Tài liệu Tổ chức công tác kế toán quản trị tại công ty cổ phần dược phẩm Bidiphar 1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ------------------------- TRẦN THỊ YẾN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ------------------------- TRẦN THỊ YẾN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1 Chuyên ngành: Kế Toán Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. HÀ XUÂN THẠCH TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2014 MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC SƠ ĐỒ PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... 2 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.................................................................. 2 4. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 3 5. Tổng quan tài liệu ......................................................................................... 4 6. Những đóng góp mới của đề tài .................................................................... 6 7. Bố cục của đề tài........................................................................................... 6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP ................................................................................................. 7 1.1. Những vấn đề chung về kế toán quản trị ................................................... 7 1.1.1. Định nghĩa về kế toán quản trị ...................................................................... 7 1.1.2. Vai trò của kế toán quản trị ........................................................................... 8 1.1.3. So sánh kế toán quản trị và kế toán tài chính ................................................. 9 1.2. Một số nội dung cơ bản của kế toán quản trị .......................................... 12 1.2.1. Phân loại chi phí trong doanh nghiệp .......................................................... 12 1.2.2. Phân tích mối quan hệ Chi phí – Khối lượng – Lợi nhuận ........................... 13 1.2.3. Định giá bán sản phẩm sản xuất hàng loạt................................................... 15 1.2.4. Lập dự toán ngân sách kinh doanh .............................................................. 17 1.2.5. Thông tin thích hợp cho việc ra quyết định ................................................. 20 1.2.6. Kế toán đánh giá trách nhiệm quản lý ......................................................... 21 1.3. Tổ chức kế toán quản trị trong doanh nghiệp ......................................... 22 1.3.1. Tổ chức thu thập thông tin ban đầu ............................................................. 22 1.3.2. Tổ chức phân loại và xử lý thông tin ........................................................... 23 1.3.3. Tổ chức thiết lập và cung cấp thông tin qua báo cáo kế toán quản trị .......... 24 1.3.4. Tổ chức bộ máy kế toán .............................................................................. 24 1.3.5. Tổ chức ứng dụng tin học vào kế toán quản trị............................................ 26 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................... 27 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1 ..................................................... 28 2.1. Khái quát về Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 ............................... 28 2.1.1. Thông tin chung về Công ty ......................................................................... 28 2.1.2. Ngành nghề kinh doanh của Công ty............................................................ 28 2.1.3. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty ................................. 28 2.1.3.1. Đặc điểm về sản phẩm .............................................................................. 28 2.1.3.2. Đặc điểm về nguyên vật liệu ..................................................................... 29 2.1.3.3. Vốn kinh doanh của Công ty ..................................................................... 29 2.1.3.4. Quy trình công nghệ sản xuất ................................................................... 