Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
§Ò tµi:
Quan ®iÓm triÕt häc M¸c - Lªnin víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn ë ViÖt Nam hiÖn nay.
§Æt vÊn ®Ò:
Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay.
Lý do chän ®Ò tµi.
A . Néi dung:
I - Quan ®iÓm toµn diÖn víi viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
1.1 X· héi chñ nghÜa lµ g× ?
1.2 Kh¸i niÖm vÒ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn.
1.3 ViÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
2.1 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan dÉn ®Õn viÖc tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng
ho¸ nhiÒu thµnh phÇn á ViÖt Nam.
2.2 VÞ trÝ, vai trß cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ.
2.3 Mèi liªn hÖ biÖn chøng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh ftÕ.
2.4 Nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®îc, nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ cßn tån t¹i trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn nÒn kinh tÕ hµng h¸o nhiÒu thµnh phÇn.
III - Nh÷ng nh©n tè vµ ph¶i ph¸p b¶o ®¶m viÖc ph¸t triÓn kinh kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn theo ddÞnh híng x· héi chñ nghÜa.
3.1 G¶i ph¸p kh¾c phôc khã kh¨n.
3.2 C¸c nh©n tè b¶o ®¶m ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh híng XHCN.
3.3 Tr¸nh nguy c¬ chÖch híng x· héi chñ nghÜa.
3.4 N©ng cao vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ sù qu¶n lý cña Nhµ níc
B . KÕt luËn.
C . Tµi liÖu tham kh¶o.
C.
§Æt vÊn ®Ò
§æi míi kinh tÕ ViÖt Nam lµ mét cao trµo cña toµn d©n ta do §¶ng Céng
S¶n ViÖt Nam khëi xêng vµ l·nh ®¹o c«ng cuéc ®æi míi thùc sù b¾t ®Çu n¨m
1986.
N¨m 1986 trë vÒ tríc nÒn kinh tÕ níc ta lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá mang
tÝnh tù cung tù cÊp vËn hµnh theo c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. MÆt kh¸c
do nh÷ng sai lµm trong nhËn thøc vµ m« h×nh kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. NÒn kinh
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
tÕ níc ta ngµy cµng tôt hËu, khñng ho¶ng trÇm träng kÐo dµi, ®êi sèng nh©n d©n
thÊp.
§øng tríc bèi c¶nh ®ã con ®êng ®óng ®¾n duy nhÊt ®Ó ®æi míi ®Êt níc lµ
®æi míi kinh tÕ. Tõ1986, trªn c¬ së quan ®iÓm toµn diÖn nhËn thøc râ vÒ thùc
tr¹ng ®Êt níc cïng víi nh÷ng thµnh tùu trong nh÷ng n¨m ®Çu ®æi míi ®Õn n¨m
19991 t¹i §¹i héi lÇn VII §¶ng ta ®· ®i tíi quyÕt ®Þnh kiªn quyÕt xo¸ bá c¬ chÕ
qu¶n lý kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc.
§êng lèi ®ã ®îc thùc hiÖn trªn mêi n¨m ®æi míi ®· ®em l¹i nh÷ng thµnh
tùu ®ngs khÝch lÖ chøng tá ®êng lèi l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ níc lµ hoµn toµn
®óng ®¾n. Nhng phÝa sau nh÷ng thµnh tùu ®ã cßn kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n næi
cém. Co ®ã cÇn nghiªn cøu bæ sung vµ hoµn thiÖn nh÷ng quan ®iÓm, biÖn ph¸p
®Ó nÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vµ gi÷ v÷ng
®Þnh híng ®ã. §©y lµ viÖc lµm thiÕt thùc vµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi vËn mÖnh ®Êt níc v× vËy t«i ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi "Quan ®iÓm toµn diÖn víi viÖc ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta
trong giai ®o¹n hiªn nay" ®Ó nghiªn cøu. H¬n n÷a, ®©y lµ ®Ò tµi mang gi¸ trÞ thùc
tiÔn vµ gi¸ trÞ khoa häc lín gãp phÇn lµm s¸ng tá quan ®iÓm toµn diÖn cña chñ
nghÜa M¸c-Lªnin. Do ®ã sù tån t¹i qu¸ l©u cña c¬ chÕ kinh tÕ cò ®· ¨n s©u b¸m
rÔ vµo t duy nhËn thøc, vµo quan ®iÓm vµ c¸ch thøc ®iÒu hµnh qu¶n lý kinh tÕ
cña chÝnh phñ nªn viÖc chuyÓn tõ nÒ kinh tÕ nhá sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn ®ßi hái ph¶i cã sù xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn, cô thÓ nh÷ng
®iÒu kiÖn cña níc ta. §©y lµ lÇn ®Çu t«i lµm tiÓu luËn nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt vÒ néi dung còng nh h×nh thøc, kÝnh mong thÇy gi¸o cïng b¹n
®äc tËn t×nh söa ch÷a vµ gãp ý cho t«i ®Ó t«i cã thÓ hoµn thµnh bµi luËn tèt h¬n.
A . Néi dung
ILý luËn chung vÒ quan ®iÓm toµn diÖn víi viÖc
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn
thÐo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Nãi ®Õn quan ®iÓm toµn diÖn víi vÊn ®Ò trªn tríc hÕt ta ph¶i hiÓu ®îc nÒn
kinh tÕ hµng ho¸ lµ g× ? x· héi chñ nghÜa lµ g× ? thÕ nµo lµ thµnh phÇn kinh tÕ vµ
t¹i sao ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa mµ kh«ng
theo mét híng kh¸c.
1.1Kh¸i niÖm vÒ x· héi chñ nghÜa (XHCN).
Vµo th¸ng 6-1996 t¹i ®¹i héi §¶ng lÇn VIII ®· x¸c ®Þnh:
X· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam lµ mét x· héi do nh©n d©n lao ®äng lµm chñ,
cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao dùa trªn lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ chÕ ®é c«ng
h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, chñ yÕu cã nÒn v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, con ngêi
®¬c gi¶i phãng khái ¸p bøc bãc lét, mäi ngêi cã quyÒn lµm chñ b¶n th©n m×nh vµ
lµm theo n¨ng lùc hëng theo lao ®éng. Lµ x· héi mµ ngêi d©n cã cuéc sèng ¸m
no h¹nh phóc, tù do trong khu«n khæ ph¸p luËt, cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn toµn
kÖn c¸ nh©n c¸c d©n téc trong n¬c s®oµn kÕt, b×nh ®¼ng vµ gióp ®ì lÉn nhau ®Ó
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cïng tiÕn bé, cã quan hÖ h÷u nghÞ hîp t¸c víi nh©n d©n tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ
giíi.
Theo M¸c, XHCN ®¸ng lÏ ph¶i ra ®êi tõ c¸c níc t b¶n v¨n minh cã nÒn
kinh tÕ ph¸t triÓn cao song do lÞch sö ViÖt Nam ®· chÞu ¸ch thèng trÞ cña phong
kiÕn vµ thùc d©n, §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ra ®êi ®· l·nh ®¹o nh©n d©n ®Êu
tranh giµnh l¹i ®éc lËp cho d©n téc ®a ®aats níc ®i lªn XHCN. V× vËy, ViÖt Nammét níc kinh tÕ ch ph¸t triÓn cßn nghelß nµn, l¹c hËu ®· ®i theo con ®êng
XHCN, ®Þnh híng XHCN ë níc ta ngµy cµng ®îc gi÷ v÷ng vµ kh«ng ngõng ph¸t
triÓn ®Æc biÖt vµ ®Þnh híng vÒ chÝnh trÞ x· héi vµ kinh tÕ.
1.2ThÕ nµo lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸?
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ lµ kiÓ tæ chøc kinh tÕ-x· héi mµ x¶n phÈm s¶n xuÊt
ra ®Ó b¸n, trao ®æi-tiªu dïng, s¶n xuÊt ra c¸i g×, cho ai ®Òu th«ng qua mua b¸n vµ
hÖ thèng thÞ trêng vµ do thÞ trêng quyÕt ®Þnh.
