Tài liệu Tổ chức công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty gạch ốp lát hà nội

Lêi nãi ®Çu §Êt n-íc ta hiÖn nay ®· xo¸ bá nÒn kinh tÕ bao cÊp vµ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®· t¹o ra mét søc c¹nh tranh m¹nh mÏ v× thÕ c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ®iÒu ®Çu tiªn c¸c doanh nghiÖp quan t©m ®ã chÝnh lµ lîi nhuËn. Lîi nhuËn chÝnh lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a doanh thu vµ chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra. ViÖc t¨ng lîi nhuËn còng ®ång nghÜa víi viÖc t¨ng gi¸ b¸n cña s¶n phÈm hµng ho¸ vµ gi¶m chi phÝ, nh-ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay viÖc t¨ng gi¸ b¸n cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ lµ rÊt khã bëi khi chóng ta t¨ng gi¸ b¸n nã sÏ lµm gi¶m møc cÇu cña s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng vµ t¹o c¬ héi cho c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ cña ta. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp muèn pt kinh doanh bÒn v÷ng, l©u dµi æn ®Þnh th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã chÝnh s¸ch linh ho¹t vÒ gi¸, hiÓu râ chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó mang l¹i lîi nhuËn cao nhÊt, muèn vËy ph¶i cã mét ®éi ngò kÕ to¸n lµnh nghÒ ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè gi¸ trÞ ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp. V× vËy ho¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét c«ng t¸c träng t©m kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi riªng còng nh- toµn x· héi nãi chung. Môc ®Ých chÝnh cña vÊn ®Ò nµy lµ vËn dông lý luËn vÒ ho¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh cña c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i c«ng ty "G¹ch èp l¸t HN" Trªn c¬ së ®ã ph©n tÝch nh÷ng tån t¹i nh»m gãp phÇn nhá vµo c«ng t¸c viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n trong c«ng ty. Víi ý nghÜa trªn em ®· chän ®Ò tµi thùc tËp cña m×nh lµ: "Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty G¹ch èp l¸t Hµ Néi". 1 Néi dung cña chuyªn ®Ò ®-îc chia lµm 3 phÇn: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. PhÇn II: Thùc tÕ c«ng t¸c kho¸n vµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty g¹ch èp l¸t Hµ Néi . PhÇn III: NhËn xÐt vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty G¹ch èp l¸t Hµ Néi. 2 PhÇn I Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. I. B¶n chÊt néi dung kinh tÕ vµ sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. a. Chi phÝ s¶n xuÊt. S¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña x· héi loµi ng-êi,®©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong mäi chÕ ®é x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y dùng cña c¸c doanh nghiÖp thùc chÊt lµ viÖc s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm theo yªu cÇu cña thÞ tr-êng nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. §Ó ®¹t ®-îc môc®Ých nµy th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh. Do vËy ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh doanh mang l¹i lîi nhuËn th× buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu c¸c chi phÝ cña m×nh bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. C¸c nhµ kinh häc th-êng quan niÖm r»ng chi phÝ lµ c¸c kho¶n phÝ tæn ph¶i bá ra khi s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô trong kú kinh doanh. §èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp th× chi phÝ lµ c¸c kho¶n ph¶i mua c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cho viÖc t¹o ra s¶n phÈm nh»m mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho doanh nghiÖp. Cßn c¸c nhµ kÕ to¸n th-êng quan niÖm chi phÝ nh- mét kho¶n hy sinh hay bá ra ®Ó ®¹t ®-îc môc ®Ých nhÊt ®Þnh. Nã xem nh- mét l-îng tiÒn ph¶i tr¶ cho c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong viÖc t¹o ra s¶n phÈm. Nh- vËy c¸c quan niÖm trªn thùc chÊt chØ lµ sù nh×n nhËn, b¶n chÊt cña chi phÝ tõ c¸c gãc ®é kh¸c nhau. Theo M¸c khi ph©n tÝch chi phÝ «ng còng cho r»ng chi phÝ s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ chi phhÝ do t- b¶n ®· thùc hiÖn vµo s¶n xuÊt hµng ho¸ cÊu 3 thµnh, nã ®óng b»ng gi¸ trÞ t- b¶n ®· chi ra vµ hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ mét kho¶n môc chØ cã trong kÕ to¸n t- b¶n chñ nghÜa tÝnh ®éc lËp chñ yÕu ®ã trong gi¸ trÞ thùc tiÔn kh«ng ngõng ®-îc biÓu hiÖn ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thùc tÕ cña hµng ho¸. MÆc dï c¸c hao phÝ bá ra cho s¶n xuÊt x©y dùng bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nh-ng trong ®iÒu kiÖn tån t¹i cña quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ chãng cÇn ®-îc tËp hîp vµ biÓu hiÖn d-íi h×nh thøc tiÒn tÖ. Tõ ®ã ra cã thÓ ®i ®Õn mét c¸ch biÓu hiÖn chung nhÊt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt nh- sau: Chi phÝ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn nh- hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp thùc tÕ chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét kú kinh doanh nhÊt ®Þnh. C¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh cã tÝnh chÊt th-êng xuyªn vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp. Trong ®¬n vÞ s¶n xuÊt, ngoµi nh÷ng chi phÝ cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt cßn cã nh÷ng chi phÝ kh«ng cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt v× vËy chóng ta cÇn ph©n biÖt chi phÝ víi hao phÝ vµ chi tiªu. VÝ dô. Cã nh÷ng chi phÝ bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt míi ®-îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt vËt t-, tiÒn vèn trong doanh nghiÖp kh«ng kÓ nã ®-îc dïng vµo viÖc g×. Chi tiªu lµ c¬ së ph¸t sinh chi phÝ, kh«ng cã chi tiªu th× kh«ng cã chi phÝ, song gi÷a chóng l¹i cã sù kh¸c nhau vÒ l-îng vµ thêi gian, chi tiªu cã thÓ lµ chi phÝ (nh- mua vËt t- ®-a ngay vµo s¶n xuÊt) hoÆc còng cã thÓ ch-a ph¶i lµ chi phÝ s¶n xuÊt (nh- mua vËt t- ®-a vÒ kho ch-a xuÊt dïng…) mÆt kh¸c còng cã kho¶n chi tiªu ch-a x¶y ra ë kú h¹ch to¸n tr-íc ®-îc tÝnh vµo chi phÝ ë kú nµy. b. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung kh¸c nhau, môc ®Ých vµ c«ng dông cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng kh¸c nhau do ®ã yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i còng kh¸c nhau. §Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt tõng tiªu thøc kh¸c nhau, viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng lo¹i sÏ n©ng cao tÝnh chi tiÕt cña th«ng tin h¹ch to¸n lµ c¬ së tin cËy cho viÖc phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ. D-íi ®©y lµ mét sè 4 c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu: * Ph©n lo¹i theo yÕu tè. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ta c¨n cø vµo tÝnh chÊt néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau ®Ó chia ra c¸c yÕu tè chi phÝ, mçi yÕu tè chi phÝ chØ bao gåm c¸c chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®· ph¸t sinh ë lÜnh vùc nµo, ë ®©u vµ môc ®Ých t¸c dông cña chi phÝ nh- thÕ nµo. V× vËu c¸ch ph©n lo¹i nµy ®-îc gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®-îc chia lµm c¸c yÕu tè sau: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ nhiªn liÖu ®éng lùc, c«ng cô, dông cô … sö dông nhiªn liÖu ®éng lùc, c«ng cô, dông cô … sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh. - Chi phÝ nh©n c«ng: Gåm tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng, ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp l-¬ng, ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp mang tÝnh l-¬ng ph¶i tr¶ cho toµn bé c«ng nh©n viªn chøc vµ tiÒn l-¬ng thuª ngoµi. Gåm c¶ c¸c chi phÝ vÒ BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh theo quy ®Þnh. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao TSC§ ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh dïn trong s¶n xuÊt kinh doanh. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Ph¶n ¸nh toµn bé c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ch-a ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè ë trªn trong kú s¶n xuÊt kinh doanh. * Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ (theo kho¶n môc) Mçi yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®Òu cã môc ®Ých vµ c«ng dông nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ta c¨n cø vµo môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt ®Ó chia ra c¸c kho¶n môc kh¸c nhau, mçi kho¶n môc chi phÝ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých vµ c«ng dông kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung kinh 5 tÕ nh- thÕ nµo. V× vËy c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gäi lµ c¸ch ph©n lo¹i theo kho¶n môc. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®-îc chia thµnh c¸c môc chi phÝ nh- sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh vËt liÖu phô, nhiªn liÖu…tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Gåm tiÒn l-¬ng, phô cÊp l-¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp vµ c¸c kho¶n ph¶i trÝch theo l-¬ng nh- BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ % quy ®Þnh. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Bao gåm chi phÝ liªn quan ®Õn qu¶n lý phôc vô s¶n xuÊt chung ë c¸c bé phËn x©y dùng trong ®ã gåm: + Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng. + Chi phÝ nguyªn vËt liÖu. + Chi phÝ c«ng cô, dông cô. + Chi phÝ khÊu hao TSC§ (c¶ s¶n xuÊt lÉn qu¶n lý ph©n x-ëng) + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi (chØ dïng cho ph©n x-ëng) + Chi phÝ b»ng tiÒn. * Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ víi ®èi t-îng chÞu chi phÝ. - Chi phÝ trùc tiÕp: chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: Chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ xong ph¶i ph©n bæ. Th«ng th-êng chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ chi phÝ gi¸n tiÕp. * Ph©n lo¹i theo néi dung cÊu thµnh chi phÝ: Ph©n lµm 2 lo¹i. - Chi phÝ ®¬n nhÊt: Lµ chi phÝ do mét yÕu tè chi phÝ cÊu thµnh nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ tæng hîp: Lµ chi phÝ do nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh nh- chi phÝ s¶n xuÊt chung. * Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. - BiÕn phÝ: lµ chi phÝ biÕn ®æi tû lÖ víi khèi l-îng s¶n phÈm. 6 - §Þnh phÝ: Lµ chi phÝ kh«ng phô thuéc vµo khèi l-îng s¶n phÈm nhkhÊu hao. 2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm. a. B¶n chÊt vµ kh¸i niÖm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh lµ tæng chi phÝ b»ng tiÒn cña tÊt c¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp lµ th-íc ®o møc tiªu hao phï hîp ®Ó bï ®¾p trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ c¨n cø x©y dùng ph-¬ng ¸n gi¸ c¶ s¶n phÈm hµng ho¸. Tãm l¹i gi¸ thµnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi l-îng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hoµn thµnh. Gi¸ thµnh ®-îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm lao vô cô thÓ vµ chØ tÝnh to¸n víi sè l-îng s¶n phÈm hoÆc dÞch vô s¶n phÈm ®· hoµn thµnh toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (thµnh phÈm) hoÆc kÕt thóc mét sè giai ®o¹n s¶n xuÊt (b¸n thµnh phÈm) Gi¸ thµnh trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh nã võa mang tÝnh chñ quna võa mang tÝnh kh¸ch quan. V× vËy, chóng ta ph¶i xem xÐt gi¸ thµnh trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau nh»m sö dông chØ tiªu gi¸ thµnh cã hiÖu qu¶. Gi¸ thµnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn, gi¸ trÞ t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng kÕt tinh trong mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸. V× vËy nã mang tÝnh kh¸ch quan do sù di chuyÓn vµ tÝnh kÕt ting nµy lµ tÊt yÕu. ViÖc tÝnh to¸n ®o l-êng lµ biÓu hiÖn chóng b»ng tiÒn chØ lµ ph¶n ¸nh cña qu¶n lý mµ th«i. MÆt kh¸c, gi¸ thµnh lµ mét ®¹i l-îng tÝnh to¸n trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt chØ ra trong kú nªn nã lµ chØ tiªu cã sù chñ quan. §Æc ®iÓm cña chñ quan nµy thÓ hiÖn trªn hai khÝa c¹nh. Thø nhÊt: Gi¸ thµnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña c¸c t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ®· hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra khèi l-îng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. V× vËy viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®¸nh gi¸ kh¸c nhau ë tõng doanh nghiÖp còng lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm mang tÝnh chñ quan nhÊt ®Þnh. Gi¸ thµnh ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt nh÷ng chi phÝ ®-îc tËp hîp vµo gi¸ thµnh ph¶i tu©n theo quy ®Þnh chung cña nguyªn t¾c kÕ to¸n. 7 Ch¼ng h¹n nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh- chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ b¸n hµng tr-íc kia ®-îc tËp hîp vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm theo quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n cò. Trong chÕ ®é kÕ to¸n míi mµ bé tµi chÝnh míi ban hµnh ngµy 1/11/1995 th× hai lo¹i chi phÝ nµy kh«ng ®-îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ chóng ®-îc coi lµ phÝ tæn doanh nghiÖp ph¶i chÞu, do vËy lµm cho gi¸ thµnh dao ®éng theo. Tõ viÖc nghiªn cøu b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm ta cã thÓ ®i ®Õn mét kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm nh- sau: Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cho mét khèi l-îng s¶n phÈm lao ®éng nghÜa vô ®· hoµn thµnh. b. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh: Cã hai c¸ch ph©n lo¹i. * Ph©n lo¹i theo thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh vµ c¬ së tÝnh gi¸ thµnh th× gi¸ thµnh ®-îc chia lµm 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: §-îc tÝnh tr-íc khi x©y dùng. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc : §-îc tÝnh tr-íc khi x©y dùng. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: §-îc tÝnh sau khi hoµn thµnh nªn sè liÖu thùc tÕ. * Ph©n lo¹i theo ph¹m vi chi phÝ cÊu thµnh. - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: tõ kh©u ®Çu ®Õn kÕt thóc s¶n xuÊt. - Gi¸ thµnh toµn bé: TÝnh theo s¶n phÈm s¶n xuÊt song ®· tiªu thô, chi phÝ bao hµm c¶ chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh l·i tr-íc thuÕ thu nhËp cña doanh nghiÖp vµ ®-îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Gi¸ thµnh toµn bé; cña s¶n phÈm = Gi¸ thµnh;s¶n xuÊt + Chi phÝ; b¸n hµng + Chi phÝ cña mét doanh nghiÖp * Ph©n biÖt gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Gièng nhau: §Òu lµ chi phÝ s¶n xuÊt. - Kh¸c nhau: VÒ ph¹m vi chi phÝ chØ tÝnh cho mét kú cßn gi¸ thµnh l¹i tÝnh cho s¶n phÈm hoµn thµnh. Gi¸ thµnh ®-îc tÝnh theo c«ng thøc sau: 8 Z = D- ®Þnh kú + Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú - D- ®Þnh kú Nh÷ng doanh nghiÖp ®Æc thï kh«ng cã c¸i sè d- ®Çu kú vµ dë dang cuèi kú th× gi¸ thµnh b»ng chi phÝ s¶n xuÊt. * Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thnfh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm chi phÝ biÓu hiÖn mÆt hao phÝ cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §©y lµ hai mÆt thèng nhÊt cña mét qu¸ tr×nh. V× vËy chóng gièng nhau vÒ chÊt, c¶ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu bao gåm nh÷ng chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Trªn gãc ®é biÓu hiÖn b»ng tiÒn, chi phÝ s¶n xuÊt còng kh¸c víi gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Æc biÖt lµ trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, chi phÝ nµy kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ ®· chi ra trong kú nh-ng cßn chêi ph©n bæ dÇn cho c¸c kú sau ®ång thêi cßn ph¶i céng thªm c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ch-a ph¸t sinh trong kú nh-ng ®-îc tÝnh tr-íc vµo gi¸ thµnh vµ chi phÝ chi ra kú tr-íc ch-a ph©n bæ kÕt chuyÓn sang. c. Sù cÇn thiÕt vµ nhiÖm vô cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y dùng. HiÖn nay cïng víi chÊt l-îng s¶n phÈm, gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n lu«n ®-îc coi lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp. PhÊn ®Êu h¹ gi¸ thnµh vµ n©ng cao chÊt l-îng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ n©ng cao thu nhËp cña ng-êi lao ®éng . Do ®ã h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mét vÞ trÝ v« cïng quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt l-îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Muèn sö dông chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm vµo qu¶n lý th× cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh. TÝnh ®óng gi¸ thµnh lµ tÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ h¹ch to¸n ®óng néi dung kinh tÕ cña chi phÝ ®· hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Muèn vËy p h¶i x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh, vËn dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh hîp lý vµ gi¸ thµnh 9 tÝnh trªn c¬ së sè liÖu kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch chÝnh x¸c. TÝnh ®ñ gi¸ thµnh lµ tÝnh to¸n ®Çy ®ñ mäi chi phÝ ®· bá ra trªn tinh thÇn h¹ch to¸n kinh doanh, lo¹i bá mäi yÕu tè bao cÊp ®Ó tÝnh tõ ®Çu vµo theo ®ógn chç quy ®Þnh. TÝnh ®ñ còng ®ßi hái ph¶i lo¹i bá nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm nh- c¸c lo¹i chi phÝ mang tÝnh chÊt tiªu cùc, l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt, hîp lý, nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i ®-îc quy tr¸ch nhiÖm râ rµng. 3. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. a. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra gi¸m s¸t chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã tiÕn hµnh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt kh¸c nhau ë tõng ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt l¹i cã thÓ s¶n xuÊt chÕ biÕn nhiÒu s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc lao vô kh¸c nhau, theo c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh¸c nhau. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp còng ph¸t sinh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu bé phËn, liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm c«ng viÖc, tøc lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, tõng giai ®o¹n hay tõng quy tr×nh c«ng nghÖ, tõng ph©n x-ëng hay tõng bé phËn, tõng ®¬n ®Æt hµng, tõng lo¹i nhãm s¶n phÈm, tõng h¹ng môc c«ng tr×nh. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiÕt cña c«ng viÖc kÕ to¸n, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Cã x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®¸p øng ®-îc yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp míi gióp cho tæ chøc tèt nhÊt c«ng viÖc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ. Tõ ghi chÐp ban ®Çu, tæng hîp sè liÖu, tæ chøc tµi kho¶n vµ sæ chi tiÕt ®Òu ph¶i theo ®óng ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh. §Ó x¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt tr-íc hÕt ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt. Tuú theo c¬ cÊu tæ 10 chøc s¶n xuÊt yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh, yªu cÇu h¹ch to¸n kinh doanh cña doanh nghiÖp mµ ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi p hÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp hay tõng giai ®o¹n, tõng quy tr×nh c«ng nghÖ riªng biÖt, tõng ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi t-îng ®· ®-îc quy ®Þnh hîp lý, cã t¸c dông phôc vô tèt cho viÖc cho viÖc t¨ng c-êng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc kÞp thêi vµ ®óng ®¾n. Tuy nhiªn ®Ó tÝnh ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm th× c«ng viÖc ®Çu tiªn cÇn x¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. b. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt thu ®-îc tõ s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt thu ®-îc tõ s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt cña s¶n phÈm, yªu cÇu vÒ tr×nh ®é h¹ch to¸n vµ qu¶n lý kinh tÕ cña doanh nghiÖp. Tr-íc hÕt, cÇn xem xÐt doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo lo¹i h×nh nµo. NÕu s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng s¶n phÈm, tõng c«ng viÖc hoµn thµnh. NÕu s¶n xuÊt hµng lo¹t th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh vÉn cã thÓ lµ s¶n phÈm hoµn thµnh hay nhãm s¶n phÈm hoµn thµnh. Quy tr×nh c«ng nghÖ còng ¶nh h-ëng nhÊt ®Þnh ®Õn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu quy tr×nh s¶n xuÊt ®¬n gi¶n th× s¶n phÈm hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt ®ã chÝnh lµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu quy tr×nh kiÓu phøc t¹p liªn tôc thid ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng hoÆc nöa thµnh phÈm ®· hoµn thµnh ë tõng giai ®o¹n. NÕu quy tr×nh phøc t¹p kiÓu song song th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm ®· l¾p r¸p hoµn chØnh vµ c¶ mét sè bé phËn chi tiÕt cña s¶n phÈm n÷a. 11 c. Ph©n biÖt ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã néi dung kh¸c víi ®èi t-îng tÝnh chi phÝ. §èi t-îng cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó mêi c¸c tµi kho¶n, c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt, tæ chøc c«ng t¸c ghi chÐp ban ®Çu, tËp hîp sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng. Cßn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh l¹i lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n lËp b¶ng chi tiÕt gi¸ thµnh vµ tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi t-îng. §Ó ph©n biÖt ®-îc ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ngµy c¶ khi chóng ®ång nhÊt lµ mét, cÇn dùa vµo c¸c c¬ së sau: §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt: s¶n xuÊt ®¬n gi¶n hay phøc t¹p. Víi s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ s¶n phÈm hay toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (NÕu s¶n xuÊt mét thø s¶n phÈm) hoÆc cã thÓ lµ mét nhãm s¶n phÈm (NÕu s¶n xuÊt nhiÒu thø s¶n phÈm cïng tiÕn hµnh trong mét quy tr×nh lao ®éng). §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ë ®©y lµ s¶n phÈm cuèi cïng. Víi s¶n phÈm phøc t¹p, ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn, ph©n x-ëng chÕ biÕn, ph©n x-ëng s¶n xuÊt hoÆc nhãm chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm ... cßn ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm hay b¸n thµnh phÈn ë tõng b-íc chÕ t¹o. d. C¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph-¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, kho¶n môc trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ. Do ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nªn còng cã nhiÒu c¸ch h¹ch to¸n chi phÝ cho phï hîp víi tõng ®èi t-îng. V× thÕ, trong thùc tÕ th-êng ¸p dông c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt nh- sau: + §èi t-îng tËp hîp chi phÝ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt th-êng lµ: - Toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt. - Tõng giai ®o¹n hay tõng quy tr×nh c«ng nghÖ, tõng ph©n x-ëng, tõng 12 bé phËn s¶n xuÊt, tõng ®¬n ®Æt hµng, tõng lo¹i nhãm s¶n phÈm, tõng h¹ng môc c«ng tr×nh. + §èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh. - §Æc ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. - C«ng dông cña chi phÝ. - C¨n cø c¬ cÊu tæ chøc, quy tr×nh c«ng nghÖ ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm, yªu cÇu qu¶n lý, yªu cÇu h¹ch to¸n kinh doanh. * KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt vµ néi dung kh¸c nhau, ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh còng kh¸c nhau. Khi ph¸t sinh, tr-íc hÕt c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc biÓu hiÖn theo c¸c yÕu tè chi phÝ råi míi ®-îc biÓu hiÖn thµnh c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh khi tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®-îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù hîp lý khoa häc th× míi cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kÞp thêi. Tr×nh tù nµy phô thuéc nhiÒu vµo ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ, mèi quan hÖ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Kinh doanh vµ tr×nh ®é h¹c to¸n cña doanh nghiÖp, tr-êng hîp ®¬n vÞ kÕ to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn. §èi víi kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Ph¹m vi bao gåm nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô nöa thµnh phÈm, nhiªn liÖu toµn bé vËt liÖu t¹o ra s¶n phÈm. Kh«ng tÝnh vµo nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp c¸c lo¹i vËt t- dông cô dïng cho ph©n x-ëng, qu¶n lý hay dÞch vô kh¸c. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp. NÕu nguyªn vËt liÖu liªn quan ®Õn mét tr-êng hîp tËp hîp chi phÝ th× sÏ h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi t-îng. NÕu liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng chÞu chi phÝ th× sÏ tiÕn hµnh tËp hîp sau ®ã ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng, h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú theo ®óng nguyªn vËt liÖu chÝnh ph¸t sinh ®iÒu ®ã cßn liªn quan ®Õn trÞ gi¸ 13 vËt liÖu tån ë bé phËn s¶n xuÊt vµ phÕ liÖu thu håi ®-îc lóc ®ã ng-êi ta tÝnh trÞ gi¸ vËt liÖu vµ chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp trong kú. VL trùc tiÕp; trong kú TrÞ gi¸ VL trong kú; xuÊt kho = + VËt liÖu tån kho;®Çu kú ë BPSX - VËt liÖu tån kho;cuèi kú ë BPSX - PhÕ liÖu thu håi;trong s¶n xuÊt Trong ®ã: - ChÊt liÖu xuÊt kho ®-îc tÝnh c¨n cø c¸c phiÕu xuÊt kho. - VËt liÖu tån ë bé phËn s¶n xuÊt c¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª hoÆc phiÕu b¸o vËt t- cßn l¹i. - PhÕ liÖu thu håi c¨n cø vµo phiÕu nhËp kho vµ ®¬n gi¸ thu håi. * Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n. Sö dông tµi kho¶n B21 - chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ trong doanh nghiÖp cã bao nhiªu c«ng tr×nh th× cã bÊy nhiªu chi tiÕt, khi kÐ to¸n vµo sæ chi phÝ cña c«ng tr×nh nµo tËp hîp vµo c«ng tr×nh ®ã cã thÓ chi tiÕt tõng h¹ng môc c«ng tr×nh. Tr×nh tù h¹ch to¸n. TK 152,153 TK 621 TK 152,153 1) XuÊt kho NVC SX 3) NhËp l¹i kho do kh«ng sö dông hÕt hay phÕ liÖu 4. Sö dông kh«ng hÕt tån ë PXSX kú tr-íc chuyÓn sang TK 111,112,331 TK 154 VËt liÖu mua ngoµi ®-a th¼ng vµo s¶n xuÊt (gi¸ ch-a cã thuÕ VAT) 5) K/c chi phÝ NVL trùc tiÕp TK133 ThuÕ VAT ®-îc khÊu trõ 14 TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Sö dông tµi kho¶n 622 - chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp còng tËp hîp cho tõng ®èi t-îng. NÕu liªn quan ®Õn mét ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ chi phÝ trùc tiÕp ®-îc h¹ch to¸n chi tiÕt vµo ®èi t-îng ®ã. NÕu liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng th× sÏ ph©n bæ theo tiªu thøc phï hîp cã thÓ lµ: - Theo tiªu l-îng ®Þnh møc. - Theo khèi l-îng s¶n phÈm. - Theo giê c«ng ®Þnh møc vµ thùc tÕ. + Tr-êng hîp trÝch tr-íc tiÒn l-¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n viªn trùc tiÕp th× liªn quan ®Õn TK 355 Ghi Nî TK 622 Cã TK 335 + TiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng kh«ng h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 622 mµ h¹ch to¸n vµo TK 623 nÕu ë ®¬n vÞ x©y l¾p. * Tr×nh tù h¹ch to¸n. TK334 TK622 TiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ TK154 TK338 TrÝch BHXH Ph©n bæ chi phÝ kÕt chuyÓn CF TK111,112 Nh©n c«ng thuª ngoµi tiÒn th-ëng cho ng-êi L§ 15 * KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung. + Ph¹m vi: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ngoµi hai kho¶n môc trªn. - C¸c chi phÝ ph¸t sinh ë ph©n x-ëng, tæ, ®éi nh- chi phÝ s¶n xuÊt tæ ®éi lµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Kh«ng tÝnh chi phÝ phôc vô qu¶n lý chung toµn doanh nghiÖp hoÆc chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt. + Ph-¬ng ph¸p tËp hîp hoÆc ph©n bæ. Th«ng th-êng ®-îc tËp hîp theo ®Þa chØ ph¸t sinh chi phÝ nh- ë c¸c ph©n x-ëng, tæ ®éi. NÕu cã chi phÝ liªn quan ®Õn mét ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ nh- s¶n xuÊt nh- chi phÝ mét lo¹i s¶n phÈm th× sÏ h¹ch to¸n tÑ-c tiÕp cho ®èi t-îng ®ã. NÕu liªn quan ®Õn nhiÒu ®ãi t-îng th× sÏ tËp hîp sau ®ã ph©n bæ theo tiªu thøc nhÊt ®Þnh c¸c tiªu thøc cã thÓ lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ trùc tiÕp ph©n bæ theo giê m¸y ch¹y, theo ®Þnh møc chi phÝ chung, * Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n. Sö dông TK 627: Chi phÝ s¶n xuÊt chung - 6271 chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng - 6272 chi phÝ vËt liÖu - 6273 chi phÝ CCDC - 6274 chi phÝ khÊu h¸o TSC§ - 6277 chi phÝ dÞch vô mua ngoµi - 6278 chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c 16 Tr×nh tù h¹ch to¸n. TK334,338 TK627 Chi phÝ ph¸t sinh TK154 Ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn L-¬ng, BHXH, BHYT TK152,153 VËt liÖu, CCDC TK214 KhÊu hao TSC§ TK214 C¸c chi phÝ kh¸c Tr-êng hîp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. * KÕ to¸n tËp hîp chi tiÕt ph¸t sinh trong kú theo tõng kho¶n môc vµ chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ theo tõng kho¶n môc: 621,622,627 nh- ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn. * Sö dông TK 631 ®Ó tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm… cßn TK 154 chØ ph¶n ¸nh s¶n phÈm dë dang chø kh«ng dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ nh- kª khai th-êng xuyªn. 17 Tr×nh tù h¹ch to¸n TK331,111 TK611 2 VËt liÖu mua vµo TK621 4- XuÊt VL dïng TK631 7- K/c CF VLTT TK632 9- Gi¸ thµnh SP TK622 TK152,153 6- K/c CF NCTT 1- K/c vËt liÖu tån ®Çu kú TK627 3- K/c VL tån CK 7- K/c CF SXC TK LQ 5- K/c CF NCTT vµ CF SXCPS TK154 6- K/c d- ®Çu kú s¶n phÈm dë 8- K/c SP dë cuèi kú II. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1. TËp hîp vµ ph© bæ chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt cho mét doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i víi néi dung tÝnh chÊt kh¸c nhau. Do vËy viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng, néi dung cña c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng, thùc chÊt lµ viÖc ph©n ®Þnh nh÷ng chi phÝ ®-îc tÝnh vµo gi¸ thµnh vµ nh÷ng chi phs s¶n xuÊt kh«ng ®-îc tÝnh vµo gi¸ thµnh. Theo quy ®Þnh nh÷ng kho¶n môc chi phÝ kh«ng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt nh- chi cho c¸c c«ng tr×nh c«ng céng, cho c¸c ho¹t ®éng v¨n nghÖ, thÓ dôc thÓ thao ph¶i ®Ó ngoµi gi¸ thµnh vµ do nguån vèn riªng bï ®¾p. Cßn c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm th× ph¶i ®-îc h¹ch to¸n ®Çy ®ñ vµo gi¸ thµnh. ChØ 18 cã trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®óng ®¾n néi dung c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch thÝch hîp th× míi ®¶m b¶o ph¶n ¸nh gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ. §Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ng-êi ta th-êng sö dông c¸c tµi kho¶n chñ yÕu sau: TK 621, TK 622, TK 627, TK 154 (hoÆc TK 631), TK 142, TK 335 vµ mét sè TK cã liªn quan kh¸c. 2. C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. a. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh * §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ lo¹i s¶n phÈm c«ng viÖc hoÆc lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. b. C¨n cø x¸c ®Þnh ®èi t-îng gi¸ thµnh. - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm s¶n phÈm tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµo quy tr×nh c«ng nghÖ. + NÕu s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm. + NÕu s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm. + NÕu s¶n xuÊt nhiÒu víi sè l-îng lín th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm. - XÐt theo quy tr×nh c«ng nghÖ. + Quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n ®¬n th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh. + Quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p liªn tôc theo kiÓu n-íc ch¶y th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thª lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai ®o¹n vµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng. NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p theo kiÓu song song th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ ®èi tõng chi tiÕt s¶n phÈm. * Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp (ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n) Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng trùc tiÕp ®-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp thuéc 19 lo¹i h×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n sè l-îng mÆt hµng Ýt, s¶n xuÊt víi khèi l-îng nhá, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë dang kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc tÝnh b»ng c¸ch trùc tiÕp lÊy tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm céng hoÆc trõ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú so víi cuèi kú chia cho sè l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh. Gi¸ thµnh ®¬n vÞ; s¶n phÈm Chi phÝ s¶n phÈm; trong kú = Gi¸ trÞ s¶n phÈm;DD§K + - Gi¸ trÞ s¶n phÈm; cuèi kú Ph-¬ng ph¸p nµy cã -u ®iÓm lµ tÝnh to¸n ®¬n gi¶n chÝnh x¸c. Tuy nhiªn khi ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phs s¶n xuÊt kh¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh th× ph-¬ng ph¸p nµy kh«ng thÓ ¸p dông ®-îc. * Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n b-íc. Ph-¬ng ph¸p nµy quy tr×nh c«ng nghÖ ¸o dông liªn tôc, chu kú ng¾n vµ xen kÏ, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ quy tr×nh s¶n xuÊt theo tõng giai ®o¹n tõng ph©n x-ëng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng hoÆc c¶ nöa thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng hoÆc c¶ nöa thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng. C«ng thøc tÝnh: Z1 = D §K1 + CPPS1 - DCK1 * Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng. Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông ë ®¬n vÞ cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu liªn tôc, song song. Tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hoÆc s¶n xuÊt hµng lo¹t theo tõng ®¬n ®Æt hµng. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ ®¬n ®Æt hµng. - Néi dung cña ph-¬ng ph¸p nµy. + Mçi mét ®¬n ®Æt hµng më mét b¶ng tÝnh gi¸. + Cuèi th¸ng c¨n cø vµo sæ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®¬n ®Æt hµng ®Ó ghi sang b¶ng tÝnh gi¸ thµnh. * Khi hoµn thµnh ®¬n ®Æt hµng tæng céng chi phÝ trªn b¶ng tÝnh gi¸ 20