30 2.1.4. Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty ........................................................... 30 2.2. Thực trạng tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 .................................................................................................. 30 2.2.1. Thu thập dữ liệu và phương pháp nghiên cứu .............................................. 30 2.2.1.1. Khung nghiên cứu luận văn ...................................................................... 30 2.2.1.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 31 2.2.1.3. Thu thập dữ liệu nghiên cứu ..................................................................... 33 2.2.2. Thực trạng tổ chức công tác kế toán và kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 .......................................................................................... 34 2.2.2.1. Công tác tổ chức kế toán tại Công ty ........................................................ 34 2.2.2.2. Vận dụng chế độ kế toán tại Công ty ......................................................... 36 2.2.2.3. Nội dung thông tin kế toán cung cấp tại Công ty ....................................... 37 2.2.3. Đánh giá thực trạng công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1.............................................................................................................. 46 2.2.4.1. Những mặt đã làm được ............................................................................ 47 2.2.4.2. Những mặt chưa làm được ........................................................................ 48 2.2.4.3. Nguyên nhân ảnh hưởng đến việc chưa tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1................................................................ 49 2.2.4. Kết quả khảo sát ý kiến nhà quản trị các cấp và nhân viên kế toán về những nhận xét, định hướng của tác giả về tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 .................................................................................. 51 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................... 54 CHƯƠNG 3: TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM BIDIPHAR 1............................................................ 55 3.1. Quan điểm về tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 .................................................................................................. 55 3.2. Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 ............................................................................................................ 58 3.2.1. Xác định những nội dung kế toán quản trị nên thực hiện tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 .......................................................................................... 58 3.2.2. Tổ chức thực hiện một số nội dung kế toán quản trị cần thiết tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 .................................................................................. 60 3.2.2.1. Phân loại chi phí theo tính chất ứng xử..................................................... 60 3.2.2.2. Tính giá thành sản phẩm theo phương pháp xác định chi phí trực tiếp...... 60 3.2.2.3. Vận dụng các kỹ thuật phân tích thông tin ra quyết định ngắn hạn ........... 61 3.2.2.4. Tổ chức hệ thống dự toán ngân sách ......................................................... 64 3.2.3. Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm BIDIPHAR 1 ......................................................................................................... 77 3.2.3.1. Xây dựng mô hình tổ chức bộ máy kế toán quản trị................................... 77 3.2.3.2. Xây dựng hệ thống chứng từ kế toán quản trị ............................................ 79 3.2.3.3. Xây dựng hệ thống tài khoản kế toán quản trị ........................................... 80 3.2.3.4. Xây dựng hệ thống sổ sách, báo cáo quản trị ............................................ 80 3.3. Một số giải pháp hổ trợ tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 .............................................................................. 82 3.3.1. Nâng cao nhận thức của các nhà quản trị nhằm giúp cho các nhà quản trị nhận thấy được tầm quan trọng của kế toán quản trị....................................................... 82 3.3.2. Chuẩn bị nguồn nhân lực cho bộ phận kế toán quản trị ................................ 83 3.3.3. Ứng dụng công nghệ thông tin vào kế toán quản trị ..................................... 84 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................... 86 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ----------Số thứ tự 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Tên viết tắt BHTN BHXH BHYT CVP DN DNVVN HĐKD KPCĐ KTQT KTTC NCTT NQT NVL NVLTT QLDN ROI SP SXC SXKD TNHH TS TSCĐ TTBYT Tên viết đầy đủ Bảo hiểm thất nghiệp Bảo hiểm xã hội Bảo hiểm y tế Chi phí - Khối lượng - Lợi nhuận Doanh nghiệp Doanh nghiệp vừa và nhỏ Hoạt động kinh doanh Kinh phí công đoàn Kế toán quản trị Kế toán tài chính Nhân công trực tiếp Nhà quản trị Nguyên vật liệu Nguyên vật liệu trực tiếp Quản lý doanh nghiệp Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư Sản phẩm Sản xuất chung Sản xuất kinh doanh Trách nhiệm hữu hạn Tài sản Tài sản cố định Trang thiết bị y tế DANH MỤC BẢNG BIỂU ----------Trang Bảng 1.1: Sự khác biệt giữa kế toán quản trị và kế toán tài chính .......................... 10 DANH MỤC SƠ ĐỒ ----------Trang Sơ đồ 1.1: Mô hình tổ chức kế toán quản trị tổng quát ........................................... 25 Sơ đồ 2.1: Khung nghiên cứu luận văn do tác giả tự xây dựng............................... 31 Sơ đồ 2.2: Bộ máy kế toán của công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 ................ 34 Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ giữa các dự toán bộ phận trong hệ thống dự toán ngân sách của Công ty ........................................................................................................... 68 Sơ đồ 3.2: Tổ chức bộ máy kế toán bao gồm kế toán quản trị ................................ 78 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế mở cửa, hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế, các doanh nghệp Việt Nam nói chung và các Công ty ngành Dược nói riêng phải đối phó với cạnh tranh trong nước và quốc tế ngày càng gay gắt. Do vậy, để tồn tại và phát triển cùng với sự cạnh tranh của nền kinh tế thị trường thì trước hết các doanh nghiệp phải hiểu thấu đáo các quy luật kinh tế, phải biết sử dụng tốt nhất các nguồn lực sẵn có của mình, phải biết nắm bắt những cơ hội,… Muốn vậy, doanh nghiệp phải có những thông tin hữu ích liên quan đến các hoạt động xảy ra trong đơn vị cũng như thông tin bên ngoài. Một hệ thống kế toán quản trị khoa học sẽ cung cấp cho doanh nghiệp các thông tin hữu ích phục vụ cho việc kiểm tra, đánh giá hoạt động kinh doanh và ra quyết định đúng đắn. Thông tin kế toán quản trị cung cấp là cơ sở để nhà quản trị ra quyết định cho hoạt động sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả. Trên thế giới, kế toán quản trị đã hình thành và phát triển khá lâu thế nhưng cho đến nay, việc nhận thức và hiểu biết về kế toán quản trị ở các doanh nghiệp tại Việt Nam đặc biệt là các đơn vị có vốn nhà nước thì còn nhiều hạn chế và chưa hoàn toàn thống nhất cả về lý luận và thực tiễn. Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 là đơn vị thuộc loại hình Công ty cổ phần với vốn nhà nước chiếm phần lớn và hoạt động trong lĩnh vực đặc biệt – sản xuất dược phẩm thì vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt động là một vấn đề thiết yếu để Công ty có thể tồn tại trên thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 đang được xem xét áp dụng trong những năm gần đây, tuy nhiên vẫn chưa được áp dụng một cách rõ ràng, cụ thể để phục vụ cho việc ra các quyết định kinh doanh. Hiện tại, thông tin kế toán tại Công ty chưa đáp ứng được đòi hỏi trên, thông tin kế toán chủ yếu là thông tin kế toán tài chính, tập