{TrÝch §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn
thø VIII. Nhµ XB chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi-1996 trang 79}
Do kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß ®Þnh híng kÐm hiÖu qu¶, cha lµm tèt vai trß
chñ ®¹o. Kinh tÕ hîp t¸c chËm ®æi míi, sè tæ chøc hîp t¸c tríc kia chØ cßn tån
t¹i 10%. NhiÒu h×nh thøc hîp t¸c míi ra ®êi nhng cha ®îc tæng kÕt, ®¸nh gi¸,
Nhµ níc l¹i cha cã sù gióp ®ì nªn ph¬ng híng ho¹t ®éng cßn nhiÒu víng m¾c
lóng tóng. §Ó kinh tÕ hîp t¸c ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
cña thµnh phÇn kinh ftÕ nµy. Kh«ng cã sù ®Þnh híng cña Nhµ níc, nã sÏ kh«ng
liªn kÕt hîp t¸c víi kinh tÕ Nhµ níc, xa rêi Nhµ níc vµ xa dÇn ®Þnh híng môc
tiªu x· héi chñ nghÜa.
Do viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp cßn rÊt nhiÒu s¬ hë. PhÇn lín kinh tÕ t
b¶n nhµ níc chØ tËp trung vµo lÜnh vùc vµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n. Sù liªn doanh
cña Nhµ níc víi t b¶n t nh©n rÊt Ýt. ViÖc qu¶n lý c¸c liªn doanh cã vèn ®Çu t cña
níc ngoµi cßn nhiÒu s¬ hë nghiªm träng dÉn ®Õn cacs hiÖn tîng tiªu cùc nh:
Giao c«ng nghÖ l¹c hËu, khai man gi¸ thiÕt bÞ m¸y mãc, trèn lËu thuÕ trë thµnh
phæ biÕn. Nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ tiªu biÓu cho lùc lîng quyÕt ®Þnh ®Þnh hìng
x· héi chñ nghÜ cßn non dÐm. Chóng ch ph¸t huy ®îc tÝnh u viÖt so víi nÒn s¶n
suÊt nhá. Sù non kÐm ®ã cïng víi n¨ng lùc qu¶n lý ®iÒu hµnh yÕt kÐm lµ nguy
c¬ dÉn ®Õn chÖch híng x· héi chñ nghÜa.
Kinh tÕ, x· héi cÇn nhËn thøc tÝnh chÊt nhiÒu thµnh phÇn cña nÒn kinh tÕ
lµ mét tÊt yÕu kh¸ch qu¹n tõ ®ã cã th¸i ®é ®óng ®¾n trong viÖc khuyÕn khÝch sù
ph¸t triÓn cña chóng theo ®Þnh híng XHCN.
1.3ViÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng
x· héi chñ nghÜa.
§i theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ ®i ®Õn môc tiªu kh«ng cßn ¸p bøc
bãc lét, ®i tíi chÕ ®é c«ng hu c¸c t liÖu s¶n xuÊt thùc hiÖn ®îc c«ng b»ng x· héi
vµ x· héi cã møc sèng cao. VÒ mÆt kinh tÕ c«ng b»ng kh«ng cã nghÜa lµ b×nh
qu©n. §ã lµ mét mÆt kinh tÕ c«ng b»ng kh«ng cã nghÜa lµ b×nh qu©n. §ã lµ mét
qu¸ tr×nh tiÕn dÇn dÇn th«ng qua c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ-x· héi tæng hîp. §iÓm
kh¸c nhau c¬ b¶n cña c¬ chÕ kinh tÕ cña XHCN so víi c¬ chÕ kinh tÕ t b¶n chñ
nghÜa lµ kh¶ n¨ng tõng bíc rót ng¾n kho¶ng c¸ch giµu-nghÌo trong khi chñ
nghÜa t b¶n chØ cã thÓ dÉn ®Õn ph©n cùc. Trong thêi kú qu¸ ®é chóng ta thõa
nhËn cßn cã bãc lét, ®©y lµ hiªn tîng kh«ng hîp lý cÇn xo¸ bá.
Thùc hiÖn môc tiªu ®ã lµ mét nhiÖm vô l©u dµi cña nhiÒu thÕ hÖ, ph¶i gi¶i
quyÕt v»ng nhiÒu biÖn ph¸p kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng
d©n. Bíc ®Çu ch×a kho¸ ®Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô ®ã lµ x· héi ho¸ XHCN trong
thùc tÕ nÒn s¶n xuÊt x· héi.
§Þnh híng x· héi chñ nghÜa trong nÒn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt ®óng
®¾n mèi quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt
míi. Ph¶i kh¾c phôc ®îc nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ vµ x©y dùng thµnh
c«ng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi. Võa h×nh thµnh ®îc c¬ cÊu
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kinh tÕ ®Æc trng cho x· héi míi. Qu¸ tr×nh chuyÓn híng vµ ®æi míi nÒn kinh tÕ
theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ mét nguyªn t¾c, mét vÊn ®Ò chiÕn lîc quan
träng nhÊt, c¬ b¶n nhÊt cña t duy kinh tÕ míi cña §¶ng ta.
II - NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta
trong giai ®o¹n hiÖn nay
2.1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch qu¹n dÉn ®Õn viÖc tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÒn kinh
tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn á níc ta.
Sau khi giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng giµnh chÝnh quyÒn tiÕp
qu¶n nÒn kinh tÕ chñ yÕu duùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Thùc tÕ cã hai
lo¹i t h÷u: T h÷u lín bao gåm nhµ m¸y, hÇm má, doanh nghiÖp cña c¸c chñ t b¶n
trong vµ ngoµi níc. §ã lµ kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa t h÷u nhá gåm nh÷ng ngêi
n«ng d©n c¸ thÓ, nh÷ng ngêi bu«n b¸n nhá. §ã lµ s¶n xuÊt nhá c¸ thÓ.
§Ó x¸c lËp c¬ së kinh tÕ cña chÕ ®é míi, Nhµ níc ta x©y dùng vµ ph¸t
triÓn c¸c thÇnh phÇn kinh tÕ míi. §èi víi t h÷u lín. Kinh tÕ t b¶n t nh©n chØ cã
ph¬ng ph¸p duy nhÊt lµ quèn h÷u ho¸. Lý luËn vÒ quèc h÷ ho¸ cña chñ nghÜa
Mac-Lªnin kh¼ng ®Þnh kh«ng nªn quèc h÷u ho¸ ngay mét lóc mµ ph¶i tiÕn hµnh
tõ tõ theo tõng giai ®o¹n vµ b»ng h×nh thøc ph¬ng ph¸p nµo lµ tuú ®iÒu kiÖn cô
thÓ cho nªn doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n chñ nghÝa cßn tån t¹i
nh mét tÊt yÕu kinh tÕ ®ång thêi híng chñ nghÜa t b¶n vµ con ®êng Nhµ níc h×nh
thµnh thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n Nhµ níc.
ViÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa.
§èi víi t h÷u nhá th× chØ cã th«ng qua con ®êng hîp t¸c ho¸ theo c¸c
nguyªn t¾c mµ Lªnin ®· v¹ch ra lµ tù nguyÖn d©n chñ cïng cã lîi ®ång thêi tu©n
theo c¸c qui luÊt kh¸ch quan. Do ®ã trong thêi kú qu¸ ®é cßn tån t¹i thµnh phÇn
kinh tÕ c¸ thÓ.
H¬n n÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cò cßn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, cßn cã vai
trß ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng bëi vËy kh«ng thÓ bçng chèc xo¸ bá ngay ®îc.
Trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ cÇn ph¶i thu hót c¸c nuån lùc tõ bªn
ngoµi Nhµ níc x· héi chñ nghÜa cã thÓ liªn doanh hîp t¸c víi t b¶n t nh©n trong
nøoc vµ níc ngoµi lµm hinh thµnh kinh tÕ t b¶n Nhµ níc.
MÆt kh¸c sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë mçi quèc gia do ®Æc ®iÓm lÞch sö, ®iÒu
kiÖn chñ quan, kh¸ch quan nªn tÊt yÕu cã sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ lùc lîng s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp chÝnh sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång
®Òu ®ã quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt, tríc hÕt h×nh thøc, qui m« vµ quan hÖ sö
h÷u ph¶i phï hîp víi nã nghÜa lµ tån t¹i nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng gièng
nhau. §ã lµ c¬ së h×nh thµnh c¸c c¬ së kinh tÕ kh¸c nhau. Sù tån t¹i c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ ë níc ta cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tÕ to lín.
