên đã giảng dạy tại Trƣờng Đại học Lạc Hồng trao cho tác giả những kiến thức , kinh nghiệm quý báu làm nền tảng trong quá trình thực hiện luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn đến TS. Huỳnh Đức Lộng, ngƣời đã hƣớng dẫn tôi chọn đề tài và tận tình góp ý chỉnh sửa bản thảo luận văn của tôi trong suốt quá trình thực hiện. Tôi xin chân thành cảm ơn sự đóng góp quý báu và tận tình của Ban giám đốc Công ty TNHH An Cơ, đặc biệt là Phòng Kế toán đã giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, thu thập số liệu cũng nhƣ cho tôi những ý kiến, nhận xét có giá trị để hoàn thành luận văn. Tác giản xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến Khoa Sau đại học – Trƣờng Đại học Lạc Hồng, quý đồng nghiệp, bạn bè đã chia sẻ, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn Diệp Thành Vinh MỤC LỤC  Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục các từ viết tắt Danh mục bảng Danh mục sơ đồ Danh mục biểu đồ PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................... 1 2. Các Nghiên cứu có liên quan .............................................................................. 1 3. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 2 4. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 2 5. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................... 3 6. Những đóng góp mới của đề tài .......................................................................... 3 7. Kết cấu đề tài ...................................................................................................... 3 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ ..................................... 4 1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán quản trị ..................................... 4 1.1.1 Trên thế giới .............................................................................................. 4 1.1.2 Ở Việt Nam ............................................................................................... 5 1.2 Định nghĩa về kế toán quản trị ........................................................................ 5 1.3 So sánh giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị .......................................... 7 1.3.1 Những điểm giống nhau giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị ......... 7 1.3.2 Những điểm khác nhau giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị ........... 8 1.4 Vai trò của kế toán quản trị ............................................................................. 8 1.5 Nội dung của kế toán quản trị ....................................................................... 10 1.5.1 Dự toán ngân sách ................................................................................... 10 1.5.1.1 Khái niệm dự toán ngân sách: ......................................................... 10 1.5.1.2 Vai trò của dự toán ngân sách: ........................................................ 10 1.5.1.3 Phân loại dự toán: ............................................................................ 10 1.5.1.4 Quy trình lập dự toán: ..................................................................... 13 1.5.1.5 Nội dung dự toán ngân sách: .......................................................... 14 1.5.2 Kế toán trách nhiệm ................................................................................ 15 1.5.2.1 Khái niệm : ...................................................................................... 15 1.5.2.2 Vai trò của kế toán trách nhiệm : .................................................... 15 1.5.2.3 Nội dung của kế toán trách nhiệm ................................................... 17 1.5.2.4 Báo cáo thành quả của các trung tâm trách nhiệm .......................... 21 1.5.3 Hệ thống kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm : ........................... 