trung vào cung cấp thông tin tình hình tài sản, nguồn vốn, tình hình hoạt động sản xuất, tiêu thụ và kết quả kinh doanh. Do đó, Công ty cần phải có thông tin kế toán quản trị để cung cấp thông tin phục vụ cho lập dự toán, tổ chức thực hiện, kiểm soát, đánh giá và ra quyết định, giải quyết các vấn đề về nắm bắt thông tin thị trường, định giá bán, kiểm soát chi phí và đưa ra các quyết định kịp thời cho hoạt động kinh doanh. Chính vì vậy, ứng dụng và tổ chức công tác kế toán quản trị vào Công ty là yêu cầu cấp thiết và tất yếu trong môi trường hiện nay. Từ thực tế đó, việc tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty là một yêu cầu cấp thiết nhằm giúp hoàn thành nhiệm vụ và tạo thế đứng vững vàng trên thị trường và đó là lý do để tác giả chọn đề tài: “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1” làm vấn đề nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của luận văn trước hết là xác lập quan điểm cụ thể khi tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty Bidiphar 1. Sau đó, tác giả tiến hành tổ chức công tác kế toán quản trị cho đơn vị. Đồng thời đưa ra một số giải pháp hỗ trợ cho việc tổ chức KTQT nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Công ty. Để thực hiện được các mục tiêu nghiên cứu trên, tác giả đã đặt ra các câu hỏi nghiên cứu như sau: + Câu hỏi số 01: Để tổ chức công tác KTQT tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 thì cơ sở lý luận KTQT nào là phù hợp để vận dụng? + Câu hỏi số 02: Thực trạng hiện nay về tổ chức công tác KTQT tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 thì những mặt nào đã làm được, những mặt nào chưa làm được, nguyên nhân vì sao chưa làm được? + Câu hỏi số 03: Giải pháp nào nhằm tổ chức tốt công tác KTQT tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1? 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của luận văn tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là kế toán quản trị áp dụng tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 nhưng chủ yếu tập trung vào tổ chức những nội dung kế toán quản trị mang tính cấp thiết: phân loại chi phí theo tính chất ứng xử; tính giá thành theo phương pháp xác định chi phí trực tiếp; tổ chức hệ thống dự toán ngân sách; vận dụng các kỹ thuật phân tích thông tin cho việc ra quyết định ngắn hạn như xác định giá bán theo phương pháp trực tiếp, tính điểm hòa vốn và ứng dụng phân tích CVP để ra quyết định kinh doanh. Bên cạnh đó, tác giả cũng định hướng một số nội dung kế toán quản trị mà Công ty nên áp dụng sau khi đã thực hiện những nội dung trên như: đánh giá trách nhiệm quản lý, thông tin thích hợp cho các quyết định đầu tư dài hạn. Đồng thời, tác giả đi vào tổ chức bộ máy kế toán quản trị, tổ chức hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách, báo cáo phục vụ cho quản lý. 4. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính thông qua việc sử dụng các phương pháp sau: - Phương pháp quan sát, so sánh, đối chiếu: được sử dụng để so sánh, đối chiếu giữa hệ thống kế toán hiện tại của Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 với cơ sở lý luận về kế toán quản trị để nhận thức vấn đề cần phải nghiên cứu. - Phương pháp thu thập, tổng hợp, phân tích: sử dụng để tổng hợp các kết quả thu thập được từ quá trình quan sát, tìm hiểu và phân tích thực trạng công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 để xác định được những mặt tích cực, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của hạn chế đó trong công tác KTQT tại Công ty. Sau quá trình quan sát thực tế, do giới hạn về thời gian tìm hiểu, quan sát chưa hết công tác kế toán quản trị tại đơn vị cũng như việc tìm hiểu chưa sâu về những tồn tại và nguyên nhân của của thực trạng tổ chức công tác KTQT tại công ty, tác giả thiết kế các câu hỏi chuyên sâu để nhận định rõ các nguyên nhân tại sao chưa tổ chức được KTQT hay chưa làm được phần hành KTQT và tham khảo ý kiến của lãnh đạo về định hướng tổ chức KTQT trong thời gian tới tại Công ty. - Phương pháp phỏng vấn: được sử dụng để phỏng vấn trực tiếp kế