Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Luật Tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố...

Tài liệu Tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố đà nẵng

.DOC
85
24
67

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN PHƯỚC HIẾU TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN PHƯỚC HIẾU TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Tội phạm học và Phòng ngừa tội phạm Mã số: 8.38.01.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS. TS. NGUYỄN NGỌC ANH HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến Ban giám đốc, các khoa, phòng và quý thầy, cô trong Học viện Khoa học Xã hội, đã nhiệt tình truyền đạt những kiến thức quý báu cho tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn thạc sĩ Luật học. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến GS.TS. Nguyễn Ngọc Anh đã trực tiếp hướng dẫn, định hướng chuyên môn, quan tâm giúp đỡ tận tình và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong quá trình thực hiện luận văn. Bên cạnh đó, tôi cũng gửi lời cảm ơn của mình đến cơ quan, bạn bè, đồng nghiệp, luôn quan tâm, tạo điều kiện, chia sẻ, động viên tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn. Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện nhưng luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự góp ý của quý thầy, cô và bạn bè. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác trong cùng lĩnh vực. Các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của GS.TS. Nguyễn Ngọc Anh. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả luận văn Trần Phước Hiếu MỤC LỤC MỞ ĐẦU.................................................................................................................. 1 Chương 1. LÝ LUẬN VỀ TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG.......6 1.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt................................................................................................................. 6 1.2. Phần hiện của tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt hiện trên địa bàn thành phố Đà Nẵng................................................................................ 9 1.3. Tình hình tội phạm ẩn của các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.............................................................................. 16 1.4. Các yếu tố tự nhiên và xã hội tác động đến tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng......................................... 26 Chương 2. THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG TỪ NĂM 2014 ĐẾN NĂM 2018................................................................................. 30 2.1. Thực trạng phần hiện của tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng....................................................................... 30 2.2. Thực trạng phần ẩn của tội phạm xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng..................................................................................... 49 Chương 3. DỰ BÁO VÀ GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG TRONG THỜI GIAN TỚI....................................... 53 3.1. Dự báo tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.................................................................................................. 53 3.2. Giải pháp phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng....................................................................... 57 KẾT LUẬN........................................................................................................... 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ANTT : An ninh trật tự BLHS : Bộ luật Hình sự BLTTHS : Bộ luật Tố tụng hình sự CAND : Công an nhân dân TAND : Tòa án nhân dân THTP : Tình hình tội phạm TTATXH : Trật tự an toàn xã hội TTXH : Trật tự xã hội UBND : Uỷ ban nhân dân VKSND : Viện kiểm sát nhân dân XPSH : Xâm phạm sở hữu DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Mức độ tổng quan tuyệt đối của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018.........31 Bảng 2.2. Mức độ tổng quan tương đối của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt so với THTP trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018..........................................................................................................................................32 Bảng 2.3. Cơ số tội phạm của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018...................................33 Bảng 2.4. Cơ số hành vi phạm tội