Tài liệu Tổ chức công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty thiết lập công nghệ hoá chất

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP LỜI MỞ ĐẦU Trong điều kiện kinh tế thị trường va cùng với điều kiện hộp nhập mở cửa nền kinh tế đất nước hiện nay đều đặt ra cho cac dn những thời cơ và thách thức mới. Mỗi doanh nghiệp mu tồn tại và thành công trên thị trường thì phải tự tìm ra cho mình một phương án sản xuất, kế hoạch kinh doanh với những sản phẩm chất lượng tốt đủ sức cạnh tranh với các đối thủ khác. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải quan tâm đến việc quản lý tốt hoạt động sản xuất kinh doanh trong đó có quản lý chi phí sản xuất. Là một khâu trong hệ thống hạch toán kế toán, kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm giữ vai trò trọng tâm trong công tác kế toán của các doanh nghiệp. Việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm không chỉ dừng lại ở việc tính đúng, tính đủ chi phí trong giá thành mà còn phải đảm bảo cung cấp thông tin chính xác, đầy dủ, kịp thời cho các nhà quản trị doanh nghiệp để kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm cũng như phân tích tìm ra các nhân tố là biến động chi phí từ đó có biện pháp tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm. Trong quá trình thực tập tại Công ty thiết kế Công nghệ Hoá Chất, xuất phát từ sự nhận thức về tâm quan trọng của công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm đồng thời được sự giúp đỡ nhiệt tình của các cô , chú trong phòng kế toán Công ty tôi đã mạnh dạn đi sâu nghiên cứu đề tài”Tổ chức công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Thiết lập công nghệ hoá chât” Nội dung của đề tài bao gồm 3 chương chính sau: SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Chương I: Lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất. Chương II: Thực trạng về công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty thiết kế công nghệ hoá chất Chương III: Một số ý kiến nhằm hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty thiết kế công nghệ hoá chất. SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CHƯƠNG I LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT. 1. Sự cần thiết phải tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 1.1.1. Thế nào là chi phí sản xuất và giá thanh sp Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ lao động sống, và lao động vật hoá các chi phí khác mà doanh nghiệp đã chi ra để tiến hành các hoạt động sản xuất trong một kỳ nhất định. Thực chất, chi phí là sự dịch chuyển vốn, dịch chuyển giá trị của các yếu tố sản xuất vào các đối tượng tính giá thành. Tuy nhiên, khi đề cập đến chi phí sản xuất cần chú ý phân biệt giữa chi phí và chi tiêu chỉ được tính vào chi phí của kì hạch toán nếu hao phí liên qua đến khối lượng sản phẩm sản xuất ra trong kỳ chứ không phải là mọi khoản chi phí ra trong kỳ. Còn chi tiêu là sự giảm đi đơn thuần các loại vật tư, tài sản, tiền vốn của doanh nghiệp bất kể nó được dùng vào mục đích gì. Sở dĩ như vậy là vì có những khoản chi tiêu kỳ nỳ chưa được tính vào chi phí (chi phí chờ phân bổ hay chi phái phải trả) và có những khoản tính vào chi phí kỳ này nhưng thực tế chưa chi tiêu (chi phí trả trước) Tuy nhiên, việc phân biệt chi phí và chi tiêu chỉ là tương đối vì nếu xét tại một thời điểm thì chi tiêu khác với chi phí nhưng nếu xét trong cả một quá trình thì chi tiêu sẽ là chi phí với chi phí nhưng nếu xét trong cả một quá trình thì chỉ tiêu sẽ là chi phí bởi vì tất cả các nghiệp vụ chi tiêu đều với mục đích là tiêu dùng để tạo ra doanh lợi cho doanh nghiệp. Giá thành sản phẩm là chi phí sản xuất tính cho một khối lượng hay một đơn vị sản phẩm (lao vụ, dịch vụ) do doanh nghiệp sản xuất đã hoàn thành trong kỳ. Bản chất của giá thành đó là sự dịch chuyển của các yêu tố chi phí vào những sản phẩm, công việc, lao vụ nhất định đã hoàn thành. SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của các hao phí về lao động sống, lao động vật hoá cho đơn vị, khối lượng sản phẩm, lao vụ và dịch vụ nhất định.Trong quá trình sản phẩm bao gồm những chi phí tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trình sản xuất được bồi hoàn để tái sản xuất ở doanh nghiệp, không chỉ bao gồm chi phí phát sinh trong kỳ mà còn có cả những chi phí đã phát sinh trong những kỳ liên quan đến sản phẩm này. Mối quan hệ phát sinh trong tương lai liên quan đến sản phẩm này. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm được thể hiện qua sơ đồ sau: CPSXDD đầu kỳ CPSX phát sinh trong kỳ Tổng sản phẩm hoàn thành CPSXDD cuối kỳ Qua sơ đồ ta thấy: Giá thành sản phẩm hoàn thành = CPSX dở dang đầu kỳ + CPSX phát sinh CPSX dở trong kỳ dang cuối kỳ Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là hai mặt của quá trình sản xuất: Chi phí phản ánh mặt hao phí còn giá thành phản ánh mặt kết quả. Chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. chúng đều là những hao phí về lao động, các chi phí khác của doanh nghiệp đã chi ra trong quá trình sản xuất và chế tạo sản phẩm. Tuy nhiên, giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm cũng có sự khác nhau thể hiện trên các phương diện sau: - Chi phí sản xuất gắn với một kỳ nhất định còn giá thành sản xuất gắn liền với một loại sản phẩm, lao vụ nhất định. - Về mặt lượng chi phí sản xuất và giá thành có thể khác nhau khi có sản phẩm dở dang đầu kỳ và cuối kỳ. Chi phí sản xuất trong kỳ không chỉ liên quan đến những sản phẩm hoàn thành mà còn liên quan đến sản phẩm đang còn dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng, còn giá thành sản phẩm không liên SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng 1nhưng lại liên quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang kỳ trước chuyển sang. Việc phân việt trên giúp cho công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành được đầy đủ và kịp thời. Ngoài ra, qua mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và gía thành, ta thấy để hạ thấp được giá thành sản phẩm thì một mặt doanh nghiệp phải có biện pháp tiết kiệm chi phí, mặt khác phải có biện pháp quản lý sử dụng chi phí hợp lý, nâng cao năng suất lao động tăng cường hiệu quả sản xuất sản phẩm. 1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm 1.1.2.1. Phân loại chi phí sản xuất Chi phí sản xuất của doanh nghiệp gồm nhiều loại có nội dung, tính chất, công dụng, vai trò, vị trí trong quá trình sản xuất kinh doanh khác nhau. Để thuận tiện cho công tác quản lý và hạch toán cần thiết phải tiến hành phân loại chi phí sản xuất. Mỗi cách phân loại có những vai trò nhất định trong quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 1.1.2.1.1. Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố chi phí (theo nội dung kinh tế của chi phí) Theo cách phân loại này, những chi phí có cùng một nội dung kinh tế được xếp vào cùng một yếu tố chi phí, không phân biệt chi phí đó phát sinh ở đâu và mục đích tác dụng của chi phí đó như thế nào. Bao gồm: Chi phí NVL: Bao gồm toàn bộ chi phí về NVL chính kể cả nửa thành phẩm mua ngoài, vật liệu phụ, phu tùng thay thế, công cụ dụng cụ, nhiên liệu sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh (loại trừ hết giá trị vật liệu không dùng hết nhập kho và phế liệu thu hồi) SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP - Chi phí nhân công: Phản ánh tổng số tiền lương, các khoản phụ cấp có tính chất lương và các khoản trích theo lương của cán bộ công nhân viên chức trong doanh nghiệp. - Chi phí khấu hao TSCĐ: phản ánh toàn bộ số khấu hao phải tích trong kỳ của tất cả các TSCĐ được sử dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ không phân biệt TSCĐ dùng cho quản lý và TSCĐ dùng trực tiếp cho hoạt động