22 1.5.4 Thiết lập thông tin KTQT cho quá trình ra quyết định ........................... 25 1.5.4.1 Thông tin KTQT cho việc ra quyết định ngắn hạn: ........................ 25 1.5.4.2 Thông tin kế toán quản trị ra quyết định dài hạn : .......................... 27 1.6 Những điều kiện để thực hiện kế toán quản trị tại doanh nghiệp .................. 27 TÓM TẮT CHƢƠNG 1 ......................................................................................... 30 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG NHỮNG NỘI DUNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ ĐƢỢC THỰC HIỆN TẠI CÔNG TY TNHH AN CƠ ........................................ 31 2.1 Tình hình tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh và tổ chức công tác kế toán tại Công ty.................................................................................................................. 31 2.1.1 Tình hình tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh tại Công ty ................... 31 2.1.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ...................................................... 31 2.1.1.2 Qui mô sản xuất kinh doanh của Công ty........................................ 32 2.1.1.3 Chức năng và nhiệm vụ của Công ty............................................... 34 2.1.1.4 Tổ chức bộ máy quản lý .................................................................. 36 2.1.1.5 Một số chỉ tiêu kết quả hoạt động ................................................... 40 2.1.1.6 Thuận lợi, khó khăn và phƣơng hƣớng phát triển ........................... 42 2.1.2 Tình hình tổ chức công tác kế toán tại Công ty An Cơ .......................... 43 2.1.2.1 Chính sách kế toán áp dụng tại Công ty An Cơ .............................. 43 2.1.2.2 Hình thức tổ chức hệ thống sổ sách kế toán tại Công ty ................. 44 2.1.2.3 Tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty................................................ 44 2.2 Thực trạng những nội dung KTQT thực hiện tại Công ty An Cơ ................. 47 2.2.1 Lập dự toán ngân sách............................................................................. 47 2.2.2 Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành ................................. 48 2.2.3 Đánh giá trách nhiệm .............................................................................. 52 2.2.3 Thiết lập thông tin cho việc ra quyết định quản trị ................................. 53 2.3 Một số nguyên nhân ảnh hƣởng đến việc chƣa thực hiện tổ chức công tác kế toán quản trị tại công ty ........................................................................................ 54 TÓM TẮT CHƢƠNG 2 ......................................................................................... 56 CHƢƠNG 3 : TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY TNHH AN CƠ ......................................................................................................... 57 3.1 Sự cần thiết phải tổ chức công tác KTQT tại Công ty TNHH An Cơ ......... 57 3.2 Các quan điểm tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty ....................... 57 3.2.1 Tính phù hợp với cơ chế quản lý kinh tế Việt Nam ................................ 57 3.2.2 Phù hợp với mô hình tổ chức quản lý của Công ty ................................. 58 3.2.3 Phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý của Công ty ............................ 58 3.2.4 Tính kế thừa và vận dụng kinh nghiệm của Công ty trong và ngoài nƣớc ................................................................................................................. 58 3.2.5 Tính phù hợp và hài hòa giữa chi phí và lợi ích ..................................... 58 3.3 Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty TNHH An Cơ ....................... 