toán trưởng và một số nhà quản lý nhằm nhận thức được vấn đề phức tạp, khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu thông tin về kế toán quản trị cho nhà quản lý Công ty. - Phương pháp khảo sát: được thực hiện đối với các đối tượng là người tạo lập thông tin như các nhân viên kế toán và người sử dụng thông tin như Ban giám đốc, trưởng phó các phòng ban nhằm xem xét mức độ đồng tình của các đối tượng về các nguyên nhân, tính cần thiết, các quan điểm cũng như các giải pháp mà tác giả sẽ trình bày trong chương 3 để từ đó tăng tính ứng dụng của đề tài nghiên cứu, tức là đưa ra được các đề xuất phù hợp khi tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty. 5. Tổng quan tài liệu Những vấn đề về kế toán quản trị nói chung được nhiều tác giả Việt Nam nghiên cứu. Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp đã vận dụng và xây dựng cho mình một bộ máy kế toán quản trị riêng biệt và cũng có rất nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề này. Sau đây, tác giả xin đề cập một số tổng quan tài liệu chính liên quan đến vấn đề nghiên cứu: Tác giả Nguyễn Việt (năm 1995) đã nghiên cứu “Vấn đề hoàn thiện hệ thống kế toán Việt Nam” trong luận án tác giả đã trình bày phương hướng và giải pháp xây dựng hệ thống kế toán tài chính và kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, những đề xuất về KTQT trong công trình này là những đề xuất mang tính cơ bản nhất của hệ thống KTQT trong bối cảnh KTQT bắt đầu được nghiên cứu tại Việt Nam. Tác giả Phạm Văn Dược (năm 1997) đã nghiên cứu về “Phương hướng xây dựng nội dung và tổ chức vận dụng kế toán quản trị vào các doanh nghiệp Việt Nam”. Trong luận án này, tác giả đã có những nghiên cứu cụ thể và đề xuất các biện pháp ứng dụng kế toán quản trị vào thực tiễn tại các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, nghiên cứu còn mang tính chất chung cho tất cả các loại hình doanh nghiệp trong khi tính linh hoạt của KTQT lại rất cao, phụ thuộc vào đặc điểm hoạt động kinh doanh của từng ngành. Đến đầu những năm 2000 đã có nhiều công trình nghiên cứu ứng dụng về một số vấn đề cụ thể của kế toán quản trị trong các ngành nghề cụ thể như tác giả Huỳnh Lợi (2008) đã nghiên cứu về “Xây dựng kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam”. Trong luận án này, tác giả xác lập quan điểm, mục tiêu xây dựng kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam; Xác lập nhận thức về mặt lý luận, tổ chức thực hiện để định hướng, áp dụng kế toán quản trị trong doanh nghiệp; Xác lập mô hình và cơ chế vận hành, áp dụng mô hình kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của đề tài là kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất nói chung và giới hạn nghiên cứu của đề tài chỉ là kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất nói chung ở Việt Nam. Tác giả Phạm Ngọc Toàn (2010) đã nghiên cứu về “Xây dựng nội dung và tổ chức kế toán quản trị cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam”. Luận án đã tổng hợp, phân tích, trình bày các nội dung và tổ chức KTQT trong doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của đề tài là kế toán quản trị trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ, có quy mô vốn và lao động không lớn. Vì thế, giới hạn nghiên cứu của đề tài chỉ là kế toán quản trị trong các DNVVN ở Việt Nam. Sau đó, có nhiều tác giả khác cũng nghiên cứu về kế toán quản trị trong một số loại hình doanh nghiệp nhất định như: Tác giả Trần Kim Tuyến (2009) đã nghiên cứu về “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Nam Việt”; Tác giả Trương Thị Thúy Hằng (2010) đã nghiên cứu về “Xây dựng kế toán quản trị trong doanh nghiệp chế biến thủy sản tại thành phố Cần Thơ”; Tác giả Lê Văn Tân (2010) đã có nghiên cứu về đề tài “Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty Dược – Trang thiết bị Y tế Bình Định”; Tác giả Hồ Thị Huệ (2011) nghiên cứu đề tài “Xây dựng kế toán quản trị trong doanh nghệp sản xuất tại thành phố Hồ Chí Minh”; Tác giả Nguyễn Thị Thanh Thủy (2011) đã nghiên cứu về “Ứng dụng kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Gentraco – Cần Thơ”; Tác giả Nguyễn Văn Hải (2012) đã nghiên cứu về “Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty TNHH Chí Hùng”; Tác giả Nguyễn Thành Kim Dung (2013) đã nghiên cứu về “ Tổ chức công tác KTQT tại các doanh nghiệp vận tải thủy nội địa Logistics trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”; Tác giả Nguyễn Thị Phúc Loan (2013) đã nghiên cứu về “Ứng dụng kế toán quản trị tại các doanh nghiệp xẻ và kinh doanh gỗ tròn ở tỉnh Phú Yên”; Tác giả Nguyễn Thị Thi Thơ (2013) đã nghiên cứu về “Tổ chức công tác KTQT tại Công ty TNHH giống cây trồng Long Hoàng Gia”; Tác giả Nguyễn Thị Bảo Ngọc (2014) đã nghiên cứu về “Tổ chức hệ thống KTQT tại Công ty cổ phần thủy sản 584 Nha Trang”. Trong các công trình này, các tác giả đã hệ thống những nội dung cơ bản của hệ thống kế toán quản trị và đề xuất phương hướng ứng dụng kế toán quản trị vào các ngành cụ thể theo phạm vi nghiên cứu của đề tài. Mặc dù vậy, tất cả các công trình nghiên cứu về KTQT đã công bố mà tác giả đã tiếp cận thì đều chưa nghiên cứu chuyên sâu về việc tổ chức công tác KTQT tại một doanh nghiệp sản xuất dược phẩm, cụ thể là Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1. 6. Những đóng góp mới của đề tài - Đánh giá xem thực trạng công tác kế toán, kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 đang vận hành như thế nào; - Tổ chức những nội dung kế toán quản trị cần thiết nên ứng dụng tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1; - Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty CP Dược phẩm Bidiphar 1; - Đưa ra một số giải pháp khác hỗ trợ cho công tác tổ chức kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1. 7. Bố cục của đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm có 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Chương 2: Thực trạng công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 Chương 3: Tổ chức công tác kế toán quản trị tại Công ty cổ phần Dược phẩm Bidiphar 1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP 1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ 1.1.1. Định nghĩa về kế toán quản trị Các định nghĩa về kế toán quản trị được chia thành hai góc độ nghiên cứu khoa học và thực hành. Tuy nhiên, các định nghĩa dưới góc độ thực hành do các tổ chức nghề nghiệp đưa ra hiện có tính phổ biến và cũng ngày càng gần với các định nghĩa dưới góc độ nghiên cứu. Tác giả có thể nêu một số định nghĩa phổ biến trong nghiên cứu và thực hành kế toán quản trị như sau: Theo Liên đoàn Kế toán Quốc tế công bố trong tài liệu tổng kết các khái niệm kế toán quản trị trên thế giới năm 1998: “Kế toán quản trị được xem như là một quy trình định dạng, kiểm soát, đo lường, tổng hợp, phân tích, trình bày, giải thích và truyền đạt thông tin tài chính, thông tin phi tài chính liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp cho những nhà quản trị thực hiện hoạch định, đánh giá, kiểm soát, điều hành hoạt động tổ chức nhằm đảm bảo sử dụng có trách nhiệm, hiệu quả nguồn lực kinh tế của doanh nghiệp.” IFAC (1998). Viện các kế toán viên quản trị Hoa Kỳ (IMA) năm 2008 đ. tiến hành định nghĩa mới về kế toán quản trị thay thế định nghĩa đưa ra năm 1981 như sau: “Kế toán quản trị là một nghề có liên quan đến việc hỗ trợ ra quyết định, xây dựng và triển khai kế hoạch và hệ thống quản l. thành quả thực hiện, cung cấp chuyên môn về báo cáo tài chính, kiểm soát để hỗ trợ quản l. trong việc xây dựng và thực hiện chiến lược của tổ chức”. Theo tác giả cuốn “Advanced Managemant Accounting” ông Robert S. Kaplan và Anthony A. Atkinson (1998), kế toán quản trị được định nghĩa như là hệ thống kế toán cung cấp thông tin cho những người quản l. doanh nghiệp trong việc hoạch đinh và kiểm soát hoạt động của họ. Ngoài ra, Kế toán quản trị còn được xem là quá tr.nh cung cấp cho các nhà quản lý và người lao động trong một tổ chức với các thông tin có liên quan, cả về tài chính và phi tài chính, đưa ra quyết định, phân bổ nguồn lực và giám sát, đánh giá và khen thưởng việc thực hiện. Atkinson