của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng........................................................................33 Bảng 2.5. Mức độ tội danh xảy ra của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018 so với số tội danh của tổng số các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt được quy định trong Bộ luật Hình sự.........................................................................................................................34 Bảng 2.6. Tỉ lệ giữa số bị cáo và số vụ phạm tội về các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt đã xét xử từ năm 2014 đến năm 2018............................................................35 Bảng 2.7. Mức độ tội danh xảy ra nhiều nhất của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018 ..........................................................................................................................................................................37 Bảng 2.8. Mức độ tội danh xảy ra ít nhất của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 201838 Bảng 2.9. Diễn biến của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ 2014-2018............................................................................39 Bảng 2.10. Diễn biến của một số tội phạm cụ thể trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ 2014-2018..............................................................................................................................40 Bảng 2.11. Cơ cấu theo địa bàn phạm tội của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 201842 Bảng 2.12. Cơ cấu theo loại hình phạt áp dụng của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018...................................................................................................................................................43 Bảng 2.13. Cơ cấu theo độ tuổi của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018........................44 Bảng 2.14. Tỉ lệ vụ án khởi tố và vụ án xét xử trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018............................................................................................................50 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thành phố Đà Nẵng nằm ở miền Trung Việt Nam với khoảng cách gần như chia đều giữa thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Dân số ngày một gia tăng, bên cạnh đó Đà Nẵng cũng là địa bàn trung tâm của các tỉnh miền Trung, là điểm đến hấp dẫn của số lượng lớn khách du lịch, đây là những đặc điểm khiến THTP ở thành phố Đà Nẵng có những diễn biến phức tạp. Thành phố Đà Nẵng có quá trình phát triền về kinh tế với tốc độ cao trong thời gian qua. Tuy nhiên, đi cùng với sự phát triển đó là mặt trái của cơ chế thị trường cũng đặt ra nhiều khó khăn, thách thức đối với công tác đảm bảo an ninh chính trị và TTATXH của thành phố mặc dù chính quyền các cấp thành phố Đà Nẵng đã rất quan tâm tới công tác phòng, chống tội phạm, THTP và các hành vi vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội được kiểm soát. Tuy nhiên, một số loại tội phạm vẫn chưa thực sự được kiềm chế hiệu quả, trong đó nổi lên là các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt có chiều hướng gia tăng và chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tình hình tội phạm của thành phố Đà Nẵng. Theo số liệu thống kê của TAND thành phố Đà Nẵng, trong khoảng thời gian từ năm 2014 đến năm 2018 trên địa bàn thành phố Đà Nẵng (bao gồm tất cả các vụ án xét xử sơ thẩm của tòa án cấp huyện) đã xét xử 3721 vụ án với 6339 bị cáo; trong số này các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng có 1766 vụ án với 2666 bị cáo, chiếm 47,46% về số vụ và 42,06% về số bị cáo. Tỉ lệ này nhìn chung là rất cao. Trong số đó, nhiều nhất là các vụ trộm cắp tài sản với 1257 vụ (chiếm 71,18% số vụ), lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra 226 vụ (chiếm 12,8% số vụ), cướp giật tài sản xảy ra 126 vụ (chiếm 7,13% số vụ), lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xảy ra 56 vụ (chiếm 3,17% số vụ). Số tiền lên đến hàng trăm tỷ đồng, liên quan đến nhiều thành phần, diễn biến hết sức khó lường và tiềm ẩn nhiều nguy cơ, gây hậu quả nghiêm trọng đến tình hình an ninh chính trị, kinh tế và TTATXH trên địa bàn nhiều tỉnh thành trong thời gian dài. 1 Mặt khác, thực tiễn phòng, chống các tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc làm hạn chế kết quả phòng ngừa nhưng chưa được tổng kết rút kinh nghiệm. Trước thực tiễn đó cần phải nghiên cứu chuyên sâu về tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng để đưa ra các giải pháp phòng ngừa tình hình các tội phạm này có hiệu quả trên cơ sở khoa học. Với những lý do trên, tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng” làm luận văn Thạc sỹ Luật học. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong những năm qua, đã có một số công trình nghiên cứu khoa học liên quan đến vấn đề THTP nói chung và tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt nói riêng đã được công bố như: - Luận văn thạc sĩ “Tình hình tội phạm ở thành phố Đà Nẵng hiện nay” do Lê Thị Hồng thực hiện năm 2013 tại Học viện Khoa học xã hội. - Luận văn thạc sĩ “Các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng: Tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa” do Phan Đình Vui thực hiện năm 2014 tại Học viện Khoa học xã hội. - Luận văn thạc sĩ “Tình hình tội trộm cắp tài sản trên địa bàn thành phố Đà Nẵng” do Phạm Thị Thu Anh thực hiện năm 2018 tại Học viện Khoa học xã hội. Bên cạnh đó còn có một số công trình khoa học nghiên cứu về các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên phạm vi của chuyên ngành Luật hình sự. Nhìn chung các công trình nghiên cứu đã đưa ra nhiều nguyên nhân, điều kiện và các giải pháp thiết thực để phòng chống tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt, nên có giá trị tham khảo cho việc thực hiện các công trình nghiên cứu đã nêu. Các yếu tố thời gian, không gian (đặc trưng về địa bàn) nghiên cứu liên quan đến tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt là yếu tố bảo đảm không có sự trùng lặp của đề tài, vừa là điều kiện để có thể kế thừa những công trình đã công bố. 2 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018, luận văn đề xuất các giải pháp phòng ngừa tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Một là, nghiên cứu những vấn đề lý luận về THTP XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Hai là, phân tích thực trạng tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018 qua các số liệu thống kê của các cơ quan tiến hành tố tụng cấp tỉnh, đặc biệt là của TAND và các bản án hình sự sơ thẩm xét xử các tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Ba là, dự báo THTP và đề xuất các giải pháp phòng ngừa tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu 3 vấn đề Một là, lý luận về tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Hai là, nghiên cứu tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018. Ba là, nghiên cứu giải pháp phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung và chuyên ngành: Luận văn nghiên cứu THTP dưới góc độ chuyên ngành Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm. 3 - Về không gian: Luận văn nghiên cứu tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. - Về thời gian: Luận văn nghiên cứu tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong khoảng thời gian 5 năm (từ năm 2014 đến năm 2018). 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và hệ thống các quan điểm của Đảng và Nhà nước về phòng ngừa tội phạm. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Các phuơng pháp nghiên cứu cụ thể: Phương pháp phân tích; Phương pháp tổng hợp; Phương pháp so sánh; Phương pháp thống kê; Phương pháp phỏng vấn chuyên gia; Phương pháp lựa chọn điển hình và một số phương pháp khác. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn nghiên cứu hệ thống lý luận về THTP, sử dụng lý luận đó để khảo sát thực trạng tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn là tài liệu tham khảo trong công tác đấu tranh, phóng chống tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng và có giá trị tham khảo cho các địa bàn tương tự khác. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn gồm ba chương: Chương 1. Lý luận về tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. 4 Chương 2. Tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng từ năm 2014 đến năm 2018. Chương 3. Giải pháp phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới. 5 Chương 1 LÝ LUẬN VỀ TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 1.