sản xuất kinh doanh. _ Chi phí dịch vụ mua ngoài: Phản ánh toàn bộ các chi phí dịch vụ mua ngoài dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ như chi phí điện, nước.. _ Chi phí khác bằng tiền: Phản ánh toàn bộ các chi phí khác bằng tiền chưa phản ánh vào các yếu tố tiêu dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ. Việc phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí có tác dụng rất lớn trong việc quản lý chi phí sản xuất. Nó cho biết kết cấu tỷ trọng của từng yếu tố chi phí làm cơ sở cho việc lập,kiểm tra, đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất, lập kế hoạch cung ứng vật tư, lao động, tiền vốn. Tuy nhiên cách phân loại này có nhược điểm là trong thực tế, có những khoản mục chi trực tiếp theo từng yếu tố nhưng các yếu tố đó không được tính trực tiếp vào giá thành thực tế của từng sản phẩm do đó không thể xác định được giá bán phù hợp. 1.1.2.1.2. Phân loại chi phí sản xuất theo mục đích,công dụng của chi phí (theo khoản mục chi phí) Theo cách phân loại này, những chi phí sản xuất có cùng công dụng kinh tế được sắp xếp vào cùng khoản mục, không phân biệt tính chất kinh tế của nó như thế nào. Chi phí sản xuất được chia thành các khoản mục sau: - Chi phí NVL trực tiếp: Phản ánh toàn bộ chi phí về NVL chính, vật liệu phụ, nhiên liệu….tham gia trực tiếp vào việc sản xuất chế tạo sản phẩm hay thực hiện lao vụ, dịch vụ. SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP - Chi phí nhân công trực tiếp: bao gồm tiền lương, các khoản phụ cấp có tính chất lương và các khoản trước theo lương của cán bộ, công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm. - Chi phí sản xuất chung: Là các chi phí sản xuất phục vụ cho việc sản xuất sản phẩm nhưng không được tính cho một đối tượng cụ thể và phát sinh trong phạm vi các phân xưởng như tiền lương nhân viên quản lý đội, các khoản trích theo lương quy định, khấu hao máy móc thiết bị, dịch vụ mua ngoài. Phân loại chi phí sản xuất theo cách này có tác dụg phục vụ cho việc quản lý chi phí theo định mức, là cơ sở cho kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo khoản mục, là căn cứ để phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và định mức chi phí sản xuất cho kỳ sau: 1.1.2.1.3. Phân loại chi phí sản xuất trong mối quan hệ với khối lượng hoạt động Theo cách phân loại này, các chi phí sản xuất phân biệt thành. - Chi phí khả biến (biến phí) là những chi phí thay đổi tỷ lệ với khối lượng công việc hoàn thànhl như: Chi phí NVL trực tiếp, chio phí nhân công trực tiếp… Chi phí biến đổi này được tính trên một đơn vị sản phẩm thì lại có tính cố định. - Chi phí bất biến (định phí) là những chi phí mà về tổng số không thay đổi khi có sự thay đổi về khối lượng công việc hoàn thành như chi phí về khấu hao TSCĐ, chi phí thuê mặt bằng, phương tiện kinh doanh. Các chi phí này nếu tính cho một đơn vi sản phẩm thì lại biến đổi nếu số lượng sản phẩm thay đổi. - Chi phí hỗn hợp: Là loại chi phí mà bản thân nó gồm cả yếu tố định phí và biến biến như chi phí thuê phương tiện vận tải hàng hoá, chi phí điện thoai…. Phân loại chi phí theo cách này thuận lợi cho việc lập kế hoạch và kiểm tra ch phí có tác dụng rất lớn trong công tác kế toán quản trị, phân tích điểm SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP hoà vốn và tình hình tiết kiệm chi phí sản xuất đồng thời làm căn cứ để đề ra các biện pháp thích hợp nhằm hạ thấp chi phí sản xuất cho một đơn vị sản phẩm cũng như xác định phương án đầu tư thích hợp. 1.1.2.1.4. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ và khả năng quy nạp chi phí vào các đối tượng chịu chi phí. Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất được chia thành. - Chi phí trực tiếp, là chi phí liên quan trực tiếp đến từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí như từng loại sản phẩm, công việc, đơn đặt hàng. - Chi phí gián tiếp: là chi phí liên quan đến nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí. Cách phân loại này có ý nghĩa thuần tuý đối với kỹ thuật hạch toán, trường hợp có phát sinh chi phí gián tiếp, bắt buộc phải áp dụng phương pháp phân bổ thì phải lựa chọn tiêu thức phân bổ cho phù hợp. Ngoài các cách phân loại trên, chi phí sản xuất còn được phân loại thành chi phí ban đầu và chi phí chuyển đổi, chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh, chi phí hoạt động tài chính, chi phí bất thường…...Mối quan phân loại đều có vai trò, vị trí riêng trong công tác quản trị chi phí trong doanh nghiệp, cung cấp thông tin cho việc lập kế hoạch, kiểm tra và điều tiết chi phí. Do đó, tuỳ thuộc vào đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh mà mỗi doanh nghiệp phải lựa chọn cho mình một hình thức phân loại chi phí sao cho phù hợp với yêu cầu quản lý của doanh nghiệp mình. 1.1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm. Để đáp ứng các yêu cầu của quản lý hạch toán, kế hoạch giá thàn cũng như yêu cầu xây dựng giá cả hàng hoá việc phân loại giá thành sẽ giúp phân tích được những biến động của chỉ tiêu giá thành và hướng quản lý đê có biện pháp thích hợp. SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP 1.1.2.2.1. Phân loại giá thành theo thời điểm và có cơ sở số liệu tính giá thành: - Giá thành kế hoạch: Là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở chi phí sản xuất kế hoạch và sản lượng kế hoạch. Việc tính giá thành kế hoạch do bộ phận kế hoạch của doanh nghiệp thực hiện và được tiến hành khi bắt đầu quá trình sản xuất chế tạo sản phẩm. Giá thành kế hoạch là mục tiêu phấn đấu của doanh nghiệp, là căn cứ để so sánh, phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch hạ giá thành của doanh nghiệp. - Giá thành định mức: là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành và chỉ tính cho đơn vị sản phẩm việc tính giá thành định mức cũng được thực hiện trứơc khi tiến hành sản xuất chế tạo sản phẩm. Giá thành định mức là công cụ quản lý định mức của doanh nghiệp về việc sử dụng vật tư, lao động, tiền vốn trong sản xuất giúp cho việc đánh giá đúng đắn các giải pháp kinh tế kỹ thuật mà doanh nghiệp đã thực hiện trong quá trình hoạt động sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh. - Giá thành thực tế: Là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở số liệu chi phí sản xuất thực tế đã phát sinh và tập hợp được trong kỳ cũng như số lượng sản phẩm thực tế đã sản xuất trong kỳ. Giá thành thực tế là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh kết quả phấn đấu của doanh nghiệp trong việc thực hiện các giải pháp kinh tế kỹ thuật để trong quá trình sản xuất sản phẩm, là cơ sở để xác định kết quả hoạt động sản xuất, dk và nghĩa vụ của doanh nghiệp đối với Nhà nước và các đối tác kinh tế khác. 1.1.2.2.2. Phân loại giá thành theo phạm vi phát sinh chi phí. Giá thành sản xuất toàn bộ: là giá thành bao gồm toàn bộ các chi phí cố định và chi phí biến đổi thuộc chi phí NVL TT, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP - Giá thành sản xuất theo biến phí: là giá thành chi bao gồm biến phí sản xuất kể cả biến phí trực tiếp và biến phí gián tiếp. Như vậy, trong phương pháp xác định giá thành sản xuất theo biến phí thì các chi phí cố định được tính ngay vào báo cáo kết quả kinh doanh như các chi phí thời kỳ trong niên độ mà không tính vào giá thành sản xuất. - Giá thành sản xuất và phân bổ hợp lý định phí: là giá thành bao gồm toàn bộ biến phí sản xuất (cả trực tiếp và gián tiếp) và phần định phí được phân bổ trên cơ sở mức hoạt động thực tế so với mức hoạt động chuẩn. - Giá thành toàn bộ (giá thành tiêu thụ) bao gồim giá thành sản xuất cộng thêm phần chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp tính cho sản phẩm đó.Giá thành toàn bộ của sản phẩm tiêu thụ chỉ được xác định sản phẩm (công việc lao vụ) đã được tiêu thụ, đây là cơ sở để tính toán xác định lợi nhuận trước thuế thu nhập của doanh nghiệp. 