58 3.3.1Xác định những nội dung của kế toán quản trị nên thực hiện tại Công ty 58 3.3.2 Tổ chức hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách ..................................... 59 3.3.2.1 Mô hình lập dự toán ngân sách........................................................ 59 3.3.2.2 Quy trình lập dự toán ngân sách ...................................................... 59 3.3.2.3 Lập báo cáo dự toán ngân sách ........................................................ 61 3.3.3 Hoàn thiện Tổ chức công tác kế toán trách nhiệm tại Công ty ............... 67 3.3.3.1 Tổ chức lại sự phân cấp quản lý tại Công ty ................................... 67 3.3.3.2 Xây dựng các chỉ tiêu đánh giá kết quả và thành quả của các trung tâm trách nhiệm .................................................................................................. 68 3.3.3.3 ... Xây dựng các báo cáo đánh giá thành quả của từng trung tâm trách nhiệm ........................................................................................................... 68 3.3.4 Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành ............................ 74 3.3.5 Phân tích C – V – P để phục vụ cho quá trình ra quyết định ................. 75 3.4 Những giải pháp khác nhằm đảm bảo thực hiện tốt việc tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty ....................................................................................... 80 3.4.1 Chuẩn bị nguồn nhân lực cho bộ phận kế toán quản trị .......................... 80 3.4.2 Tổ chức hoàn thiện bộ máy kế toán ........................................................ 81 3.4.3 Tổ chức hoàn thiện hệ thống chứng từ sổ sách kế toán .......................... 81 3.4.4 Tổ chức hoàn thiện hệ thống tài khoản kế toán ...................................... 82 3.4.5 Ứng dụng công nghệ thông tin vào kế toán quản trị ............................... 83 TÓM TẮT CHƢƠNG 3 ......................................................................................... 84 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 85 Tài liệu tham khảo Phụ lục DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT  AN CƠ Công ty TNHH An Cơ BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BHTN Bảo hiểm thất nghiệp CPSXC Chi phí sản xuất chung CK Cuối kỳ C–V–P Chi phí – Khối lƣợng – Lợi nhuận DT Doanh thu GĐ Giám đốc KTTC Kế toán tài chính KTQT Kế toán quản trị KPCĐ Kinh phí công đoàn KTTN Kế toán trách nhiệm NCTT Nhân công trực tiếp NVL Nguyên vật liệu QL Quản lý SX Sản xuất SP Sản phẩm SXKD Sản xuất kinh doanh TSCĐ Tài sản cố định TNHH Trách nhiệm hữu hạn TT Trực tiếp TTTN Trung tâm trách nhiệm DANH MỤC BẢNG  Bảng 1.1 Bảng so sánh những điểm khác nhau giữa KTTC và KTQT ...................... 8 Bảng 2.1: Bảng số liệu tài sản và nguồn vốn tại Công ty TNHH An Cơ ................. 32 Bảng 2.2: Bảng số lƣợng lao động ở các phòng ban ................................................ 33 Bảng 2.3: Bảng phân tích tình hình nhân sự tại Công Ty TNHH An Cơ ................ 35 Bảng 2.4: Bảng số lƣợng lao động theo hợp đồng lao động .................................... 34 Bảng 2.5: Bảng doanh thu các năm gần đây ............................................................ 40 Bảng 2.6: Bảng lợi nhuận các năm gần đây ............................................................. 41 Bảng 3.1: Các chỉ tiêu đánh giá kết quả và thành quả của các TTTN ..................... 68 Bảng 3.2: Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm chi phí .................................. 70 Bảng 3.3: Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm doanh thu ............................ 70 Bảng 3.4: Báo cáo tình hình thực hiện của trung tâm lợi nhuận .............................. 71 Bảng 3.5: Báo cáo đánh giá thành quả hoạt động .................................................... 72 Bảng 3.6: Báo cáo tình hình thực hiện của trung tâm đầu tƣ ................................... 