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt 1.1.1. Khái niệm tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng ”Khái niệm “tình hình tội phạm” (hay tình trạng tội phạm) là khái niệm cơ bản đầu tiên của khoa học tội phạm học. Đó là một thuật ngữ khoa học nhưng đồng thời cũng là một thuật ngữ thường được dùng trong ngôn ngữ thông dụng, ngôn ngữ đời thường” [47, tr.54]. “Đấu tranh với tội phạm dưới góc độ Tội phạm học không phải chỉ dựa trên quan điểm xem tội phạm là những hành vi riêng lẻ - đơn nhất, mà phải nhìn nhận tội phạm trong tổng thể của nó, trong mối quan hệ của nó với “toàn bộ xã hội”, tức là với tư cách là một chỉnh thể của một hiện tượng xã hội tiêu cực, phát sinh và phát triển do những nguyên nhân và điều kiện xã hội nhất định, vận động theo những quy luật riêng và sẽ bị “tiêu vong” thông qua sự biến đổi của xã hội” [49, tr.57]. Với tính cách là khách thể nghiên cứu cơ bản của tội phạm học, THTP được hiểu là hiện tượng tâm - sinh lý - xã hội tiêu cực, vừa có tính lịch sử và lịch sử cụ thể, vừa có tính pháp lý hình sự với hạt nhân là tính giai cấp, được biểu hiện bằng tổng thể các hành vi phạm tội đã xảy ra và các chủ thể đã thực hiện các hành vi đó trong một đơn vị hành chính - lãnh thổ nhất định và trong một đơn vị thời gian nhất định. Như vậy, khi đi vào nghiên cứu về tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt chúng ta cần xác định tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt chỉ là một trường hợp cụ thể, một “cái riêng” của THTP, - “Cái chung”, cho nên khái niệm này cũng phải tuân theo khái niệm chung về THTP như đã nêu ở trên. 6 Áp dụng lý luận này cho trường hợp tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt, cho phép rút ra định nghĩa như sau: Tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt là hiện tượng tâm - sinh lý - xã hội tiêu cực, vừa có tính lịch sử và lịch sử cụ thể, vừa có tính pháp lý hình sự với hạt nhân là tính giai cấp, được biểu hiện bằng tổng thể các hành vi phạm tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt đã xảy ra trên một địa bàn cụ thể. Đối với phạm vị nghiên cứu của luận văn này thì đơn vị hành chính – lãnh thổ đang nói ở đây là thành phố Đà Nẵng và đơn vị thời gian ở đây được ấn định là 5 năm, từ năm 2014 đến năm 2018. 1.1.2. Đặc điểm của tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng Đặc điểm của THTP nói chung và tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng nói riêng là hiện tượng, mặt biểu hiện ra bên ngoài của THTP. THTP nói chung và tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt nói riêng thể hiện đặc điểm định lượng và định tính ở mỗi thời kỳ, mỗi vùng, lãnh thổ hành chính nhất định, tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt được thể hiện cụ thể qua mức độ, cơ cấu, động thái và tính chất. Nghiên cứu tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng là đi sâu nghiên cứu hai nội dung quan trọng: Phần hiện và phần ẩn của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt. Phần ẩn của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt chỉ được xác định thông qua đặc điểm định lượng của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt và lấy phần hiện của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt làm cơ sở cho việc nghiên cứu đối chứng. Mức độ của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng là đặc điểm định lượng tiêu biểu, cho biết về toàn bộ số người phạm tội cùng số tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt do họ thực hiện trong một đơn vị thời gian và không gian nhất định. Đây chính là cơ sở, là chất liệu chính tạo nên cái nhìn tổng quát về tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt ở mỗi giai đoạn. 7 1.1.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng 1.1.3.1. Ý nghĩa về mặt lý luận Nghiên cứu tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng là một nghiên cứu thực tế, song luôn gắn với lý luận của khoa học Tội phạm học và phải có lý luận dẫn dắt. Lý luận này là lý luận tội phạm học về các vấn đề thuộc THTP nói chung và tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt nói riêng. Vì thế, ý nghĩa lý luận mà việc nghiên cứu đề tài này có thể đóng góp thể hiện ở sự khẳng định và góp phần hoàn thiện lý luận tội phạm học về THTP nói chung và tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt nói riêng thông qua địa bàn thành phố Đà Nẵng. Một là, tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng cũng có bản chất của THTP nói chung như: Xã hội; lịch sử, lịch sử cụ thể; pháp lý hình sự và bản chất phản ánh. Chính nhờ những bản chất này mà việc nghiên cứu tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng mới đem lại những giá trị thiết thực cho sự khẳng định lý luận và thay đổi thực tiễn ở địa bàn thành phố Đà Nẵng. Chính vì các lý do đó mà việc nghiên cứu tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng là khả thi và không bị trùng lặp. Hai là, tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng cũng có đặc điểm của THTP nói chung, tức là các bản chất phải được bộc lộ qua các đặc điểm mà con người có thể nhận thức được. Đó là các đặc