et al. (2012) Theo Khoản 3, Điều 4, của Luật kế toán Việt Nam được Quốc hội khóa 11 thông qua ngày 17 tháng 06 năm 2003: “Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý,phân tích và cung cấp thông tin kinh tế tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán”. Theo thông tư 53/2006/TT-BTC th. thông tin hoạt động nội bộ mà kế toán quản trị cung cấp có thể là: chi phí của từng bộ phận, từng công việc, từng sản phẩm; phân tích đánh giá tình hình thực hiện với kế hoạch về doanh thu, chi phí, lợi nhuận; phân tích mối quan hệ giữa chi phí với khối lượng và lợi nhuận, lựa chọn thông tin thích hợp cho các quyết định đầu tư ngắn hạn, dài hạn, lập dự toán ngân sách nhằm phục vụ việc điều hành, kiểm tra và ra quyết định kinh tế. Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang và cộng sự (2012, trang 6) thì “Kế toán quản trị là một môn khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin định lượng kết hợp với định tính về các hoạt động của một đơn vị cụ thể. Các thông tin đó giúp các nhà quản trị trong quá trình ra quyết định liên quan đến việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra và đánh giá tình hình thực hiện các hoạt động của đơn vị nhằm tối ưu hóa các mục tiêu”. Kế toán quản trị ra đời, hình thành và phát triển gắn liền với nhu cầu thông tin quản trị của những nhà quản trị trong doanh nghiệp. Kế toán quản trị luôn gắn liền với chức năng phản ánh và cung cấp thông tin đáp ứng cho nhu cầu thông tin thực hiện các chức năng quản trị của các nhà quản trị doanh nghiệp. Mặc dù có nhiều định nghĩa về kế toán quản trị nhưng hầu hết các định nghĩa về KTQT đều cho rằng KTQT là một lĩnh vực chuyên môn liên quan đến việc thiết kế, sử dụng thông tin hỗ trợ cho hoạch định, kiểm soát và ra quyết định trong nội bộ doanh nghiệp. 1.1.2. Vai trò của kế toán quản trị Dựa trên các định nghĩa về kế toán quản trị, nhận thấy vai trò của kế toán quản trị được thể hiện tương ứng với từng chức năng của nhà quản trị như: - Vai trò của kế toán quản trị phục vụ chức năng hoạch định Kế toán quản trị cung cấp thông tin tình hình tài chính, tình hình hoạt động của đơn vị, của đối thủ cạnh tranh, điều kiện thị trường, thị hiếu khách hàng và sáng kiến kỹ thuật,... Thông tin do kế toán quản trị cung cấp rất quan trọng trong việc truyền đạt, hướng dẫn nhà quản trị xây dựng kế hoạch ngắn, kế hoạch dài hạn, chiến lược kinh doanh, cạnh tranh. - Vai trò của kế toán quản trị phục vụ chức năng tổ chức – điều hành Kế toán quản trị cung cấp thông tin cho việc xây dựng và phát triển một cơ cấu nguồn lực kinh tế hợp lý trong doanh nghiệp và những thông tin phát sinh hằng ngày trong doanh nghiệp. Thông tin do kế toán quản trị cung cấp phải có tác dụng phản hồi về hiệu quả và chất lượng của các hoạt đông đã và đang được thực hiện để giúp nhà quản trị có thể kịp thời điều chỉnh và tổ chức lại hoạt động doanh nghiệp. - Vai trò của kế toán quản trị phục vụ chức năng kiểm soát Kế toán quản trị cung cấp thông tin về tình hình thực tế, thông tin chênh lệch giữa thực tế với dự toán của từng bộ phận trong doanh nghiệp giúp cho nhà quản trị kiểm soát được việc thực hiện các chỉ tiêu dự toán và đưa ra biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trong tương lai. - Vai trò của kế toán quản trị phục vụ chức năng ra quyết định Kế toán quản trị thu thập, xử lý và cung cấp các thông tin liên quan đến các phương án kinh doanh nhằm giúp cho nhà quản trị lựa chọn phương án tối ưu nhất. Đối với các quyết định có tính chiến lược, thông tin do kế toán quản trị cung cấp phải hỗ trợ cho các nhà quản trị xác định các mục tiêu của tổ chức và đánh giá các mục tiêu đó có thể thực hiện được trên thực tế hay không. Đối với các quyết định tác nghiệp, kế toán quản trị cung cấp những thông tin để giúp nhà quản trị ra quyết định về sử dụng các nguồn lực của tổ chức và giám sát các nguồn lực đó đã và đang được sử dụng như thế nào. 1.1.3. So sánh kế toán quản trị và kế toán tài chính Kế toán quản trị là một bộ phận cấu thành không thể tách rời hệ thống kế toán của doanh nghiệp. Vì