73 Bảng 3.7: Báo cáo đánh giá hiệu quả hoạt động của trung tâm đầu tƣ .................... 73 Bảng 3.8: Báo cáo phân tích chi phí ......................................................................... 75 Bảng 3.9: Báo cáo thu nhập theo số dƣ đảm phí ...................................................... 75 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ  Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty .............................................. 36 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ hình thức sổ kế toán tại Công ty An Cơ ....................................... 44 Sơ đồ 2.3: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty .............................................. 45 Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện tình hình tài sản và nguồn vốn của Công ty năm 2013 – 2014 ............................................................................................................. 32 Biểu đồ 2.2: Biểu đồ thể hiện doanh thu của công ty từ năm 2012-2014 ............... 41 Biểu đồ 2.3: Biểu đồ thể hiện lợi nhuận của công ty từ năm 2012-2014 ................. 41 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Vai trò của kế toán quản trị là cung cấp thông tin thoã mãn nhu cầu của các nhà quản trị doanh nghiệp, là những ngƣời mà các quyết định và hành động của họ ảnh hƣởng đến sự thành bại của doanh nghiệp đó. Kế toán quản trị không những cung cấp thông tin cho những nhà quản trị cấp cao để ra quyết định kinh doanh, quyết định đầu tƣ và sử dụng các nguồn lực mà còn cung cấp cả về các mặt kỹ thuật để các nhà quản lý thừa hành sử dụng thực thi trách nhiệm của mình. Công ty TNHH An Cơ, một trong những công ty thuộc doanh nghiệp sản xuất hàng mỹ nghệ, có vai trò quan trọng trong việc nâng cao kim ngạch xuất khẩu cho ngành hang mỹ nghệ, góp phần giải quyết việc làm cho ngƣời lao động tại Tỉnh Bình Dƣơng. Hiện tại, Công ty chƣa thực hiện tổ chức công tác kế toán quản trị, nhƣng trong công tác kế toán đã thực hiện một số nội dung của KTQT nhƣ : lập kế hoạch kinh doanh, kế hoạch sản xuất, phân tích, đánh giá kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh sau mỗi kỳ kinh doanh. Chính vì lý do trên, tác giả đã chọn đề tài: “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty TNHH An Cơ” làm luận văn Thạc sỹ, với hy vọng đề tài giúp cho ban lãnh đạo Công ty có cái nhìn đúng đắn về kế toán quản trị và áp dụng vào Công ty nhằm góp phần hỗ trợ nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh, quản lý tại Công ty này. 2. Các Nghiên cứu có liên quan Đề tài nghiên cứu về việc tổ chức công tác kế toán quản trị trong vài năm trở lại đây đã đƣợc khá nhiều tác giả quan tâm, nghiên cứu nhƣ: - Tác giả Đinh Thị Phƣơng Vy, Trƣờng Đại học Kinh Tế TP.HCM (2007) nghiên cứu nội dung “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công Ty Cổ Phần Sản xuất kinh doanh dịch vụ và xuất nhập khẩu Quận 1(FIMEXCO)”. Luận văn nghiên cứu thực trạng tổ chức công tác kế toán và kế toán quản trị tại Công Ty Cổ Phần sản xuất kinh doanh dịch vụ và xuất nhập khẩu Quận 1(FIMEXCO) sau đó đƣa ra một số giải pháp xây dựng tổ chức kế toán quản trị cho Công ty. - Tác giả Trƣơng Thị Phƣơng Thảo, Trƣờng Đại Học Công Nghệ TP.HCM (2013) nghiên cứu về “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Trường Cao Đẳng Kinh tế Công Nghệ TPHCM ”. Luận văn phân tích, đánh giá hiện trạng công tác KTQT tại Trƣờng Cao Đẳng Kinh tế Công Nghệ TPHCM, qua đó đề ra các giải pháp để tổ chức 2 thực hiện những nội dung kế toán quản trị tại Trƣờng Cao Đẳng Kinh tế Công Nghệ TPHCM. - Tác giả Nguyễn Thị Hồng Yến, Trƣờng Đại Học Tôn Đức Thắng (2011) nghiên cứu đề tài “Vận dụng kế toán quản trị tại Trường Cao Đẳng Nghề LILAMA 2 ”. Luận văn tập trung nghiên cứu nội dung tổ chức vận dụng công tác kế toán quản trị tại Trƣờng Cao Đẳng Nghề LILAMA 2 để tìm ra những ƣu điểm, nhƣợc điểm và tồn tại của việc vận dụng kế toán quản trị tại Trƣờng Cao Đẳng Nghề LILAMA 2. Từ đó đề xuất các giải pháp tổ chức thực hiện kế toán quản trị tại Trƣờng Cao Đẳng Nghề LILAMA 2. - - Tác giả Dƣơng Mỹ Hoàng, Trƣờng Đại Học Đà Nẵng (2011) nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện kế toán chi phí tại Công Ty Cổ Phần Thép Thái Bình Dương ”. Luận văn tập trung nghiên cứu công tác kế toán quản trị chi phí trong Công ty Cổ Thần Thép Thái Bình Dƣơng với mục đích tìm ra những mặt còn tồn tại , từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể kho học nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại công ty. Nhƣng ở Công Ty TNHH An Cơ thì đây là một đề tài còn khá mới mẻ và chƣa có nghiên cứu nào thực hiện tại Công Ty TNHH An Cơ. Do đó tác giả chọn hƣớng nghiên cứu phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán và kế toán quản trị tại Công Ty TNHH An Cơ, sau đó đƣa ra các giải pháp tổ chức thực hiện công tác kế toán quản trị tại Công Ty TNHH An Cơ. 3. Mục tiêu nghiên cứu Luận văn có những mục tiêu chính sau: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về kế toán quản trị. - Phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán và nội dung kế toán quản trị tại Công ty TNHH An Cơ. - Thực hiện tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty TNHH An Cơ. 4. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu những nội dung của kế toán quản trị áp dụng cụ thể tại Công ty TNHH An Cơ nhƣ lập dự toán, kế toán trách nhiệm và kế toán chi phí và phân tích biến động chi phí, các thông tin phục vụ cho quyết định quản lý. Đề tài nghiên cứu số liệu của Công ty trong thời gian năm 2014 đến tháng 4 năm 2015 và thông tin của các kỳ trƣớc. 3 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để đạt đƣợc những mục tiêu, nội dung nêu trên luận văn tác giả sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định tính nhằm phù hợp với đối tƣợng nghiên cứu đề ra cụ thể là: - Sử dụng phƣơng pháp thu thập tài liệu, phân tích để hệ thống hóa cơ sở lý luận về những nội dung của kế toán quản trị. - Sử dụng phƣơng pháp khảo sát phỏng vấn chuyên gia, nghiên cứu tại đơn vị để thu thập thông tin ghi nhận lại toàn cảnh thực trạng những nội dung kế toán quản trị đang thực hiện . - Sử dụng phƣơng pháp tổng hợp , suy luận để đƣa ra một số giải pháp nhằm tổ chức hệ thống kế toán quản trị tại Công ty. 6. Những đóng góp mới của đề tài Phân tích thực trạng hệ thống kế toán và kế toán quản trị tại Công ty TNHH An Cơ . Xác định nội dung của kế toán quản trị thực hiện tại Công ty TNHH An Cơ. Tổ chức việc thực hiện Công tác kế toán quản trị tại Công ty TNHH An Cơ. 7. Kết cấu đề tài Ngoài phần lời cảm ơn, lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của đề tài gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan về kế toán quản trị. Chƣơng 2: Thực trạng những nội dung kế toán quản trị đƣợc thực hiện tại Công ty TNHH An Cơ. Chƣơng 3: Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty TNHH An Cơ. 4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ 1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của kế toán quản trị 1.1.1 Trên thế giới Kế toán quản trị đã từng xuất hiện rất lâu trong hệ thống kế toán doanh nghiệp ở các nƣớc có nền kinh tế thị trƣờng phát triển ở vào những năm cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19. Đầu tiên, kế toán quản trị xuất hiện dƣới hình thức kế toán chi phí trong doanh nghiệp sản xuất nhỏ nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin chủ yếu cho những nhà quản trị trong nội bộ doanh nghiệp sản xuất kiểm soát chi phí, định hƣớng sản xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh trong hoạt động sản xuất kinh doanh, để doanh nghiệp chống đỡ sức ép từ các doanh nghiệp lớn. Sau đó, với thực tiễn hữu hiệu, hiệu quả, kế toán quản trị bắt đầu đƣợc chú ý, áp dụng, phát triển rất nhanh trong những loại hình doanh nghiệp khác và trong cả những tổ chức phi lợi nhuận nhƣ cơ quan của Nhà nƣớc, bệnh viện, trƣờng học…. Ngày nay, kế toán quản trị có xu hƣớng hình thành, phát triển trƣớc trong những doanh nghiệp lớn có trình độ khoa học – kỹ thuật – quản trị tiên tiến, điều kiện cơ sở vật chất hiện đại và sau đó mở rộng sang những doanh nghiệp nhỏ, khoa học – kỹ thuật – quản trị, điều kiện cơ sở vật chất lạc hậu. Tƣơng lai, kế toán quản trị chuyển sang một kỷ nguyên mới, rất gần với quản trị, là một công cụ hợp nhất giữa chiến lƣợc kinh doanh với thị trƣờng, hợp nhất giữa kiểm soát, thông tin phản hồi với thông tin định hƣớng và là một bộ phận thiết yếu của quản trị, kế toán chiến lƣợc. Xét về phạm vi thông tin kế toán quản trị, quá trình hình thành, phát triển kế toán quản trị trong doanh nghiệp trải qua hai giai đoạn cơ bản với những nội dung khác nhau: - Giai đoạn thứ nhất, khoảng trƣớc những năm 1950, kế toán quản trị đƣợc xem nhƣ là một phƣơng pháp kỹ thuật xác định, phân bổ chi phí sản xuất để tính giá vốn sản phẩm chế tạo, giá vốn hàng bán và lập dự toán chi phí sản xuất nhằm cung cấp thông tin tài chính cho nhà quản trị kiểm soát chi phí, định hƣớng sản xuất; - Giai đoạn thứ hai, từ những năm 1950-1965 và cho đến nay, kế toán quản trị đƣợc xem nhƣ là chuyên môn kế toán phản ánh, cung cấp thông tin kinh tế, tài chính cho nhà quản trị thực hiện toàn diện hơn các chức năng quản trị. 5 Xét về trọng tâm thông tin, quá trình hình thành, phát triển kế toán quản trị trong doanh nghiệp trải qua 4 giai đoạn cơ bản với trọng tâm thông tin khác nhau: - Giai đoạn thứ nhất: Trƣớc những năm 1950 – Xác định và kiểm soát chi phí. - Giai đoạn thứ hai: vào những năm 1950-1965 – Cung cấp thông tin để hoạch định và kiểm soát quản lý. - Giai đoạn thứ ba: vào những năm 1985 – Hƣớng đến cung cấp thông tin giảm tổn thất nguồn lực trong hoạt động sản xuất kinh doanh. - Giai đoạn thứ tƣ: vào những năm 1995 – Tạo ra giá trị thông qua sử dụng hiệu quả nguồn lực. KTQT đƣợc đƣa vào giảng dạy đầu tiên ở đại học Harvard và viện công nghệ Massachusets sau chiến tranh thế giới thứ 2. 1.1.2 Ở Việt Nam Kế toán quản trị vào Việt Nam ban đầu với hình thái hệ thống dự toán ngân sách và quản trị chi phí. Phƣơng pháp lập kế hoạch đã bắt đầu sơ khai từ sau những năm 1985, tuy nhiên bƣớc đầu còn đơn giản và thiếu chính xác. Sau khi kinh tế tƣ nhân phát triển thì việc lập kế hoạch phục vụ cho nhu cầu hoạch định của doanh nghiệp mới đƣợc phát triển rầm rộ. Sự ra đời của kế toán quản trị đƣợc đánh dấu khi Luật Kế toán Việt Nam có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2004 đã quy định về kế toán quản trị ở các đơn vị nhƣ sau: kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính theo yêu cầu và quyết định kế toán trong nội bộ đơn vị. Tuy nhiên, việc này chỉ đƣợc dừng lại ở góc độ nhìn nhận và xem xét, chƣa có một quyết định cụ thể hay hƣớng dẫn thi hành mang tính tổng quát. Do đó việc hiểu và vận dụng kế toán quản trị ở các doanh nghiệp Việt Nam còn rất mơ hồ. Đến ngày 12/6/2006, Thông tƣ số 53/2006/TT-BTC của Bộ Tài Chính về “ Hƣớng dẫn áp dụng kế toán quản trị trong doanh nghiệp ” chính thức đƣợc ra đời tạo nên sự thống nhất về nội dung , phƣơng pháp thực hiện kế toán quản trị tại Việt Nam. Hiện nay cá doanh nghiệp đã và đang dần áp dụng KTQT vào đơn vị nhằm đạt đƣợc hiệu quả kinh doanh 1.2 Định nghĩa về kế toán quản trị Theo Liên đoàn Kế toán Quốc tế công bố trong tài liệu tổng kết các khái niệm kế toán quản trị trên thế giới (1998): “Kế toán quản trị đƣợc xem nhƣ là một quy trình 6 định dạng, kiểm soát, đo lƣờng, tổng hợp, phân tích, trình bày, giải thích và truyền đạt thông tin tài chính, thông tin phi tài chính liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp cho những nhà quản trị thực hiện hoạch định, đánh giá, kiểm soát, điều hành hoạt động tổ chức nhằm đảm bảo sử dụng có trách nhiệm, hiệu quả nguồn lực kinh tế của doanh nghiệp”. Theo nhóm tác giả Anthony A.Atkinson, Raji D.Banker, Robert S.kaplan, S.mark Young (1998): “Kế toán quản trị là một quy trình cải tiến không ngừng việc hoạch định, thiết kế, đo lƣờng hệ thống thông tin tài chính, thông tin phi tài chính hoạt động của doanh nghiệp để hƣớng dẫn, thúc đẩy hành động, hành vi quản trị và điều kiện hoạt động của doanh nghiệp tạo nên giá trị văn hóa kinh doanh cần thiết nhằm đạt chiến lƣợc, chiến thuật và mục tiêu của doanh nghiệp.” Theo Viện nghiên cứu Kế toán quản trị của Mỹ (2002): “Kế toán quản trị là một quy trình nhận dạng, tổng hợp, trình bày, giải thích và truyền đạt thông tin thích hợp cho nhà quản trị thiết lập chiến lƣợc kinh doanh, hoạch định và kiểm soát hoạt động, ra quyết định kinh doanh, sử dụng có hiệu quả nguồn lực kinh tế, cải tiến và nâng cao giá trị doanh nghiệp, đảm bảo an toàn cho tài sản, kết hợp chặt chẽ việc quản trị và kiểm soát nội bộ”. Theo Luật Kế Toán Việt Nam (2003), Kế toán quản trị “là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán”. Theo thông tƣ 53/2006/TT-BTC thì thông tin hoạt động nội bộ mà Kế toán quản trị cung cấp có thể là: chi phí của từng bộ phận, từng công việc, từng sản phẩm; phân tích đánh giá tình hình thực hiện với kế hoạch về doanh thu, chi phí, lợi nhuận; phân tích mối quan hệ giữa chi phí với khối lƣợng và lợi nhuận, lựa chọn thông tin thích hợp cho các quyết định đầu tƣ ngắn hạn, dài hạn, lập dự toán ngân sách nhằm phục vụ việc điều hành, kiểm tra và ra quyết định kinh tế. Nói tóm lại , KTQT là một phân hệ trong hệ thống kế toán đƣợc thiết kế để thỏa mãn nhu cầu thông tin của các nhà quản lý và các cá nhân khác làm việc trong một tổ chức để thực hiện chức năng quản trị doanh nghiệp từ khâu lập kế hoạch ,tổ chức thực hiện ,kiểm tra đánh giá và ra quyết định . 7 1.3 So sánh giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị 1.3.1 Những điểm giống nhau giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị Kế toán tài chính và Kế toán quản trị có nhiều điểm giống nhau và là hai bộ phận không thể tách rời của kế toán doanh nghiệp. Những điểm giống nhau cơ bản là: - Kế toán tài chính và Kế toán quản trị đều đề cập đến các sự kiện kinh tế tài chính diễn ra trong doanh nghiệp và đều quan tâm đến tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn sở hữu, doanh thu, chi phí, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, quá trình lƣu chuyển tiền tệ của doanh nghiệp. - Kế toán tài chính và Kế toán quản trị đều dựa trên hệ thống ghi chép ban đầu của kế toán. Hệ thống ghi chép ban đầu là cơ sở để kế toán tài chính ghi chép, hạch toán và từ đó soạn thảo các báo tài chính định kỳ, cung cấp cho các đối tƣợng bên ngoài. Đối với KTQT, hệ thống đó cũng là cơ sở để vận dụng và xử lý nhằm tạo ra các thông tin thích hợp cho việc ra quyết định của các nhà quản trị. - Kế toán tài chính và Kế toán quản trị đều biểu hiện trách nhiệm của ngƣời quản lý. Kế toán tài chính thể hiện trách nhiệm của ngƣời quản lý cấp cao còn KTQT thể hiện trách nhiệm của nhà quản lý các cấp bên trong doanh nghiệp. 8 1.3.2 Những điểm khác nhau giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị Bảng 1.1 Bảng so sánh những điểm khác nhau giữa KTTC và KTQT Tiêu thức so sánh Kế toán tài chính - Ngƣời sử dụng thông tin của KTTC là những ngƣời ở bên ngoài 1. Đối tƣợng sử doanh nghiệp nhƣ: các nhà đầu tƣ, dụng thông tin cơ quan thuế, nhà cho vay… Kế toán quản trị - Ngƣời sử dụng thông tin của KTQT là những nhà quản lý trong nội bộ doanh nghiệp, vì vậy thông tin của KTQT là những thông tin bí mật. - Phải tuân thủ nguyên tắc, chuẩn mực và chế độ hiện hành về kế toán 2. Nguyên tắc trình của từng quốc gia, kể cả các bày và cung cấp nguyên tắc, chuẩn mực quốc tế về thông tin kế toán đƣợc các quốc gia công nhận. - Có tính pháp lệnh, nghĩa là hệ thống sổ, ghi chép, trình bày và 3. Tính pháp lý của cung cấp thông tin của