điểm định lượng và định tính với các thông số cụ thể là mức độ, diễn biến, cơ cấu và tính chất của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Làm rõ được các thông số này bằng chất liệu nghiên cứu cụ thể trong một thời gian nhất định, một mặt đã vẽ được bức tranh thực tế của hiện tượng nghiên cứu, mặt khác là sự khẳng định lý luận tội phạm học về THTP là khả thi. Bốn là, thông qua việc nghiên cứu tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng để khẳng định luận điểm cho rằng, THTP chứa đựng những thông tin cho biết về nguyên nhân và điều kiện 8 của THTP và là cơ sở để nhận biết THTP tiềm tàng, cái giữ vai trò là cơ sở trực tiếp cho việc thiết lập các biện pháp phòng ngừa ở nghĩa ngăn chặn tội phạm. 1.1.3.2. Ý nghĩa về mặt thực tế Kết quả nghiên cứu THTP nói chung và tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng cho chúng ta nhìn được toàn cảnh về các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt đã xảy ra. Cái nhìn toàn cảnh về các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt đã xảy ra không chỉ thể hiện tình trạng tĩnh của các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt đã xảy ra mà còn thể hiện cả diễn biến (tăng, giảm hoặc tương đối ổn định về số lượng cũng như về tính chất) của tình trạng này. Để có được một cái nhìn đầy đủ như vậy đòi hỏi việc nghiên cứu tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng phải thực hiện các nội dung nghiên cứu cụ thể và cần sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù họp với các nội dung nghiên cứu cụ thể đó. Nghiên cứu tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng không chi dừng lại ở việc mô tả về tình hình tội phạm mà đòi hỏi còn phải phân tích, so sánh về tình hình tội phạm để qua đó có được sự đánh giá đầy đủ và toàn diện tính nghiêm trọng của tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt đã xảy ra - nghiêm trọng về mức độ cũng như nghiêm trọng về tính chất. Từ những kết quả mà luận văn đạt được, tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng được khái quát một cách rõ nét và từ đó, mục đích của luận văn là trở thành tư liệu nghiên cứu cho nhân dân và các cơ quan chính quyền, các cơ quan tố tụng đưa ra các giải pháp đấu tranh, phòng ngừa tình hình tội phạm này. 1.2. Phần hiện của tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt hiện trên địa bàn thành phố Đà Nẵng “Phần hiện của tình hình tội phạm là toàn bộ những hành vi phạm tội và chủ thể của các hành vi đó đã bị xử lý theo quy định của pháp luật hình sự ở từng đơn vị hành chính - lãnh thổ hay trên phạm vi toàn quốc, trong những khoảng thời gian nhất định và được ghi nhận kịp thời trong thống kê hình sự” [49, tr.138]. Theo 9 chúng tôi, đây là quan điểm tương đối chính xác và đầy đủ về phần hiện của THTP, mang tính lý luận và thực tiễn cao. Để nghiên cứu tình hình các tội XPSH mang tính chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng tác giả sẽ sử dụng số liệu thống kê các bản án xét xử hình sự sơ thẩm đã có hiệu lực pháp luật của TAND thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2014-2018. Nghiên cứu chi tiết số liệu thống kê trên cơ sở các bản án kết tội của Tòa án có hiệu lực pháp luật để làm rõ tình hình các tội XPSH mang tính chiếm đoạt trong giai đoạn nghiên cứu. Mặt khác, việc nghiên cứu tổng số chung được hợp thành một cách chính xác từ những con số của từng vụ án đã được xét xử hàng năm và tập hợp lại của nhiều năm sẽ đưa ra được những khuynh hướng, quy luật nhất định của tình hình các tội XPSH mang tính chiếm đoạt. Tóm lại, để nghiên cứu tình hình các tội XPSH mang tính chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, hay nói một cách chính xác hơn là nghiên cứu phần hiện của tình hình các tội XPSH mang tính chiếm đoạt, tác giả sử dụng số liệu thống kê xét xử hình sự sơ thẩm giai đoạn từ năm 2014 đến 2018 của TAND thành phố Đà Nẵng. 1.2.1. Mức độ của tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn Thành phố Đà Nẵng Có thể hiểu thực trạng tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng là số lượng các tội phạm đã được thực hiện và những người thực hiện các tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt đó trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong một khoảng thời gian nhất định. “Khi xác định số lượng các tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt đã được thực hiện cần phải tính tổng cộng các số lượng sau: (1) Số lượng các tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt và những người bị Tòa án xét xử và tuyên bản án buộc tội; (2) Số lượng các vụ án hình sự về