1.1.3. Yêu cầu quản lý đối với chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm: Trong quản trị doanh nghiệp, chi phi sản xuất và giá thành sản phẩm là những chỉ tiêu kinh tế quan trọng luôn được các nhà quản lý quan tâm vì đó là những chỉ tiêu phản ánh hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Hơn nữa, xuất phát từ mối quan hệ mật thiết giữa chi phí sản xuất với giá thành sản phẩm nên yêu cầu cần thiết khách quan đặt ra là doanh nghiệp phải quan tâm đặc biệt đến việc quản lý chi phí sản xuất cũng như tính giá thành sản phẩm. Bởi vì tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm đồng nghĩa với việc tạo lợi thế trong việc tiêu thụ sản phẩm, trong cạnh tranh với các doanh nghiệp khác và làm tăng lợi nhuận của đơn vị. Vì vậy, đối với chi phí sản xuất, doanh nghiệp phải lập ra các dự toán vè chi phí, đưa ra các định mức rõ ràng cho các yếu tố chi phí tính đúng, tính đủ các chi phí sản xuất để xác định các chỉ tiêu về kế hoạch. Đồng thời theo dõi chặt chẽ sẹ phát sinh chi phí thông qua hệ thống sổ sách của doanh nghiệp. Các khoản mục chi phí phải được tập hợp và theo dõi riêng cho từng SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP đối tượng hạch toán và phải được phản ánh trên sổ chi tiết tính giá thành của đơn vị. Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải thường xuyên kiểm tra tình hình sử dụng vật tư, lao động, tiền vốn, tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm, phát hiện những lãng phí, sai phạm để kịp thời xử lý. Tóm lại, Quản lý chi phí và tính giá thành sản phẩm phải nắm được nguồn gốc phát sinh chi phí, nội dung, tính chất của từng khoản mục chi phí, các định mức chi phí tại doanh nghiệp, các nguyên nhân dẫn đến tăng giảm chi phí tại doanh nghiệp, các nguyên nhân dẫn đến tăng giảm chi phí cũng như tình hình thực hiện kế hoạch hạ giá thành của doanh nghiệp 1.1.4. Nhiệm vụ của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sp Để tổ chức tốt công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm đáp ứng được yêu cầu quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành của doanh nghiệp, kế toán chi phí sản xuất và giá thành cần phải thực hiện tốt các nhiệm vụ sau: - Căn cứ vào đặc điểm quy trình công nghệ, đặc điểm tổ chức sản xuất sản phẩm của doanh nghiệp để xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, đối tượng tính giá thành và phương pháp tính giá thành thích hợp. - Thực hiện tổ chức chứng từ, hạch toán ban đầu, hệ thống tài khoản phù hợp đảm bảo yêu cầu tập hợp và phan bổ từng loại chi phí sản xuất theo đúng đối tượng tập hợp chi phí đã xác định, cung cấp kịp thời thông tin tổng hợp về khoản mục chi phí và yếu tố chi phí quy định, xác định chính xác chi phí sản phẩm làm dở cuối kỳ. Vận dụng phương pháp tính giá thành thích hợp để tính tổng giá thành, giá thành đơn vị của đối tượng tính giá thành theo đúng khoản mục và đúng kế tính giá thành quy định. Thường xuyên kiểm tra thông tin về kế toán chi phí, giá thành sản phẩm của các bộ phận kế toán liên quan và bộ phận kế toán chi phí và giá thành sản phẩm. SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Lập báo cáo chi phí sản xuất theo yếu tố, định kỳ tổ chức phân tích tình hình thực hiện các định mức chi phí và dự toán chi phí, tình hình thực hiên kế hoạch giá thành và hạ giá thành sản phẩm, phát hiện kịp thời khả năng tiềm tàng, đề xuất biện pháp thích hợp để phấn đấu tiết kiệm chi phí và hạ giá thành sản phẩm. 1.2. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành 1.2.1. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất: Trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, các chi phí phát sinh với nhiều nội dung kinh tế, công dụng và địa điểm khác nhau. Để có thể tiến hành hạch toán chi phí đúng đắn và hợp lý, kế toán phải xác định đối tượng hạch toán chi phí cho phù hợp. Đối tượng tập hợp chi phí là phạm vi, giới hạn để tập hợp chi phí sản xuất nhằm đáp ứng yêu cầu kiểm soát chi phí và tính giá thành sản phẩm. Giới hạn tập hợp chi phí có thể là nơi phát sinh chi phí (phân xưởng, bộ phận. Xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí là khâu đầu tiên quan trọng trong toàn bộ công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Việc xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất phải dựa trên các căn cứ sau: - Đặc điểm, mục đích, công dụng của chi phí trong quá trình sản xuất - Đặc điểm cơ cấu tổ chức sản xuất của doanh nghiệp - Đặc điểm của sản phẩm - Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất chế tạo sản phẩm - Khả năng, trình đội quản lý của doanh nghiệp Tuỳ thuộc vào đặc điểm tình hình riêng của các doanh nghiệp mà đối tượng tập hợp chi phí sản xuất có thể là: Từng phân xưởng, tổ đội, bộ phận sản xuất hoặc toàn doanh nghiệp - Từng giai đoạn công nghệ hoặc toàn bộ quy trình công nghệ - Từng sản phẩm, nhóm sản phẩm cùng loại - Từng đơn đặt hàng hoặc hạng mục công trình SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP - Từng bộ phận chi tiết sản phẩm 1.2.2. Đối tượng tính giá thành. Đối tượng tính giá thành là các loại sản phẩm, công việc, lao vụ mà doanh nghiệp sản xuất chế tạo và thực hiện vần được tính tổng giá thành và giá thành đơn vị Xác định đối tượng tính giá thành là công việc cần thiết đầu tiên trong toàn bộ công việc tính giá thành sản phẩm của kế toán. Nếu xác định đúng và phù hợp với điều kiện, đặc điểm của doanh nghiệp sẽ giúp cho kế toán mở, lập bảng tính giá thành sản phẩm theo từng đối tượng một cách chính xác đồng thời quản lý và kiểm tra được tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm có hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu quản lý doanh nghiệp.Việc xác định đối tượng tính giá thành ở từng doanh nghiệp cụ thể cần phải căn cứ vào các yếu tố sau: - Đặc điểm tổ chức sản xuất và cơ cấu tổ chức sản xuất của doanh nghiệp - Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất chế tạo sản phẩm - Đặc điểm sản phẩm - Các yêu cầu quản lý , yêu cầu cung cấp thông tin cho việc ra quyết định trong doanh nghiệp. - Khả năng và trình độ quản lý của doanh nghiệp. Đối tượng tính giá thành có thể là sản phẩm, dịch vụ hoàn thành của quá trình sản xuất, hay là thành phẩm, bán thành phẩm ở từng giai đoạn công nghệ, từng bộ phận chi tiết sản phẩm…. 1.2.3. Mối quan hệ giữa đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành sản phẩm. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành sản phẩm là hai khái niệm khác nhau nhưng chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau xuất phát từ mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Về bản chất, đối tượng hạch toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP giống nhau vì chúng đều là phạm vi giới hạn để hạch toán chi phí và cùng phục vụ cho việc quản lý chi phí và giá thành. Việc xác định hợp lý đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là tiền đề, điều kiện để tính giá thành.Trong thực tế, một đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất có thể bao gồm nhiều đối tượng tính giá thành và ngược lại một đối tượng tính giá thành có thể bao gồm nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất cũng có khi, đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành sản phẩm là trùng nhau đối với quy trình công nghệ sản xuất giản đơn, chế tạo ra một loại sản phẩm. Tuy vậy, giữa đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành vẫn có những điểm khác nhau. Xác định đối tượng tập hợp chi phí và xác định phạm vi phát sinh chi phí để tập hợp chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ, là