thế kế toán tài chính và kế toán quản trị có những điểm giống nhau cơ bản sau đây: (Nguyễn Ngọc Quang và cộng sự, 2012). - Kế toán tài chính và kế toán quản trị đều dựa vào hệ thống ghi chép ban đầu của kế toán đó là hệ thống chứng từ. - Kế toán tài chính và kế toán quản trị đều thể hiện trách nhiệm của nhà quản lý. Kế toán tài chính chú trọng đến trách nhiệm điều hành chung đối với toàn bộ tổ chức; Kế toán quản trị chú trọng đến trách nhiệm điều hành ở từng bộ phận của tổ chức cho đến cấp thấp nhất chỉ có trách nhiệm với chi phí. - Kế toán tài chính và kế toán quản trị đều đề cập đến các nghiệp vụ kinh tế của doanh nghiệp từ khi thành lập đến khi giải thể hay phá sản; tức là phản ánh hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, đều quan tâm đến tài sản, nguồn vốn, tình hình lưu chuyển tiền tệ, công nợ và báo cáo kết quả kinh doanh. - Kế toán tài chính và kế toán quản trị đều là công cụ quản lý, giám đốc và sử dụng hiệu quả các nguồn lực kinh tế của tổ chức. Một số điểm khác biệt giữa kế toán quản trị với kế toán tài chính được thể hiện qua bảng so sánh sau: Bảng 1.1: So sánh sự khác nhau giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị Tiêu thức so sánh Kế toán tài chính 1.Đối tượng Kế toán quản trị sử Thông tin kế toán tài chính sử Thông tin kế toán quản trị chỉ dụng thông tin kế dụng cho mọi đối tượng bên toán trong và bên ngoài doanh nghiệp, nhưng hướng chủ yếu ra bên ngoài: các cổ đông, cơ sử dụng cho các nhà quản trị trong nội bộ doanh nghiệp: hội đồng quản trị, ban giám đốc, trưởng các phòng ban… quan thuế, ngân hàng, … 2.Tính chất của Thông tin kế toán tài chính Thông tin kế toán quản trị thông tin kế toán thường mang tính chất công thường mang tính chất bí mật. khai, minh bạch, thông qua hệ Tùy theo vai trò của nhà quản thống báo cáo tài chính theo trị và cơ chế tài chính quy quy định của các cơ quan có định để nắm bắt thông tin. thẩm quyền. 3.Đặc điểm của Thông tin kế toán tài chính Thông tin kế toán quản trị thông tin kế toán thường ưu tiên tính chính xác thường ưu tiên tính kịp thời hơn là đầy đủ và kịp thời, vì hơn là chính xác và đầy đủ, vì cung cấp cho bên ngoài là chủ cung cấp cho nhà quản trị lựa yếu. Thông tin thường tuân chọn phương án kinh doanh thủ các nguyên tắc và chuẩn tối ưu. Thông tin thường mực kế toán theo quy định. mang tính chất linh hoạt, sáng Thông tin thường phản ánh tạo. Thông tin thường phản quá khứ kết quả của quá trình kinh doanh. Ý nghĩa của thông tin thường phục vụ cho kỳ tới để ra các quyết định. ánh hiện tại, tương lai của quá trình kinh doanh. Ý nghĩa của thông tin thường phục vụ cho hiên tại hoặc tương lai. 4.Thước đo của Thông tin kế toán tài chính sử Thông tin kế toán quản trị sử thông tin kế toán dụng các thước đo hiện vật, dụng các thước đo hiện vật, thời gian, giá trị. Nhưng thước thời gian, giá trị, cơ cấu, đo giá trị coi là cơ bản trong chủng loại, chất lượng, … quá trình hoạch toán. 5.Hệ thống báo Báo cáo của kế toán tài chính cáo kế toán thường trong phạm vi doanh nghiệp, mẫu biểu báo cáo thường mang tính chất thống nhưng thước đo nào là cơ bản còn phụ thuộc vào mục tiêu của việc nghiên cứu và các quyết định cụ thể. Báo cáo của kế toán quản trị thường theo bộ phận trong doanh nghiệp, mẫu biểu báo cáo phụ thuộc vào nhu cầu nhất về hình thức và nội dung quản trị của các cấp và đặc trình bày, kỳ báo cáo có thể là điểm kinh doanh cụ thể của các doanh nghiệp, kỳ báo cáo tháng, quý, năm. có thể là ngày, tuần, tháng. 6.Tính pháp lệnh Thông tin kế toán tài chính Thông tin kế toán quản trị của thông tin kế thường mang tính pháp lệnh không mang tính pháp lệnh, toán cao, tuân thủ các nguyên tắc thông tin đa dạng, phong phú và chuẩn mực kế toán. mang tính chất linh hoạt. Nguồn: Nguyễn Ngọc Quang và cộng sự (2012, trang 23) Như vậy, ta nhận thấy rằng bản chất thông tin kế toán quản trị khác với thông tin của kế toán tài chính vì thế cách thức tổ chức kế toán để thu nhận thông tin cũng khác nhau, từ khâu ghi nhận thông tin trên chứng từ, phân loại thông tin, xử lý và phân tích các thông tin,…