Trªn ®©y lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn nhiÒu thµnh phÇn
kinh tÕ ë ViÖt Nam cßn cã c¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
hµng ho¸ lµ do: phÇn c«ng lao ®éng x· héi víi t c¸ch lµ c¬ së kinh tÕ cña s¶n
xuÊt hµng ho¸ ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i tr¸i l¹i ngµy cµng ph¸t triÓn c¶ chiÒu
réng lÉn chiÒu s©u. ë níc ta ngµy cµng cã nhiÒu ngµnh nghÒ cæ truyÒn cã tiÒm
n¨ng lín tríc ®©y bÞ c¬ chÕ kinh tÕ cò lµm mai mét nay ®îc kh«i phôc vµ ph¸t
triÓn. S¶n phÈm ®a ra trªn thÞ trêng phong phó, ®a d¹ng chÊt lîng cao, mÉu m·
®Ñp h¬n. Sù chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ lao ®éng ®· vît khái ph¹m vi quèc
gia, trë thµnh ph©n c«ng lao ®éng trªn ph¹m vi thÕ giíi. NÒn kinh tÕ níc ta ®ang
tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nhng tr×nh ®é x· héi ho¸ gi÷a c¸c nganhf, c¸c
®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh trong cïng mét thµnh phÇn kinh tÕ vÉn cha ®Òu nhau.
Do vËy, viÖc h¹ch to¸n kinh doanh trong cïng mét thµnh phÇn kinh tÕ, ph©n phèi
vµ trao ®æi s¶n phÈm tÊt yÕu ph¶i th«ng qua h×nh th¸i hµng ho¸ - tiÒn tÖ ®Ó thùc
hiÖn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®¶m b¶o lîi Ých gi÷a c¸c tæ chøc trong c¸c thµnh
phÇn víi ngêi lao ®éng vµ gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¸c thµnh phÇn víi
nhau. Nh vËy, nÕu xuÊt ph¸t tõ ý muèn chñ quan hay c¶n trë qu¸ tr×nh tiÒn tÖ ho¸
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ trong giai ®o¹n lÞch sö hiÖn nay b»ng nh÷ng hinh thøc
kh¸c nhau sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÐe níc ta.
Qua ®ã ta thÊy sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn kh«ng ph¶i lµ mét hiÖn tîng ngÉu nhiªn mµ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch
quan rÊt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n¬cs nhµ. §Ó thÊy ®îc tÝnh
quan träng bøc thiÕt cña nÊn ®Ò ®ã ta ®i s©u nghiªn cøu tõng thµnh phÇn kinh tÕ.
2.2VÞ trÝ, vai trß cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.
C¸c thµnh phÇn kinh tÕ níc ta cã sù kh¸c nhau râ nÐt vÒ h×nh thøc së h÷u, vÒ
c¸ch thøc thu nhËp. Tuy nhiªn chóng ®Òu xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn kh¸ch
quan cña nÒn kinh tÕ vµ x· héi ta v× va¹y, mçi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu lµ mét bén
phËn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Chóng cã vÞ trÝ, vai trß nhÊt ®Þnh trong mét hÖ
thèng khinh tÕ thèng nhÊt cã sù qu¶n lý cña nhµ níc.
2.2.1 Kinh tÕ nhµ níc.
Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc lµ nh÷ng ®¬n vÞ tæ chøc trùc tiÕp s¶n xuÊt
kinh doanh hoÆc phôc vô s¶n xuÊt mµ toµn bé nguån lùc thuéc së h÷u cña nhµ níc hoÆc phÇn cña toµn nhµ níc chiÕm tû lÖ khèng chÕ.
Kinh tÕ nhµ níc bao gåm c¸c koanh nghiÖp nhµ níc c¸c tµi s¶n thuéc së
h÷u cña nhµ níc nh ®Êt ®ai, tµi nguyªn, kÕt cÊu h¹ tÇng, c¸c nguån dô tr÷, ng©n
hµng, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. §¹i héi toµn
quèc lµn thø VIII ®· kh¼ng ®Þnh r»ng: Kinh tÕ nhµ níc cÇn tËp trung vµo nh÷ng
ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc chñ yÕu nh: KÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, hÖ thèng tµi
chÝnh ng©n hµng, b¶o hiÓn, nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt th¬ng m¹i. Nh vËy, vÞ trÝ cña
kinh tÕ nhµ níc lµ rÊt quan träng vµ to lín.
Kinh tÕ nµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong mèi quan hÖ g¾n bã h÷u c¬ víi
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau: Kinh tÕ nhµ níc t¹o lùc lîng vÒ kinh tÕ ®Ó nhµ níc cã thÓ thùc hiÖn h÷u hiÖu chøc n¨ng ®Þnh híng, ®ßn
bÈy hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶, thóc ®Èy sù t¨ng
trëng nhanh vµ l©u bÒn cña toµn bé nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c, vã cßn cung øng
nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô cÇn thiÕt trong mét sè lÜnh vùc quan träng nh: Giao
th«ng, th«ng tin liªn l¹c, quèc phßng, an ninh… §ång thêi kinh tÕ nhµ n íc ®¶m
b¶o vai trß can thiÖp vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ níc, kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt
cña c¬ chÕ thÞ trêng, thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch x· héi.
Së dÜ kinh tÕ nhµ níc gi vai trß chñ ®¹o soa víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
kh¸c lµ do: Kinh tÕ nhµ níc lµ thµnh phÇn dùa trªn tr×nh ®é x· héi ho¸ cao nhÊt,
nã kh«ng chØ cã u thÕ vÒ häc vÊn, tr×nh ®é, kü thuËt vµ cßn cã vai trß quyÕt ®Þnh
sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ níc ta.
Qua ®ã ta thÊy coi nhÑ kinh tÕ nhµ níc cho r»ng chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng ph¶i t h÷u ho¸ tÊt c¶ t liÖu s¶n xuÊt lµ sai lÇm, nhng nÕu duy tr× vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ nhµ níc thiÕu c©n nh¾c kü hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña nã th× còng kh«ng
®óng.
MÊy n¨m qua khu vùc kinh tÕ nhµ níc cã chuyÓn biÕn tÝch cùc biÓu hiÖn
ë: Tû träng tæng s¶n phÈm trong níc t¨ng tõ 36% n¨m 1991 lªn ®Õn 43,6% n¨m
1994. HiÖu qu¶ s¶n xÊt kinh doanh t¨ng lªn, sè doanh nghiÖp thua lç gi¶m bít.
Tuy nhiªn, nã còng ch ph¸t huy ®Çy ®ñ tÝnh u viÖt vµ sù chñ ®¹o ®èi víi nÒn kinh
tÕ quèc d©n, nh÷ng tiÕn bé ®¹t ®îc cha ®¸p øng yªu cÇu, cha t¬ng xøng víi n¨ng
lùc s½ng cã. Doanh nghiÖp ngµ níc chiÕm 85% tµi s¶n cè ®Þnh trong c«ng
nghiÖp, 100% má kho¸ng s¶n lín, h¬n 90% lao ®éng ®îc ®µo t¹o nhng hiÖu qu¶
kinh doanh cßn thÊp, mét bé phËn ®¸ng kÓ cßn thua lç hoÆc kh«ng cã l¹i. Do ®ã
vÊn ®Ò cÊp thiÕt ®Æt ra cho khu vùc kinh tÕ nhµ níc lµ t¹o ra ®éng lùc, lîi Ých trùc
tiÕp cho ngêi lao ®éng ®Ó hä thùc hiÖn quyÒn lµm chñ, kiÓm tra, kiÓm so¸t qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc ®æi míi kinh tÕ nhµ níc ph¶i hÕt søc coi träng
®Çu t vµ thêng xuyªn tæng kÕt ®Ó rót ra c¸c bµi häc kinh nghiÖm, bæ sung nh÷ng
tri thøc "cËp nhËt" nh»m thùc hiÖn tèt vai trß chñ ®¹o nµ môc tiªu ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy.
2.2.2 Thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn c¬ së liªn kÕt tù nguyÖn cña nh÷ng ngêi
lao ®éng nh»m kÕt hîp søc m¹nh cña tõng thµnh viªn víi søc m¹nh tËp thÓ dÓ
gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng vÇn ®Ò cña s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng.
Nßng cèt cña kinh tÕ hîp t¸c x·.
HiÖn nay mét thùc tÕ ®Æt ra lµ nÕu kh«ng cñng cè vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hîp
t¸c x· ®Ó nã cïng víi kinh tÕ nhµ níc t¹o thµnh nÒn t¶ng cña x· héi th× môc tiªu
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ rÊt
khã kh¨n. V× vËy, §¹i héi toµn quèc lµmVIII ®· nªu lªn nhiÖm vô ph¶i ph¸t triÓn
kinh tÕ hîp t¸c ho¸ x· héi víi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng tõ thÊp ®Õn cao. Phong
trµo hîp t¸c ho¸ ë níc ta xuÊt hiÖn tõ nh÷ng n¨m 50. Nã cã nhiÒu ®ãng gãp quan
träng trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc.
Võa qua viÖc chuyÓn ®æi tõ hîp t¸c cò sang h×nh thøc hîp t¸c x· kiÓu míi.
ViÖc x¸c lËp hé tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc
hîp t¸c ®a d¹ng trong n«ng nghiÖp nh tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµ mét biÕn tiÕn quan
träng trong kinh tÕ hîp t¸c.
Thùc tiÔn cho thÊy: Hîp t¸c x· ph¶i ®îc tæ chøc trªn c¬ së ®ãng gãp cæ
phÇn vµ sù tham gia lao ®éng trùc tiÕp cña x· viªn, hëng lîi qu¸ theo cæ phÇn vµ
kÕt qu¶ lao ®éng. Mçi x· viªn cã quyÒn ®Þnh ®o¹t ngang nhau ®èi víi c«ng viÖc
chung. Kinh tÕ hîp t¸c cã nhiÒu d¹ng, cã nh÷ng hîp t¸c x· trë thµnh lÜnh vùc
ho¹t ®éng chÝnh cña c¸c thµnh viªn, cã nh÷ng hîp t¸c x· chØ nh»m ®¸p øng
chung vÒ mét hay mét sè dÞch vô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Thµnh viªn tham gia
chØ ®ãng mét phÇn vèn vµ lao ®éng, hé gia ®×nh vÉn lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ. Hîp
t¸c x· cã thÓ lµ kÕt qu¶ liªn kÕt theo chiÒu däc, chiÒu ngang hoÆc hçn hîp kh«ng
bÞ giíi h¹n bëi ®Þa giíi vµ lÜnh vùc kinh doanh. Mçi ngêi kinh doanh, mçi hé gia
®×nh cã thÓ tham gia ®ång thêi vµo nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ hîp t¸c. Hîp t¸c x· cã
thÓ huy ®éng vèn c¶ trong lÉn ngoµi.
Nh÷ng hîp t¸c x· víi m« h×nh cò khi chuyÓn qua kinh tÕ thÞ trêng ®· béc
lé nhiÒu nhîc ®iÓm. §Ó ®¶m ®¬ng vai trß vµ nhiÖm vô mµ nÒn kinh tÕ giao phã,
thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ ph¶i ®îc ®æi míi c¨n b¶n vµ ®ång bé vÒ quan hÖ së
h÷u, qu¶n lÝ vµ quan hÖ ph©n phèi, ¸p dông tiÕn bé vµ c«ng nghÖ khoa häc míi
vµo s¶n xuÊt, ho¹t ®éng ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn tù chñ chÞu tr¸ch
nhiÖm víi t c¸ch ph¸p nh©n lêi ¨n lç chÞu.
Nh÷ng hîp t¸c cæ phÇn sÏ lµ nh÷ng trùc thÓ cÊu t¹o nªn thµnh phÇn kinh tÕ
tËp thÓ ë tÊt c¶ c¸c nhµnh cña nÒn kinh tÕ. §©y lµ gi¶i ph¸p xuÊt ph¸t ®iÓm ®Ó
®æi míi c¸c hîp t¸c x·. Song ®ã kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p duy nhÊt "cã phÐp thÇn
tiªn" mµu nhiÖm ch÷a ®îc mäi c¨n BÖnh hiÖn nay cña thµnh phÇn kinh tÕ t¹p thÓ.
Sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña kinh tÕ hîp t¸c lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ phï hîp víi con ®êng tiÕn ho¸ tù nhiªn cu¶ nÒn kinh tÕ níc ta. VÞ trÝ, vai trß cña thµnh phÇn kinh
tÕ nµy ®· ®îc kh¼ng ®Þnh vµ ngµy cµng ph¸t huy t¸c dông ®Æc biÖt lµ trong kinh
tÕ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp.
2.2.3 Kinh tÕ t b¶n nhµ níc.
Kinh tÕ t b¶n nhµ níc lµ s¶n phÈm cña sù can thiÖp cña nhµ níc vµo ho¹t
®éng c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ t b¶n trong vµ ngoµi níc.
Kinh tÕ t b¶n nhµ níc bao gåm tÊt c¶ c¸c h×nh thøc hîp t¸c liªn doanh s¶n
xuÊt gi÷a kinh tÕ nhµ níc víi kinh tÕ t b¶n trong vµ ngoµi níc nh»m sö dông khai
th¸c ph¸t huy thÕ m¹nh cña mçi bªn tham gia ®Æt díi sù kiÓm so¸t gióp ®ì cña
nhµ níc. Kinh tÕ t b¶n nhµ níc ë níc ta ®a sè lµ nh÷ng doanh nghiÖp nhá vµ võa
tËp trung trong ngµnh dÞch vô (64%). Tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm khu vùc nµy t¹o ra lµ
9% GDP. Nã ®· ®ãng vai trß kh«ng kÐm phÇn quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ
x· héi ë níc ta hiÖn nay lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt nhá vµ s¶n xuÊt lín gãp phÇn
thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Lªnin ®· chØ râ "Trong mét níc tiÓu n«ng ph¶i ®i xuyªn qua chñ nghÜa t
b¶n nhµ níc tiÕn lªn x· héi chñ nghÜa". VËn dông t tëng ®ã §¶ng ta ®· chØ râ lµ
ph¶i ¸p dông mét c¸ch réng r·i c¸c h×nh thøc t b¶n nhµ níc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ
theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Tuy cßn nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i trong viÖc
ph¸t triÓn c¸c liªn doanh nh÷ng triÓn väng cña nã râ rµng to lín. Cã xu hìng
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ngµy cµng gia t¨ng cïng víi sù gia t¨ng cña ®Çu t níc ngoµi vµo níc ta, ý nghÜa
cña sù ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ nµy lµ viÖc thu hót vèn, c«ng nghÖ vµ kü
thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý cña thÕ giíi, khu vùc nh»m tõng bíc gãp phÇn cÊu
tróc l¹i nÒn kinh tÕ, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch.
Kh«ng cã sù ®Çu t cña níc ngoµi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng thÓ nhanh chãng
cÊt c¸nh vµ rót ng¨ns ®îc qu¸ tr×nh ®¹t tíi tr×nh ®é cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Do
®ã ®Ó thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi ViÖt Nam cÇn t¹o ra mét m«i trêng ®Çu t thuËn
lîi h¬n, hÊp dÉn h¬n b»ng c¸ch ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc ®Çu t, x©y dùng ®éi ngò c¸n
bé cã tr×nh ®é ®ñ kh¶ n¨ng ®¶m ®¬ng ®îc c«ng viÖc, n©ng cao hÖ thèng c¬ së h¹
tÇng vµ x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt æn ®Þnh. T¹o lßng tin vµ gi÷ v÷ng ch÷ tÝn
víi c¸c ®Çu t níc ngoµi.
2.2.4 Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ.
Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ lµ thµnh phÇm kinh tÕ ho¹t ®éng cña b¶n th©n s¶n
xuÊt kinh doanh vèn vµ søc lao ®éng cu¶ b¶n th©n lµ chÝnh. Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu
chñ cña n«ng d©n thî thñ c«ng nh÷ng ngêi bu«n b¸n, dÞch vô c¸ thÓ. Së h÷u cña
thµnh phÇn kinh tÕ nµy lµ së h÷u t nh©n, s¶n xuÊt kinh doanh ph©n t¸n, môc ®Ých
kinh doanh chñ yÕu nu«i sèng m×nh. ThÕ m¹nh cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy lµ
ph¸t huy thÕ m¹nh cã hiÖu qu¶ tiÒn vèn, søc lao ®éng, tay nghÒ. V× vËy kinh tÕ
c¸ thÓ tiÕu chñ cã vÞ trÝ, vai trß quan träng vµ l©u dµi ®çi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ
trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta. §¶ng vµ nhµ níc chñ tr¬ng giòp ®ì thµnh phÇn
kinh tÕ tiÓu thñ vÒ vèn, khoa häc vµ c«ng nghÖ, thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm. Song
nã cßn cã nh÷ng h¹n chÕ kh«ng phï hîp víi chñ nghÜa x· héi. Do ®ã cÇn híng
dÉn nã ®i vµo lµm ¨n hîp t¸c mét c¸c tù nguyÖn hoÆc lµm "vÖ tinh" cho c¸c
doanh nghiÖp nhµ níc vµ hîp t¸c x·. §ã lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó nã hoµ nhËp víi c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vµ ®ãng gãp nhiÒu h¬n cho c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ,
ph¸t triÓn ®Êt níc.
2.2.5 Thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n.
Lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ mµ v«n do mét hÆc mét sè nhµ níc t b¶n trong vµ
ngoµi níc ®Çu t ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô. §©y lµ thµnh phÇn dùa trªn së
h÷u t nh©n hoÆc së h÷u hçn hîp vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ bãc lét søc lao ®éng thêng
®Çu t vµo nh÷ng ngµnh vèn Ýt l·i cao.
Kinh tÕ t b¶n t nh©n tån t¹i díi c¸c h×nh thøc nh: Doanh nghiÖp t nh©n,
doanh nghiÖp cæ phÇn, C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. Tõ n¨m 1991, sau khi cã
luËt Doanh nghiÖp t nh©n ë níc ta, kinh tÕ t b¶n nhµ níc ph¸t triÓn kh· m¹nh vµ
sÏ trë thµnh mét lùc lîng ®¸ng kÓ trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc. hiÖn nay cã
12109 doanh nghiÖp t nh©n víi sè vèn ®¨ng ký 2234 tû ®ång, c«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n cã 5583 c«ng ty víi tæng sè vèn 3 tû ®ång. NÒn kinh tÕ níc ta
ph¸t triÓn cã n¨ng ®éng víi tèc ®é cao hay kh«ng phô thuéc kh«ng nhá vµo sù
ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ nµy. MÆt kh¸c viÖc t nh©n ho¸ c¸c doanh nghiÖp
nhµ níc chØ cã thÓ më réng vµ cã hiÖu qu¶ dùa trªn c¬ së mét khu vùc kinh tÕ t
nh©n ®îc ph¸t triÓn ®ñ lín lµm tiÒn ®Ò. V× vËy, trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay sù
ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ n¨ng ®éng cña kinh tÕ t b¶n t nh©n cã ý nghÜa rÊt lín vµ
®ßi hái ph¶i ®îc ®Æt trong ch¬ng tr×nh nghÞ sù hµng ngµy cña ChÝnh phñ.
Kinh tÕ t nh©n kinh doanh hîp ph¸p cÇn ®îc chÝnh phñ khuyÕn khÝch, t¹o
m«i trêng thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t t nh©n bá vèn ra kinh doanh cÇn ®îc b¶o
vÖ b»ng luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch. Nh÷ng nhµ ®Çu t t nh©n ph¶i ®îc thùc sù b×nh
®¼ng trong kinh doanh tríc ph¸p luËt, ®îc t«n träng trong x· héi bëi hiÖn nay
nhiÒu nhµ doanh nghiÖp t nh©n vÉn bÞ coi lµ kÎ bãc lét, so víi c¸c doanh nghiÖp
nhµ níc hä cßn bÞ thua kÐm nhiÒu bÒ.
ChÝnh s¸ch cña nhµ níc ta lµ khuyÕn khÝch t b¶n t nh©n ph¸t triÓn trong
nh÷ng ngµnh vµ lÜnh vù ph¸p luËt cho phÐp. Nhµ níc gãp phÇn vèn ®Çu t cïng t
nh©n trªn c¬ së tho¶ thuËn nh»m t¹o thÕ kinh doanh t¹o lùc ph¸t triÓn x©y dùng
t×nh ®oµn kÕt, hîp t¸c gi÷a chñ vµ thî ph¸t triÓn kinh doanh cã hiÖu qu¶. TÊt c¶
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trªn t¹o thµnh søc m¹nh tæng hîp to lín thóc ®Èy toµn bé
nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn m¹nh mÏ.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2.3Mèi liªn hÖ biÖn chøng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸
®é ë níc ta.
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ qu¸ ®é trong ®ã tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi
nh÷ng kiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng cïng b¶n chÊt võa thèng nhÊt võa m©u
thuÉn víi nhau. TÝnh thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thÓ hiÖn ë c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kh«ng biÖt lËp nhau mµ g¾n bã ®an xen
x©m nhËp lÉn nhau th«ng qua c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ v× chóng ®Òu lµ c¸c bé
phËn cña hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi thèng nhÊt. Mçi thµnh phÇn kinh
tÕ cã vai trß, chøc n¨ng cña nã trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi vµ ®Òu chÞu sù qu¶n
lý thèng nhÊt cña nhµ níc. Sù thèng nhÊt cña hÖ thèng c¸c quy luËt kinh tÕ ®ang
t¸c ®éng trong thêi kú qu¸ ®é vµ thÞ trêng thèng nhÊt.
TÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn kh¸ch
quan cña nÒn kinh tÕ níc ta. V× vËy, c¸c thµnh phÇn nµy ®Òu ph¸t huy mäi tiÒm
lùc hiÖn cã ®Ó thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. C¸c
thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu kh¸c nhau vÒ nhiÒu mÆt cho nªn sù thèng nhÊt nµy bao
hµm nh÷ng mÆt kh¸c biÖt nhau vµ ®èi lËp nhau, chóng tån t¹i trong m©u thuÉn.
M©u thuÉn gi÷a c«ng hu vµ t h÷u, gi÷a t nh©n víi tËp thÓ, gi÷a su híng t
b¶n chñ nghÜa vµ xu híng x· héi chñ nghÜa. Së dÜ cã sù m©u thuÉn lµ do ®Æc
®iÓm së h÷u cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµ kh¸c nhau nªn lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c
thµnh phÇn lµ kh¸c nhau, tr¸i ngîc nhau nªn m©u thuÉn nhau. Ngay trong mçi
thµnh phgÇn kinh tÕ c¸c doanh nghiÖp còng m©u thuÉn lÉn nhau v× chóng ®Òu lµ
c¸c chñ thÓ tham gia c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
M©u thuÉn lµ ®éng lùc cña mäi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn trong hÖ thèng
thèng nhÊt cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é chøa ®ùng nh÷ng sù ®èi lËp, mét mÆt bµi trõ,
nh ®Þnh lÉn nhau c¹nh tranh lÉn nhau. MÆt kh¸c chóng thèng nhÊt víi nhau, n¬ng tùa vµo nhau ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn th«ng qua hîp t¸c vµ c¹nh tranh.
Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vµ hîp t¸c tõng thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i víi t
c¸ch lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó v¬n lªn tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ ph¸t triÓn
theo quü ®¹o chung chÞu sù qu¶n lý cña nhµ níc. Tuú vµo kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®én
x· héi ho¸ cña tõng thµnh phÇn vµ sù hîp t¸c gi÷a chóng mµ gi¶i phãng mäi
n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, më réng thÞ trêng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm n©ng cao
®êi sèng ngêi d©n.
2.4Nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®îc, nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn nªn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn.
2.4.1 Nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®îc.
Qua h¬n mêi n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ níc ta bíc ®Çu ®îc cÊu l¹i ®i dÇn
vµo thÕ æn ®Þnh vµ t¨ng trëng ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ.
Hµng n¨m nÒn kinh tÕ ®Òu cã t¨ng trëng: tæng s¶n phÈm x· héi (GDP)
t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 8,2%, gi¶m tû lÖ l¹m ph¸t tõ 14,7% n¨m 1986
xuèng12,7% n¨m 1995 vµ kho¶ng 5% n¨m 1996. Kim ng¹ch xuÊt khÈu trong
n¨m n¨m 1991-1995 ®¹t 17 tû ®«la vµ n¨m 1996 ®¹t trªn 7 tû ®«la. Më réng ®îc
quan hÖ kinh tÕ hîp t¸c víi níc ngoµi, thu hót vèn ®Çu t vµ kü thuËt cña nhiÒu níc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc. §Õn cuèi 1996 cã trªn 700 c«ng ty lín nhá
®Çu t vµo níc ta víi 22 tû ®«la n»m trong 1800 dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ thuéc
nhiÒu thµnh phÇn kh¸c nhau: c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô, ng©n hµng tµi
chÝnh chóng ta ®· thiÕt lËp quan hÖ bu«n ngo¹i th¬ng víi 120 níc trªn thÕ giíi,
xo¸ bá thÕ bÞ bao v©y c« lËp vÒ kinh tÕ t¹o ra thÕ vµ lùc míi ®Ó c¹nh tranh trªn
thÞ trêng thÕ giíi.M«i trêng kinh tÕ vØ m« ngµy cµng æn ®Þnh vµ c¸n c©n th¬ng
m¹i ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn râ rÖt lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ n¨ng ®éng
h¬n.
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc nÒn kinh tÕ níc ta cßn béc lé nh÷ng
khuyÕt tËt h¹n chÕ c¬ b¶n.
2.4.2 Nh÷ng mÆt h¹n chÕ.
Sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ cha thËt æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c. Sù t¨ng trëng
nµy chñ yÕu do ®Çu t theo vèn vµ lao ®éng. Cha t¹o lËp ®îc mét hÖ thèng thÞ trêng ®Çy ®ñ theo yªu cÇu kinh tÕ thÞ trêng. ThÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô tuy cã
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ho¹t ®éng s«i næi nhng chØ tËp trung ë thµnh phè. §« thÞ lín vµ mét sè tØnh biªn
giíi, vÒ c¬ b¶n lµ tù ph¸t.lén xén rÊt kh«ng b×nh thêng, thÞ trêng n«ng th«n
kh«ng ®îc quan träng. MÆt kh¸c nã còng cha víi tíi bµn tay v« h×nh tíi nh÷ng
vïng miÒn nói,trung du. N¬i cã tiÒm n¨ng lín vÒ tµi nguyªn kho¸ng s¶n. Trong
khu vùc kinh tÕ nhµ níc,thÞ trêng lao ®éng chØ tån t¹i ë tr×nh ®é thÊp,cßn cã 1/3
trong h¬n 6000 doanh nghiÖp nhµ níc lµm ¨n cha cã l·i hoÆc thua lç. T×nh tr¹ng
kinh doanh phi ph¸p rÊt nghiªm träng. N¹n tham nhòng bu«n lËu lµm hµng gi¶
ngµy cµng gia t¨ng ph¸ ho¹i s¶n xuÊt néi ®Þa g©y thiÖt h¹i cho lîi Ých ngêi tiªu
dïng vµ g©y thÊt thu cho ng©n s¸ch nhµ níc. Tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt ngµy
cµng thÊp kÐm cã nguy c¬ tôt hËu so víi nhiÒu níc nÕu nh sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ chËm ph¸t triÓn. MÆt kh¸c kÕt cÊu h¹ tÇng trong kinh
tÕ cßn qu¸ kÐm,viÖc ph¸t triÓn ngån lùc lao ®éng cã kü thuËt, n¨ng suÊt-c¬ së
quan träng nhÊt cho sù cÊt cÊn cña nÒn kinh tÕ cßn h¹n hÑp. Sù ph©n ho¸ giµunghÌo trong x· héi ®ang diÔn ra kh¸ nhanh vµ xu híng ngµy cµng gia t¨ng.
Nh©n tè vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc khã kh¨n vµ ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh hìng
x· héi chñ nghÜa.
3.1. Gi¶i ph¸p kh¾c phôc khã kh¨n.
§Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ nªu trªn §¶ng vµ nhµ níc ta ®·
®Ò ra vµ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: song song víi viÖc ph¸t triÓn m¹nh c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i ®¶m b¶o cho kinh tÕ nhµ níc gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o vµ
kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt ®îc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy
cÇn thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p sau.
§¶m b¶o cho kinh tÕ nhµ níc h¬n h¼n c¸c thµnh phÇn kh¸c vÒ quy tr×nh
c«ng nghÖ, vËn dông kÞp thêi nh÷ng thµnh tóùu míi nhÊt cña khoa häc, kü thuËt
hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Kinh tÕ nhµ níc ph¶i kinh doanh cã
l·i vµ liªn tôc ph¸t triÓn. HiÖn nay, thÞ trêng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt
®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong t¬ng lai thi trêng níc ta sÏ vËn ®éng vµ ph¸t
triÓn theo xu híng chung cña thÞ trêng thÕ giíi-mét thÞ trêng ®Çy ®ñ, æn ®Þnh
ph¸t triÓn ®ång bé c¶ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng.
Nhµ níc ph¶i ®éc quyÒn ngo¹i th¬ng v× chØ cã ®éc quyÒn ngo¹i th¬ng nhµ
níc míi cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn vµ ®Þnh híng ®îc
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
CÇn ®mr b¶o thu nhËp cña c¸c c¸n bé c«ng nh©n trong khu vùc kinh tÕ nhµ
níc ph¶i cao h¬n ngoµi khu vùc kinh tÕ nhµ níc, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ch¶y m¸u
chÊt x¸m.
§ã lµ gi¶i ph¸p thø nhÊt vÒ kinh tÕ cßn gi¶i ph¸p lín thø hai lµ: ph¶i thêng
xuyªn c¶i tiÕn vµ ®æi míi quy chÕ qu¶n lý, hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt trªn c¸c
mÆt së h÷u, tæ chøc s¶n xuÊt-kinh doanh vµ ph©n phèi tiªu thô s¶n phÈm. Ph¶i
t¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t koanh nghiÖp níc ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ. Doanh nghiÖp nhµ níc lµm ¨n thua lç ph¶i gi¶i thÓ, cè g¾ng phôc
håi nh÷ng doanh nghiÖp cßn cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc. Nhµ níc cÇn cho
phÐp thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn, më thÞ trêng chøng kho¸n t¸i t¹o c«ng ¨n
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, nhanh chãng giao ®Êt giao rõng cho ngêi lao ®éng ë
n«ng th«n vµ miÒn nói, thùc hiÖn ph©n phèi l¹i nhiÒu lÇn ®Ó ®¶m b¶o cho ngêi
nghÌo cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn.
Gi¶i ph¸p thø ba lµ ®¶m b¶o ®îc niÒm tin cña quÇn chóng nh©n d©n lao
®éng vµo chñ nghÜa x· héi vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ sù qu¶n lý cña nhµ níc.
Xu híng x· héi chñ nghÜa trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ sÏ kh«ng thÓ thùc
hiÖn ®îc nÕu nh quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng mÊt niÒm tin vµo chÕ ®é x· héi
chñ nghÜa. §Ó cñng cè niÒm tin cña d©n vµo §¶ng vµo x· héi chñ nghÜa th× lîi
Ých mang l¹i tõ phÜa x· héi chñ nghÜa ph¶i ngµy cµng lín h¬n so víi c¸c phÝa
kh¸c mang l¹i. Ph¶i kh¾c phôc ®îc tÖ n¹n tham nhòng ®ang trë thµnh quèc n¹n
trong x· héi ta. C¸n bé, §¶ng viªn ®Æc biÖt lµ ngêi cã chøc, cã quyÒn ph¶i lµ
nh÷ng ngêi cã t c¸ch ®¹o ®øc tèt, cã n¨ng lùc thùc sù ®Ó d©n tin tëng näi theo.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Gi¶i ph¸p thø t lµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt sö ph¹t nghiªm minh.
Nh÷ng gi¶i ph¸p trªn sÏ kh«ng ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nÕu kh«ng cã sù hç trî
nhiÒu khi ®Õn møc quyÕt ddÞnh cña hÖ thèng ph¸p luËt. Trong hÖ thèng ph¸p luËt
hiÖn nay cßn nhiÒu kÏ hë vµ m©u thuÉn ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó kÎ xÊu lîi dông mu
cÇu lîi Ých c¸ nh©n. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy cÇn cã mét sè biÖn ph¸p cô
thÓ sau:
Hoµn thiÖn tæ chøc cña c¸c c¬ quan ph¸p luËt ®Ó kh«ng cßn hiÖn tîng
chång chÐo lÉn nhau. Chøc n¨ng nhiÖm vô c¸c c¬ quan luËt ph¸p,t ph¸p ph¶i râ
rµng. CÇn ®¶m b¶o tÝnh chÊt c«ng b»ng,hîp lý cña luËt ph¸p ngay trong b¶n th©n
c¸c ®iÒu luËt ban hµnh. CÇn phæ cËp gi¸o dôc ph¸p luËt trong toµn d©n,n©ng cao
ý thøc tù gi¸c chÊp hµnh ph¸p luËt cho tÊt c¶ mäi ngêi. §ång thêi ph¶i ®¶m b¶o
vµ gi÷ v÷ng quyÒn l·nh ®¹o toµn diÖn vµ tuyÖt ®èi cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam
®èi víi toµn bé tiÕn tr×nh c¸ch m¹ng cña nãc ta. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy cÇn ®Ò
phßng hai nguy c¬ sau:
Nguy c¬ x©m lîc t¸c ®éng tõ bªn ngoµi theo chiÒu híng ®èi lËp vÒ b¶n
chÊt vµ nguy c¬ ph©n liÖt biÕn lo¹n tõ bªn trong néi bé §¶ng. Nguy c¬ bªn ngoµi
chØ thµnh hiÖn thùc khi nã th«ng qua nguy c¬ tõ bªn trong. Nh vËy nguy c¬ bªn
trong gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh.
§Ó gi÷ v÷ng quyÒn l·nh ®¹o c¸ch m¹ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam tríc hÕt
ph¶i thùc sù ®oµn kÕt,trong s¹ch vµ chèng ®îc mäi ý ®å lµm ph©n liÖt vµ tan r·
§¶ng. Th¸i ®é kiªn quyÕt chèng ®a nguyªn §¶ng chÝnh trÞ cña ®¶ng céng s¶n
ViÖt Nam lµ mét thµnh c«ng chÝnh trÞ cã tÇm chiÕn lîc vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh
®Õn sù thµnh c«ng cña ®êng lèi ®æi míi võa qua. Sù ®æi míi m« h×nh kinh tÕ ®ßi
hái ph¶i ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan. Gi¶i ph¸p tèt
nhÊt cã thÓ thùc hiÖn ®îc ®Ó ®æi míi ®îc hÖ thèng chÝnh trÞ ë níc ta lµ ph©n
®inhj chøc n¨ng trong hÖ thèng ®ã.
Bªn c¹nh nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã ®ång thêi ph¶i x©y dùng ®éi ngò c¸c nhµ
Daoanh nghiÖp gái vµ c¸c nhµ qu¶n lý vÜ m« cã tµi cÇn ph¶i liªn kÕt hä l¹i. MÆt
kh¸c thi hanhf nhiÒu chÝnh s¸ch nh : chÝnh s¸ch më cöa t¹o yhuËn lîi cho sù hîp
t¸c,v¨n ho¸,khoa häc víi níc ngoµi,c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ quan xuÊt nhËp khÈu
hµng ho¸,chÝnh s¸ch vÒ luËt ®Çu t ngµy cµng ®îc c¶i tiÕn bæ sung ®· cã t¸c dông
tÝch cùc cho sù ph¸t triÓn m¹nh nÒn kinh tÕ,t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó kinh tÕ níc
ta héi nhËp víi nÌn kimh tÕ trong khu vùc vµ thÕ giíi.
§Ó hç trî cho sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp,n«ng nghiÖp chóng ta ®· ®Èy
m¹nh mÆt trÉn ngo¹i giao,®Èy m¹nh sù nghiÖp gi¸o dôc vµ y tÕ.
TÊt c¶ c¸c gi¶i ph¸p trªn kÕt hîp víi viÖc qu¶n lý kinh tÕ-x· héi b»ng luËt
ph¸p theo m« h×nh Nhµ níc ph¸p quyÒn ®· cã søc sèng vµ ®ang trë thµnh hiÖn
thùc. §ã lµ thµnh tùu to lín mµ chóng ta ®· ®¹t ®îc.
4.2. Nh÷ng nh©n tè b¶o ®¶m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Níc ta ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn x· héi chñ nghÜa mµ thùc chÊt cña
thêi kú nµy lµ Nhµ níc cña giai cÊp v« s¶n vµ nh©n d©n lao ®éng tù ®¶m ®¬ng
nhiÖm vô lÞch sö ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, tù t¹o lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt
cña s¶n xuÊt vµ nh÷ng quan hÖ x· héi lµm c¬ së hiÖn thùc cho chñ nghÜa x· héi.
Xu híng kh¸ch quan sù t¨ng trëng kinh tÕ cña nh©n lo¹i ®Õn mét tr×nh ®é
nhÊt ®Þnh lµm xuÊt hiÖn sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng. Nhng kinh tÕ thÞ trêng cã
thÓ ph¸t triÓn theo híng t b¶n chñ nghÜa hoÆc x· héi chñ nghÜa. Nh thÕ xu híng
kh¸ch quan cha ®ñ ®¶m b¶o ®Ó kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa mµ
cßn ®ßi hái c¸c nh©n tè chñ quan cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh híng x· héi
cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam lµ:
Thø nhÊt: Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, §¶ng ho¹t ®éng
víi t c¸ch lµ ngêi tæ chøc vµ l·nh ®¹o, ®Þnh híng mäi lÜnh vùc cña ®êi sçng x·
héi. NhiÖm vô cña §¶ng híng vµo tæ chøc, x©y dùng, ph¸t triÓn ®Êt níc mµ t¨ng
trëng kinh tÕ trë thµnh nhiÖm vô trung t©m. §¶ng cÇm quyÒn cÇn ®îc nhËn thøc
víi néi dung c¬ b¶n lµ: x¸c ®Þnh môc tiªu chÝnh trÞ, ®Þnh híng chÝnh trÞ cho sù
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi c«ng b»ng c¬ng lÜnh ®êng lèi chiÕn lîc ph¸t triÓn, b»ng
nh÷ng nguyªn t¾c vµ chÝnh s¸ch lín trong ®èi néi vµ ®èi ngo¹i.
Yªu cÇu cña mäi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay ®ßi hái §¶ng ta ph¶i thùc sù cã
b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, cã trÝ tuÖ, s¸ng t¹o trong ho¹ch ®Þnh c¬ng lÜnh,
chiÕn lîc vµ s¸ch lîc nh»m hiÖn thùc ho¸ b¶n chÊt tèt ®Ñp cña chñ nghÜa x· héi
trong cuéc sèng.
Thø hai: X©y dùng nhµ níc ViÖt Nam v÷ng m¹nh trong s¹ch qu¶n lý kinh
tÕ x· héi cã hiÖu qu¶.
Ph¶i x©y dùng thµnh c«ng nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ViÖt
Nam. Nhµ níc ph¸p quyÒn lµ nÊc th©ng cña v¨n minh nh©n lo¹i trong lÜnh vùc
qu¶n lý x· héi b»ng ph¸p luËt. Nhµ níc ph¸p quyÒn ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn rùc rì
trong chñ nghÜa t b¶n. Ngµy nay §¶ng ta còng sö dông nã ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh
tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. VËy cã quy luËt
g×, ®Æc ®iÓm cña Nhµ níc ph¸p quyÒn mµ chñ nghÜa t b¶n sö dông th× phï hîp
cßn ViÖt Nam l¹i kh«ng v× ViÖt Nam ®i theo chñ nghÜa x· héi. §iÒu nµy ph¶i
thËt râ rµng ®Ó khi x©y dùng vµ thùc thi ph¸p luËt Nhµ níc ph¸p quyÒn ViÖt Nam
kh«ng r¬i vµ t×nh tr¹ng mÊt ®Þnh híng, "ch¾p v¸" sÏ rÊt nguy hiÓm ®èi víi mét
"cç m¸y" trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ cµng nguy hiÓm ®èi víi mét bé m¸y
Nhµ níc khi vËn hµnh kh«ng theo mét môc ®Ých. §Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ
ph¶i lµm cho kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn. Nh thÕ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ níc
ph¶i khoa häc, s¸ng t¹o vµ ®ång bé nh»m híng sù ph¸t triÓn toµn diÖn x· héi.
Nhµ níc ph¶i cã m«i trêng ph¸p lý, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Néi dungvµ ph¬ng tiÖn qu¶n
lý cña Nhµ níc ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµ ph¸p luËt vµ hµnh lang ph¸p lý.
VËy ph¶i t¹o m«i trêng ph¸p lý thuËn lîi chø kh«ng dÔ dµng ®Ó tÊt c¶ c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn trong khu«n khæ ph¸p luËt.
Thø ba:TÝnh nh©n d©n, tÝnh d©n téc trong ph¸t triÓn kinh tÕ.
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ ph¬ng tiÖn,ph¬ng thøc kh¬i dËy
tiÒm n¨ng, søc s¸ng t¹o cña c¶ céng ®ång d©n téc. Nh vËy, toµn bé ho¹t ®éng cña
§¶ng, Nhµ níc ph¶i híng tíi sù gi¶i phãng mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt níc cña nh©n
d©n nh: kh¶ n¨ng lµm giµu, tÝnh tù gi¸c,lßng yªu x· héi chñ nghÜa. TÊt c¶ ph¶i híng tíi môc tiªu "d©n lµ gèc" - "gèc lµ cña mäi quyÒn lùc".
4.3. Nguy c¬ chÖch híng x· héi chñ nghÜa.
H¬n mêi n¨m ®æi míi chóng ta ®· ®¹t dîc nh÷ng thµnh tùu to lín tuy
nhiªn nh÷ng thµnh tùu ®ã l¹i lµm ph¸t sinh nguy c¬ chÖch híng x· héi chñ nghÜa
mµ §¶n ta ®· c¶nh b¸o. Nguy c¬ ®ã b¾t ®Çu tõ c¸cnguyªn nh©n sau.
Do n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ l·nh ®¹o cña §¶ng, hiÖu lùc qu¶n lý cña nhµ níc
cha n©ng lªn kÞp thêi so víi yªu cÇu hiÖn nay,l¹i bÞ quèc n¹n quan liªu tham
nhòng lµm yÕu ®i. Trong sù tcs ®éng biÖn chøng cña sù vËt, hiÖn tîng bao giê
còng dÉn ®Õn.
4.4. N©ng cao vai trß l·nh ®¹o cña §¶n vµ sù qu¶n lý cña nhµ níc.
Vai trß cña §¶ng thÓ hiÖn ngay tõ viÖc §¶ng d· chñ ®éng thóc ®Èy, lùa
chän t¹o mäi ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®îc
h×nh thµnh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Tong qu¸ tr×nh
l·nh ®¹o §¶ng kh«ng chØ gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn n¶y sinh trong qóa tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ mµ cßn hoµn thiÖn, bæ sung nh÷ng chÝnh s¸chvÒ kinh tÕ hµng
ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng biÓu hiÖn chÖch híng x· héi chñ nghÜa. Sù l·nh ®¹o cña §¶ng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt ®Þnh
híng XHCNcña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay. Vai trß qu¶n lý ®iÒu
tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc,mét ®ßi hái kh¸ch
quan cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.
Nhµ níc ®iÒu chØnh qua tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ vµ ®Þnh híng sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kimh tÕ.
Nhµ níc t¹o m«i trêng kinh tÕ thuËn lîi,m«i trêng ph¸p lý cÇn vµ ®ñ cho sù ho¹t
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®éng cña nÒn kinh tÕ t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc trong nÒn kinh tÕ. Vai trß
cña nhµ níc thÓ hiÖn ë chøc n¨ng ®iÒu tiÕt, kiÓm tra,kiÓm so¸t c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ,®¶m b¶o sù thèng nhÊt t¨ng trëng kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi.
Nh vËy §¶ng vµ nhµ nuíc cã vai trß hÕt søc quan träng vµ to lín trong
viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa ë níc ta.
C. KÕt luËn
§¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng d· chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ s¸ng suèt bëi ®êng lèi ®ã xuÊt ph¸t
tõ tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt ë níc ta võa chÊp nhËn võa kh«ng
®ång ®Òu nªn kh«ng thÓ nãng véi vµ nhÊt lo¹t x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt mét
phÇn dùa trªn c¬ së chÕ ®é c«ng h÷u x· héi chñ nghÜa vÒ t liÖu s¶n xuÊt nh tríc
§¹i héi VI. Më ra nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®· kh¬i dËy tiÒm n¨ng
cña s¶n xuÊt, kh¬i dËy n¨ng lùc s¸ng t¹o, chñ ®éng chñ cña c¸c chñ thÓ lao ®éng
trong s¶n xuÊt kinh doanh thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Do ®ã nÒn kinh tÕ níc ta
thùc sù ®îc ®æi míi ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín: Tõ mét níc ®ãi kÐm c¬ së
vËt chÊt nghÌo nµn, kü thuËt l¹c hËu ®Õn nay trë thµnh mét níc kh«ng chØ ®ñ ¨n
mµ cßn d thõa, xuÊt khÈu ra níc ngoµi (®Æc biÖt lµ lóa, g¹o).
MÆc dï vËy vÉn cßn khã kh¨n ®ang tån t¹i ®ßi hái §¶ng vµ nhµ níc ph¶i
cã chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc vµ thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t
triÓn hÕt kh¶ n¨ngcña chóng vµ cÇn ph¶i gi÷ ®Ó cho thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc
gi÷ vai trß chñ ®¹o, gi÷ v÷ng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Nhµ níc cÇn kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý, ®¶m b¶o cho thÞ trêng trong níc æn ®Þnh, thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t cña níc ngoµi.
Xö ph¹t thËt nghiªm minh ®èi víi nh÷ng kÎ lîi dông chøc quyÒn cña m×nh ®Ó
tham « tµi s¶n Nhµ níc. Ph¶i ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ cã tr×nh ®é
cao, n¨ng lùc qu¶n lý tèt,quan träng lµ ®¹o ®øc, t c¸ch tèt. Muèn cã ®îc ®iÒu ®ã
®ßi hái ®îc n©ng cao gi¸o dôc,®µo t¹o thÕ hÖ trÎ ngay tõ khi cßn lµ häc sinh,sinh
viªn. NhÊt lµ sinh viªn trêng ®¹i häc Kinh tÕ Quèc D©n - ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý
kinh tÕ t¬ng lai. Muèn vËy nhµ níc cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn c¬ së vËt chÊt
trong trêng, tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn ®Ó sinh viªn chóng t«i cã ®iÒu kiÖn häc
tËp tèt h¬n,n¾m b¾t th«ng tin kÞp thêi, lý thuyÕt g¾n liÒn víi thùc tiÔn ®Ó khi ra
trêng cã thÓ thÝch øng mét c¸ch nhanh nhÊt víi yªu cÇu cña c«ng viÖc trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng s«i ®éng nµy.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
D. Tµi liÖu tham kh¶o
1. Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lª nin tËp 2
2. Xu híng biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam
TËp thÓ t¸c gi¶: PGS, PTS NguyÔn Tinh Gia chñ biªn
NXB: chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi - 1998
3. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
T¸c gi¶: PTS NguyÔn Cóc
NXB : Thèng kª - Hµ Néi -1995
4. V¨n kiÖn ®¹i héi VII
5. Mét sè nhËn thøc míi vÒ con ®êng x· héi chñ nghÜa cña ViÖt Nam
T¸c gi¶ : PTS§µo Duy Qu¸t - Cao Th¸i
NXB : T tëng - V¨n ho¸ - 1992
13
.DOC 
13 
64 
101 