KTTC đều kế toán phải tuân thủ theo các quy định thống nhất. - Thông tin KTQT cần linh hoạt, nhanh chóng và thích hợp với từng quyết định cụ thể của ngƣời quản lý, không buộc phải tuân theo các nguyên tắc, chuẩn mực của kế toán chung. - Tổ chức công tác KTQT mang tính chất nội bộ, thuộc thẩm quyền của từng doanh nghiệp phù hợp với các đặc thù quản lý, điều kiện và khả năng của từng doanh nghiệp. - Chủ yếu dƣới hình thức giá trị - Đƣợc biểu hiện cả hình thái hiện vật và hình thái giá trị. - Thông tin những nghiệp vụ kinh - Thông tin chủ yếu đặt trọng tâm tế đã phát sinh, đã xảy ra. vào tƣơng lai để nhà quản trị lựa 4. Đặc điểm thông chọn phƣơng án cho một sự kiện tin chƣa xảy ra. - Thông tin kế toán thuần túy đƣợc - Dựa vào hệ thống ghi chép ban thu thập từ các chứng từ ban đầu về đầu của kế toán kết hợp với việc kế toán. phân tích, thống kê, xử lý. 5. Hình thức báo cáo - Báo cáo tài chính phản ánh tổng hợp về tài sản, kết quả hoạt động SXKD trong một thời kỳ (gồm bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động SXKD, Báo cáo lƣu chuyển tiền tệ, Thuyết minh báo cáo tài chính). - Báo cáo KTQT đi sâu từng bộ phận, từng khâu công việc của doanh nghiệp (nhƣ báo cáo chi phí sản xuất và giá thành, báo cáo công nợ phải trả, báo cáo nhập xuất tồn kho. 6. Kỳ báo cáo - Lập báo cáo theo định kỳ: Tháng, - Đƣợc lập thƣờng xuyên theo quý và thƣờng là năm. yêu cầu quản lý doanh nghiệp. (Nguồn: Tổng hợp của tác giả, tháng 08/2015) 9 1.4 Vai trò của kế toán quản trị Vai trò của kế toán quản trị là cung cấp thông tin nhằm thực hiện quá trình nhận diện, đo lƣờng, tổng hợp và truyền đạt thông tin hữu ích giúp cho các nhà quản trị doanh nghiệp thực hiện các chức năng quản trị gồm hoạch định, tổ chức điều hành, kiểm tra – đánh giá và ra quyết định trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Cụ thể nhƣ sau: - Chức năng lập h ch Lập kế hoạch là một chức năng quan trọng của nhà quản lý, kế hoạch biểu hiện dƣới dạng hình thức dự toán. Vai trò của KTQT : để thực hiện tốt những kế hoạch đề ra, có khả thi và mang lại hiệu quả thì phải dựa trên những thông tin đúng đắn và có sơ sở do kế toán quản trị cung cấp. - Chức năng tổ chức i h nh là quá trình thực hiện các công việc tổ chức phân công các nguồn lực nhân sự tài sản nguồn vốn …. Để tổ chức và điều hành doanh nghiệp, nhà quản lý cần có những thông tin về tất cả các hoạt động của các bộ phận trong doanh nghiệp. Vai trò KTQT là cung cấp các thông tin cho các tình huống khác nhau với các phƣơng án khác nhau để nhà quản trị làm cơ sở xem xét, đề ra các quyết định đúng đắn trong quá trình tổ chức và điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh phù hợp với các mục tiêu đã vạch ra. - Chức năng i t i t: Chức năng này đƣợc thực hiện xuyên suốt trong quá trình thực hiện kế hoạch thông qua hệ thống kiểm soát nội bộ dƣới dạng các quy trình nội bộ của doanh nghiệp nhƣ kiểm tra việc thanh toán , nhập xuất kho , nội dung thực hiện hợp đồng kinh tế . . Vai trò KTQT trong việc thực hiện chức năng kiểm tra, kiểm soát là cung cấp các báo cáo thực hiện, trong đó so sánh sự khác biệt giữa số liệu thực hiện so với số liệu dự toán, báo cáo kế toán quản trị cung cấp thông tin phản hồi để nhà quản trị biết đƣợc kế hoạch đề ra đang đƣợc thực hiện đến đâu, đồng thời nhận diện các vấn đề tồn tại cần có sự điều chỉnh kịp thời nhằm hƣớng hoạt động của doanh nghiệp theo mục tiêu đã đề ra. - Chức năng t nh Đây là chức năng quan trọng xuyên suốt trong quá trình hoạt động kinh doanh , là sự kết hợp ba chức năng lập kế hoạch , tổ chức điều hành, kiểm tra . Chức năng này ảnh hƣởng đến việc biến kế hoạch thành hiện thực , điều chỉnh kế hoạch trở nên phù hợp thực tiễn hơn , giúp đạt đƣợc mục tiêu đề ra . Vai trò của KTQT trong việc ra quyết định là : từ nền tảng thông tin, thông tin do kế toán quản trị cung cấp phần lớn nhằm phục vụ cho chức năng ra quyết định của nhà quản