các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt bị đình chỉ điều tra, truy tố vì không chứng minh được sự tham gia của bị can trong các tội phạm đã thực hiện; (3) Các số liệu về số lượng các tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt không được phát hiện (các 10 tội phạm tiềm ẩn); (4) Hệ số của THTP XPSH có tính chất chiếm đoạt; (5) Mức độ của THTP XPSH có tính chất chiếm đoạt tái phạm” [29, tr.14]. - Mức độ tổng quan: “Được xác định bằng tổng số vụ án và tổng số bị cáo đã được đưa ra xét xử trong một địa bàn (đơn vị hành chính lãnh thổ) nhất định và trong một khoảng thời gian nhất định (thường tính trong một năm)” [29, tr.27]. Cơ số hành vi phạm tội được tính bằng số hành vi phạm tội (số bị cáo) trên 10.000 dân trong một năm. Chỉ số tội phạm được tính bằng tổng số vụ phạm tội trên 10.000 dân trong một năm. “Căn cứ vào các chỉ số, bằng thực tiễn nghiên cứu người ta phân chia thành các mức độ nào là bình thường, mức độ nào là nguy hiểm, đáng báo động. Bằng cách đối chiếu với chỉ số của THTP mà ta nghiên cứu với các mức độ để đánh giá tính chất của THTP tại một đơn vị lãnh thổ, so sánh với chỉ số này của các đơn vị lãnh thổ có điều kiện xã hội tương đương để đánh giá THTP tại nơi nào nghiêm trọng hơn” [29, tr.28]. Để đánh giá mức độ tổng quan tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng một cách chính xác, có thể chia thành mức độ tổng quan tuyệt đối và mức độ tổng quan tương đối. Trong đó, mức độ tổng quan tuyệt đối trên địa bàn thành phố Đà Nẵng cho biết toàn bộ số người phạm tội XPSH có tính chất chiếm đoạt cùng số tội phạm XPSH có tính chất chiếm đoạt do họ thực hiện trong giai đoạn 2014 - 2018 trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Số liệu này là cơ sở để phục vụ cho việc nghiên cứu các thông số khác của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt như diễn biến, cơ cấu và tính chất. Mức độ tổng quan tương đối, tức là so sánh ở dạng % (Kết quả này là tỷ lệ tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt (tính theo %) trên địa bàn thành phố Đà Nẵng). - Mức độ nhóm: Là tổng số vụ phạm tội của nhóm các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trong tổng số vụ án đã xảy ra. Mức độ tội phạm cụ thể là tổng số vụ phạm tội của một tội phạm cụ thể nào đó trong tổng số vụ án về các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt đã xảy ra. 11 1.2.2. Diễn biến (động thái) của tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng Động thái (diễn biến) của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng là sự phản ánh xu hướng tăng, giảm, ổn định tương đối của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt ở địa bàn thành phố Đà Nẵng trong một khoảng thời gian nhất định (05 năm). “Để khảo sát được diễn biến của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong một chu kỳ nhất định (05 năm), người ta chọn năm thứ nhất của chu kỳ là năm gốc, số liệu về tổng số vụ phạm tội và người phạm tội trong năm đó được tính là 100%. Sau đó ta lấy số liệu về tổng số vụ phạm tội và người phạm tội của các năm tiếp theo đối chiếu với số liệu của năm gốc để tìm ra xu thế tăng hay giảm của các năm tiếp theo (tính theo tỷ lệ %). Qua đó, ta thấy được xu hướng tăng, giảm hay ổn định tương đối của một chu kỳ mà còn giúp cho việc dự đoán có cơ sở về xu hướng vận động của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt trong những năm tiếp theo giúp cho việc thiết kế, áp dụng các biện pháp phòng ngừa sát với thực tế” [29, tr.15]. Tuy nhiên, quá trình nghiên cứu cần lưu ý, diễn biến của THTP nói chung và diễn biến của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt nói riêng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng bị tác động, làm thay đổi bởi hai loại yếu tố: Một là, các yếu tố xã hội (thuộc về nguyên nhân điều kiện): Sự tăng trưởng hay suy thoái của nền kinh tế, vấn đề nhập cư ồ ạt, gia tăng dân số nhanh chóng, tỷ lệ thất nghiệp, gia tăng khoảng cách giàu nghèo, mất đất sản xuất, suy thoái của đạo đức, mất ổn định xã hội ... Đây còn là điều để minh chứng tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt chịu sự tác động sâu sắc của các quá trình xã hội, hiện tượng xã hội khác. Các yếu tố xã hội thay đổi sẽ tác động lên diễn biến của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt. Điều này rất có ý nghĩa khi tìm nguyên nhân điều kiện của tình hình các tội XPSH có tính chất chiếm đoạt ở một địa bàn nào đó tăng lên một cách đột ngột, xác định nguyên nhân cơ bản, chủ yếu nhất để áp dụng biện pháp phòng ngừa. 12
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan