Lêi nãi ®Çu
HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ trong tõng doanh nghiÖp
x©y l¾p nãi riªng ®· kh«ng ngõng ®îc ®æi míi vµ ph¸t triÓn c¶ h×nh thøc, quy m« vµ
ho¹t ®éng x©y l¾p. Cho ®Õn nay cïng víi chÝnh s¸ch më cöa, c¸c doanh nghiÖp tiÕn
hµnh ho¹t ®éng x©y l¾p ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc thiÕt lËp nÒn kinh tÕ thÞ
trêng vµ ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ trªn ®µ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. Thùc hiÖn h¹ch to¸n
trong c¬ chÕ hiÖn nay ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i tù lÊy thu bï chi, tù lÊy
thu nhËp cña m×nh ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra vµ cã lîi nhuËn. §Ó thùc hiÖn
nh÷ng yªu cÇu ®ã c¸c ®¬n vÞ ph¶i quan t©m tíi tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh thi
c«ng tõ khi bá vèn ra cho ®Õn khi thu ®îc vèn vÒ, ®¶m b¶o thu nhËp cho ®¬n vÞ thùc
hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi NSNN vµ thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng. Muèn vËy c¸c
®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i thùc hiÖn tæng hoµ nhiÒu biÖn ph¸p, trong ®ã biÖn ph¸p quan
träng hµng ®Çu kh«ng thÓ thiÕu ®îc lµ thùc hiÖn qu¶n lý kinh tÕ trong mäi ho¹t ®éng
x©y l¾p cña doanh nghiÖp.
H¹ch to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ph¶n ¸nh kh¸ch
quan vµ gi¸m ®èc cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x©y l¾p cña doanh nghiÖp.
Chi phÝ vËt liÖu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cña qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh,
th«ng thêng chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng rÊt lín kho¶ng tõ 70% gi¸ trÞ
c«ng tr×nh. V× thÕ c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cã ý nghÜa v« cïng quan träng,
th«ng qua c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cã thÓ lµm t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ thµnh
c«ng tr×nh. Tõ ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m tíi viÖc tiÕt kiÖm triÖt ®Ó chi
phÝ nguyªn vËt liÖu, lµm sao cho víi mét lîng chi phÝ nguyªn vËt liÖu nh cò sÏ lµm
ra ®îc nhiÒu s¶n phÈm x©y l¾p h¬n, tøc lµ lµm cho gi¸ thµnh gi¶m ®i mµ vÉn ®¶m
b¶o chÊt lîng. Bëi vËy lµm tèt c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu c«ng cô dông cô lµ
nh©n tè quyÕt ®Þnh lµm h¹ thÊp chi phÝ gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng thu nhËp cho doanh
nghiÖp, ®©y lµ mét yªu cÇu thiÕt thùc, mét vÊn ®Ò ®ang ®îc quan t©m nhiÒu trong
qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô
dông cô trong viÖc qu¶n lý chi phÝ cña doanh nghiÖp. Trong thêi gian thùc tËp t¹i
C«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph¬ng Nam em ®· ®i s©u t×m hiÓu, nghiªn cøu ®Ò tµi"Tổ
chức công tác kế toán nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ ở Công ty cổ phần xây
dựng Phương Nam" lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh nghiªn
cøu vÒ lý luËn thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh ®Ò tµi. Em nhËn ®îc sù tËn t×nh gióp ®ì cña c«
gi¸o NguyÔn ThÞ Dung vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong trêng trung häc Kinh tÕ TCDL.
Cïng c¸c b¹n, c¸c c« phßng tµi chÝnh kÕ to¸n c«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph¬ng
Nam. KÕt hîp víi kiÕn thøc häc hái ë trêng vµ sù nç lùc cña b¶n th©n nhng do thêi
gian vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cßn h¹n chÕ, nªn chuyªn ®Ò cña em kh«ng thÓ tr¸nh
khái nh÷ng thiÕu sãt.
Néi dung cña chuyªn ®Ò nµy ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn ®îc chia lµm 3
phÇn:
PhÇn thø nhÊt: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n
nguyªn vËt liÖu c«ng cô dông cô ë doanh nghiÖp x©y l¾p.
PhÇn thø hai: T×nh h×nh thùc tÕ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu c«ng cô dông cô ë C«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph¬ng Nam.
PhÇn thø ba: Mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n
Nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô ë C«ng ty cæ phÇn x©y dùng Ph¬ng Nam.
PhÇn thø I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c
kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô trong
c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
I. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt
liÖu - c«ng cô dông cô trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
1. Kh¸i niÖm:
Nguyªn vËt liÖu lµ mét bé phËn träng yÕu cña t liÖu s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu
lµ ®èi tîng cña lao ®éng ®· qua sù t¸c ®éng cña con ngêi. Trong ®ã vËt liÖu lµ nh÷ng
nguyªn liÖu ®· tr¶i qua chÕ biÕn. VËt liÖu ®îc chia thµnh vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô
vµ nguyªn liÖu gäi t¾t lµ nguyªn vËt liÖu.
2. §Æc ®iÓm, yªu cÇu qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô trong doanh
nghiÖp x©y l¾p.
X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp,
s¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng lµ nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cã quy m«
lín, kÕt cÊu phøc t¹p vµ thêng cè ®Þnh ë n¬i s¶n xuÊt (thi c«ng) cßn c¸c ®iÒu kiÖn
kh¸c ®Òu ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm x©y dùng. Tõ ®Æc ®iÓm riªng cña ngµnh x©y
dùng lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông vËt liÖu, c«ng cô dông cô phøc t¹p v× chÞu
¶nh hëng lín cña m«i trêng bªn ngoµi nªn cÇn x©y dùng ®Þnh møc cho phï hîp víi
®iÒu kiÖn thi c«ng thùc tÕ. Qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô lµ yÕu tè kh¸ch quan
cña mäi nÒn s¶n xuÊt x· héi. Tuy nhiªn do tr×nh ®é s¶n xuÊt kh¸c nhau nªn ph¹m
vi møc ®é vµ ph¬ng ph¸p qu¶n lý còng kh¸c nhau.
HiÖn nay nÒn s¶n xuÊt ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së tho¶ m·n
kh«ng ngõng nhu cÇu vËt chÊt vµ v¨n hãa cña mäi tÇng líp trong x· héi. ViÖc sö
dông vËt liÖu c«ng cô dông cô mét c¸ch hîp lý, cã kÕ ho¹ch ngµy cµng ®îc coi
träng. C«ng t¸c qu¶n lý vËt liÖu c«ng cô dông cô lµ nhiÖm vô cña tÊt c¶ mäi ngêi
nh»m t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cao mµ hao phÝ l¹i thÊp nhÊt. C«ng viÖc h¹ch to¸n vËt
liÖu, c«ng cô dông cô ¶nh hëng vµ quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc h¹ch to¸n gi¸ thµnh, cho nªn
®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc h¹ch to¸n gi¸ thµnh th× tríc hÕt còng ph¶i h¹ch
to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông cô chÝnh x¸c.
§Ó lµm tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông cô trªn ®ßi hái chóng ta
ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ ë mäi kh©u tõ thu mua, b¶o qu¶n tíi kh©u dù tr÷ vµ sö dông.
Trong kh©u thu mua vËt liÖu, c«ng cô dông cô ph¶i ®îc qu¶n lý vÒ khèi lîng, quy
c¸ch, chñng lo¹i, gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua, thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua theo ®óng
tiÕn ®é, thêi gian phï hîp víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bé
phËn kÕ to¸n - tµi chÝnh cÇn cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ngay tõ ®Çu trong viÖc lùa chän
nguån vËt t, ®Þa ®iÓm giao hµng, thêi h¹n cung cÊp, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn vµ nhÊt lµ
vÒ gi¸ mua, cíc phÝ vËn chuyÓn, bèc dì… cÇn ph¶i dù to¸n nh÷ng biÕn ®éng vÒ
cung cÇu vµ gi¸ c¶ vËt t trªn thÞ trêng ®Ó ®Ò ra biÖn ph¸p thÝch øng. §ång thêi th«ng
qua thanh to¸n kÕ to¸n vËt liÖu cÇn kiÓm tra l¹i gi¸ mua vËt liÖu, c«ng cô dông cô,
c¸c chi phÝ vËn chuyÓn vµ t×nh h×nh thùc hiÖn hîp ®ång cña ngêi b¸n vËt t, ngêi vËn
chuyÓn. ViÖc tæ chøc tæ kho tµng, bÕn b·i thùc hiÖn ®óng chÕ ®é b¶o qu¶n ®èi víi
tõng lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô tr¸nh h háng, mÊt m¸t, hao hôt, ®¶m b¶o an toµn
còng lµ mét trong c¸c yªu cÇu qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Trong kh©u dù tr÷
®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc dù tr÷ tèi ®a, tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o cho
qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p ®îc b×nh thêng, kh«ng bÞ ngõng trÖ, gi¸n ®o¹n do viÖc
cung øng vËt t kh«ng kÞp thêi hoÆc g©y ø ®éng vèn do dù tr÷ qu¸ nhiÒu.
Tãm l¹i, qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô tõ kh©u thu mua, b¶o qu¶n, dù tr÷,
sö dông vËt liÖu lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý doanh
nghiÖp lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lý quan t©m.
3. NhiÖm vô kÕ to¸n vËt liÖu C«ng cô dông cô ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p:
KÕ to¸n lµ c«ng cô phôc vô viÖc qu¶n lý kinh tÕ v× thÕ ®Ó ®¸p øng mét c¸ch
khoa häc, hîp lý xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô, tõ yªu cÇu
qu¶n lý vËt liÖu, c«ng cô dông cô, tõ chøc n¨ng cña kÕ to¸n vËt liÖu, c«ng cô dông
cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau:
+ Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu mua, vËn
chuyÓn, b¶o qu¶n, t×nh h×nh nhËp, xuÊt vµ tån kho vËt liÖu. TÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ
vËt liÖu ®· thu mua vµ nhËp kho, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu mua vËt
liÖu t vÒ c¸c mÆt: sè lîng, chñng lo¹i, gi¸ c¶, thêi h¹n nh»m ®¶m b¶o cung cÊp kÞp
thêi, ®Çy ®ñ, ®óng chñng lo¹i cho qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p.
+ ¸p dông ®óng ®¾n c¸c ph¬ng ph¸p vÒ kü thuËt h¹ch to¸n vËt liÖu, híng dÉn,
kiÓm tra c¸c bé phËn, ®¬n vÞ trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é h¹ch to¸n
ban ®Çu vÒ vËt liÖu (lËp chøng tõ, lu©n chuyÓn chøng tõ) më chÕ ®é ®óng ph¬ng
ph¸p quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶o sö dông thèng nhÊt trong c«ng t¸c kÕ to¸n, t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c l·nh ®¹o, chØ ®¹o c«ng t¸c kÕ to¸n trong ph¹m vi ngµnh
kinh tÕ vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
+ KiÓm tra viÖc chÊp hµnh chÕ ®é b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông vËt t ph¸t hiÖn
ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p xö lý vËt t thõa, thiÕu, ø ®äng hoÆc mÊt phÈm
chÊt. TÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè lîng vµ gi¸ trÞ vËt t thùc tÕ ®a vµo sö dông vµ
®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
II. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô:
1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô:
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu - c«ng cô dông cô bao gåm rÊt nhiÒu
lo¹i kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n víi néi dung kinh tÕ vµ tÝnh
n¨ng lý ho¸ häc kh¸c nhau. §Ó cã thÓ qu¶n lý chÆt chÏ vµ tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt
tíi tõng lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô phôc vô cho kÕ ho¹ch qu¶n trÞ … cÇn thiÕt
ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô.
Tríc hÕt ®èi víi vËt liÖu, c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ, vai trß cña chóng trong
qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p, c¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp th× nguyªn
vËt liÖu ®îc chia thµnh c¸c lo¹i sau:
+ Nguyªn vËt liÖu chÝnh: Lµ ®èi tîng lao ®éng chñ yÕu trong doanh nghiÖp x©y
l¾p, lµ c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh lªn thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm.
Trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n cßn ph¶i ph©n biÖt vËt liÖu x©y dùng, vËt kÕt cÊu
vµ thiÕt bÞ x©y dùng. C¸c lo¹i v©y liÖu nµy ®Òu lµ c¬ së vËt chÊt chñ yÕu h×nh thµnh
lªn s¶n phÈm cña ®¬n vÞ x©y dùng, c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh x©y dùng nhng chóng
cã sù kh¸c nhau. VËt liÖu x©y dùng lµ s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®îc sö dông trong ®¬n vÞ x©y dùng ®Ó t¹o lªn s¶n phÈm nh h¹ng môc c«ng tr×nh, c«ng
tr×nh x©y dùng nh g¹ch, ngãi, xi m¨ng, s¾t, thÐp… VËt kÕt cÊu lµ nh÷ng bé phËn cña
c«ng tr×nh x©y dùng mµ ®¬n vÞ x©y dùng s¶n xuÊt hoÆc mua cña ®¬n vÞ kh¸c ®Ó l¾p
vµo s¶n phÈm x©y dùng cña ®¬n vÞ x©y dùng s¶n xuÊt hoÆc mua cña ®¬n vÞ kh¸c ®Ó
l¾p vµo s¶n phÈm x©y dùng cña ®¬n vÞ m×nh nh thiÕt bÞ vÖ sinh, th«ng giã, truyÒn
h¬i Êm, hÖ thèng thu l«i…
+ VËt liÖu phô: Lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kh«ng
cÊu thµnh thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm. VËt liÖu phô chØ t¸c dông phô trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm: Lµm t¨ng chÊt lîng vËt liÖu chÝnh vµ s¶n phÈm,
phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, phôc vô thi c«ng, cho nhu cÇu c«ng nghÖ kü thuËt bao
gãi s¶n phÈm. Trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n gåm: s¬n, dÇu, mì … phôc vô cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
+ Nhiªn liÖu: VÒ thùc thÓ lµ mét lo¹i vËt liÖu phô, nhng cã t¸c dông cung cÊp
nhiÖt lîng trong qóa tr×nh thi c«ng, kinh doanh t¹o ®iÒu kiÖn cho qóa tr×nh chÕ t¹o
s¶n phÈm cã thÓ diÔn ra b×nh thêng. Nhiªn liÖu cã thÓ tån t¹i ë thÓ láng, khÝ, r¾n nh:
x¨ng, dÇu, than cñi, h¬i ®èt dïng ®Ó phôc vô cho c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, cho
c¸c ph¬ng tiÖn m¸y mãc, thiÕt bÞ ho¹t ®éng.
+ Phô tïng thay thÕ: Lµ nh÷ng lo¹i vËt t, s¶n phÈm dïng ®Ó thay thÕ, söa ch÷a
m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, c«ng cô dông cô s¶n xuÊt…
+ ThiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n: Bao gåm c¶ thiÕt bÞ cÇn l¾p, kh«ng cÇn l¾p, c«ng
cô, khÝ cô vµ vËt kÕt cÊu dïng ®Ó l¾p ®Æt vµo c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n.
+ PhÕ liÖu: Lµ c¸c lo¹i vËt liÖu lo¹i ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p nh gç,
s¾t, thÐp vôn hoÆc phÕ liÖu thu håi trong qu¸ tr×nh thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh. Tuú
thuéc vµo yªu qu¶n lý vµ c«ng ty kÕ to¸n chi tiÕt cña tõng doanh nghiÖp mµ trong
tõng lo¹i vËt liÖu nªu trªn l¹i ®îc chia thµnh tõng nhãm, tõng thø mét c¸ch chi tiÕt
h¬n b»ng c¸ch lËp sæ danh ®iÓm vËt liÖu. Trong ®ã mçi lo¹i, nhãm, thø vËt liÖu ®îc
sö dông mét ký hiÖu riªng b»ng hÖ thèng c¸c ch÷ sè thËp ph©n ®Ó thay thÕ tªn gäi,
nh·n hiÖu, quy c¸ch cña vËt liÖu. Ký hiÖu ®ã ®îc gäi lµ sæ danh ®iÓm vËt liÖu vµ ®îc
sö dông thèng nhÊt trong ph¹m vi doanh nghiÖp.
- §èi víi c«ng cô dông cô trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm c¸c lo¹i dông cô
g¸ l¾p chuyªn dïng cho s¶n xuÊt, dông cô ®å nghÒ, dông cô qu¶n lý, b¶o hé lao
®éng, l¸n tr¹i t¹m thêi - ®Ó phôc vô c«ng t¸c kÕ to¸n toµn bé c«ng cô dông cô ®îc
chia thµnh:
- C«ng cô dông cô
- Bao b× lu©n chuyÓn
- §å dïng cho thuª
2. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p:
2.1. §¸nh gi¸ vËt liÖu c«ng cô dông cô theo gi¸ thùc tÕ.
a. Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho.
Tuú theo nguån nhËp mµ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®îc x¸c ®Þnh
nh sau:
+ §èi víi vËt liÖu, c«ng cô dông cô mua ngoµi th× gi¸ thùc tÕ nhËp kho:
= + +
+ §èi víi vËt liÖu, c«ng cô dông cô do doanh nghiÖp tù gia c«ng chª biÕn:
= +
+ §èi víi c«ng cô dông cô thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn:
= + +
+ §èi víi trêng hîp ®¬n vÞ kh¸c gãp vèn liªn doanh b»ng vËt liÖu, c«ng cô
dông cô th× gi¸ thùc tÕ vËt liÖu c«ng cô dông cô nhËn vèn gãp liªn doanh lµ gi¸ do
héi ®ång liªn doanh ®¸nh gi¸ vµ c«ng nhËn.
+ §èi víi phÕ liÖu, phÕ phÈm thu håi ®îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ íc tÝnh.
b. Gi¸ thùc tª vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho.
VËt liÖu, c«ng cô dông cô ®îc thu mua vµ nhËp kho thêng xuyªn tõ nhiÒu
nguån kh¸c nhau, do ®ã gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn, ®ît nhËp kho kh«ng hoµn toµn
gièng nhau. Khi xuÊt kho kÕ to¸n ph¶i tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thùc tÕ xuÊt kho
cho tõng nhu cÇu, ®èi tîng sö dông kh¸c nhau. Theo ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ
xuÊt kho ®· ®¨ng ký ¸p dông vµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n.
§Ó tÝnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho cã thÓ ¸p dông mét
trong c¸c ph¬ng phap sau:
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n tån ®Çu kú: Theo ph¬ng ph¸p
nµy gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu vËt
liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng vµ ®¬n gi¸ b×nh qu©n vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån
®Çu kú.
Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho = Sè lîng xuÊt kho x §¬n gi¸ b×nh qu©n vËt liÖu, CCDC tån ®Çu kú.
=
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh theo ®¬n gi¸ b×nh qu©n tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú: vÒ c¬
b¶n ph¬ng ph¸p nµy gièng ph¬ng ph¸p trªn nhng ®¬n gi¸ vËt liÖu ®îc tÝnh b×nh qu©n
cho c¶ sè tån ®Çu kú nhËp trong kú.
Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho = Sè lîng xuÊt kho x §¬n gi¸ b×nh qu©n
§¬n gi¸ b×nh qu©n =
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p
dông ®èi víi c¸c lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô cã gi¸ trÞ cao, c¸c lo¹i vËt t ®Æc
chñng. Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho ®îc c¨n cø vµo ®¬n gi¸ thùc tÕ
cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho theo tõng l«, tõng lÇn nhËp vµ sè lîng xuÊt
kho theo tõng lÇn.
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp tríc - xuÊt tríc: Theo ph¬ng ph¸p nµy
ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®¬n gi¸ nhËp kho thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp. Sau ®ã c¨n cø vµo sè
lîng xuÊt kho tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho theo nguyªn t¾c vµ tÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp
tríc ®èi víi lîng xuÊt kho thuéc lÇn nhËp tríc. Sè cßn l¹i (tæng sè xuÊt kho - sè xuÊt
thuéc lÇn nhËn tríc) ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ thùc tÕ c¸c lÇn nhËp sau. Nh vËy gi¸ thùc
tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån cuèi kú chÝnh lµ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu nhËp
kho thuéc c¸c lÊn mua vµo sau cïng.
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ thùc tÕ nhËp sau - xuÊt tríc: Ta còng ph¶i x¸c ®Þnh
®¬n gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp nhng khi xuÊt sÏ c¨n cø vµo sè lîng xuÊt vµ ®¬n
gi¸ thùc tÕ nhËp kho lÇn cuèi. Sau ®ã míi lÇn lît ®Õn c¸c lÇn nhËp tríc ®Ó tÝnh gi¸
thùc tÕ xuÊt kho. Nh vËy gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån kho cuèi kú
l¹i lµ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu, c«ng cô dông cô tÝnh theo ®¬n gi¸ cña c¸c lÇn nhËp ®Çu kú.
2.2. §¸nh gi¸ vËt liÖu c«ng cô dông cô theo gi¸ h¹ch to¸n.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, khèi lîng, chñng lo¹i vËt liÖu, c«ng
cô dông cô nhiÒu, t×nh h×nh xuÊt diÔn ra thêng xuyªn. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ cña
vËt liÖu, c«ng cô dông cô hµng ngµy rÊt khã kh¨n vµ ngay c¶ trong trêng hîp cã thÓ
x¸c ®Þnh ®îc hµng ngµy ®èi víi tõng lÇn nhËp, ®ît nhËp nhng qu¸ tèn kÐm nhiÒu chi
phÝ kh«ng hiÖu qu¶ cho c«ng t¸c kÕ to¸n, cã thÓ sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó h¹ch to¸n
t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng ngµy. Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ æn ®Þnh ®îc sö dông thèng
nhÊt trong doanh nghiÖp, trong thêi gian dµi cã thÓ lµ gi¸ kÕ ho¹ch cña vËt liÖu, c«ng
cô dông cô. Nh vËy hµng ngµy sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ghi sæ chi tiÕt gi¸ vËt liÖu,
c«ng cô dông cô xuÊt. Cuèi kú ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ ®Ó cã
sè liÖu ghi vµo c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ b¸o c¸o kÕ to¸n. ViÖc ®iÒu
chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ tiÕn hµnh nh sau:
Tríc hÕt x©y dùng hÖ sè gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n cña vËt liÖu, c«ng cô
dông cô (H)
H=
Sau ®ã tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho, c¨n cø vµo gi¸ h¹ch to¸n xuÊt kho vµ hÖ sè
gi¸:
= Gi¸ h¹ch to¸n xuÊt kho x hÖ sè gi¸.
Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, yªu cÇu vÒ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ
trong c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt kho ®¬n gi¸ thùc tÕ
hoÆc hÖ sè gi¸ (trong trêng hîp sö dông gi¸ h¹ch to¸n) cã thÓ tÝnh riªng cho tõng
thø, nhãm hoÆc c¶ lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô.
III/ KÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô, dông cô:
1. Chøng tõ sö dông:
Theo chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n quy ®Þnh ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 1141/
TC/Q§/C§kÕto¸n nguyªn vËt liÖu - c«ng cô dông cô ngµy 1/11/1025 cña Bé trëng
Bé tµi chÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vÒ vËt liÖu, c«ng cô dông cô bao gåm:
- PhiÕu nhËp kho (01 - VT)
- PhiÕu xuÊt kho (02 - VT)
- PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (03 - VT)
- Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm, hµng ho¸ (08 - VT)
- Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho (02 - BH)
- Ho¸ ®¬n cíc phÝ vËn chuyÓn (03 - BH)
Ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông thÊp nhÊt theo Quy ®Þnh cña Nhµ níc c¸c
doanh nghiÖp cã thÓ sö dông thªm c¸c chøng tõ kÕ to¸n híng dÉn nh: PhiÕu xuÊt vËt
t theo h¹n møc (04 - VT), Biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t (05 - VT) phiÕu b¸o vËt t cßn
l¹i cuèi kú (07 - VT)… Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ cña tõng doanh
nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng thµnh phÇn kinh tÕ, t×nh h×nh së h÷u kh¸c
nhau.
2. C¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô, dông cô:
HiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, viÖc h¹ch to¸n vËt liÖu gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c ph¬ng ph¸p sau:
- Ph¬ng ph¸p thÎ song song
- Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu chuyÓn
- Ph¬ng ph¸p sæ sè d
2.1. Ph¬ng ph¸p thÎ song song
- ë kho: ViÖc ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån khho hµng ngµy do thñ kho
tiÕn hµnh trªn thÎ kho vµ chØ ghi theo sè lîng.
Khi nhËn c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu, c«ng cô dông cô, thñ kho ph¶i triÓm
tra tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi chÐp sè thùc nhËp, thùc xuÊt
vµo chøng tõ thÎ kho. Cuèi ngµy tÝnh ra sè tån kho ghi vµo thÎ kho. §Þnh kú thñ kho
göi (hoÆc kÕ to¸n xuèng kho nhËn) c¸c chøng tõ xuÊt, nhËp ®· ®îc ph©n lo¹i theo
tõn thø vËn liÖu, c«ng cô dông cô cho phßng kÕ to¸n.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô
dông cô ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh xuÊt, nhËp, tån kho theo chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
VÒ c¬ b¶n, sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô cã kÕt cÊu gièng nh thÎ
kho nhng cã thªm c¸c cét ®Ó ghi chÐp theo chØ tiªu gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng kÕ to¸n céng
sæ chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô vµ kiÓm tra ®èi chiÕu víi thÎ kho. Ngoµi ra ®Ó
cã sè liÖu ®èi chiÕu, triÓm tra víi kÕ to¸n tæng hîp sè liÖu kÕ to¸n chi tiÕt tõ c¸c sæ
chi tiÕt vµo b¶ng. Tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo tõng
nhãm, lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Cã thÓ kh¸i qu¸t, néi dung, tr×nh tù kÕ to¸n chi
tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo ph¬ng ph¸p thÎ song song theo s¬ ®å sau:
KÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô
theo ph¬ng ph¸p thÎ song song
(1)
Chøng tõ
nhËp
ThÎ kho
(1)
Chøng tõ
xuÊt
(3)
(2)
Sæ kÕ to¸n
chi tiÕt
(4)
B¶ng kª tæng
hîp N - X - T
Ghi chó:
: Ghi hµng th¸ng
: Ghi cuèi th¸ng
(2)
: §èi chiÕu kiÓm tra
Víi t c¸ch kiÓm tra, ®èi chiÕu nh trªn, ph¬ng ph¸p thÎ song song cã u ®iÓm:
ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra ®èi chiÕu, ph¸t hiÖn sai sãt trong viÖc ghi chÐp, qu¶n
lý chÆt chÏ t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ sè hiÖn cã cña tõng lo¹i vËt liÖu theo sè liÖu vµ
gi¸ trÞ cña chóng. Tuy nhiªn theo ph¬ng ph¸p thÎ song song cã nhîc ®iÓm lín lµ
viÖc ghi chÐp gi÷a thñ kho vµ phßng kÕ to¸n cÇn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè lîng, khèi lîg c«ng viÖc ghi chÐp qu¸ lín nÕu chñng lo¹i vËt t nhiÒu vµ t×nh h×nh nhËp, xuÊt
diÔn ra thêng xuyªn hµng ngµy. H¬n n÷a viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ yÕu tiÕn hµnh
vµo cuèi th¸ng, do vËy h¹n chÕ chøc n¨ng cña kÕ to¸n. Ph¬ng ph¸p thÎ song song ®îc ¸p dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông
cô, khèi lîng c¸c nghiÖp vô (chøng tõ) nhËp, xuÊt Ýt, kh«ng thêng xuyªn vµ tr×nh ®é
nghiÖp vô chuyªn m«n cña c¸n bé kÕ to¸n cßn h¹n chÕ.
2.2. Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn:
- ë kho: ViÖc ghi chÐp ë kho cña thñ kho còng ®îc thùc hiÖn trªn thÎ kho
gièng nh ph¬ng ph¸p thÎ song song.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ ®èi chieuÐ lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh
h×nh nhËp, xuÊt, tån kho cña tõng thø vËt liÖu, c«ng cô dông cô ë tõng kho dïng c¶
n¨m nhng mçi th¸ng chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. §Ó cã sè liÖu ghi vµo sæ ®èi
chiÕu lu©n chuyÓn, kÕ to¸n ph¶i lËp b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt trªn c¬ së c¸c chøng
tõ nhËp, xuÊt ®Þnh kú thñ kho göi lªn. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn còng ®îc theo dâi
vµ vÒ chØ tiªu gi¸ trÞ.
Cuèi th¸ng tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
víi thÎ kho vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp.
Néi dung vµ tr×nh tù kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô
(1)
Chøng tõ
nhËp
theo s¬ ®å sau:
ThÎ kho
(4)
(2)
Chøng tõ
xuÊt
(2)
B¶ng kª
nhËp
Ghi chó:
(1)
: Ghi hµng th¸ng
: Ghi cuèi th¸ng
: §èi chiÕu kiÓm tra
Sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn
B¶ng kª
xuÊt
Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn cã u ®iÓm lµ gi¶m ®îc khèi lîng ghi
chÐp cña kÕ to¸n do chØ ghi mét kú vµo cuèi th¸ng, nhng cã nhîc ®iÓm lµ viÖc ghi
sæ vÉn cßn trïng lÆp (ë phßng kÕ to¸n vÉn theo dâi c¶ chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ)
c«ng viÖc kÕ to¸n dån vµo cuèi th¸ng, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ phßng kÕ
to¸n chi tiÕn hµnh ®îc vµo cuèi th¸ng do trong th¸ng kÕ to¸n kh«ng ghi sæ. T¸c
dông cña kÕ to¸n trong c«ng t¸c qu¶n lý bÞ h¹n chÕ. Víi nh÷ng doanh nghiÖp, u nhîc ®iÓm nªu trªn ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®îc ¸p dông thÝch hîp trong
c¸c doanh nghiÖp cã khèi lîng nghiÖp vô nhËp, xuÊt kh«ng nhiÒu, kh«ng bè trÝ riªng
nh©n viªn kÕ to¸n vËt liÖu, do vËy kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp, theo dâi t×nh h×nh kÕ
to¸n nhËp, xuÊt hµng ngµy.
2.3. Ph¬ng ph¸p sæ sè d:
Néi dung ph¬ng ph¸p sæ sè d h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu gi÷a kho vµ phßng kiÕt
kÕ nh sau:
- ë kho: Thñ kho còng lµ thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho,
nhng cuèi th¸ng ph¶i ghi sæ tån kho ®· t¸ch trªn thÎ kho sang sæ sè d vµo cét sè lîng.
- ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ sè d theo tõng kho chung cho c¶ n¨m ®Ó ghi
chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt. Tõ c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt kÕ to¸n lËp b¶ng luü
kÕ nhËp, luü kÕ xuÊt råi tõ c¸c b¶ng luü kÕ lËp b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho
theo tõng nhãm, lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo chØ tiªu gi¸ trÞ.
Cuèi th¸ng khi nhËn sæ sè d do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n c¨n cø vµo sè tån cuèi
th¸ng do thñ kho tÝnh ghi ë sæ sè d vµ ®¬n gi¸ h¹ch to¸n tÝnh ra gi¸ trÞ tån kho ®Ó ghi
vµo cét sè tiÒn tån kho trªn sæ sè d vµ b¶ng kÕ tæng hîp nhËp, xuÊt tån (cét sè tiÒn)
vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp. Néi dung, tr×nh tù kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông
cô theo ph¬ng ph¸p sæ sè d ®îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau:
KÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, c«ng cô dông cô theo ph¬ng ph¸p sæ sè d
ThÎ kho
Chøng tõ
nhËp
(4)
(2)
Chøng tõ
xuÊt
(2)
B¶ng kª
nhËp
Sæ sè d
B¶ng kª luü
kÕ nhËp
B¶ng kª
xuÊt
B¶ng kª luü
kÕ xuÊt
B¶ng kª tæng
hîp N - X - T
Ghi chó:
: Ghi hµng th¸ng
: Ghi cuèi th¸ng
: §èi chiÕu kiÓm tra
¦u ®iÓm: Tr¸nh ®îc sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n, gi¶m
bít ®îc khèi lîng c«ng viÖc ghi sæ kÕ to¸n do chØ tiªu ghi sæ theo chØ tiªu gi¸ trÞ vµ
theo nhãm, lo¹i vËt liÖu. C«ng viÖc kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng, t¹o ®iÒu kiÖn
cung cÊp kÞp thêi tµi liÖu kÕ to¸n phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý ë doanh
nghiÖp, thùc hiÖn kiÓm tra, gi¸m s¸t thêng xuyªn cña kÕ to¸n ®èi víi viÖc nhËp, xuÊt
vËt liÖu hµng ngµy.
Vµ ph¬ng ph¸p nµy còng cã nhîc ®iÓm: Do kÕ to¸n chØ ghi sæ theo chØ tiªu gi¸
trÞ, theo nhãm, lo¹i vËt liÖu nªn qua sè liÖu kÕ to¸n kh«ng thÓ kh«ng nhËn biÕt ®îc
sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m vËt liÖu mµ ph¶i xem sè liÖu trªn thÎ kho. Ngoµi ra
khi ®èi chiÕu, kiÓm tra sè liÖu ë sæ sè d vµ b¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho nÕu
kh«ng khíp ®óng th× viÖc kiÓm tra ®Ó ph¸t hiÖn sù nhÇm lÉn, sai sãt trong viÖc ghi
sè sÏ cã nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p vµ tèn nhiÒu c«ng søc. Ph¬ng ph¸p sæ sè d ®îc ¸p
dông thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã khèi lîng c¸c nghiÖp vô kinh tÕ (chøng tõ
nhËp, xuÊt) vÒ nhËp, xuÊt vËt liÖu diÔn ra thêng xuyªn, nhiÒu chñng lo¹i vËt liÖu vµ
®· x©y dùng ®îc hÖ thèng danh ®iÓm vËt liÖu, dïng gi¸ h¹ch to¸n ®Ó h¹ch to¸n hµng
ngµy t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é c¸n bé kÕ
to¸n cña doanh nghiÖp t¬ng ®èi cao.
IV. KÕ to¸n tæng hîp vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
VËt liÖu lµ tµi s¶n lao ®éng, thuéc nhãm hµng tån kho cña doanh nghiÖp, cho
nªn viÖc më c¸c tµi kho¶n tæng hîp ghi chÐp sæ kÕ to¸n vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån
kho, gi¸ trÞ ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn hay ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
- Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn hµng tån kho lµ ph¬ng ph¸p ghi chÐp, ph¶n
¸nh thêng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho c¸c lo¹i vËt liÖu, c«ng cô
dông, thµnh phÈm, hµng ho¸… trªn c¸c tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp khi cã c¸c
chøng tõ nhËp, xuÊt hµng tån kho. Nh vËy x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng
®îc c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho sau khi ®· ®îc tËp hîp, ph©n lo¹i theo c¸c ®èi
tîng sö dông ®Ó ghi vµo tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n. Ngoµi ra gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô
dông cô tån kho trªn tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n x¸c ®Þnh ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo trong kú
kiÓm tra. Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn hµng tån kho ®îc ¸p dông trong phÇn lín
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i, kinh doanh nh÷ng mÆt
hµng cã gi¸ trÞ lín nh m¸y mãc, thiÕt bÞ, « t«…
- Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho lµ ph¬ng ph¸p kh«ng theo dâi thêng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng tån kho trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån
kho, mµ chØ theo dâi ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú c¨n cø vµo sè
liÖu kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông công
xuÊt dïng trªn tµi kho¶n kÕ to¸n tæng hîp kh«ng c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt kho mµ
l¹i c¨n cø vµo gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho ®Þnh kú, mua (nhËp) trong kú vµ kÕt qu¶ kiÓm
kª cuèi kú ®Ó tÝnh. ChÝnh v× vËy, trªn tµi kho¶n tæng hîp kh«ng thÓ hiÖn râ gi¸ trÞ vËt
liÖu xuÊt dïng cho tõng ®èi tîng, c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt kh¸c nhau: S¶n xuÊt hay
phôc vô qu¶n lý s¶n xuÊt cho nhu cÇu b¸n hµng hay qu¶n lý doanh nghiÖp … H¬n
n÷a trªn tµi kho¶n tæng hîp còng kh«ng thÓ biÕt ®îc sè mÊt m¸t, h háng, tham «…
(nÕu cã), ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®îc quy ®Þnh ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt cã quy m« nhá.
1 KÕ to¸n tæng hîp VL, CCDC theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn
1.1. KÕ to¸n tæng hîp c¸c trêng hîp t¨ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
1.1.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông.
Sù biÕn ®éng cña vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt sau khi ph¶n ¸nh trªn
chøng tõ kÕ to¸n sÏ ®îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp ë c¸c tµi kho¶n cÊp 1, cÊp 2 vÒ vËt liÖu.
§©y lµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n ph©n lo¹i vËt liÖu ®Ó ph¶n ¸nh víi gi¸m ®èc mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc vµ cã hÖ thèng t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng cña vËt liÖu, ®Ó
tiÕn hµnh h¹ch to¸n kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n : tµi kho¶n 152 "NLVL" tµi kho¶n
nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m c¸c lo¹i nguyªn liÖu vËt liÖu
theo gi¸ thùc tÕ.
Tµi kho¶n 152 cã thÓ më thµnh tµi kho¶n cÊp 2 ®Ó kÕ to¸n chi tiÕt theo tõng
lo¹i nguyªn liÖu vËt liÖu phï hîp víi c¸ch ph©n lo¹i theo néi dung kinh tÕ vµ yªu
cÇu kÕ to¸n gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp, bao gåm:
Tµi kho¶n 1521
Nguyªn liÖu vËt liÖu chÝnh
Tµi kho¶n 1522
VËt liÖu phô
Tµi kho¶n 1523
Nhiªn liÖu
Tµi kho¶n 1524
Phô tïng thay thÕ
Tµi kho¶n 1525
VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n
Tµi kho¶n 1528
V©t liÖu kh¸c
Trong tõng tµi kho¶n cÊp 2 l¹i cã thÓ chi tiÕt thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp 3, cÊp 4…
tíi tõng nhãm, thø … vËt liÖu tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý tµi s¶n ë doanh nghiÖp.
* Tµi kho¶n 153 "C«ng cô dông cô" tµi kho¶n 153 sö dông ®Ó ph¶n ¸nh t×nh
h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m lo¹i c«ng cô dông cô theo gi¸ thùc tÕ.