căn cứ để tổ chức công tác ghi chép ban đầu và mở các sổ chi tiết, tập hợp số hiệu chi phí sản xuất theo từng đối tượng giúp cho việc quản lý chi phí sản xuất và phục vụ công tác tính giá thành. - Xác định đối tượng tính giá thành có liên quan đến kết quả của quá trình sản xuất (sản phẩm, dịch vụ hoàn thành) là căn cứ để kế toán giá thành tổ chức các bảng ti nhs giá thành sản phẩm, lựa chọn phương pháp tính giá thành thích hợp, tổ chức công tác tính giá thành phục vụ cho việc quản lý và kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và tính toán hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. 1.3. Kế toán chi phí sản xuất trong doanh nghiệp sản xuất 1.31. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất Phương pháp tập hợp sản xuất được sử dụng trong kế toán ch phí sản xuất để tập hợp và phân bổ chi phí cho từng đối tượng kế toán chi phí đã xác định bao gồm: Phương pháp tập hợp trực tiếp: Phương pháp này được áp dụng đối với các chi phí có liên quan trực tiếp đối tượng kế toán tập hợp chi phí đã xác SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP định. Do đó có thể căn cứ vào chứng từ ban đầu để hạch toán trực tiếp cho từng đối tượng riêng biệt. - Phương pháp phân bổ gián tiếp: phương pháp này áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất phát sinh có liên quan đến nhiều đối tượng kế toán chi phí, không tổ chức ghi chép ban đầu riêng cho từng đối tượng được. Trong trường hợp đó phải tập hợp chung cho nhiều đối tượng. Sau đó lựa chọn tiêu chuẩn phân bổ thích hợp để phân bổ khoản chi phí này cho từng đối tượng kế toán chi phí. Việc phân bổ được tiến hành theo trình tự: + Xác định hệ số phân bổ. Hệ số phân bổ = Tổng chi phí cần phân bổ Tổng tiêu chuẩn dùng để phân bổ + Xác định mức chi phí phân bổ cho từng đối tượng Ci = Ti x H Trong đó: Ci là chi phí phân bổ cho từng đối tượng Ti là tiêu chuẩn phân bổ cho từng đối tượng H là hệ số phân bổ. 1.3.2. Kế toán chi phí sản xuất Việc tập hợp chi phí sản xuất phải được tiến hành theo một trình tự hợp lý, khoa học thì mới đảm bảo việc tính giá thành sản phẩm một cách chính xác, kịp thời. Trình tự này phụ thuộc vào đặc điểm sản xuất của từng ngành nghề, từng doanh nghiệp…..Tuy nhiên, có thể khái quát việc tập hợp chi phí sản xuất qua các bước sau: Bước1: Tập hợp các chi phí liên quan trực tiếp cho từng đối tượng sử dụng Bước 2: Tính toán và phân bổ lao vụ của các ngành sản xuất kinh doanh phụ có liên quan trực tiếp cho từng đối tượng sử dụng trên cơ sở khối lượng lao vụ phục vụ và giá thành đơn vị lao vụ. SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Bước 3: Tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung cho các loại sản phẩm có liên quan Bước 4: Xác định chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ Theo quy định kế toán hiện hành khi tiến hành hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, tuỳ vào điều kiện của doanh nghiệp, kế toán sẽ lựa chọn một trong hai phương pháp hạch toán. Phương pháp kiểm kê định kỳ hoặc phương pháp kê khai thường xuyên. Phương pháp kê khai thường xuyên dùng để phản ánh thường xuyên, liên tục tình hình biến động tăng giảm các loại hàng hoá tồn kho. Kế toán hạch toán theo phương pháp này se ghi chép và theo dõi trên hệ thống sổ sách ngay khi phát sinh nghiệp vụ. Phương pháp kiểm kê định kỳ là phương pháp phản ánh không thường xuyên các nghiệp vụ phát sinh đặc biệt là sự biến động các loại hàng hoá tồn kho. Phương pháp này cho phép kế toán ghi chép định kỳ chứ không phải ghi sổ hàng ngày. 1.3.2.1. Kế toán chi phí NVL trực tiếp. Chi phí NVL trực tiếp là các chi phí về vật liệu chính, vật liệu phụ, nửa thành phẩm mua ngoài, nhiên liệu…. được sử dụng trực tiếp cho quá trình sản xuất sản phẩm hoặc thực hiện các lao vụ, dịch vụ. Để hạch toán và theo dõi chi phí, kế toán sử dụng TK 621 “Chi phí NVL trực tiếp” Tài khoản này đươc sử dụng để tập hợp tất cả các khoản chi phí về NVL được sử dụng trực tiếp cho hoạt động sản xuất kinh doanh Tài khoản này được mở chi tiết cho từng đối tượng hạch toán chi phí hoặc từng đối tượng tính giá thành. Chi phí NVL trực tiếp được xác định theo công thức sau: Chi phí NVLTT = Giá trị NVLTT còn lại đầu kỳ SV: Đặng Thu Phương Giá trị NVLTT + xuất dùng trong kỳ - Giá trị NVLTT còn lại cuối kỳ - Giá trị phế liệu thu hồi (nếu có) Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Việc tập hợp CPNVLTT vào sổ đối tượng tập hợp chi phí có thể tiến hành theo phương pháp trực tiếp hay phương pháp phân bổ gián tiếp. - Đối với CPNVLTT chỉ liên quan đến một số đối tượng tập hợp chi phí sản xuất thì hạch toán trực tiếp vào từng đối tượng tập hợp chi phí,. - Đối với CPNVLTT có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí áp dụng phương pháp phân bổ gián tiếp theo các tiêu thức phân bổ thích hợp. Tiêu thức phân bổ có thể là; định mức chi phí cho từng loại sản phẩm, hệ số phân bổ được quy định tỷ lệ với khối lượng sản phẩm được sản xuất….Nhưng tiêu thức phân bổ phải đảm bảo được mối quan hệ tỷ lệl giữa tổng chi phí cần phân bổ với tiêu thứcl phân bổ của các đối tượng. Chi phí vật liệu phân bổ cho từng đối tượng = Tiêu thức phân bổ cho Hệ số phân bổ = từng đối tượng x Hệ số phân bổ Tổng CPNVL cần phân bổ Tổng tiêu thức phân bổ Theo phương pháp kê khai thường xuyên, hạch toán chi phí NVL trực tiếp được thể bằng sơ đồ sau: Giá trị nguyên liệu, vật liệu không sử dụng hết cuối kỳ nhập lại kho TK152 TK621 TK111,112 Xuất NVL dùng trực tiếp sản xuất giá trị của phế liệu bán ngay thu tiền TK111,112,331 Mua NVL đưa thẳng vào sản xuất SV: Đặng Thu Phương TK154 k/c CPNVLTT để tính giá thành sản xuất Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP TK1331 Thuế GTGT Sơ đồ 1.1. SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Theo phương pháp kiểm kê định kỳ, hạch toán chi phí NVL trực tiếp thể hiện bằng sơ đồ sau: k/c giá trị NVL tồn cuối kỳ TK152 TK611 TK621 Kết chuyển giá trị NVL tồn đầu kỳ TK111,112,331 Mua NVL cuối kỳ k/c chi phí TK 133 NVLTT vào giá thành sản phẩm Thuế GTGT Sơ đồ 1.2 SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP 1.3.2.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp là những khoản tiền phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm hoặc trực tiếp thực hiện các loại lao vụ, dịch vụ gồm: tiền lương chính, lương phụ, các khoản phụ cấp, các khoản trích theo lương như BHXH, BHYT, KPCĐ. Để hạch toán và theo dõi chi phí nhân công trực tiếp, kế toán sử dụng TK 622 “Chi phí nhân công trực tiếp” Tài khoản này được sử dụng để tập hợp tất cả cá khoản chi liên quan đến bộ phận lao động trực tiếp tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh (tiền lương, tiền công, các khoản phụ cấp, các khoản trích theo lương) Chi phí nhân công trực tiếp thường được tính trực tiếp vào từng đối tượng chịu chi phí liên quan. Trường hợp CPNCTT có liên quan đến nhiều đối tượng mà không hạch toán được trực tiếp thì tập hợp chung sau đó chọn tiêu chuẩn thích hợp để tính toán, phân bổ cho các đối tượng chịu chi phí liên quan. Tiêu chuẩn dùng phân bổ có thể theo giờ công định mức, tiền lương định mức hoặc theo giờ công thực tế. Trên có số tiền lương được phân bổ về tiến hành trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo tỷ lệ quy định để tính vào chi phí. Trích BHXH, 20% theo lương tối thiếu về hệ số lưong trong đó 15% tình vào chi phí sản xuất 5% khấu trừ vào lương của người lao động. Trích BHYT 3% theo lương tối thiếu và hệ số lương trong đó 2% tính vào chio phí sản xuất 1% khấu trừ vào lương của người lao động. Trích KPCĐ 2% theo lương thực tế và tính cả vào chi phí sản xuất. Phương pháp hạch toán chio phí nhân công trực tiếp được thể hiện qua sơ đồ sau; SV: Đặng Thu Phương Lớp: K39 – 21.08