Tµi kho¶n 153 "C«ng cô dông cô" cã 3 tµi kho¶n cÊp 2
Tµi kho¶n 1531
C«ng cô dông cô
Tµi kho¶n 1532
Bao b× lu©n chuyÓn
Tµi kho¶n 1533
§å dïng cho thuª
* Tµi kho¶n 151 "Hµng mua ®ang ®i ®êng" tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸
trÞ c¸c lo¹i vËt t hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· mua, ®· chÊp nhËn thanh to¸n víi ngêi b¸n, nhng cha vÒ nhËp kho doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh hµng ®ang ®i ®êng ®· vÒ
nhËp kho.
* Tµi kho¶n 331 "Ph¶i tr¶ ngêi b¸n" ®îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh quan hÖ
thanh
to¸n gi÷a doanh nghiÖp víi nh÷ng ngêi b¸n, ngêi nhËn thÇu vÒ c¸c kho¶n vËt t, hµng
ho¸, lao vô, dÞch vô theo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt.
Ngoµi c¸c tµi kho¶n trªn, kÕ to¸n tæng hîp t¨ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô sö
dông nhiÒu tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh: TK 111 (1), TK (112 (1), TK 141, TK 128,
TK 222, TK 411, TK 627, TK 641 vµ TK 642.
1.1.2. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô chñ yÕu:
VËt liÖu, c«ng cô dông cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt t¨ng do nhiÒu
nguån kh¸c nhau: T¨ng do mua ngoµi, do tù chÕ hoÆc thuª ngoµi gia c«ng, t¨ng do
nhËn vèn gãp cña c¸c ®¬n vÞ c¸ nh©n kh¸c … Trong mäi tr êng, doanh nghiÖp ph¶i
thùc hiÖn ®Çy ®ñ thñ tôc kiÓm nhËn nhËp kho lËp c¸c chøng tõ theo ®óng quy ®Þnh.
Trªn c¬ së c¸c chøng tõ nhËp, ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan kh¸c,
kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh kÞp thêi c¸c néi dung cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt
liÖu, c«ng cô dông cô nhËp kho vµo c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp, ®ång thêi
ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh to¸n víi ngêi b¸n vµ c¸c ®èi tîng kh¸c mét c¸ch kÞp thêi.
Cuèi th¸ng tiÕn hµnh tæng hîp sè liÖu ®Ó kiÓm tra vµ ®èi chiÕu víi sè liÖu kÕ to¸n
chi tiÕt.
Díi ®©y lµ c¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
(1) T¨ng vËt liÖu, c«ng cô dông cô do mua ngoµi.
- Trêng hîp hµng vµ ho¸ ®¬n cïng vÒ: c¨n cø vµo ho¸ ®¬n, phiÕu nhËp kho kÕ
to¸n ghi:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 111 (1)
TiÒn mÆt
Cã TK 112 (1)
TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 141
T¹m øng
Cã TK 331
Ph¶i tr¶ ngêi b¸n
Cã TK 311
Vay ng¾n h¹n
- Trêng hîp hµn vÒ cha cã ho¸ ®¬n: NÕu cã trong th¸ng vÒ nhËp kho nhng ®Õn
cuèi th¸ng vÉ cha nhËn ®îc ho¸ ®¬n, kÕ to¸n sÏ ghi gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông cô
nhËp kho theo gi¸ t¹m tÝnh:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 331
Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
Khi nhËn ®îc ho¸ ®¬n sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ t¹m øng theo gi¸ thùc tÕ
(gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n) theo sè chªnh lÖch gi÷a ho¸ ®¬n vµ gi¸ t¹m tÝnh cô thÓ:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 331
Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
NÕu chªnh lÖch sÏ ghi ®á:
- Trêng hîp hµng ®ang ®i ®êng: NÕu trong th¸ng nhËn ®îc ho¸ ®¬n mf cuèi
th¸ng hµng vÉn cha vÒ nhËp kho, kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ®ang ®i ®êng
vµo tµi kho¶n 151" Hµng mua ®i ®êng":
Nî TK 151
Hµng mua ®ang ®i ®êng
Cã TK 111
TiÒn mÆt
Cã TK 112
TiÒn göi ng©n hµng
KÕ to¸n ph¶i më sæ theo dâi sè hµng ®ang ®i ®êng cho tíi khi hµng vÒ. Sµng
th¸ng sau khi hµng ®ang ®i ®êng vÒ nhËp kho hoÆc chuyÓn giao cho c¸c bé phËn s¶n
xuÊt hay kh¸ch hµng… tuú tõng trêng hîp kÕ to¸n ghi.
Nî TK 152
Nguyªn liÖu vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Nî TK 157
Hµng göi b¸n
Nî TK 621
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Nî TK 641
Chi phÝ b¸n hµng
Nî TK 642
Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
Nî TK 632
Gi¸ vèn hµng b¸n
Cã TK 151
Hµng mua ®ang ®i ®êng
- Ph¶n ¸nh sè thuÕ nhËp khÈu, nÕu cã:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 333 (3333) Thuª vµ c¸c kho¶n ph¶i néi Nhµ níc (thuÕ XNK).
- Ph¶n ¸nh sè chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 111
TiÒn mÆt
Cã TK 112
TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 331
Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
- Khi thanh to¸n cho ngêi b¸n, ngêi cung cÊp NVL, CCDC nÕu ®îc hëng chiÕt
khÊu mua hµng th× sè chiÕt khÊu mua hµng ®îc hëng vµ sè thanh to¸n ngêi b¸n ®îc
ghi:
Nî TK 331
Ph¶i tr¶ ngêi b¸n
Cã TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Cã TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 111
TiÒn mÆt
Cã TK 112
TiÒn göi ng©n hµng
Cã TK 141
T¹m øng
- Sè gi¶m gi¸ hoÆc gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông cô tr¶ l¹i cho ngêi b¸n cung
cÊp kh«ng ®óng chÊt lîng, quy c¸ch… theo hîp ®ång ®îc ghi nh sau:
Nî TK 152
Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
Cã TK
Nguyªn vËt liÖu
Cã TK 153
C«ng cô dông cô
(2). T¨ng do nhËp kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô tù chÕ hoÆc thuª ngoµi gia
c«ng, chÕ biÕn, c¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ nhËp kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 154
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang
(Chi tiÕt tù gia c«ng, chÕ biÕn hoÆc thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn).
(3). T¨ng do nhËn vèn gãp liªn doanh cña ®¬n vÞ kh¸c, ®îc cÊp ph¸t, quyªn
tÆng kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 411
Nguån vèn kinh doanh
(4). T¨ng do thu håi vèn kinh doanh:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 128
§Çu t ng¾n h¹n kh¸c
Cã TK 222
Gãp vèn liªn doanh
(5). Trêng hîp kiÓm kª ph¸t hiÖn thõa:
* NÕu x¸c ®Þnh sè vËt liÖu, c«ng cô dông cô thõa lµ cña doanh nghiÖp nhng
cßn chê gi¶i quyÕt, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 338 (3381) ph¶i tr¶ nép kh¸c (tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕt).
Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý, tuú vµo viÖc quyÕt ®Þnh ghi gi¶m chi phÝ hay tÝnh vµo
thu nhËp bÊt thêng, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 338 (3381) Ph¶i tr¶ nép kh¸c (tµi s¶n thõa chê gi¶i quyÕta).
Cã TK 621
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Cã TK 627
Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Cã TK 641
Chi phÝ b¸n hµng
Cã TK 721
Thu nhËp bÊt thêng
* NÕu quyÕt ®Þnh xö lý ngay th× kh«ng cÇn ph¶i ph¶n ¸nh qua tµi kho¶n 338
(3381) mµ ghi th¼ng nh sau :
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK liªn quan TK 621, TK 627, TK 641
* NÕu vËt liÖu, c«ng cô dông cô thõa khi kiÓm kª x¸c ®Þnh kh«ng ph¶i cña
doanh nghiÖp th× gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô dông cô thõa ®îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n
ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n TK 002 - VËt t, hµng ho¸ nhËn göi hé hoÆc gia c«ng.
(6). Trêng hîp vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho s¶n xuÊt s ¶n phÈm
kh«ng hÕt nhËn l¹i kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 621
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
(7). T¨ng gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô do ®¸nh l¹i gi¸: C¨n cø vµo sè chªnh
lÖch t¨ng ghi:
Nî TK 152
Nguyªn vËt liÖu
Nî TK 153
C«ng cô dông cô
Cã TK 421
Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n
2.1. KÕ to¸n tæng h¬pä c¸c trêng hîp gi¶m vËt liÖu, c«ng cô dông cô:
VËt liÖu, c«ng cu dông cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶m chñ yÕu do
c¸c nghiÖp vô xuÊt kho dïng cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, cho nhu cÇu phôc vô
vµ qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ó gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c, nhîng b¸n l¹i vµ
mét sè nhu cÇu kh¸c. C¸c nghiÖp vô xuÊt kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô còng ph¶i
®ùoc lËp chøng tõ ®Çy ®ñ ®óng quy ®Þnh. Trªn c¬ së c¸c chøng tõ xuÊt kho, kÕ to¸n
tiÕn hµnh ph©n lo¹i theo c¸c ®èi tîng sö dông vµ tÝnh ra gi¸ thùc tÕ xuÊt kho ®Ó ghi
chÐp ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp. Cuèi th¸ng còng ph¶i tæng
hîp sè liÖu ®Ó ®èi chiÕu, kiÓm tra víi sè liÖu, kÕ to¸n chi tiÕt. §Ó ph¶n ¸nh c¸c
nghiÖp vô xuÊt kho vËt liÖu, c«ng cô dông cô kÕ to¸n sö dông nhiÒu tµi kho¶n kh¸c
nhau nh TK 152, TK 153, TK 241 TK 621, TK627, TK 641, TK 642, TK 141… Tuú
vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®Òu lµ hµng tån kho, thuéc tµi s¶n lu ®éng cña doanh
nghiÖp, nhng cã sù kh¸c nhau vÒ ®Æc ®iÓm tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh do vËy ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp xuÊt dïng vËt liÖu, c«ng cô
dông cô cã sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh.
2.1.1. KÕ to¸n tæng hîp gi¶m vËt liÖu
(1). XuÊt kho dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm, cho c«ng t¸c x©y
dùng c¬ b¶n, cho c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c. C¨n cø vµo gi¸ thiÕt kÕ
xuÊt kho tÝnh cho tõng ®èi tîng sö dông kÕ to¸n:
Nî TK 621
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Nî TK 627
Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Nî TK 641
Chi phÝ b¸n hµng
Nî TK 642
Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
Nî TK 241
X©y dùng c¬ b¶n dë dang
Cã TK 152
Nguyªn vËt liÖu
(2). XuÊt kho vËt liÖu tôc tôc chÕ hoÆc thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn, c¨n cø gi¸
thiÕt kÕ, xuÊt kho kÕ to¸n ghi:
Nî TK
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang
Cã TK 152
Nguyªn vËt liÖu
(3). XuÊt kho vËt liÖu gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c
- Trêng h¬p doanh nghiÖp gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c b»ng vËt liÖu th×
ph¶i c¨n cø vµo gi¸ trÞ vèn gãp do hîp ®ång liªn doanh x¸c ®Þnh ®Ó ph¶n ¸nh vµo
TK 128 - ®Çu t ng¾n h¹n kh¸c (nÕu lµ gãp vèn liªn doanh ng¾n h¹n) hoÆc TK 222 gãp vèn liªn doanh. §ång thêi ph¶i x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch gi÷a ®¬n vÞ vèn gãp víi
thùc tÕ xuÊt kho (gi¸ trÞ ghi sæ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp) ®Ó ph¶n ¸nh vµo TK 412 Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n. Cô thÓ c¸ch h¹ch to¸n nh sau:
+ NÕu gi¸ trÞ vèn gãp lín h¬n gi¸ thùc tÕ xuÊt kho, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 128
§Çu t ng¾n h¹n (gi¸ trÞ vèn gãp)
Nî TK 222
Gãp vèn liªn doanh
Cã TK 412
Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n
(Theo sè chªnh lÖch t¨ng)
Cã TK 152
Nguyªn vËt liÖu (theo gi¸ thùc tÕ)
+ NÕu gi¸ trÞ vèn gãp nhá h¬n gi¸ trùc tÕ:
Nî TK 128
§Çu t ng¾n h¹n (gi¸ trÞ vèn gãp)
Nî TK 222
Gãp vèn liªn doanh
Cã TK 412
Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n
(theo sè chªnh lÖch gi¶m)
Cã TK 152
Nguyªn vËt liÖu (theo gi¸ thùc)
(4). XuÊt kho vËt liÖu ®Ó b¸n, cho vay c¨n cø vµo gi¸ thùc tÕ xuÊt kho ghi:
Nî TK 632
Gi¸ vèn hµng b¸n
Nî TK 138 (1388) Ph¶i thu cña kh¸c
Cã TK 152
Nguyªn vËt liÖu
- Xem thêm -